Richtlijnen JGZ/NVK Voedingsproblemen Opvoedingsproblemen? Ingrid Brokx, verpleegkundig specialist JGZ, Zorggroep Almere Saskia Wolt, kinderarts Flevoziekenhuis/DeKinderkliniek
Inhoud • Korte presentatie recente richtlijnen • Almeerse samenwerkingsafspraken
JGZ richtlijn “Voeding en eetgedrag (0-23 jaar)” (nog in concept)
•
Doel : het voorkomen van, tijdig signaleren, adviseren, begeleiden en verwijzen bij voedings- en eetproblemen. • Gemaakt in opdracht van ZonMw • Nauwe samenwerking met NVK en voedingscentrum
proefimplementatie • • • • • •
96% eerste indruk positief Met name bewustwording Onderscheid tussen somatische- en gedragsproblemen Werkkaart zeer bruikbaar Kunst is het om aan te sluiten bij de behoeften van ouders Bevordert de bekendheid met wat JGZ doet/kan bij ketenpartners
Rol JGZ • Preventie – Van ongezonde voeding – Voedingspatronen – Verstoord eetgedrag
• Volgen groei, ontwikkeling, gezondheid • Voorlichting over gezonde voeding, leeftijdsadequaat eetgedrag • www.voedingscentrum.nl • Pedagogische adviezen • Gericht verwijzen bij voedingsstoornis/eetstoornis
Normale/pathologische ontwikkeling • 0-4 mnd reflexmatig zuigen overgaand in willekeurig zuigen
• 4-6 mnd leren eten van een lepeltje
• > 7 mnd grovere en drogere voeding, tong van rechts naar links bewegen
• 10-12 mnd kauwt losse stukjes
• >12 mnd eet met pot mee
• ‘s nachts voeden > 6 mnd • Achtervolgen met voeding • Dwingend voeden • Mechanisch voeden, precies op de klok • Teveel afleidingsmanoeuvres
Consult • Groei • Anamnese – – – – – –
Wat, hoeveel, wanneer (doorvragen) Welbevinden kind Eetgedrag( kokhalzen) Eetlust ( peuters minder) Ontlasting (obstipatie) Medicatie
• Wat vinden/denken ouders (zorgen, irritaties) • Lichamelijk onderzoek
Verwijscriteria alertheid op somatiek • Verandering gewicht/leeftijd > -1SD binnen 3 mnd en/of afname lengte 0.5-1SD/jaar • Orale en/of mondmotorische symptomen: overmatig kwijlen, orale infecties, cariës • Verslikken (dysfagie) na iedere voeding, pijn bij slikken (odynofagie) > 1 week • Projectiel braken met gewichtsstilstand of -verlies • KNO problematiek. > 8 bovenste luchtweginfecties/jaar • Afwijkende defecatie • Neurologische symptomen: hoofdpijn, epilepsie, afwijkend looppatroon
Alertheid eetstoornis • Langdurige voedselweigering of slechte voedselinname > 1 maand • Leeftijd van eerste problemen < 2 jaar • Aanwezigheid van 1 van de volgende symptomen: – Antipicatoir kokhalzen – Pathologische voedingswijze
Aandachtspunten • • • • • • •
•
Jong aanleren van goede gewoonten geeft basis voor later Ruimte voor ontwikkeling binnen grenzen Stimuleren met de focus op het positieve draagt bij aan ontspanning en zelfvertrouwen Geen dwang bij voedingsopname Kind bepaalt hoeveel, ouders wanneer en wat Voorbeeldfunctie ouders Ziekteperioden, ontwikkelingsmomenten, voedingsovergangen, levensgebeurtenissen zijn kwetsbare momenten
Risicogroepen: – – – –
Belaste medische voorgeschiedenis zoals sondevoeding en prematuriteit Ouders met psychiatrische problematiek Ouders met bijzondere eetgeschiedenis Kinderen met gedrags -/ontwikkelingsproblematiek
Pedagogische tips zeer algemeen algemeen • Bezorgdheid van ouders goed horen en noteren • Structuur • Leiding geven • Positieve insteek • Jonge kinderen kunnen emoties niet onder woorden brengen eetgedrag
Meer in de workshop
leeftijdspecifiek • 0-1 positief contact, nooit dwang, ontwikkeling.
• 1-4 neem de tijd, eet samen geen aparte maaltijd niet apart zetten is het kind ziek? zit het met iets in zijn maag?
Wishful thinking?
TNO/NVK richtlijn 2012 Richtlijn signalering van somatische oorzaken van afwijkend voedingsgedrag bij kinderen • • •
Richtlijn vanuit Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), in gezamenlijk traject met JGZ richtlijn “Voeding en eetgedrag (0-23 jaar)” Aansluitend bij richtlijn “Eetstoornis bij jonge kinderen” van kinder- en jeugdpsychiatrie (in ontwikkeling) en CBO richtlijn ”eetstoornissen”uit 2006. Doel: – uniforme verwijzingscriteria en behandelcriteria voor kinderen met afwijkend voedingsgedrag en/of eetstoornissen – alarmsymptomen voor somatische problematiek formuleren – differentiaal diagnostische overwegingen
•
Vroege diagnostiek waar nodig, maar geen verwijzing waar geen verdenking somatiek bestaat.
