Officieel orgaan van Plaatselijk Belang Mildam Jaargang 10 - nr. 1 Verschijnt 4 x per jaar Oplage: 320 stuks

Mildamster Brêge Colofon Redactie: Sietse van Dijk Henk Hidding Jan Peter Jansen van Galen Henk v.d. Kam Ab Slager Michiko Sugawara Lily Tola Renske de Vries (lay-out) Penningmeester: Grietus Brouwer Linoleumsnede voorblad: Jan ten Hoeve Vormgever voorblad: Roelof Koster Cartoon: Berend Krekt

Officieel orgaan van Plaatselijk Belang Mildam Jaargang 10 - nr. 1 Verschijnt 4 x per jaar Oplage: 320 stuks Rekeningnr. Rabobank: NL86 RABO 0109 9610 05 t.n.v. Dorpskrant Mildamster Brêge Wilt u reageren? Dat kan per e-mail: [email protected] òf schriftelijk: Redactie Mildamster Brêge, p/a De Wissel 14, 8454 KT MILDAM

Inleveren kopij: vóór 15 februari 2015 (± één vel A4-formaat; lettertype Calibri; puntgrootte 11)

INHOUDSOPGAVE Colofon ............................................................................................ 1 Contactpersoon Plaatselijk Belang ...................................................... 3 Buurtcoördinatoren ........................................................................... 3 Van het bestuur van PB Mildam ......................................................... 3 Vooraankondiging nieuwjaarsbijeenkomst en -wandeling ..................... 4 Nieuw in de redactie…. ...................................................................... 5 Nieuwe inwoners Mildam ................................................................... 5 Cartoon ............................................................................................ 6 Wintermarkt Mildam (29 nov. 2014) ....................................................... 6 Waar-o-waar .................................................................................... 7 Nieuwe inwoners Mildam ................................................................... 8 Rabobank geeft bijdrage! .................................................................. 9 De kersverse imkers van Mildam en Katlijk (deel 2) ........................... 10 Walgelijk! ....................................................................................... 13 De Laatste Eer ................................................................................ 16 Tjongerschool Mildam ..................................................................... 19 Sinterklaas op bezoek bij de Tjongerschool ....................................... 20 Zwarte Pieten of zwartepieten? ........................................................ 21 Pieter Jansma ................................................................................. 24 Internationaal trouwfestijn .............................................................. 25 Michiko........................................................................................... 28 ‘Zijn’-plek, een interview met Ria Marlinde Bijlsma ............................ 29 Meitinker ........................................................................................ 31 Spelen met woorden - Sietse D. ....................................................... 32 The hour of the wolf ....................................................................... 32 De invloed van dieren op mensen .................................................... 34 Open huis kerkje Mildam ................................................................. 37 Toanielferiening ‘De Twa Doarpen’ ................................................... 38 Programma Soos 60+ voor de komende maanden ............................ 39 Laat je lichaam eens verrassen! ....................................................... 40 Fakkeloptocht in Katlijk (21 dec. 2014) ................................................. 41 Kinderdisco, Hof van Schoterland, Mildam ........................................ 42 Online chatten met hulpverleners ..................................................... 43 Heerenveens MuziekCorps zoekt nieuwe muzikanten ......................... 44

Mildamster Brêge

2

INFORMATIE

Contactpersoon Plaatselijk Belang Ietje Miedema  0513 - 68 20 43 E-mailadres: [email protected] Website Mildam: www.mildam.org

Buurtcoördinatoren Janbart Brijker, Milhoes 6 Janny Jongedijk, Schoterlandseweg 33 Rykele Hoekstra, Schoterlandseweg 85 Eddie Bouwstra, Van Aylvalaan 13 Sietse van Dijk, Molenlaan 22 Bauke Visser, De Dobbe 52 Peter Dral, Weversbuurt 17 Rjim de Jong, Verzetslaan 17

Bruggelaantje/De Karn/Milhoes Schoterlandseweg (west) Schoterlandseweg (oost) Van Aylvalaan/De Wissel Canadezenlaan, Molenlaan De Dobbe Yntzelaan/Weversbuurt Verzetslaan

VAN HET BESTUUR VAN PB MILDAM Mildam ligt onder het herfstblad, maar het Plaatselijk Belang zeker niet. Van wintermarkt, Molenlaan, tot de leefbaarheid in het dorp; van alles passeerde de revue de afgelopen periode.

Zo kregen we bezoek van een medewerker van Caleidoscoop die een wijkkrachtscan uitvoert voor wijken en dorpen in de gemeente Heerenveen. Met als doel het visualiseren van de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van ons dorp. Er wordt gekeken naar de leefbaarheid, veiligheid en gezondheid van het dorp. Maar ook de veranderingen in de WMO (wet maatschappelijke ondersteuning) en de gevolgen hiervan voor onze senioren, kwamen ter sprake. De resultaten zijn de basis voor toekomstige wijkvisie, beleids- of actieplannen. Met de nieuwe woningen aan de Molenlaan ligt het bewoonde gedeelte van deze straat er weer netjes bij. Echter, het onverharde deel kan zeker wel een opknapbeurt gebruiken. 3

Mildamster Brêge

Plaatselijk Belang Mildam probeert nu samen met de gemeente, de Rabobank en andere organisaties een haalbaar plan te maken voor een opknapbeurt. Er wordt o.a. gekeken naar het opschonen van het schelpenpad en plaatsen van nieuwe palen. Er zal een deel met vrijwilligers moeten gebeuren; hiervoor willen we dan ook een beroep doen op sterke, gemotiveerde dorpsgenoten (sterk én gemotiveerd zou ideaal zijn natuurlijk). Zodra we hier meer over weten, zullen we dit kenbaar maken. Als we het toch over de Molenlaan hebben, momenteel wordt er gewerkt aan de verbetering van de afwatering aan het einde van de Molenlaan en De Dobbe. Het bleek dat het erg nat was in dit gedeelte van het dorp. Het einde van het jaar komt in zicht. Wij kijken ernaar uit u te zien op de wintermarkt op zaterdag 29 november a.s. en onder het genot van een glaasje glühwein of kom erwtensoep vooruit te kijken naar 2015!

PLAATSELIJK BELANG

Vooraankondiging In januari van dit jaar is de nieuwjaarsbijeenkomst in Hof van Schoterland met veel enthousiasme ontvangen. Begin volgend jaar wordt er opnieuw een bijeenkomst georganiseerd. PB heeft besloten om voorafgaand aan de bijeenkomst een nieuwjaarswandeling te organiseren. Ons dorp is dit jaar verrijkt met een knooppuntenroute, waarlangs we een mooie wandeling gaan uitzetten. Iedereen de schoenen van zolder en tot ziens bij de nieuwjaarswandeling. Datum en route worden via een flyer bekend gemaakt. Mildamster Brêge

4

VAN DE REDACTIE

Nieuw in de redactie…. Mijn naam is Jan Peter Jansen van Galen. Leeftijd: 60+ ‘Gezworven’ van Oosterbeek naar Utrecht, Schagen, Straatsburg (Fr.), Arnhem, Kortenhoef, Maastricht, Mheer (vlak bij Maastricht), Groningen, Steenwijk en nu wonend in het mooie Mildam. Alweer 9 jaar woon ik, met vrouw en hond aan de Yntzelaan, genietend van huis, tuin, natuur, bos en weilanden. Onze kinderen zijn inmiddels uitgevlogen. Tot voor kort werkte ik in Groningen, dus vroeg weg en laat thuis. Mijn huidige werkzaamheden geven me overdag meer vrijheid om met onze Drentse Patrijs ‘Rover’ van de omgeving te genieten. Zo kwam de redactie van de Mildamster Brêge op mijn pad. De eerste redactievergadering is achter de rug, leuke introductie! Ik weet wat van mij wordt verwacht…

NIEUWE INWONERS MILDAM In de vorige dorpskrant konden we niet alle nieuwe bewoners van de Molenlaan vermelden. Hieronder volgen namen van meer nieuwe bewoners: - Jessie Klaren (woonde eerst aan de Schoterlandseweg) op nr. 40. - Lipkje Visser en Gerrit de Boer (komen uit Oudehaske en Vledder) op nr. 44. - Yvonne de Jong (woonde in Heerenveen, maar is opgegroeid aan De Dobbe in Mildam) op nr. 52. 5

Mildamster Brêge

CARTOON

WINTERMARKT 2014 Mildam Zaterdag 29 november van 10.00-17.00 uur  Op 5 overdekte locaties tonen meer dan 40 deelnemers hun producten.  Danstheater VAYU  Muziek  Wijn, snert, hapjes

Tjonger Tsjerke, Hof van Schoterland, De Middelste Dam, Trienke Reitsma Bloemsierkunst, Galerie It Alde Tsjerkje

Mildamster Brêge

6

PRIJSVRAAG

Waar-o-waar De foto van Waar-o-waar 9.4, prima geraden door Sietske Bakker, Aly Klazema, Alie Rusch en Appie Dijkstra, was wel een makkie. Je hoefde er het dorp niet voor uit en sommige mensen hoefden zelfs helemaal niet naar buiten om dit huis aan de Schoterlandseweg 61 te kunnen zien. De cadeaubon is gewonnen door Appie Dijkstra. Dat is met de nieuwe foto wel even anders. Hiervoor moeten de wandelschoenen aan. Ik zal u nog iets verklappen. Uw fotograaf verkende het nieuwe wandelnetwerk rond ons dorp, toen hij dit plaatje schoot. Het riet op de voorgrond zou kunnen betekenen dat er tussen uw fotograaf en het weiland op zijn minst een fikse sloot en misschien wel een vaartje zit. De nieuwe foto

7

Mildamster Brêge

De nieuwe foto is in de buurt van Mildam gemaakt. Herkent u het plekje, mail dan het adres of een omschrijving van de plek naar: [email protected]. U kunt de oplossing ook schriftelijk inleveren bij Sietse van Dijk, Molenlaan 22, Mildam. De oplossing kan tot uiterlijk 6 weken na het verschijnen van deze krant worden ingezonden. Onder de goede inzenders wordt een cadeaubon van € 7,50 verloot, te besteden bij het Kreatief Kollektief in It Alde Tsjerkje. Succes allemaal. Sietse van Dijk

NIEUWE INWONERS MILDAM Bauke Hooijsma en Lieke Brussen zijn deze zomer komen wonen op De Dobbe 25. De familie Modderman die hier woonde, is verhuisd naar Heerenveen. Binnenkort komen er ook nieuwe bewoners aan De Dobbe 2: Arjen van de Mark en Teke Hettinga met hun drie kinderen Famke Anne (10 jaar), Hans (8 jaar) en Dafne (5 jaar).

