Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
32
Nummer oktober 2010
Resultaten zoogdieronderzoek pag 8
Nieuwe planten ontdekt pag 12
Onderzoek koolstofopslag pag 16
Vijko Lukkien en Eric Augusteijn
Van de redactie Hélène Guillen komt het team van de Association Trésor versterken Met de toekenning van de nieuwe status Réserve Naturelle Régionale aan ons reservaat, heeft
Hélène Guillen
de overheid van Frans-Guyana tevens de middelen beschikbaar gesteld voor de post van Conservator om het huidige team van twee boswachters te versterken. Uit de sollicitatieprocedure, die al voor de afgelopen zomer gestart is en waarvoor zich in totaal bijna 40 kandidaten uit binnen- en buitenland gemeld hadden, is Hélène Guillen gekozen als de meest geschikte kandidaat om deze belangrijke functie te vervullen. Hélène, nu nog woonachtig in Arles (Frankrijk), werkte hiervoor in Mongolië aan de herintroductie van het Przewalski paard. Zij zal per 1 november 2010 officieel haar taak voor Trésor in Frans-Guyana op zich nemen. In het volgende nummer van Trésor Nieuws kunt u zeker nader met haar kennismaken. Het Bestuur van de Stichting Trésor en alle vrijwilligers wensen Hélène Guillen veel succes toe in haar nieuwe baan.
Omslagfoto Chelonoïdes denticulata is de grootste van de twee landschildpadsoorten die voorkomen in Frans-Guyana. Deze soort komt alleen voor in het bos, de andere soort (Chelonoïdis carbonaria) leeft in de savannes. Deze vreedzame fruit- en bladeters worden door de lokale bevolking veel gegeten. Daardoor worden ze op veel plaatsen buiten ons reservaat in Frans-Guyana zeldzaam, vooral de grotere exemplaren.
2
Colofon
Trésor Nieuws verschijnt 3 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de Stichting Trésor. Redactie Vijko P.A. Lukkien en Eric Augusteijn Redactie-adres Universiteit Utrecht, dep. biologie Postbus 80084, 3508 TB Utrecht Tel. (030) 253 74 36 Fax (030) 251 83 66 E-mail:
[email protected] Op dit adres kunt u ook adoptie-vierkante meters en cadeaucertificaten aanvragen. Gaat u verhuizen? Geef uw adreswijziging door aan ditzelfde adres. Bank Bankrekening 78.47.36.618 t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht. IBAN NL44 TRIO 0784 7366 18 BIC: TRIO NL 2U - Triodos Bank Zeist
Inhoudsopgave
Website http://www.tresorrainforest.org Webmaster: Eric Augusteijn E-mail
[email protected] Vormgeving Conny Groenendijk Communicatie & Vormgeving Universiteit Utrecht Omslag Chelonoïdes denticulata foto Olivier Tostain Druk Zuidam Uithof Oplage 1800 exemplaren Dit blad is gedrukt op Evolve. K.v.K. Utrecht 41187239
Trésorreis in februari 2011
3
Donateursdag 6 juni 2010
5
Onderzoek naar (grote) zoogdieren van Trésor
8
Beestjes
10
Nieuwe planten ontdekt in Trésor
12
Dank u wel
13
REDD als redmiddel
14
Berichten uit het regenwoud
15
Drie maanden stagelopen in Trésor
16
Financiële verantwoording
18
Interview
19
Hoe kunt u Trésor steunen?
20
Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana
32
Nummer oktober 2010
Onderzoek koolstofopslag pag 16
Resultaten zoogdieronderzoek pag 8
Nieuwe planten ontdekt pag 12
Wim Hoogbergen
Trésorreis in februari 2011
Foto: Olivier Tostain
Zaterdag 5 februari tot en met zondag 27 februari 2011
De eerste nacht in Guyane slapen we in Awala-Yalimapo,
Al een aantal jaren organiseert de Stichting Trésor in
Die dag verkassen we naar Kourou om vanuit die
samenwerking met San-Reizen en de Hovo te Utrecht
plaats met een catamaran naar de Îles du Salut
de studiereis ‘Natuur en Cultuur van Suriname en Frans-
(Duivelseiland) te varen, waar de Franse overheid lange
Guyana’. Ook in februari 2011 is weer zo’n reis gepland.
tijd dwangarbeiders ‘huisvestte’ (Dreyfus, Papillon).
Net als de vorige jaren zal deze studiereis onder leiding
Vervolgens zijn we drie dagen in het Trésorgebied,
staan van drs. ing. Vijko Lukkien, bioloog en dr. Wim
waar we in het oerwoud en op een carbet in het
Hoogbergen, cultureel antropoloog.
Réserve Naturelle des Marais de Kaw zullen slapen. Er
De drieweekse reis voert ons door Suriname, Frans-
is een mogelijkheid voor een tocht naar de Montagne
Guyana en het grensgebied tussen beide landen: het
Favard en de Oranje rotshaan. De laatste twee dagen
gebied waar de Okanisi Marrons (Ndyuka) wonen langs
in Frans-Guyana bezoeken wij de oeverbossen van de
de Marowijne en Tapanahoni.
Kourourivier.
De eerste dagen van de Trésorreis 2011 brengen
Vanaf Saint-Laurent-du-Maroni zullen we starten voor
we in Suriname door. We slapen in een als hotel
een zesdaagse tocht per korjaal over de Marowijne,
ingericht authentiek, koloniaal huis in het centrum van
Lawa en Tapanahoni. Ons einddoel is de plaats
Paramaribo. De dag daarna varen we met de boot over
Moitaki, boven de Gaanolo-vallen vlakbij Diitabiki, de
de Commewijne naar het fort Nieuw-Amsterdam en
hoofdplaats van de Okanisi Marrons. We moeten door
de 18e-eeuwse plantage Frederiksdorp waar we zullen
verschillende stroomversnellingen. Deze tocht is niet
lunchen, dineren en slapen.
extra inspannend of bijzonder gevaarlijk. We worden
De volgende dag reizen we via de Jodensavanne naar
gevaren en de bootslieden zijn deskundig. We slapen op
Bakaaboto, het gebied van de Saramaka Marrons, iets
de Marowijnetocht onderweg in hangmatten.
ten zuiden van het Brokopondo-stuwmeer. We slapen
Op de laatste donderdag komen we terug in Paramaribo,
daar twee nachten en brengen ook nog een dag en nacht
welke stad we op vrijdag nader zullen verkennen. Op
door in het natuurpark de Brownsberg. Daarna keren we
zaterdagavond vliegen we terug naar Nederland, waar
terug in Paramaribo om de volgende dag via Albina naar
we op zondagmorgen aankomen.
Frans-Guyana te reizen.
beroemd om zijn zandstranden met zeeschildpadden.
