NTGent in Nederland najaar

NTGent in Nederland najaar 2010 een huis van spelers Elsie de Brauw Els Dottermans Frank Focketyn Servé Hermans An Miller Wim Opbrouck

Julie Van den Berghe Oscar Van Rompay Steven Van Watermeulen Peter Verhelst Lien Wildemeersch

retouradres: NTGent p/a Leidseplein 26, 1017 PT Amsterdam verantwoordelijke uitgever: Kurt Melens, St-Baafsplein 17, B-9000 Gent

Beste lezer, Beste bovenbuur,

Er zijn – zo voor de vuist weg – vijf redenen waarom NTGent graag in Nederland toert:

1. We zijn de voorbije jaren, de jaren met Johan Simons als artistiek leider, warm ontvangen: van Breda tot Groningen, van Zwolle tot Amsterdam. Daar zijn we u dankbaar voor. 2 We zijn nog lang niet uitverteld als ensemble, met Elsie de Brauw, Els Dottermans, Frank Focketyn, Servé Hermans, Wim Opbrouck, Oscar Van Rompay, Steven Van Watermeulen, Peter Verhelst. Maar ook met nieuwe leden die we graag aan u voorstellen: actrice An Miller, actrice Lien Wildemeersch en regisseuse Julie Van den Berghe. We blijven ook regelmatig met gasten uit Nederland samenwerken: jong en oud, spelers en regisseurs. 3. We hebben het komende seizoen mooie voorstellingen voor u in petto, onder meer in coproductie met Ivo Van Hove en Toneelgroep Amsterdam, Eric De Volder en Toneelgroep Ceremonia, Koen Augustijnen van les ballets C de la B, het Antwerpse collectief STAN, de Zwitserse operatenor Christoph Homberger… Om maar enkele namen te noemen. 4. We malen niet om een extra kilometertje of meer. Als de sfeer op de toerbus goed zit, nemen we zelfs geen notie van de files rond Breda. Of Utrecht. Of Amsterdam. Of… 5. We delen onze taal en een groot deel van onze cultuur. Met andere kleuren en accenten weliswaar, maar die mix tussen gelijkenissen en verschillen hebben wij alleen met Nederland. Het is onze geschiedenis én onze toekomst. Daar zijn we van overtuigd. Kortom: u bent ons binnenste buitenland. Dat willen we graag zo houden. Heel graag tot ziens dus, ergens in de loop van dit seizoen! Hartelijk,

Wim Opbrouck Artistiek leider NTGent

Een huis van spelers Met Wim Opbrouck als roerganger begint NTGent aan een uitdagend hoofdstuk, na vijf succesvolle jaren met Johan Simons als huisregisseur en artistiek leider. Simons heeft het Gentse stadstheater opnieuw op de kaart gezet als een internationaal georiënteerd theaterhuis, waarin de grote zaal de uitvalsbasis vormt voor hedendaags, politiek getint repertoire, maar waarin ook ruimte was voor experimenten op kleinere schaal, met ‘satellieten’ als Wunderbaum, Peter Verhelst en Sanne van Rijn. Zeker deze laatste twee makers gingen gretig op zoek naar inspiratie in andere disciplines: dans, beeldende kunst, literatuur… Onder het motto ‘Midden in de stad, midden in de wereld’ vonden 2

er in de schouwburg ook regelmatig debatten plaats met persoonlijkheden uit de kunsten, politiek, wetenschap en de economie. Het artistieke beleid van Simons en zijn team zocht, kortom, nadrukkelijk naar een maatschappelijke stem. De schouwburg gold daarbij niet alleen als locatie maar ook als metafoor: wil het theater relevant blijven, dan moet het zijn historische plaats opeisen tussen de banken en kerken en andere instellingen die een stad maken tot wat zij is. Het is geen geringe ambitie om jezelf als organisatie voor te houden, maar voor een stadstheater is het de enige optie. Vandaag zijn de omstandigheden nog scherper dan vijf jaar geleden.

Intussen heeft een mondiale financiële crisis geleid tot een economische recessie en de daaraan gekoppelde bezuinigingen, waarbij de kunstensector – in Nederland meer nog dan in Vlaanderen – onder druk staat. Typerend voor een dergelijk economisch conservatief klimaat is de toenemende vraag naar legitimering: in ruil voor overheidssteun dient de kunstenaar, en bij uitbreiding de hele kunstensector, meer dan ooit te argumenteren waarom zijn of haar productie maatschappelijk relevant is, lees: méér dan een luxeartikel voor ingewijden die zich sowieso een en ander kunnen permitteren. In bepaalde politieke kringen wordt daarbij zelfs het basisprincipe van

