NS Jaarverslag NS kiest de ruimte 08 Ruimte in Ruimte van de wereld 14 Ruimte onderweg 20 Ruimte rondom het station 26 Mijn ruimte

NS Jaarverslag 2007

NS Jaarverslag 2007

02

NS kiest de ruimte

08

Ruimte in 2007

10

Ruimte van de wereld

14

Ruimte onderweg

20

Ruimte rondom het station

26

Mijn ruimte Jaarverslag

34

Verslag van de Raad van Commissarissen

36

Verslag van de directie

42

Verslag van activiteiten

52

Maatschappelijk betrokken

56

Resultaten van activiteiten

66

Corporate governance

70

Risicobeheersing

73

Financiën Jaarrekening

78

Geconsolideerde jaarrekening 2007

134

Vennootschappelijke jaarrekening 2007

136

Overige gegevens

138

Vijf jaren NS

142

Index

In ‘t kort Wij bundelen onze inspanningen rond één missie: meer reizigers veilig, op tijd en comfortabel vervoeren via aantrekkelijke stations. Aantrekkelijk openbaar vervoer, aansprekende OV-knoop-

NS in één oogopslag

punten en goede reisalternatieven worden belangrijker

NS verzorgt in Nederland dagelijks 4.700 treinritten over een

voor het duurzaam bereikbaar en leefbaar houden van

drukbereden spoor. NS beheert 379 stations en ontwikkelt

dichtbevolkte regio’s. Met ruim 1,1 miljoen treinreizigers

deze knooppunten van openbaar vervoer. Ruim 230.000

per dag speelt NS nu al een belangrijke verbindende rol

mensen doen dagelijks een aankoop in een van onze winkels

in de mobiliteit in Nederland. NS wil die rol de komende

en horecagelegenheden. Samen met partners in Duitsland,

jaren verder versterken.

België en Frankrijk vervoert NS klanten ook naar belangrijke bestemmingen in Europa. In Groot-Brittannië verzorgt NS

Het is onze ambitie om een klantgerichte Europese multi-

samen met partner Serco vervoer rond Liverpool (Merseyrail)

modale dienstverlener te zijn. Met betrouwbaar reizigers-

en in Noord-Engeland (Northern Rail): in totaal ruim 330.000

vervoer per trein, aantrekkelijke vervoersknooppunten en

reizigers per dag via 500 stations.

een verscheidenheid aan diensten en voorzieningen in de reisketen van deur tot deur. Onze activiteiten op het gebied

Segmentatie naar activiteiten

van materieelonderhoud en Railinfra & bouw zijn hier nauw

NS is actief in drie segmenten: reizigersvervoer, knooppunt-

mee verbonden.

ontwikkeling en –exploitatie en Railinfra & bouw.

Onze hoofddoelstellingen zijn:

Binnen het segment reizigersvervoer is NS Reizigers verantwoordelijk voor de uitvoering van het vervoer binnen Nederland en de daarmee samenhangende verkoop- en

• Op tijd rijden • Informatie verstrekken en service verlenen • Bijdragen aan sociale veiligheid • Voldoende vervoerscapaciteit creëren • Zorgen voor schone treinen en stations

Met een voldoende financieel rendement zodat de continuïteit van de onderneming op lange termijn gewaarborgd is.

serviceactiviteiten. NedTrain verzorgt het onderhoud van de treinen in Nederland. NS Hispeed voert het grensoverschrijdende reizigersvervoer uit en straks ook het hogesnelheidsvervoer in Nederland. NS-dochter NedRailways verzorgt reizigersvervoer per trein in het buitenland. Binnen het segment knooppuntontwikkeling neemt NS Poort het beheer en de exploitatie van de Nederlandse stations en de ontwikkeling rónd deze stations voor haar rekening. Binnen het segment Railinfra & bouw werkt NS-dochter Strukton; het bedrijf neemt een leidende positie in op de spoorbouwmarkt. De NS-directie bestaat uit dr ir A.W. Veenman, ir A. Meerstadt MBA en drs M. Niggebrugge. Daarnaast zijn de volgende directeuren van bedrijfsonderdelen lid van de NS-groepsraad en nauw betrokken bij de aansturing van de gehele onderneming: ir A. van As (NedTrain), mevrouw drs P.G. Boumeester (NS Poort), drs J.P.B. Huberts (NS Reizigers), ir M.C.J. van Roozendaal (NS Hispeed) en ir A. Valk (NedRailways). Tevens is drs C. Blokland (Personeel en organisatie) lid van de NS-groepsraad.

Kerncijfers

Klantoordeel

In miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)

2007

Opbrengsten

2006

4.040

3.846

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten

355

Winst over de verslagperiode

337

Investeringen in vaste activa

% rapportcijfer 7 of hoger

Algemeen oordeel reizen per trein

70

68

310

Op tijd rijden

45

39

197

Informatie bij ontregeling in de trein

50

48

593

372

Informatie bij ontregeling op het station

50

47

6,0%

3,7%

Sociale veiligheid

76

74

Vervoersomvang in miljoen reizigerskilometers 1

Zitplaatscapaciteit in de trein in de spits

68

71

15.546

15.414

Reinheid in de trein

54

54

Punctualiteit 2

87,0%

84,8%

Reinheid op de stations

55

53

Personeel fte ultimo

26.004

24.961

Aanspreekbaarheid servicemedewerker

57

50

Rendement (ROI)

1 2

Indien wordt geabstraheerd voor de lijnen die NS eind 2006 niet meer in concessie heeft, bedragen de reizigerskilometers 15,1 miljard in 2006 en 15,5 miljard in 2007. Treinen op het hoofdrailnet die op tijd aankomen of met een vertraging van minder dan drie minuten.

Opbrengsten per segment

Opbrengsten reizigersvervoer

Investeringen per segment

Reizigersvervoer

Losse kaartjes

Reizigersvervoer

Knooppuntontwikkeling en -exploitatie

Concessies buitenland


Railinfra & bouw

Abonnementen

Railinfra & bouw

OV-studentenkaart

Overige activiteiten

Overig Overig vervoer Internationaal reizigersvervoer

De NS organisatie

��

��

��

��

��

��

��

��

��

2

NS kiest de ruimte

3

Wij kiezen de ruimte. Ga mee ...

Een gesprek met de NS-directie. Marcel Niggebrugge, Aad Veenman en Bert Meerstadt maken de balans op. Over de herontdekking van de trein. Maar ook over het grotere belang van de bereikbaarheid, de leefbaarheid en het duurzaam ondernemen. En hoe NS voor haar klanten werkt aan verruiming van de dienstverlening.

4

NS kiest de ruimte

wij willen reisinformatie integreren met verkeersinformatie onze ‘Visie 2020’ is goed ontvangen Terugkijkend op 2007: hoe staat NS ervoor? Aad “De afgelopen zes jaar hebben wij hard gewerkt aan verbetering van onze kwaliteit. 2007 is het oogstjaar. De klanttevredenheid en de punctualiteit staan op het hoogste niveau sinds tijden. Steeds meer mensen kiezen voor de trein. NS wordt gezien en gehoord. Wij krijgen daardoor de ruimte om onze vleugels verder uit te slaan.”

Bert “De reis van de klant van deur-tot-deur is ons uitgangspunt. De treinreis is daar een belangrijk onderdeel van, maar wij breiden ons werk ook uit naar ook andere vormen van vervoer en nieuwe services op stations. Wij werken aan de verdere ontwikkeling van de stationsomgeving. En wij denken mee over oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, zoals mobiliteit en duurzaamheid. Onze ‘Visie 2020, vrij om te bewegen’ is daartoe een handreiking; op veel plekken is hij goed ontvangen.”

Marcel “Wij willen in een ring rond de randstad een aantal overstappunten bouwen, vlak voor beruchte filelocaties. Wij noemen dat regiopoorten. Van daaruit reizen automobilisten met hoogfrequente, snelle treinen de steden in. In 2007 hebben wij een eerste bescheiden variant gerealiseerd, het overstappunt Veenendaal.”

5

wij zijn meer dan een zakelijk en efficiënt vervoersbedrijf, wij vervullen een maatschappelijke rol

Wagen automobilisten die overstap?

Hoe wil NS dat doen?

Wanneer gaan wij dit merken?

Bert “In de randstad willen wij de

Aad “Rijksinvesteringen bieden pas op

Bert “Het begint te komen. Gedrags-

frequentie en de snelheid van de treinen

termijn soelaas en helpen ons vandaag

verandering kost tijd. Maar het is aan-

opvoeren zodat het spoorboekje feitelijk

nog niet. De vervoerders krijgen in 2008

trekkelijk om je auto daar neer te zet-

overbodig wordt. Wij willen meer maat-

minder capaciteit op het spoor dan zij

ten. Puur om de tijdwinst en de nuttig

werk in de actuele reisinformatie die,

vroegen. Dat komt ook doordat het

te besteden reistijd. Dat zijn sterke

geïntegreerd met verkeersinformatie,

spooronderhoud overdag steeds meer

troeven. Kijk maar naar het succes van

overal en altijd beschikbaar moet zijn.

beslag op de capaciteit legt. Wij moeten

het Van A naar Beterkaartje bij

Wij breiden de fietsen parkeervoor-

samen met ProRail en de andere

wegwerkzaamheden. Ook zaken-

zieningen uit. Ook willen wij meer

vervoerders dus snel oplossingen

reizigers ontdekken de trein. Athlon

mogelijkheden om vanaf het station

vinden om bestaande ruimte beter te

Car Lease bood in 2007 de NS-Business

van aankomst verder te reizen. Daarom

benutten en nieuwe ruimte te vinden.”

Card aan al zijn 120.000 leaseauto-

stimuleren wij regiotaxi en Green-

rijders aan. Dat zegt iets. Automobilis-

wheels bij stations en investeren wij in

Marcel “Onze dochter Strukton,

ten maken steeds vaker de afweging:

OV-fiets.”

gespecialiseerd in de aanleg en het

soms de auto, soms de trein.”

Marcel “Het Actieplan Spoor van

onderhoud van railinfrastructuur, kan

Wie gaat dat betalen?

haar bijdrage leveren met innovatieve oplossingen.”

minister Eurlings van Verkeer en

Marcel “Wij willen in de periode tot

Waterstaat bewijst dat de overheid

2020 drie tot vier miljard euro extra

Bert “Weinig bedrijven zijn zo af-

de trein ziet als belangrijke oplosser

investeren in nieuwe treinen, in nieuwe

hankelijk van een partner als NS van

van het mobiliteitsvraagstuk. Ging

diensten en in de regiopoorten. Voor-

ProRail. Andere vervoerders zijn dat

het vorige kabinet nog uit van een

waarde is wel dat de rijksoverheid fors

ook. Het is van cruciaal belang dat wij

reizigersgroei van één procent, het

investeert in de kwaliteit van het spoor

hecht met elkaar samenwerken, ook

huidige kabinet heeft een ambitie van

en uitbreiding van de spoorcapaciteit

in de dagelijkse operaties.”

vijf procent per jaar.”

zodat een aantal knelpunten wordt opzeven tot tien miljard euro nodig is.”

Komt er ook meer ruimte op de stations?

Wij zijn namelijk meer dan een zakelijk

Aad “De inzet van de minister is posi-

Marcel “Jazeker. Op sommige stations

en efficiënt vervoersbedrijf. Wij staan

tief. Hij stelt nog deze kabinetsperiode

is het werk al begonnen. Op andere

midden in de samenleving en proberen

200 miljoen ter beschikking om de ergste

plaatsen, zoals Utrecht, gaat in 2008

ook onze maatschappelijke rol zo goed

knelpunten te verhelpen. Daarna 4,5

de schop in de grond. Zes grote stations

mogelijk te vervullen.”

miljard, waarvan twee miljard nu al is

worden de komende jaren grootscheeps

gedekt uit rijksmiddelen.”

verbouwd tot megalocaties,

gelost. Wij schatten dat daarvoor zo’n

Aad “NS wordt gezien als onderdeel van de oplossing. Ik ben daar blij om.

Bert “Waarbij het gaat om meer dan

ook in verband met de komst van de

alleen treinen rijden. Mensen gaan

hogesnelheidstreinen. ProRail voert

met een bepaald doel op pad: ze

hierover de regie. Wij ontwikkelen

willen elkaar ontmoeten, iets beleven

formules voor de inrichting, zoals het

of zoeken ontspanning. Aan ons de taak

wereldstationconcept.”

om in die behoeften te voorzien. Dat is het doel van onze dienstverlening, zowel in de treinen als op de stations.”

6

NS kiest de ruimte

Bert “Samen met de gemeenten en andere partijen werken wij ook aan de ontwikkeling van de stations-

Waarom sponsorde NS het evenement Live Earth Alert?

omgevingen.

Aad “Als signaal. Dertig procent van

Dit moeten aantrekkelijke en veilige

alle CO2 -uitstoot komt voor rekening

gebieden zijn. Multifunctioneel ook,

van de vervoers- en logistieke sector.

zodat je er kunt wonen, werken, leren

Daar kan iedereen wat aan doen.

en recreëren. In 2007 heeft NS Poort

Alleen al door de trein te pakken in

bijvoorbeeld de nieuwe woonwijk

plaats van auto te rijden, bespaar je

AmorForte bij het station in Amersfoort

tweederde CO2-uitstoot. En de trein

en het schoolgebouw van het ROC in

kan nóg milieuvriendelijker. Daar

Nijmegen opgeleverd. Je ziet dat de

werken we zelf hard aan. Wij zijn

kwaliteit van een stationsgebied daar

bescheiden, maar op tal van vlakken

enorm aan wint.”

tonen wij al langer onze zorg voor het klimaat, de medemens en de continuïteit. Met de CAO die wij in 2007

een station moet een aantrekkelijk en veilig gebied zijn waar je kunt wonen, werken, leren en recreëren

sloten, wonnen wij een innovatieprijs. De triple P-aanpak zit ons bij wijze van spreken in de genen. De aandacht voor People, Planet en Profit zien wij in elk geval als de pijler van ons maatschappelijk verantwoord ondernemen.”

Aad “Het mes snijdt aan twee kanten. Bouwen in de buurt van stations maakt Nederland bereikbaar en steden aantrekkelijk. Het denken hierover is in een stroomversnelling terechtgekomen. Wij hebben in 2007 een convenant met minister Cramer van VROM gesloten om gezamenlijk de leefbaarheid bij stations te gaan verbeteren.”

Bert “Wij worden gezien als het voorbeeld van een maatschappelijk bedrijf. Uit onderzoek blijkt dat veel van onze klanten de milieufactor meewegen bij de keuze voor de trein. Daarbij is treinreizen ook nog eens goed voor de gezondheid. Ruim driekwart van onze klanten loopt of fietst dagelijks naar het station. Zij halen ruimschoots de

Marcel “In Tilburg doen wij dat nu al.

norm voor gezond bewegen.”

De materieelwerkplaats van NedTrain, pal achter het station, wordt verplaatst om ruimte te maken voor woningen.”

er zijn veel kapers op de kust

7

wij zien meer vervoersconcepten met bus en trein in een pakket

NS slaat ook de vleugels uit in het buitenland. Hoe past dat?

Maar het duurt langer dan verwacht?

Marcel “Om deze investeringen te

Marcel “Het is belangrijk om alert te

Bert “Ja, en dat is jammer. En dat geldt

rendement van 7% (na belastingen) is

zijn op kansen op de Europese spoor-

ook voor de OV-chipkaart. Nederland

nodig om onze continuïteit te waar-

markt. En wij wisselen kennis en erva-

is het eerste land waar die kaart op zo’n

borgen. Wij zijn overigens op de goede

ring uit met onze Britse collega’s. Daar

grote schaal voor het hele openbaar ver-

weg om dit te bereiken.”

profiteren onze klanten van. En het

voer wordt ontwikkeld. Dat kost meer

maakt ons beter én sterker, ook voor

tijd, het moet zorgvuldig, maar uiteinde-

Bert “Ook dankzij de groei van het

het behoud van concessies op de eigen

lijk creëren wij samen met onze collega-

reizigersvervoer, de omzet op de

thuismarkt. Dochter NedRailways kijkt

vervoerders een unieke technologie die

stations en onze overige activiteiten.”

ook naar vervoersconcessies elders in

onze klanten drempelloos openbaar ver-

Europa. Makkelijk is dat niet, want er

voer verschaft. Niet voor niets zijn veel

Aad “Daarvoor wil ik graag mijn dank

zijn veel kapers op de kust. En het gaat

andere landen hierin geïnteresseerd.”

uitspreken aan onze vaste en nieuwe

vaak om multimodale vervoersconcepten, met bus en trein in een pakket. En er is meer. Onze spoorbouw-dochter Strukton is onder andere actief in Scandinavië.”

kunnen doen is het van belang dat onze financiële positie verder verbetert. Een

klanten die zoveel vertrouwen in ons

Wat kunnen klanten op termijn van NS verwachten? Bert “Feitelijk hebben wij de nieuwe NS-organisatie nu zo ingericht dat wij

Bert “Met de hogesnelheidstreinen

met onze bedrijfsonderdelen onze

brengen wij Europa ook qua reistijd

klantgroepen in de volle breedte beter

dichterbij. Wij rekenen erop dat de

van dienst kunnen zijn.”

staat ons in 2008 de infrastructuur ter beschikking stelt. Onze reizigers

Aad “Zo komen er op stations veel

krijgen dan een voorproefje als het

nieuwe winkels, restaurants en service-

eerste deel van de HSL-Zuid in gebruik

formules bij. In Leiden gaan wij het

wordt genomen tussen Amsterdam en

wereldstationconcept testen. In de trein

Rotterdam. NS Hispeed gaat in 2009 met

wordt het comfortabeler met onze ver-

hoge snelheid doorrijden naar Brussel

nieuwde intercity’s. De nieuwe sprinters

en Parijs. Samen met onze buitenlandse

gaan vanaf eind 2008 zorgen voor een

collega’s gaan wij in Railteam de dienst-

metamorfose in het korte afstands-

regelingen en ticketsystemen van alle

vervoer. Ze vervangen de oude stop-

HSL-netwerken op elkaar aansluiten,

treinen en hebben een gelijkvloerse

zodat klanten gemakkelijk door heel

instap wat makkelijk is voor mensen

Europa kunnen boeken en reizen. Een

die moeilijk ter been zijn, maar ook

geheel nieuwe service.”

voor kinderwagens. Tussen 2010 en 2020 komen de zes megastations en de zes regiopoorten gereed. In de aanloop naar 2020 gaan wij de frequentie van onze treinen opvoeren tot metroachtige proporties.”

stellen. En wij danken onze 25.000 medewerkers die dat resultaat in 2007 hebben neergezet.”

8

ruimte in 2007 /

Wat bepaalde het beeld in 2007?

TEVREDEN KLANTEN

DUURZAAM ONDERNEMEN

NS schaarde zich als eerste grote onderneming achter het Europese doel om de CO2-emissie te beperken: 20% minder uitstoot in 2020 ten opzichte van 1990. Het aandeel groene stroom is in 2007 al verdubbeld van 5 naar 10%. PAG. 53 en 54

70% van de reizigers geeft NS een 7 of hoger voor het vervoer in 2007. Daarmee is het klantoordeel positiever dan ooit. PAG. 44

WONEN, WERKEN, LEREN EN RECREËREN

NS heeft een eerste school opgeleverd. Het eigenzinnige en energiezuinige Carolus-gebouw van het ROC Nijmegen, pal naast het station. PAG. 63

9

DUURZAAM ONDERNEMEN

Zakelijke reizigers hebben de NS-Business Card ontdekt. Athlon Car Lease biedt hem zijn 120.000 leaseautobezitters aan.

PAG. 57

HORECA EN RETAIL

De omzet uit horeca en retail steeg van € 267 naar € 291 miljoen. Met Döner

STATIONSBELEVING

Company en DE Koffie Café introduceerde NS wederom nieuwe horecaformules op stations. PAG. 63

RUIMTE VOOR GROEI

Met een serie vernieuwingen van grote stations gaat NS een nieuwe norm neerzetten op het gebied van stationsinrichting. En het eerste station is al geopend: Utrecht Centraal, afgelopen juli in Madurodam. PAG. 62

Prinses Máxima heeft in november het nieuwe, veel grotere station Amsterdam

SNELHEID EN GEMAK

Bijlmer Arena geopend. PAG. 63 Introductie van NS Hispeed op de Auto RAI met premier Balkenende. Het ‘paraplumerk’ staat voor snelheid en gemak. PAG. 58

10

ruimte van de wereld /

NS brengt Europa dicht bij huis: dankzij de hogesnelheidstreinen van NS Hispeed. De Thalys, ICE en Eurostar. Deze zijn nú al serieuze concurrenten voor het vliegtuig. Dat worden ze helemaal als de aansluiting op het Europese HSL-netwerk binnenkort een feit is.

Supersnel van stad naar stad Het nieuwe Europese samen-

werkingsverband Railteam

werkt hard aan een gezamenlijk Europees servicesysteem. Zodat de HSL-klanten straks hun

Als het aan Railteam ligt, wordt het reizen met een hogesnelheidstrein de komende jaren alleen nog maar makkelijker. De oprichters willen dat mensen zonder drempels van deur-tot-deur over het Europese spoornet kunnen reizen. Op 2 juli 2007 is Railteam officieel van start gegaan.

Europese reis zorgeloos in één

In Railteam werken de meest vooraanstaande Europese

keer kunnen boeken en daarmee

(Duitsland), SNCF (Frankrijk), NS Hispeed, Eurostar (VK,

nog comfortabeler reizen. Razendsnel van deur-tot-deur.

hogesnelheidsmaatschappijen samen. Dat zijn DB Frankrijk en België), ÖBB (Oostenrijk), SBB (Zwitserland) en NMBS (België), maar ook de dochtermaatschappijen Thalys en Lyria. Volgens Véronique Peccoud van de Franse SNCF profiteren de klanten direct al van een aantal concrete voordelen. “Op de stations van Brussel, Lille, Keulen, Frankfurt en Stuttgart zijn nu al lounges ingericht voor onze meest frequente reizigers. En klanten die een trein gemist hebben, kunnen voortaan bij een gemiste aansluiting zonder verdere formaliteiten of reserveringen de volgende trein nemen.” Om het reizen zo eenvoudig mogelijk te maken, heeft Railteam afspraken gemaakt over de kwaliteit van dienstverlening die het overal in Europa wil bieden.

Véronique Peccoud Vertegenwoordigt SNCF in Railteam

11

4:09 uur

2:38 uur

3:50 uur

3:49 uur

6:00 uur

6:21 uur

4:50 uur

4:10 uur

12

ruimte van de wereld

Prijs voor Merseyrail NS-dochter NedRailways bouwt in Engeland aan een indrukwekkend railbedrijf. Het verzorgt samen met Doel daarbij is ervoor te zorgen dat reizigers zo min

Serco het stadsgewestelijk vervoer in en rond Liverpool.

mogelijk tijd verliezen bij het overstappen en dat ze

Merseyrail is door de Britse overheid uitgeroepen tot ‘de best

optimaal geïnformeerd worden over de reistijden. Op dit moment is het al mogelijk om bij elke Railteam-

presterende railvervoerder’. Verder verzorgt het bedrijf het regionale vervoer in Noord-Engeland (Northern Rail).

partner een groot aantal bestemmingen te boeken, maar op termijn is het de bedoeling dat alle Railteambestemmingen via elke partner tegen de beste prijs te reserveren zijn. Ook het inwisselen, wijzigen of annuleren van tickets is dan in alle landen mogelijk.

Adoptie van stations

Véronique Peccoud: “Hierdoor moet de hogesnelheids-

Bijna alle stations van Northern zijn geadopteerd door

trein in Europa nóg sterker concurreren met het vlieg-

vrijwilligers. Hierdoor kwamen deze stations, die vaak

tuig. Nu al zijn de hogesnelheidstreinen comfortabel,

te maken hadden met vandalisme en leegstand, weer

zeer stipt en betrouwbaar. Door op Europees niveau

tot leven. De zeer betrokken vrijwilligers die deze

met elkaar samen te werken wordt het netwerk – op alle

stations adopteren, signaleren allerlei problemen en

punten – verder geperfectioneerd. Het wordt completer,

gebreken. Ook zijn er vrijwilligers die met hulp van

ook betrouwbaarder en voldoet aan de allerhoogste servicenormen. Vooral de zakelijke reizigers krijgen zo extra ‘ruimte om te ondernemen’. Ze kunnen direct van stadscentrum naar stadscentrum reizen. Dus geen gedoe met transfers vanaf de luchthaven. Hogesnelheidstrajecten hebben de toekomst, daar ben

Northern Rail stationsgebouwtjes opknappen en onderhouden. Zo gaan stations weer een functie vervullen binnen een lokale samenleving. NS Poort heeft het idee in 2007 toegepast op station Veenendaal West en wil het Northern-initiatief in 2008 ook op andere kleine stations in Nederland toe gaan passen.

ik zeker van. Bij reistijden tot zo’n zes uur kan er geen vliegtuig tegenop.”

Eco-station Het Liverpool South Parkway station is milieuvriendelijk ontworpen met zonnepanelen op het dak en systemen voor de opvang en recycling van regenwater.

13

10.000.000 0p 18 juni 2007 was het feest in de Thalys van Amsterdam naar Parijs. NS Internationaal verwelkomde die dag de 10 miljoenste Thalysreiziger! Het succesverhaal van de Thalys spreekt boekdelen. Steeds meer reizigers vinden deze snelle

Earth

en comfortabele weg van Amsterdam via Brussel naar

De BBC-documentaire Earth brengt de schoonheid van

gestegen. Als alles volgens planning verloopt, zal de reistijd

onze planeet in beeld en maakt duidelijk dat de opwarming

tussen Schiphol en Paris-Nord teruggebracht worden van 3

van de aarde ons bedreigt. De bioscoopfilm trok vanaf

uur en 53 minuten naar 2 uur en 58 minuten.

Parijs en terug. In 2007 is het aantal reizigers wederom

november 2007 tot februari 2008 volle zalen. NS-klanten kregen korting op de film en alle bezoekers een speciale Earth/NS-krant. NS is samen met het Wereld Natuur Fonds (WNF) partner van Earth.

De spoormarkt is volop aan het liberaliseren. Om sterk te staan in de strijd met andere vervoerders en bedrijven, is NS op steeds meer plekken in Europa actief. Grenzen verleggen De internationale activiteiten dragen positief bij aan het resultaat én ver-

Strukton in Denemarken en Zwitserland Strukton past de nieuwste railinfra-

In Zwitserland heeft Eurailscout in

technieken ook in het buitenland toe.

2007 een contract gesloten met de

Zo is Strukton-dochter Eurailscout

Zwitserse Spoorwegen (SBB) voor het

Inspection & Analysis actief in

meten en inspecteren van het spoor

Denemarken. Het bedrijf rijdt met

met de ultrasoontrein UST 02. Deze

de meet- en inspectietrein UFM 120

spoorrailtesttrein spoort beschadigin-

door het land om daar de conditie

gen van spoorrails op en analyseert

van het spoor en de bovenleidingen

ze. Zo is het mogelijk om scheurtjes in

op te meten. Strukton Railinfra helpt

spoorstaven in een zeer vroeg stadium

Banedanmark bij het neerzetten van

te signaleren. De kans op breuken is

een goed concept voor het onderhoud

daardoor minimaal.

en management.

sterken de knowhow van de bedrijven onderling.

14

ruimte onderweg /

Als al onze reizigers in de auto zouden stappen, dan vraagt dat een ruimte van circa 2200 voetbalvelden aan parkeerplaatsen in de steden.

Park of

15

parking?

16

ruimte onderweg

Als het om duurzame bereikbaarheid gaat, was 2007 het jaar van de omslag. Het consumentengedrag werd zichtbaar ‘groener’ doordat opnieuw meer mensen kozen voor de trein. Veel bedrijven gingen meedenken over nieuwe oplossingen voor mobiliteit en bereikbaarheid.

Nu is het én-én In 2007 speelden Athlon Car Lease en NS op deze ontwikkeling in met een opmerkelijk initiatief: ze sloten een overeenkomst waardoor de 120.000 (zakelijke) klanten van Athlon Car Lease – per 1 januari 2008 – de mogelijkheid

Richard Sikkel Directeur Athlon Car Lease

hebben om het leaserijden eenvoudig te combineren met reizen per trein en taxi. Alle Athlon-klanten kunnen de beschikking krijgen over de NS-Business Card. Een kaart waarmee ze heel gemakkelijk – via internet of telefoon – de trein of taxi kunnen boeken en betalen. Bovendien kunnen kaarthouders gebruikmaken van de OV-fiets of draadloos internetten op zo’n vijftig stations via NS HotSpots. Zo wordt reistijd werktijd.

Tegenwoordig kiezen steeds meer mensen voor een combinatie van verschillende vervoersvormen. Bijvoorbeeld, eerst de auto, dan de trein en daarna misschien nog wel een taxi of huurfiets.

Volgens Richard Sikkel, directeur van Athlon Car Lease, is het belangrijk om - met het oog op de CO2-reductie - leaserijders te stimuleren een deel van hun autokilometers om te zetten in treinkilometers. Sikkel: “We willen graag een voortrekkersrol spelen op het gebied van duurzaam mobiliteitsmanagement. Daarmee dragen wij bij aan de vermindering van de uitstoot van CO2 en fijnstof. Maar daarnaast is de overeenkomst zeker óók bedoeld als remedie tegen de fileproblematiek in Nederland. Even een rekensom: 20% van de leaserijders is aangesloten bij Athlon Car Lease. We zijn marktleider in Nederland. De kans is daardoor groot dat al onze concurrenten nu ook de NS-Business Card gaan aanbieden. In totaal

17

rijden alle leaserijders in Nederland samen 20

OV-fiets

miljard kilometer. Stel nu dat al die leaserij-

Op meer dan 140 stationslocaties kunnen

ders 5% van hun kilometers voortaan met de

reizigers een OV-fiets huren. Een handige

trein gaan. Dat betekent: 1 miljard minder

huurfiets die met een speciaal OV-fietspasje

autokilometers per jaar. Daarmee zou je de

of een aangemelde NS-kaart zó is mee te

filedruk merkbaar verminderen.”

nemen. Makkelijk en voordelig.