Mildamster Brêge

8

MILDAM

Rabobank geeft bijdrage! In een van de vorige edities van onze dorpskrant stond een artikeltje over de ophanden zijnde restauratie van It Alde Tsjerkje te Mildam. Hierin vertelden we dat wij als stichtingsbestuur bedrijven en fondsen zouden benaderen voor een financiële bijdrage. Dat verhaal eindigde met de volgende regels: “Wij hopen op een positieve reactie zodat It Tsjerkje met klokkenstoel nog generaties lang fier en markant bij de ingang van ons dorp mag blijven staan. Met uitzondering van de maand januari is It Tsjerkje elke week vijf middagen open voor bezoekers/passanten. Een ‘levend’ monument!” Sponsoren reageerden; elke bijdrage is welkom, maar een van de sponsoren, de Rabobank, reageerde wel heel positief! Zij gaf een bijdrage van € 12.500,- uit het Coöperatiefonds. Rabobank bedankt!!

Van links naar rechts: penningmeester Grietus Brouwer, Peter van der Laan van de Rabobank en voorzitter Geert Mintjes met de cheque. 9

Mildamster Brêge

BIJEN HOUDEN

De kersverse imkers van Mildam en Katlijk (deel 2) In het septembernummer hebt u kunnen lezen hoe drie inwoners van Mildam en omstreken in het voorjaar zijn begonnen met het houden van honingbijen: over hun eerste ervaringen met een bijenvolk en met de verschillende bijenkasten. Zij volgden een bijencursus bij de Nederlandse Bijenvereniging, afdeling Friesland. Op 30 september jl. deden zij examen en ze zijn alle drie geslaagd!!

Onze kersverse imkers zien dit eerste jaar als leerjaar. Het gaat hen niet op de eerste plaats om de honing. Jan Koopman vindt het een uitdaging om zijn kast technisch zo te verbeteren, dat deze goed functioneert en de bijen er goed in gedijen. Ook zoekt hij nog naar een mooie Friese vertaling van top-bar-hive. Zelf bedacht hij: ‘boppe-balkje-bak’. Wie een mooiere Friese benaming weet voor dit type bijenkast, wordt uitgenodigd deze aan Jan Koopman door te geven. Maurits Koenen is gefascineerd door de vraag hoe zo’n bijenvolk zichzelf bedruipt en als één organisme reageert én hij houdt van honing. Jeroen van der Veur is vooral geïnteresseerd in hoe het nou allemaal werkt in zo’n bijenvolk. Jan zegt daarover: “Enerzijds is een bijenvolk heel sociaal, aan de andere kant ook bikkelhard. Het individu wordt geofferd in dienst van het bijenvolk.” De imkers willen alle drie meerdere volken, zodat ze wat meer speelruimte hebben en een grotere kans, dat hun bijen de winter doorkomen. Als je dan een volk kwijtraakt, kun je altijd een van je andere volken splitsen. Op mijn vraag of ze ook anders naar hun omgeving kijken sinds ze bijen houden, antwoorden alle drie bevestigend: ze nemen hun omgeving beter waar. Ze kijken als het ware door de ogen van hun bijen: is er voldoende voedsel, zijn er voldoende drachtplanten en bomen in de verschillende seizoenen? Dit zijn planten waar de bijen op vliegen om nectar en stuifmeel uit te halen. Hier en daar zouden er wat hen betreft nog wel wat meer lindebomen en wilgen mogen staan. Groene weilanden zonder bloemen zijn voor bijen een woestijn: er valt niets te halen. Mildamster Brêge

10

Weiden, bermen en tuinen vol bloemen zijn daarentegen een paradijsje. In hun eigen tuin hebben de imkers al stukjes ingezaaid met bloemenmengsels die de bijen veel voedsel opleveren of ze zijn van plan om dit te doen. Op dit moment zijn de bijen allang ‘ingewinterd’: ze worden bijgevoerd met een suikeroplossing, als ze zelf niet voldoende honing hebben geproduceerd of als je een deel van de honing - de wintervoorraad voedsel van de bijen - hebt weggenomen. En dan is het afwachten of en hoe je volken de winter doorkomen. Dat is spannend. Door het zachte weer en de mooie dagen in oktober en november heb ik zelf nog heel laat bijen in mijn tuin zien vliegen. Ze bezochten massaal de bloeiende klimop. Een prachtig gezicht. Ik hoop dat een van de imkers zelf eens een artikel over de bijen wil schrijven voor de Mildamster Brêge. Want zo’n bijenvolk is heel bijzonder. Daar valt een heleboel over te vertellen. Hun honingbijen zijn immers ook bewoners van Mildam. Wat is er in Mildam gedaan en wat kan er worden gedaan voor de bijen. Een aantal mensen in ons dorp - van wie ik er drie heb geïnterviewd - is bijen gaan houden. Maar er gebeurt meer: als ik door Mildam fiets, zie ik dat in verschillende tuinen bijenhotelletjes en -pensions zijn verschenen. Ook op het terrein van de school staat een prachtig bijenhotel voor de wilde bijen en hommels. Sommige tuinbezitters hebben ook stukjes tuin ingezaaid met de speciaal verkrijgbare mengsels van bijenplanten. Deze bloemenmengsels gedijen het best in verschraalde arme grond. Dus onze arme zandgrond, waar veel gekweekte planten en struiken niet of moeizaam in overleven, is uitermate geschikt voor deze vrolijkheid. Als al die weilanden in de polder minder bemest zouden worden, zouden er vanzelf kruiden en bloemen in verschijnen. Ook in Heerenveen en omstreken worden steeds meer bermen met bloemenmengsels ingezaaid en wat bloeien die bermen lang! En het mooie is: je hoeft maar één keer in te zaaien. Als de bloemen zijn uitgebloeid, kun je zaad verzamelen voor het volgende jaar of je kunt de planten zichzelf laten uitzaaien. Bovendien heb je een zomer lang zelfgeplukte boeketten voor in huis. 11

Mildamster Brêge

Gekweekte snijbloemen, die je in de winkel koopt, zijn meestal behandeld met vele kilo’s gif. De in de herfst geliefde chrysant bevat het meeste daarvan, samen met de roos en anjer. Veel mensen zijn gewend om uitgebloeide bloemen meteen te verwijderen. Maar als je ze laat staan, vormt het zaad ook weer voer voor de vogels. Bovendien valt er zeker ook schoonheid te ontdekken in de zaaddozen van de verschillende soorten eenjarigen. Denk maar eens aan de papaverbol of aan de verhoute bloemschermen van de schermbloemigen zoals bereklauw en engelwortel, getooid in bedauwd spinrag in de herfst. Waar alle insecten van te lijden hebben of aan doodgaan, is het gebruik van gif. Helaas is het zo, dat de meest giftige stoffen niet door boeren, maar door particulieren in hun tuin worden gebruikt, vaak in veel te grote hoeveelheden. Deze middelen bevatten meestal pesticiden, die in de landbouw allang verboden zijn! Je kunt denken: ”Ach, dat beetje gif….”, maar je kunt ook denken: ”Alle beetjes helpen, ik gebruik geen gif meer en ik besluit alternatieven toe te passen”. Misschien is het een idee om handige alternatieve tips te delen met elkaar, bijvoorbeeld via dit blad. De bijen en andere insecten zijn door menselijk ingrijpen in de natuur voor hun voortbestaan afhankelijk geworden van ons. Andersom hebben wij veel van ons voedsel te danken aan de bijen en hommels en zijn wij afhankelijk van hen. Met elkaar kunnen we het verschil maken. Mijn motto voor een mooi en gezond Mildam is: BLOEMEN en ZOEMEN. Yvonne Meesters Mildamster Brêge

12

MENSELIJK…

Walgelijk! Vaak loop ik met zoon en hond door Mildam. Nu denkt u vast – met de titel in gedachte – oh, dat wordt weer eens een artikel over hondenpoep. Vooruit, ik zal u ter wille zijn. Want ook onze hond doet wel eens wat, dat we dan met zo’n rood zakje kunnen oppakken. En als je niet gauw vies bent van hondenpoep, is het verbazingwekkend, wat je er niet allemaal mee kunt doen!

