Nut en noodzaak van netwerken Johan Lambregts, Bureau Lambregts Lezing 16 januari 2009 lustrumcongres HU
Beste dames en heren, beste collega’s Allereerst mijn felicitaties bij 5 jaar Nurse practitioners opleiding en werk in de praktijk. Een nieuw beroep met ongelofelijk veel mogelijkheden en carrièreperspectief voor verpleegkundigen. In combinatie met de actuele ontwikkeling m.b.t. de realisatie van verpleegkundig specialistenregister ontstaat er in de verpleegkunde een prachtig scala aan ontwikkelingsmogelijkheden en beroepsperspectieven Uw symposium deed me terugdenken aan een periode van 25 jaar geleden in mijn eigen carrière in het AMC als initiator van het verpleegkundig AIDS consulentschap. Terugdenkend aan wat we toen deden en nu geregeld is middels uw opleiding en het specialistenregister is er veel veranderd in 25 jaar. Dus genoeg reden voor een feestje vandaag en een gevoel trots te zijn op de Nederlandse verpleegkunde. Dank voor de uitnodiging om vandaag aan dit symposium een bijdrage te leveren op het gebied van positie en professionalisering. Maar u bent toch HBO en zelfs als master opgeleid dus dan bent u toch een echte professionals zat ik te zo denken. Wat zou ik u nog kunnen bieden? We zijn al lang bezig met professionalisering in de verpleegkunde. In het verleden was er een trend van professionaliseren om te professionaliseren. Professionalisering werd een obsessie. Navelstaren. Soms gooiden we daardoor het kind met het badwater weg en verloren we in de jaren 70 en 80 het belang van de patiëntenzorg met de professionaliseringsslag uit het oog. Ik denk daarbij aan voorbeelden dat wijkverpleegkundigen in Amsterdam bepaalde injecties niet wilden geven aan patiënten en daar de huisarts voor riepen of dat er tussen artsen en verpleegkundigen in ziekenhuizen altijd een wij en zij sfeer was en vaak nog is. Daar wil ik het dus niet over hebben. Waar 1. 2. 3. 4.
wil ik het vandaag met u over hebben: Professionalsering en professionals Een voorbeeld van effectief netwerken Tips voor uw praktijk Leiderschap.
Voor de goede orde enkele kenmerken (NIVEL, 2004): Professionalisering voor een beroepsgroep houdt in: • Dat je je als beroepsgroep duidelijk onderscheidt van andere beroepsgroepen erkenning vraagt voor deze onderscheiding (Hubert, 2001). • Centraal staan dan: positionering /erkenning van het beroep in de werksituatie en in de maatschappij, beroepskennis en vakmanschap. • Er is sprake van theorievorming over verplegen • Er wordt onderzoek gedaan door verpleegkundigen zelf wordt uitgevoerd en vertaald naar de praktijk.
•
Dat de beroepsgroep zelf het domein beschrijft van verplegen in het beroepsprofiel, beroepscodes en de kwalificatiestructuur voor de beroepsopleidingen.
Het is bijzonder dat als je professionalisering intikt in google de verpleging als eerste resultaat bovenkomt! W a t i s e e n p r o fes s i on a l ? Er zijn veel definities in omloop van een professional. Bij professionals denken we vaak aan vrije beroepen medisch specialisten, fotografen en musici. Professionals kenmerken zich volgens Bentvelsen door de volgende karakteristieken: •
Vakmanschap. Ze bezitten hoogwaardige kennis of vaardigheden. Een professional is een vaak echte specialist.
•
Autonomie. Ze hebben een bepaalde vrijheid in de uitoefening van hun vak. Dat uit zich in werktijden, beslissingsbevoegdheden en vakinhoudelijke invulling. Ze hebben weinig aansturing nodig, zijn onafhankelijk, gemotiveerd en initiatiefrijk.
•
Ze gebruiken creativiteit in de uitvoering van het werk. Een professional neemt zelfstandig en op een creatieve manier beslissingen over de beste gang van zaken. Hij is het tegenovergestelde van een lopendebandwerker.
•
Een professional 'is' zijn vak en identificeert zich ermee. Je gaat voor het vak.
•
Professionals voelen zich verantwoordelijk voor de uitvoering van hun vak en hun eigen professionele uitstraling daarin. Ze verlaten zich bij het nemen van beslissingen niet op een leidinggevende. Dit betekent ook ze vaak een beroepscode en tuchtrecht hebben..
Professionals hebben vanzelfsprekend kenmerken van professionaliteit die iedereen in allerlei beroepen moet hebben: •
Verantwoordelijkheid nemen.
•
Punctueel, accuraat zijn.
•
Prettig kunnen samenwerken.
•
Efficiënt en doelgericht zijn.