de subsidie opnieuw in vraag gesteld, verwijzend naar andere landen waarbij kunstorganisaties voornamelijk via sponsoring overleven. De vraag naar legitimering komt er bovendien in een tijd waarin de diversiteit in de podiumkunsten nog altijd maar toeneemt: inhoudelijk is er al langer sprake van talrijke mengvormen tussen teksttheater, performance, dans en muziek, als gevolg van evenzoveel experimenten. Dat vergt een inspanning van de modale bezoeker: hoe meer artistieke codes er zijn, hoe meer er behoefte is aan duiding. En dat terwijl de klassieke media deze duiding doorschuiven naar gespecialiseerde tijdschriften en websites. De podiumkunsten zijn, zoals dat heet, hybride geworden, zowel op het toneel als er naast. In deze verwarrende tijd kiest NTGent resoluut voor de kunst als kracht op zich: als eeuwenoud middel om mensen samen te brengen en een collectieve beleving aan te bieden, hoe tijdelijk ook. Met zijn parcours als speler, muzikant en televisiemaker heeft Wim Opbrouck alvast bewezen dat hij lak heeft aan hokjesmentaliteit. Gevraagd naar een persoonlijke held, in het kader van een interview met journaliste Anna Luyten, antwoordt Opbrouck zonder verpinken met de naam van een wielrienner: Frank Vandenbroucke. Dit voormalige ‘godenkind’ van de Belgische wielersport oogstte heel wat succes in de jaren negentig, met ritwinst in Luik-Bastenaken-Luik, Parijs-Nice en de Ronde van Spanje. Na de gouden jaren brak evenwel een donkere periode aan: Vandenbroucke raakte in opspraak door doping- en drugsgebruik en werd steeds meer als een ‘probleemgeval’ beschouwd in de wielerwereld. Bij de man in de straat bleef hij echter ongekend populair, wellicht juist door zijn onstuimige temperament. Vandenbroucke kwam in 2009 geheel onverwacht en op mysterieuze wijze aan zijn einde, in een hotelkamer ergens in Afrika. Hij staat bekend als het prototype van de grillige, onvoorspelbare, maar rotgetalenteerde atleet – iemand die uiteindelijk vooral met zijn eigen demonen had af te rekenen. Voor de toneelspeler Opbrouck is die kwetsbaarheid, het ‘vallen’

zoals hij dat noemt, precies wat hem herkenbaar en dus interessant maakt: in ieder van ons schuilt wel een Icarus. Een toneelspeler is per definitie iemand die om begrip vraagt voor een derde. Dat verklaart ook waarom, in het nieuwe hoofdstuk, er een grote nieuwsgierigheid bestaat naar andere kunstvormen, naar aanverwante artistieke praktijken. Een blik op het eerste seizoen spreekt wat dat betreft boekdelen, met achtereenvolgens: Aida*, een eigenzinnige adaptatie van Verdi’s operaklassieker uit 1871 door de Zwitserse tenor en muziekregisseur Christoph Homberger; Woyzeck, een bewerking van het gelijknamige stuk van Georg Büchner in samenwerking met regisseur Eric De Volder, componist Dominique Pauwels en Toneelgroep Ceremonia; Kinderen van de zon, een repertoirestuk van Russische signatuur in een regie van Ivo Van Hove, in samenwerking met Toneelgroep Amsterdam; Decemberhonger, een nieuwe tekst van schrijver Oscar van den Boogaard als vervolg op Lucia smelt uit 2001, in coproductie met STAN en in een vormgeving van de B-architecten (die tevens de restyling van de schouwburg in Gent onder handen nemen); Close, een dansvoorstelling in een regie van choreograaf Koen Augustijnen, bekend van les ballets C de la B; en last but not least Nero, een

monoloog geschreven en geregisseerd door Peter Verhelst, met acteur Wim Opbrouck die plaatsneemt in een installatie: een soort miniatuurstad op scène waaruit van tijd tot tijd muziek opstijgt. De komende jaren wil NTGent inzetten op de menselijke verbeelding en hoe die vandaag geprikkeld kan worden. Niet uit maatschappelijke vrijblijvendheid, wel vanuit de inschatting dat veel mensen vandaag – in een tijd van recessie, van politieke en culturele territoriumdrift, maar ook van verregaande digitalisering – nood hebben aan zo’n prikkel. Theater als oefening in empathie, als cultivering van het menselijk inlevingsvermogen. Of zoals Maxim Gorki, auteur van Kinderen van de zon en in zijn tijd een politiek enfant terrible, het zou formuleren: als investering in de potentiële mens. Tegenover de ‘vallende’ mens plaatsen we dus een opwaartse beweging. Een boodschap van hoop. Kunst, bij uitstek, is in staat om mensen boven zichzelf te laten uitstijgen: de expressie van individuele emoties werkt bevrijdend en kan anderen aanzetten om hun eigen dromen te formuleren. Dat is waar NTGent als ‘huis van spelers’ voor wil staan. Waarbij die titel ook verwijst naar het vakmanschap van ons ensemble: de negen acteurs en actrices die anno 2010 ons theaterhuis bewonen en belichamen, de theatermaker, schrijver en dichter Peter Verhelst, de jonge regisseuse Julie Van den Berghe met wie we een parcours richting grote zaal afleggen… Aangelengd met het vakmanschap van al onze gasten uiteraard: spelers en regisseurs uit Vlaanderen en Nederland, maar ook van ver daarbuiten. Net als de vorige beleidsperiode wordt ook dit nieuwe hoofdstuk van NTGent een zoektocht naar onontgonnen artistiek terrein, naar een stem in het publieke debat, naar aansluiting met het publiek. Dwepen met Frank Vandenbroucke vormt daarbij geen must, maar het kan helpen. Want spelen betekent: onze kwetsbaarheid koesteren. Die houding is alvast een begin. Een belofte van avontuur. — Steven Heene, artistieke coördinatie en programmatie 3

muzikale monoloog door Els Dottermans met teksten van Connie Palmen nu op tournee

Was

zang Els Dottermans › bandleiding & drums Ron Reuman › gitaar Marty Townsend › bass Axl Peleman › piano Marc De Boeck › backing vocal Fleur Hendriks › tekst Connie Palmen › regie Johan Simons › dramaturgie Koen Tachelet › scenografie Luc Goedertier › kostuumontwerp Lieve Pynoo › klanktechniek Wim Dermaux › lichtontwerp Dennis Diels › lichttechniek Joris Durnez › lichttechniek Francis Gahide › videoontwerp Cel Crabeels › videotechniek Janique Demeulemeester › podiumtechniek Gunther De Braeckeleer › productie NTGent & Maandacht