Je kunt het van een afstand proberen in een prullenbak te mikken – best moeilijk, dus daar heb je meerdere pogingen voor nodig. Zoonlief staat bij de prullenbak en gooit het zakje weer terug, als ik gemist heb en vice versa. Of we slaan aan het boetseren – dat gaat meestal heel gemakkelijk met de nog warme zachte massa – mijn favoriet is nog steeds een klein schattig eendje voor in bad. Eerlijk gezegd gruwt mijn zoon best wel van mijn invallen. Mijn fascinatie met walging komt door een online cursus (coursera: Moralities of Everyday Life). Mensen zijn de enige zoogdieren, die walging kunnen ervaren. Of walging een emotie is, daar zijn de psychologen het nog niet over eens, maar alle mensen vinden bepaalde dingen vies. Niet zomaar een beetje vies, maar in die mate, dat men er bijna van over zijn nek gaat. Zijn dat voor iedereen dezelfde dingen? Bij navraag onder Mildamsters blijkt dat er wel een algemene lijst - met individuele accenten - samen te stellen is. De top 3 Bovenaan de lijst staat bij iedereen in ieder geval: - rottend vlees of dode beesten - ontlasting - braaksel Dat we hier moeite mee hebben, is zinvol. Al deze items gaan vergezeld van miljarden bacteriën en kunnen ons bij ongeremd contact behoorlijk ziek maken. Hier moet de walging als biologische bescherming gezien worden. Het is opvallend dat bij deze top-drie verschillende sensaties aangesproken worden, het ruikt niet aangenaam, het ziet er niet fraai uit en het voelt niet lekker. 13

Mildamster Brêge

Een van onze lezers verwoordde het als volgt: “Het allerwalgelijkst vind ik het begraven van een dode ree, verkeers-

slachtoffer…. De buik ligt open, een vos heeft ervan gegeten, vliegen, maden en een ondraaglijke stank. Een en ander leidde tot niet te controleren oprispingen. Puur toevallig kwam het net niet tot overgeven. Het is me gelukt het dier te begraven.” Een andere lezer moest voor zijn werk in een medisch laboratorium lichaamsvloeistoffen onderzoeken: “Het onderzoek van maaginhoud heeft mij het meest tegengestaan. Ik

weet nog wel dat ik er van moest kokhalzen. Het uiterlijk (slijmig met klonten/brokken) en de zurige lucht ervan bracht toch wat teweeg. Uit die maaginhoud moesten we dan een bepaalde hoeveelheid opzuigen met een pipet (glazen staaf waarmee je een bepaalde hoeveelheid opzuigt) aan je mond!” Vrouwen slagen er in het algemeen beter in, de afkeer tegen ontlasting of braaksel te overwinnen. Daarom zijn zij ook oververtegenwoordigd in de verzorgende beroepen. Lichaamsvloeistoffen Walging heeft in het algemeen te maken met het menselijk lichaam en zijn uitvloeiselen, of dat nu ontlasting, bloed, snot, braaksel, oorsmeer of boeren en winden zijn. “Daar sta je in je auto naast een ander, die

dan in zijn neus peutert en dat dan ook nog in zijn mond stopt… Dat vind ik zo vies, daar krijg ik kippenvel van!”

De enige uitzondering hierop zijn tranen, die worden door hun helderheid met water en dus met zuiverheid geassocieerd. (Ánders wordt het als de tranen door een - liefst pussende - ontsteking veroorzaakt zijn!) Maar dat je het begrip ‘lichaamsvloeistoffen’ niet al te letterlijk moet nemen bewijst het volgende voorbeeld: om op ruimte te bezuinigen, komen flexplekken op het werk nu standaard voor. Collega’s die een werkplek verlaten, verontschuldigen zich bij de opvolger vaak voor de nog warme stoel. En er zijn er genoeg, die de stoel dan even laten ‘luchten’. Verder doorgevoerd vinden veel mensen een warme wc-bril akelig. In Japan hebben ze hier iets op gevonden. Om het voor de mensen minder stuitend te maken, wordt daar 65 % van de wc-brillen verwarmd, zodat je niet kunt onderscheiden of de bril nu in den beginne warm of koud was; handig toch? Mildamster Brêge

14

De ontwikkeling van walging Een pasgeboren baby heeft gelukkig nergens last van; stel je voor, je kunt je nog nauwelijks bewegen en ligt daar in je vieze luier. Wij zouden ons zeer ongemakkelijk en ongelukkig voelen, een baby kraait vrolijk, blij dat zijn buikje ontlast is… Alle ouders weten, dat baby’s en peuters echt alles aanraken en liefst ook nog in hun mond stoppen. De walging komt pas later met de rijping van de hersenen. Sommige dingen (onze top-drie bij voorbeeld) zijn algemeen gevaarlijk, andere niet. Of wij die afstotend vinden, wordt ons door de omgeving aangeleerd. Dit geldt met name voor het eten van vlees. Kleine kinderen observeren wat de volwassenen om hen heen aan dierlijk vlees eten. Langzamerhand leren ze wat in hun omgeving acceptabel (en daardoor niet walgelijk) is en trekken zo hun eigen grenzen. Als kinderen een keer volwassen zijn, zullen ze het dan ook zeer moeilijk vinden om onbekend eten te proberen, m.n. nieuwe vleessoorten. Ik neem nu zonder meer aan, dat u zelf enig ongemak ondervindt bij het idee, wespen of kakkerlakken of zelfs hond te eten.

(Alle Jumbo supermarkten zullen vanaf januari 2015 producten met insecten verkopen in de vorm van burgers van meel- en buffalowormen en een 'crispy snack' van wasmotlarven. Zolang je maar niet ziet en voelt, wat je eet…) Waarom stinkt poep? Daar zorgt het stofje skatool voor. Dat is fijn, zo zijn we gewaarschuwd. Maar skatool, een aromastof, komt ook voor in een aantal planten- en boomsoorten, onder andere in boerenjasmijn, en dat ruikt op een warme lenteavond verrukkelijk. Om terug te komen op onze wandeling met hond, hier nog een gebruiksmogelijkheid voor des honds poep: blijf het verdunnen dan kun je er heerlijk parfum van maken – zelfs in Chanel no. 5 zit skatool! Lily Tola Bronnen: www.coursera.com Moralities of Everyday Life

www.hardhoofd.com “Waarom walgen wij?” Lezing Midas Dekkers (zie ook zijn boek: “De kleine verlossing of de lust van ontlasten”) 15

Mildamster Brêge

VROEGERE WINKELS EN WOONHUIZEN IN MILDAM

De Laatste Eer Een winkelpand aan de weg was het niet, maar een toko kun je het wel noemen. Begrafenisvereniging De Laatste Eer had immers heel wat klanten in Mildam, die vroeg of laat aan de beurt kwamen. Sietske Bakker (66), kleindochter van vice-voorzitter Franke Kooistra, was van 1987 tot 1998 ponghâldster. Ze graaft diep in haar geheugen om de geschiedenis van deze ‘winkel’ op te delven.

Tegenwoordig hebben we Doarpshelp in Mildam om mensen met hulpvragen bij te staan, maar burenplicht en mienskipssoarch gaan ver terug in de tijd. Pake Franke was al actief bij de in 1917 opgerichte buurtvereniging van mensen die zich verbonden om elkaar bij te staan bij onder meer ziekte of sterfgeval in een gezin. Dit om op passende wijze leden en hun gezin te kunnen bijstaan. Pas na de oorlog ging de 30-jarige buurtvereniging op in een echte begrafenisvereniging, De Laatste Eer, die in 1948 naar de eisen des tijds was opgericht. Frankes zoon Wieger en Hidde Otter waren bij de initiatiefnemers. Fokke van den Bosch en Uilke Stoelwinder werden tot bode benoemd, het echtpaar Otter tot bekleders (afleggers), Wytze Brouwer tot vaste klokkenluider en er meldden zich wel 14 dragers aan, die geen klompen maar schoenen zouden dragen bij de uitvaart. De toch wat vrijblijvende burenplicht van destijds was nu keurig vastgelegd in een echte vereniging! Dood in de pot In 1950 hadden de verenigingen van Katlijk en Mildam samen zo’n 300 leden, die voor ƒ 1,- per gezin lid waren. Het ‘startkapitaal’ uit 1948 van ƒ 29,35 kon worden aangevuld met een lening van de Boerenleenbank. Tijd voor een mooi uniform, oordeelde het bestuur, dat stond zoveel netter. In 1951 werd de dragers de maat genomen voor nieuwe kleding en stoffenhandel Anne Kampen sloeg de uniformen, hoeden en handschoenen op. Wie niet in uniform op het werk kwam, kreeg op staande voet ontslag. Het reglement van de vereniging verplichtte het personeel bovendien tot geheimhouding over alles wat het meemaakte. Kende de vroegere buurtvereniging drukbezochte jaarvergaderingen, bij de vergaderingen van De Laatste Eer was het de dood in de pot. Mildamster Brêge

16

Buiten bestuur en kascontrolecommissie kwam er nauwelijks iemand. Was het een onpersoonlijk bedrijf geworden? Dat er ook crematies kwamen, waarvoor men alleen in Dieren of Westerveld terecht kon, betekende dat een uitvaart wel létterlijk afstandelijker werd beleefd. Van kwitantie naar machtiging Toen heit Wieger in 1987 plotseling overleed, zodat na bijna 40 jaar het penningmeesterschap vacant kwam, volgde Sietske hem op. Ze had bij de Belastingen gewerkt en had al jaren geholpen met de loonbelastingformulieren van het personeel. Én met incasseren! vertelt ze. “Ik schreef kwitanties met de hand, deed een stapeltje op de post naar elders en ging langs de leden in Mildam en omliggende dorpen. Soms waren ze niet thuis, anderen hadden de contributie al klaar liggen en tja... er waren er ook, waar je vaker langs moest omdat ze ‘wel zouden gireren’.” Sietske Bakker-Kooistra was de eerste vrouw in het bestuur.