Winst voor iedereen

Van A naar Beter

“Eigenlijk had er al veel eerder iets moeten

Om een bewuste reiskeuze te kunnen

gebeuren. Maar ik ben blij dat het openbaar

maken is een proef gestart met de site

vervoer nu eindelijk gezien wordt als een

VanAnaarBeter.nl. Via één reisplanner voor

serieus alternatief. Om een actueel voorbeeld

de auto, bus en trein kunnen reizigers de

te noemen: de snelweg Den Bosch-Eindhoven

reistijden vergelijken tussen auto en openbaar

zal de komende tijd praktisch onbegaanbaar

vervoer. Daarbij is zelfs rekening gehouden

zijn door wegwerkzaamheden. Op dat soort

met de verwachte files. Op basis van de

trajecten kun je voorlopig beter de trein

geplande vertrek- en aankomsttijd krijgen

nemen! Het positieve van de overeenkomst

gebruikers van de site een ‘reisadvies op

met NS is dat niemand gedwongen wordt om

maat’.

de trein te pakken. Mensen kunnen zélf de juiste keuze maken en de trein nemen als dat sneller of handiger voor ze is. Zo houden ze meer werkbare tijd over, doen ze iets aan de filedruk en zijn ze nog duurzaam bezig ook. Kortom: winst voor iedereen!”

18

ruimte onderweg

Paul Langeweg ANWB-projectleider ‘Slim Mobiel’

De nieuwe “Reizen is voor mensen belangrijk. Maar de ‘vrijheid van mobiliteit’ heeft ook een keerzijde: de files. We kunnen de huidige mobiliteitsproblemen niet oplossen binnen het systeem dat we nu hebben. We zullen anders met mobiliteit om moeten gaan onder het motto: ‘soms de auto, soms de trein, soms allebei.”

Inmiddels is er al een pioniersgroep aan het ontstaan van mensen die niet meer ‘per definitie’ kiezen voor de auto. Daar hebben ze verschillende redenen voor: allereerst heeft Al Gore met The Inconvenient Truth het gevoel versterkt dat we iets moeten doen om deze aarde netjes achter te laten voor onze kinderen. Mensen denken méér na over duurzaamheid en zoeken naar alternatieven voor de auto. Ze kijken of ze een keer de fiets, de trein of een andere vorm van openbaar vervoer kunnen nemen. Daar komt nog bij dat er tegenwoordig – dankzij internet, mobiele telefoons en GPS – betere informatie beschikbaar is over de reistijden. Een groeiende groep reizigers weegt de mogelijkheden af. Als de trein sneller gaat, nemen ze de trein.

19

Ik werk vandaag lekker thuis

reiziger Daarnaast speelt misschien nog een

het aanzien van reizen met het open-

Reisinfo langs de snelweg

derde factor een rol: doordat het

baar vervoer, je bent geen loser als

Stel dat je op de snelweg laat

aantal mensen met een auto van de

je met de trein naar een vergadering

zien dat er – vlakbij – een

zaak sterk is toegenomen, is de auto

komt. Sterker nog, openbaar vervoer

handige locatie is om op de trein

als ‘symbool’ aan het veranderen.

blijkt een aantrekkelijk en comfortabel

te stappen. Zouden er dan méér

Veel mensen rijden niet meer in hun

alternatief te zijn.

mensen de trein nemen? Om hier

eigen auto, ze ‘krijgen’ er één en

een antwoord op te krijgen, heeft

daardoor is het een minder onder-

De opgave ligt er nu om de vervoer-

NS eind 2007 langs de A12 bij

scheidend vervoermiddel geworden.

systemen die altijd gescheiden

Veenendaal in de richting Utrecht

waren – zoals bus, tram, auto, fiets

een dynamisch reisinformatiebord

Al die bewegingen hebben geleid

en trein – met elkaar te integreren.

geplaatst. Het bord laat de reistijd

tot een groep nieuwe treinreizigers.

Zodat de reiziger zélf zijn keuzes kan

zien vanaf die locatie aan de A12

Op dit moment gaat het nog vooral

maken. Daar zijn nog forse investerin-

tot aan Utrecht centrum, per

om hoger opgeleiden met beter

gen voor nodig, maar het gevoel

auto (inclusief files) en per trein

betaalde banen. Mensen met een

van urgentie is groot! Er kan ineens

(inclusief de tijd om de trein te

werkgever die – naast de leaseauto

veel meer. In deze lijn past ook het

halen en eventuele afwijkingen

– een NS-Business Card aanbiedt.

initiatief van de ANWB, NS, het

van de dienstregeling). Op basis

Het is buitengewoon lastig om te

Ministerie van Verkeer en Waterstaat,

van deze informatie kan de auto-

zeggen of deze trend zich doorzet.

de Rabobank en KPN voor Nederland

mobilist kiezen tussen doorrijden

Maar persoonlijk denk ik dat dit inder-

Bereikbaar. Samen willen we mensen

of overstappen. De resultaten

daad het begin is van een blijvende

stimuleren om soms de auto te nemen,

van de proef zijn onder meer van

verandering, een volgende fase in

soms het openbaar vervoer en soms

belang voor het concept van de

onze omgang met mobiliteit.

te kiezen voor thuiswerken.

zogenaamde Regiopoorten.

Want ... als het aan ons ligt, mag de

Het is de bedoeling van NS om de

Zo blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek

pioniersgroep van nieuwe reizigers de

komende jaren in en om de rand-

dat steeds meer jonge, hoogopgeleide

komende jaren stevig doorgroeien.

stad een aantal ‘toegangspoorten’

mensen er bewust voor kiezen om

Dat is voor de bereikbaarheid in

te ontwikkelen. Dat worden

dichter bij huis te werken. Vroeger was

Nederland in ieder geval een zeer

aantrekkelijke overstaplocaties.

het op verjaardagsfeestjes ‘stoer’ als je

goede zaak!”

Met volop parkeergelegenheid en

kon vertellen dat je 70.000 km per jaar

extra faciliteiten op en rond het

reed. Nu ben je wel gek als je dat doet.

station.

Mensen besteden hun tijd liever aan andere dingen. Tegelijkertijd verbetert

20

ruimte rondom het station /

De stationsomgeving wordt steeds aantrekkelijker. Vooral de grotere stations worden meer en meer een bestemming op zich: een middelpunt van activiteiten.

De stationsomgeving wordt steeds aantrekkelijker. Vooral de grotere stations worden meer en meer een bestemming op zich: een middelpunt van activiteiten. En een ontmoetingsplek voor reizigers, passanten en bewoners. Jong en oud, zakelijk en recreatief. Zelfs zonder reisplannen kun je het station beleven als een verbindende ruimte. Een plek in de stad waar je kunt wonen, naar school gaan, werken, sporten, winkelen en uit eten gaan. En waar je natuurlijk ook de trein, bus of metro kunt nemen naar een andere bestemming. Cees-Anton de Vries Adviseur organisatie- en gebiedsontwikkeling

“NS doet tegenwoordig dingen rond stations die ze

Dat levert vaak betere plannen op. De laatste jaren is

vroeger nooit gedaan zouden hebben. Ze zijn bewust

heel duidelijk het besef gekomen dat we de verschillen-

bezig met het bedenken van concepten om de kwaliteit

de functies met elkaar moeten combineren. We moeten

van het stationsgebied te verbeteren. Er zijn wat dat

verbindingen leggen. NS Poort is daar in Nederland een

betreft in Nederland nieuwe verhoudingen aan het

absolute koploper in. Een goed voorbeeld is het project

ontstaan. Vroeger bepaalde de overheid van bovenaf

AmorForte in Amersfoort. NS heeft daar woningen

wat er moest gebeuren in en rond de stations. De laatste

ontwikkeld pal achter het station. En NS Poort heeft

jaren heeft de overheid zich echter teruggetrokken

de verantwoordelijkheid genomen voor de overgang

en moet de markt het doen. NS heeft duidelijk haar

tussen het station en het Soesterkwartier, een karak-

maatschappelijke rol opgepakt en zij fungeert in feite

teristieke, Amersfoortse woonwijk. In feite is dat een

als intermediair tussen de overheid en de markt. Daarbij

maatschappelijke rol!”

wordt óók steeds beter naar de burger geluisterd.

21

De rol van het station is sterk veranderd

Riek Bakker Stedenbouwkundige

Er is een wereld te winnen “Volgens mij is er in Nederland op en rond de stations nog een wereld te winnen. Ik was laatst in Taiwan en Japan. In de steden daar zijn de stations booming locaties, alle knooppunten van openbaar vervoer komen er samen. Veel mensen hadden tot voor kort weinig ontzag voor het openbaar vervoer, ze hadden het altijd over de geluidshinder. Maar je ziet nu dat vastgoedbeleggers de strategie voeren om alleen te kiezen voor kantoren op stationslocaties. Ook de Rijksgebouwendienst doet dat inmiddels. Met name bij de inrichting van het openbaar gebied is het van groot belang dat we gezamenlijk optrekken en iets neerzetten van hoge kwaliteit.”

22

ruimte rondom het station

Op 17 november opende Prinses Máxima station Amsterdam Bijlmer Arena. Dit station kan in anderhalf uur moeiteloos zo’n 50.000 reizigers ‘aan’. En ... dat moet ook wel. De ArenA, de Heineken Music Hall en de winkels van de Amsterdamse Poort liggen om de hoek.

Passanten, bewoners, winkelend publiek, voetbalfans, bioscoopbezoekers: 24 uur per dag is er leven in Amsterdam Bijlmer Arena. Het is een plaats waar je graag komt. Een brandpunt van activiteiten, een ontmoetingsplek voor iedereen. Je kunt er wonen, naar school gaan, werken, sporten, winkelen, uit eten gaan, maar ook uitgaan en genieten van theater of muziek. Het station is hip, verrassend licht, met een zinderende, eigentijdse sfeer.

23

Amsterdam Bijlmer Arena bruist

Romario en Kimberly “We komen hier shoppen en gaan straks naar de bioscoop. We reizen veel met de trein, vooral omdat Kimberley in Rotterdam woont en ik in Amsterdam. In de trein lig ik het liefst te slapen.”

24

ruimte rondom het station

David

Emma

John

Dare

Stella en Diz

Leontien en Ingeborg

25

Een paleis van hout, glas en licht. Zo is het station Amsterdam Bijlmer Arena het best te omschrijven. Een 200 meter lange overkapping verbindt de sporen en perrons met de brede Arena-boulevard. Een dynamische plek in het hart van Amsterdam-Zuidoost.

Emma

David

John

Gaat winkelen e

Speelt muziek op het stationlen

Werkt in de buurt in de Bijlmer

“Mooi station. Maar ik blijf

“Ik reis veel, ik speel muziek in

“Ik speel sousafoon en we heb-

hier niet, ik ga shoppen in

Parijs, Berlijn en Amsterdam.

ben hier in de buurt net in een

Amsterdam en dan naar

Dit station vind ik mooi en groot,

bejaardentehuis opgetreden.

Schiphol.”

de sfeer is vriendelijk. Ik voel me

We spelen hier wel vaker. Het is

hier het meeste thuis.”

een centraal punt en ik spreek

Dare

hier regelmatig af. De sfeer op

Werkt vlak bij het station

Stella en Diz

het station is prettig, óók als je

“Vijf keer per week reis ik met

Wonen in de Bijlmer

niks gaat eten of drinken.”

de trein, om naar m’n werk te

“Ik heb Diz in februari vorig

gaan. Ik heb een baan bij een

jaar gekocht via internet. Met

Leontien en Ingeborg

bank. Dit station vind ik erg

de trein en de metro heb ik

Werken vlak bij het station i

mooi en wat nog belangrijker

hem opgehaald uit Geldrop.”

“We komen hier iedere dag,

is: de koffie is goed! Het is hier

op weg naar ons werk. Ik loop

lekker wakker worden.”

wel eens snel de AKO of de Etos binnen of ik haal koffie.”

26

mijn ruimte /

NS probeert iedereen de ruimte te geven voor een ‘beweeglijk leven’. Maar hoe mooi dat ook klinkt: vraag is natuurlijk hoe mensen dat zélf ervaren. Impressies van reizigers, medewerkers en anderen.

Daan, 10 jaar “Wij gaan vaak met onze opa en oma met de trein mee. Dat is leuker dan de auto, want we zitten meestal tegenover elkaar, je kunt dan allemaal spelletjes doen! En als ik me verveel, ga ik lekker door trein lopen. Wat ik het leukst vind? Dubbeldekkers! Ik ga dan altijd bovenin zitten, bij het raampje. Dan kunnen we iedereen van bovenaf bekijken.”

27

Reizen met een Railrunner In 2007 reisden er in totaal 1,9 miljoen kinderen van 4 tot en met 11 jaar met de trein. En ... dat doen ze voor een ‘prikkie’. Voor maar € 2,- mogen ze - onder begeleiding van hun ouders, opa en oma of een andere volwassene vanaf 19 jaar - met een Railrunnerkaartje héél Nederland door.

Tess, 10 jaar “Ik zou ook wel eens in de eerste klas willen zitten. Maar van m’n moeder mag dat niet. Of in een trein slapen ... dat heeft mijn vriendinnetje een keer gedaan. Die stapte hier in Nederland in en de volgende dag, toen ze wakker werd, zat ze helemaal in Frankrijk. En ze kreeg ook nog heel lekker eten.”

28

mijn ruimte

Brussel

Werken aan een spoorbrug

Rick de Leeuw

Frits van Loenen Hij schrijft, treedt op, produceert en

“Bij werkzaamheden aan het spoor

maakt muziek, werkt mee aan tv-

zijn altijd diverse aannemers op

programma’s. En omdat hij geen

verschillende momenten betrokken.

rijbewijs heeft, werd hij al snel een

Dat is onrustig”, zegt Frits van Loenen,

vertrouwd gezicht in de internationale

projectmanager ProRail: “Telkens

trein van Amsterdam naar Brussel.

moet het treinverkeer even worden stilgelegd. Om voor NS en de reizigers

Tot zeven jaar geleden was Rick de Leeuw leadzanger van de band de Tröckener Kecks en reisde hij vooral met de bus van de band. Daarna raakte hij voor z’n werk in België verzeild. “Ik ben alles gaan doen wat op mijn weg komt, dat is vrij veel.”

“Je stapt je huis uit en je geeft je over

de overlast te beperken, hebben we

aan de wereld: dat is het fijne van de

daarom in 2007 bij de renovatie van

trein. Als je in de auto stapt, reis je

de 19e- eeuwse spoorbrug over de

in je eigen kleine luchtbel, met de

Dinkel in Losser (het traject Oldenzaal

muziek zo hard als je wilt. Je hebt als

– Bentheim) gekozen voor een nieuwe

het ware even de wereld ontkend. Ik

aanpak. Intern noemen we dat de

vind het juist heerlijk om in de trein

corridorbenadering. We hebben

die paar uur onderweg te ‘ondergaan’.

vooraf vier weekenden ingepland en

Dat is een cadeau, je bent iets aan het

NS gevraagd om in die weekenden het

doen. Je ontmoet mensen, anonieme,

treinverkeer 52 uur lang volledig stil te

vaak heel openhartige reizigers,

leggen, van vrijdagavond tot maan-

allemaal met een verhaal. Je weet toch

dagochtend. Dit gaf ons de ruimte om

dat je elkaar nooit meer tegenkomt.

het werk echt efficiënt te organiseren.

Ik schrijf ook veel in de trein.

Uiteindelijk hebben we één weekend

Een tijd geleden oefende ik onderweg

moeten laten schieten vanwege de

iedere week hardop een gedicht.

regen. We hebben op het laatst ook

De conducteurs waren m’n eerste

een kraan op een terpje in het weiland

publiek. De meeste conducteurs ken

moeten laten staan, omdat de grond

ik vrij goed, trouwens. Het valt me op

te drassig was om hem weg te halen.

dat het altijd leuke, stevige mensen

Maar de werkzaamheden zijn uitste-

zijn. In Amsterdam-West heb ik ooit

kend binnen planning gelukt. Dus alles

nog voor de Nederlandse Spoorwegen

bij elkaar was het winst voor iedereen.

gewerkt, als remblokmonteur.

ProRail én NS.”

Maar dat was geen werk voor de eeuwigheid. Nee... als ik ooit nóg

“Voor onze projecten moeten we vaak

een leven zou krijgen, dan zou ik

op andermans grond of weiland aan

conducteur worden. Kaartjes knippen

de slag. We hebben ruimte nodig om

op de internationale trein.”

ons werk goed uit te voeren, maar ik vind het belangrijk dat we ons werk goed en netjes doen. Zonder de hele omgeving overhoop te gooien.”

29

Herman den Blijker Stefanie Determan Stefanie Determan startte in september 2007 als trainee-servicemedewerker op de Ringlijn Amsterdam.

Net zo snel

“Voor ik hier terechtkwam, werkte ik op een reisbureau,

Marita Wahlen

maar daar was ik niet op m’n plek, veel te rustig. M’n vader

Marita Wahlen woonde

adviseerde me om het eens bij de NS te proberen en dat heb

eerst in een appartement

ik gedaan. Wat ik erg leuk vond is dat we bij de Selectiedag

in Amstelveen. “Wij wilden

de kans kregen om met het personeel te praten van Herman

wat groters, maar de huizen

den Blijker, die kok. Ze vertelden van alles over ‘service’ en

bleken daar onbetaalbaar.

hoe je het beste met mensen kunt omgaan. In feite maakt

Omdat ik in Hilversum werk,

het niet zo veel uit of je nu in een restaurant werkt of in een

zijn we daar in de buurt op

trein: het gaat erom dat je mensen op hun gemak stelt, dat

goed geluk wat gaan

je de sfeer goed houdt. Dat is ook het leuke en afwisselende

rondkijken.”

van mijn baan, ik moet allerlei verschillende mensen informatie geven, helpen of op hun gemak stellen. Misschien dat ik ooit nog eens probeer om machinist te worden. Maar... voorlopig hoef ik me in deze baan niet te vervelen. Ik heb nog alle ruimte om te groeien.”

Zo zijn we in Amersfoort terechtgekomen. Bij het bezichtigen van een bestaande woning in het Soesterkwartier, achter het station, zagen we heel toevallig het nieuwe project AmorForte. Dat sprak ons erg aan, vooral ook vanwege de ligging bij het station en bij het stadscentrum van Amersfoort. Inmiddels wonen we in één van de eengezinswoningen. Het leuke is dat we nu een nieuwbouwhuis hebben in een bestaande wijk. Dat geeft meteen sfeer. En het station ligt op een paar minuten lopen. Toen we nog in Amstelveen woonden, deden we er een half uur over om in het centrum van Amsterdam te komen. Nu kost ons dat nauwelijks meer.”

30

mijn ruimte

Groot denken Jan Benthem

Jan Benthem, architect van Benthem & Crouwel, is verantwoordelijk voor de ontwerpen van de nieuwe centraal stations in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam. “In veel Nederlandse steden

Haag hebben we er bijvoorbeeld

snijden de stations tegenwoordig

voor gekozen om géén gebouw neer

het centrum in tweeën. Je hebt

te zetten, maar een overdekt plein

achter’ en ‘voor’ het station. De

te maken, een soort glazen paraplu

spoorwegemplacementen vormen

die bijna ongemerkt overloopt in de

een barrière, terwijl ze eigenlijk

buitenruimte.

een verbindend element zouden moeten zijn in de stedelijke structuur,

Het is goed dat Nederland hierin

stadsknooppunten waar alles

investeert, het was heel hard nodig!

samenkomt.

Jammer is wel dat er bij de verdeling van het geld weer druk gepolderd is.

Dankzij de aanleg van de Hogesnel-

Waarom moet de hogesnelheidstrein

heidslijn is er in Nederland budget

hier in Nederland op zo veel stations

vrijgekomen om grote stations te

stoppen? Even ter vergelijking: zes

herontwikkelen. In elke stad doen

nieuwe stations hier kosten net zo veel

we dat op een andere manier, maar

als één station in Berlijn. Maar goed,

bij elk project draait het erom dat

als ontwerper houd ik mijn ambities

we de twee delen van de stad weer

hoog. Dit soort projecten moet je

aan elkaar willen verbinden. In Den

groot zien!”

31

Stad in stad Geert Vlogman Geert Vlogman was oorspronkelijk fotograaf, deed een studie Gebiedsontwikkeling, reist regelmatig met de trein en reageerde spontaan op de oproep van NS aan reizigers om ‘mee te gaan’ in het toekomstbeeld dat in Visie 2020 is neergezet.

“Ja, ik krijg van die visie wel kriebels in mijn buik. Het idee dat het écht zo kan worden, vind ik heel intrigerend. Je krijgt in feite een stad in een stad. Wat ik wel een beetje mis is een soort ‘stadsplan’. Mensen zijn gewoontedieren. Hoe leer je ze ‘navigeren’ in die nieuwe ruimte? Hoe help je ze om makkelijk de overstap te maken van het ‘reisdomein’ naar ‘winkeldomein’? Als ik naar mezelf kijk: ik reis heel regelmatig van Utrecht naar Amsterdam. Eens in de zoveel tijd moet ik de tram nemen en dat voelt dan elke keer ongemakkelijk. Ik moet me steeds opnieuw oriënteren. Dit soort dingen worden volgens mij wel eens onderschat bij het inrichten van nieuwe gebieden of bij het maken van toekomstplannen. Als nieuweling merk je pas hoe ontoegankelijk veel plekken zijn. Ik vraag me af hoe NS daar straks in de stationsgebieden mee omgaat. Hoeveel ruimte ik persoonlijk nodig heb, is afhankelijk van mijn stemming en kan per situatie verschillen. Soms heb ik een ‘eigen’ ruimte nodig om me te kunnen concentreren. Soms wil ik juist met heel veel mensen in een kleine ruimte doorbrengen, bijvoorbeeld als ik uit eten ga met vrienden. Dat maakt het volgens mij zo ook lastig om ruimtes te ontwerpen. Alles begint bij de gebruiker. Je moet met allerlei stemmingen en omstandigheden rekening houden.”

32

uw ruimte /

Een A4-tje schone lucht cadeau. Wie reist met de trein gaat verantwoord om met het milieu. Want de trein is in alle opzichten duurzamer dan de auto: twee derde minder CO2-uitstoot en géén uitstoot van fijnstof. Vandaar deze symbolische geste.

Jaarverslag

34

NS Jaarverslag 2007

Verslag van de Raad van In 2007 stond verdere vooruitgang op het gebied van voor NS essentiële basisprocessen centraal. Tegelijk was de blik gericht op de toekomst: het ontwikkelen van een strategie die aansluit bij de markt en inspeelt op te verwachten veranderingen.

aan de activiteiten van NedRailways in het Verenigd Koninkrijk. Er heeft een evaluatie van de rol en het functioneren van de Raad van Commissarissen plaatsgevonden, waarbij de inbreng is verkregen van de leden van de Raad van Commissarissen, de leden van de directie en contactpersonen van het Ministerie van Financiën, de aandeelhouder. Constateringen hebben voor een groot deel te maken met de omstandigheid dat een houding met het zwaartepunt gericht op ‘huis op orde’ verandert naar een houding met het zwaartepunt bij ‘met het oog op de toekomst’. Afgesproken is dat meer aandacht zal worden gegeven aan belangrijke onderwerpen die spelen op middenlange en lange termijn. Het risico bestaat dat anders de actualiteit te veel tijd opslokt. Ook is afgesproken meer aandacht te geven aan de evaluatie van het topmanagement en het zicht op key executives.

De jaarrekening over 2007, zoals deze is opgesteld door de

Het profiel van de raad zal bezien worden in het licht van de stra-

directie, is door de Raad van Commissarissen besproken. Bij

tegie. Voorts heeft de relatie met de aandeelhouder de aandacht.

de bespreking was de externe accountant aanwezig. De jaar-

Een belangrijke constatering bij de evaluatie is dat er een goede

rekening gaat vergezeld van het verslag van de NS-directie.

balans is tussen betrokkenheid op hoofdlijnen en een raad

Wij stellen de algemene vergadering van aandeelhouders voor

‘op afstand’. Verder is sprake van goede verhoudingen tussen

de jaarrekening 2007, opgenomen op pagina 78 tot en met 135,

betrokkenen en een constructieve samenwerking.

vast te stellen. Tevens verzoeken wij onze enige aandeel-

Raad en directie hebben in 2007 gesproken over diverse

houder, de Nederlandse Staat, om de directie en de Raad van

thema’s: wijzigingen in organisatie en de portefeuilleverdeling

Commissarissen decharge te verlenen.

van de directieleden, HSA, Strukton, statuten, de CAO,

De winstbestemming, die de raad voorstelt, is opgenomen op

toetreding tot Railteam en de evaluatie van de spoorwet-

pagina 136 van dit verslag.

geving. In het bijzonder is gesproken over de ontwikkelingen rond de OV-chipkaart. Voorts hebben de heren Huberts en

De raad heeft in het verslagjaar intensief met de directie gespro-

Groot de raad geïnformeerd over NS Reizigers, mevrouw

ken over de strategie van de onderneming en de rol van NS in de

Boumeester heeft de ontwikkelingen binnen NS Poort toege-

mobiliteit. De liberalisering van de markt voor openbaar vervoer in

licht en de heer Van As heeft zijn visie op NedTrain gegeven.

Europa wordt ook binnen Nederland steeds duidelijker zichtbaar. De verwachting is dat de toenemende concurrentie zal leiden

De raad, de directie en de Centrale Ondernemingsraad hebben

tot consolidatie van de sector op Europees niveau. Een klein

in 2007 open met elkaar van gedachten gewisseld over de positie

aantal grote partijen zal de Europese markt gaan domineren.

van NS in een liberaliserende omgeving en de koers van NS.

NS bereidt zich in dit kader voor op een nieuwe positionering.

Aan de hand van jaarcijfers, halfjaarcijfers en kwartaalrapporten

De onderneming richt zich als Europese, multimodale dienst-

laat de raad zich informeren over de prestaties van NS. Iedere

verlener op de reis van de klant van deur-tot-deur, waarbij de

reguliere vergadering informeert de directie de raad ook over

klant bij zijn reis verschillende vervoermodaliteiten gebruikt.

actuele veiligheidsissues, zoals spoorongevallen en daarmee

De Raad van Commissarissen heeft in 2007 zeven maal

samenhangende onderzoeken. De veiligheidsrapportages

vergaderd. De commissarissen zijn, op een enkele uitzondering

omvatten verder de sociale veiligheid en bedrijfsongevallen.

na, bij alle vergaderingen aanwezig geweest.

Investeringsvoorstellen en desinvesteringsvoorstellen van

In april hebben raad en directie in het Verenigd Koninkrijk

uiteenlopende aard zijn aan de raad voorgelegd. De voorstellen

vergaderd. Deze vergadering is gecombineerd met een bezoek

hadden onder andere betrekking op nieuwe treinen, versneld

35

W. Meijer

Commissarissen

voorzitter (1939) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2005, herbenoemd tot 2009 • Voormalig voorzitter raad van beheer Rabobank Nederland BV • Nevenfuncties: onder andere voorzitter Raad van Commissarissen NV NUON, lid Raad van Commissarissen TBI Holdings BV, voorzitter Raad van Commissarissen Novamedia

H. Zwarts uitoefenen van opties voor een vervolgorder SprinterLightTrain, onroerend goed, verplaatsing van de werkplaats voor goederenlocomotieven in Rotterdam, het inrichten van station Leiden als proefstation voor nieuwe concepten, verbetering van treinen en het stroomlijnen en vereenvoudigen met intranettechnologie van P&O-processen. Voorts zijn de overname van de aandelen en activa/passiva van Duiker Combinatie Nederland-belangen door Strukton Civiele Bouw, uitbreiding van het belang in Syntus, overname van 100% van de aandelen van Reisse GmbH Duitsland door Strukton Railinfra en de acquisitie van Betonmast Bane AS door Strukton Railinfra aan de raad voorgelegd. De Raad van Commissarissen heeft twee actieve commissies: de auditcommissie en de remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie. De auditcommissie bestond in 2007 uit F.J.G.M. Cremers (voorzitter), H. Zwarts en mevrouw T.M. Lodder. De commissie

vice-voorzitter (1940) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2007, herbenoemd tot 2011 • Interim-voorzitter van de Kamer van Koophandel Midden-Nederland, voormalig voorzitter Kamer van Koophandel Amsterdam en voormalig CEO van Randstad NV • Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen NV NUON, lid Raad van Commissarissen RON NV, voorzitter Dutch Trade Board, president-commissaris Raet Holding BV, bestuurslid administratiekantoren aandelen van een aantal Nederlandse bedrijven

Dr F.J.G.M. Cremers (1952) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2002 tot 2006, herbenoemd tot 2010 • Voormalig lid raad van bestuur en CFO van VNU NV • Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen NV Luchthaven Schiphol, lid Raad van Commissarissen Vopak NV, lid Raad van Commissarissen Unibail Rodamco SA, vice-voorzitter Raad van Commissarissen Fugro NV en lid Raad van Commissarissen Parcom Ventures BV

heeft drie keer vergaderd waarbij alle leden aanwezig waren. Belangrijkste onderwerpen waren de halfjaar- en jaarcijfers, het concernplan, audits en risk management. De onderwerpen zijn uitgebreid besproken ter voorbereiding van de raadsvergaderingen. De remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie, bestaande uit H. Zwarts (voorzitter), W. Meijer en mevrouw M.J. Oudeman, is in 2007 tweemaal bijeen geweest. Alle leden waren aanwezig. Besproken zijn onder andere het vaste salaris, de targets en de variabele beloning van de directie. De besluiten van de raad op basis van adviezen van de commissie staan weergegeven bij het bezoldigingsbeleid van de directie op pagina 125 en 126. Alle commissarissen zijn onafhankelijk, zoals bedoeld in de Nederlandse corporate governance code.