Ik ken vrouwen in alle soorten en maten. Ik ken sloeries en sloven, Was will das Weib? speelt in hoeren en heiligen, Alkmaar, Amstelveen, Amsterdam, moeders en matrones, Arnhem, Dan Bosch, Den Haag, dwepers en deurmatten, Haarlem, Leeuwarden, Rotterdam en slettebakken en slijmjurken, Utrecht kwezels en krengen, trutten en truttebellen. Ik ken vrouwen die slim en slecht zijn en ik ken er die zacht en dom zijn. Ik ken er die altijd balanceren op de rand van de hysterie. Ik ken kirrende kindvrouwtjes, verleidelijke vampen, en slaafse schoonheden, en, goddank, ken ik ook vrouwen met een tong zo scherp als een scheermes, met de moed van een kamikazepiloot, net zo sarcastisch als Randy Newman, zo zelfverwoestend als Kurt Cobain, zo rauw als Serge Gainsbourg, zo androgyn als Antony en doorhuivert met de oneindige melancholie van een Jacques Brel, een Roy Orbison, een Leonard Cohen. En ze hebben één ding gemeen: ze lachen erom. Ze lachen om zichzelf, ze lachen om hem en ze lachen om dat hele schitterende gedoe. (Connie Palmen) 4

Els Dottermans © Dimitri Van Zeebroeck

Was will das Weib? © Phile Deprez

Voor deze muzikale avond koos Els Dottermans een aantal klassiekers aangevuld met vergeten pareltjes uit de popmuziek, chanson of blues. Connie Palmen zorgde vervolgens voor enkele snedige commentaren terwijl Ron Reuman (met wie Els eerder al Ik Val…Val in mijn armen maakte) verrassende arrangementen uitwerkte. Een aantal van die liedjes werd bovendien met veel liefde en respect naar het Nederlands hertaald door Eva De Roovere, Oscar van den Boogaard, Bernard Dewulf, Fleur Hendriks, Thé Lau, Peter Verhelst en Tom Lanoye. Het resultaat is “een muzikale feestavond vol humor en uitbundigheid” — De Morgen. “Els Dottermans heeft het publiek aan haar lippen hangen als ze in Was will das Weib? zingt en vertelt over hoe mannen en vrouwen dichter tot elkaar willen komen”— De Standaard. Ontroerend, hilarisch, speels, uitdagend, extatisch, ondeugend, kwetsbaar, eerlijk en bovenal: vrouwelijk.

Ga niet van me weg Ik zal niet meer huilen. Ik zal niets meer zeggen. Ik zal me verstoppen Om toe te kijken Hoe jij glimlacht en danst. En om jou te horen Zingen en dan lachen. Laat me de schaduw zijn Van je schaduw Schaduw van je hand Schaduw van je mond Ga niet van me weg. (vertaling Peter Verhelst Ne me quite pas — Jacques Brel)

Wie zal het ooit verstaan Jij raakt mij één keer aan En ik voel tranen Ik dacht dat ik jou had gehad Maar je zult het altijd zien Ik hou nog meer van jou Dan ik ooit voordien Maar, liefste, wat kan ik doen? Want je wilt mij niet En nu blijven er tranen tranen zonder jou Jij bent gegaan En van nu af aan zijn er tranen tranen tranen (Bernard Dewulf, Crying – Roy Orbison)

will das Weib? Wat is de vrouw? Wie is de vrouw? Hoe is de vrouw? Het schuldcomplex, de snee, de honingdauw Waar mannen zich funest aan overeten De vuilnisbak, het slijm, de kabeljauw Die mannen liefst geheel zouden vergeten De hersenschim, de schimmel en de schaar Waar mannen zich verblindend in verliezen De zon, de zotternij, de zoutpilaar Waar mannen nooit geheel voor kunnen kiezen Het slakkenhuis, de wijn en het venijn Waar mannen zich baldadig van bedienen De weelde, het juweel, het hermelijn Dat mannen nooit geheel zullen verdienen De kwade trouw, het heilig hart, de zoete pijn Dat is de vrouw (tekst Tom Lanoye, muziek Wim Opbrouck)

Els Dottermans (1964) studeerde aan Studio Herman Teirlinck en speelde bij gezelschappen als Blauwe Maandagcompagnie, Toneelhuis en De Tijd. Voor NTGent werkte ze mee aan producties als Platform, Tien Geboden, Kasimir en Karoline en Ik val… Val in mijn armen. Ze speelde daarnaast ook in tv-reeksen en films als Klein Londen Klein Berlijn, Moeder waarom leven wij?, Kongo, Flikken, Rupel, Witse, Oud België, Meisje, De zaak Alzheimer, De kus, De Indringer en Dennis van Rita. Ze kreeg verschillende prijzen waaronder een Gouden Kalf als Beste Actrice voor haar televisierol in Beck, en de prijs als beste actrice op het Filmfestival van Shangai voor haar rol in Dennis van Rita.