3
Foto: Olivier Tostain
4
Het is mogelijk slechts een deel van de reis mee te maken, bijvoorbeeld door pas op donderdag 10 februari naar Suriname te vliegen, en/of de Marowijnetocht niet mee te maken. De prijzen zijn als volgt: De prijs voor de drieweekse reis bedraagt € 3050. De 11-daagse reis van donderdag 10 februari tot zondag 20 februari 2011 kost € 1850 De 18-daagse reis van donderdag 10 februari tot
In het Kawmoeras Foto Jantien Vonk
zondag 27 februari 2011 komt op € 2550. In deze prijs zit vrijwel alles (vluchten, bussen, logies en maaltijden) inbegrepen. Voor het visum komt er nog ongeveer € 60 bij. De fooienpot bedraagt € 10 per week. De toeslag voor een éénpersoonskamer (in hotels) bedraagt € 175 (voor alle reizen, want het gaat met name om de hotels in Frans-Guyana). Zie voor een uitgebreide beschrijving van de reis: www.san-reizen.com en www.tresorrainforest.org. Opgave liefst zo spoedig mogelijk bij Wim Hoogbergen: Tel: 030-6567543 e-mail:
[email protected] Even rust na een excursie. Foto: Wytzia de Savornin Lohman
Vijko Lukkien heeft in de kassen bij ieder blaadje een verhaal. Foto: Loek van der Klugt
Gijs van Tol, bestuurslid van Stichting Trésor
foto:
Maarten van der Marel
Trésor Donateursdag 6 juni 2010 Bijna 100 donateurs waren op de prachtige zonnige zondagochtend naar de kassen van de Botanische Tuinen in Utrecht gekomen voor de donateursdag 2010. Na de ontvangst met een drankje begroette de voorzitter, Lodewijk de Geer, alle aanwezigen en bracht iedereen meteen in verleiding: eerst de geplande lezingen of eerst een rondwandeling door de tuinen. De kwaliteit van het programma gaf toch de doorslag en Vijko Lukkien gaf in een enthousiaste inleiding met spectaculaire en vertederende plaatjes een overzicht van 15 jaar Trésor onder de titel: ‘Wat is de betekenis van úw steun voor het Trésor reservaat’. Wat is uw in Trésor geïnvesteerde euro waard?
Verwerven van een gebied is niet voldoende; wanneer
Na de aankoop van het Trésorgebied in 1995 werd, dank
het hierbij blijft dan leidt dit vaak tot ‘papieren
zij de inzet van alle vrijwilligers in Nederland en in Frans-
parken’, waarbij nog steeds geen sprake is van
Guyana, al snel duidelijk dat het gebied een ongekende
effectieve bescherming. Trésor kent een actief beheer,
soortenrijkdom bezit en enorm waardevol is. Trésor
dat gebaseerd is op drie doelstellingen, namelijk het
werd daarom al snel erkend als ‘vrijwillig reservaat’.
behoud en beheer van het reservaat, het stimuleren
De inspanningen leidden er ook toe dat in 1997 de
en steunen van wetenschappelijk onderzoek en de
aangrenzende Kaw-moerassen een beschermde status
educatie en voorlichting, zowel in Frans-Guyana als in
kregen. Door de samenwerking met lokale organisaties
Nederland.
en de documentatie van de waarde van het gebied kon
Ook weer dank zij de inzet van vele lokale vrijwilligers
de goudwinning in het gebied worden afgewezen. Ook
en steun van het lokale bestuur is een gedegen
kregen we van de lokale organisatie, ‘Conservatoire du
beheerplan opgesteld voor de periode 2007 – 2011.
Litoral’, twee randgebieden in beheer. Daardoor omvat
Hierin zijn alle activiteiten (en middelen!) aangegeven
het totale reservaat nu ca 4000 ha. Dit jaar was opnieuw
die nodig zijn om deze doelstellingen te realiseren.
een belangrijke mijlpaal: Trésor heeft na veel overleg de status van ‘regionaal reservaat’ gekregen. Daarmee is
Dank zij de gedegen kennis van het gebied kunnen
Trésor niet een ‘Nederlands speeltje’, maar is het reservaat
ook ad hoc bedreigingen worden afgewend. Zo
geïntegreerd in de lokale samenleving.
kon de kap van een ‘veiligheidszone’ van 25 m aan weerszijden van de weg door het Kaw-gebergte voor het gedeelte langs het Trésor reservaat worden
5
6
‘De mondiale koolstofcyclus’, een dia uit de presentatie van Pita Verweij.
Pieter Blondé illustreert zijn betoog met een diagram. Foto: Eric Augusteijn
afgewend. Hiermee wordt voorkomen dat een brede
Na deze enthousiaste inleiding licht dagvoorzitter Aart
barrière onstaat, die voor veel boombewonende soorten
de Lang het dagprogramma toe en bedankt hij enkele
vrijwel onneembaar zou zijn. De boswachters van
vrijwilligers die zich dit jaar bijzonder hebben ingezet.
Trésor verlenen ook steun aan andere organisties; zo
Met veel genoegen memoreert hij ook de terugkeer van
ondersteunen ze de stichting Kwata bij de bewaking
Biohorma als belangrijke sponsor van Trésor. Hartelijke
van de stranden waar schildpadjes (2 m lang en 400 kg
dank ook aan de Botanische Tuinen, voor alle faciliteiten
zwaar!) hun eieren komen afzetten.
die zij ons bieden.
De uitgebreide kennis van het gebied is te
Behoud van oorspronkelijk primair bos loont
danken aan veel uiteenlopende onderzoeks- en
Pita Verweij laat ons aan de hand van het
inventarisatieprogramma’s. Zo vormden de botanische
Amazonegebied zien welke belangrijke
expedities van de Universiteit Utrecht (met Renske Ek en
ecosysteemdiensten de tropische bossen leveren. Naast
Marion Jansen-Jacobs) een rijke bron van informatie en
concrete producten zoals hout, noten of medicijnen
kennis die bijdraagt tot het behoud van het gebied. Het
leveren bossen namelijk ook een belangrijke bijdrage
botanisch onderzoek richt zich nu vooral op de savannes
aan het reguleren van het klimaat en van waterstromen
en de heuvels, twee belangrijke terreintypen in de nieuw
(denk bijvoorbeeld aan de rol van Trésor bij de
verworven randgebieden van Trésor.
drinkwatervoorziening van Cayenne) en de grote
Onderzoek aan vele andere soorten, zoals het
biodiversiteit van deze bossen vormt de basis voor de
onderzoek aan de vogels van de ondergroei van het
recreatieve en esthetische waarde. Helaas worden deze
bos, vleermuizen, kikkers etc. onderstrepen allemaal de
diensten niet of nauwelijks gewaardeerd.
bijzondere soortenrijkdom van Trésor. In een helder verhaal legt Pita het belang uit van het Minstens zo belangrijk als het onderzoek is de
Amazonebos bij de vastlegging van het broeikasgas CO2.
voorlichting en educatie. Trésor Nieuws en de website
Er is een dynamische balans tussen CO2 in de atmosfeer,
(dank zij de inspanningen van Eric Augusteijn) zijn
in de oceanen en in land-ecosystemen. Jaarlijks nemen
daarbij belangrijke instrumenten. In het reservaat
zowel oceanen als bossen netto een kleine hoeveelheid
speelt het nieuwe ontvangstgebouw een grote rol; het
CO2 op. De mens zorgt door uitstoot van broeikasgassen
fungeert als ontvangstgebouw en als uitvalsbasis voor
voor een nog steeds stijgende hoeveelheden CO2 in de
de excursies met schoolklassen en er zijn doorlopend
atmosfeer. Een belangrijk deel van deze uitstoot
exposities. De manshoge informatiepanelen in het bos
(ca 20 %) is afkomstig van ontbossing.
zijn een groot succes; ook andere organisaties hebben hiervoor al interesse getoond.
Ontbossing in het Amazonegebied is vooral een gevolg van wegenaanleg en ontginning tot landbouwgrond.
De conclusie: Dat alles was alleen mogelijk dank zij U!
Door wegaanleg wordt een gebied toegankelijk en
Daarom hulde en een warm applaus voor alle trouwe
vestigen zich mensen die het gebied ontginnen. Na
donateurs !!