Mevrouw T.M. Lodder (1948) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2004 tot 2008 • Voorzitter directie Het Muziektheater en zakelijk directeur De Nederlandse Opera • Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen F. van Lanschot Bankiers, lid raad van toezicht Universiteit Maastricht, lid algemeen bestuur St. Praemium Erasmianum, lid bestuur VSB Fonds

Mevrouw mr M.J. Oudeman MBA (1958) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2004 tot 2008 • Executive director Corus Strip Product Division • Nevenfuncties: voorzitter Raad van Commissarissen HKS Scrap Metals BV en lid Innovatieplatform

Per 1 juni 2007 is de heer P. Rosenmöller toegetreden tot de Raad van Commissarissen. Tijdens de aandeelhoudersvergadering op 7 maart 2007 is de heer H. Zwarts herbenoemd als commissaris voor een periode van vier jaar. In 2008 loopt volgens het rooster van aftreden de eerste termijn van mevrouw T.M. Lodder af. Tijdens de komende aandeelhoudersvergadering zal mevrouw Lodder worden voorgedragen voor herbenoeming. Utrecht, 13 februari 2008 De Raad van Commissarissen

P. Rosenmöller (1956) Nederlandse nationaliteit Benoemd per 2007 tot 2011 • Programmamaker IKON • Nevenfuncties: onder andere lid Raad van Commissarissen Cordares, lid Raad van Commissarissen CSU, lid bestuur Nederlandse Rode Kruis, lid Raad van Advies Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) Een volledig overzicht van de nevenfuncties van de leden kan op verzoek worden ingezien.

36

NS Jaarverslag 2007

Verslag van de directie In 2007 werkten wij over de hele linie aan een verdere groei en verbetering van de kwaliteit. Tegelijkertijd creëerden wij ruimte voor nieuwe dienstverlening, ook internationaal.

Dit doen wij vanuit een steeds steviger maatschappelijke

werking met ProRail en de andere spoorvervoerders zoeken

verankering in onze thuismarkt, waar wij nieuwe oplos-

wij naar innovatieve oplossingen waar onze klanten zo min

singen aandragen ter bevordering van bereikbaarheid,

mogelijk nadeel van ondervinden.

leefbaarheid en duurzaamheid. Onder het motto ‘service voorop, kosten omlaag’, stonden

NS heeft een concessie voor reizigersvervoer op het Neder-

de afgelopen zes jaar in het teken van herstel van de

landse hoofdrailnet tot 2015. Leidraad bij de verdere

kwaliteit van het binnenlands reizigersvervoer en verbe-

prestatieverbetering op dit net is het Vervoerplan dat NS

tering van onze productiviteit. Ook dit verslagjaar plukten

jaarlijks opstelt. De concessieverlener, het Ministerie van

wij weer de vruchten van die inspanningen: 70% van onze

Verkeer en Waterstaat, moet instemmen met dit plan. Tot op

klanten geeft ons nu een 7 of hoger voor de kwaliteit van

heden concentreerde het Vervoerplan zich op te leveren

onze dienstverlening (2006: 68%). 93,0% van onze treinen

inspanningen door NS. Het Vervoerplan 2008 bevat veertien

reed in 2007 binnen vijf minuten op tijd (2006: 91,8%);

kwaliteitskenmerken waarop wij concrete prestaties

87,0% binnen drie minuten (2006: 84,8%). Een dergelijke

toezeggen, veelal uitgedrukt in klanttevredenheid. De

toename van de klanttevredenheid en verbetering van de

komende jaren blijven onze inspanningen erop gericht om

proceskwaliteit is, zeker in combinatie met de reizigersgroei,

de basiskwaliteit bij voortdurende groei verder te verbe-

uniek. In 2007 noteerden wij voor het vierde achtereen-

teren. Daarnaast streven wij naar meer service op maat en

volgende jaar een groei van het aantal reizigers (+ 3%).

daardoor groter reisgemak voor onze klanten. Reistijd wordt

Deze gunstige ontwikkelingen zijn mede mogelijk gemaakt

eigen tijd dankzij goede reismogelijkheden, de mogelijkheid

door een geheel nieuwe dienstregeling die eind 2006 is

om de tijd onderweg nuttig en aangenaam te besteden,

geïntroduceerd. Eenvoudiger en betrouwbaarder dan de

soepel voor- en natransport, relevante reisinformatie,

vorige, waardoor dagelijks tweehonderd treinen meer

praktische services in de reisketen van deur-tot-deur,

kunnen rijden. Het is een eerste belangrijke stap naar

aantrekkelijke stations en een stationsomgeving waar je

verdere groei van het aantal treinen en reizigers in de

kunt wonen, werken, winkelen en recreëren.

komende jaren. Wij blijven het spoorboekje waar nodig verbeteren.

Vrij om te bewegen Kort voor het verslagjaar brachten wij onze ‘Visie 2020, vrij

De filedruk nam in 2007 met tien procent toe met alle

om te bewegen’ naar buiten. De kern daarvan is dat wij de

gevolgen van dien. De trein verheugt zich tegelijkertijd in

reiziger van de toekomst meer keuze, vrijheid en comfort

een toenemende populariteit. Dit is voor NS dé aanmoe-

willen bieden. Wij willen automobilisten en ook andere

diging om energiek en klantgedreven te blijven werken aan

klanten verleiden om vaker van onze diensten gebruik te

verbeteringen in de treinen en op de stations. Het is

maken. De trein biedt hen een comfortabel alternatief, zeker

overigens niet gemakkelijk om het huidige tempo van groei

bij toenemende files op de wegen en congestie in binnen-

en prestatieverbetering vol te houden, vooral omdat de

steden. Wij werken hard aan de uitbreiding van de parkeer-

grenzen van de capaciteit van het spoorwegnet beginnen te

faciliteiten bij de stations. Wij verbeteren onze actuele

knellen. Daarbij komt dat de noodzakelijke werkzaamheden

reisinformatie over het openbaar vervoer en willen deze

aan het spoor de bestaande capaciteit beperken. In samen-

integreren met de verkeersinformatie op de weg. Ook willen

37

wij rond de randstad, nog voor de notoire filelocaties,

goedkoop alternatief bij wegwerkzaamheden. Ook steeds

aantrekkelijke overstapstations bouwen. Dit worden

meer bedrijven zoeken contact met NS voor een contract

regiopoorten, voorzien van alle gemakken en faciliteiten. Dit

voor zakelijk en woon-werkverkeer.

alles willen wij combineren met een kwaliteitssprong op het spoor: intercitytreinen die in de brede randstad in een

Verder gaan

frequentie van zes keer per uur met hogere snelheden dan

Nu onze dienstverlening in de basis op orde is, komt er meer

nu – tot 160 kilometer per uur – naar de steden rijden,

ruimte om vooruit te kijken en op ondernemende wijze

aangevuld door sprinters die op ieder station stoppen met

invulling te geven aan onze ambities als dienstverlener.

een frequentie van ten minste vier keer per uur.

Dit is van cruciaal belang voor onze continuïteit. Want ook

Op alle stations willen wij goede parkeervoorzieningen en

de wereld om ons heen is in beweging. De (internationale)

flexibele overstapmogelijkheden op andere vormen van

concurrentie neemt toe. Dienstverleners moeten kunnen

vervoer, zoals de fiets, de taxi, ‘leenauto’ van Greenwheels

voldoen aan steeds hogere eisen van consumenten,

en het stads- en streekvervoer. Met dit pakket van maatre-

opdrachtgevers en concessieverleners. Wij zien in binnen-

gelen denken wij tot 2020 een jaarlijkse gemiddelde groei

en buitenland een groeiende behoefte aan een integrale

van 2,5% van het aantal treinreizigers te realiseren en de

dienstverlening waarbij verschillende vormen van vervoer

wegen te ontlasten.

en services goed op elkaar zijn afgestemd. Zo is er een

Wij zijn als NS bereid hierin de komende twaalf jaar fors

stijgende vraag naar multimodaal vervoer, waarop inmiddels

te investeren: een extra bedrag van drie tot vier miljard

vervoerders inspelen door bus en trein in één pakket aan te

in treinen en regiopoorten. Voorwaarde is wel dat de

bieden.

rijksoverheid voldoende investeert in de kwaliteit van het

In 2007 hebben wij onze strategie herijkt, ons sociaal beleid

spoor en de uitbreiding van de spoorcapaciteit zodat een

vernieuwd en de NS-organisatie op de verdergaande

aantal knelpunten wordt opgelost. Wij schatten dat

ambities afgestemd. Met onze bedrijfsonderdelen

daarvoor bij aanhoudende stevige groei zo’n zeven tot tien

beschikken wij nu over de volle breedte over de nodige

miljard euro nodig is. Het Ministerie van Verkeer en Water-

competenties in de reisketen van deur-tot-deur, op en rond

staat stelt nog deze kabinetsperiode tweehonderd miljoen

de stations, in Nederland en ook elders in Europa. Waar

euro beschikbaar voor de gewenste kwaliteitssprong op het

nodig zoeken wij toegang tot nieuwe competenties via

spoor en daarna 4,5 miljard, waarvan ruim twee miljard is

inhuur, overnames en partnerships. Op basis van marktver-

gedekt uit rijksmiddelen.

kenning en -onderzoek brengen wij alle relevante wensen en behoeften scherp in beeld.

Kiezen voor de trein Onze plannen zijn bij veel betrokken partijen – het bedrijfs-

Inspelen op klantwensen

leven, de consumentenorganisaties en de overheid – positief

Het binnenlands reizigersvervoer per trein is een activiteit

ontvangen. Gelet op de grote zorg over toenemende files en

die vanouds het beeld van NS bepaalt en ieders aandacht

milieuproblemen leeft breed de noodzaak om tot verande-

heeft. Maar het NS-palet is kleurrijker met ook stations-

ringen te komen. Hiermee samenhangend is ook een omslag

(gebied)ontwikkeling, materieelonderhoud, internationale

bereikt in het denken over de trein. Het kabinet heeft haar

vervoersactiviteiten en werkzaamheden op het gebied van

groeiambitie voor het reizigersvervoer per spoor zelfs

railinfra en bouw. Per 2007 heeft er een herschikking van

verhoogd van één naar vijf procent per jaar.

activiteiten plaatsgevonden in een viertal overzichtelijke

Ook de markt reageert positief. Steeds meer automobilisten

pijlers:

ontdekken de trein. Het succes van de NS-Business Card

•

Reizigersvervoer

onder zakelijke reizigers is daarvan een voorbeeld. Veel-

•

Materieelonderhoud

zeggend is het besluit van Athlon Car Lease deze kaart aan

•

Knooppuntontwikkeling

120.000 klanten aan te bieden. Sinds 2006 kochten ruim

•

Railinfra & bouw

60.000 automobilisten een van A naar Beter-kaartje, een

38

NS Jaarverslag 2007 / Verslag van de directie

In de nieuwe opzet gaat speciale aandacht uit naar het

De reissnelheid tussen Amsterdam en Rotterdam gaat fors

versterken van de samenwerking en de synergie tussen de

vooruit als in 2008 een eerste deel van de HSL-Zuid in

bedrijfsonderdelen. Zij ondersteunen en versterken elkaar

gebruik wordt genomen. In 2009 kan naar verwachting

vanuit de eigen specifieke expertise en kunnen de klanten

worden doorgereden naar Brussel en Parijs, waarmee ook

meer integrale dienstverleningsconcepten bieden. Bijvoor-

een directe aansluiting ontstaat op het Europese hogesnel-

beeld: Strukton levert innovaties voor een beter functio-

heidsnet. Die verbinding kan een krachtige impuls geven aan

neren van de infrastructuur waardoor een betere exploitatie

het zakelijk en recreatief treinverkeer binnen Nederland,

van het reizigersvervoer mogelijk is en NS Poort biedt

maar ook internationaal. De binnenlandse vervoers-

aantrekkelijke voorzieningen voor reizigers waardoor

activiteiten over de HSL-Zuid en het internationale vervoer

eventuele wachttijd bij aansluitingen nuttige tijd wordt.

presenteren zich nu naar de Nederlandse consument onder één vlag: NS Hispeed.

Vernieuwen Op stations wordt het voor klanten aangenamer vertoeven

Grenzen verleggen

met nieuwe winkelen horecaformules. Speciaal voor de

De spoorwegmarkt in Europa liberaliseert. Groot-Brittannië

commerciële inrichting van de grote stations heeft NS Poort

loopt daarin voorop. NS heeft er daarom enige jaren

het wereldstationconcept uitgewerkt. Winkel-, vergader-,

geleden voor gekozen om ook in Engeland actief te zijn.

horeca- en reisvoorzieningen worden gecombineerd in

NS-dochter NedRailways heeft inmiddels samen met partner

‘werelden’ met elk hun eigen sfeer.

Serco de concessies voor het stadsgewestelijk vervoer in

Stationsgebieden worden steeds meer een kloppend hart in

Liverpool (Merseyrail) en het regionaal vervoer in geheel

de stad, waarin wonen, werken en recreëren prima samen-

Noord-Engeland (Northern Rail) in korte tijd tot een succes

gaan. In juli heeft NS met het rijk, ProRail en de betrokken

gemaakt. De activiteiten leveren niet alleen een positieve

gemeenten een akkoord bereikt over een investering in vijf

bijdrage aan het resultaat uit bedrijfsactiviteiten van NS, ze

sleutelprojecten (Arnhem, Breda, Den Haag Centraal,

versterken via een intensief uitwisselingsprogramma ook de

Rotterdam en Utrecht). Het rijk steekt hier € 1,2 miljard in en

knowhow van de bedrijven onderling. NedRailways oriënteert

NS € 137,5 miljoen, met name voor de inrichting. Met het

zich nu op nieuwe vervoersactiviteiten. Niet alleen in

Ministerie van VROM is overeenstemming bereikt over het

Groot-Brittannië, maar ook in Duitsland en Scandinavië.

bevorderen van de leefbaarheid rond stations. NS Poort

Dochteronderneming Strukton ontwikkelt zich tot een

streeft naar een variëteit aan functies rond 25 tot 40 grote

specialist in Europa op het gebied van railinfrabouw. Het

stations. Samen met ProRail wil NS Poort bijvoorbeeld oude

heeft via overname van activiteiten de positie in Noorwegen

NS-bedrijfsterreinen en spoorwegemplacementen in de

en Zweden versterkt.

binnensteden een woon- of publieksfunctie gaan geven.

Maatschappelijk verantwoord Het reiscomfort verbetert aanzienlijk in onze nieuwe en

NS staat midden in de maatschappij en vervult een belang-

gerenoveerde treinen, waarmee wij reizigersgroei in de

rijke publieke rol. Maatschappelijk verantwoord onder-

toekomst mogelijk maken. Wij steken hier honderden

nemen vinden wij vanzelfsprekend. De aandacht voor mens,

miljoenen euro per jaar in. De nieuwe treinen alleen vragen

milieu en duurzaam ondernemen hebben wij verankerd in

tot 2011 een investering van € 1,6 miljard euro. Om alle

onze bedrijfsvoering. NS is hét maatschappelijk bedrijf.

treinen veilig en betrouwbaar te kunnen inzetten, moderniseren wij ook onze werkplaatsen. In 2007 is een

Ook in 2007 ondersteunde NS maatschappelijke doelen waar

nieuwe, innovatieve onderhoudswerkplaats in Amsterdam

het bedrijf een bijzondere band mee heeft. De twee

Watergraafsmeer in gebruik genomen; ook het revisiebedrijf

belangrijkste zijn de sportkoepel NOC*NSF en de Stichting

in Haarlem is vernieuwd. Plannen zijn er voor de nieuwbouw

voor Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek

van een onderhoudswerkplaats in Rotterdam en van het

(CPNB). Wij bieden sinds 2006 tijdelijke werkplekken aan

revisiebedrijf in Tilburg. De vrijgekomen grond zal worden

mensen die moeilijk aan een baan kunnen komen (in

ontwikkeld ten behoeve van woningbouw.

2007:40). De sociale participatie van onze medewerkers

Het reisgemak en het gevoel van veiligheid verbeteren met

bevorderen wij via ons medewerkersfonds.

de komst van de OV-chipkaart en de poortjes op de stations.

Voor het slagen van onze strategie is de klantgerichtheid van

‘Beter goed, dan snel’ is ons motto bij de introductie van

onze medewerkers van doorslaggevend belang. Vernieuwingen

deze vernieuwing in het openbaar vervoer. De landelijke

in onze dienstverlening gaan daarom gelijk op met investe-

introductie is gepland in 2009.

ringen in de ontwikkeling van onze medewerkers.

39

NS investeert per medewerker per jaar veel in opleidingen en talentontwikkeling. In het kader van onze tweejarige CAO hebben wij afspraken gemaakt met de vakbonden om te gaan werken aan sociale innovatie in de komende vijf jaar. 2007 was ook het jaar waarin wereldwijd aandacht kwam voor klimaatproblemen. Het groeiend milieubewustzijn zet de trein als duurzaam, ruimte-efficiënt en milieuvriendelijk vervoermiddel nadrukkelijk in de schijnwerpers. Wij zien hierin een extra aansporing tot verdere beperking van ons energiegebruik en de uitstoot van broeikasgassen. NS heeft zich in 2007 als eerste grote onderneming in Nederland verbonden aan de Europese doelstellling tot 20% besparing van CO2–uitstoot in 2020 ten opzichte van 1990.

Financieel gezond Wij zijn ervan overtuigd dat wij met deze ontwikkelingen op de lange termijn de belangen van onze klanten en stakeholders het beste dienen. Wij realiseren ons dat dit beleid gedurende vele jaren om substantiële investeringen vraagt. NS is er in de afgelopen periode in geslaagd om een financiële positie op te bouwen die deze investeringen mogelijk maakt. Ook het resultaat over 2007 draagt hier weer aan bij. Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten is gestegen van € 310 miljoen in 2006 naar € 355 miljoen in 2007. De winst over de verslagperiode is gestegen van € 197 miljoen in 2006 naar € 337 miljoen in 2007. Voorgesteld wordt aan de aandeelhouder € 118 miljoen uit te keren als dividend en € 219 miljoen toe te voegen aan de reserves.

Vooruitzichten 2008 Ook in 2008 streeft NS naar verdere verbetering van de dienstverlening aan onze klanten, uitbreiding van de activiteiten op en rond stations en matiging van de kosten door hogere efficiency. Het investeringsniveau blijft hoog, vooral vanwege verdere investeringen in treinen en in stationsontwikkelingen. De introductie van de nieuwe dienstregeling met 200 meer treinen per dag in 2007 heeft geleid tot hogere kosten die ook in 2008 zullen doorwerken. Wij verwachten dat de groei van het aantal reizigers, die van activiteiten op en rond stations en die van Railinfra & bouw zich zal voortzetten.

Utrecht, 13 februari 2008 De Directie Dr ir A.W. Veenman Ir A. Meerstadt MBA Drs M. Niggebrugge

40

NS Jaarverslag 2007 / Verslag van de directie

De kern van onze strategie Welke ontwikkelingen zien wij? •

•

De Nederlandse samenleving vraagt om creatieve en duur-

Waarheen bewegen wij? •

kosten omlaag’ met focus op vijf hoofddoelstellingen,

onze dienstverlening voldoet aan de hoogste eisen op het

bracht de kwaliteit van onze dienstverlening op orde,

gebied van bewegingsvrijheid, veiligheid, leefbaarheid en

maakte ons bedrijf financieel gezonder en zorgde voor

milieu.

groei in het aantal reizigers, groei van de dienstverlening

NS speelt hierop in door de dienstverlening te verbeteren

en bedrijvigheid op de stations. Wij houden deze koers

en te verbreden. Stations krijgen meer comfort,

vast omdat dit een basisvoorwaarde is voor de continuïteit

ontspanning en veiligheid. Daarbij houdt NS de duur-

van onze dienstverlening en het realiseren van onze

zaamheid hoog in het vaandel.

ambities. Met alleen de basis op orde zal NS zich in de

Het Europese openbaar vervoer liberaliseert. Toenemende

toekomst onvoldoende onderscheiden. Consumenten

concurrentie leidt in Europa tot verdere consolidatie. Een

verwachten meer, concurrenten spelen hierop in. Ook

klein aantal partijen met een breed pakket aan diensten en competenties zal straks de markt domineren. Wij

•

Onze koers van de afgelopen zes jaar, ‘service voorop,

zame mobiliteitsoplossingen. Onze klanten willen dat

onze ambities reiken verder. •

NS wil een Europese, klantgerichte, multimodale dienst-

hebben een goede uitgangspositie om hierin een rol te

verlener zijn. Een bedrijf met een belangrijke publieke

spelen. Het ontwikkelen van een geïntegreerde dienst-

betekenis, dat samen met partners reizen van deur-tot-

verlening, ook internationaal, is daarvoor van belang.

deur faciliteert, multimodale vervoersoplossingen biedt,

Uit een internationale vergelijking tussen spoorwegmaat-

de (trein)reis verzorgt en in samenhang daarmee knoop-

schappijen blijkt dat onze prestaties over de gehele linie

punten van (openbaar) vervoer en de daarmee verbonden

op of boven het Europese gemiddelde liggen. De drukte

verblijfsdiensten exploiteert. Wij willen in Europa dé

op het spoor meegewogen, staat NS qua punctualiteit in

speler zijn die deze diensten succesvol integreert. De

de top drie. Dit schept hoge verwachtingen die wij willen

competenties van onze bedrijfsonderdelen sluiten wat dit

blijven waarmaken en die zich ook in een continu stijgend klantoordeel moeten blijven vertalen.

betreft goed op elkaar aan. •

Met onze diverse en hoogwaardige vormen van dienstverlening geven wij niet alleen een antwoord op maatschap-

Wat is onze visie? •

pelijke vraagstukken, maar voegen wij ook meerwaarde

De klant wil vrij kunnen kiezen uit verschillende vormen

toe aan de beleving van onze klanten. Op basis van groei,

van vervoer. Hij kiest niet uitsluitend voor auto, fiets, bus,

verdere kwaliteitsverbetering en verbreding van onze

tram, metro of trein, maar ziet het liefst goed op elkaar

dienstverlening willen wij onze concessie voor het Neder-

afgestemde oplossingen voor zijn reisbehoeften. De tijd

landse hoofdrailnet ook in 2015 en daarna uitvoeren. Wij

onderweg wil hij nuttig en aangenaam kunnen besteden.

streven ernaar deze gegund te krijgen door de samen-

‘Reistijd wordt eigen tijd’. •

De trein zal voor nog veel meer mensen een aantrekkelijk

leving. •

partners expertise uitwisselen en verzilveren, om – over de

andere vormen van openbaar vervoer en goede fietsen

landsgrenzen heen – onze klanten van dienst te zijn en

parkeervoorzieningen. De stations ontwikkelen zich in hun omgeving tot een kloppend hart in de stad. Een plek van

•

In de liberaliserende EU-markt wil NS met internationale

alternatief worden, vooral via goede aansluitingen met

groei mogelijk te maken. •

Wij streven ernaar te behoren bij de goede werkgevers

aankomst en vertrek, waar het eveneens goed wonen,

van Nederland. Om te kunnen blijven investeren in groei

werken en recreëren is.

en kwaliteit is een rendement op onze investeringen van

NS is hiermee een essentiële schakel in de bereikbaarheid en vitaliteit van Nederland. NS heeft een belangrijke

ten minste 7% na belasting noodzakelijk. •

Als relatief kleine Europese speler gaan wij in gebieden

publieke betekenis, als dienstverlener in reizigersvervoer

waar wij zelf minder thuis zijn of rond bepaalde compe-

per spoor en in de ontwikkeling van aantrekkelijke stations-

tenties partnerships en allianties aan met excellente

en ontmoetingsgebieden.

ondernemingen in binnen- en buitenland.

41

Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen Dit schema biedt een overzicht van de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van de onderneming. Wij geven aan hoe wij de sterkten en zwakten aanwenden om kansen te benutten en bedreigingen te minimaliseren.

Sterkten •

Toenemend marktaandeel in de mobiliteit

•

Kracht in reizigersvervoer en knooppuntontwikkeling in

Kansen •

Toenemend belang van spoorvervoer voor duurzame mobiliteit en bereikbaarheid

dichtbevolkte regio’s onder complexe randvoorwaarden

•

Vernieuwing van de grote stations

Financiële soliditeit

•

Liberalisering van het openbaar vervoer in Europa

Wat doen wij hiermee? Wij benutten deze kracht om onze

•

Internationalisatie

positie verder uit te bouwen in kansrijke gebieden via groei

Wat doen wij hiermee? Wij vergroten de maatschappelijke

met nieuwe vormen van dienstverlening op stations en de

meerwaarde van onze sterke kerncompetenties door

realisatie van vastgoed- en bouwprojecten rond stations. Om

uitbreiding van onze capaciteit, verhoging van frequenties

onze positie in reizigersvervoer verder te versterken, bieden

en versnellen van treinen en het realiseren van aantrekke-

wij multimodale reisconcepten en servicevoorzieningen in de

lijke overstappunten in en om de randstad.

reisketen van deur-tot-deur. Wij gebruiken onze financiële

Wij scheppen dynamische, multifunctionele verblijfslocaties

positie voor investeringen in kwaliteitsverbeteringen, nieuwe

rond stations en verkeersknooppunten. Op basis van

treinen, andere vormen van vervoer en knooppuntontwik-

ervaring in Nederland en Engeland bieden wij op vervoer-

keling. Wij ontwikkelen innovatieve technieken om in treinen

concessies in het buitenland. Wij exploiteren zelf hoge-

toe te passen en om het steeds intensiever bereden spoor-

snelheidslijnen en bouwen in Railteam aan het Europese

wegnet efficiënter te kunnen onderhouden.

hsl-netwerk.

Zwakten

Bedreigingen

•

•

Rendementsniveau van reizigersvervoer per trein

•

Afhankelijkheid van de infrabeheerder

•

Afhankelijkheid van veel betrokken partijen bij stations-

•

bij nieuwe aanbesteding •

ontwikkeling •

Onvoldoende concurrerend kostenniveau

Verlies concessie Nederlandse hoofdrailnet in 2015 Grenzen aan de groei in de spits (treinen, spoorinfrastructuur)

•

Toenemende concurrentie in de thuismarkt

Wat doen wij hiermee? Wij verbeteren ons rendement via

Wat doen wij hiermee? Wij willen voldoen aan de eisen van

(marketing) inspanningen ter vergroting van de bezettings-

het vervoerplan en onze dienstverlening uitbreiden en

graad in de daluren en verlaging van de kosten door slimmer

excellent uitvoeren, zodat NS de verlenging van de hoofd-

in te kopen en op basis van benchmarking op ‘best practices’

railnetconcessie door politiek en samenleving gegund krijgt.

efficiënter te werken. Wij werken nauw samen met ProRail

Wij willen blijven investeren in onze vervoercapaciteit en

en andere betrokken partners op het spoor. Wij sluiten

stimuleren het dalurenvervoer. Bij de overheid benadrukken

zonodig allianties om gezamenlijk efficiënter en kosten-

wij het belang van de capaciteit en kwaliteit van de spoor-

bewust te werken en in te spelen op nieuwe kansen die

infrastructuur die nodig zijn om aan vragen vanuit de markt

stationsvernieuwing, liberalisering en internationalisatie

te kunnen blijven voldoen. Wij versterken de concurrentie-

bieden.

kracht op de thuismarkt door verbreding naar andere vervoersmodaliteiten en het kostenefficiënter maken van onze dienstverlening. Wij ontwikkelen activiteiten in het buitenland ter versterking van onze vaardigheden en expertise en ter versterking van ons financieel resultaat om bij te dragen aan de continuïteit van de onderneming.

42

NS Jaarverslag 2007

Verslag van activiteiten Opnieuw toegenomen klanttevredenheid, voortgaande groei van het aantal reizigers in Nederland en Engeland, meer diensten op en rond de stations, expansie van de railinfrabouwactiviteiten in het buitenland en groei van het resultaat uit bedrijfsactiviteiten. Dat is het positieve nieuws van 2007. Zorgelijk is de capaciteit van de railinfrastructuur op de korte en middellange termijn.

Nieuwe dienstregeling

Actieplan Spoor

Eind 2006 introduceerde NS een geheel nieuwe dienstregeling.

In 2006 presenteerde NS de toekomstverkenning ‘Visie 2020,

Eind 2007 bleek dat het doel van deze vernieuwing is bereikt:

vrij om te bewegen’. In 2007 presenteerde NS het plan ‘De

een betrouwbaarder spoorboekje dat leidt tot meer reizigers

toekomst van het spoor: Actieplan Spoor!’. Dit is een nadere

en een stijgende klanttevredenheid. Ook de communicatie is

uitwerking van de visie met een focus op de noodzakelijke

geslaagd. Een communicatiecampagne zorgde ervoor dat

verbeteringen in de infrastructuur. Naast de inspanningen

97% van alle treinreizigers op de hoogte was van de

van NS beschrijft het plan vier noodzakelijke stappen die

veranderingen. De logica ervan drong goed door via de

nodig zijn om te komen tot een reizigersgroei per spoor van

massamedia. Opmerkelijke tv-commercials met Johan Cruijff

circa 2,5% per jaar tot 2020. Stap één is volledige uitvoering

vergrootten in een paar maanden het publieke draagvlak

door het rijk van alle noodzakelijke herstelmaatregelen in de

van 51% naar 75%.

periode tot 2012. De tweede stap betreft het creëren van extra capaciteit op de corridor Schiphol-Lelystad. Deze lijn

De nieuwe dienstregeling is door het robuustere karakter –

kan daarmee de verbindende schakel gaan vormen tussen

meer speling in rijtijden – beter bestand tegen verstoringen.

het noorden en de rest van Nederland, én een rol gaan

Bovendien zijn in de nieuwe dienstregeling tweehonderd

vervullen in de ontsluiting van de Noordvleugel van de

treinen per dag meer gaan rijden. Het nieuwe spoorboekje

randstad. De derde stap betreft planstudies voor de

had in 2007 een licht positief effect op de reizigersgroei. Op

corridors Den Haag-Flevoland, Alkmaar-Eindhoven en

sommige verbindingen is zelfs sprake van een groei van bijna

Schiphol-Arnhem. De vierde stap tenslotte is het verhelpen

vijftien procent. Ook andere voordelen zijn sneller dan ver-

van een aantal capaciteitsknelpunten op middellange

wacht uitgekomen: de punctualiteit is in 2007 fors verbeterd,

termijn in de periode vanaf 2012. In totaliteit vergen de vier

mede geholpen door de gunstige weersomstandigheden in

stappen een overheidsinvestering van zeven tot tien miljard

het najaar. Ook het oordeel van klanten over de kwaliteit

euro in de railinfrastructuur. NS is – op basis van deze

van de dienstverlening steeg naar recordhoogte. De komende

investeringen – zelf bereid om drie tot vier miljard euro te

jaren wordt de dienstregeling verder ontwikkeld. In de dienst-

investeren in treinen en regiopoortontwikkeling.

regeling 2008 is reeds een aantal verbeteringen doorgevoerd. Zo is de bereikbaarheid van Hilversum verbeterd omdat alle Intercity’s er nu stoppen. Ook is Noord-Brabant

OV-chipkaart en poortjes

aangesloten op het nachtnet. Afhankelijk van tijdige oplevering van de lijn, kunnen wij in de tweede helft van 2008 gebruik

De OV-chipkaart is één kaart voor trein, tram, bus en metro.

gaan maken van de HSL-Zuid; daar zal een aantal verbin-

De klant heeft op termijn alleen deze kaart nodig om gebruik

dingen in de westelijke randstad op worden aangepast.

te maken van alle vormen van openbaar vervoer in Nederland.