5

Kinderen van de zon van Maxim Gorki, een nieuwe coproductie van NTGent met Toneelgroep Amsterdam Een wereldvreemde wereld Maxim Gorki (1868-1936) schreef Kinderen van de zon toen hij korte tijd gevangen werd gehouden in Sint-Petersburg, tijdens de eerste, mislukte Russische revolutie van 1905. Het stuk werd aanvankelijk verboden, maar kon uiteindelijk toch in première gaan op 24 oktober 1905 in Moskou. Net als in Gorki’s bekende stuk Zomergasten, lijken de personages in Kinderen van de zon zich nooit bewust van de grimmige wereld die hen omringt. Gorki portretteert een aantal intellectuelen die zich afgezonderd van de maatschappij wijden aan wetenschap, kunst en liefde, maar te laat beseffen dat hun denkbeelden niet stroken met de harde realiteit. We maken kennis met de zonderlinge wetenschapper Protassov, die teruggetrokken leeft met zijn vrouw en zijn zus. Geruchten over een opstand en de realiteit van een cholera-epidemie negeert hij. Protassov voert het liefst gesprekken met kunstenaar Wagin of met veearts Tsjerpoenoy, die zijn zus het hof maakt. Allemaal praten ze over grote idealen en een betere maatschappij, tegelijkertijd richten ze bij elkaar grote schade aan. Gebrek aan medeleven en sociale bewogenheid leiden ertoe dat de situatie binnen en buiten de muren van het landgoed escaleert. Hun utopische toekomstvisioen als kinderen van de zon wordt verduisterd door krachten die zij zelf te lang hebben genegeerd. Kinderen van de zon is een coproductie van Toneelgroep Amsterdam en NTGent. Ivo Van Hove regisseert. Wij vroegen meer uitleg aan Peter van Kraaij, die de dramaturgie verzorgt. Peter Van Kraaij, waarom precies dit stuk? Wat maakt het actueel? “Kinderen van de zon combineert op intrigerende wijze een familiedrama met een bredere maatschappelijke thematiek. In het stuk leren we een aantal ‘intellectuelen’ kennen die grote visionaire ideeën 6

ontwikkelen over de mens en de richting waarin de maatschappij zou kunnen/moeten evolueren maar die er niet in slagen zich in hun eigen omgeving te engageren voor hun naasten. Ivo Van Hove las in het stuk vanaf het begin een portret van de huidige intelligentsia die zich opsluit om na te denken over de maakbaarheid van mens en maatschappij maar voorbijgaat aan de meest dringende dagdagelijkse noden in de samenleving.” Wie was Maxim Gorki? “Maxim Gorki is naast Tsjechov Ruslands grootste toneelschrijver. Zijn belangrijkste thema is ‘de potentiële mens’. Bijna al zijn romans en stukken onderzoeken de discrepantie tussen de intrinsieke mogelijkheden van de mens en het uiteindelijke vaak illusieloze leven dat hij leidt, tussen de grote idealen en de dagelijkse strijd om te overleven. Gorki is een van de eersten die de lagere klassen en kansarmen een stem geven in de literatuur. Zijn engagement blijft niet beperkt tot het schrijven van sociaal bewogen drama’s zoals Nachtasiel’ en Zomergasten, maar is ook bepalend voor zijn leven. Hij zoekt toenadering tot de Sociaaldemocraten van Lenin, maar keert zich later van hen af wanneer hij het niet eens is met de koers die wordt gevaren. Hij is in zijn leven voortdurend in strijd met de gevestigde macht: eerst met het Tsarendom, vervolgens met de Bolsjewieken eenmaal ze aan de macht zijn en ten slotte met de Stalinisten, door wie hij later uit zijn ballingschap in Italië wordt teruggehaald. Hij wordt ontvangen als een volksheld en benoemd tot voorzitter van de invloedrijke Schrijversbond. Zijn speech op het eerste Schrijverscongres in 1935 wordt algemeen beschouwd als de basis van het sociaal-realisme in de kunsten. Gorki bleef zijn hele leven een intellectueel met een kritische ingesteldheid tegenover de gevestigde macht, een dwarsdenker, een sociaal bewogen kunstenaar die het

opnam voor de zwakkeren maar ook voor de intellectuelen tijdens de stalinistische zuiveringen. Zijn naam is tijdens de laatste jaren van zijn leven helaas besmeurd geraakt door zijn verbondenheid met het regime ook al bleef hij er alles aan doen om de uitwassen van het stalinisme te bekampen.” Wat is de uitdaging bij het brengen van dit stuk? “De belangrijkste uitdaging is uiteraard het stuk over onze tijd te laten spreken; het te actualiseren zonder aan de originele tekst te raken. Verder zijn de personages erg gelaagd, het zijn twijfelende mensen met grote verzuchtingen en verstikkende angsten. De opgave is hun motieven, hun vertwijfeling maar ook hun tegenstrijdigheden helder en theatraal op de scène te brengen. Geen zwart-wit figuren maar personages in het tumult van grote en kleine omwentelingen, familiedrama’s en maatschappelijke revoluties die voor de deur staan. Kinderen van de zon kondigt het einde van een tijdperk aan en toont hoe de mens zich verbeten vastklampt aan wat hij heeft verworven.” Wat, ten slotte, is de rol van NTGent in deze productie? “Zoals al bleek uit de voorgaande coproducties tussen TA en NTGent (zoals Opening Night en La grande bouffe) levert het samengaan van de ensembles een extra kwaliteit op. Inmiddels kennen de gezelschappen en spelers elkaar door en door en is er een groot vertrouwen onderling.” — Bernard Dewulf

tekst Maxim Gorki › regie Ivo Van Hove › vertaling Tom Kleijn › bewerking en dramaturgie Peter van Kraaij › scenografie Jan Versweyveld › met Jacob Derwig, Halina Reijn, Elsie de Brauw, Chris Thys, Gijs Scholten van Aschat, Wim Opbrouck, Barry Atsma, Frieda Pittoors, Chico Kenzari, Lien Wildemeersch e.a. › productie Toneelgroep Amsterdam & NTGent Première op zondag 28 november 2010 in Stadsschouwburg Amsterdam, nadien te gast in Eindhoven, Groningen, Maastricht, Rotterdam en Utrecht.