3 – 5 jaar landbouw wordt vaak een aantal jaren vee gehouden, daarna is de grond uitgeput en kan weer secundair bos ontstaan. De hoeveelheid opgeslagen koolstof in de vegetatie is daarmee gedaald van 100 –
150 ton per hectare (voor oorspronkelijk primair bos) naar minder dan 50 ton per ha (voor secundair bos). Een verklaring voor de ontginningen is dat de waarde van de grond voor het verbouwen van landbouwgewassen (soja b.v.) veel hoger is dan de economische waarde van het bos. Omdat er voor andere bosfuncties (zoals klimaatregulatie, recreatie, biodiversiteit) geen markt is, wordt er ook geen marktwaarde aan deze diensten toegekend. Tijdens de klimaatconferentie in Kopenhagen is nu een mechanisme uitonderhandeld waarbij een waarde wordt toegekend aan de voorraden koolstof in het bos. Het in stand houden van bos levert daarbij in principe
Georgia de Castro Luiz Tinga krijgt bij haar afscheid een attentie en een bloemetje. Foto: Eric Augusteijn
geld op, ontbossing kost geld. Deze ‘waardering’ voor koolstofvastlegging geeft het bos een betere concurrentiepositie tegenover ander gebruik en kan zo
van Pieter, vol met bulten en builen getuigde daarvan.
een omslag bewerken van ontbossing naar duurzaam
Daarnaast moet je als onderzoeker altijd alert zijn
gebruik.
op dikke vallende takken, slangen die vlak naast je
Het principe van een (vrijwillige) vergoeding voor
slaapzak in een boom hangen, en last but not least,
vliegkilometers is een goed voorbeeld van de toepassing
bloedzuigende vleermuizen die behalve tapirbloed
van dit mechanisme.
ook wel een slokje mensenbloed lusten. Maar die
Twee studenten (Anna Duden en Ineke Roeling) doen op
laatste komen bij Pieter van een koude kermis thuis: ze
dit moment onderzoek naar de hoeveelheden koolstof
belanden in een vangnet van de vleermuisonderzoeker!
(= het volume van alle bomen samen) per hectare in het Trésorgebied.
Dagvoorzitter Aart de Lang besluit de dag met een stoffelijk (vloeibaar) blijk van waardering voor enkele
Dracula in het vangnet
personen die zich bijzonder hebben ingezet, te weten:
Pieter Blondé introduceert ons met een smakelijk
Eric Augusteijn, de webmaster van de Trésor website. Na
verhaal in de wereld van de vleermuizen en het
een Franse, Engelse en Nederlandse versie is er nu ook in
vleermuisonderzoek in Trésor1. In tegenstelling tot
een Duitse versie. Een Braziliaanse versie is in de maak!
Europa, waar documentatie over de determinatie van
Al onze vertalers;
verschillende soorten en hun geluiden in ruime mate
Frans en Marga Maas Geesteranus voor de financiële
voorradig is, moest voor Zuid-Amerika eerst een studie
ondersteuning vanuit het Maas Geesteranus Fonds;
worden gemaakt van vleermuisbalgen in Naturalis om
Richard Kok, die een half jaar als vrijwilliger heeft
de soortkenmerken voor de determinatie op een rij te
gewerkt in Trésor, en daarover een indrukwekkende
krijgen.
fototentoonstelling heeft georganiseerd;
Bij het onderzoek in Trésor werden in het regenseizoen
Georgia de Castro Luiz Tinga, die het afgelopen jaar de
434 vleermuizen in 51 verschillende soorten gevangen.
administratie heeft ondersteund en gezorgd heeft voor
Daarmee behoort Trésor tot de soortenrijkste gebieden
de nodige stroomlijning. Georgia neemt na een jaar
in Zuid-Amerika.
afscheid van Trésor om zich volledig te wijden aan het
De meeste vleermuizen eten insecten (48%) of fruit
vinden van een baan.
(37% ). Verder zijn er 9 nectar-etende, 4 vleesetende en
Dank tenslotte ook aan de 45 vrijwilligers in Frans-
2 bloeddrinkende soorten aangetroffen.
Guyana en voor de biologiestudenten van de
Zie ook het verslag van dit onderzoek in Trésor Nieuws
Universiteit Utrecht, die trouw zorgen voor de
27 (januari 2009).
verzending van Trésor Nieuws. Vijko dankt de dagvoorzitter en overhandigt ook hem
De mensen die zich afvragen of vleermuizen ‘eng’
een flesje.
zijn kan ik verzekeren dat veel soorten er op de foto allerliefst uitzien. Alleen één vleesetende soort ziet er
Na een drankje en geanimeerde gesprekken geeft Vijko
inderdaad uit als een ‘Draculaatje’.
nog een rondleiding in de kassen van de Botanische
Pieter maakt ons ook duidelijk dat zijn onderzoek
Tuinen. Samen met de regen op het dak vormt dit een
ook heel wat ontberingen meebrengt. Er zijn in de
echt tropisch besluit van een gezellige en boeiende dag!
nachtelijke uren in de regentijd erg veel insecten die de onderzoekers lastig vallen; een dia van een been
1
Zie Trésor Nieuws 27
7
Laaglandtapir of Zuid-Amerikaanse Tapir (Tapirus terrestris)
Sébastien Barrioz en Jean-François Szpigel
Cameravallen in Trésor
Onderzoek naar de (grote) zoogdieren van Trésor 8
In het afgelopen jaar is met behulp van cameravallen onderzoek gedaan naar het voorkomen van vooral de grotere zoogdieren in ons reservaat. De nadruk lag hierbij in eerste instantie op aanwezigheid van de Jaguar, maar daarnaast zijn ook tal van andere interessante ontdekkingen gedaan. Dit programma wordt gefinancierd vanuit Frans-Guyana en Europa op initiatief van het WWF met de organisatie Kwata als coördinator. Dit project is uitgevoerd in samenwerking met Sébastien
toestemming gevraagd om alle gegevens die zij
Barrioz van de organisatie Kwata, een vereniging die
verzameld hebben, evenals de beste foto-opnames die in
zich richt op ondersteunend onderzoek ten behoeve
het reservaat zijn gemaakt, opnieuw te mogen bekijken.
van de natuurbescherming in het Kawgebied, waarin
Wij danken hen voor hun toestemming waardoor wij nu
ook het Trésor reservaat ligt. Het Kawgebied is hiermee
weer iets meer weten over het leven in het reservaat en
uitgekozen als onderzoeksterrein voor het programma
u paar mooie natuurbeelden kunnen laten zien in dit
SPECIES (Suivi des Populations des Espèces Charismatiques
nummer van Trésor Nieuws.
d’Intérêt Ecologique et Scientifique). Het cameravallenproject is hier een onderdeel van.
De resultaten Van de 29 diersoorten die zijn geïdentificeerd tijdens dit
De onderzoeksmethode
onderzoek met cameravallen, zijn er 20 gefotografeerd
Bij dit vervolg onderzoek zijn opnieuw verschillende
in het Natuurreservaat Trésor. Deze resultaten kunnen
cameravallen (camera’s die automatisch een foto maken
nog niet gebruikt worden om de populatiedichtheid
als een dier passeert) opgesteld om voornamelijk de
te bepalen of de ‘dagelijkse verplaatsingen’ van dieren
Jaguar (Panthera onca) te bestuderen. De vijftien
in kaart te brengen, maar alleen de aanwezigheid/
geplaatste vallen zijn volgens dezelfde methode
afwezigheid van bepaalde soorten vast te stellen. Uit
geplaatst als toegelicht in het rapport van het eerste
deze laatste gegevens zijn een aantal verrassingen naar
onderzoek. Een verslag daarvan plaatsten we al eerder in
voren gekomen.