Verhuizingen invoeren en proberen nieuwe leden te werven. Vooral dat innen, dat kostte me wéken werk!” Toch deed ze het mei nocht. “Ik nam veel tijd voor leden die naar een bejaarden- of verzorgingstehuis waren verhuisd. ‘Hast noch nijs fan dy kant?’ vroeg men dan. ‘Is dy al troud? Is der al wat? Binne dy-en-dy al ferhûze?’ Ik bracht nieuws uit hun dorp, snap je.” Toen Sietske in 1998 aftrad, nam schoonzoon Johan Strampel het stokje over, de 4e generatie van de Kooistra-kant. Vlak ervoor waren Katlijk en Mildam samengegaan en Johan automatiseerde de totale ledenadministratie. Daardoor kan de huidige penningmeester Sint Vogel met één blik op de computer zien dat het ledental nu is uitgegroeid tot 741, waarvan ruim 50 niet-betalende gezinsleden onder de 18 jaar. 17

Mildamster Brêge

Veel mensen zijn onderverzekerd, stelt hij, de kosten voor een uitvaart komen gemiddeld al gauw op € 4.000,-. Toch groeien de initiatieven om uitvaarten weer persoonlijker te maken explosief: er blijkt een markt voor rouwkoetsen, lijkwades, natuurbegraafplaatsen e.d. Om wildgroei tegen te gaan is daarom een Gedragscode én Keurmerk Uitvaartzorg ingesteld. Intussen blijven veel Mildamsters De Laatste Eer trouw: ‘tot de dood ons scheidt’.

Alie Rusch *********

Niet voor de wintermarkt!

In april jl. wisselden gemeentewerkers opnieuw de groene containers. Mildamster Brêge

18

ONDERWIJS

Tjongerschool Mildam

Hierbij een indruk van de activiteiten van de Tjongerschool van de afgelopen periode Rekenles in groep 1 en 2 Groep 1/2 kreeg tijdens de rekenles de opdracht om een zo hoog mogelijke toren te bouwen. De kinderen gingen direct fanatiek aan de slag. In tweetallen hebben ze de mooiste creaties gemaakt. Daarna gingen we alle torens meten. De absolute winnaars waren Aukje en Sacha. Goed gedaan, meiden! Vogelhuisje timmeren De vader van Jents en Berber heeft ons geholpen in groep 3 en 4 met het maken van vogelhokjes. Er werd enthousiast getimmerd door groep 3 op de werkbank van de vader van Angela en Chantal. Hiernaast ziet u het resultaat. Pop in de school De kinderen van groep 7 en 8 zijn een aantal weken geleden gestart met het project 'Pop in de School'. De eerste weken kunnen de kinderen zich oriënteren op verschillende onderdelen: gitaar, zang, drums of keyboard. Na acht weken maken ze een keuze uit een van de onderdelen. Op weg naar de grote ‘schoolbattle’ die aan het einde van het schooljaar plaatsvindt. Succes jongens en meiden!!! 19

Mildamster Brêge

SINTERKLAAS

Sinterklaas op bezoek bij de Tjongerschool Iedereen is blij dat Sinterklaas zaterdag 15 november weer vaste voet aan wal heeft gezet. Na een moeizame tocht is de stoomboot veilig aangemeerd in Gouda. Nu Sint weer in het land is, brengt hij vele scholen een bezoekje. In zijn agenda staat dat hij de Tjongerschool bezoekt op donderdagmorgen 4 december. Alle juffen en kinderen verwelkomen Sint en zijn pieten om 8.45 uur op het plein. Iedereen die het leuk vindt om Sint hier te ontmoeten is welkom. Voor alle wachtende ouders, pakes en beppes en andere belangstellenden staat vanaf half 9 koffie klaar. Wanneer Sint arriveert, krijgen de peuters de gelegenheid om Sint een handje te geven. Hierna brengt hij een bezoek aan de groepen 1, 2, 3 en 4. Tot ziens op donderdag 4 december! Team Tjongerschool Mildamster Brêge

20

GESCHIEDENIS EN CULTUUR

Zwarte Pieten of zwartepieten? Je kunt er wel vanuit gaan dat wij in onze jeugd met twee bijzondere figuren te maken hebben gehad: Sinterklaas en Zwarte Piet. Toen we ouder werden, begrepen we dat het een jaarlijks terugkerende verkleedpartij was, die te maken had met een eeuwenoude traditie.

Het feest van de heilige Nicolaas is niet voorbehouden aan Nederland, in veel gebieden van West-Europa heeft men dit feest gekend of kent men het nog steeds. Bij de viering ervan in Duitsland vind je een begeleiding van de 'bisschop' door allerlei woeste figuren, zwart geschminkt of met een zwart masker, rammelend met kettingen en zwaaiend met stokken om de mensen 'angst' aan te jagen. Je kunt het vergelijken met onze 'sunderkloasen' op de Waddeneilanden. Maar het gebruikelijke sinterklaasfeest in Nederland is toch wel: de bisschop (als oude man!) op een schimmel met begeleiding van een jonge zwarte man die de bisschop helpt. “Een knecht(je)”, zeiden we vroeger en zo werd hij ook bezongen in de liedjes, die de kinderen onder de schoorsteen en bij de intocht van Sint Nicolaas zongen. Hoe is die zwarte man eigenlijk ontstaan naast de blanke bisschop en heeft dat met racisme te maken, zoals sinds kort door diverse media wordt beweerd? Als we ervan uitgaan dat onze Sint Nicolaas te maken heeft met de bisschop van Myra, zo'n 1750 jaar geleden, dan is er een verhaal dat te maken heeft met de kleur zwart. De heilige Nicolaas (Agios Nicolaos zoals hij bekend staat in de Grieks-orthodoxe en Russisch-orthodoxe kerk) was een kindervriend. Dat blijkt uit zijn houding t.a.v. een paar jonge arme huwbare meisjes (in die tijd omstreeks 16 jaar), aan wie hij goudstukken gaf voor een bruidsschat én uit de legende dat hij drie geslachte en gezouten jongelingen weer tot leven wekte. Er zijn meerdere legenden over hem verschenen. Een ervan is minder bekend. Nicolaas kocht op een slavenmarkt een Ethiopisch jongetje vrij en voedde hem op in zijn paleis. Daar hebben we te maken met de 'kleur' zwart. Bovendien was de bisschop de baas aan zijn hof en had hij bedienden. De kans is dan ook groot geweest dat het zwarte kind een van die bedienden is geworden. 21

Mildamster Brêge

Het is nog steeds het geval: de (blanke) paus heeft ook zwarte bisschoppen, maar dat heeft niets met racisme te maken. Integendeel! Zo kun je de helper van Nicolaas van Myra ook zien. Een heel ander verhaal is het feit dat al in de oudheid vanaf begin december op alle mogelijke plaatsen in de toenmalig bekende wereld jonge mannen hun gezicht zwart maakten. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk te maken gehad met de winterzonnewende, waarin ons Kerstmis een gekerstend heidens feest is. Wel zwart dus, maar ‘Piet’ is beslist geen Afro, creool, negerpage, Moor, slaaf of zelfs knecht van Sinterklaas. Wel heidense elementen en die zijn binnen onze westerse cultuur terug te voeren op oppergod Wodan en zijn ondergeschikte goden, waarvan één zwart was... Ik noemde hiervoor al even de Moren. Het is de benaming voor een islamitische volksgroep die in de 8e eeuw Spanje heeft bezet. Overigens gevraagd door de Visigoten, die in (het huidige) Spanje oorlog voerden met andere volkeren en hulp zochten bij de genoemde Moslims. Maar de Moren waren niet zwart, hooguit iets getint. Zwarte Piet past daar dan ook niet in. Binnen de Nederlanden heeft Sinterklaas altijd een rol gespeeld, al was dat door de reformatie in de 17e en 18e eeuw minder dan daarvoor. Denk maar eens aan de schilderijen van Jan Steen. Echter: nooit met een zwarte of anders gekleurde metgezel! Deze laatste komt pas omstreeks 1850 in het Sinterklaasfeest voor en werd geïntroduceerd door de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman. Zwarte Piet (in sommige liedjes Zwart Jan genoemd) was 'geboren' en was gelijkwaardig aan Sint Nicolaas. Hij hielp de oude bisschop met cadeautjes brengen door de schoorsteen, luisterde of de kinderen wel lief waren en besprak dat met Sinterklaas. Niks geen blanke macht versus zwarte onmacht. Wel gelijkwaardigheid! Mildamster Brêge