voedingsproblemen • Incidentie: – licht-matig: 25-45% van gezonde, normaal ontwikkelende kinderen – ernstig: 40-80% van kinderen met PMR en/of chronisch ziekte
• Risicogroepen: – – – –
belaste medische voorgeschiedenis na langdurig sondevoeding (medische indicatie) prematuriteit psychiatrie in gezin
oorzaken • Multifactorieel (volgens Burklow 1998) • “Complex Bio-Behavioral Pediatric Feeding Disorder” – – – – –
Structurele afwijkingen Neurologische aandoeningen Gedrags/psychosociale problemen Cardio respiratoire problemen Metabole dysfunctie
• In 85% GEDRAG, al dan niet gecombineerd met een of meerdere andere factoren • Slechts 16-30% SOMATISCH onderliggende oorzaak
differentiatie mogelijk? • Classificatie criteria: – DC: 0-3-R (psychiatrie) – DSM IV (psychiatrie) – Wolfson criteria (kindergeneeskunde)
Wolfson criteria • langdurige voedselweigering (> 1 maand) • afwezigheid van somatische ziekte: a. afwezigheid van duidelijke somatische ziekten die kunnen leiden tot voedselweigering of gebrek aan verbetering van eetgedrag na medische behandeling van een somatische ziekte b. afwezigheid van een alarmsymptoom
• begin van de klachten voor de leeftijd van 2 jaar, presentatie < 6 jaar • aanwezigheid van ten minste één van de volgende symptomen: -pathologisch/disfunctioneel voeden (’s nachts voeden (bij leeftijd > 6 maanden), ‘stalken’ met voeden, dwingend voeden, mechanisch voeden, afleidingsmanoeuvres bij het voeden) en/of -anticiperend kokhalzen Richtlijn stelt: Verwijzing naar de kinderarts van kinderen jonger dan 6 jaar met afwijkend voedingsgedrag hoeft niet plaats te vinden indien voldaan wordt aan alle bovenstaande criteria.
anamnese algemeen, familie-anamnese, sociale anamnese, specifieke alarmsymptomen (somatische oorzaak): •orale en mondmotorische afwijkingen zoals ongecoördineerd slikken, dysfagie, odynofagie (=pijn bij slikken), spugen, •recidiverende KNO- en luchtweg problematiek, •afwijkende defaecatie zoals diarree, obstipatie, ontkleurde ontlasting, bloedbijmenging en •neurologische symptomen.
lichamelijk onderzoek algemeen met specifiek aandacht voor: •groei en voedingstoestand, •micro-/hydrocefalie, •dysmorfieën, •dyspnoe, stridor, •cardiale souffle, •huidafwijkingen/eczeem, bleekzien, •hepato-/splenomegalie,
•hypotonie, neurologische symptomen, ontwikkelingsachterstand.
Richtlijn te vinden op: • Website NVK ( Ned Ver Kindergnk): http://www.nvk.nl/Kwaliteit/Richtlijnenenindicatoren/Richtlijnen /Afwijkendvoedingsgedrag.aspx
Vragen?
samenvatting • Nieuwe richtlijnen vanuit meerdere vakverenigingen • Multi-disciplinaire aanpak • Samenwerking essentieel
Eetstoornissen bij jonge kinderen Gerda de Boer (GZ/kinder- en jeugdpsychologe) DeKinderkliniek
Almeerse samenwerking Hoe en waarom
waarom • Gezonde voeding nodig voor adequate groei en ontwikkeling • > Overgewicht • > Eet- en voedingsproblematiek bij zowel JGZ als kindergeneeskunde. Tijdige herkenning, goede begeleiding is een maatschappelijke verantwoordelijkheid. • Veel mogelijk betrokken professionals wat afstemming en coördinatie van zorg noodzakelijk maakt om tot een goede zorg te komen
Hoe • 2 richtlijnen over hetzelfde onderwerp vanuit NVK en JGZ • Initiatief: Dionne Mooij en Lisette van Velpen • Werkgroep vanuit meerdere disciplines jeugdgezondheidszorg, kinderfysiotherapie, lactatiekundige, prelogopedie, ergotherapie, kinderarts
• Kerngroep Gerda de Boer, Saskia Wolt, Dionne Mooij ( Jolanda Rutten) in samenwerking met ROSAlmere
Ons doel Optimalisering van verwijzing Opstellen van multidisciplinair zorgplan Aanstellen van een zorgcoördinator
Neuzen dezelfde kant op !!!!!!
Hoe bereiken we ons doel • Na volledige anamnese en evt. consultatie kan verwijzing volgen. – Huisarts wordt geïnformeerd, schrijft verwijzing met daarbij vermelding via de JGZ. – Groeicurves printen, meegeven – Notatie dd-jgz
• Zorgplan maken – Diagnose en/of hypothese – Evt. gemaakte afspraken – Verantwoordelijke hulpverleners met bereikbaarheid gegevens
• Zorgcoördinator – Eetproblemen, eerste lijn, JGZ – Eetstoornis, tweede lijn, kinderarts – Bij eenmalige consultatie blijft jgz coördinator
Afspraken • Ouders zijn geïnformeerd met welke professionals wordt overlegd • JGZ ontvangt schriftelijke terugkoppeling en verwerkt dit in het DD-JGZ • JGZ wordt door elke zorgverlener die een kind behandelt op de hoogte gesteld van diens betrokkenheid
Take home • • • • •
90% eerste lijn Bij twijfel consulteer Tweede lijn, dan tweede lijn zorgcoördinator Communiceer Stem af/koppel terug
PAUZE 20.00u start workshops: Logopedische interventie bij kinderen met eet- en drinkproblematiek in de leeftijd van 0 – 4 jaar; de mogelijkheden op een rij
Infant Mental Health behandeling bij voedingsproblemen Wat kan een korte video-hometraining betekenen bij eetproblematiek?
Help, mijn kind wil niet eten