Trésor Nieuws 30. We vonden het jammer om de andere soorten, die
Het grote nieuws is dat twee soorten, die tot op heden
tijdens dit onderzoek gefotografeerd zijn, buiten
nooit zijn waargenomen in het reservaat, zich nu door de
beschouwing te laten. En dus hebben we Kwata
cameravallen hebben laten verrassen: de Krabbenetende
Ocelot of Pardelkat (Felix pardalis)
Zwarte hokko (Crax alector)
Foto’s KWATA/WWF
wasbeer (Procyon cancrivorus) en de Opossum Didelphis
Stiekeme gasten
imperfecta. Het is van belang op te merken dat voor
Door dit onderzoek met cameravallen konden ook een
de Krabbenetende wasbeer de locatie van de vallen
aantal soorten worden vastgesteld die niet eerder in een
(rivieroever) zeker van invloed was, hoewel deze soort
vergelijkbaar onderzoek waren vastgesteld.
steeds vaker dieper in de bossen wordt waargenomen.
Zo is het interessant op te merken dat een grote
Wat de Didelphis imperfecta betreft, is het echt
hoenderachtig de Hokko (Crax alector), die niet
verrassend dat alle gegevens over deze soort alleen (!)
is waargenomen tijdens het laatste IKA (Indices
in het Trésor reservaat zijn verzameld (drie observaties
Kilométriques d’Abondance) onderzoek aan soorten
voor twee individuen). In totaal zijn er 47 niet-vliegende
waarop vaak gejaagd wordt in 2009, wel is vastgelegd
zoogdieren in ons reservaat bekend.
met de cameravallen. Ook de Groene acouchi (Myoprocta acouchy), een klein
Het Trésor reservaat geniet de voorkeur.
aan de Goudhaas verwant knaagdier, schijnt goed
Bepaalde soorten worden vaker waargenomen in het
vertegenwoordigd te zijn in ons reservaat, terwijl er bij
reservaat Trésor dan in het Kawgebied buiten het
het zelfde IKA onderzoek in 2009 weinig waarnemingen
reservaat.
van deze soort zijn vermeld.
Dit is bijvoorbeeld het geval voor de Tapir (Tapirus terrestris). Hierbij moet worden opgemerkt dat de
Ideeën voor verder onderzoek
plaatsing van een val in het moerasbos veel invloed heeft
Dit onderzoek met cameravallen door Kwata heeft de
op de gevonden aantallen. De Tapir wordt namelijk veel
lijst van soorten zoogdieren die in ons Trésor reservaat
vaker waargenomen in de nabijheid van water en buiten
voorkomen weer langer gemaakt. Ons brengt het ook
ons reservaat was geen cameraval opgesteld in datzelfde
op nieuwe ideeën voor onderzoek in de komende
biotoop.
jaren. Bijvoorbeeld een onderzoek binnen het reservaat zelf met camera’s op veel minder grote afstanden van
In het kader van dit onderzoek was het echt interessant
elkaar zouden ons het een en ander kunnen leren
vast te stellen hoe het aantal Jaguars in het reservaat zich
over de dichtheid van voorkomende zoogdiersoorten
verhoudt tot het aantal in het hele onderzoeksgebied.
en het al dan niet seizoensgebonden karakter van
Het gemiddelde van de waarnemingen van Jaguars in
waargenomen aantallen. Of we zouden ons kunnen
het Trésor reservaat is bijna het dubbele van dat van alle
richten op het onderzoek van bepaalde biotopen zoals
andere vallen in het Kawgebied samen.
de Zwanipoel, om op deze wijze meer te weten te
De veelvuldige aanwezigheid van de Kaalstaartbuidelrat
komen over het gebied in kwestie en misschien aan te
(Metachirus nudicaudatus) is eveneens opmerkelijk,
tonen met welke frequentie en/of specifieke periodiciteit
omdat men over het algemeen van mening is dat deze
bepaalde zoogdieren voorkomen e.d. In ieder geval
soort, die uitsluitend op de bosbodem leeft, minder
zou de aanschaf van cameravallen door de Association
voorkomt dan de Kortstaartopossum (Philander opossum)
Natuurreservaat Trésor heel interessant zijn.
die vooral in de bomen leeft.
9
Jean-François Szpigel
Beestjes Marmosops sp. (Opossum)
10
Onderzoek naar de kleine zoogdiersoorten in Trésor Onderzoek naar het voorkomen van de verschillende soorten zoogdieren (en ook planten) in het reservaat is voor zowel de wetenschap als voor een goed beheer van het reservaat van het grootste belang. Met de resultaten van dit soort onderzoek leren wij de complexe relaties in het regenwoud beter begrijpen en kan het beheerplan voor het reservaat, indien nodig, worden aangepast. In dit bijzondere geval leveren we ook nog een bijdrage aan belangrijk virologisch onderzoek, uitgevoerd door andere organisaties. In de maand juni van dit jaar hebben we opnieuw
Hoe vang je kleine zoogdieren in het regenwoud?
onderzoek gedaan naar het voorkomen van de kleine
Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van
zoogdiersoorten in het reservaat. Dit onderzoek
juni 2010 en er is een combinatie van gebruikelijke
heeft plaats gevonden onder leiding van de specialist
vangstmethodes toegepast.
op dit gebied, de heer François Catzeflis, directeur wetenschappelijk onderzoek van de CNRS en verbonden
Ten eerste werden er verschillende modellen grotere en
aan het Instituut Evolutiewetenschappen en aan de
kleinere rattenvallen geplaatst. Van 14 tot 23 juni zijn er
Universiteit van Montpellier.
langs het botanische pad twee rijen vallen geplaatst op 15 tot 30 locaties, op gemiddeld 15 meter afstand van
Aanleiding voor dit onderzoek
elkaar. Verder waren er op het STOC-terrein (het gebied
In 2005 hadden studenten uit Parijs van de vereniging
in het reservaat waar eerder ringonderzoek aan vogels
Timarcha al een eerste onderzoek gedaan, maar sommige
heeft plaatsgevonden) twee rijen in bedrijf van 23 tot 29
identificaties (op de juiste soortnaam brengen) waren
juni. Op iedere locatie stonden twee kooien op de grond
niet volledig.
(één model Sherman van 23 x 9 x 8 cm en één model
Het doel van het onderzoek was dus om deze eerdere
Bttm van 33 x 11 x 10 cm) en daar dichtbij één kooi van
inventarisaties verder aan te vullen. Helaas heeft het
het type Bttm op hoogte (tussen 0, 5 en 1,5 meter) op
onderzoek, ondanks al onze inspanningen, minder
een boomstronk, een tak of een liaan. Behalve deze rijen
opgeleverd dan we hadden gehoopt; de natuur weet
die volgens een standaardprotocol waren opgesteld,
haar geheimen goed te bewaren.
waren er ook nog vijf tomahawkvallen (64 x 24 x 24 cm).
François Catzeflis en Jean-François Szpigel stellen BTS vallen op
Micoreus demerarae
Proechimys cuvieri
Foto’s Jean-François Szpigel
11 Ten tweede werd er een rij putvallen (pitfalls) uitgezet.
dieren trekken in het bos, aangelokt door bijvoorbeeld
Deze werden permanent geplaatst, met een afzetting
rijpe vruchten, van het ene gebied naar het andere en
van zeildoek van ongeveer 100 meter.
verblijven dan tijdelijk op die plaatsen waar voedsel
De dieren stuiten vooral ‘s nachts op deze rijen van
voorradig is.
vallen en worden vervolgens door de zeildoek-afzetting gestuurd in de richting van bijvoorbeeld de vangemmer,
Het vervolg op dit onderzoek
die in de grond is ingegraven, en vallen daarin. De in
Om meer over het voorkomen van kleine
totaal elf emmers stonden op ongeveer tien meter
zoogdiersoorten te weten te komen en omdat we
van elkaar. Nadat de gevangen dieren op naam waren
nu deze nieuwe opstelling voor onderzoek hebben
gebracht en in sommige gevallen bloedmonsters waren
in het reservaat, gaan we zeker verder aanvullend
afgenomen voor virologisch onderzoek, werden de
onderzoek uitvoeren, dat door ons als boswachters
dieren natuurlijk weer vrijgelaten.