22

Sint Nicolaas zelf stopte de stoute kinderen in de zak of gaf ze met de roe. En ja, Piet moest de zak dragen. Dat kon de oude man niet meer. Wat mede de oorzaak van het ontstaan van Zwarte Piet kan zijn geweest is het feit dat rijke mensen een gekleurde page hadden. Ook rijke kooplieden, adellijke personen en gouverneurs van koloniën lieten zich afbeelden met zo'n page, Moortje genoemd. Het was een statussymbool. Zwarte Piet past - wat kleding en uitstraling betreft - hier wel in. Misschien heeft Schenkman de schilderijen als voorbeeld gehad en ook het contrast zwart-wit (of blank, hoe je het wilt noemen) belangrijk gevonden voor zijn Sinterklaasboeken. Contrast trekt de aandacht en aandacht verkoopt. Overigens is het mogelijk van belang om te weten dat koning Willem I tijdens een bezoek aan Afrika van de koning Asantehene twee zwarte jongetjes kreeg, waardoor dit page-idee ook in ons land enigszins heeft gespeeld. (Arthur Japin: ‘De zwarte met het witte hart’). Zwarte Piet is mogelijk een archetype. De vaak vrolijke tegenhanger van Sinterklaas, misschien een soort Tijl Uilenspiegel of een sjamaan, maar beslist niet een slaaf. En het is typerend, dat op de Antillen, met name op Curaçao het probleem van Zwarte Piet als racistisch figuur niet voorkwam. Arnold-Jan Scheer schreef erover in ‘Opinie’ van 15 okt. 2013 (Volkskrant). Een goede vriendin die met haar dochter naar Curaçao was geweest, vertelde hetzelfde. Wat wel waar is, is dat Zwarte Piet werd geintroduceerd toen Nederland nog praktisch blank was en gekleurde mensen een uitzondering vormden. Ook bij navraag door mij bij diverse mensen (dit wil ik geen onderzoek noemen) is gebleken dat zij Sinterklaas en Zwarte Piet als een eenheid beschouwen/beschouwden. Niets in mijn gesprekken wees op een greintje discriminatie. En wat het uitschelden van kinderen als Zwarte Piet betreft, iedereen is wel eens uitgescholden. Mijn eigen naam leent zich er ook voor.

Als we het probleem willen oplossen, kunnen de scholen daar m.i. belangrijk in zijn. Niet door rode of gele Pieten te introduceren, want dat kan weer problemen geven met Indianen en Aziaten. Gewoon Zwarte Piet houden, maar aangeven dat hij geen slaaf is, maar gelijkwaardig aan Sinterklaas. Laten we elkaar de zwarte piet niet toespelen! Ab Slager 23

Mildamster Brêge

RONDOM ONS DORP

Pieter Jansma Pieter Jansma, de zoon van Symen en Fetsje Jansma van Jansma’s Hof in Katlijk, stapte dit voorjaar in de zaak van zijn ouders. Hij en zijn Japanse vrouw Eriko werkten tot voor kort in China. Pieter op een grote (Nederlandse) bloemenkwekerij in Kunming in de provincie Yunnan, in Zuid-China en zij als acupuncturist.

Pieter kwam in China terecht via zijn studie Chinees in Leiden. Na zijn studie wilde hij in China bezig gaan met het lokale gebruik van medicinale planten. Hij schreef hiervoor een onderzoeksvoorstel en kon op deze manier zijn studie Chinees combineren met zijn eerdere opleiding ‘Bos- en natuurbeheer’ in Velp (de vroegere Bosbouwschool). Prachtige ideeën had hij daarover, werken op het platteland van ZuidChina en informatie verzamelen over het gebruik van eetbare en medicinale planten en die dan te analyseren in een historische context. We spraken er over tijdens een lange autorit (of was het in de trein?), een aantal jaren terug. Het enthousiasme was er, ook vanuit verschillende universiteiten, maar het probleem was de financiering van zijn onderzoeksvoorstel. Omdat ook Pieter Jansma moet eten, zocht – en kreeg hij een baan en wel als manager in de plantenteelt, in de kweek van o.a. rozen en anthuriums. De Nederlandse bloemenkwekerij waarvoor hij werkte, ontwikkelde zich tot een bloemen-bio-industrie, waar zijn voorkeur niet naar uitging. Eriko wilde graag China verlaten om een meer geschikte plek te vinden om haar eigen acupunctuurpraktijk op te zetten; redenen voor hen beiden om elders hun toekomst te zoeken. Net op tijd om het tuincentrum van Symen en Fetsje over te nemen. Plantenverkoop, tuinontwerp en aanleg, Jansma’s Hof is thuis in verschillende tuinstijlen en ook in tuinonderhoud en kleinschalig natuurbeheer. Daarnaast is er de theetuin, waar je een lekkere bak koffie kunt drinken of een fijn kopje thee. In de theetuin kan een aantal tuinboeken en bladen worden geraadpleegd voor inspiratie en tips. Pieter mikt op verbreding en diversificatie van de tuinstijlen die Jansma kan ontwerpen en aanleggen, maar planten staan hierin altijd centraal. Mildamster Brêge

24

Naast de meer traditionele tuinen is Pieter bezig met ecologische tuinen, waarin mogelijkheden voor vlinders, bijen en andere insecten worden ingebouwd. En ook met tuinen die het jaar door - naast bloemen groenten, kruiden en fruit kunnen leveren, bijvoorbeeld tuinen met een stuk voedselbos, fruit- en notenbomen, bessenstruiken gemengd met bomen en planten die voor een goede bodem zorgen. Een tuin waar Pieter onlangs druk mee is geweest is de tuin rond de Zijn-plek, in Katlijk (de vroegere basisschool). Wie weet, misschien kan hij in Nederland ook nog eens iets doen met medicinale planten. Henk Hidding

RONDOM ONS DORP

Internationaal trouwfestijn Of de bruiloftsgasten van zoon Pieter in B&B ‘It Boekehaagje’ konden logeren, wilde Fetsje Jansma-Krekt horen. Dat er maar één gastenkamer is, bleek geen excuus: zelf opgegroeid in het huis, weet ze hoe ruim het is. En de vriendinnen van de Japanse bruid konden toch best de zolder delen?

Het jonge stel kwam kijken, besliste dat het kon en zo druppelden begin augustus uiteindelijk zo’n tien vrienden en familieleden van Eriko Miyamoto binnen. De B&B-formule ‘slapen-ontbijten-pleite’ ging er meteen aan. Het werd een vrolijk familiehotel met gasten achter elke deur en in de tuin! Jeugdherberg Het internationale gezelschap had Japans en Engels als voertalen. Nu is Japans al uitheems, maar de gasten woonden onder meer in Londen, Zweden en Italië. De Chinese vriend van het stel uit Perugia sprak meerdere talen en de familie van de bruid sprak ‘lichaamstaal’. Zondags was het grote feest in Jansma’s Hof en d’ Herberch in Katlijk, de dagen eromheen werden de gasten opgepikt voor leuke uitstapjes. Eriko: “Het was énig en het weer was fantastisch. Ik was zo happy dat na de huwelijksreis (met familie erbij!) het normale leven kon beginnen!” 25

Mildamster Brêge

Gastgevers Nanne en Alie noemen de gasten heel welopgevoed. Alie: “Ze spraken een ontbijttijd af en als ik alles vers op tafel had en de hotelbel luidde, gleden de meisjes geruisloos de trap af en verschenen ze gekleed en stipt op tijd aan tafel. Dat is vaak anders!” De zolder van het voorhuis leek wel een jeugdherberg met bloedmooie meiden, aldus Nanne, die er beneden graag tv kijkt. “Of een schoonheidssalon!” vult Alie aan, die er allerlei maskertjes, föhns, scheergels en geurtjes aantrof. Acupunctuur Eriko is rap aan het inburgeren. Ze heeft Pieter, die o.a. Chinese talen heeft gestudeerd en in China als manager bij een rozenkweker werkte, via een vriendin ontmoet. “Ik runde er een acupunctuurpraktijk en nadat we een paar keer samen hadden gegeten, wisten we wat we wilden. We trouwden voor de wet in Japan met een korte ceremonie en gaven het trouwfeest in Katlijk,” vertelt ze, lachend als een kerstklokje.

Mildamster Brêge

26

Pieter wil buitenlucht, dus werk zoeken in Hongkong of Singapore was geen optie. Hij gaat de zaak van vader Symen overnemen - en het roer omgooien naar meer duurzaamheid en ecologie - en Eriko kan ‘overal’ haar vak uitoefenen. Een mooie match! De Japanse cultuur van snel veel geld verdienen is niks voor Eriko: “I want quality time with my clients”. De gediplomeerde acupuncturiste beheerst bovendien tai chi, Zweedse -, aromatherapie- en Indiase hoofdmassage. In Jansma’s Hof én in hun Heerenveense flat heeft Eriko een praktijkruimte. Alie: “Ze oogt tenger, maar heeft in haar behandelingen een enorme kracht en routine om feilloos je pijnpunten te vinden en deze te laten verdwijnen als sneeuw voor de zon.” Eriko’s praktijk zal een aanwinst blijken in onze contreien! Alie Rusch Website: www.acupunctuurnagomi.nl Mail: [email protected], telefoon: 06-22477778