•
Goed kunnen organiseren.
•
Goed kunnen communiceren.
•
De grenzen van je kunnen kennen en de rest overlaten aan anderen.
•
Organisatiesensitiviteit bezitten.
Hoe word je een professional? Het zal duidelijk zijn: je wordt niet zomaar een professional. Het is een kwestie van je langdurig bekwamen. Professional zijn hoort dus bij bepaalde beroepen, Min conclusie is dat nurse practitioners en PA´s zeker professionals zijn of kunnen worden.
V a l k u i l e n v o o r pr o f es s i on a l s Bentvelsen stelt dat: •
Professionals kunnen eigenwijs zijn, wat ontstaat door het idee dat ze alles beter weten dan een ander omdat zij nu eenmaal degenen zijn met de juiste vakkennis. Op die manier raakt het grotere geheel (bijvoorbeeld het functioneren van een organisatie als geheel) soms ondergesneeuwd.
•
Sommige professionals zijn zo specialistisch dat ze zich moeilijk verstaanbaar kunnen maken naar de rest van de wereld. Dat is lastig voor de omgeving.
•
Nogal wat professionals zijn erg solistisch en slecht in samenwerken. Ze veronderstellen anderen toch niet begrijpen wat ze doen. Ze vinden samenwerking te stroperig laten dat het liefst maar achterwege. Resultaten van vakbekwaamheid komen niet tot hun recht.
•
Sommige professionals hebben te weinig organisatiesensitiviteit. Ze stellen de inhoud van hun vak voorop en willen weinig te maken hebben met een markt- of klantvraag, financiële afwegingen, productiviteit of doelstellingen van een organisatie. Soms uit zich dat in een wij/zij-denken. Ze willen wel samenwerken en kennis delen met andere professionals, maar niet met de organisatie zelf.
•
Slecht communiceren, zowel mondeling als schriftelijk. Ze willen zich niet 'verlagen' tot zoiets banaals als zorgvuldig schrijven of het werken aan een begrijpelijke voordracht. Ze hebben nu eenmaal 'belangrijker' zaken aan hun hoofd. Jammer, een gemiste kans. Wie zijn talent om helder te communiceren ontwikkelt, wordt veel serieuzer genomen!
De ware professional kenmerkt zich door juist niet in deze valkuilen te stappen. Geslaagde professionals zijn de mensen die én professional zijn én juist sensitief zijn in organisatiebelangen, samenwerking en communicatie. Dat zijn de mensen met werkelijk veel invloed. Ik ga vandaag graag met u dieper ingaan op één kenmerk van professionals het samenwerken en daarbij het belang, de nut en noodzaak van netwerken. Met uw nieuwe beroep heeft goud in handen. Immers de vraag naar zorg zal blijven stijgen, gelet de vergrijzing en de toename van het aantal mensen met chronische aandoeningen. Een beroep wat mijns inziens vooral in het verpleegkundig domein moet blijven. Kortom met datgene wat u te bieden heeft zijn er enorme kansen om een bijdrage van belang te leveren aan de patiëntenzorg en zelf een prachtig beroep uit te oefenen en ik zou dat niet vergeten… het aanzien van de verpleegkunde in de breedte mee te verbeteren. Maar die inhoud van dat beroep die moet wel verkocht worden, aan de man of vrouw worden gebracht en dat zijn we als beroepsbeoefenaren niet gewend. Netwerken, lobbyen we vinden het vaak een beetje vieze woorden heb ik de indruk. Een tijdje geleden sprak ik een HIV nurse practitioner. Zij zei dat ze niet genoeg patiënten had en dat die allemaal bij haar collega kwamen. Ik vond dat illustratief.