kan worden uitgevoerd. Zo zijn we van plan om vanaf 2011, voor een periode van drie jaar, om de drie
De resultaten van het onderzoek
maanden een week lang vangsten uit te voeren. De
In de vallen (rattenvallen, Sherman, Tomahawk),
vallen worden geleend bij Kwata die als tegenprestatie
zijn in totaal vijf Opossums gevangen: vier Didelphis
bloedmonsters mag afnemen bij de gevangen dieren
marsupialis (Zuidelijke opossum) en één Micoureus
voor virologisch onderzoek. De rij putvallen zal dan
demerarae, evenals twee Stekelratten Proechimys
opnieuw geactiveerd worden en alle gevangen dieren
cuvieri.
zullen geregistreerd worden (geleedpotigen, amfibieën,
We moeten bij dit onderzoek opmerken dat er minder
reptielen en kleine niet-vliegende zoogdieren).
dieren zijn gevangen dan verwacht. Deze zelfde ervaring, bij een zelfde soort onderzoek, is ook opgedaan op andere plaatsen in Frans-Guyana. Gebrek aan voedsel tijdens de periode van het onderzoek zou er de oorzaak van kunnen zijn. Veel
Paypayrola sp. Foto Olivier Tostain
Olivier Tostain
Nieuwe planten ontdekt in Trésor 12
Deze zomer is er botanische onderzoek verricht in de tot op heden minst bekende biotopen van het reservaat. Dit onderzoek staat onder leiding van de Nederlandse botanicus mevrouw R. (Renske) Ek en wordt gefinancierd door DIREN (een regionaal orgaan van het Franse Ministerie van Ecologie en Duurzame ontwikkeling). Een gemengd team, bestaande uit onze beide boswachters Ben en Jef, Olivier Tostain en bijgestaan door Tanguy Deville (een behendige boomklimmer), Vincent Pelletier en Guillaume Léotard is in juni, augustus en september meerdere keren het veld in geweest om een botanische inventarisatie te maken in de oeverbossen langs de rivier de Orapu (de zuid- en westgrens van het reservaat) en op de geïsoleerd gelegen heuvels in het savannegebied van Trésor. Olivier Tostain bericht hierover:
de ontdekking van vier bromelia-achtigen, die nog niet
Ons doel was, planten te inventariseren in het moerasbos
eerder binnen de grenzen van het reservaat waren
en de rotsachtige oever van de Orapu rivier en ook op
gevonden, waarvan één endemisch voor Frans-Guyana.
de belangrijkste twee geïsoleerde heuvels, die oprijzen
Op de geïsoleerde heuvels was in het bos een open plek,
uit de savannes, halverwege tussen de voet van de
ontstaan door omgevallen bomen. Daarvan profiteerde
Montagne de Kaw en de Orapu rivier. Men veronderstelt
een orchideeënsoort, die eerder is gerapporteerd
dat die heuvels op een smalle, bijzondere geologische
vanuit het Saülgebied, midden in Frans-Guyana. Deze
ondergrond liggen, een soort zandgesteente, dat door
ontdekking bevestigt dat deze plant geen hybride is van
de tijd en erosie is ontstaan. We vonden daar in het veld
bedenkelijke afkomst (zoals eerder werd aangenomen
geen bevestiging van (daar moeten we in de toekomst
door specialisten); we zijn ervan overtuigd dat we
nog maar eens aan werken), maar we deden interessante
te maken hebben met een nieuwe soort van het
vondsten, terwijl er toch maar weinig bloeiend materiaal
orchideeëngeslacht Heterotaxis.
te vinden was in de onderbegroeiing.
Omdat deze nieuwe soort ook in Saül voorkomt is hij
Langs de rivier de Orapu vonden we een paar zeldzame
waarschijnlijk wijd verbreid in Frans-Guyana, maar
planten, enkele zijn nieuw voor het reservaat en ook erg
duidelijk wel zeldzaam. Ook vonden we nog een andere
weinig bekend in Frans-Guyana, nog afgezien van
Heterotaxis, die nog niet eerder in het reservaat is gezien, H. villosa.
Dank u wel!
de vereniging WC Vreeswijk, voor de opbrengst die een lid van de Utrechtse Biologenvereniging wist binnen te slepen met paalzitten (zie ook TN 31); Total Area BV voor hun CO2-compensatie voor tien vliegreizen in Europa.
Naar aanleiding van het verschijnen van het vorige nummer van Trésor Nieuws (TN 31) mochten wij
Wij zijn verheugd dat steeds meer donateur hun auto
gelukkig weer veel blijken van steun van u ontvangen
en of hun vliegreizen CO2-neutraal maken door hun
in de vorm van bijzonder initiatieven en/of donaties.
bijdrage aan het Trésor reservaat.
Juist door deze bijdragen van trouwe donateurs wordt het werk van onze Stichting voor het behoud van
Bijzondere donaties ontvingen wij ook van:
regenwouden mogelijk gemaakt.
Mevrouw A.J. Dragt, familie F.R.F. van Rijswijk-Loot,
Wij zijn u hiervoor bijzonder erkentelijk.
mevrouw O.J. Lukkien-Visser, mevrouw T. Weststeijn,
Daarnaast willen wij in deze rubriek die personen,
mevrouw A. Bot, de heer P. Mollevanger, mevrouw M.K.
organisaties en bedrijven noemen en hartelijk dank
Reinders, de heer en mevrouw W. de Groot, de heer
zeggen voor de bijzondere giften die wij de afgelopen
en mevrouw L.J. de Kanter, de heer en mevrouw H.W.
maanden ontvingen.
Verschuur, de heer en mevrouw T.J. Bijlsma, de heer en mevrouw Pluis-Bierenga, de heer en mevrouw van
Het Bestuur en Vrijwilligers van de Utrechtse Biologen
Leusen-Wedema, de heer A. en de heer C. Stolk, de heer
Vereniging voor het verzorgen van de verzending van
of mevrouw Q.R.M. Oomen Strooy, de heer R.H.C. Kok,
Trésor Nieuws aan de donateurs van onze Stichting; het
de heer of mevrouw B.G. van ‘t Land, mevrouw
telerscollectief Ficus Forever voor zijn jaarlijkse bijdrage;
C. Birnie, de heer en mevrouw Gerritsen-Geywi.
13
Nog een ontdekking bevestigt dat Trésor een grote rijkdom herbergt: we waren zo fortuinlijk om op een van de geïsoleerde heuvels een kleine populatie (minder dan tien exemplaren op een kwart hectare) van een kleine boom te vinden, met bloemen die zich rechtstreeks uit knoppen op de stam en oudere takken ontwikkelen (dit verschijnsel heet cauliflorie). Deze boom bleek (alweer) een nieuwe soort voor de wetenschap te zijn en wel van het plantengeslacht Paypayrola, een vertegenwoordiger van de familie van de Violaceae. Dit is bevestigd door de Violaceae-specialist, die in Venezuela woont. Er is dus een nieuwe Paypayrola in Trésor (herbariumnummer OT-4626)! Botanisch onderzoek in het Trésor reservaat blijft nog erg nodig, want het is zeker dat er in deze biotopen nog veel te ontdekken valt.
Hetorotaxis villosa Foto Olivier Tostain
Michiel Standaert is student biologie aan de Universiteit Utrecht en schreef voor Trésor een scriptie over dit onderwerp en deze samenvatting voor Trésor Nieuws.