27

Mildamster Brêge

MICHIKO

Bournemouth aan de Engels zuidkust Reeds 35 jaar woon ik in Europa en ik ben nu voor het eerst in Engeland geweest. Heel veel keren ben ik altijd naar het zuiden van Europa geweest: vaak naar Menton, vlak bij de Italiaanse grens. Ook ben ik in Italië en Spanje geweest, steeds in Zuid-Europa, met verschillende mensen. Dus in die tijd nooit in Engeland. We zijn nu met een busreis gedurende 8 dagen naar Bournemouth en daar in de buurt aan de Engelse zuidkust geweest. We maakten de oversteek met een grote veerboot, van Calais naar Dover, een tocht van ongeveer 2 en half uur. Het was zo druk, dat we de geplande boot misten. We kwamen dan ook erg laat aan bij ons hotel in Bournemouth, dicht bij de kust gelegen. In Engeland was het een uur vroeger, dus dat viel dan nog mee… We waren in 5 minuten van ons hotel bij de zee; het strand lag een stuk lager, je kon er met een lift en natuurlijk lopend naar toe. Eten en slapen was prima in het hotel; het hotel was overigens wel oud en een beetje vervallen. Enkele medepassagiers troffen het slecht met hun kamer. In de tijd, dat wij gingen, was het in Nederland slecht weer. In Engeland was het gelukkig een stuk beter: alleen wat regen als we in de bus zaten. We hebben verschillende plaatsen en kerken bezocht en veel oude huizen met rode daken, net zoals ik ook heb gezien in een boekje van vroeger. Ook hebben we het eiland Wight bezocht: heel leuk en heel pittoresk. Voorts hebben we natuurlijk Stonehenge bezocht, heel indrukwekkend (maar ook erg commercieel). We zijn er langs gelopen en hebben foto’s gemaakt. Het was er erg druk en je moest buiten de hekken blijven. Een week later is president Obama er ook geweest: hij mocht natuurlijk binnen de hekken en de stenen aanraken… Michiko Sugawara Mildamster Brêge

28

KATLIJK

‘Zijn’-plek Een interview met Ria Marlinde Bijlsma Onlangs was er hoog bezoek in Katlijk; de W.A. Nijenhuisschool kreeg een nieuwe bestemming en werd geopend door niemand minder dan prinses Irene. In het bijzijn van onder andere burgemeester Van der Zwan opende ze samen met de initiatiefnemers, Sjoerd Sijens en Ria Marlinde Bijlsma de 'Zijn'-plek. Met Ria Marlinde Bijlsma sprak ik over de ‘Zijn’-plek en hoe deze tot stand kwam.

Dat deze plek zich in een voormalig basisschoolgebouw bevindt, is een toepasselijk toeval. Initiatiefneemster Ria Marlinde heeft jarenlange ervaring in het basisonderwijs en werkte onder andere als contactpersoon voor scholen bij 'Edukans', een organisatie die onderwijs in ontwikkelingslanden stimuleert. Haar partner Sjoerd Sijens, die ooit begon als docent slagwerk, liet zich na een jarenlange loopbaan in de ICT omscholen tot kinder- en jeugdbegeleider. 29

Mildamster Brêge

Samen met hun kinderen zijn ze vanuit Oldeberkoop naar het voormalige schoolgebouw verhuisd om de ‘Zijn’-plek gestalte te geven en naar eigen zeggen: ”ruimte en begeleiding te faciliteren voor kinderen om weer in balans te komen”. Sjoerd en Ria Marlinde hadden de locatie al eens gezien toen het nog als school in gebruik was. Toen het gebouw en bijbehorend terrein vrijkwamen, grepen ze de kans om hun droom werkelijkheid te laten worden. Ze zochten contact met de gemeente. Het balletje ging rollen; ze kwamen in contact met Piet de Vries uit De Knipe die het gebouw kocht en het nu aan hen verhuurt om de ‘Zijn’-plek op te bouwen. Wat de ‘Zijn’-plek exact is, is niet snel gemakkelijk uit te leggen. Het komt voort uit een jarenlange observatie van kinderen in het onderwijssysteem, de uitdagingen die kinderen daarin tegenkomen en hoe ze daarmee het beste geholpen kunnen worden. Tegenwoordig ligt er namelijk een grote druk op kinderen om aan allerlei normen te voldoen en te presteren, maar helaas kan niet ieder kind daar even goed mee uit de voeten. Zo komen er kinderen die op jonge leeftijd al een zwaar leven achter de rug hebben of die van school zijn gestuurd, maar ook kinderen die gewoonweg even pauze nodig hebben. Juist die kinderen de ruimte te geven om tot zichzelf te komen en de druk van de ketel te halen is het doel van de ‘Zijn’-plek. De locatie, gelegen tussen bos en weilanden, is ideaal om deze kinderen onder professionele begeleiding rust te geven en zo vanuit zichzelf de aansluiting met de wereld om hen heen te vinden en te voelen zonder te hoeven presteren. Ria Marlinde legt het als volgt uit: “ De ‘Zijn’-plek is

er juist ook om kinderen te laten voelen in plaats van te denken. Ze kunnen er hun talenten vanuit hun eigen gevoel ontwikkelen. Dit kan door simpelweg buiten te spelen en hun eigen creativiteit daarmee terug te vinden, maar ook door bijvoorbeeld dans en drama.” Er is op de 'Zijn'-plek veel mogelijk omdat ieder kind anders is en andere begeleiding nodig heeft. Het kind geeft daarbij zelf in eerste instantie aan wat hij of zij nodig heeft. Spontane ontwikkeling en zelfbewustzijn zijn daarbij volgens Ria Marlinde essentieel. Mildamster Brêge

30

“Sommige kinderen hebben wat meer rust en ruimte nodig, terwijl an-

dere juist meer aandacht en begrip vragen; het gaat er in de begeleiding om, om dit te herkennen en daarop in te spelen. Op die manier kan het kind zich verder ontwikkelen op basis van wat het nodig heeft en zo weer aansluiting vinden bij de huidige omstandigheden in de maatschappij.” De 'Zijn'-plek is echter niet alleen voor kinderen, de omgevormde schoollokalen worden ook verhuurd; het voormalige lokaal van de groepen 3, 4 en 5 wordt bijvoorbeeld gebruikt door dagbesteding 'Stukje bij Beetje' die ook een deel van het terrein gebruikt voor groenteteelt voor de Voedselbank. Ook voor workshops worden ruimtes verhuurd en er worden cursussen gegeven; binnenkort start een yogagroep in het gebouw. Hoewel de 'Zijn'-plek nog maar kort bestaat, is al wel duidelijk dat het een aanwinst en een uitkomst is voor velen; volwassenen en zelfs kinderen zelf zoeken contact met de initiatiefnemers voor begeleiding in het vinden van balans. Voor meer informatie en een overzicht van de activiteiten, kijk op www.zijn-plek.nl Pieter Jansma

Meitinker Oudeschoot, Mildam, Katlijk, Heerenveen-Midden en de Akkers. Voor al uw vragen over zorg & welzijn. Spreekuur MFA Oudeschoot iedere dinsdagmorgen van 10.00 tot 11.00 uur. Bel of mail naar Janneke de Jong 06 - 52 32 80 75 [email protected]

31

Mildamster Brêge

Spelen met woorden - Sietse D.

* Omrop Fryslân: ”Hjoed is der moarn wer”. * LC 10-2014: Euronext ziet brood in boter en melk. * Wat trek(t) je aan?

CULTUUR

The hour of the wolf Een Engelse titel in de dorpskrant. Ja, het is de titel van de tentoonstelling van Lotta Blokker in Museum de Fundatie in Zwolle. Dit museum heeft de primeur. Zij toont als eerste de nieuwe serie beelden, waaraan Lotta Blokker de afgelopen vijf jaar heeft gewerkt.

Als middelbare scholiere werd Lotta Blokker (in 1980 geboren te Amsterdam) geraakt door de beelden van de Franse beeldhouwer Auguste Rodin in het Rodin Museum te Parijs. Ze besluit zelf beelden te creëren en gaat naar de Florence Academy of Art in Italië. Zij valt al gauw op door haar talent. Op jonge leeftijd zit haar werk al bij collecties in Europa en de Verenigde Staten. Een van de bekendste beelden van Rodin is ‘De Denker’. Een bronzen afgietsel van dit beeld staat o.a. in het Singer Museum in Laren. Het werd enkele jaren geleden gestolen uit de tuin, enkel vanwege de koperwaarde (€ 350,-). Gelukkig is het teruggevonden en gerestaureerd in Parijs (kosten € 150.000,-).

Mildamster Brêge

32

In haar beelden wil ze emoties, de kwetsbaarheid en de gevoelens van de mens tot uitdrukking brengen. Door verdriet en onrust vanwege haar verbroken relatie kan Lotta ’s nachts niet slapen en gaat wandelen door de stad. Ze merkt op dat meer mensen niet kunnen slapen. Door verdriet, angst, wanhoop. Maar ook door opwinding en blijheid. Wat ze in de nacht waarneemt, inspireert haar. In haar atelier in Amsterdam bouwt ze vijf jaar lang als beeldbouwer beelden van klei. Deze zijn daarna in brons gegoten. Het thema is ‘Emoties in de nachtelijke uren’. Vandaar de Engelse titel van de tentoonstelling ‘The hour of the wolf’.

Pas de deux (ballet) Bij haar beelden word je getroffen door de intensiteit van de verbeelding. Het zijn beelden met een ziel, die een betoverende uitstraling hebben. Haar oeuvre roept associaties op met Rodin. In deze tentoonstelling staat dan ook háár ‘Denker’. Het Museum de Fundatie is enige tijd geleden gemoderniseerd. Bovenop het oorspronkelijke dak is een ronde koepel gebouwd van twee verdiepingen, in de volksmond ‘de wolk’ genoemd. Hier staan de bronzen beelden van Lotta opgesteld. Vanuit de koepel heb je een prachtig uitzicht op de oude binnenstad van Zwolle. De tentoonstelling van Lotta Blokker is tot en met 4 januari 2015 te bezoeken en de rest van het museum is ook zeker de moeite waard. Henk van der Kam

33

Mildamster Brêge

SOOS 60+

De invloed van dieren op mensen Dinsdagmiddag 4 november jl. was er een lezing in het Hof van Schoterland, georganiseerd door Soos 60+ Katlijk en Mildam. Dierenarts Mirella de Boer vertelde over de invloed van dieren op mensen. Het was een vlotte lezing met aardige anekdotes en doorspekt met humor. De 45 toehoorders waren dan ook muisstil, op de momenten van lachen na. Uit haar lezing beschrijf ik hieronder enkele aspecten.