43

De kaart gaat een scala van mogelijkheden bieden voor

hun NS-abonnement geladen. Het gaat dan bijvoorbeeld om

onze klanten, zoals reizen op saldo, op abonnementen en

reizigers met een Voordeelurenabonnement of NS-jaarabon-

het gebruikmaken van diensten op stations.

nement. Per 1 januari 2009 zijn alle NS-abonnementhouders

NS gaat poortjes plaatsen met ingebouwde kaartlezers op

voorzien van een OV-chipkaart.

de stations waar verreweg de meeste reizigers in- en

In het testgebied op de Hoekse Lijn zijn de stations-

uitstappen. De OV-chipkaart is de ‘sleutel’ die poortjes

verbouwingen in 2006 afgerond. Op de Schiphollijn en de

opent en toegang geeft tot de stations. Voor zwartrijders en

Flevolijn zijn in 2007 op 17 stations poortjes en andere

andere ongewenste personen wordt het moeilijker om op de

voorzieningen geplaatst. Op vijf stations is het werk nog in

perrons en in de treinen te komen. Op de overige stations

uitvoering. Landelijk is op bijna alle stations het voor-

checken reizigers in en uit bij palen met kaartlezers.

bereidende werk voor het plaatsen van losse kaartlezers afgerond. Op stations die op een later moment worden

De OV-chipkaart wordt stap voor stap geïntroduceerd. Sinds

voorzien van poortjes komen eerst losse kaartlezers, zodat

2006 reizen klanten met een OV-chipkaart op de Hoekse

in- en uitchecken ook daar bij de landelijke start mogelijk is.

Lijn, tussen Rotterdam en Hoek van Holland. In dit test-

Zo’n 1.100 NS-automaten zijn inmiddels aangepast en

gebied heeft NS de afgelopen twee jaar veel ervaring

voorzien van kaartlezers. Naar verwachting kunnen reizigers

opgedaan.

per 1 januari 2009 bij NS-automaten een OV-chipkaart

Een punt van continue aandacht is de technische

kopen en saldo laden.

beveiliging van de OV-chipkaart. Kort na de jaarwisseling

Reizigers kunnen voorlopig kiezen: reizen met een papieren

bleek dat de wegwerpkaart – waar NS geen gebruik van

enkeltje of retour óf met een OV-chipkaart (naar verwachting

maakt en die wordt uitgegeven door de gemeentelijke

vanaf medio 2009). De datum voor de afschaffing van

vervoerbedrijven van Amsterdam (GVB) en Rotterdam (RET)

papieren NS-vervoerbewijzen is afhankelijk van de snelheid

– kan worden gekopieerd. De betrokken bedrijven beraden

waarmee klanten de nieuwe kaart accepteren.

zich nu op de consequenties. Rond dezelfde periode ontstond publieke discussie over het ‘hacken’ en beveiligen van de reguliere chipkaart – waar NS wél gebruik van maakt.

De reisketen van deur-tot-deur

Uit spoedonderzoek door TNO bleek van een direct risico geen sprake. Wel is besloten tot nader onderzoek; de

Hoe soepeler de reis van deur-tot-deur gepland en gemaakt

resultaten daarvan worden in het eerste kwartaal van 2008

kan worden, des te meer komt het openbaar vervoer als

verwacht. Een goede afweging tussen risico en beveiligings-

aantrekkelijk alternatief in beeld. Alleen in combinatie met

ontwikkeling zal permanent van belang blijven.

eigen vervoer, metro, tram, bus en taxi of gewoon lopend van en naar het station, krijgt de klant zijn reis rond. Via

Verder is een tussentijdse evaluatie verricht die aanleiding

onze website en via OV-reisinformatie kan iedereen die reis

gaf tot enkele veranderingen in aanpak en planning. Zo is

zelf thuis plannen. In één oogopslag zijn de aansluitingen,

besloten om de OV-chipkaart bij NS geleidelijk in het hele

ketenvoorzieningen en looproutes rond stations zichtbaar,

land in te voeren; in 2009 in plaats van 2008. Wij beginnen

wat de keuze voor een reis op maat vergemakkelijkt en

daarbij met reizen op saldo en breiden de gebruiksmogelijk-

veraangenaamt.

heden daarna stapsgewijs uit. Alle reizigers dienen al vanaf

In 2008 wordt onze website www.ns.nl vernieuwd en de

het begin met OV-chipkaart in- en uit te checken en krijgen

informatie over voor- en natransport op stations op

later het gemak van andere producten op de kaart, zoals

eenvoudiger wijze voor reizigers toegankelijk gemaakt.

enkeltjes en retourtjes. NS kiest – ook nu – voor een goede

De reisinformatie over het stads- en streekvervoer is dan ook

balans tussen snelheid en zorgvuldigheid; wij zijn dit aan

met de NS-reisplanner op de website geïntegreerd.

onze klanten en medewerkers verplicht. De meeste NS-abonnementhouders hebben hun OV-

In Noord-Holland wordt sinds 2007 op acht stations geïnte-

chipkaart inmiddels al ontvangen. Op deze OV-chipkaart is

greerde informatie over treinen én bussen gegeven.

44

NS Jaarverslag 2007 / Verslag van activiteiten

Het voornemen is dit in 2008 in samenwerking met lokale overheden verder uit te breiden tot vijftig stations in heel Nederland.

Resultaten koers ‘Service voorop, kosten omlaag’

40% van de treinreizigers komt per fiets naar het station en

70% van onze klanten beoordeelde in 2007 de prestaties van

er is dan ook een groeiende behoefte aan goede stallings-

NS met een 7 of hoger. In 2006 was dit nog 68%.

mogelijkheden. ProRail investeert in meer en betere

Uit de grafieken blijkt dat oordelen over vrijwel alle

fietsenstallingen, die NS exploiteert en waarvan veelvuldig

aspecten van de dienstverlening een stijgende lijn laten zien.

gebruikt wordt gemaakt. In 2007 is het aantal geautomati-

Opmerkelijke daler is het oordeel over de zitplaatskans in de

seerde stallingen door NS uitgebreid van 25 naar 42. Op nog

spits, van 71% naar 68%. Dit hangt samen met het aantal

eens 25 stations heeft ProRail onbewaakte stallingsplekken

reizigers dat in de afgelopen jaren sneller groeide dan wij

voor fietsen vernieuwd en uitgebreid tot een totaalaantal

treinen geleverd kregen.

van 14.500; op tien van die stations heeft ProRail fietskluizen neergezet tot een totaalaantal van 620.

Prestatieafspraken voor het reizigersvervoer op het Neder-

NS heeft de exploitatie van OV-fiets per 1 januari 2008

landse hoofdrailnet zijn vastgelegd in het Vervoerplan 2007.

overgenomen van de Stichting OV-fiets. Daarvoor sloot NS

In dit jaarplan zijn onze ambities ten aanzien van de belang-

met ProRail, de Fietsersbond en diverse betrokken

rijkste zorgaspecten opgenomen. Ze zijn opgesteld door het

overheden een convenant. OV-fiets moet bekender worden

bedrijfsonderdeel NS Reizigers in overleg met het Ministerie

en het aantal huurlocaties toenemen. Alle stations met een

van Verkeer en Waterstaat. De bedrijfsonderdelen NedTrain,

NS-stalling krijgen de OV-fiets en er komen meer huurlo-

NS Poort en NS Hispeed dragen op basis van interne

caties daarbuiten, zoals bij grote busstations. Nu zijn er

afspraken bij aan de uitvoering (van onderdelen) ervan.

jaarlijks 325.000 ritten op een OV-fiets. Dat moet groeien

In het Vervoerplan 2007 zijn meerdere ambities nog in

naar 1,4 miljoen ritten in 2015.

inspanningsverplichtingen (streefwaarden) vertaald. In het Vervoerplan 2008 zijn voor het eerst de prestaties afge-

In samenwerking met Q-Park bieden wij treinreizigers

sproken voor een minimaal te behalen output, uitgedrukt in

korting op de tarieven van parkeerterreinen en –garages in

een klantoordeel (percentage klanten dat een 7 of hoger

stationsomgevingen. In 2007 zijn twaalf nieuwe bewaakte

geeft) of proceskwaliteit (bijvoorbeeld het percentage

parkeerterreinen opgeleverd. Samen met partners verbe-

treinen op tijd). Ook groeidoelstellingen zijn erin

teren wij in tal van gemeenten de parkeerterreinen bij zowel

opgenomen. NS ziet de waardering die de klant voor de

grote als kleine stations. In 2007 zijn 23 locaties opgeleverd.

dienstverlening geeft als de belangrijkste graadmeter voor

Daarmee zijn in 2007 4.500 vernieuwde en nieuwe parkeer-

succes. Het streven is deze oordelen te blijven verbeteren,

plaatsen opgeleverd.

totdat het maximaal haalbare binnen de gegeven omstandigheden is bereikt.

Er komen steeds meer aanbieders van deeltaxi’s en busjes in

Randvoorwaarde bij het bereiken van de doelen is dat NS

het collectief vraagafhankelijk vervoer. De variëteit is groot

mag rekenen op voldoende capaciteit van het spoor en een

met veel verschillende systemen. NS streeft, net als de

voldoende betrouwbare kwaliteit van de railinfrastructuur.

overheid, naar een landelijk dekkend systeem, liefst onder

De daarvoor benodigde aansluitende afspraken zijn door

één naam – regiotaxi – en een eenduidige formule. NS werkt

het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in een beheers-

nu al samen met een groot aantal aanbieders. Zo kun je via

concessie met ProRail vastgelegd. NS rekent erop dat die

NS alle deeltaxi’s reserveren via een centraal telefoon-

worden waargemaakt. Helaas moet de dienstregeling

nummer. In 2007 is het aantal treintaxistations verder

’s avonds laat en/of ’s morgen vroeg worden aangepast om

afgenomen ten gunste van het aantal stations met een

ProRail de ruimte te geven veilig aan het spoor te kunnen

regiotaxi.

werken. Hierdoor zijn met ingang van 8 december 2007 sommige eerste of laatste ritten van de dag op een of enkele dagen van de week vervallen. In totaal rijden er 118 treinen per week niet als gevolg van het onderhoudsrooster.

45

��

Aan het begin van de dag vertrokken de treinen beter op

��

tijd. De startpunctualiteit is in 2007 met ruim 3%-punt gestegen, wat duidt op hogere alertheid van de betrokken medewerkers. NS Reizigers heeft de verantwoordelijkheid

��

voor de proceskwaliteit zo veel mogelijk gedelegeerd naar ��

��

de mensen die deze in de praktijk kunnen beïnvloeden. Sinds 2007 wordt alle informatie over de uitvoering van de dienstregeling systematisch vergeleken met de planning en

��

worden zonodig direct maatregelen getroffen voor verbeteringen. Daartoe is een kenniscentrum bij NS opgericht dat

��

nauw samenwerkt met het prestatieanalysebureau van ��

��

��

��

��

��

��

ProRail. Veel van de kleine hierboven genoemde aanpassingen zijn door dit samenwerkingsverband voorgesteld. In december 2007 bereikte NS het twaalfmaandsgemiddelde van 87% punctualiteit. De consumentenorganisaties en NS hadden in 2003 afgesproken een in 2003 uitgestelde tariefaanpassing van 2,075% alsnog door te voeren als deze

Op tijd rijden

punctualiteit gehaald zou worden. Deze aanpassing wordt

Het percentage treinen op het hoofdrailnet dat in 2007

gerealiseerd in februari 2008.

binnen de vijfminutenmarge op tijd kwam, nam fors toe

In het Vervoerplan 2008 is opgenomen dat 93% van de

van 91,8% in 2006 naar 93,0 % in 2007. Op basis van de

treinen in 2008 volgens de vijfminutennorm op tijd rijdt

drieminutennorm is dit van 84,8% naar 87,0%. NS behoort

(87% binnen drie minuten) en dat 42% van onze klanten

hiermee tot de top drie van best presterende vervoerbe-

het op tijd rijden waardeert met een 7 of hoger.

drijven in Europa. Vanaf 2008 willen wij de internationale gangbare norm gaan hanteren, in plaats van de drieminutennorm die alleen in Nederland wordt gebruikt.

��

Na een aarzelende start in de eerste helft van 2007

��

– met vergelijkbare scores in het eerste half jaar van 2006 – is de aankomstpunctualiteit in de tweede helft van het jaar

��

juist sterk gestegen. Dat is zeker ook te danken aan de kwaliteit van de nieuwe dienstregeling. In het eerste halfjaar

��

��

was het voordeel daarvan al goed merkbaar rond knooppunten in Noord-Holland, bij Alkmaar, Amsterdam, Haarlem,

��

��

Schiphol. Op basis van de eerste ervaringen zijn in het voorjaar ook al enkele verbeteringen aangebracht. Kleine

��

aanpassingen in de dienstregeling in het noorden van Nederland en Brabant zorgden ervoor dat de treinen in die regio’s beter op tijd gingen rijden. Bij station Utrecht zijn treindiensten geoptimaliseerd op zo min mogelijk kruisende bewegingen. In het tweede halfjaar kwam de nieuwe dienstregeling goed tot zijn recht. De geluksfactor hielp een handje mee: extreem weer en grote incidenten in de zomer en herfst zijn uitgebleven.

��

��

��

��

��

��

��

46


Informatie verstrekken en service verlenen

In oktober 2007 is het ServiceCenter op Amsterdam Centraal

Onze klanten zijn tevreden over de service op het station en

geopend; een nieuw concept voor onze Tickets & Service-

in de trein. Dit komt het best tot uitdrukking in het stijgend

winkels, waar klanten terechtkunnen voor zowel binnen-

algemeen klantoordeel. Ook de reisinformatie bij

landse als internationale reisinformatie, service en tickets.

verstoringen toont een stijgende lijn: ruim de helft van onze

Het ServiceCenter onderscheidt zich van andere Ticket &

klanten geeft ons hiervoor nu een 7 of hoger. Wij blijven

Servicewinkels door het kunnen aanpassen van de balies

investeren in middelen en trainingen voor onze mede-

voor binnenlandse/internationale verkoop aan het klanten-

werkers om dit verder te verbeteren.

aanbod op een bepaald moment en de eigentijdse

Sinds eind 2006 worden onze medewerkers via nieuwe

inrichting/uitstraling. Op station Arnhem en Rotterdam

mogelijkheden op hun zakcomputer, de Railpocket, sneller

Centraal bestaan vergelijkbare – tijdelijke – winkelcon-

voorzien van de meest actuele vertrektijden en overstap-

cepten. De komende jaren komen er Service Centers op een

tijden van treinen. Ook bij ontregelingen worden die

aantal grote stations.

voortdurend geactualiseerd. De medewerkers krijgen sinds de zomer van 2007 hulp van een NS-reisinformant. Die zat

KPN en NS hebben in 2007 besloten om hun samenwerking

als proef op 5 verkeersleidingsposten van Prorail, in 2008

die zou moeten leiden tot actuele reisinformatie, internet en

komt deze op alle 13 posten. Deze reisinformant kan

infotainment in intercity’s niet voort te zetten. Het initiatief

logistieke informatie vertalen in consequenties voor klanten.

was bedrijfseconomisch niet haalbaar. NS voorziet nu eerst

Hij of zij levert ook een belangrijke bijdrage aan consistente

de gerenoveerde en de nieuwe sprinters van actuele

informatievoorziening aan zowel medewerkers als klanten.

reisinformatie. In 2008 komen er nieuwe schermen op de

In september 2007 zijn ruim 200 servicetrainees bij NS in

stations en de perrons waarmee de actuele reisinformatie

dienst gekomen. Dit betreft jongeren met een pas

wordt uitgebreid. Verder is besloten de Thalystreinen uit te

afgeronde MBO-opleiding die samen met hun ervaren

rusten met breedband-internet. NS onderzoekt alternatieve

collega’s de dienstverlening op het station en in de trein

mogelijkheden voor actuele reisinformatie in de overige

verder verbeteren.

treinen. In het Vervoerplan 2008 is opgenomen dat 51% van onze

De mobiele infobalies in de stationshal zijn in 2007 uitgerust

klanten de informatie bij ontregelingen op het station en

met een extra scherm waarop actuele vertrektijden te zien

ook 51% de informatie bij ontregelingen in de trein met een

zijn en een mobiele printer, waaruit onze klanten direct een

7 of hoger waardeert. Voor de aanspreekbaarheid van de

geprint reisadvies kunnen krijgen. Er zijn nu ook verrijdbare

medewerkers op het station en in de trein liggen deze

informatieschermen.

doelen op respectievelijk 57% en 43%.

In 2007 is in Deventer een proef begonnen met camera’s op perrons. Aan de hand van de uitgezonden beelden kunnen omroepmedewerkers klanten preciezer en ook op het juiste

��

moment informeren.

��

Half april zijn twee nieuwe gratis sms-diensten geïntroduceerd. Hiermee kunnen klanten een bepaalde reis of een

��

dagelijks traject laten bewaken. Bij ernstige verstoring volgt er een sms’je.

��

��

��

��

��

Sinds eind 2007 staat de actuele reisplanner op de mobiele internetsite van NS. Onze klanten kunnen nu altijd en overal

��

op hun mobiele telefoon of zakcomputer een actueel reisadvies en de actuele vertrektijden van alle stations

��

opvragen via mobiel.ns.nl. In veertig Tickets & Servicewinkels worden sinds 2007 kinderartikelen verkocht, waaronder rugtassen, kleurboeken, mokken en wekkers die zijn voorzien van de treinkarakters ‘Gijs en z’n vrienden’. Zo kunnen wij naast alle serieuze informatie ook iets leuks doen voor onze klanten. Ook evenemententeams vervullen die rol.

��

��

��

��

��

��

��

��

47

��

breiding van de veiligheidscentrale, zoals die van regie- en

��

informatiecentrum en centraal meldpunt voor veiligheidsincidenten, zal in 2008 gerealiseerd worden. In het afgelopen jaar is het percentage zwartrijders dat door

��

de rechter is veroordeeld tot een onvoorwaardelijke hechtenis bijna verdubbeld. Maar liefst 11 % (was 6%) kreeg deze een

��

zware sanctie opgelegd. ��

��

De hardere aanpak is het resultaat van landelijke afspraken tussen NS en het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVOM). Die vloeien weer voort uit het ‘lik op stuk’-

��

beleid waarmee NS het zwartrijden wil terugdringen. Er ��

��

��

��

��

��

��

worden geldboetes geëist van minimaal € 250 en in sommige gevallen wordt een taakstraf opgelegd. Recidivisten lopen kans op onvoorwaardelijke hechtenis. In 2007 is NS geconfronteerd met een aantal brandstichtingen in treinen. In de meeste gevallen werden de daders door de Spoorwegpolitie opgespoord en was NS in staat om een

Bijdragen aan de (sociale) veiligheid

schadeclaim in te dienen. Dat laatste doet NS bij vandalisme en

In 2007 is de veiligheidsbeleving van onze reizigers verder

graffiti altijd. Onze medewerkers en onze klanten moeten zich

gestegen. Ruim 76% van onze reizigers waardeert die veilig-

veilig voelen bij NS.

heidsbeleving met een 7 of hoger. In 2006 was dit nog 74%

Voor de sociale veiligheid op en rond de stations werkt NS

en in 2005 71%. Dit is de gemiddelde waardering zowel op

intensief samen met partners zoals gemeente, politie,

het station als in de trein op ons gehele net, zowel overdag

gemeentelijke diensten, andere vervoerders en instellingen in

als in de avond en in de trein en op het station. ‘s Avonds is

de zorgsector. De afspraken worden veelal neergelegd in een

de waardering voor de veiligheidsbeleving wat lager.

convenant of handhavingsarrangement. In meer dan dertig gemeenten is inmiddels sprake van een dergelijke overeen-

Rapporteerden onze medewerkers in 2006 nog 7.721

komst. Ook bij stationsverbouwingen is extra aandacht nodig.

incidenten, in 2007 is dit gedaald naar 7.003. Het ontbreken van een geldig vervoerbewijs is nog steeds de belangrijkste

NS besteedt jaarlijks ongeveer vijftig miljoen euro aan maat-

oorzaak van incidenten, maar door de invoering van het

regelen ter verbetering van de sociale veiligheid. Ook vorig jaar

boetebeleid is dat aandeel teruggebracht tot 50%. Het

ging een deel hiervan naar antiterrorismemaatregelen. Om

aanspreken van reizigers op hun gedrag draagt voor bijna 20%

snel op verdachte situaties te kunnen reageren, leren NS’ers

bij aan het aantal incidentmeldingen.

tijdens de training ‘Bewust & Alert’ hoe te handelen bij een

Tot nu toe waren NS-medewerkers voor assistentieverlening

verdacht voorwerp of een verdachte situatie. Eind 2007 hebben

afhankelijk van de (Spoorweg)politie. Die kan daar niet altijd

ruim 3.000 medewerkers de training gevolgd, de overigen

direct aan voldoen omdat er ook andere prioriteiten zijn.

volgen in 2008 en 2009.

Omdat wij een veilige werkomgeving van cruciaal belang vinden, hebben wij besloten de eerstelijnondersteuning in

Ook in 2007 heeft NS, samen met ProRail, weer initiatieven

eigen huis te organiseren. Service- en veiligheidsteams met

genomen om meer en effectiever gebruik te maken van

speciaal opgeleide NS-medewerkers werken sinds 2007 op een

nieuwe technieken, zoals ‘slimme’ camera’s. Dit zijn camera-

aantal grote stations in het land. In 2008 groeit deze groep

systemen die met behulp van sensoren zelf alarm slaan als er

verder tot zo’n zes- à zevenhonderd medewerkers. Zij kunnen

iets gaande is. Hiermee wil NS bereiken dat medewerkers

doeltreffend reageren op lastige situaties.

sneller op de juiste plaats kunnen zijn om eventuele verdere escalatie te voorkomen.

Nieuw in 2007 is de inrichting van de Veiligheidscentrale. Deze

In het Vervoerplan 2008 is opgenomen dat 75% van de klanten

centrale zet onder meer de service- en veiligheidsteams in en

de sociale veiligheid met een 7 of hoger waardeert.

koppelt informatie over de afwikkeling van een assistentieverzoek terug aan de aanvrager. Daarnaast mag de centrale persoonsgegevens van zwartrijders opvragen bij de gemeentelijke administraties en deze ook controleren. Verdere taakuit-

48


��

Bedrijfsongevallen

��

Bedrijfsveiligheid gaat verder dan spoorwegveiligheid. Ons veiligheidsbeleid is er uiteraard ook op gericht om het aantal bedrijfsongevallen te beperken. Het aantal meldingen met

��

verzuim tot gevolg is gedaald van 278 in 2006 naar 130 in 2007. Het aantal verzuimdagen dat hiermee gemoeid is, is

��

gedaald van 5.013 ultimo 2006 naar 2.238 ultimo 2007. ��

Voldoende vervoerscapaciteit creëren De aanhoudende groei in het aantal reizigers leidt tot een

��

krapte aan zitplaatsen. NS heeft alle beschikbare treinen ��

��

��

��

��

��

��

ingezet om de reizigersgroei op het binnenlandse net goed te kunnen opvangen. Daarnaast zijn nog eens 66 intercityrijtuigen gehuurd, naast de al eerder ingezette 24. Door de onderhoudsprocessen in de werkplaatsen efficiënter te organiseren, stonden minder treinen stil voor onderhoud en revisie. Al deze extra maatregelen resulteerden in een

Spoorwegveiligheid

stijging van het aantal zitplaatsen van 208.942 in 2006 naar

De trein behoort tot de veiligste vervoermiddelen. Ongeval-

209.650 in 2007. Dit aantal is bij aanvang van de dienst-

len op het spoor zijn zeldzaam. NS levert ook internationaal

regeling 2008 nog eens opgelopen naar 213.760.

gezien een uitstekende prestatie. NS wil deze positie

Toch kunnen wij hiermee nog niet geheel voldoen aan de

handhaven en hanteert dan ook intern hogere eisen dan die

vraag. Tijdens de spitsuren is sprake van volle treinen. Dit

door de Spoorwegwet worden gesteld.

zorgt ervoor dat reizigers hun kans op een zitplaats minder

Net als vorig jaar hebben zich in 2007 geen dodelijke

waarderen. Het oordeel van onze klanten over de beschik-

ongevallen voorgedaan met reizigers of medewerkers.

baarheid van zitplaatsen in het algemeen is gelijk gebleven

Helaas zijn in 2007 wel enkele reizigers lichtgewond geraakt

aan vorig jaar: 75% van onze klanten beoordeelde dit ook in

bij drie ongevallen. Bij het onderzoek naar deze ongevallen

2007 met een 7 of hoger.

is de Inspectie van Verkeer en Waterstaat betrokken. Ook in 2007 hebben wij prioriteit gelegd bij het terug-

In 2007 is wederom besloten om fors te investeren in uit-

dringen van het risico op botsingen en ontsporingen als

breiding op langere termijn. Naast de al eerder aangekondigde

gevolg van het rijden door een rood sein. De oplossing moet

instroom van nieuwe sprinters, eind 2008, is in september

op termijn vooral worden gevonden in de techniek. Treinen

een vervolgorder van 320 nieuwe sprinterrijtuigen aange-

die 40 kilometer per uur of harder rijden, worden bij het

kondigd. Zij worden geleverd vanaf het vierde kwartaal 2009.

passeren van een rood sein automatisch tot stilstand

Met de order is een investering van 435 miljoen euro

gebracht door het treinbeïnvloedingssysteem ATB. Treinen

gemoeid. De sprinters, met meer deuren, ruime balkons, een

die langzamer rijden niet. ProRail installeert de komende

licht interieur en een gelijkvloerse instap, staan model voor

jaren een verbeterde versie van dit systeem, waarbij dit wel

het comfortabele stadsgewestelijke vervoer van de toekomst.

het geval zal zijn. Tot het zover is, komt het in zulke gevallen

Zestig bestaande sprintertreinen (180 rijtuigen) zijn

volledig aan op alertheid van de machinist. Uit onderzoek

inmiddels zo veel mogelijk volgens dit concept gemoder-

blijkt dat NS-machinisten op dit punt hoger scoren dan

niseerd en rijden nu al op diverse trajecten in het westen van

machinisten van andere vervoerders in Nederland. Onze

het land. De overige 60 rijtuigen worden in de periode tot

inspanningen zijn er uiteraard ook op gericht om dit zo te

en met het tweede kwartaal van 2009 gemoderniseerd.

houden.

In 2006 is begonnen met een omvangrijke moderniseringsoperatie van intercitytreinen. Het gaat om 87 treinen (261 rijtuigen) van het type Koploper. De totale operatie kost 190 miljoen euro en duurt drie jaar. In 2007 zijn inmiddels negen treinstellen afgeleverd. Zij worden gefaseerd opgenomen in de dienstregeling.

49

Vanaf medio 2008 stromen ook de nieuwe intercitydubbel-

��

deksrijtuigen in van het type VIRM-4. In totaal worden

��

hiermee in 2008 gemiddeld 5.300 extra zitplaatsen geboden. Met de huidige capaciteit en voorziene uitbreiding kan NS

��

de verwachte reizigersgroei voorlopig aan. In het Vervoerplan 2008 is de doelstelling opgenomen dat 70% van

��

��

��

��

��

onze klanten de vervoerscapaciteit in de spits met een 7 of hoger waardeert.

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Kostenverlaging en inkoop

��

Wij steken veel energie in kwaliteitsverbeteringen. Wij passen onze ICT- personeels- en onderhoudssystemen zo aan

��

dat die onze processen beter ondersteunen. Wij breiden ��

��

��

��

��

��

��

onze dienstverlening op stations uit en zorgen voor vernieuwing van onze ticket- en serviceprocessen. Al deze ontwikkelingen vragen omvangrijke investeringen. Alleen al bij de uitbreiding en modernisering van het materieelpark gaat het om miljarden. Die extra investeringen verdisconteren wij niet in extra tariefsverhogingen; ze gaan hand in

Zorgen voor schone treinen en stations

hand met verbetering van het financieel resultaat door groei

In november lanceerden wij met ProRail een campagne voor

en productiviteitsverbeteringen. Ook op de inkoop van

een schoon station waarmee wij de schijnwerpers zetten op

goederen en diensten worden belangrijke besparingen en

onze schoonmaakinspanningen. Boegbeelden zijn Marja en

verbeteringen gerealiseerd.

Liny, de poetsdiva’s uit het succesvolle televisieprogramma

De afweging tussen zelf doen of uitbesteden is daarbij

‘Hoe schoon is jouw huis?’. Klanten kunnen meedoen met

continu aan de orde. Wij maken als regel een kosten-

een wedstrijd. De hoofdprijs is dat hun huis volledig wordt

batenanalyse van projecten of bedrijfsmiddelen, berekend

schoongemaakt door beide dames. In 2008 willen wij de

over de volle levensduur. Door een goede samenwerking

campagne speciaal toespitsen op die stations waar het

met leveranciers proberen wij vervolgens zo veel mogelijk

oordeel ‘reinheid’ nog achterblijft. In 2007 gaf 55% van

waarde te creëren, uitgedrukt in efficiency, innovatie,

onze klanten hiervoor een 7 of hoger. In 2006 was dit 53%.

verhoging van de klanttevredenheid, kortere time-to-

De reinheid van de treinen krijgt nu van 54% van onze

market, lagere kosten en beperking van risico’s. Hiertoe is

klanten een 7 of hoger, hetzelfde als in 2006. Dit ondanks

het inkoopproces stevig verankerd in de bedrijfsvoering.

een forse toename van het aantal graffiti-meldingen.