Michiel Standaert
REDD als redmiddel? 14
De sleutelrol van tropische bossen in klimaatbeleid Tropische bossen vormen een essentiële schakel in de wereldwijde koolstofcyclus. Ze bedekken slechts 7% van het aardoppervlak, maar bevatten relatief veel koolstof en nemen netto CO2 op. Kap van tropische bossen ten behoeve van landbouw en houtwinning zorgt ervoor dat grote hoeveelheden koolstof in de atmosfeer terecht komen. Schattingen geven aan dat 12 tot 20% van de wereldwijde koolstofemissie als gevolg van menselijke activiteiten wordt veroorzaakt door de vernietiging en uitdunning van tropisch bos. Bescherming van tropische bossen kan de koolstofopslag
zich in om hun bossen te behouden. De inkomsten
veilig stellen en daarmee de uitstoot van CO2 voor een
van landbouw of houtwinning die ze hierbij mislopen,
groot deel terugdringen. Koolstofopslag kan worden
worden gecompenseerd door de internationale
gezien als een ecologische dienst: een dienst die wordt
gemeenschap.
geleverd door een ecosysteem en van belang is voor de mens. Het is niet vreemd om degenen die een
Uitgebreide inventarisatie van tropische bossen
ecologische dienst noodzakelijk maken, ook te laten
wereldwijd is nodig om in kaart te brengen waar
betalen voor de instandhouding van deze dienst. Ofwel:
bescherming het hardst nodig is. De bossen met de
de vervuilende industriële landen zullen de kosten
grootste koolstofdichtheid zullen namelijk als eerste
moeten dragen voor de instandhouding van tropische
moeten worden veiliggesteld. De koolstofdichtheid
bossen als koolstofreservoir.
bepaalt bovendien de omvang van de vergoeding die de grondeigenaar ontvangt. De vergoeding is ook
REDD is het concept voor een pakket van
afhankelijk van het risico dat het betreffende bos wordt
beleidsmaatregelen dat de bescherming van tropische
gekapt. Want wil de grondeigenaar koolstofopslag
bossen mogelijk moet maken. REDD staat voor Reducing
verkiezen boven andere functies, dan zal de financiële
Emissions from Deforestation and forest Degradation,
compensatie via REDD groter moeten zijn dan de
of: het verminderen van uitstoot veroorzaakt door
inkomsten die hij uit landbouw of houtkap zou
ontbossing en degradatie van bossen. Het principe is
kunnen halen. REDD zal dus moeten gaan concurreren
als volgt: de grondeigenaren van tropische bossen,
met andere mogelijke vormen van landgebruik en
doorgaans gelegen in ontwikkelingslanden, spannen
voortdurend worden afgestemd op de lokale markt.
Voor het bijeenbrengen van de financiële middelen
Schattingen over de daadwerkelijke kosten van REDD
voor de REDD-compensaties lijkt een taak voor
lopen uiteen, al is er wel consensus dat REDD een
de markt te zijn weggelegd. Uitstootnormen voor
relatief goedkope CO2-reductiemaatregel is. Maar dan
bedrijven moeten worden vastgesteld en waar
nog gaat het om een aanzienlijke investering op de
nodig worden opgeschroefd. Certificaten voor
korte termijn. De voordelen van REDD op de lange
CO2-opslag door REDD worden vervolgens op een
termijn, ook financieel, zijn echter zodanig groot, dat
internationale markt verhandeld. Bedrijven kunnen
nu investeren de moeite waard is. De internationale
door het kopen van certificaten bijdragen aan het
onderhandelingen over REDD zijn in volle gang. Dat
behoud van tropische bossen, en zo hun eigen CO2-
concrete beleidsafspraken nog even op zich laten
uitstoot compenseren. Het inzamelen van geld voor
wachten is niet verwonderlijk, gezien de complexiteit
een REDD-fonds is één ding. Minstens zo complex is
van de materie. De discussie rondom REDD gaat namelijk
de taak te zorgen dat de bijeengebrachte financiële
over meer dan klimaat alleen. De discussie gaat ook over
middelen terecht komen bij de mensen die er van
machtsverhoudingen op de wereld, de verdeling van
moeten leven, en niet achterblijven in bureaucratische
armoede en rijkdom en rechtvaardigheid. Dit, aangevuld
systemen. De vaak beperkte institutionele capaciteit
met de vele technische en organisatorische obstakels,
van ontwikkelingslanden maakt strikt toezicht op de
maakt het verwezenlijken van een REDD-programma
geldverstrekking noodzakelijk. Controle en afstemming
een ongelofelijke uitdaging. Een uitdaging die we
binnen de internationale gemeenschap zijn dus
moeten aangaan, want er staat meer op het spel dan
essentieel voor het slagen van REDD.
een paar bomen.
Berichten uit het regenwoud Nieuwe overeenkomst met WWF
De voorzitter van de Association Trésor Olivier Tostain en Laurent Kelle van het WWF zetten hun handtekening alvorens samen het vriendschapsglas te heffen.
Association Trésor is in mei 2010 met het WWF een nieuwe overeenkomst aangegaan ter ondersteuning van drie nieuwe hoofddoelstellingen in het beleid van het RNR Trésor. De eerste hoofdlijn betreft het onderzoek in relatie tot klimaatveranderingen en de gevolgen daarvan. De eerste bijdrage voor dit onderzoek is uitgevoerd door
Nieuw voorlichtingsprogramma
twee master studenten van de Universiteit Utrecht,
Het nationale natuurreservaat Mont-Grand-Matoury
Ineke Roeling en Anna Duden, ondersteund door de
en het RNR Trésor hebben besloten gezamenlijk het
boswachters (een eerste verslag daarvan vindt u in dit
publiek een uitgebreid natuurprogramma te bieden. Zij
nummer).
hebben daarvoor verschillende deskundigen aangezocht
De tweede doelstelling betreft een project om bij te
om wandelingen te begeleiden in hun reservaat. Hierbij
dragen een constructieve dialoog op gang te brengen
worden de volgende thema’s aangeboden: palmbomen
tussen het reservaat, de gebruikers ervan en de
en planten in de ondergroei met J-J. de Granville, varens
omwonenden. Enerzijds zal de menselijke druk en de
met de heer Boudrie, insecten met J-P. Champenois,
impact daarvan op het reservaat en anderzijds zal ook
vogels met S. Maillé. Dit programma zal binnenkort
juist de participatie van de geïnteresseerden in het beleid
uitgebreid worden met nog twee themawandelingen.
van het reservaat in kaart worden gebracht. Hierbij is
Deze worden verzorgd door de firma Zoukounyanyan,
het doel communicatiemiddelen te ontwikkelen met en
die de biodiversiteit van het bos toont vanuit een heel
voor de verschillende partijen die betrokken zijn bij het
andere optiek: ze gaan uit van de dierensprookjes uit
RNR Trésor. Bij dit project is ook de lokale overheid nauw
Frans-Guyana.
betrokken.
De hele operatie is uitgevoerd met steun van de
De derde hoofdlijn bestaat uit de publicatie van
verenigde Natuurreservaten Frankrijk, het Franse
een informatiebrochure op A4-formaat voor het
Ministerie van Ecologie en de Stichting EDF Diversiterre.
publiek in dezelfde vorm die gebruikt wordt voor alle
Na iedere wandeling worden samenvattingen op papier
natuurreservaten in Frankrijk.
uitgedeeld.
15
Anna meet de diameter van een boom binnen het plot. De exacte hoogte waarop de diameter gemeten wordt is vervolgens gemarkeerd met oranje verf, zodat in vervolgonderzoeken gemeten kan worden hoeveel de diameter precies is toegenomen. Foto: Romain Taravella.