Georg Buchner (1813-1837) schreef in zijn korte leven drie belangrijke toneelteksten Dantons Dood, Leonce en Lena en Woyzeck, hoewel het laatste stuk een “samenraapsel” is van een viertal geschriften zonder definitieve structuur. Büchner schreef de fragmenten in 1836/37 vlak voor zijn dood zonder er ooit een definitieve versie van te maken. Opmerkelijk blijft dat de handschriften, tot een aantal scènes in een min of meer logische volgorde gerangschikt in 1879, pas als volwaardig toneelstuk werden opgevoerd in 1913 in het Residenztheater in München. Toen Alban Berg er in 1921 zijn beroemde opera Wozzeck op baseerde, werd Büchner definitief beschouwd als één van de belangrijkste voorlopers van het realisme en één van de grondleggers van het moderne Duitse theater. Grote auteurs (Hugo Claus) en regisseurs (Johan Simons) hebben er meermaals hun tanden in gezet

om er bijzondere bewerkingenvertalingen of ensceneringen-interpretaties van te maken, vaak vochten zij een robbertje uit met die zotte wereld van Woyzeck. Of zoals Marie, zijn lief, het uitdrukt “...ook het verstand van de mens moet zot zijn, anders kan hij niet zeggen: een zotte wereld! Een schone wereld!” Woyzeck lijkt eerstegraads te gaan over een passionele moord gepleegd door een jaloerse man. Het stuk is naar alle waarschijnlijkheid gebaseerd op een historisch feit: de genaamde Johann Christian Woyzeck, barbier van beroep, werd in 1824 op het marktplein van Leipzig onthoofd wegens moord uit jaloesie op zijn lief. De historische Woyzeck heeft echter een kloteleven gehad (zwerver, pruikenmaker, deserteur, dronkaard, kruimeldief...) én dat is juist het thema dat Büchner boeide en op schrift wilde stellen: het leven van de

verpauperde proletariër, de tragische loser, de afgezant van de vierde wereld, de ploeteraar die vruchteloos uit de smurrie van armoede en vernedering wil geraken maar ondanks zijn streven veroordeeld blijft tot de laagste trap in de maatschappelijke orde. Büchner klinkt hier marxistisch: de mens wordt bepaald in zijn denken en voelen door de maatschappelijke positie die hij inneemt of gedwongen wordt in te nemen. Ook Woyzeck zal niet ontsnappen aan die wurgende realiteit: hem zal alles ontvallen, zijn kind, zijn lief, zijn leven. Regisseur Eric De Volder heeft voor deze voorstelling een radicale herwerking gemaakt gebaseerd op de vier overgeleverde handschriften. Hij heeft componist Dominique Pauwels uitgenodigd om er muziek bij te schrijven die uitgevoerd zal worden door een strijkkwartet en vier stemmen. — Gommer Van Rousselt

“Het is geen kunst een eerlijk mens te zijn als men dagelijks soep, groenten en vlees te eten heeft.”

Woyzeck tekst Georg Buchner › regie Eric De Volder › spel Hendrik Van Doorn, Frank Focketyn, Oscar Van Rompay, Marijke Pinoy, Ineke Nijssen, Leen Roels en Johan Knuts › productie NTGent en Toneelgroep Ceremonia in samenwerking met LOD Première op zaterdag 27 november in NTGent schouwburg, nadien te gast in Amstelveen, Amsterdam, Den Bosch, Eindhoven, Groningen, Haarlem en Maastricht.

Toneelgroep Ceremonia is het geesteskind van schrijver, beeldend kunstenaar en regisseur Eric De Volder. Hij stichtte de groep in 1992 en kreeg voor zijn eigenzinnig werk in 2003 de Cultuurprijs voor de Podiumkunsten en won in 2004 de Grote Theaterfestivalprijs. TG Ceremonia en auteur Eric De Volder kregen tevens de Driejaarlijkse Prijs voor de Toneelliteratuur van de Vlaamse Gemeenschap voor de tekst Zwarte vogels in de bomen. Eric De Volder tekent voor zeer beeldende voorstellingen die gedrenkt zijn in een levendig gebruik van dialect (“mijn taal moet zingen”), vaudevilleachtige scènes en groteske personages. In september 2010 verschijnt bij uitgeverij Vrijdag zijn verzameld toneelwerk (22 toneelstukken!) onder de titel De Volder in stukken – Toneel 1988-2010.

Dominique Pauwels studeerde aan het Conservatorium van Gent, het Sweelinck Conservatorium van Amsterdam en het IRCAM in Parijs. In 1991 behaalde hij in het Berklee College of Music in Boston (USA) het einddiploma compositie en filmcompositie. Hij nam reeds verschillende platen en cd’s op en krijgt regelmatig compositieopdrachten voor (muziek)theater (o.a. Jan Lauwers, Guy Cassiers, Arne Sierens) en film (Inne Goris). Sinds 2004 is hij componist in residentie bij het Gentse kunstenaarshuis LOD. Voor deze productie schreef hij muziek voor een strijkerskwartet en stemmen.

Eric De Volder & Dominique Pauwels © Kurt Van der Elst

7

Brief aan mijn rechter Brief aan mijn rechter © Phile Deprez

Nee, wij staan niet zo ver van elkaar af. In één ding slechts verschil ik van u: ik heb iemand gedood. Ooit zult u er achter komen hoe moeilijk het is een ander te doden. — Het is moeilijker dan jezelf te doden. — En dat het nog moeilijker is om te leven met de gedachte, dat je op zekere dag het enige wezen zult doden, dat je liefhebt. (Charles Alavoine in Brief aan mijn rechter)