Vaak gaan we er vanuit dat we noodzakelijk werk doen en dat dat eigenlijk genoeg is en ons werk rechtvaardigt. Zo gaat het niet helaas en zeker niet bij een nieuw beroep. Anderen moeten overtuigd worden wat het belang is van het vak van nurse practitioners. Daarom ja netwerken, lobbyen en contacten maken en onderhouden zijn uitermate zinvol nuttig en noodzakelijk voor nurse practitioners en PA’s Hoe zou je dat kunnen doen? Graag neem ik een project als voorbeeld wat wij als Bureau uitvoeren. Ik heb het over het Europees verpleegkundig congres 2010. De contouren zijn ongeveer als volgt Opdracht: • Organiseer een Europees congres over ouderenzorg • Minimaal 400 deelnemers • Zorg dat het degelijk en goed is met uitstraling voor de beroepsgroep • Werf 220.000 Euro aan sponsors en fondsen zodat de toegangsprijs betaalbaar blijft • Hou rekening met de grote risico inzake verplichtingen en aansprakelijkheid voor wat betreft financiën. • Nb: je hebt een startkapitaal van 2.000,-. Waar te beginnen wat is het spel en hoe doen we dat? Inhoudelijk een goed plan maken. Voor het congres is reeds in 2005 een concept geschreven Older persons the future of care Met dat idee en een enthousiast bestuur gingen we op pad maar het lukte niet om het om financiers te werven of samenwerkingspartners te vinden. We hadden geen budget om echt aan de slag te gaan. Kortom een vicieuze cirkel. We waren eigenlijk zover dat we dachten we houden ermee op. Hierna kregen we toch enkele subsidies en konden we anderen gaan betrekken. Hoe hebben we dat gedaan? • Bestuur: veel relevante clubs betrokken, goede voorzitter met een waanzinnig goed netwerk. die er plezier in heeft. • Samenwerkingspartners: allemaal geïnteresseerd en willen graag een dergelijke bijeenkomst • Programmacommissie: alle relevante instituten zijn betrokken • Wetenschappelijke adviesraad; 6 andere landen betrokken Resultaat • Financiers: bij elkaar 80.000 EUR op dit moment • Een congres met drie deelcongressen. We zijn er nog niet maar we vorderen gestaag. Conclusie: een goed plan is één, maar twee vooral netwerken, lobbyen, beïnvloeden, zicht hebben op besluitprocessen of hoe de hazen lopen, en contacten hebben en onderhouden, goede brieven schrijven, nabellen, er bovenop blijven zitten, presentaties houden voor besturen dat leidt tot de resultaten en dat alles in een goede timing. Ik ben ervan overtuigd dat u dit spel van netwerken, lobbyen, coalities sluiten heel goed kunt gebruiken en dat kan.
Ik ben zo vrij u enkele tips voor uw praktijk te geven: Tip 1 Vakmanschap • De bijdrage aan de patiëntenzorg is de basis en de rechtvaardiging van het beroep. • Hou dat vooral vast. • Zorg dat je een plan hebt voor je werk. • Zorg dat de deskundigheid op peil blijft. • Kijk ook in het buitenland • Hou rekening met de actuele knelpunten in de zorg waar u een goede bijdrage aan kunt leveren met name bejegening en continuïteit van zorg • Geen professionalisering zonder vakmanschap in de patiëntenzorg! • Steun elkaar en val elkaar niet af. Bij veel deelspecialisatie van nurse practitioners: hou het algemeen belang in de gaten. Tip 2 PR • Zorg dat op microniveau in de instelling, locaal, regionaal, weten wie u bent en wat u doet. • Maak regelmatig rapportages en gebruik dat • Beschrijf casuïstiek van uw zorg. Laat de successen weten • Geef interviews aan het personeelsblad • Blijf uitleggen wat nurse practitioners zijn en doen. Laat u niet anders noemen. • Doe dit alles planmatig: maak een soort communicatieplannetje • Leg een eigen database aan met relevante personen en hun adressen en e-mailadressen • Maak PR tot een onderdeel van uw werk. Tip 3 Samenwerking • Deel met anderen binnen en buiten de verpleegkunde. Creëer eigen netwerken • Support en coach de verpleegkundigen en verzorgenden val ze niet af. • Werk loyaal en royaal met medische en paramedisch disciplines. • Leer van de dokters! • Onderhoud contacten met zorgmanagers, raad van bestuur • Inspireer elkaar Een toegift Tip 4 Financiën • U bent bevlogen voor de inhoud maar hou in de gaten hoe de financiering van uw zorg is geregeld. Welke tarieven zijn van toepassing? • Wat levert uw werk op in financiële zin? • Wat kost uw werk? • Weet hoeveel cliënten u in zorg hebt Weet hoeveel spreekuren u doet • Weet hoe u wel of niet gepositioneerd bent in de DBC’s • Wat is uw salaris? Wat zijn daarvan de perspectieven?
Leiderschap Eigenlijk heeft alles wat ik u te maken met leiderschap. Wees een voortrekker en rolmodel in uw eigen werk zal er veel leuker en succesvoller door worden. Leiders in de beroepsgroep nurse practitioners: • Klagen niet in het spoelhok, maar pakken de zaken aan en communiceren • Kunnen schrijven • Kunnen presenteren • Inspireren anderen • Betrekken lagere opleidingsniveaus in de zorg en coachen hen • Maken eigen trainingsprogramma in de instelling om leiders te kweken • Participeren in onderzoek en onderwijs • Durven uit te blinken en bijzonder te zijn • Stimuleer elkaar. • Tot slot ik wens u veel succes ik heb er alle vertrouwen in dat een geweldige toekomst reeds vandaag begonnen is.. En tot ziens in 2010.