Inkopers werken in multidisciplinaire teams nauw samen met

Graffiti wordt volgens afspraak binnen 48 uur na melding

verantwoordelijken voor de NS-bedrijfsprocessen.

verwijderd.

Contracten komen tot stand via (Europese) aanbestedingen.

In het Vervoerplan 2008 is opgenomen dat 55% van onze klanten de reinheid van de stations en de treinen waardeert met een 7 of hoger.

50


Investeren in mensen

onverwachte ingangen’ ontwikkeld. Het is onder meer gebruikt bij de ontwikkeling van een stand voor carrière-

‘Investeren in mensen.’ Onder dit motto heeft NS in 2007

beurzen en de wervingscampagne van de Talent Clinic voor

een unieke CAO afgesloten met de vakbonden. In het

pas afgestudeerde academici. In 2007 is deze Talent Clinic

akkoord staan niet alleen de gebruikelijke arbeidsvoor-

voor de tweede maal georganiseerd. Uit 200 belangstel-

waarden voor de eerstkomende twee jaar. Er is ook

lenden zijn 29 talentvolle jongeren geselecteerd die een

afgesproken om in de komende vijf jaar samen met de

baan bij het bedrijf accepteerden.

bonden te gaan werken aan vergroting van het perspectief

De nieuwe inspanningen op de arbeidsmarkt blijven niet

voor de mensen en het bedrijf. De overlegpartijen zijn het in

onopgemerkt. NS staat inmiddels in de toptien van

dit kader eens geworden over ingrijpende moderniseringen

favoriete werkgevers, zo blijkt uit het Arbeidsmarkt

in het personeelsbeleid. Zo gaat NS meer aandacht besteden

GedragsOnderzoek (AGO) van Intelligence Group. In 2006

aan de stijl van leidinggeven, aan het levensfasebeleid, aan

stond NS in dit onderzoek nog op de 25ste plaats. Mooi is

de (bredere) inzetbaarheid van de medewerkers, professio-

dat NS ook stijgt in de belangstelling van hoogopgeleide

nalisering van de medezeggenschap en het gezondheids- en

starters en jonge professionals. Zo kwam de onderneming in

veiligheidsbeleid. Verder staat de diversiteit nu hoog in het

2005 nog niet voor in de top honderd van het Intermediair

vaandel. NS wil dat het personeelsbestand een goede

Imago Onderzoek, maar steeg NS met stip naar een veer-

afspiegeling van de samenleving gaat vormen. Met deze

tigste plaats in 2007.

CAO won NS in het derde kwartaal van 2007 de innovatietrofee van de Algemene Werkgeversvereniging Nederland.

NS wil de medewerkers meer invloed geven op de manier

Het akkoord is een belangrijke stap om de NS-organisatie en

waarop zij hun werk uitoefenen en de manier en tijden waar-

vooral de mensen die haar samen vormgeven fit voor de

op zij dit verrichten. Werkroosters worden nu nog collectief

toekomst te maken. NS ontwikkelt zich in hoog tempo tot

vastgesteld. Daarbij is het niet eenvoudig om aan de

een efficiënt, breed georiënteerd en klantgedreven bedrijf.

uiteenlopende wensen te voldoen. Op vier standplaatsen

De medewerkers bepalen vanuit hun professionaliteit en

van NS Reizigers zijn in 2007 experimenten begonnen waarbij

gastheerschap in hoge mate hoe klanten de dienstverlening

medewerkers zelf meer invloed kunnen uitoefenen op hun

beleven. Door hier goed invulling aan te geven, hebben zij

rooster en bijvoorbeeld ook diensten kunnen ruilen. De

een positieve invloed op imago, reputatie en resultaten van

experimenten worden medio 2008 geëvalueerd waarna een

het bedrijf.

besluit kan worden genomen over eventuele landelijke invoering.

Bij de groei van het bedrijf en de verdere vernieuwing van

Kort voor het verslagjaar is een medewerkersbetrokken-

producten en diensten hoort ook sociale innovatie. Alle

heidsonderzoek gehouden, waar bijna 7.800 NS’ers aan

partijen realiseren zich dat daar de nodige eensgezindheid

hebben deelgenomen. In 2007 zijn de resultaten ervan

bij nodig is. Alleen in een volwassen relatie tussen mede-

bekendgemaakt. NS’ers geven hun bedrijf rapportcijfer 6,8

werkers, managers, bedrijfsleiding en betrokken partijen

op een schaal van 1 tot 10, wat ongeveer gelijk is aan het

zijn de continuïteit en de werkzekerheid het beste gewaar-

landelijke gemiddelde. Positieve uitschieter is het werk-

borgd. ‘Samen voor service’ is dan ook het motto bij onze

plezier: maar liefst 86 procent heeft plezier in het werk en

gezamenlijke inzet om de bedrijfsdoelen te realiseren.

84% is tevreden over zijn werk. Negatief scoort de interne communicatie. Nog altijd zorgelijk is het feit dat 6% last

Ontwikkelingen

heeft van collega’s. Maatregelen zijn genomen om dit via de

Het aantal voltijds arbeidsplaatsen (fte) bij NS is licht gestegen

leidinggevenden te verbeteren. Ook zijn de gedragscode en

van 24.961 ultimo 2006 naar 26.004 ultimo 2007, met name

de vertrouwenspersonen opnieuw onder de aandacht

door groei van het aantal directe medewerkers

gebracht.

op de treinen. Kantoormedewerkers kunnen vanaf 2007 na een korte NS is weer volop zichtbaar op de arbeidsmarkt. Tijdens een

opleiding tien dagen per jaar aan de slag gaan op het

zomercampagne zijn 200 pas afgestudeerde mbo-studenten

station en in de trein. Doel is hun betrokkenheid bij het

als servicetrainee geworven. Ze zijn in september aan de slag

operationele proces te vergroten. NS Reizigers voert de regie

gegaan.

over dit project dat de naam ‘Binnen Buiten’ draagt. NS’ers

Speciaal voor starters en jonge professionals op hbo- en en

uit alle bedrijfsonderdelen nemen eraan deel. De reacties

academisch niveau is het communicatieconcept ‘NS biedt

zijn enthousiast.

51

Om het ondernemerschap te bevorderen en innovatieve

Nederlands gemiddelde (1,0). In 2007 is de Arbodienst-

ideeën een kans te geven, organiseerde NS in 2007 een

verlening aanbesteed en is het contract eind december

bedrijfsbrede wedstrijd onder de naam NS Play Station.

opnieuw gegund aan ArboUnie. In samenwerking met

Van de in totaal 758 aanmeldingen koos de jury na diverse

ArboUnie wil NS het vernieuwde gezondheidsbeleid vorm-

rondes twaalf teams die begin 2008 opgaan voor de finale.

geven en het ziekteverzuim verder terugbrengen.

De uiteindelijke winnaars mogen hun vernieuwende idee onder deskundige begeleiding uitwerken tot een

Centrale Ondernemingsraad

uitvoerbaar businessplan.

Het creëren van perspectief voor de onderneming en haar medewerkers. Dat was hét hoofdthema op de agenda van

Na een eerste groep van zestig in 2006 zijn in 2007 nog

de Centrale Ondernemingsraad (COR) in 2007. De COR ziet

eens veertig langdurig werkloze jongeren bij NS aan de slag

graag dat NS zich ontwikkelt tot een breed georiënteerde,

gegaan. De jongeren blijven negen maanden bij NS, lopen

gastvrije dienstverlener. Medewerkers moeten daarin vrijer

mee met een ervaren collega en krijgen een door NS

kunnen meebewegen met veranderende klantbehoeften.

ontwikkelde training. Het traject wordt afgerond met een

Dat stelt eisen aan de flexibiliteit van de organisatie. Van alle

assessment om de competenties vast te stellen. Daarna kan

betrokkenen vraagt het de bereidheid zich te ontwikkelen

de trainee aan de slag bij NS of bij een bedrijf waarmee NS in

en aan te passen. Voor iedereen die hierin meegaat, is er

dit project samenwerkt. Dit programma voert NS samen met

perspectief op continuïteit van werk.

het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) uit in het kader van de Taskforce Jeugdwerkloosheid. In drie jaar tijd zal NS

De COR heeft in 2007 zes keer overlegd met de NS directie.

in totaal 300 deelnemers aan dit programma ontvangen.

De belangrijkste onderwerpen die aan de orde kwamen, zijn de herinrichting van het concern, de OV-chipkaart en een

Ziekteverzuim

proactief personeelsbeleid. Voor wat betreft het laatste

Voorkomen is beter dan genezen. Om die reden heeft NS in

onderwerp is besloten tot een meerjaren personeels-

2007 besloten het gezondheidsbeleid te intensiveren en de

planning en -personeelsverkenning, met als doel de interne

aandacht voor preventie op te voeren. Met de campagne

vraag en het aanbod van de diverse expertises beter op

‘gezonde mensen in een gezond bedrijf’ wil NS een gezonde

elkaar af te stemmen, de interne mobiliteit van de mede-

leefstijl stimuleren en daarmee de gezondheid en vitaliteit

werkers te bevorderen en overcompleetverklaringen te

van medewerkers bevorderen. In diverse regio’s zijn

voorkomen. Ook is een aantal onderwerpen besproken op

bewegingsprogramma’s gestart; de openingsuren van het

het gebied van gezondheid en verzuimpreventie.

Utrechtse fitcenter zijn uitgebreid. In het kader van de CAO

Tijdens het jaarlijkse tripartiete overleg van directie, Raad

kregen alle NS’ers een waardebon van € 100, te besteden bij

van Commissarissen en COR was de strategie van de onder-

een aantal fitness- en wellness-centra en sportwinkels.

neming onderwerp van gesprek.

Verder blijft NS Railsport en andere personeelsverenigingen

Door een aanpassing van het reglement is de omvang van de

die iets bijdragen aan het thema ondersteunen.

COR uitgebreid van 14 naar 15 zetels. In de maanden april en mei waren er verkiezingen voor ondernemingsraden van de

Het ziekteverzuim (exclusief zwangerschap) bij NS Groep

bedrijfsonderdelen en de COR. De samenstelling is nu als

(exclusief Servex, Strukton) is helaas weer gestegen van 5,1%

volgt: Sietse Brouwer (voorzitter), Wim Willemse en

ultimo 2006 naar 5,6% ultimo 2007. Reden om de aandacht

Pieter Kemper (plaatsvervangend voorzitters), Peter Bekkers,

voor het ziekteverzuim binnen de bedrijfsonderdelen weer

Ate Biegel, Ivo van Bommel, Piet Buijsman, Huub van

op te voeren. Bij het grootste bedrijfsonderdeel met ook het

Doremalen, Martin ten Kate, Rien Maas, Katja van Nus,

hoogste verzuim – NS Reizigers – zijn in 2007 afspraken

Jo Paffen, Rob Polman, Regie Redmeijer en Bram van Stee.

gemaakt voor een eenduidige aanpak. Er zijn vijf ‘verzuim-

De functie van ambtelijk secretaris wordt vervuld door

monitoren’ aangesteld die managers en P&O-adviseurs

Jan van Es.

coachen bij de verzuimbegeleiding. Daarnaast lopen proeven met huisbezoek en de inzet van arbeidsdeskundigen. De

De directie heeft grote waardering voor de inzet en betrok-

CAO-afspraak tot het inleveren van (deels extra) vrije dagen

kenheid van de leden van de COR.

vanaf de tweede ziekmelding, is ook in de nieuwe CAO gehandhaafd. De verzuimfrequentie is na een forse daling in 2006 ook in 2007 gedaald, en wel van 1,2 naar 1,1 per medewerker per jaar. Dat is iets ongunstiger dan het

52

NS Jaarverslag 2007

Maatschappelijk betrokken Met alleen al in Nederland ruim 1,1 miljoen klanten per dag en de zorg voor 379 stations verspreid over het hele land vervult NS een belangrijke publieke rol. Voor velen zijn wij dagelijks een onmisbare schakel in hun leven.

Maatschappelijke betrokkenheid en duurzaam ondernemen

werken samen met de Stichting Slachtofferhulp aan

zijn voor ons vanzelfsprekend. Wij streven naar een juiste balans tussen economische, ecologische en sociaal-maat-

terugdringing van trauma’s na ongevallen. •

De circa 180 zelfdodingen per jaar op het spoor zorgen

schappelijke belangen. Wij investeren in de mensen, het

voor onnoemelijk veel menselijk leed, overlast voor

milieu én in de continuïteit van onze onderneming.

tienduizenden reizigers en schade. Samen met ProRail, de Yvonne van der Veerstichting en wetenschappers proberen wij het aantal zelfdodingen zo veel mogelijk

Investeren in de samenleving

terug te dringen. En wij zorgen voor de opvang van medewerkers en nabestaanden die hierbij zijn betrokken.

NS onderhoudt relaties met vele groepen in de samenleving.

•

NS wil dat treinen en stations toegankelijk zijn voor

Daarbij draait het om het winnen en het vasthouden van het

mensen met een functiebeperking. Wij werken eraan dat

vertrouwen bij de diverse groepen. Dat vereist overleg en

in 2030 negentig procent van de reizigers drempelvrij per

dialoog. En meer dan dat: transparantie bij het stellen van

trein kan reizen. Op steeds meer stations komen nu al

doelen en het uitwisselen van resultaten en ook openheid

liften, hellingbanen en roltrappen en zorgen geleidelijnen

over de dilemma’s die vaak aan besluiten voorafgaan.

ervoor dat visueel gehandicapten hun weg kunnen vinden. Op 100 stations zijn verrijdbare bruggen waarmee

Ondersteuning van maatschappelijke doelen

rolstoelgebruikers de trein in en uit gaan. Wij zorgen voor

NS is bij verschillende maatschappelijke thema’s nauw

persoonlijke assistentie. Onze website www.ns.nl is

betrokken en levert daarbij dan ook extra ondersteuning:

drempelvrij volgens de zogenoemde W3C-norm. Wij ondersteunen ook de Lucille Werner Foundation met

•

Het bedrijf bevordert het lezen via de sponsoring van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse

onder meer de verkiezing van ‘Miss Onbeperkt.’ •

sponsoren wij van 2005 tot en met 2008 de sportkoepel

met als hoogtepunt de jaarlijkse uitreiking van de NS

NOC*NSF, zowel op het gebied van de topsport als de

Publieksprijs. Wij helpen mee aan het terugdringen van

breedtesport, met uiteraard als hoogtepunt de

het analfabetisme door sponsoring van de Stichting Lezen en Schrijven en van eenvoudig ‘hertaalde’ boeken. •

NS stimuleert een sportieve en actieve levensstijl. Daarom

Boek (CPNB), de boekenweek en de kinderboekenweek

Olympische zomerspelen in Beijing, in augustus 2008. •

Wij stimuleren de maatschappelijke participatie van onze

NS staat voor tolerantie en respect in de samenleving.

medewerkers. Wie actief is in verenigingsverband kan via

Wij werken daartoe nauw samen met het Nationaal

ons medewerkersfonds financiële bijdragen aanvragen

Comité 4 en 5 mei. Wij proberen vandalisme en geweld

voor sociale doelen; momenteel op het gebied van sport

een halt toe te roepen; om te buigen in dialoog en betrokkenheid. Wij investeren daartoe niet alleen fors in

en lezen. •

Wij maken ons sterk voor het behoud van ons cultureel

veiligheidsmaatregelen in treinen en op en rond stations.

erfgoed. Wij sponsoren het Nederlands Spoorwegmuseum

In het kader van ons project Luisteris geven NS-

en werken nauw samen met het Utrechts archief.

medewerkers jaarlijks voorlichting op ruim 800 onder-

Ten slotte sponsoren wij het Nederlands Filmfestival; in dit

wijsinstellingen, gevangenissen en internaten. Wij

kader zetten wij jaarlijks een bioscooptrein in.

53

Dialoog met onze klanten

stelden de consumentenorganisaties en NS in december 2007

Onze afdeling klantenservice krijgt jaarlijks ruim twee

gezamenlijk vast dat de punctualiteit en de klanttevredenheid

miljoen reacties te verwerken. Klachten analyseren wij op

over een periode van 12 maanden voldeed aan de overeen-

verbetermogelijkheden die wij terugkoppelen naar de

komst die zij in 2003 sloten. Op basis van die onderlinge

medewerkers die service verlenen. Wij gaan met regelmaat

overeenstemming zal NS het nog resterende deel van de in

de dialoog aan met onze reizigers in klantenpanels.

2002 uitgestelde tariefsverhoging in 2008 uitvoeren.

NS maakt sinds 2007 gebruik van een digitaal panel van ruim 80.000 klanten. Het NS Panel is representatief voor de

Milieu

Nederlandse treinreiziger. De leden wordt regelmatig gevraagd naar hun mening over en ervaring met de dienstverlening van NS.

Ons milieubeleid is gericht op de volgende drie aandachts-

NS overlegt regelmatig met de consumentenorganisaties in

gebieden: CO2-reductie en beperking van het energiege-

het Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar

bruik door het verbeteren van de energie-efficiency, het

Vervoer (Locov) over wijzigingen in de dienstverlening rond

beperken van geluidsemissies en het vinden van een goede

het binnenlands en internationaal reizigersvervoer en vraagt

bestemming voor ons afval.

advies alvorens hierover een besluit te nemen. Naast het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en NS participeren de

Energie en klimaat

volgende consumentenorganisaties in het Locov: ANWB,

De trein is een klimaatvriendelijk vervoermiddel met een

Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland,

lage CO2-uitstoot. Bovendien is de trein ruimte-efficiënt

Consumentenbond, Fietsersbond, Landelijke Studenten

(er is minder ruimte nodig voor wegen en parkeerplaatsen)

Vakbond (LSVB), Ouderenorganisaties CSO en reizigers-

en veroorzaakt het reizigersvervoer per spoor weinig emissie

vereniging ROVER.

van fijnstof: de belangrijkste oorzaak van luchtvervuiling.

In 2007 heeft NS met de consumentenorganisaties gesproken

NS heeft zich in 2007 als eerste grote onderneming

over de dienstregeling 2008, over de doelstellingen en

geschaard achter de doelstelling van de Europese Unie: 20%

kwaliteit van de dienstverlening, over de klanttevredenheid

minder CO2-uitstoot in 2020 ten opzichte van 1990. Vanaf

en over de ontwikkeling van de OV-chipkaart. Tijdens die

1990 is onze uitstoot gedaald met tien procent. In de

gesprekken en in hun adviezen hebben de consumenten-

komende dertien jaar bij voortdurende reizigersgroei met

organisaties verbetervoorstellen aan NS gedaan. Daarnaast

nog eens tien procent dalen is dus ambitieus.

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

54

NS Jaarverslag 2007 / Maatschappelijk betrokken

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

NS heeft als doelstelling voor 2010 een efficiencyverbetering

Afval

van het gebruik van tractie-energie van 20%. Hiervan is 19%

Ons afvalbeleid is erop gericht om afval zo veel mogelijk te

bereikt.

vermijden en anders verantwoord te laten hergebruiken.

Nieuwe treinen helpen daarbij. Zo zijn de nieuwe sprinters

NS verwerkt per jaar zo’n vijf miljoen kilo afval. Dit betreft

30% zuiniger dan hun voorgangers, de veertig jaar oude

voornamelijk afval dat wij verzamelen in de treinen en op

stoptreinen. Nieuwe treinen kunnen - als een soort

de stations. Tweederde van dit afval is papier. Dit wordt

dynamo - hun remenergie terugleveren aan de bovenleiding

volledig gerecycled. Het resterende afval (blikjes, petflessen

zodat andere treinen in de omgeving daar gebruik van

en organisch materiaal) wordt verwerkt tot brandstof voor

kunnen maken. Oudere treinen passen wij zonodig hiervoor

energiecentrales of energiekorrels die worden gebruikt als

aan.

secundaire energiebron voor elektriciteitscentrales en

Wij trainen onze machinisten in energiezuinig rijden.

stadsverwarmingsprojecten in Scandinavië. In Nederland

In 2007 verdubbelde NS het aandeel duurzaam opgewekte

is dit nog niet mogelijk. Uit de verbrandingsresten worden

elektriciteit tot 10% van het totale elektriciteitsgebruik.

de metalen verwijderd voor hergebruik.

Daarmee behoren wij tot de vijf grootste afnemers van

Bij het productieproces in de werkplaatsen van NedTrain

groene stroom in Nederland.

komt het nodige afval vrij, zoals oplosmiddelen, verf, olie,

Ook onze dieseltreinen worden schoner. Samen met Railion

vetten en verpakkingsmateriaal. In de onderhoudsbedrijven

en ProRail zijn wij overgestapt op een dieselsoort met

vindt de inzameling en afvoer gescheiden plaats. Dit wordt

honderd keer minder zwavel. Daardoor kunnen wij onze

uitgevoerd door eigen mensen of specialisten van erkende

dieseltreinen gaan voorzien van een roetfilter.

afvalverwerkers. Het merendeel van het afval wordt al aan de bron gescheiden zodat er een minimum aan restafval

Geluid

overblijft. Metalen, hout en papier worden hergebruikt;

Geluidsoverlast wordt in Nederland voor een groot deel

de resterende afvalstoffen worden verantwoord verwerkt.

veroorzaakt door het vrachtverkeer op de weg, voor een

Afgelopen jaar heeft ons revisiebedrijf in Tilburg nieuwe

aanzienlijk deel door het goederenvervoer per spoor en voor

industriële reinigingsmachines geïnstalleerd. Deze machines

een relatief klein deel door het reizigersvervoer per trein.

werken met een milieuvriendelijk reinigingsmiddel en een

Wij willen een bijdrage leveren aan de oplossing. Een probleem

veel lagere temperatuur. De grootste voordelen hiervan zijn

doet zich voor bij driehonderd rijtuigen die nog zijn voorzien

een laag energieverbruik en 50% minder afval. Tevens is het

van gietijzeren remblokken. Het afgelopen jaar hebben wij

resterende afval goed te recyclen.

geëxperimenteerd met een nieuw type kunststofremblokken. Treinen worden daarmee 50% stiller. Alle betrokken

Bodemsanering

rijtuigen worden er de komende periode van voorzien.

De trein heeft in het verleden haar sporen in bodem en grondwater achtergelaten. Op veel locaties is de grond in meer of mindere mate vervuild geweest met olie, oplosmiddelen en restanten van kolen. NS Poort is als grondeigenaar van NS-percelen betrokken bij de aanpak van

55

ernstige bodemvervuiling die dateert uit de periode vóór

Dilemma’s en dialoog

1 januari 1995. Hiertoe is op 15 juli 1996 het Convenant Bodemsanering NS-percelen getekend door vertegenwoor-

De verwevenheid van NS met uiteenlopende maatschappe-

digers van NS, ProRail en de Ministeries van Verkeer en

lijke vraagstukken brengt ook dilemma’s met zich mee. Zo

Waterstaat en Volkshuisvesting, Milieubeheer en Ruimtelijke

kan het laten rijden van treinen op trajecten met weinig

Ordening. Om uitvoering te geven aan de convenant-

reizigers vanuit bereikbaarheidsoogpunt wenselijk zijn, maar

bepalingen hebben partijen de Stichting Bodemsanering

dat is het niet vanuit duurzaamheids- of bedrijfseconomische

NS (SBNS) opgericht die als opdrachtgever fungeert bij

overwegingen. NS streeft bij zulke dilemma’s naar de juiste

onderzoek en sanering van percelen. Het jaarbudget van de

balans. Om belangen goed af te wegen, hebben wij hierover

stichting bedraagt € 23 miljoen, waarvan NS jaarlijks ruim € 9

regelmatig contact met onze stakeholders, zoals regionale

miljoen bijdraagt. In 2007 zijn in totaal 93 saneringen

en nationale overheden en consumentenorganisaties.

uitgevoerd. Dit betreft deels langlopende saneringen

Enkele dilemma’s waar NS mee te maken heeft zijn:

waarmee al voor 2007 is begonnen. Daarnaast zijn ruim 160 locaties onderzocht. De SBNS spreekt ook niet NS-gelieerde

Daluren versus spitsuren. NS kent een gemiddelde bezet-

veroorzakers van bodemvervuiling op NS-terreinen aan. In

tingsgraad van 30%, maar in de spits vaak 100% bezette

dit kader is in 2007 € 720.000 ontvangen van derden.

treinen. Tegenover het belang dat klanten ook ’s avonds met

Een aantal partijen heeft de door hen veroorzaakte

de trein kunnen reizen, staat de ecologische en bedrijfs-

verontreiniging zelf opgeruimd. In 2008 zal volgens plan

economische onwenselijkheid om in de avond vaak met

op 72 locaties de grond geschikt worden gemaakt voor

vrijwel lege treinen te rijden. Een belangrijke vraag daarbij is

huidig en toekomstig gebruik.

of NS moet blijven inzetten op het verder vergroten van het aantal treinen in de spits, of het bedrijf een tekort aan

Inkoop

treinen in de spits mag incalculeren of juist tariefdifferen-

Inkoop is een belangrijke schakel in het duurzaamheidbeleid

tiatie zou moeten toepassen om de vraag beter te spreiden.

van NS. Concrete voorbeelden zijn de inkoop van energie-

Randstad versus periferie. Groei in reizigers, frequenties en

zuiniger apparatuur, FSC-gecertificeerd papier en groene

services op de drukke corridors in de randstad staat in

stroom. NS koopt jaarlijks meer dan een miljoen kilo papier

contrast met betaalbaarheid van dit serviceniveau op kleine

in. Meer dan de helft van dat papier is nu afkomstig uit

stations en rustige lijnen in de landsdelen. De vraag is of NS

duurzaam beheerde bossen. NS heeft in 2007 besloten om

de relatief hoge kosten van reizigersvervoer in ‘lege’

per 2010 alleen nog maar van FSC-gecertificeerd papier te

gebieden mag doorberekenen in de prijs van het traject of

gaan gebruiken, voor zover dat beschikbaar is. Wij onder-

grenzen mag stellen aan het serviceniveau in die gebieden

zoeken hoe wij duurzaamheidaspecten nog zwaarder

(met mogelijke inzet van ander vervoer, zoals tram, bus en

kunnen laten meewegen bij ons inkoopproces.

vervoer op maat). Individuele belangen versus grote groepen. Als dienst-

Visie op rendement en continuïteit

verlener wil NS graag het hart van de reiziger veroveren door zoveel mogelijk tegemoet te komen aan zijn of haar individuele klantwensen. Tegelijkertijd moet het bedrijf het

NS wil zorg dragen voor de continuïteit van haar dienst-

schaalvoordeel voor een zo groot mogelijke groep blijven

verlening en dus kunnen blijven investeren in kwaliteits-

realiseren. De vraag is hoe NS kan focussen op bijzondere

verbetering. Hiertoe is voldoende rendement nodig. Het

klantwensen met behoud van het schaalvoordeel.

gewenste rendement is vastgesteld op 7% (na belasting).

Rendementsdoelen versus maatschappelijke rol. NS moet

Feitelijk is hier sprake van een maatschappelijk rendement.

voldoende rendement halen uit de exploitatie om de

Immers: het resultaat van NS wordt ofwel geïnvesteerd in de

continuïteit van de dienstverlening te kunnen garanderen.

kwaliteitsverbetering van onze dienstverlening, ofwel het

Tegelijkertijd verwacht de samenleving van NS soms oplos-

komt bij afdracht aan de enige aandeelhouder van NS, het

singen in de keten of ten behoeve van specifieke groepen

Ministerie van Financiën, beschikbaar in de vorm van over-

die de onderneming bedrijfseconomisch niet kan

heidsmiddelen.

verantwoorden. De vraag is hier of NS die kosten mag doorbelasten in het treinkaartje van alle reizigers, van alleen betrokken reizigers volgens het profijtbeginsel of dat de overheid zou moeten bijdragen.

56

NS Jaarverslag 2007

Resultaten van activiteiten Reizigersvervoer

De nieuwe dienstregeling met (materieel- en personele kosten van) 200 treinen per dag meer, heeft een belangrijk

Het segment reizigersvervoer omvat in de eerste plaats het

kostenverhogend effect.

binnenlandse reizigersvervoer door het gelijknamige

Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten voor alleen het hoofd-

bedrijfsonderdeel, het internationale reizigersvervoer door

railnet bedraagt € 143 miljoen (2006: 198 miljoen).

NS Hispeed en het materieelonderhoud door NedTrain. De bedrijven werken nauw met elkaar samen. Zo heeft NedTrain

Het totale resultaat uit bedrijfsactiviteiten op het reizigers-

een vitale rol in het onderhouden en verbeteren van de

vervoer bedraagt € 174 miljoen. Dat is meer dan in 2006

treinen van NS. Indirect draagt het bedrijf zo ook bij aan de

(€ 154 miljoen).

prestatieverbeteringen in het kader van het Vervoerplan voor het Nederlandse hoofdrailnet. Waar relevant zijn de

Het aantal gehonoreerde claims in het kader van de regeling

resultaten van die laatste activiteit apart vermeld.

‘Geld terug bij vertraging’ bedraagt 692.694 (2006: 683.616)

Tot het segment hoort verder de deelneming van NS in het

Er is voor € 5,8 miljoen (2006: € 5,4 miljoen) aan vertra-

regionale vervoerbedrijf Syntus. Met de verdere liberali-

gingen gecompenseerd, gemiddeld € 8,37 per klant. Hiervan

sering van de Nederlandse spoorwegmarkt werken ook NS

wordt de helft aan ProRail doorbelast.

Reizigers en NedTrain in toenemende mate in opdracht van verschillende (regionale) overheden en concessiehouders.