Ineke Roeling en Anna Duden
Drie maanden stagelopen in Trésor 16
Een van de doelstellingen van de Stichting Trésor is ‘het
in deze periode gehouden hebben waren dan ook erg
bevorderen en ondersteunen van wetenschappelijk
positief. De Association Trésor heeft ons ondersteund
onderzoek naar de biodiversiteit en dynamische
met alle praktische zaken die bij ons verblijf kwamen
processen op vegetatieniveau binnen het reservaat’.
kijken. Met het WWF zijn we in de eerste weken om
Zodoende is Trésor het onderwerp van menig onderzoek
de tafel gaan zitten. Dit heeft geleid tot een meerjarig
door wetenschappelijke instellingen uit verschillende
samenwerkingscontract op het gebied van REDD,
landen. Ook wij waren zo bevoorrecht om een onderzoek
waarvan ons project een pilot study zal zijn. Ook het
uit te kunnen voeren in en om het reservaat in Frans-
ONF (Franse Staatsbosbeheer) bleek zeer bereid om ons
Guyana. Wij zijn Ineke Roeling en Anna Duden, master
te steunen. We hebben toezegging gekregen om een
studentes Ecology & Natural Resource Management aan
deel van het onderzoek in de houtkap-percelen die door
de Universiteit Utrecht. Voor het eindonderzoek van onze
het Office National des Forets (ONF) beheerd worden uit
opleiding doen we zes maanden lang onderzoek naar de
te voeren. Er is zelfs een perceel compleet uitgesloten
koolstofopslag in en om Trésor. Daarvan hebben we drie
van houtkap in de toekomst om ons onderzoek ook
maanden doorgebracht in Frans-Guyana. Ineke richt zich
voor de komende jaren veilig te stellen. ECOFOG, een
hierbij op het betrouwbaar meten van de koolstofopslag:
gerenommeerde onderzoeksorganisatie in Kourou, die
hoe groot moet je onderzoeksgebied zijn om nauwkeurig
veel expertise heeft op het gebied van koolstofopslag,
en kosteneffectief iets te kunnen zeggen over de koolstof
heeft onze veldmethoden doorgenomen en vanuit hun
in dat gebied? Anna legt de focus op het effect van
ervaring een aangepaste veldmethode aangedragen:
bepaalde beleidskeuzes in de regio op de koolstofopslag.
de transect-methode. Wat ons met name opviel tijdens
Een voorbeeld is: in hoeverre is de koolstofopslag in een
besprekingen met partnerorganisaties ter plekke is het
gebied waarin 20 jaar geleden selectieve houtkap heeft
enorme enthousiasme voor natuurconservatie en de
plaatsgevonden vergelijkbaar met een koolstofopslag in
wil om betrokken te worden bij ons project. Ook op de
een onaangetast gebied?
samenwerking met toekomstige studenten vanuit de Universiteit Utrecht werd zeer positief gereageerd.
Op 14 mei kwamen we, samen met onze begeleider Vijko Lukkien, aan op vliegveld Rochambeau. Vijko heeft ons
Nadat we onder de relevante organisaties in Frans-
de eerste twee weken in Frans-Guyana vergezeld om ons
Guyana genoeg draagvlak hadden gecreëerd voor ons
en ons onderzoek op een goede wijze te introduceren
onderzoek, konden we beginnen met het harde werk:
bij alle betrokken organisaties. De besprekingen die we
de veldmetingen. Tijdens de veldmetingen verbleven we
Ineke met een hagedisje dat we tijdens het veldwerk waren tegengekomen. Foto: Anna Duden
Ineke aan het koken in de luxe keuken van het carbet. Foto: Anna Duden
met boswachters Jef Szpigel en Ben Villette in het Trésor
gemaakt hebben, het ONF, wiens medewerking en
carbet, dat compleet is uitgerust met kookgelegenheid
kennis van het werkgebied onmisbaar was voor de
en waar we heel comfortabel sliepen in een hangmat.
uitvoering van de veldmetingen, en ECOFOG, wiens
Een werkdag in het veld zag er bijvoorbeeld zo uit:
expertise heeft bijgedragen aan de kwaliteit van dit
een snelle ‘douche’ (koud water uit een emmertje),
onderzoek. Verder gaat onze dank uit naar stichting het
gevolgd door een stevig Nederlands ontbijt (brood met
Van Eeden-fonds, het K.F. Hein fonds, stichting FONA
pindakaas). Tijdens het ontbijt, op de veranda voor het
en het Miquel Fonds voor de financiële ondersteuning
carbet, zagen we soms ara’s overvliegen. Dat was een
van dit onderzoek. Ten slotte willen we graag Ben en Jef
fantastisch gezicht. Vervolgens werd de meetapparatuur
persoonlijk bedanken, zij hebben niet alleen ontzettend
gecheckt en volgde een tocht naar ons meetgebied. Ons
hard met ons gewerkt om ons onderzoek goed af te
onderzoeksgebied had de vorm van een transect; een
ronden, maar hebben ook voor veel gezelligheid en een
lijn van bijna 200 meter dwars door het bos, met aan
geweldig verblijf in Frans-Guyana gezorgd.
weerszijden tien kleine plots van 0,05 ha. Binnen deze plots hebben we alle bomen gemeten met een diameter
17
van 2,5 cm of groter. Tijdens het veldwerk had iedereen een eigen taak: de diameter werd gemeten met een meetlint, de hoogte werd gemeten met een speciaal laserpistool, de grote bomen kregen een label met een uniek getal om ze te kunnen hermeten in volgende studies en ten slotte werd alles natuurlijk genoteerd. Zo werkten we de hele dag in het bos, waarbij we bijvoorbeeld een Theraphosa leblondi (de grootste spin ter wereld) langs zagen lopen, of Tamarins (kleine zwarte aapjes) van boom naar boom zagen springen. In totaal hebben we zo vier transecten uitgelegd en
Ineke meet de hoogte van een boom met een ‘hypsometer’, een laserpistool dat de afstand en de hoek van het oog tot het hoogste punt in de kruin bepaald, en hiermee precies de hoogte van de boom berekend. Foto: Romain Taravella.
ruim 5000 bomen gemeten. Het volgende onderdeel van ons onderzoek is nu aangebroken: dataverwerking en het schrijven van ons onderzoeksrapport. We zijn nu ruim drie weken terug in Nederland. En tijdens het ontbijt, als we de duiven over zien vliegen in plaats van de ara’s, denken we met veel plezier terug aan een hele mooie tijd tussen al het natuurschoon en avontuur dat Trésor rijk is. Graag maken we van deze gelegenheid gebruik om onze dank te betuigen aan de Association Trésor en de Université des Antilles et de la Guyane voor de gastvrijheid en praktische steun tijdens ons verblijf. Daarnaast veel dank aan het WWF Frans-Guyana, wiens financiële ondersteuning en advies dit project mogelijk
Anna met een kleine oppossum die gevangen is tijdens het onderzoek van prof. François Catzeflis (Universiteit van Montpellier), die een onderzoek deed aan kleine zoogdieren in Trésor tijdens ons verblijf. Foto: Jef Szpigel
Financiële verantwoording De economische ontwikkelingen in 2009 ook voor Trésor voelbaar
18
De economische ontwikkelingen in de wereld zijn zeker niet ongemerkt voorbij gegaan aan de Stichting Trésor. Het inkomstenbeeld 2009 van de Stichting was dan ook duidelijk anders dan de jaren daarvoor. Het belangrijkste verschil in inkomsten met de jaren daarvoor was dat de inkomsten uit sponsoring (van o.a. bedrijven) sterk terugliep. Maar daarnaast, en dat moet met nadruk vermeld worden, bleven onze donateurs, dus u en vele anderen, ons extra steunen. Niet alleen de inkomsten uit adoptie van vierkante meters Trésor reservaat bleven stijgen ook het aantal donateurs nam in 2009 toe. Namens alle (vrijwillige) medewerkers van de Stichting en de Association Trésor willen wij daarvoor op deze plaats hartelijk dankzeggen Belangrijke steun in Frans-Guyana voor het Trésor reservaat
van de twee boswachters en van de conservator.