straffe monoloog door Frank Focketyn naar het boek van Georges Simenon “Frank Focketyn brengt met Brief aan mijn rechter zijn allereerste monoloog ooit en levert een opmerkelijke prestatie. Zijn we in Vlaanderen inmiddels gewoon aan een vaak ironiserende, afstandelijke acteerstijl, dan gaat hij voor pure inleving, welhaast filmische methodacting. En het werkt. Focketyn speelt subtiel het spel: hij charmeert en beangstigt, windt om de vinger en stoot af. Net zoals zijn alterego Alvoine.” — De Morgen Met Brief aan mijn rechter schreef Georges Simenon een demonisch boek over de liefde. Hoofdpersonage is de arts Charles Alavoine, veroordeeld voor het vermoorden van zijn minnares, maar niet met voorbedachte rade. In zijn brief probeert Charles zijn rechter ervan te overtuigen dat hij de moord wel bewust heeft gepland en uitgevoerd, sterker nog, dat het een moord uit liefde was. “Focketyn is overtuigend in zijn verschroeiende en bezeten monoloog. Via hem maken we kennis met Martine die uit een even 8

liefdeloos nest komt en over wie hij vol liefde en passie vertelt. En zo drijft hij zichzelf en zijn publiek naar het onontkoombare einde. In de krachtige enscenering van deze monoloog houdt NTGent het publiek letterlijk de spiegel voor. Die moordenaar zit ook in ons.” — Brabants Dagblad Brief aan mijn rechter beleefde op 13 november 2009 zijn première in Gent en werd er door het stormachtige succes op enkele maanden tijd al meermaals hernomen. In de zomer van 2010 vertrok deze productie op een uitgebreide tournee. Op 8 oktober volgt de première van de Franse versie van deze voorstelling in het Théâtre de la Place in Luik.

spel Frank Focketyn › tekst Georges Simenon › vertaling Halbo C. Kool › bewerking Koen Tachelet en Jeroen Versteele › regie Johan Simons › dramaturgie Jeroen Versteele › scenografie Leo de Nijs › lichtontwerp Marc Swaenen en Joris Durnez › kostuumontwerp An De Mol › productie NTGent in coproductie met Theaterfestival Boulevard (Den Bosch) en Théâtre de la Place (Luik) Brief aan mijn rechter speelt in Amstelveen, Amsterdam, Breda, Den Bosch, Den Haag, Rotterdam en Tilburg.

Frank Focketyn (°1960) studeerde aan het Conservatorium van Antwerpen waar hij thans ook les geeft. Hij speelde bij Het Zuidelijk Toneel, Cie de Koe, HetPaleis, De Tijd, Bronks en Toneelhuis. Voor NTGent speelde hij in Het leven een droom, Tien geboden, Fort Europa, Instinct en Kasimir en Karoline. Hij werkt ook voor film en televisie (Kulderzipken, Heterdaad, Witse, In de gloria, Het eiland, Any Way the Wind Blows, Man van Staal, Dirty Mind,…).

“Te midden van de grote en kleine pogingen tot actionistisch en maatschappelijk relevant toneel neemt Jelinek in de versie van Johan Simons en zijn spelers een heel eigen plek in. Een beetje zoals Peter Handke en Claus Peymann in 1966 met hun Publikumsbeschimpfung een authentiek geluid lieten horen in de vraag naar de noodzaak, de urgentie van het toneel.” — De Groene Amsterdammer De Oostenrijkse schrijfster en Nobelprijswinnaar Elfriede Jelinek zou wel eens gelijk kunnen krijgen: de kredietcrisis is de schuld van iedereen. Bovendien is iedereen slachtoffer geworden van het niets-ontziende kapitalisme. Niet alleen de bankdirecteur, maar ook de havenarbeider is verblind

geraakt door de grote beloften en onhaalbare winsten die hem jarenlang werden voorge-houden. Met Underground laat Simons het bloedige gezicht zien achter het masker van het economische systeem waar we maar geen genoeg van kunnen krijgen.

tekst Elfriede Jelinek vertaling Inge Arteel regie Johan Simons productie NTGent in coproductie met Theater Antigone

Underground

van Johan Simons geselecteerd voor het Nederlands Theater Festival 2010

“

Krapps laatste band

is een kleine, zwarte voorstelling met lichte momenten.” — Brabants Dagblad

Over de liefde die verdwijnt en de herinnering die “Kwetsbare, ervoor in de plaats komt, daarover gaat Krapps laatste totaal ontband. Het is een van Beckett’s meest geconcentreerde redderde man en toegankelijke stukken. Net als in andere stukken laat je niet van Beckett eist het verleden een grote plaats op. meer los. Gebeurtenissen lijken niet meer plaats te vinden, IJzersterke ze worden louter opgeroepen. Ook Krapp voert een vertolking door gevecht met de stemmen in zijn hoofd. Een gevecht Steven Van dat hij wint noch verliest. Hij roept het verleden op, Watermeulen” probeert het te relativeren, wordt er telkens opnieuw — De Volkskrant door bevangen en maakt het zo tot een levend onderdeel van het heden.

spel Steven Van Watermeulen tekst Samuel Beckett vertaling Peter Verhelst regie Johan Simons productie NTGent in coproductie met Hebbel am Ufer Berlin Krapps Laatste Band speelt op vrijdag 1 oktober 2010 in Eindhoven

Steven Van Watermeulen (°1968) studeerde aan het Conservatorium van Antwerpen, werkte met regisseurs als Guy Cassiers, Christoph Marthaler, Johan Simons, Ivo Van Hove, Peter Van Kraaij en Dora van der Groen, en speelde onder meer bij De Tijd, Het Zuidelijk Toneel en het RO Theater (waar hij voor zijn rol in De Wespenfabriek de Louis d’Or kreeg). Sedert september 2005 behoort Steven Van Watermeulen tot het ensemble van NTGent. Hij speelde er in Platform, Het leven een droom, Maeterlinck, De koning sterft, Vergeten Straat, Krapp’s laatste band, Instinct, Gif, La Grande Bouffe en Aida*. Steven is niet alleen acteur, maar ook regisseur van toneel en muziektheatervoorstellingen, co-curator van tentoonstellingen en auteur van romans (waarvan twee samen met Oscar van den Boogaard).