Reizigersgroei in Nederland

Ook het reizigersvervoer in Engeland is onderdeel van dit

Het reizigersvervoer in Nederland is voor het vierde achter-

segment. Het wordt verzorgd door NS-dochter NedRailways

eenvolgende jaar toegenomen. De groei is 3,0%. Het totaal

met partner Serco.

aantal reizigerskilometers bedraagt 15,5 miljard tegen 15,1 miljard in 2006. Met het overgaan per 2007 van enkele

Resultaat reizigersvervoer

regionale lijnen naar andere vervoerders is de oorspronke-

Voor het Nederlandse hoofdrailnet zijn de opbrengsten

lijke vergelijkingsbasis in 2006 aangepast.

gestegen met 6,7% van € 1.568 miljoen naar € 1.673 miljoen

NS heeft in 2007 opnieuw via succesvolle campagnes nieuwe

door de tariefsverhoging (1,5% per januari 2007), door extra

reizigers geworven, zowel incidentele klanten, als abonne-

verkopen rond evenementen en door geslaagde verkoop-

menthouders.

acties, die nieuwe klanten trokken en bestaande klanten

Op basis van een raamovereenkomst met Rijkswaterstaat

konden verleiden om vaker te reizen.

kan NS automobilisten een aantrekkelijk aanbod doen om

De totale opbrengsten uit het segment reizigersvervoer dalen

gebruik te maken van de trein zolang hun bestemming

met € 17 miljoen van € 2.430 miljoen in 2006 naar € 2.413

vanwege werkzaamheden aan de weg tijdelijk lastig

miljoen in 2007 (0,7%). Hierbij moet rekening worden

bereikbaar is. Zij kunnen tegen een vast tarief (€ 2 euro)

gehouden met bijzondere opbrengsten in 2006, zoals de

voor een specifiek traject een Van A naar Beter-kaartje

verkoop van NedTrain Consulting en een compensatie door

kopen. Tijdens dergelijke actieperiodes verdubbelde het

de staat inzake Thalys. Laten wij deze incidentele posten uit

aantal forensen dat met de trein naar het werk reist. Een

2006 buiten beschouwing, dan zien wij dat de opbrengsten

deel van de nieuwe treinforensen bleef daarna klant.

in 2007 met € 60 miljoen zijn gestegen ten opzichte van 2006. Ook bedrijven bestellen voor hun werknemers steeds vaker De totale kosten bedragen € 2.239 miljoen (2006: € 2.276

treinreizen, kaarten en abonnementen bij NS. De omzet van

miljoen). Hierbij moet rekening worden gehouden met een

NS-jaarkaarten in dit zakelijk segment is in 2007 met 10%

incidentele last van € 140 miljoen in 2006 in verband met de

gestegen. Bedrijven trekken nu ook hoogopgeleide

neerwaarts bijgestelde verwachtingen van de omzet en de

medewerkers aan met een ‘trein van de zaak.’ Door files,

stijgende kosten van de hogesnelheidslijn. Laten wij deze

stijgende brandstofprijzen en bijtellingen wordt de trein een

incidentele last uit 2006 buiten beschouwing, dan zien wij

aanlokkelijk alternatief.

dat de lasten in 2007 met € 103 miljoen zijn gestegen.

De trend is dat zakenreizigers hun autoritten steeds vaker

57

combineren met de trein. NS bracht in samenwerking met

aantal regionale en stadsgewestelijke treindiensten aan

BNR en Het Financieele Dagblad de NS-Business Card via de

decentrale overheden. Het betreft de verbindingen die geen

campagne ‘Ontspannen reizen is ontspannen zakendoen’

deel uitmaken van het landelijke hoofdrailnet en waarvan de

extra onder de aandacht van deze groep. Met de NS-

concessie aan NS is gegund. Op basis van de Wet Personen-

Business Card kun je immers moeiteloos ticketless reizen per

vervoer 2000 moeten overheden de exploitatie van die

trein en gebruikmaken van taxi’s, parkeerfaciliteiten,

treindiensten openbaar aanbesteden of als overgangsmaat-

OV Fiets, draadloos internet op stations en de lounge van NS

regel onderhands gunnen aan vervoerders. Het is NS gelukt

Hispeed. De campagne was succesvol. Saillant was dat eind

om een aantal concessies te verwerven. Andere lijnen

2007 een contract met Athlon Car Lease werd gesloten,

worden inmiddels geëxploiteerd door andere vervoerders,

waarmee al haar 120.000 lease-autobezitters de moge-

waaronder Syntus, waarin NS een 50% belang heeft.

lijkheid kregen van een NS-Business Card.

Op dit moment rijdt NS op basis van concessies de trein-

De omzet van de NS-Business Card in het zakelijk segment is

diensten op de trajecten Gouda-Alphen aan den Rijn,

in 2007 met liefst 70% gestegen. Onder de nieuwe klanten

Zwolle-Emmen, Zwolle-Kampen, Zutphen-Apeldoorn en

zijn grote en toonaangevende ondernemingen als Arcadis,

Rotterdam-Hoek van Holland. De treindienst Houten-Houten

Deloitte, Fortis Bank, IBM, KPN en Shell. De NS-Business Card

Castellum wordt onderdeel van het hoofdrailnet zodra de

wordt in de toekomst geïntegreerd met de OV-chipkaart.

spoorverdubbeling op het traject Utrecht-Geldermalsen is

Daarmee wordt het gebruik voor de automobilist gemak-

gerealiseerd; naar verwachting is dat in 2010.

kelijker en de controle in de trein door de conducteur

RET en HTM hebben inmiddels het reizigersvervoer op de

eenvoudiger.

Hofpleinlijn en de Zoetermeer Stadslijn overgenomen van NS. Beide lijnen zijn in de loop van 2007 in gebruik genomen

De succesvolle verkoop van goedkope NS-kaarten via

als onderdeel van RandstadRail dat door beide vervoerders

vestigingen van Blokker en Kruidvat is ook in 2007 voort-

als metro- respectievelijk tramnetwerk wordt geëxploiteerd.

gezet. Nieuw in 2007 was een dagkaart die gratis bij een

Met ingang van de dienstregeling 2007 is de exploitatie van

boekenbon werd verstrekt en waarop klanten iemand

vier spoorlijnen overgedragen aan regionale vervoerders:

tijdens de daluren gratis konden meenemen. Dit soort acties

Amersfoort-Ede/Wageningen ging naar Connexxion,

trekt relatief veel nieuwe klanten die de actie benutten om

Dordrecht-Geldermalsen naar Arriva en Nijmegen-Roermond

kennis te maken met de trein.

en Maastricht-Kerkrade naar Veolia Transport. Connexxion vervoerde al reizigers per trein op de verbin-

Driekwart van de treinreizigers besteedt dagelijks gemiddeld

dingen Almelo-Mariënberg en Arriva was al actief met

38 minuten aan lopen en fietsen naar en van een station.

treinvervoer in Noord-Nederland.

Velen halen zo ongemerkt de norm van 30-minuten-beweging per dag, maar weinigen zijn zich daarvan bewust. Via een

Binnenlands reizigersvervoer onder één dak

advertentiecampagne en tv-commercials is hier ruim aandacht

In 2007 zijn alle activiteiten op het gebied van het binnen-

besteed. De campagne is vooral onder forensen positief

lands reizigersvervoer onder de paraplu gebracht van NS

ontvangen.

Reizigers. Toegevoegd zijn NS Commercie, Tickets & Service

In 2007 zijn meer abonnementen en jaarkaarten via

en NS Concernveiligheid. Doel hiervan is om de dienst-

bedrijven verkocht en iets minder trajectkaarten en jaar-

verlening aan klanten zo goed mogelijk te integreren en

kaarten aan particulieren. Ten slotte zijn er ook meer

daarmee het klantoordeel verder te verbeteren. In de

studentenkaarten verstrekt; dit jaar zijn er wederom meer

nieuwe organisatie kan nu sneller een afweging worden

studenten per trein gaan reizen.

gemaakt tussen commerciële en operationele belangen. Wij kunnen de wensen en behoeften van de klanten effectiever

Regionale concessies

vertalen bij de vormgeving van onze dienstverlening en de

In 1998 is het Ministerie van Verkeer en Waterstaat begonnen

ontwikkeling van innovatieve concepten. Ook is een flexi-

met het overdragen van de verantwoordelijkheid voor een

beler personeelsinzet mogelijk.

58

NS Jaarverslag 2007 / Resultaten van activiteiten

Met de voortschrijdende liberalisering van het personen-

ceerd, de nieuwe naam voor NS Internationaal en het

vervoer per trein en het openbaar vervoer in zijn algemeen-

paraplumerk voor alle internationale dienstverlening:

heid in Europa, zal de concurrentie in de vervoersmarkt

Thalys, Eurostar, TGV, ICE International en de toekomstige

verder toenemen. Dit verscherpt de noodzaak van een

binnenlandse en internationale services op de HSL-Zuid.

excellente dienstverlening, efficiënt uitgevoerd tegen een

NS Hispeed staat voor snelheid en gemak. Alle medewerkers

goede prijs.

zijn opgeleid en getraind om de filosofie van de nieuwe organisatie en de kwaliteit van het merk te kunnen

Ambitie

uitdragen. In december ging NS Hispeed echt live.

De continuïteit van het reizigersvervoer in Nederland is

In de loop van 2007 hebben wij nieuwe vormen van dienst-

verankerd in de concessie voor het hoofdrailnet. Die is ons

verlening geïntroduceerd die nieuwe klanten, met name

door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat gegund tot

automobilisten, moeten gaan verleiden de trein te nemen.

2015. Al onze activiteiten zijn erop gericht om onze dienst-

Op Amsterdam en Rotterdam Centraal zijn comfortabele

verlening verder te verbeteren en onze maatschappelijke rol

lounges gekomen voor klanten van NS Hispeed en Business

nog verder vorm te geven.

Card-houders van NS. Onze volledig vernieuwde NS Hispeed-

NS Reizigers realiseert dit door het verder verbeteren van de

website biedt meer boekingsgemak, de mogelijkheid van

dienstverlening, het vergemakkelijken van de reis van deur-

hotelreserveringen en toegankelijke reisinformatie van deur-

tot-deur en het toesnijden van de service en informatie op

tot-deur.

individuele behoeften. Zo bepaalt de klant hoe, waar en wanneer hij ons nodig heeft.

Gedurende het hele jaar is gewerkt aan de voorbereiding

Omzetverhoging denken wij te realiseren door effectieve

van onze activiteiten op de HSL-Zuid. Wij hebben hierover

marktbewerking en innovaties en verbeteringen in de

frequent overleg gevoerd met de overheid. De minister van

dienstverlening. Onze focus bij de groei van het aantal

Verkeer en Waterstaat besluit wanneer deze lijn in gebruik

reizigers ligt bij verbetering van de bezettingsgraad van de

genomen kan worden en wanneer de eerste treinen kunnen

treinen. Wij willen met name bevorderen dat onze zes

gaan rijden. Tussen beide momenten ligt een verplichte

miljoen incidentele reizigers voor sociaal-recreatieve

testperiode van een halfjaar. De hogesnelheidslijn kan nog

doeleinden vaker in de daluren per trein op stap gaan.

niet voor testen en gebruik worden opgeleverd aan concessiehouder High Speed Alliance, waarin NS en KLM deel-

Internationaal

nemen. Door tegenvallers bij de bouw van het nieuwe

Het jaar 2007 stond in het teken van het verbeteren van het

Europese beveiligingssysteem ERTMS kunnen de ritten naar

financieel resultaat van het internationale vervoer, de

verwachting pas in de tweede helft van 2008 beginnen. De

vorming van een nieuw paraplumerk voor het internationale

vertraging is te wijten aan onduidelijke technische specifi-

en binnenlandse hogesnelheidsvervoer - NS Hispeed - en de

caties voor de beveiliging. De introductie van een geheel

voorbereiding van de exploitatie van de HSL-Zuid.

nieuw systeem, het eerste grensoverschrijdende in Europa,

De commerciële slagkracht is in 2007 opnieuw vergroot. NS

is uitermate complex. Dit is ook de belangrijkste reden dat

noteerde op het internationale vervoer wederom omzet-

de eerste omgebouwde Thalystreinen en de nieuwe trein-

groei en 2,3% meer reizigers. Daarmee is de groei van de

stellen uit Italië naar verwachting pas eind 2008 in gebruik

afgelopen twee jaar ook in 2007 voortgezet. De distributie-

kunnen worden genomen. Tot deze treinen beschikbaar zijn,

kosten per reiziger zijn verder gedaald ten opzichte van

wordt gereden met lease-locomotieven die geschikt zijn

2006. Dat komt doordat 24% van de internationale vervoers-

voor de HSL-Zuid en 77 rijtuigen die wij speciaal hiervoor

omzet nu afkomstig is van klanten die gebruikmaken van

hebben aangepast.

selfservicefaciliteiten op het internet en de kaartautomaten. Eind 2006 was dit nog 23%.

Wij hebben in 2007 veel energie gestoken in de verbetering

77% van onze klanten geeft nu een 7 of hoger aan het

van de samenwerking met onze internationale partners -

internationaal vervoer. Dat is meer dan in 2006 (76%) en

Thalys, ICE International en Eurostar - met tastbare

opmerkelijk omdat de dienstverlening in 2007 op een

resultaten. Wij noteerden omzetgroei voor alle drie

belangrijke verbinding - de Intercity naar Brussel - tekort

formules. Met Rail Europe, de distributiedochter van de

schoot door technische problemen met Belgische loco-

SNCF, tekenden wij in 2007 een Memorandum of Under-

motieven. Dat betekent dat de medewerkers dit uitstekend

standing voor verdere samenwerking.

hebben gecompenseerd.

Reizigers moeten onbelemmerd kunnen doorreizen met de

In maart hebben wij op de AutoRAI NS Hispeed geïntrodu-

diverse hogesnelheidstreinen in Europa.

59

Daarom is NS Hispeed mede initiatiefnemer van Railteam,

gemonitord. Ook de afleverkwaliteit houdt alle aandacht.

een samenwerking tussen Europa’s belangrijkste hoge-

De in 2006 ingezette nieuwe methode van kwaliteits-

snelheidsondernemingen: DB, SNCF, NS Hispeed, Eurostar,

inspecties (PQI) wierp in 2007 vruchten af; het aantal bij

NMBS, ÖBB, SBB en de dochters Thalys en Lyria. Railteam

controle gesignaleerde fouten is gehalveerd.

creëert voor de klant een drempelloos product ten aanzien

NedTrain heeft diverse moderniserings- en nieuwbouw-

van tariefsystemen, ticketing, kwaliteitsstandaarden en

projecten in gang gezet om de revisie- en onderhouds-

reizigersrechten. Railteam is in juli 2007 aan de Europese

processen gestroomlijnder te kunnen aanpakken. Belangrijke

pers gepresenteerd.

mijlpaal in 2007 was de opening van een nieuwe onder-

Eind 2007 hebben wij de NS Travel-activiteiten verkocht aan

houdswerkplaats in de Amsterdamse Watergraafsmeer door

De Jong Intra vakanties.

burgemeester Cohen. In het revisiebedrijf in Haarlem is een nieuwe productiehal in gebruik genomen die de output en

Materieelonderhoud

doelmatigheid van het proces verbetert.

NS-dochter NedTrain verzorgt het onderhoud en de renovatie van reizigerstreinen en is van vitaal belang voor

Reizigersvervoer buitenland

het binnenlands en internationaal reizigersvervoer van NS.

NedRailways, een 100% dochter van NS Groep, speelt in op

NedTrain doet dit in de revisiebedrijven in Haarlem en

de kansen die de voortschrijdende liberalisering van de

Tilburg, vijf onderhoudswerkplaatsen en enkele tientallen

spoorwegsector in de Europese Unie met zich meebrengt.

kleinere servicelocaties door het hele land. NedTrain levert

NedRailways heeft als missie om in het buitenland openbaar

hiermee een belangrijke bijdrage aan de inzetbaarheid van

vervoerconcessies te verwerven en te exploiteren en zich te

onze vervoerscapaciteit.

onderscheiden door hoogwaardige dienstverlening aan de

NedTrain heeft in 2007 de koers voor de komende jaren

reizigers, hoge medewerkerstevredenheid en krachtige

vastgelegd. Het bedrijf heeft de ambitie om in 2010 het

samenwerking met belanghebbenden. Belangrijke onder-

modernste onderhoudsbedrijf binnen Europa te zijn.

delen van de strategie zijn het ondersteunen van overheden

Innovatief, veilig, kwalitatief hoogwaardig en kosten-

bij openbare aanbestedingen en de uitwisseling van best

efficiënt. Daarmee wil NedTrain NS helpen om in 2015 de

practices op operationeel niveau met alle bedrijfsonderdelen

concessie voor het hoofdrailnet te verlengen en andere

van NS. NedRailways stuurt prestaties en kwaliteitsverbete-

concessies te verwerven. NedTrain heeft in 2007 gewerkt

ringen op basis van het zogenoemde EFQM-model.

aan het verder verbeteren van de inzetbaarheid, afleverkwaliteit en veiligheid van de treinen, het innovatief

De Britse spoorwegmarkt kent sterke concurrentie. Op deze

vermogen van de medewerkers en de kostenefficiency.

markt heeft NedRailways met twee spoorwegconcessies

Belangrijk kwaliteitscriterium is een zo hoog mogelijke

(Merseyrail en Northern Rail) een sterke positie verworven.

bedrijfszekerheid van de treinen. In dit kader streeft

Het bedrijf exploiteert Merseyrail en Northern Rail in een

NedTrain naar een halvering van het aantal rijtuigen dat

joint venture met partner Serco; beide partijen zijn daarin

voor onderhoud aan de rijdende dienst is onttrokken van

gelijk vertegenwoordigd. Merseyrail betreft een in 2003

400 begin 2007 naar 200 in 2010. Dat programma verloopt

verworven concessie van 25 jaar voor stadsgewestelijk

succesvoller dan gepland. Eind 2007 is de reserve al

spoorvervoer in en rond Liverpool. Northern Rail, toegekend

verminderd met 70 rijtuigen. Positief signaal is ook dat ten

eind 2004, is een concessie voor 6 ¾ jaar (met mogelijkheid

opzichte van 2006 20% minder treinen onderweg zijn

tot verlenging van twee jaar) en bestrijkt het noorden van

gestrand; het aantal ongeplande onderhoudsbeurten

Engeland. Northern Rail en Merseyrail vervoerden in 2007

vanwege storingen is met 2.000 verminderd. Dit heeft

gezamenlijk meer dan 330.000 passagiers per dag en

zeker bijgedragen aan de hoge punctualiteit in 2007.

boekten een totale gezamenlijke opbrengst van € 473 miljoen, berekend op het 50%-aandeel van NedRailways in

NedTrain heeft in 2007 het onderwerp innovatie centraal

beide maatschappijen. Beide concessies zijn winstgevend en

gesteld, onder meer via de ideeënwedstrijd voor de

presteren beter dan verwacht, zowel in operationeel als

medewerkers ‘Boter bij de Vis.’ Daarnaast heeft NedTrain in

financieel opzicht. NedRailways stimuleert reizigersgroei en

dit verslagjaar veel aandacht besteed aan het onderwerp

richt zich binnen bestaande concessies ook op nieuwe

veiligheid. Het aantal veiligheidsincidenten moet in 2010

activiteiten, zoals het beheer van het South Parkwaystation

met 90% zijn gedaald (van 15 naar 2). Rond dit thema zijn in

in Liverpool.

het hele land presentaties gehouden voor de medewerkers; daarnaast is de regelgeving aangescherpt en beter

60


Daarnaast schrijft NedRailways in op nieuwe aanbe-

bij enkele andere vervoerders en materieelexploitanten.

stedingen. Dankzij haar solide basis en ruime expertise

De punctualiteit is gestegen van 87,4 % naar 88,3% (op

is NedRailways in staat groeikansen te benutten.

vijfminutenbasis). Het aantal vertragingen dat aan Northern

De concurrentie op de Europese markt voor openbaar-

Rail zelf te wijten is, is 8% minder dan gecontracteerd.

vervoercontracten wordt steeds heviger. De wijze waarop

In juni 2007 verhuisde het operationele besturingscentrum

Europese overheden aanbestedingsprocedures aanpakken,

van Northern Rail in Manchester naar een open ruimte in

wordt tegelijkertijd steeds professioneler en de contract-

een nieuw gebouw. Die ruimte wordt gedeeld met Network

specificaties gedetailleerder. Daardoor is het voor mede-

Rail en een andere grote vervoerder, TransPennine Express.

dingers moeilijker om zich te onderscheiden. Bij de selectie

De hechte dagelijkse samenwerking pakt goed uit bij het

van potentiële deelnamekansen in Europa richt NedRailways

oplossen van calamiteiten.

zich op markten waar de voorwaarden gunstig zijn, zoals het

Ter bevordering van de sociale veiligheid sloot Northern Rail

Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Scandinavië.

in 2006 een Joint Performance and Improvement Plan met

NedRailways heeft in 2007 samen met Serco meegedongen

de Britse transportpolitie. Daarmee richten beide partijen

naar de concessie voor de West Midlands. Helaas werd de

zich op het terugdringen van de criminaliteit op de tien

combinatie in de laatste ronde gepasseerd door een

treinseries en stations waar dertig procent van de problemen

concurrent.

speelt. Deze samenwerking leidde ertoe dat het aantal

Het Best Practice Center van NedRailways dat inmiddels twee

incidenten tegen medewerkers binnen een jaar met 22%

jaar bestaat, coördineert en bevordert de internationale

verminderde. In dezelfde periode daalde de criminaliteit op

uitwisseling van kennis en ervaring tussen Northern Rail,

het Northern netwerk als geheel met 11,8%; de jeugd-

Merseyrail en NS via seminars, stages, werkbezoeken,

criminaliteit tijdens de zomer met 19%.

publicaties en een intranet. Doel is prestatieverbetering stimuleren door uitwisseling van informatie tussen de

Een week noodweer plaatste Northern Rail in juni 2007 voor

verschillende bedrijven.

grote problemen. Treintrajecten overstroomden en zelfs stations leden onder de wateroverlast. Veel treinen vielen

Northern Rail

uit en reizigers kregen te maken met enorme vertragingen.

Northern Rail boekte in 2007, haar derde concessiejaar,

Er is hard gewerkt om zowel schade te herstellen als

wederom groei in termen van inkomsten, passagiersaan-

vertrouwen bij reizigers terug te winnen. Met succes.

tallen en prestaties.

Niettemin is de klanttevredenheid door de gebeurtenissen

Northern Rail is met 2.500 treindiensten per dag de grootste

beïnvloed: 79% van de klanten was in 2007 tevreden tot zeer

spoorwegexploitant van het Verenigd Koninkrijk. Het aantal

tevreden over de dienstverlening door Northern Rail. Dit was

reizigers is sinds het begin van de concessie in 2004 met 22

in 2006 nog 84% en in 2005 eveneens 79%.

procent gestegen, van 60 miljoen tot de huidige 78 miljoen. De omzet in 2007 is met 9 procent gestegen.

Merseyrail

Northern Rail is in juli 2007 in Londen uitverkoren tot

Het jaar 2007 is het vierde concessiejaar van de 25-jarige

openbaarvervoerbedrijf van het jaar. De jury prees het

concessie die NedRailways en Serco in 2003 hebben

bedrijf voor de reizigersgroei, de inzet van meer treinen en

verworven voor het stadsgewestelijk treinvervoer in

de kwaliteitsverbetering van stations.

Liverpool. Merseyrail hoort zowel operationeel als financieel tot de best presterende vervoerders van het Verenigd

Voor het revitaliseren en verfraaien van de kleine stations in

Koninkrijk. Het aantal reizigers is sinds het begin van de

samenwerking met lokale gemeenschappen, werd Northern

concessie met 20% gestegen van 24,6 miljoen naar de

Rail door Business in the Community verkozen tot hét

huidige 29,6 miljoen. In 2007 stijgen de opbrengsten met

nationale voorbeeld van Excellence in Rural Action. De prijs

6,9% ten opzichte van 2006. Uitschieter is de opbrengst van

werd uitgereikt door de Britse kroonprins Charles en de

de Railpass Season Ticket (+ 37%).

Amerikaanse voormalig vice-president en milieuvoorman Al Gore.

In 2007 opende Merseyrail twee nieuwe M-to-Go-winkels

De kwaliteit van de dienstverlening is in de loop van 2007

op de stations Hamilton Square en Southport. De eerste

steeds verder verbeterd. Er kwamen nieuwe treinen en het

winkel opende in 2006 op proef op station Moorfields. Het

treinonderhoud werd efficiënter. Zo steeg het aantal

M-to-Go-concept is ontwikkeld op basis van NS-expertise

treinkilometers tussen onderhouds- en reparatiebeurten in

met retail op stations. Voor de exploitatie van het concept,

2007 met 20 procent. Met dit als troef wist Northern Rail een

waarin ticketverkoop en retailactiviteiten zijn geïntegreerd,

aantal nieuwe onderhoudscontracten in de wacht te slepen

worden werknemers van Merseyrail ingezet. De winkels

61

maken het station aantrekkelijker en worden door reizigers

Reizigersvervoer totaal

en medewerkers hoog gewaardeerd.

In miljoenen euro’s

Ook op het gebied van sociale veiligheid boekte Merseyrail

Totaal bedrijfsopbrengsten

2.413

2.430

positieve resultaten. Het aantal incidenten met bedreigingen

Totaal bedrijfslasten

2.239

2.276

van medewerkers en klanten is in 2007 gedaald met 30%,

Bedrijfsresultaat

het aantal incidenten door asociaal gedrag met 50%.

Totaal activa

Merseyrail en opdrachtgever Merseytravel wonnen

Investeringen

gezamenlijk de Rail Business Award voor Station Excellence

Afschrijving

voor het Liverpoolse South Parkway Station dat is geopend

Aantal medewerkers in fte’s ultimo

in 2006. De prijs is een initiatief van de Hongkong and Sjanghai Banking Corporation (HSBC).

1

2007

2006

174

154

3.711

3.548

494

206

208

273

16.817

16.298

Operationele uitvoering vervoersprocessen en materieelonderhoud en -beheer in Nederland en het buitenland.

Merseyrail wil de komende jaren zowel operationeel, financieel als qua klantgerichtheid nieuwe stappen voorwaarts zetten. In 2007 zijn de visie Merseyrail – more than just a journey en een daaraan gekoppelde vijfjarenstrategie

Reizigersvervoer Nederlandse hoofdrailnet In miljoenen euro’s

2007

2006

aan alle medewerkers gepresenteerd; alle eerste lijnsmanagers zijn hierbij ingeschakeld.


1.673

1.568

De punctualiteit is in 2007 gestegen van 92,6% naar 94,3%


1.530

1.370

op vijfminutenbasis. Met deze hoge score hoort Merseyrail

Bedrijfsresultaat

samen met Chiltern Railways, dat vrijwel dezelfde punctua-

Totaal activa

liteit realiseerde, tot de twee best presterende spoorweg-

143

198

2.849

2.626

Investeringen

362

130

bedrijven van Groot-Brittannië. Belangrijkste succesfactor

Afschrijving 1

189

169

bleek de gezamenlijke huisvesting van het lokale


9.914

8.944

management team van infrabeheerder Network Rail met het

Operationele uitvoering vervoersprocessen op het Nederlandse hoofdrailnet.

operationele team van Merseyrail.

1

Afschrijving omvat tevens bijzondere waardevermindering.

87% van de reizigers is in 2007 tevreden tot zeer tevreden over de dienstverlening, een hoge score die mede te danken is aan de hechte samenwerking tussen Merseyrail en


opdrachtgever Merseytravel.

�� Concessies in Groot-Brittannië

De toenemende verkeersdrukte zorgt niet alleen voor files op de wegen, congestie rondom de steden en een zeer

��

intensief benut spoorwegnet. Ook de druk op de capaciteit,

��

leefbaarheid en de kwaliteit van stations en stationsgebieden neemt toe. Wij willen dat de grotere stations zich ontwikkelen tot

��

��

��

��

��

��

vervoer en aantrekkelijke verblijfs- en overstaplocaties. De stations vragen niet alleen om vergroting van hun transfercapaciteit, maar ook om uitbreiding en aanpassing

��

van hun diensten- en voorzieningenniveau. Klanten stellen

��

��

moderne OV-Terminals voor verschillende vormen van ��

��

hogere eisen aan de kwaliteit en snelheid waarmee zij geholpen worden en willen onderweg diverse activiteiten kunnen ondernemen.

62


Het station zelf evolueert zo tot een dynamische ontmoetings-

Op het gebied van stationsontwikkeling heeft NS ook inter-

plaats, het gebied rondom het station tot een binnenstedelijk

nationaal een sterke reputatie. Station Amersfoort is in 2007

gebied dat aantrekkelijk is door een mix van functies op het

in de categorie middelgrote stations winnaar geworden van

gebied van wonen, werken, leren, winkelen en recreëren.

de International Best Station Award. Station Den Bosch

NS beschikt met haar unieke ervaring op het gebied van

kreeg in de categorie grote stations de tweede prijs.

vastgoedontwikkeling en -exploitatie over de juiste

NS Poort is architect van een nieuw stationsconcept, dat in de

competenties om op deze nieuwe klantbehoeften goed in te

toekomst moet gaan leiden tot een aanzienlijke verbetering

spelen. Dit vereist wel een geïntegreerde visie en aanpak.

van de inrichting van stations. Commerciële functies en services

Daarom heeft NS al haar activiteiten op dit vlak sinds 2007

worden geclusterd in voor passanten en reizigers herkenbare

gebundeld in één bedrijfsonderdeel voor knooppunt-

werelden met elk hun eigen sfeer en belevingswaarde. Het

ontwikkeling en –exploitatie: NS Poort.

aanbod aan producten en diensten wordt verbreed. In oktober is op Amsterdam Centraal het ServiceCenter

In het verslagjaar is gewerkt aan de vaststelling van de

geopend, waar reizigers informatie kunnen halen over

uitgangspunten en koers van dit nieuwe bedrijfsonderdeel

reizen per trein in binnen- en buitenland en kaartjes kunnen

waarin NS Stations en NS Vastgoed nu zijn samengegaan.

kopen voor bestemmingen in heel Europa. Deze formule

NS Poort wil stations en stationsgebieden ontwikkelen,

komt als onderdeel van de ‘reiswereld’ ook op andere grote

exploiteren en beheren en zo aangename, levendige en

stations. De eerste retailpartner die invulling komt geven

duurzame locaties creëren waar mensen met plezier

aan het nieuwe stationsconcept is MOOI, een innovatieve

verblijven, wonen, winkelen en werken en waar bedrijven

parfumerieketen die zich in eerste instantie zal vestigen op

zich graag vestigen. NS Poort verricht die activiteiten zelf of

de stations Leiden, Amsterdam en Den Haag Centraal.

voert er de regie over. Doel is daarmee een meerwaarde te

Op station Leiden willen wij samen met ProRail onze visie op

scheppen voor een diversiteit aan klanten: reizigers en

de inrichting van het station van de toekomst gaan testen;

passanten die gebruikmaken van het station, de trein en

de ervaring willen wij gebruiken bij de inrichting van andere

andere middelen van vervoer, bezoekers van winkels en

grote stations.

kopers en huurders van vastgoed. NS Poort doet dat op een

Op de speciale website www.mijnproefstation.nl kunnen

zodanige wijze dat zij een bijdrage levert aan de versterking

bezoekers nu al hun mening geven over het station van de

van de concurrentiepositie van de trein.

toekomst.