Mirella de Boer heeft samen met haar man een kliniek voor gezelschapsdieren in Sneek, met een dependance in St. Nicolaasga. Ze is al jaren heel geïnteresseerd in de invloeden en effecten die dieren op mensen hebben. Alle wetenschappelijke publicaties volgt ze en alle kranten- en tijdschriftartikelen hierover bewaart ze. De aanleiding hiertoe was een leuke anekdote: Haar eerste cliënt was meneer Mink met zijn kat ‘Beertje’. Beertje had leukemie en overleed en meneer Mink, die alleen woonde, was onthand. Vaak fietste hij nog bij Mirella langs om over het verlies van Beertje te praten. Het idee ontstond om weer een kat voor meneer Mink te zoeken. Die kwam er, maar moest nog een naam hebben. Voorzichtig vroeg hij of hij de naam ‘Mirella’ mocht gebruiken. Niet direct een poezennaam. Uiteindelijk belde hij op om te melden dat het ‘Snoes’ was geworden! De heer Mink en Snoes waren daarna onafscheidelijk en hij

leefde weer helemaal op!

Alleen er was nog één probleem: waar moest de kat heen als hij overleed? Mildamster Brêge

34

Na enige aarzeling zegde Mirella de Boer toe dat de kat dan bij haar mocht komen, waardoor meneer Mink gerustgesteld was. Het contact verwaterde. Enkele jaren later werd ze opgebeld door een familielid van meneer Mink. Ja, hij was overleden en testamentair zou Snoes nu naar haar toegaan. En zo is het gebeurd en Snoes is uiteindelijk 23 jaar oud geworden! Gezinnen en kinderen Een op de twee huishoudens in Nederland heeft wel een huisdier. Binnen gezinnen waar een huisdier is, blijken sterkere banden te zijn, is er meer gezelligheid en heeft men meer tijd voor elkaar. Dieren hebben een positief effect op kinderen. Het is goed voor de vorming van het karakter en kinderen worden socialer. Het verzorgen van een dier stimuleert de eigenwaarde van het kind en bevordert het inlevingsvermogen in mens en dier. Kinderen voelen dat een dier hen zonder voorwaarden accepteert. Hierdoor krijgen ze emotionele steun. Een huisdier wordt eerder in vertrouwen genomen, alleen al door de nonverbale communicatie. In het kapotgeschoten Kroatië bleken kinderen, die in de oorlog een huisdier hadden, na die oorlog minder last te hebben van post-traumatische ervaringen. Oudere mensen Bij oudere mensen worden ook positieve effecten gezien bij de aanwezigheid van (een) huisdier(en). Het geeft meer structuur aan een dagindeling, want een dier vraagt altijd aandacht. Het heeft een positief effect op kwalen en vermindert het medicijngebruik. Onderzoek Mevrouw De Boer vertelt over allerlei uitkomsten van onderzoeken. Enkele opmerkelijke dingen waren bijvoorbeeld:  Vrijwilligers met een hond op bezoek bij bewoners in een tehuis hadden eerder diepgang in hun gesprek. Kynologen met hond hielden een ‘aai-uurtje’.  Het bezit van een konijn in een verzorgingshuis deed het blije gevoel daarbij langer aanhouden dan bij een uurtje knutselen, waar het gevoel dadelijk weg was.  Dieren zorgen voor minder stress. Door 15 minuten van tevoren naar aquariumvissen te kijken in de wachtkamer, is men minder gespannen in de stoel bij de tandarts.

35

Mildamster Brêge

 Een vissenkom in het ziekenhuis op de kamer en daarna ook mee naar huis vergroot en versnelt het herstel.  Bij testen via een vragenlijst (ATAT-test) bleek dat plaatjes waar dieren op staan, positiever beoordeeld werden dan plaatjes zonder dieren. Al was het verschil alleen maar een paar mussen! Om die reden wordt in de reclame veel gebruik gemaakt van dieren.  In een gevangenis in Amerika liep het gebruik van antidepressiva met 50 % terug, toen langdurig gedetineerden opgeleid werden tot hondentrainer. Ze gingen zich daardoor waardevoller voelen. De rol van het gezelschapsdier in therapeutische programma’s Het gezelschapsdier bevordert de harmonie tussen lichaam en geest. In het ‘Tijdschrift voor kindergeneeskunde’ stond dat men in het Wilhelmina Kinderziekenhuis te Utrecht ervaren heeft dat een konijn op schoot weldadig werkt. Ook met cavia’s werd er weer gelachen! Hulphonden worden ingezet bij gehandicapten, als blindengeleidehond, bij doven, als hulp bij aan-/uitkleden zodat mensen zelfstandig kunnen wonen en uit hun isolement gehaald worden. Sommige honden hebben het vermogen om een aanval van epilepsie bij een patiënt, hun baas, te zien aankomen, voordat er écht een aanval optreedt. Door deze honden een speciale blaf aan te leren, kan een hond zijn baas daarvoor tijdig waarschuwen, zodat hij voorzorgsmaatregelen kan nemen om erger te voorkomen. De patiënt krijgt hierdoor meer mogelijkheden tot een beter sociaal leven. Rouwverwerking bij overlijden van een huisdier Voor sommigen is het overlijden van hond of kat zeer ingrijpend. Heel belangrijk is het om er met anderen over te kunnen praten en dat er een luisterend oor is. Dit kan vaak niet door onbegrip van de omgeving. Professionele hulp is dan geboden! Kinderen kunnen nog lange tijd met het doodgaan van hun geliefde dier bezig zijn. Bijvoorbeeld door steeds verse bloemen op het graf van het dier te zetten of door tekeningen hierover te maken. Het verdriet om het verlies van het huisdier kan ander oud, nog niet verwerkt verdriet naar boven halen. Bijvoorbeeld: de ingeslapen cavia was de laatste herinnering aan een overleden dochter. Of de ingeslapen poedel heeft het leven van de getraumatiseerde militair uit Indië gered door samen met hem, op zijn slechte dagen, in het bos te janken. Henk van der Kam Mildamster Brêge

36

MILDAM

Open huis kerkje Mildam Zaterdag 6 december 2014 wordt in galerie It Alde Tsjerkje aan de Schoterlandseweg 37 in Mildam een open huis georganiseerd. De leden van het Kreatief Kollektief zijn dan aanwezig om te demonstreren hoe hun werk gemaakt wordt en kunnen hier uitleg over geven. Het betreft o.a. de technieken: mozaïeken, patchwork en edelsmeden. Tot en met 21 dec. a.s. kunnen bezoekers kennis maken met het werk van kunstenares Jopie Hacquebord uit Doorn. Zij schildert, aquarelleert, etst en tekent. Vaak voert ze een onderwerp uit in meerdere technieken. Dit kan bv. een landschap zijn (ter plekke gemaakt), een zelfportret, naaktmodel, een dier of een onderwerp van een foto. “Van tevoren weet ik niet wat het eindresultaat zal zijn”, aldus Jopie, “het schilderen zelf is belangrijk.” Het vraagt intensief kijken, concentratie en vechtlust om het werk tot een goed einde te brengen en ze laat zich graag verrassen door het eindresultaat. In het kerkje zullen landschappen, geschilderd met olieverf, te zien zijn. In het kerkje is nu ook een piano aanwezig die gebruikt gaat worden bij kleinschalige muziekoptredens en - indien mogelijk - tijdens open huis. Er is in het kerkje gelegenheid om een kopje thee of koffie te drinken. Openingstijden: woensdag t/m zondag van 14.00-17.00 uur Meer info op www.galerie-italdetsjerkje.blogspot.com. (Vanaf januari 2015 waarschijnlijk gewijzigde openingsdagen!) 37

Mildamster Brêge

TONEEL

Toanielferiening ‘De Twa Doarpen’ Yn de foarige Brêge ha wy ien en oar fertelt oer it begjin fan ús toaniel. No gean wy fieder mei it stik:

IN GEKKEHUS YN ’t SIKEHUS Auteur: Wilma Renes Leertouwer Fryske oersetting: Gurbe Dijkstra Wy spylje yn d’Herberch Ketlik Begjin 20.00 oere Sa as wy allegearre witte is der tsjinwurdich te min persoaniel yn it sikehus. Der binne fansels útstjoerburos, mar der dogge wy net oan yn dit sikehus, wy skeakelje de skjinmaksters yn. Janny hat der wol sin oan (moai jong es wat oars as rúthimmelje), mar Ilona hat der net folle nocht oan (ik waskje net in frjemde keardel, ik ha myn Pyt syn rêch noch noait wosken). Dochs, suster Riny set troch en de froulju krije in ferpleechsterpakje oan. It giet goed, mar Kuperus is wol in hiel lêstige pasjint en frou Visser is sa doof as in kwartel. De dokter is wat wazich, mar….. is dat wol in dokter? En dan is der ek noch Bep, in ferpleechster die net sa hurd mear rint. Gelokkich hat Ernst-Paul de toutjes noch wol goed yn hannen. It rint gelokkich allegearre goed ôf. In jûn noflik fuort, mis it net. De sitplakken binne beheind, dat… mar gau kaarten bestelle. Freed Tiisdei Sneon

6 februwaris 2015 (€ 8,-) 10 februwaris spylje wy foar de Soos 60+ 14 februwaris 2015 (€ 8,-)

Foarferkeap fanôf 5 jannewaris by Minke Bouwstra Til.: 0513 - 63 28 78 (tusken 17.00-19.00 oere). Oant dan. Bestjoer en spilers ‘De Twa Doarpen’

(Foto fan de spilers, sjoch op side 39) Mildamster Brêge

38

Achterste rij van links naar rechts: Rinze Feddema, Greet Brouwer, Petra de Jong, Jaap Groenland, Hennie v.d. Zee, Henk Roskammer. Voorste rij van links naar rechts Annet Hofstra, Rob Bergsma, Minke Bouwstra, Immy van Veen. Jaap Tjeerd Heida ontbreekt.