Steven Van Watermeulen © Dimitri Van Zeebroeck

9

Intussen in NTGent… ‘Een huis van spelers’, zo omschrijft onze nieuwe artistieke leider Wim Opbrouck het NTGent. En dat mag u best letterlijk nemen, want in de openingsproductie Aida* staat heel het huis op de planken: alle NTGent-medewerkers (productieleiders, onthaalpersoneel, technici, publiekswerkers, onderhousploeg, administratie…) vormen vol enthousiasme het koor voor deze Verdi-adaptatie, zestien voorstellingen lang. En daarmee is NTGent nog lang niet uitgezongen: terwijl bestaande voorstellingen als Brief aan mijn rechter en Was will das Weib uitgebreide tournees maken, worden naast Aida* nog andere nieuwe voorstellingen uitgewerkt. Woyzeck en Kinderen van de zon (zie elders in deze nieuwsbrief) zijn dit najaar ook in Nederland te zien, Betty & Morris voorlopig enkel in Vlaanderen.

Aida*

‘het levend bewijs van datgene waartoe de mens in staat is als hij echt iets wil’ (citaat uit de openingsrede van het Suezkanaal)

10

Een oproep om te durven dromen, een pleidooi voor verbeelding. Onder de muzikale leiding van Christoph Homberger, in de muzikale bewerking van Jan Czajkowski en in samenwerking van onze acteurs met Frank Van Laecke en het fanfareorkest De Leiezonen klinkt Aida* kwetsbaar maar strijdlustig, weemoedig maar vitaal. Wonderschoon en – dat beloven we u – adembenemend.

Wim Opbrouck © Dimitri Van Zeebroeck

Verdi componeerde Aida voor de nagelnieuwe opera van Cairo. De opera – de eerste op het Afrikaanse continent – werd gebouwd om de realisatie van het Suezkanaal te vieren (1869). Het kanaal beloofde een nooit geziene impuls voor de wereldhandel. Meer nog: door ongebreideld handel te drijven zouden alle mensen broeders worden, ongeacht ras, geloof, afkomst. Economie als middel voor zelfontplooiing, handel als voorwaarde voor geluk. Kortom, globalisme avant la lettre. Met Aida schreef Verdi, al dan niet gewild, de soundtrack voor deze droom over een betere wereld. Aida* is de openingsproductie van het nieuwe NTGent van Wim Opbrouck. Opnieuw laten we de muziek van Verdi klinken om een nieuw theater in te spelen. En opnieuw laten we de toespraken horen waarmee honderdveertig jaar geleden het beeld werd geschilderd van een harmonieuze wereld. Nee, niet zo ronkend als toen, niet zo overtuigend. Wel met weemoed, en wie weet, met een hernieuwd geloof dat het anders kan. Beter. Mooier. Aida* is de muzikale echo van een tijd waarin alles mogelijk leek.

concept Christoph Homberger, Wim Opbrouck, Frank Van Laecke muziek, zang en spel Els Dottermans, Servé Hermans, An Miller, Wim Opbrouck, Louis Van Beek, Simone Van Bennekom, Mira Van der Lubbe, Steven Van Watermeulen, Lien Wildemeersch, Anne Maistriau/ Lies Verholle, Christoph Homberger, Jan Czajkowski en Bendix Dethleffsen, KMV De Leiezonen, NTGent-personeel, vrijwilligers en sympathisanten. een productie van NTGent in samenwerking met het Festival van Vlaanderen première op woensdag 15 september 2010 in NTGent schouwburg

Het Antwerpse gezelschap JAN (Peter Seynave & Ans Vroom) maakt vanaf dit seizoen deel uit van de artistieke partners van NTGent. Zo wordt er de komende jaren elk seizoen samen een productie opgezet. Eerste in het rijtje is Betty & Morris, een coproductie van JAN, Theater Zuidpool en NTGent die begin november in de Gentse Minardschouwburg in première gaat. Voor deze creatie schrijft Seynaeve zelf een stuk, meer bepaald “een poging tot liefdesverhaal”. Over de impact van een eerste verliefdheid, maar ook over het verlies van onschuld tijdens het volwassen worden. De schaduwkant van het bestaan is nu eenmaal nooit ver weg in de voorstellingen van JAN, al wil Seynaeve naar eigen zeggen af van dat wat neerslachtige imago. Benieuwd of de zon wat feller schijnt in Betty & Morris, dat kan rekenen op een cast die bestaat uit drie koppels

JAN maakt

en evenveel generaties acteurs. Het wordt een voorstelling “voor iedereen die ooit verliefd geweest is”, zo beloven de makers. Van een hoge drempel is dus alvast geen sprake. JAN is bovendien perfect in staat om mensen (opnieuw) verliefd te laten worden op theater – is het niet als coup de foudre, dan toch door subtiele verleiding. regie Peter Seynaeve › dramaturgie Ans Vroom › spel Kaat Arnaert, Ruben Hendrickx, Romy Louise Lauwers, Szaga Lauwers, Jelle Marteel en Koen van Kaam › licht Mark Van Denesse › kostuums Ilse Vandenbussche › productie JAN in samenwerking met NTGent en Zuidpool première op donderdag 4 november 2010 in Minard (Gent)

Betty & Morris

:

broos theater als ultieme kracht

Betty & Morris © Ans Vroom

Deze nieuwsbrief is een uitgave van NTGent en wordt verspreid met de medewerking van de Nederlandse schouwburgen waar NTGent te gast is. NTGent staat in voor de postmailing, Stadsschouwburg Amsterdam fungeert als retouradres. De adressen van de postmailing werden ons ter beschikking gesteld door onze partners enkel en alleen voor de verzending van deze halfmaandelijkse nieuwsbrief. Indien u deze nieuwsbrief niet meer via de post wenst te ontvangen, kunt u dit melden via [email protected]