NS Poort heeft vijf dochters: Servex, NS Fiets, Passenger

Het concept is leidraad bij de inrichting van zes grote

Terminal Amsterdam, NS Projectconsult en sinds januari 2008

stations die worden verbouwd om klaar te zijn voor verdere

ook OV-fiets. Het werk van NS Poort is te verdelen in vier

groei en de komst van de hogesnelheidstreinen. NS tekende

bedrijfsactiviteiten: Ontwikkeling, Horeca/retail & keten-

in 2007 de overeenkomst met het rijk voor investeringen in

exploitatie, Operationeel Vastgoedmanagement en Asset-

vijf van deze stations: Arnhem, Breda, Den Haag Centraal,

management.

Rotterdam Centraal en Utrecht Centraal. Ze moeten uiterlijk in 2013 zijn verbouwd. Het zesde station - Amsterdam Zuid -

Resultaten knooppuntontwikkeling en -exploitatie

wordt later gerealiseerd. In Rotterdam is in 2007 een tijdelijk

De bedrijfsopbrengsten van het segment knooppunt-

station geopend dat in gebruik blijft tijdens de gehele

ontwikkeling zijn gestegen van € 531 miljoen in 2006 naar

verbouwingsperiode.

€ 588 miljoen in 2007. De stijging houdt vooral verband met hogere verkoop- en ontwikkelresultaten van vastgoed-

Samen met ProRail realiseerde NS een schaalmodel van het

objecten en hogere horeca- en retailopbrengsten.

nieuwe Utrecht Centraal alvast in Madurodam. Bezoekers

Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten is iets gestegen, en

krijgen daar via een filmanimatie ook een indruk van het

wel van € 115 miljoen naar € 127 miljoen.

toekomstige interieur. De maquette is in juli onthuld door Minister Eurlings en de 17-jarige burgemeester van

Ontwikkeling

Madurodam, Alexandra Tan.

Veel grote Nederlandse stations krijgen de komende jaren een geheel nieuw gezicht. Samen met ProRail en betrokken

NS heeft op het Nederlandse spoorwegnet 379 stations

gemeenten werkt NS Poort aan een ‘deltaplan’ voor

in beheer. In 2007 is een aantal nieuwe kleine stations

uitbreiding van de capaciteit en de verbetering van de

in gebruik genomen, zoals Purmerend Weidevenne, Tiel

kwaliteit van deze stations.

Passewaaij en Utrecht Zuilen.

63

De verdubbeling van de spoorlijn Amsterdam-Utrecht was

Operationeel vastgoedmanagement

aanleiding tot de verbouwing van station Amsterdam Bijlmer

Dit onderdeel van NS Poort zorgt voor het dagelijks beheer en

Arena tot een van de grootste en modernste van Nederland.

management van ons vastgoed. Hier hoort ook het gastheer-

Het is in november geopend door prinses Máxima.

schap op de stations bij, de zorg voor schone, veilige en prettige stations en het verrichten van klein onderhoud.

Horeca/retail en ketenexploitatie

Door het (mede)organiseren van evenementen op stations

Dit onderdeel van NS Poort draagt zorg voor de verhuur

draagt NS Poort bij aan een positieve beleving van de sfeer

en commerciële exploitatie van ruimten op stations

en het gastheerschap. Voorbeelden van dergelijke evene-

en de verbetering en uitbreiding van fietsen parkeer-

menten in 2007 zijn een pianomarathon, het UIT-feest en

voorzieningen op de stations.

‘Fab je eigen Film’ op Utrecht Centraal, de Danceparade op

In 2007 is de omzet uit horeca- en retailactiviteiten gestegen

Rotterdam Centraal, de Ernst & Bobbie tour op Den Haag

van € 267 naar € 291 miljoen. NS Poort realiseert deze omzet

Centraal en het Living Statues Festival op station Arnhem.

via diverse formules, zoals het door Servex geëxploiteerde AH to go, C’est du Pain, Kiosk, La Place, Restauratie, Shakie’s

Assetmanagement

en Smuller’s. De meeste food- en non-foodformules draaien

NS Poort wil de belangrijkste stationsgebieden ontwikkelen

goed en het aantal vestigingen is ook in 2007 weer

tot levendige stedelijke gebieden met een mix aan functies.

uitgebreid. In 2007 zijn er vier nieuwe Burger King’s en

Dat betekent dat er niet alleen horecagelegenheden en

twee La Place-restaurants op stations bijgekomen. Nieuw

winkels zijn, maar ook woningen, scholen, zorginstellingen,

zijn Turkse pizzarestaurants van de Döner Company op twee

culturele voorzieningen en de nodige gelegenheden voor

stations en het DE Koffie Café op station Amsterdam Zuid

vermaak en ontspanning.

WTC. Op dit station wordt ook de ‘Brooodzaak’ getest, een

In dit kader is in 2007 een ROC-school opgeleverd bij

bakkerijformule met zelfbediening.

station Nijmegen en zijn de eerste woningen opgeleverd

In 2007 openden nog eens vijf vestigingen van AH to go

van het nieuwbouwproject AmorForte bij station

waarmee het totaal aantal nu op 27 komt (2006: 22); op

Amersfoort. Bij stations in Alphen aan den Rijn en Den Haag

Amsterdam Centraal zijn er twee.

(Leidschenveen) zijn nieuwe woningbouwprojecten in ontwikkeling.

Vanaf 2008 gaat HEMA food- en non-foodvestigingen

Direct naast station Amsterdam Centraal bouwt NS Poort

openen op Nederlandse stations.

een nieuwe vleugel voor het IBIS-hotel. De nieuwe vleugel

In 2007 zijn gezonde voedingsproducten met korting

wordt over drie sporen heen gebouwd, een noviteit in

aangeboden om onze klanten te verleiden meer aandacht te

Nederland. In 2007 is ook een overeenkomst gesloten voor

besteden aan een gezonde leefstijl. Wij willen hier in 2008

de bouw van een Express Holiday Inn hotel met 120 kamers,

mee doorgaan in het kader van een vitaliteitsprogramma.

congres- en horecafaciliteiten nabij station Rotterdam Blaak.

NS Fiets is in 2007 begonnen om de stallingen die zijn

NS Poort werkt momenteel aan een plan van aanpak voor de

voorzien van automatische toegang en camerabewaking ook

dertig tot veertig grootste stations in Nederland, zo’n tien

geschikt te maken voor OV-fiets. Verder zijn er in 2007 vier

procent van het totaal. Samen met VROM en ProRail wordt

FietsPoints geopend, de formule van NS voor fietsenverkoop,

bekeken welke mogelijkheden de eigen NS-bedrijfsterreinen

-verhuur, -stalling en -reparatie. Daarmee komt het totaal

en spoorwegemplacementen in de binnensteden bieden.

aantal FietsPoints op 25. Passenger Terminal Amsterdam beleefde – mede dankzij

Basisfonds stationslocaties

de verbrede kade waardoor meer en ook grotere schepen

Het Basisfonds stationslocaties waarin NS Poort voor 51%

konden afmeren - een druk cruiseseizoen en hoger dan

participeert, presteerde in 2007 uitstekend. Er is bijna geen

verwachte omzetten. In 2007 is de zichtbaarheid van het

leegstand in de portefeuille. In 2007 zijn vier projecten aan

pand vergroot door een wand met een dynamische

het fonds toegevoegd: Stationshof Schiedam, Schellepoort

led-verlichting.

Zwolle en de Utrechtse kantoorgebouwen HGB I en II.

64


Knooppuntontwikkeling en -exploitatie In miljoenen euro’s

vanaf november 2007 onder de naam Strukton Rail.

2007

2006

In eigen land werd Duik Combinatie Nederland verworven. Hierdoor kon Strukton ook deelnemen aan een werk in


588

531

Zuid-Korea en zichzelf op de kaart zetten als belangrijke


461

416

speler op het gebied van afzinktechnieken.


127

115

Strukton biedt integrale oplossingen met een hoog service-

Totaal activa

783

867

niveau. De onderneming verdiept zich in klantwensen en

Investeringen

54

45

beantwoordt deze met maatwerkantwoorden. De bedrijfs-

Afschrijving

28

30

onderdelen van Strukton werken in hoge mate zelfstandig,

3.075

2.841

1


maar halen ook synergie uit samenwerking. Dat is met name het geval bij het ontwikkelen van nieuwe, klantgeoriën-

1


teerde concepten. Strukton kent vijf bedrijfsonderdelen: Strukton Railinfra, Strukton Civiel, Strukton Bouw & Vastgoed, Strukton

Railinfra & bouw

WorkSphere en Strukton Integrale Projecten. Strukton Railinfra had een goed jaar. Op Europees niveau ziet de

De bouwopbrengsten zijn in het verslagjaar met 20% gestegen

orderportefeuille er bij dit bedrijfsonderdeel gunstig uit. Onder

tot € 1,1 miljard. Dit is vooral het gevolg van autonome

andere verwierf Strukton in Zweden een onderhoudscontract

groei, van de overname van WorkSphere per 30 juni 2006 en

voor 860 kilometer spoor en een groot spoorvernieuwings-

enkele kleinere overnames in 2007. In 2006 bedroeg de

contract in Denemarken. In de Nederlandse markt is sprake

opbrengst € 955 miljoen. Het resultaat uit bedrijfs-

van terugloop, maar Strukton tekende in 2007 onder andere

activiteiten kwam uit op € 23 miljoen, een daling van 38%

een onderhoudscontract met Keyrail voor de Betuweroute.

ten opzichte van 2006 (€ 37 miljoen). Het lagere resultaat is grotendeels verklaarbaar door tegenvallende resultaten in

Strukton Civiel heeft opnieuw een uitstekend jaar achter

de utiliteitsbouwsector in verband met stijgende inkoop-

de rug. Dit bedrijfsonderdeel werkt aan veel grote, lang-

prijzen op langlopende projecten en de hoge kosten voor

lopende en complexe projecten. Internationaal wordt de

PPS-inschrijvingen (Publiek-Private Samenwerkingspro-

specialiteit van het bedrijf in afzinktechnieken erkend. Zo

jecten). Als enige partij in de Nederlandse bouwsector werd

werkt Strukton aan afzinktunnels in Busan (Zuid-Korea) en

Strukton in 2007 geselecteerd om in te schrijven voor vijf

in Limmerick (Ierland). Reef-Infra, dat in 2006 is overge-

PPS’en.

nomen, is inmiddels volledig geïntegreerd en is betrokken bij diverse gezamenlijke projecten.

Strukton is een full service provider, bestaande uit bedrijven die integrale oplossingen bieden op het gebied van infra-

Strukton Bouw & Vastgoed heeft te kampen met tegen-

structuur en accommodaties. Strukton loopt voorop in de

vallers in de utiliteitsbouw, die mede het gevolg zijn van

bouw en het onderhoud van railinfrastructuur in Europa en

de sterk stijgende prijzen in de onderaanneming en van

is een belangrijke partij in de Nederlandse markten van

materialen. Strukton Bouw & Vastgoed is, gemeten naar

civiele bouw, utilitaire gebouwen en woningbouw. De

omzet en aantal medewerkers, sterk gegroeid. Het heeft een

onderneming speelt daarnaast al jaren een voortrekkersrol

goede samenwerking opgebouwd met het in 2006 van Stork

op het gebied van Publiek-Private Samenwerking.

overgenomen bedrijfsonderdeel WorkSphere. Gezamenlijk

De op groei gerichte strategie van Strukton resulteerde in

verzorgen zij zowel het bouwkundig als technisch

een aantal aankopen. Met de verwerving van Georg Reisse

onderhoud voor vele klanten.

GmbH & Co KG zette Strukton een eerste stap op de Duitse spoormarkt. Met de aankoop van Betonmast Bane AS en een

Strukton WorkSphere, gespecialiseerd in gebouwgebonden

uitbreiding van het belang in Jernbaneservice AS van 65 naar

installaties en PPS-concessies & facility management, levert

100% breidde Strukton haar positie op de Noordeuropese

een waardevolle bijdrage in PPS-inschrijvingsprocessen.

spoormarkt verder uit. Daarnaast heeft Strukton haar

Met de beheerwerkzaamheden die dit bedrijfsonderdeel

belang in Svensk Banproduktion, wat betreft omvang de

verzorgt, is Strukton in staat een volwaardige life cycle-

tweede marktpartij in Zweden, uitgebreid van 60 naar

benadering aan te bieden voor accommodatieprojecten.

100%. De bedrijven van Strukton in Scandinavië opereren

Strukton WorkSphere is inmiddels goed ingebed in de

65

Strukton-organisatie. Wel wordt dit bedrijfsonderdeel geconfronteerd met de krapte op de arbeidsmarkt. Strukton Worksphere groeit, maar de groei wordt beperkt door een tekort aan personeel. In 2007 is onder andere een contract getekend met Essent Nederland en is het contract met Schiphol Terminals verlengd.

Railinfra & bouw In miljoenen euro’s

2007

2006


1.145

955


1.122

918


23

37

Totaal activa

798

717

Investeringen

37

111

Afschrijving

1

Aantal medewerkers in fte’s ultimo 1

24

19

5.609

5.311


Overige activiteiten Tot de overige activiteiten rekenen wij de holdingstaven en enkele ondersteunende bedrijven, zoals NS Opleidingen, NS Personeeladministratie en NS Mobiliteitcentrum. Voor een juist financieel totaalbeeld worden in dit segment ook onderlinge leveringen tussen de drie andere NS-segmenten geëlimineerd. Het totaalaantal medewerkers in deze overige activiteiten is 503 (2006: 511).

66

NS Jaarverslag 2007

Corporate governance Als grote onderneming met een belangrijke maatschappelijke rol in de Nederlandse samenleving en met de Nederlandse Staat als enig aandeelhouder onderschrijven wij graag het belang van openheid en transparantie. Hoewel geen Nederlandse beursgenoteerde onderneming, past NS vrijwillig de Nederlandse corporate governance code toe, zoals gepubliceerd op 9 december 2003 door de Commissie Tabaksblat 1.

Omdat NS geen beursnotering en geen one-tierbestuursstructuur heeft, is de code op enkele onderdelen niet van toepassing2. De corporate governance code bij NS is verankerd in de reglementen voor de directie, de Raad van Commissarissen, de audit-, de remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie, in een gedragscode en in een klokkenluidersregeling.

Structuur van de onderneming NV Nederlandse Spoorwegen NV Nederlandse Spoorwegen is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Het bestuur en toezicht zijn gebaseerd op de structuurregeling. De vennootschap wordt bestuurd door de Directie. Toezicht vindt plaats door de Raad van Commissarissen. Deze organen zijn onafhankelijk van elkaar. De NV Nederlandse Spoorwegen is de houdstermaatschappij van NS Groep NV.

Aandeelhouder Enig aandeelhouder van NV Nederlandse Spoorwegen is de Nederlandse Staat. De aandeelhoudersrol van de vennootschap wordt vanaf 2005 vervuld door het Ministerie van Financiën. Op de relatie met de algemene vergadering van aandeelhouders is de structuurregeling van toepassing evenals de statuten.

Organisatie van de onderneming Er is een eindverantwoordelijke directie voor de gehele onderneming. De activiteiten van de Nederlandse Spoorwegen zijn in de segmenten reizigersvervoer, knooppuntontwikkeling & -exploitatie en Railinfra & bouw onder te verdelen. Deze segmenten worden gevormd door een of meerdere bedrijfsonderdelen die elk geleid worden door een directieteam.

1 2

Beschikbaar via www.corpgov.nl. NS is niet beursgenoteerd, daarom zijn niet van toepassing de best practicebepalingen: II.2.1, II.2.2, II.2.3, II.2.4, II.2.5, II.2.7, III.6.4, III.7.1, III.7.2, lV.1.1, IV.1.2, IV.1.3, IV.1.7, IV.2.1, IV.2.2, IV.2.3, IV.2.4, IV.2.5, IV.2.6, IV.2.7, IV.2.8, IV.3.1, IV.3.2, IV.3.3, IV.3.4, IV.3.7, IV.3.9, IV.4.1, IV.4.2, IV.4.3. NS heeft een two-tierbestuursstructuur, daarom zijn niet van toepassing de best practice-bepalingen: III.8.1, III.8.2, III.8.3, III.8.4.

67

Corporate governance-structuur

accountant betrokken zijn bij het opstellen van het werkplan van de interne auditors.

Directie De directie is verantwoordelijk voor het bestuur van de

Raad van Commissarissen

onderneming. De directie stelt de visie en de daaruit

De Raad van Commissarissen is belast met het toezicht op

voortkomende missie, strategie en doelstellingen vast. De

het beleid van de directie en op de algemene gang van

verantwoordelijkheid voor de dagelijkse beslissingen en de

zaken in de vennootschap en de met haar verbonden

uitvoering van de NS-strategie ligt bij de bedrijfs-

onderneming, alsmede het met raad ter zijde staan van de

onderdelen.

directie. De raad heeft zijn functioneren vastgelegd in het

De verantwoordelijkheid voor het bestuur van de bedrijfs-

Reglement van de Raad van Commissarissen.

onderdelen berust bij de uitvoerende titulaire directeuren.

De raad evalueert onder andere de organisatiestructuur en het functioneren ervan. De verantwoordelijkheid voor de

De directie is verantwoordelijk voor een transparant

juiste uitvoering van zijn taken berust bij de raad als

bestuur van de onderneming. De doelstelling van trans-

geheel. De leden van de raad kunnen ten opzichte van de

parant bestuur is dat alle belanghebbenden een duidelijk

directie in onafhankelijkheid standpunten innemen. De

inzicht hebben in de beslissingen en besluitvormings-

raad oefent zijn taken uit in het belang van onze onder-

procedures van de onderneming. De directie heeft daartoe

neming en de daarmee verbonden zaken en zal daarvoor

het Reglement Directie NV Nederlandse Spoorwegen

alle relevante belangen voor de onderneming laten

opgesteld. Dit reglement is goedgekeurd door de Raad van

meewegen. Leden van de raad oefenen hun taak uit zonder

Commissarissen.

mandaat en onafhankelijk van enig belang in het bedrijf. Zij behoren geen belang te ondersteunen zonder daarbij

Bij de vervulling van haar taken richt de directie zich naar

de andere belangen mee te laten wegen. De raad is

de belangen van de vennootschap. De directie verschaft

verantwoordelijk voor de kwaliteit van zijn eigen functio-

tijdig die informatie aan de Raad van Commissarissen die

neren.

nodig is voor een goede taakuitoefening. De directie stelt hiertoe tevens de benodigde middelen ter beschikking en stelt de raad en zijn individuele leden in staat om alle

Vereisten en naleving

informatie te verkrijgen die hij nodig heeft om als toezichthoudend orgaan van onze onderneming te functioneren.

Remuneratie

De directie rapporteert over ontwikkelingen op deze

Het remuneratiebeleid is in 2004 door de Algemene

gebieden aan de raad en zijn auditcommissie en bespreekt

Vergadering van Aandeelhouders vastgesteld en conform

met hen het interne risicobeheersings- en controlesysteem

dit besluit wordt in het jaarverslag gerapporteerd. Binnen

(zie hoofdstuk Risicobeheersing op pagina 70).

dit vastgestelde beleid stelt de Raad van Commissarissen de bezoldiging van de directie vast op advies van de remune-

De secretaris van de onderneming ziet erop toe dat de

ratiecommissie van de raad. NS verstrekt aan bestuursleden

juiste procedures worden gevolgd en dat in overeen-

en aan leden van de raad geen leningen of garanties.

stemming wordt gehandeld met de wettelijke en statutaire

Voor uitgebreide informatie over de remuneratie van de

verplichtingen van de directie.

directie en Raad van Commissarissenleden, verwijzen wij naar pagina 124 tot en met 126.

Corporate audit Interne auditors oefenen hun taak uit onder verantwoorde-

Arbeidsovereenkomsten met leden van de directie

lijkheid van de directie. De uitkomsten van hun werkzaam-

Nieuwe leden van de directie worden benoemd voor vier

heden worden besproken met de auditcommissie. De

jaar, waarna herbenoeming kan plaatsvinden.

directie zorgt ervoor dat de auditcommissie en de externe

68

NS Jaarverslag 2007 / Corporate governance

Arbeidsovereenkomsten met nieuwe leden van de directie

Commissies van de Raad van Commissarissen

geven die leden het recht op een uitkering bij ontslag ter

De Raad van Commissarissen heeft een auditcommissie, en

grootte van éénmaal het vaste jaarsalaris.

een remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie

De bestaande afspraken van voor de invoering van de code

ingesteld. De reglementen van deze commissies en een

Tabaksblat met de leden van de directie worden gehono-

uitgebreide beschrijving van de commissarissen staan

reerd.

eveneens ter inzage op onze website www.ns.nl.

Belangenverstrengeling/transacties tussen verbonden partijen

Auditcommissie

De Raad van Commissarissen is verantwoordelijk voor het

reglement zoals dat door de Raad van Commissarissen

oplossen van tegenstrijdige belangen tussen leden van de

conform de voorschriften van de Nederlandse corporate

directie, leden van de raad en de externe accountant aan

governance code is goedgekeurd. Conform het reglement

de ene kant en de vennootschap aan de andere kant.

van de auditcommissie bestaat deze uit drie leden. De

Alle besluiten tot het aangaan van transacties waarbij

auditcommissie wordt voorgezeten door de financieel

sprake is van belangenverstrengeling met een lid van de

expert in de raad, dr F.J.G.M. Cremers.

De auditcommissie voert haar taken uit volgens het

directie of van de raad die voor de onderneming en/of het desbetreffende lid van de directie van materiële betekenis

De auditcommissie is belast met het ten behoeve van de

is, vergen de goedkeuring van de raad. Leden van de

Raad van Commissarissen adviseren over en bewaken van

directie en van de raad dienen onverwijld aan de voorzitter

de integriteit van de jaarrekening, de financiering en

van de raad (en aan de andere leden van de directie, als het

financieringsgerelateerde strategieën, de fiscale planning,

een lid van de directie betreft) melding te maken van elke

het functioneren van het risicobeheersings- en controle-

belangenverstrengeling of potentiële belangenverstren-

systeem en de toepassing van informatie- en communicatie-

geling van betekenis voor de onderneming en/of henzelf

technologie.

en dienen daarbij alle relevante informatie te verschaffen. Daar hoort ook bij een eventuele belangenverstrengeling

Remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie

met betrekking tot hun echtgeno(o)t(e), geregistreerd

De commissie stelt een remuneratierapport op voor het

partner of andere levensgezel, bloedverwanten, pleeg-

bezoldigingsbeleid voor de leden van de directie en legt dit

kinderen of aangetrouwden tot in de tweede graad.

ter goedkeuring voor aan de Raad van Commissarissen. De remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie bestaat

Benoeming, deskundigheid en samenstelling van de Raad van Commissarissen

uit drie leden en wordt voorgezeten door H. Zwarts. De

De Raad van Commissarissen wordt benoemd door de

individuele leden van de directie en stelt tevens vast of de

algemene vergadering van aandeelhouders, op voordracht

bezoldiging in lijn is met de door de algemene vergadering

van de raad. Dit tevens na overleg met de Centrale Onder-

van aandeelhouders goedgekeurd remuneratiebeleid.

nemingsraad, zoals wettelijk voorgeschreven. De raad

Voorts stelt de commissie de selectiecriteria en benoe-

bestaat uit minimaal vijf leden. De raad heeft een profiel

mingsprocedures op inzake de benoeming van commissa-

van zijn omvang en samenstelling opgesteld, daarbij

rissen en directieleden. Zij beoordeelt periodiek de omvang

rekening houdend met de aard en de activiteiten van de

en samenstelling van de raad en stelt aan de raad een

onderneming en de gewenste deskundigheid en achter-

profielschets voor dit orgaan voor. Ook stelt zij ten behoeve

grond van de leden van de raad. De raad evalueert

van de raad een rapportage over het functioneren van het

periodiek het profiel.

orgaan op en doet zij voorstellen voor (her)benoeming van

Volgens het reglement en het profiel van de raad kan een

commissarissen.

commissie doet een voorstel voor de bezoldiging van de

commissaris voor maximaal drie termijnen van vier jaar worden benoemd. Bij eventuele herbenoeming wordt het

Accountant

functioneren van het betrokken raadslid expliciet aan de

De externe accountant wordt benoemd door de algemene

orde gesteld. De statuten en het reglement van de raad

vergadering van aandeelhouders. Gaat deze daar niet toe

bepalen tevens dat leden periodiek aftreden volgens een

over, dan is de Raad van Commissarissen bevoegd hier in te

door de raad op te stellen rooster teneinde zo veel mogelijk

voorzien en als de raad dit niet doet, de directie.

een situatie te vermijden waarin veel (her)benoemingen gelijktijdig plaatsvinden.

69

Namens de raad is de auditcommissie direct verantwoordelijk voor het toezicht op het werk van de externe accountant. Minimaal eenmaal per jaar brengt de auditcommissie tezamen met de directie verslag uit aan de raad over ontwikkelingen rond de externe accountant, in het bijzonder de onafhankelijkheid. Eenmaal per vier jaar maakt de auditcommissie tezamen met de directie een grondige beoordeling van het functioneren van de externe accountant. De conclusies hiervan worden aan de algemene vergadering van aandeelhouders en de Raad van Commissarissen meegedeeld. De externe accountant woont de vergaderingen van de raad bij waarin het verslag van de externe accountant over de controle van de jaarrekening wordt besproken en waarin de vaststelling van de jaarrekening wordt behandeld. Tevens woont hij de Raad van Commissarissen-vergadering over de halfjaarcijfers bij.

70

NS Jaarverslag 2007

Risicobeheersing Systeem van interne controle en risicobeheersing

Gedragsregels De regels van goed gedrag staan op de website van NS (www.ns.nl). Deze gedragsregels omvatten onder meer de zogenoemde klokkenluidersregeling. De klokkenluiders-

De directie is verantwoordelijk voor het interne risico-

regeling stelt medewerkers in de gelegenheid (vermeende)

beheersings- en controlesysteem van de onderneming en

onregelmatigheden binnen de onderneming te melden bij

voor de beoordeling van de effectiviteit van dit systeem.

de vertrouwenspersoon, de directie of de RvC3. De klokkenluidersregeling beschrijft de rechten en verplichtingen van

Het NS-brede risicobeheersings- en controlesysteem is bedoeld

iedere medewerker die een melding maakt in het kader van

om het risico dat de bedrijfsdoelstellingen niet worden

deze procedure en zet tevens de verplichtingen van het

gerealiseerd, te beperken. Het is niet bedoeld om dit risico te

management uiteen. Medewerkers die een beroep doen op

elimineren; een systeem kan redelijke, maar geen absolute

de klokkenluidersregeling en (vermeende) onregelmatig-

bescherming bieden tegen onjuistheden van materieel

heden melden of anderen helpen bij de melding daarvan,

belang of verlies.

kunnen dit doen zonder daardoor hun rechtspositie in

Het kader voor risicobeheersing is in de hele groep

gevaar te brengen. Meldingen kunnen door medewerkers

geïmplementeerd. In dit verband zijn processen opnieuw

vertrouwelijk worden ingediend. Meldingen die betrekking

opgesteld voor het vaststellen, beoordelen en beheersen

hebben op leden van de directie worden gericht aan de

van de belangrijkste risico’s op strategisch, operationeel,

voorzitter van de RvC.

financieel en compliancegebied waarmee de onderneming te maken heeft. Risicobeoordelingen zijn een integraal

Directiereglement en volmachtregeling

onderdeel van de jaarlijkse planning- en controlcyclus van

Naast de volmachtregeling bevat het directiereglement

het concern en worden jaarlijks met de auditcommissie en

interne eisen zoals het investeringsreglement, het verzeke-

met de Raad van Commissarissen (RvC) besproken.

ringsbeleid, het beleid voor regelgevingzaken & - naleving,

Het risicobeheersing- en controlsysteem van de financiële

de beleidsnota risk management, het handboek risico-

verslaglegging is gebaseerd op het NS Handboek risico-

beheersing financiële processen en de planning & control-

beheersing financiële processen, duidelijke boekhoud-

cyclus. De handboeken van deze onderdelen zijn via intranet

kundige regels in het NS Reporting Manual en een standaard

voor alle NS-medewerkers toegankelijk.

rapportagestructuur. De belangrijkste bedrijfsonderdelen van NS zijn onderworpen aan een accountantscontrole als

Volmachtregeling

ware zij zelfstandig publicatieplichtig.

Vertegenwoordigingsbevoegdheid, onder meer voor de

Op basis van voornoemd risicobeheersing- en controlsysteem

ondertekening van documenten, berust bij ieder van de

is het systeem van financiële rapportering naar onze mening

leden van de directie afzonderlijk, alsmede bij andere

adequaat opgezet en heeft dit in het boekjaar naar behoren

daartoe door de directie benoemde functionarissen, met

gefunctioneerd. Er zijn op dit moment geen indicaties dat

inachtneming van beperkingen zoals gedeponeerd bij de

het risicobeheersing- en controlsysteem in 2008 niet naar

Kamer van Koophandel. NS heeft hiertoe al vele jaren een

behoren zal functioneren.

volmachtregeling.