In 2009 heeft zich bovendien een andere belangrijke
kunnen de bijdragen vanuit Nederland (en elders)
ontwikkeling in Frans-Guyana voorgedaan. U heeft in
zich vooral blijven richten op de uitbreiding van
het vorige nummer van Trésor Nieuws kunnen lezen
natuurbeschermingsactiviteiten ter plaatse of misschien
dat de lokale overheid van Frans-Guyana, het Conseil
in de toekomst ook elders.
Door juist deze voorziening in de vaste kosten
Régional, Trésor de status heeft gegeven van Réserve Naturelle Régionale.
De inkomsten van de Stichting kwamen naast de
Deze belangrijke toekenning is in de jaren daarvoor
bijdragen van donateurs voornamelijk uit sponsoring
voorafgegaan door een groeiende erkenning en
(€ 20.086) van de energieleverancier Greenchoice, de
steun van niet alleen de overheid, maar ook van tal
IUCN Nederland en het kwekerscollectief Ficus Forever.
van andere organisaties en particulieren voor het
Tevens is een bedrag van € 16.000 beschikbaar gesteld
Nederlandse Trésor initiatief.
door het Conservatoire du Littoral in Frans Guyana om
Het resultaat van deze ontwikkelingen en van de
een onderzoek in het savannegebied van het reservaat
enorme inzet van de leden van de Association Trésor is
te financieren.
nu dat ook lokale bronnen van inkomsten voor Trésor
Het totaal aan inkomsten bedroeg in 2009 € 91.947
beschikbaar zijn gekomen.
De uitgaven in 2009 bestonden voornamelijk uit rente
Deze lokale financiering heeft ervoor gezorgd dat
op de leningen bijna € 10.000), de bijdrage aan de
de bijdrage van de Stichting aan de Association in
Association (€ 22.000), de gespreide betalingen (2008 en
2009 lager kon zijn dan de jaren daarvoor. Deze
2009) voor de inventarisatiestudie (€ 16.259) en overige
inkomstenstroom is natuurlijk een zeer welkome
operationele kosten met een totaal van € 63.887
aanvulling op die uit Nederland en in geringe mate uit
In 2009 is € 22.222 afgelost op de leningen.
overige landen. De lokale inkomsten dekken nu voor een groot deel de inmiddels vaste kosten van salarissen
Daarmee komt het resultaat 2009 op € 28.060.
Maarten Drop:
‘Samen moeten we deze planeet overeind houden’
Foto: Eric Augusteijn
Interview door Eric Augusteijn Maarten Drop heeft Trésor aangeboden om de stichting te adviseren op het gebied van internationale financiering. Denk bijvoorbeeld aan het binnenhalen van een Franse subsidie, hoe kun je zo’n aanvraag het beste vormgeven? Is het dan misschien nuttig om naast de Stichting Trésor ook een stichting in Frankrijk op te zetten? Maarten is een vlotte veertiger, die met zijn in Taiwan
gevraagd als verjaardagscadeau een bedrag over te
geboren vrouw en twee zoontjes in een nostalgische
maken naar Trésor. Vijko was daar zo enthousiast over dat
wijk in Amsterdam woont. Als kind groeide hij op in een
hij mij opbelde en zei dat hij dat zo’n leuk idee vond. Zo is
predikanten-/leraarsgezin, achtereenvolgens in Aalten,
het contact tot stand gekomen.’
een dorp in de Achterhoek en Putten op de Veluwe. Van zijn ouders kreeg hij het besef mee dat je in het leven
Op het gebied van internationale financiering heeft de
alle mogelijkheden die je hebt gekregen moet gebruiken.
advocaat Drop grote expertise. Hij is mede-oprichter
Maar ook dat je, als mens met mogelijkheden, de
van het Amsterdamse advocatenkantoor Cleber NV,
verantwoordelijkheid draagt om deze planeet overeind te
dat zich heeft gespecialiseerd op het terrein van het
houden.
ondernemingsrecht en de internationale financierings- en zekerhedenpraktijk.
Maarten: ‘Ik vind dat als je geïnteresseerd bent in de samenleving en daaraan deelneemt je je rekenschap moet
‘Cleber beschikt over de kennis en ervaring om complexe
geven van het belang van het milieu en het behoud van
transacties en procedures efficiënt tot een goed einde te
het milieu. Ik word af en toe heel treurig als je om je
brengen’, lezen we in hun website.
heen kijkt wat anderen daarvan terecht brengen en ikzelf
Zijn kennis wil Maarten Drop als particulier persoon ‘om
trouwens ook.
niet’ ter beschikking stellen van Stichting Trésor. Daar zijn wij heel blij mee, zoals we blij zijn met iedereen die
In het voorjaar van 2008 las ik in het tijdschrift van de
zijn of haar deskundigheid, op wat voor gebied dan ook,
Triodos-bank een artikel over Trésor. Ik had inmiddels al
wil inzetten om mee te helpen onze doelstellingen te
wat ervaring opgedaan met grote milieu-organisaties en
realiseren.
de kleinschaligheid van het Trésorproject sprak mij aan. Kort daarna werd ik veertig en toen heb ik mijn gasten
19
Eric Augusteijn
Hoe kunt u Trésor steunen? Cecropia obtusa
Vierkante meters adopteren
Bedrijfssponsor worden
U kunt één of meer vierkante meters Trésor ‘adopteren’
U kunt het imago van uw bedrijf een groene uitstraling
voor € 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat
geven door sponsor van Trésor te worden. Van bedrijven
en U draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten
die een substantiële schenking doen plaatsen wij het
van dat stukje Trésor.
logo aan de voet van onze webpagina’s, met een link naar de website van uw bedrijf.
Vierkante meters cadeau doen
20
U kunt één of meer vierkante meters cadeau doen. Van
CO2 compenseren
deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt, b.v.
Als u een vliegreis maakt of op andere wijze veel CO2-
door grootouders die voor een kleinkind een certificaat
uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze compenseren
bestellen (of omgekeerd). Bedrijven en instellingen laten
door bij te dragen aan het onderhoud en de uitbreiding
graag hun groene gezicht zien door certificaten cadeau
van Trésor. Zie onze website voor details over het
te geven, in plaats van de obligate fles wijn, b.v. aan een
compenseren van CO2-uitstoot door vliegreizen en
gastspreker.
autokilometers (www.tresorrainforest.org/co2)
Automatische incasso beschikbaar.
Periodieke schenking
U kunt het werk van onze stichting ook steunen
Als u notarieel laat vastleggen dat u gedurende minstens
door ons te machtigen periodiek een door u vast te
5 jaar een vast bedrag aan Trésor schenkt, dan betaalt
stellen bedrag van uw rekening te incasseren. Een
u over dat bedrag geen inkomstenbelasting. Schenkt u
machtigingskaart kunt u per post aanvragen (Stichting
periodiek € 120 of meer per jaar dan betaalt Trésor de
Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht) of per e-mail:
notariskosten. Zie ook Trésor Nieuws 24.
[email protected] De oude nummers van Trésor Nieuws en meer informatie
Een project sponsoren
over deze manieren om Trésor te steunen vindt u op
U kunt als particulier of als bedrijf een project geheel of
onze website, www.tresorrainforest.org onder het kopje
gedeeltelijk voor uw rekening nemen. Wij hebben een
‘Financiën’. Natuurlijk kunt u altijd contact met ons
lijstje van projecten, waarvan de kosten variëren van
opnemen door middel van een briefje naar Stichting
enkele honderden tot honderdduizenden euro’s.
Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht, een e-mail naar
[email protected] of een telefoontje naar 030-253 74 36.
[ Faculteit Bètawetenschappen Biologie ]