SOOS 60+

Programma Soos 60+ voor de komende maanden Woensdag 9 dec. 2014 14.00 uur

Bob Akkerman uit Heerenveen vertelt Friese verhalen met als thema: ‘De fleur en earnst fan it libben’. Dinsdag 13 jan. 2015 Roelie Woudwijk, beeldhouwster. Ze vertelt aan de 14.00 uur hand van dia’s hoe haar vader is begonnen met beeldhouwen en zij zijn werk heeft overgenomen. Woensdag 11 febr. 2015 Mevr. Bartol uit Roden houdt een lezing met dia’s 14.00 uur over haar reizen naar Lapland. 10 febr. 2015: toneelgroep ‘De Twa Doarpen’ uit Katlijk/Mildam. Donderdag 12 mrt. 2015 Excursie naar de vlindertuin in Havelte: 14.00 uur ‘Vlinderparadijs Papiliorama’. 39

Mildamster Brêge

VERENIGINGEN

Laat je lichaam eens verrassen! Het tennisseizoen op de buitenbanen van Mildam is beëindigd en daarmee de tossavond op maandag. In plaats daarvan begeef ik mij maandagavond in het donker naar het gymnastieklokaal van de Tjongerschool in Mildam. Hier kunnen de mannen uit Mildam, Katlijk en omgeving het lichaam stimuleren. Spieren en alle organen, inclusief de hersenen, krijgen dan een flinke oppepper! Vroeger heette dit gewoon gymnastiek, nu bodyfit. In korte broek, T-shirt en zaalsportschoenen beginnen we meestal met onze spieren warm te lopen. We krijgen op een leuke manier instructies van lerares Janny Heida. Naast allerlei rek-strek-kracht- en behendigheidsoefeningen is er ook tijd voor het spelelement: met de bal gooien, blokken omverwerpen, korfbal, badminton, zaalhockey, touwtje springen, met de softbal slaan enzovoort. Het is altijd een heel gevarieerd programma, telkens weer anders, wat verrassend werkt. En dat alles met opzwepende muziek erbij. Het geeft ‘ons mannen’ veel plezier. En kan je even niet meekomen? Geen nood, dat overkomt ons allemaal. Dan even pas op de plaats of je schakelt over op een lager tempo. Het kan allemaal, want de leeftijden variëren van 40 tot 70 jaar! Maar… twintigers en tachtigers zijn ook welkom! Graag willen we ons clubje vergroten. Een paar lessen op proef meedraaien kan. Aarzel je, vind je het moeilijk om de eerste keer alleen naar een proefles te gaan of om de weg te vinden? Neem dan contact op met mij. We willen geen stijve (oude) mannenclub zijn en zo voelen we ons ook niet. Hoewel… stiekem zijn we wel jaloers op de lenigheid van onze ‘juf Janny’! Henk van der Kam ( 0513 - 62 11 74).

Mildamster Brêge

40

SAMENLEVING

Fakkeloptocht in Katlijk (21 dec. 2014) voor de kinderen uit Katlijk en Mildam Het Sint Thomasluiden, om de boze geesten te verjagen, vindt plaats in de periode wanneer de dagen van het jaar het kortst zijn. Dit oude gebruik wordt nog in slechts twee plaatsen in Friesland in ere gehouden en wel in Katlijk en in het naburige Oudehorne. Dit jaar worden de klokken geluid van 21 december tot 1 januari. Start Sint Thomasluiden Het Sint Thomasluiden in Katlijk start op 21 december om 18.30 uur met een optocht van kinderen die met fakkels van de Raaptepper naar de klokkenstoel lopen. Ook de kinderen uit Mildam zijn van harte welkom. Midwintermarkt 27 december om 12.00 uur Graag willen we ook ons buurdorp Mildam uitnodigen om deze markt te bezoeken. Demonstratie klokluiden, diverse standhouders die producten aanbieden, oliebollen, vuurkorven en glühwein, midwinterhoornblazers, stempelpost kuiertocht en trailrun; ingrediënten voor een gezellige winterdag. In het kerkje speelt het koor ‘Tiramisu’. Dit jaar zullen wederom de St. Thomaswandeltocht en de trailrun van Oudehorne langs onze midwintermarkt gaan.

Elts hat wol ris ferlet fan in skouderklopke, ek al is`t mar mei in fingertopke!

41

Mildamster Brêge

JEUGD

Kinderdisco, Hof van Schoterland, Mildam Hoorde u 24 oktober jl. ook de muziek toen u over de Schoterlandseweg reed? Er was een kinderdisco in het Hof van Schoterland, georganiseerd door Plaatselijk Belang Mildam en Katlijk. Om 20.00 uur begon het. Er was een garderobe, bar, danszaal en natuurlijk een dj. Na acht uur stroomden de kinderen binnen. De muziek werd gedraaid, de danszaal werd vol en er werd gedanst. We werden erg vermaakt door de dj, er werd namelijk een wedstrijd gehouden wie het beste kon dansen, de jongens of de meiden. En helaas voor de jongens... wonnen de meiden!!! Maar dat niet alleen. Er werd nóg een wedstrijd gehouden: wie als eerste drie stempels kreeg. Die stempel kreeg je niet zomaar; welk meisje of jongetje het beste kon dansen, wie het snelste het liedje kon raden en wie er won bij de stoelendans. Sytske Dol uit Katlijk won de eerste prijs. De prijs was een opmaakset voor een sneeuwpop. Er waren nog twee andere winnaars. De dj had leuke populaire platen mee, waar ook flink van genoten werd. Kortom: het was een gezellige avond met leuke liedjes! Brecht Vonk Mildamster Brêge

42

SAMENLEVING

Online chatten met hulpverleners Nieuw in Fryslân Online chatten met hulpverleners is nu ook mogelijk in Fryslân, via de website www.fryslanonline.nl. De website is deze zomer van start gegaan en is het resultaat van een gezamenlijk project van Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân, Timpaan Welzijn en Zorgcombinatie Interzorg. Deze online hulpverlening is bedoeld voor zowel jongeren, volwassenen als ouderen. De website biedt verschillende chatspreekuren per week, waarbij er rechtstreeks per mobiele telefoon of computer ´gesproken’ kan worden met een maatschappelijk werker. Ook mailen behoort tot de mogelijkheid. Voor wie het prettig vindt om anoniem te chatten, dit is ook mogelijk. Aan deze nieuwe vorm van hulpverlening zijn geen kosten verbonden. De chatmedewerkers van Frysl@n Online bieden de hulpvrager een luisterend oor, geven tips en advies en indien gewenst kunnen zij diegene doorverwijzen naar de juiste instantie(s). Van familiezaken, financiën, geweld, relaties, school, seksualiteit, verslaving, vrienden, werk, opvoeding, rouwverwerking tot echtscheiding en nog veel meer: de medewerkers behandelen alles vertrouwelijk. Met dit initiatief wordt mensen in Fryslân op een toegankelijke en eigentijdse manier professionele hulpverlening aangeboden. Meer informatie is te vinden op de website www.fryslanonline.nl.

43

Mildamster Brêge

SAMENLEVING

Heerenveens MuziekCorps zoekt nieuwe muzikanten

Het Heerenveens MuziekCorps (HMC) is op zoek naar muzikanten, die het harmonieorkest willen versterken. Het HMC heeft een enthousiaste groep van dertig leden. Jong, oud, verschillende niveaus (van startniveau B tot HaFaBra). Iedere maandag komt de groep samen om met elkaar te spelen. Het HMC speelt gevarieerde muziekstukken, zowel in stijl als moeilijkheidsgraad. Het korps is op zoek naar nieuwe leden. Alle niveaus zijn welkom! Kriebelt het wel, maar heb je al (heel) lang niet meer gespeeld? Kom een keer langs met je instrument, speel mee en kijk wat van je vroegere vorm terugvloeit in de vingers en embouchure! Heb je geen instrument meer? Dan kun je die in veel gevallen van het HMC huren. Het HMC repeteert op maandagavond van 19.15-21.30 uur onder leiding van Hendrik de Boer. Kom vrijblijvend eens een repetitie meeluisteren of meespelen aan de Binnenweg 3C in Heerenveen. Voor meer informatie zie onze website: www.heerenveensmuziekcorps.nl of mail naar [email protected] Mildamster Brêge

44