U wil meer? Mail uw adresgegevens naar [email protected] indien u ook in de toekomst de gedrukte informatie over onze reisvoorstellingen in Nederland bij u thuis in de bus wil ontvangen (max. 2x per jaar). Wist u overigens dat u alle publicaties van NTGent ook kunt downloaden via www.ntgent.be of thuis als pdf in je mailbox kunt ontvangen als u zich inschrijft via [email protected]? De afdeling Publiekswerking van NTGent werkt ook op verplaatsing! Indien u als groep of organisator wil kennismaken met ons aanbod of nieuwe samenwerkingen wilt uitbouwen, kunt u mailen naar [email protected] of bellen naar +32 9 269 35 29 11

Was will das Weib? ............................2/12 Gif ......................................................21/05 www.theaterdevest.nl

Amstelveen (Schouwburg) Was will das Weib? ............................11/11 Woyzeck ............................................13/01 Brief aan mijn rechter .......................4/03 www.schouwburgamstelveen.nl

Amsterdam (Brakke Grond) Betty & Morris ...................................5/02 F. .........................................................8/04 www.brakkegrond.nl

Amsterdam (Stadsschouwburg) Underground .....................................5/09 Was will das Weib? .............................8/11 Kinderen van de zon ....................28/11, 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11/12

Woyzeck .............................................7/02 Close .............................................13,14/05 www.stadsschouwburgamsterdam.nl

Amsterdam (Theater Frascati) Clauskamp ..................................27, 28/10 Gif ........................................9, 10, 11, 12/03 Brief aan mijn rechter ...............22, 23/04

Eindhoven (Parktheater) Kinderen van de zon ....................14, 15/01 Woyzeck ...........................................24/01 Gif .......................................................7/05 www.parktheater.nl

Groningen (Stadsschouwburg) Kinderen van de zon .....................17, 18/01 Woyzeck .............................................8/02 Close ...................................................9/05 www.stadsschouwburg-groningen.nl

Haarlem (Toneelschuur) Was will das Weib? ...........................24/11 Woyzeck ............................................12/01 Brief aan mijn rechter .................11, 12/03 Gif ......................................................12/05 www.toneelschuur.nl

Leeuwarden (De Harmonie) Was will das Weib? ............................19/11 www.harmonie.nl

Maastricht (Theater aan het Vrijthof) Kinderen van de zon .......................4, 5/01 Woyzeck ...........................................29/01 www.theateraanhetvrijthof.nl

Rotterdam (Schouwburg)

Gif .....................................................14/04

Was will das Weib?............................11/12 Kinderen van de zon .......................7, 8/01 Brief aan mijn rechter ......................10/05 Gif ......................................................11/05

www.orpheus.nl

www.schouwburg.rotterdam.nl

www.theaterfrascati.nl

Apeldoorn (Orpheus) Arnhem (Stadsschouwburg) Was will das Weib? .............................3/11 Gif .....................................................22/04 www.mssa.nl

Breda (Chassé Theater) Brief aan mijn rechter ......................16/04 Close .................................................12/05 www.chasse.nl

Delft (Theater De Veste) La Grande Bouffe .............................15/04 Gif .......................................................6/05 www.theaterdeveste.nl

Den Bosch (Boulevard festival) Brief aan mijn rechter ....................7, 8/08 www.festivalboulevard.nl

Den Bosch (Theater aan de Parade) Woyzeck ...........................................23/02

Tiel (Schouwburg Agnietenhof) Gif .....................................................20/05 www.agnietenhof.nl

Tilburg (De Nieuwe Vorst) Brief aan mijn rechter......................22/01 www.denwevorst.nl

Tilburg (Stadsschouwburg) Close ...................................................7/05 www.theaterstilburg.nl

Utrecht (Stadsschouwburg) Was will das Weib? .............................2/11 Kinderen van de zon .....................11, 12/01 Gif .....................................................30/05 www.stadsschouwburg-utrecht.nl

Zwolle (Odeontheater) Gif ......................................................13/05 www.schouwburg-odeon.nl

www.theateraandeparade.nl

Den Bosch (Verkadefabriek) Was will das Weib? ...........................26/11 Gif .....................................................28/04 www.verkadefabriek.nl

Den Haag (Koninklijke Schouwburg) Was will das Weib? .............................1/12 Close ..................................................17/05 www.koninklijkeschouwburg.nl

Den Haag (Theater aan het Spui) Brief aan mijn rechter .......................5/03 Gif ......................................................10/05 www.theateraanhetspui.nl

Eindhoven (Plaza Futura) Krapps Laatste Band ..........................1/10 www.plazafutura.nl

12

Melens, Sint-Baafsplein 17, B-9000 Gent / retouradres : NTGent p/a Leidseplein 26, 1017 PT Amsterdam

Alkmaar (Theater De Vest)

seizoen 2010-2011

verantwoordelijke uitgever Kurt

NTGent in Nederland

NTGent is in het seizoen 2010-2011 ook te gast in

colofon

Berlijn, Bonn, Douai, Genève, Göteborg, Keulen, Leipzig, Lyon, Melbourne, Sevilla, Wenen en Zürich

Bernard Dewulf, Koen Haagdorens, Steven Heene, Koen Van Caekenberghe, Gommer Van Rousselt

www. ntgent. be

coördinatie en eindredactie

teksten

Koen Van Caekenberghe tekeningen

Wim Opbrouck vormgeving

Dooreman