Risicobeheersingskader

Rapportagestructuur

Relevante onderdelen van het risicobeheersingskader zijn

De rapportagestructuur binnen NS is in lijn met de

onder andere de geldende gedragsregels, het directie-

aansturing van de afzonderlijke bedrijfsonderdelen. De

reglement, de volmachtregeling, de planning- en control-

verantwoordelijkheid voor de invoering en voor het waar-

cyclus en de rapportages hierover.

borgen van de effectiviteit van controles ligt bij de directie. Het succes van deze controles wordt gemeten door middel

3

Dit is situatieafhankelijk; zie de klokkenluidersregeling.

van zelfbeoordeling door de directies van de bedrijfs-

71

onderdelen en intern onderzoek door de corporate audit-

Prijsstijging treinkaartjes

afdeling van NS. De rapportages van het management en

Conform de concessieovereenkomst is NS toegestaan jaarlijks

van de corporate auditafdeling over de kwaliteit van de

de prijs van de treinkaartjes te verhogen om de invloed van

(financiële) processen en interne controles worden aan de

kostenstijging ten gevolge van inflatie en infrastructuur-

directie voorgelegd en besproken met de auditcommissie

heffing te beheersen. Het niet kunnen doorvoeren van een

van de RvC. Dit geldt ook voor eventuele signalen vanuit

dergelijke prijsstijging of het systematisch lager inschatten

concernfuncties zoals corporate security, corporate control,

van toekomstige inflatie dan de werkelijkheid achteraf laat

risk management, regelgevingzaken & -naleving en de

zien, heeft gevolgen voor onze financiële doelstellingen.

vertrouwenspersoon.

Voornaamste risicofactoren

Budget ten behoeve van uitbreiding en/of onderhoud infrastructuur In haar ‘100 dagenplan’ heeft het kabinet een ‘Actieplan Spoor’ aangekondigd, gericht op een jaarlijkse groei van 5%

Onze besluitvorming en doelstellingen zijn mede gebaseerd

in het spoorvervoer. Een besluit van de overheid om minder

op geschatte toekomstige ontwikkelingen. In deze paragraaf

budget voor infrastructurele verbeteringen dan wel

treft u een overzicht aan van de meest relevante risico’s en

onderhoud van het spoor op te nemen dan noodzakelijk

onzekerheden die invloed kunnen hebben op de geschatte

geacht door vervoerders en ProRail, zal voor NS een negatieve

toekomstige ontwikkelingen en daarmee de realisatie van

invloed hebben op de beschikbaarheid van de infrastructuur

onze doelstellingen.

van het spoor. Voor NS heeft dat onder andere invloed op de realisatie van de kwaliteit van onze dienstverlening aan de

Marktrisico’s/politieke besluitvorming

reizigers en het realiseren van de voorziene reizigersgroei.

Hoge Snelheids Lijn (HSL) Als gevolg van de vertraagde oplevering moeten wij de

Toezichthouders

dienstregelingen aanpassen, zowel die van onze deelneming

De voortgaande liberalisering van de Europese spoorweg-

HSA (High Speed Alliance) als die van het andere

markt is onmiskenbaar en heeft direct invloed op de

(inter)nationale treinvervoer. Dit kan negatief uitpakken

(markt)voorwaarden. Het model van gereguleerde

voor de beoogde serviceverbetering aan onze klanten, het

concurrentie via de aanbesteding van regionale concessies

aantal reizigers en de kosten als gevolg van een gewijzigde

ontwikkelt zich gestaag. Met het derde Europese spoorweg-

inzet van materieel en medewerkers. Daarnaast zal de

pakket zal de dynamiek op de Europese spoorwegmarkt in

feitelijke reistijd in België langer zijn dan door de overheid

de komende jaren nog verder toenemen en wel onder

toegezegd. Deze verslechterende concurrentiepositie ten

toezicht van de Europese Commissie alsmede nationale

opzichte van vliegtuig en auto heeft tot gevolg dat het

toezichthouders. In Nederland betreft dit de Nederlandse

aantal reizigers kleiner zal zijn dan geprognosticeerd ten

Mededingingsautoriteit (NMa) en de Vervoerkamer.

tijde van het aangaan van de concessie. Zo ziet de NMa toe op marktconform gedrag van de huidige De beoogde oplevering van de HSL Zuid is vertraagd. De

exploitant en een concurrent/nieuwe toetreder bij over-

overheid verwacht nu dat de oplevering in oktober 2008 zal

dracht van een concessie. Bij fusies en overnames op de

plaatsvinden. HSA heeft claims ingediend of zal claims

OV-markt is de NMa, of in voorkomende gevallen de

indienen bij de overheid om schadeloos te worden gesteld

Europese Commissie, de competente toezichthouder. Binnen

voor de financiële gevolgen van deze vertraagde oplevering.

NS is beleid geformuleerd en geïmplementeerd dat

Onzeker is of deze vorderingen – indien toegewezen – de

compliant gedrag van NS borgt.

gehele schade zullen dekken. Eind 2007 hebben wij van de overheid een voorschotbedrag voor de vertraagde oplevering

Verder heeft NS te maken met het College Bescherming

ontvangen.

Persoonsgegevens (CBP). Dit college ziet erop toe dat de

72

NS Jaarverslag 2007 / Risicobeheersing

verwerking van persoonsgegevens voldoet aan de vereisten van

daar waar nodig, initiatieven ontplooid om tot structurele

de Wet Bescherming Persoonsgegevens.

verbeteringen te komen of om de veiligheid op een hoog niveau te houden.

Operationele risico’s Invoering OV-Chipkaart en Poortjes (OVCP)

Terreurdreiging

Momenteel wordt door de openbaarvervoerbedrijven

In samenwerking met het overheidsorgaan NCTb (Nationaal

gezamenlijk gewerkt aan de implementatie van een

Coördinator Terrorismebestrijding) is een alerteringssysteem

chipkaart. De invoering van de OV-chipkaart en de poortjes is

in het leven geroepen met daarbij passende preventieve

een zeer groot, zeer complex en innovatief project. De

maatregelen die in werking treden bij toename van de

onderlinge afhankelijkheden in het project zijn groot. De

terreurdreiging. NS heeft haar processen ingericht om de

doelstelling klantgemak te vergroten is haalbaar als erva-

afgesproken maatregelen uit te voeren zodra een verhoogde

ringen van klanten met de nieuwe manier van reizen worden

dreiging geldt, maar realiseert zich dat er geen sluitend

meegenomen bij de ontwikkeling van het systeem. Bij een

systeem bestaat dat 100%-zekerheid biedt.

dergelijk ingrijpende wijziging van een vervoersysteem zijn veel factoren aan de orde die invloed kunnen hebben op het

Afhankelijkheid leverancier treinen en/of onderdelen

reisgemak van klanten. NS spant zich in om de juiste balans te

Er is slechts een beperkt aantal leveranciers voor treinen

zoeken tussen snelheid van de invoering en zorgvuldigheid

en/of onderdelen. Een faillissement of productiestoring bij

(inclusief veiligheid).

een van deze leveranciers kan invloed hebben op de beschik-

Op basis van het voorgaande heeft NS gekozen voor een

baarheid van ons materieel en daarmee het kunnen

stapsgewijze, beheerste ontwikkeling van de OV-chipkaart

handhaven van onze dienstverlening.

en de poortjes. Dat betekent: eerst kleinschalig ontwikkelen en leren in de praktijk en pas daarna landelijk invoeren;

Projectmanagement

eveneens stapsgewijs.

Dit risico speelt specifiek bij onze dochtermaatschappij Strukton. Strukton voert veelal op projectmatige basiswerk

Realisatie verbouwing stations (sleutelprojecten)

uit voor derden. De complexiteit en omvang van de werken,

De komende jaren zal een aantal grote stations – de zoge-

en daarmee ook de orderomvang, kunnen aanzienlijk

naamde sleutelprojecten - ingrijpend aangepast worden.

variëren. Al naar gelang de contractvorm kunnen, als gevolg

Voor realisatie van deze projecten is NS mede afhankelijk van

van verkeerde inschattingen, verliezen en negatieve

lokale overheidsinstanties en de infrabeheerder. Vertra-

kasstromen optreden. Als onderdeel van haar project-

gingen in besluitvorming of gewijzigde eisen van deze

bewakingsmethodiek beschikt Strukton over een geavan-

partijen kunnen nadelige gevolgen hebben voor de bereik-

ceerd systeem om risico’s te identificeren en te kwantificeren.

baarheid en veiligheid van deze stations voor onze klanten. Tevens kan dit leiden tot een lager financieel resultaat (onder

Andere externe factoren

andere door lagere omzet en hogere kosten).

Externe factoren kunnen een negatieve invloed hebben op het op peil houden van het aantal reizigers. Hierbij valt te

Afhankelijkheid van inframanager ProRail

denken aan ontwikkelingen bij de concurrentie (o.a. auto,

Onvoorziene verstoringen in het bedrijfsproces van de

vliegtuig en overige treinexploitanten), veranderingen in de

inframanager, zoals de uitval van systemen, gebouwen

verwachte beschikbare infrastructuur en werkonder-

(verkeersleidingspost) en extra/ongepland onderhoud,

brekingen bij derden.

hebben een direct negatief gevolg voor de kwaliteit van de dienstverlening van NS.

Financiële risico’s In 2007 zijn de internationale financiële markten getroffen

Veiligheid

door de Amerikaanse kredietcrisis. Directe gevolgen voor

Veiligheid voor medewerkers en reizigers is van groot belang

NS waren er in 2007 niet. Wij houden wel rekening met een

voor NS. Om inzicht te hebben en te houden in de veilig-

indirect effect als gevolg van een verminderd economisch

heidsontwikkelingen brengt NS de belangrijkste ontwikke-

vertrouwen. Daarnaast zullen financiële instellingen anders

lingen per kwartaal in beeld. Het gaat daarbij vooral om de

omgaan met kredietverlening in het algemeen. Zie verder bij

ontwikkeling van de spoorwegveiligheid, sociale veiligheids-

de Geconsolideerde jaarrekening de grondslagen Financiële

incidenten en bedrijfsongevallen (en het daaraan gerela-

instrumenten (pagina 84).

teerde verzuim). Mede op basis van deze inzichten worden,

73

Financiën NS heeft ook financieel een goed jaar achter de rug. De opgaande lijn in het resultaat uit bedrijfsactiviteiten heeft zich in 2007 doorgezet, ondanks hogere kosten van het binnenlands reizigersvervoer, die onder andere zijn verbonden aan de invoering van de nieuwe dienstregeling.

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten bedraagt in 2007 € 355 miljoen en is ten opzichte van 2006 (€ 310 miljoen) met 15% gestegen. De opbrengsten zijn met 5% dan ook sterker gestegen dan de bedrijfslasten die met 4% zijn gestegen.

Opbrengsten De opbrengsten van NS zijn met 5% gestegen van € 3.846 miljoen in 2006 naar € 4.040 miljoen in 2007. De opbrengsten van het segment reizigersvervoer zijn afgenomen met € 17 miljoen tot € 2.413 miljoen. Hierbij moet rekening worden gehouden met een aantal bijzondere posten in 2006. Dit waren de boekwinst als gevolg van de verkoop van NedTrain Consulting (€ 32 miljoen) en de compensatie door de staat (€ 45 miljoen) voor een lange periode waarin de Thalys in Nederland nog niet over de hoge snelheidslijn kon rijden. Zonder deze posten zouden de opbrengsten zijn gestegen met € 60 miljoen. Voor het Nederlandse hoofdrailnet zijn de opbrengsten gestegen met 7% van € 1.568 miljoen naar € 1.673 miljoen, vooral door extra verkopen rond evenementen en door geslaagde verkoopacties, die nieuwe klanten trokken en bestaande klanten konden verleiden om vaker te reizen en door de gemiddelde tariefsverhoging van 1,5% per januari 2007. De opbrengsten van het internationale vervoer zijn (exclusief de eerder genoemde compensatie door de staat) met € 7 miljoen (6%) gestegen. De opbrengsten van het buitenlandse reizigersvervoer zijn met € 11 miljoen (2%) gestegen. Ook de overige activiteiten in het segment reizigersvervoer hebben hogere opbrengsten dan vorig jaar of liggen in lijn met de opbrengsten van vorig jaar. De opbrengsten van het segment knooppuntontwikkeling en -exploitatie zijn met € 57 miljoen ofwel 11% gestegen tot € 588 miljoen. Deze stijging is grotendeels te danken aan de toegenomen retail- en horecaomzet op de stations. Ook de opbrengsten uit verhuur en verkoop en ontwikkeling van vastgoed zijn gestegen.

74

NS Jaarverslag 2007 / Financiën

Specificatie bedrijfsopbrengsten* 2007 In miljoenen euro’s

Opbrengsten reizigersvervoer Opbrengsten knooppuntontwikkeling en -exploitatie Opbrengsten Railinfra & bouw Opbrengsten overige activiteiten


€

2006

%

€

%

2.413

60

2.430

63

588

15

531

14

1.145

28

955

25

-106

-3

-70

-2

4.040

100

3.846

100

* Om zo klantgericht mogelijk te kunnen werken, bundelt NS de bedrijfsonderdelen logisch rond samenhangende processen op de gebieden materieelonderhoud, reizigersvervoer, knooppuntontwikkeling en Railinfra & bouw. Dit heeft dienovereenkomstig geleid tot een herschikking van een aantal segmenten. De (vergelijkende) cijfers zijn aangepast op deze nieuwe inrichting.

Specificatie bedrijfslasten 2007 In miljoenen euro’s

Lonen en sociale lasten

€

2006

%

€

%

1.211

33

1.121

32

Inhuur personeel

120

3

98

3

Overige personeelskosten

143

4

117

3

Afschrijving en bijzondere waardevermindering

277

8

331

9

Gebruiken grond- en hulpstoffen, voorraad en energie

596

16

506

14

Uitbesteed werk/andere externe kosten

708

19

628

18

Infraheffing

323

9

300

9

Overige bedrijfslasten

307

8

435

12

3.685

100

3.536

100


De opbrengsten van Railinfra & bouw zijn in het verslagjaar met 20 procent gestegen tot € 1,1 miljard. In 2006 bedroeg de opbrengst € 955 miljoen. De stijging is het gevolg van de overname van WorkSphere per 30 juni 2006 en enkele kleinere overnames in 2007 alsmede een hoger activiteitenniveau bij de bestaande onderdelen. De overige activiteiten omvatten naast concernleiding en concernstaven tevens ondersteunende bedrijfsonderdelen en het tegen elkaar wegvallen van onderlinge leveringen tussen de verschillende segmenten.

75

Bedrijfslasten

De gebruiksvergoeding in Engeland bedroeg in 2007 € 167

De lonen en sociale lasten zijn met € 90 miljoen gestegen ten

miljoen tegenover € 150 miljoen in 2006.

opzichte van 2006. Deze stijging is het gevolg van de stijging van de gemiddelde loonkosten met € 36 miljoen en een

Tot de overige bedrijfslasten horen onder meer verzeke-

stijging van € 54 miljoen als gevolg van de hogere gemid-

ringen, kosten voor huisvesting en dotaties aan en vrijvallen

delde personeelsbezetting.

van voorzieningen en incidentele lasten. In 2006 was hierin een voorziening en een waardevermindering voor de

Het gemiddelde personeelsbestand over het gehele jaar

negatieve exploitatie van de hogesnelheidslijn opgenomen.

steeg met 1.168 fte van 24.334 in 2006 naar 25.502 fte in 2007, vooral door de geslaagde werving van servicetrainees

Nettofinancieringsbaten

en onderhoudsmonteurs en door acquisities van Strukton.

De nettofinancieringsbaten zijn met € 17 miljoen gestegen tot € 61 miljoen als gevolg van hogere rentestanden en een

De stijging van de gemiddelde loonkosten is in hoofdzaak

hogere gemiddelde liquiditeit.

het gevolg van de loonstijging in lijn met de CAO, collectieve prestatiebonussen en individuele verhogingen van mede-

Winstbelasting

werkers.

De vennootschapsbelasting is berekend op basis van de geldende belastingtarieven in Nederland, Engeland en

In 2007 is voor medewerkers vallend onder de NS CAO en

Ierland, rekening houdend met fiscale bepalingen die

andere CAO’s € 39 miljoen pensioenpremie betaald. In 2006

permanente verschillen geven tussen de bedrijfseconomische

was dit € 36 miljoen. Voor medewerkers vallend onder de NS

en belastingtechnische resultaatbepaling. De fiscale bepa-

CAO geldt dat de afgedragen pensioenpremie voor 2/3 deel

lingen omvatten o.a. de deelnemingsvrijstelling en de

voor rekening van de onderneming en voor 1/3 deel voor

bijtelling voor beperkt aftrekbare kosten. De effectieve

rekening van de medewerkers komt.

belastingdruk over het resultaat voor vennootschapsbelasting bedraagt 19%.

De kosten voor inhuur zijn € 22 miljoen hoger dan vorig jaar.

De lagere vennootschapsbelasting ten opzichte van 2006 is

Dit betreft meer inhuur bij Strukton door de acquisities,

vooral een gevolg van de in 2006 opgetreden waardevermin-

extra inhuur om het grote werkpakket van NedTrain op te

dering van de latente belastingvordering ad € 73 miljoen.

kunnen vangen en tijdelijke invulling van vacatures bij

Deze waardevermindering had te maken met de tariefdaling

diverse onderdelen.

van de vennootschapsbelasting van 29,6% naar 25,5%.

De afschrijvingskosten en bijzondere waardevermindering


zijn € 54 miljoen lager dan in 2006 als gevolg van enkele

De winst over de verslagperiode is met € 140 miljoen

bijzondere waardeverminderingen in 2006.

gestegen van € 197 miljoen in 2006 naar € 337 miljoen in 2007. De winst is vooral gestegen door de meer dan normale

De kosten voor gebruik van grond- en hulpstoffen,

belastingdruk in 2006 als gevolg van de waardevermindering

voorraden en energie zijn gestegen door de toegenomen

van de latente belastingvordering. Zonder deze waarde-

activiteiten van Strukton - onder andere als gevolg van de

vermindering zou de winst over de verslagperiode in 2006

acquisities - en hogere energie- en onderhoudskosten door

€ 270 miljoen zijn geweest.

het laten rijden van 200 extra treinen in verband met de nieuwe dienstregeling.

Winstbestemming Voorgesteld wordt van de winst over de verslagperiode van

De kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten

€ 337 miljoen een bedrag van € 118 miljoen - 35% van de

zijn hoger doordat meer werk is uitbesteed bij derden als

winst over de verslagperiode - als dividend uit te keren en

gevolg van de toegenomen bedrijfsactiviteiten van Strukton.

het resterende bedrag van € 219 miljoen aan de reserves toe te voegen.

De betaalde gebruiksvergoeding voor de railinfrastructuur (infraheffing) is in totaliteit met € 23 miljoen gestegen

Investeringen

naar € 323 miljoen (2006: € 300 miljoen). De gebruiks-

De investeringen in (im)materiële vaste activa bedragen in

vergoeding voor alleen de Nederlandse railinfrastructuur

2007 € 593 miljoen tegen € 372 miljoen in 2006.

is gestegen van € 150 miljoen naar € 156 miljoen.

76

NS Jaarverslag 2007 / Financiën

Het belangrijkste deel van deze investeringen betreft de

Vooruitzichten

verdere vernieuwing van het treinenpark. Zo zijn er in 2007

Ook in 2008 streeft NS naar verdere verbetering van de

grote aanbetalingen gedaan voor de bestelde dubbel-

dienstverlening aan onze klanten, uitbreiding van de

dekkers en sprinters.

activiteiten op en rond stations en matiging van de kosten

Daarnaast is er een nieuwe werkplaats gebouwd in

door hogere efficiency. Het investeringsniveau blijft hoog,

Amsterdam (Watergraafsmeer) en is de werkplaats in

vooral vanwege verdere investeringen in treinen en in

Haarlem uitgebreid en gemoderniseerd.

stationsontwikkelingen. De introductie van de nieuwe dienstregeling met tweehonderd meer treinen per dag in

Financiering

2007 heeft geleid tot hogere kosten die ook in 2008 zullen

De nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten bedraagt € 175

doorwerken. Wij verwachten dat de groei van het aantal

miljoen (2006: € 808 miljoen). De investeringsactiviteiten

reizigers, die van de activiteiten op en rond stations en die

hebben een kasuitstroom gevergd van € 593 miljoen

van Railinfra & bouw zich zal voortzetten.

(2006: € 372 miljoen). Na financieringsactiviteiten resulteert een negatieve kasstroom van € 308 miljoen. In 2006 was sprake van een positieve kasstroom van € 760 miljoen. Het grote verschil

Financiële kerncijfers Bedragen in miljoenen euro’s

2007

2006 3

met 2006 wordt onder andere veroorzaakt door de hogere investeringen in 2007.

Van het vermogen Garantievermogen/balanstotaal

Daarnaast heeft een toename van de schuld aan krediet-

Vlottende activa/kortlopende schulden

instellingen en hebben vooruitontvangen bedragen inzake

Werkkapitaal 1 (excl. liquiditeiten)

de OV-studentenkaart geleid tot een hoge kas instroom in

Balanstotaal

58%

58%

1,6

1,7

-476

-692

7.544

7.114

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten/ bedrijfsopbrengsten (ROS)

8,8%

8,1%

Winst over de verslagperiode/gemiddeld geïnvesteerd vermogen 2 (ROI)

6,0%

3,7%

Winst over de verslagperiode/ gemiddeld eigen vermogen (ROE)

8,5%

5,2%

2006. Van de rentabiliteit

Eigen vermogen Het eigen vermogen bedraagt aan het einde van het verslagjaar € 4.109 miljoen, € 266 miljoen meer ten opzichte van ultimo 2006 (€ 3.843 miljoen). In 2007 is aan dividend over het nettoresultaat van 2006 € 69 miljoen aan de overheid als aandeelhouder uitgekeerd. De winst over de verslagperiode ad € 337 miljoen is (conform de verslaggevingsregels) in zijn totaliteit (dus inclusief het uit te keren dividend) bij het eigen vermogen opgenomen. De solvabiliteit is met 58% gelijk gebleven aan vorig jaar (2006: 58%). Het rendement op geïnvesteerd vermogen (ROI) is met 6,0% aanzienlijk boven het niveau van 2006 uitgekomen (3,7%), voornamelijk als gevolg van de hogere vennootschapsbelasting in 2006. Om te kunnen blijven investeren in groei en kwaliteit is een rendement op onze investeringen (ROI) van ten minste 7% na belasting noodzakelijk.

1 Werkkapitaal: voorraden plus kortlopende vorderingen minus kortlopende schulden. 2 Geïnvesteerd vermogen: balanstotaal minus niet rentedragende kortlopende verplichtingen. 3 Als gevolg van herrubriceringen in de balans in verband met de implementatie van IFRS 7 zijn enkele vergelijkende cijfers aangepast.

Jaarrekening

78

NS Jaarverslag 2007

Geconsolideerde jaarrekening 2007 Geconsolideerde balans NV Nederlandse Spoorwegen per 31 december 2007


31 december

31 december

2007

2006

Activa Vaste activa 1

Materiële vaste activa

2.710

2.468

2 3

Vastgoedobjecten

307

305

Immateriële vaste activa

115

4

Investeringen verwerkt volgens de equity-methode

96

5

Overige financiële vaste activa, inclusief beleggingen

6

Uitgestelde belastingvorderingen Totaal vaste activa

27

24

263

254

640

654

4.062

3.801

Vlottende activa 7

Voorraden

133

127

5

Overige beleggingen

1.815

1.882

8

Debiteuren en overige vorderingen

1.243

823

9

Geldmiddelen en kasequivalenten

291

481

3.482

3.313

7.544

7.114

Aandelenkapitaal

1.012

1.012

Reserves

2.760

2.634

337

197

Totaal vlottende activa

Totaal activa

Passiva 10

Eigen vermogen

Onverdeelde winst Minderheidsbelang derden Totaal eigen vermogen

-

4.109

3.843

11

Aan komende jaren toe te rekenen baten

251

267

12

Leningen en overige financiële verplichtingen

794

786

13

Personeelsbeloningen

40

48

14

Voorzieningen

147

192

6

Overlopende posten

22

6

Uitgestelde belastingverplichtingen

51

67

1.054

1.099

Totaal langlopende verplichtingen

12

Rekening courant kredieten banken

12

Leningen en overige financiële verplichtingen Verschuldigde winstbelasting

15

Crediteuren en overige schulden Vooruitontvangen baten

De toelichting op pagina 82 tot en met pagina 133 is integraal onderdeel van deze geconsolideerde jaarrekening. In verband met de implementatie van IFRS 7 hebben in de balans enkele herrubriceringen plaatsgevonden.

-

14

Voorzieningen

46

15

232

248

84

46

1.101

1.097

616

436

51

63

Totaal kortlopende verplichtingen

2.130

1.905

Totaal verplichtingen

3.435

3.271

7.544

7.114

Totaal eigen vermogen en verplichtingen

79

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2007 NV Nederlandse Spoorwegen In miljoenen euro’s

2007

2006

16

Opbrengsten

4.040

3.846

17

Kosten personeel

1.474

1.336

18

Afschrijvingskosten en bijzondere waardeverminderingen

277

331

Verbruik grond- en hulpstoffen en voorraden

596

506

Kosten van uitbesteed werk en andere externe kosten

708

628

19

Infraheffing

323

300

20

Overige bedrijfslasten

307

435

3.685

3.536

355

310

5

1

Financieringsbaten

112

78

Financieringslasten

56

35


61

44

416

354

Winstbelasting

-79

-157


337

197

Aandeelhouders NS

337

197

Minderheidsbelang

-

-

337

197

Bedrijfslasten Resultaat uit bedrijfsactiviteiten Aandeel in resultaat investeringen verwerkt volgens de equity-methode

21

Winst voor winstbelastingen 22

Toe te rekenen aan:


De toelichting op pagina 82 tot en met pagina 133 is integraal onderdeel van deze geconsolideerde jaarrekening.

80

NS Jaarverslag 2007 / Geconsolideerde jaarrekening

Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat 2007 In miljoenen euro’s


2007

2006

337

197

-1

-

Effectief deel van veranderingen in de reële waarde van kasstroomafdekkingen

4

-3

Nettoveranderingen in de reële waarde van voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

1

-1

-5

9

-

9

Winstbelasting op baten en lasten die rechtstreeks in het eigen vermogen zijn verwerkt

-1

1

Baten en lasten rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen

-2

15

335

212

335

212

-

-

335

212

Valutaomrekeningsverschillen op buitenlandse activiteiten

Actuarieel resultaat toegezegde pensioenregelingen Overige lasten verwerkt in het eigen vermogen

Totaalresultaat over de verslagperiode

Toe te rekenen aan: Aandeelhouders van de moedermaatschappij De toelichting op pagina 82 tot en met pagina 133 is integraal onderdeel van deze geconsolideerde jaarrekening.

Minderheidsbelang

Totaalresultaat over de verslagperiode

De posten waarvan het resultaat rechtstreeks is verwerkt in het eigen vermogen zijn bepaald na aftrek van winstbelasting.

81

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2007 NV Nederlandse Spoorwegen In miljoenen euro’s


2007

2006

337

197

273

260

7

3

-3

68


-61

-44

Vrijval aan komende jaren toe te rekenen baten

-14

-9

8

-34

Aanpassingen voor: Afschrijvingen Amortisatie immateriële vaste activa (Terugneming van) bijzondere waardeverminderingen op materiële vaste activa

Mutatie overige langlopende verplichtingen Mutatie latente belastingen Winstbelasting

Mutatie voorraden Mutatie debiteuren en overige vorderingen Mutatie kortlopende verplichtingen exclusief kredietinstellingen Mutatie voorzieningen

-43

-21

79

157

583

577

-6

6

-93

-101

-156

410

-59

36

269

928

Betaalde rente

-56

-35

Betaalde winstbelastingen

-38

-85

Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten

175

808

Ontvangen rente

112

77

5

2

Ontvangen dividend Verwerving van dochterondernemingen

-16

-3

-590

-372

Overige mutaties vastgoedbeleggingen

-3

-10

Overige mutaties financiële vaste activa, incl. beleggingen

51

13

Verwerving van (im)materiële vaste activa

Overige mutaties vaste activa

5

24

Nettokasstroom uit investeringsactiviteiten

-436

-269

Nettokasstroom uit bedrijfs- en investeringsactiviteiten

-261

539

De liquiditeiten zijn met € 51 miljoen verhoogd als gevolg van een herrubricering per Overige mutaties aan komende jaren toe te rekenen baten Aflossingen langlopende leningen Opgenomen langlopende leningen Mutatie kortlopende leningen

-2

-

1 januari 2007 van kort-

-42

-8

lopende vorderingen naar

7

87

liquide middelen.

54

213

Ontvangen betalingen uit leases aan derden

5

6

Voor een specificatie van de

Dividend over de voorgaande verslagperiode

-69

-77

samenstelling van de brutoliquiditeiten per 31 december

Nettokasstroom uit financieringsactiviteiten Netto-afname brutoliquiditeiten Brutoliquiditeiten per 1 januari

Brutoliquiditeiten per 31 december

-47

221

2007 en 2006 wordt verwezen

-308

760

naar pagina 108.

2.414

1.603

2.106

2.363

De toelichting op pagina 82 tot en met pagina 133 is integraal onderdeel van deze geconsolideerde jaarrekening.

82


Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 2007

Schattingen en beoordelingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde

Verslaggevende entiteit

waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten.

NV Nederlandse Spoorwegen is gevestigd te Utrecht in

De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen

Nederland. De geconsolideerde jaarrekening van de vennoot-

zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschil-

schap over het boekjaar 2007 omvat de vennootschap en haar

lende andere factoren, die gegeven de omstandigheden, als

dochterondernemingen (samen te noemen Groep) en het

redelijk worden beschouwd. De daadwerkelijke uitkomsten

belang van de Groep in deelnemingen en vennootschappen

kunnen afwijken van deze schattingen.

waarover gezamenlijk met derden zeggenschap wordt

De schattingen en onderliggende veronderstellingen

uitgeoefend. NV Nederlandse Spoorwegen is de houdster-

worden periodiek beoordeeld. Herzieningen van schat-

maatschappij van NS Groep NV die op haar beurt de houdster-

tingen worden verwerkt in de periode waarin de schatting

maatschappij is van de werkmaatschappijen die de

wordt herzien, dan wel in toekomstige perioden indien de

verschillende bedrijfsactiviteiten van het concern uitvoeren.

herziening betrekking heeft op toekomstige perioden.

De geconsolideerde jaarrekening van NS Groep NV is gelijk

De belangrijkste schattingen en beoordelingen betreffen

aan die van NV Nederlandse Spoorwegen. De werkmaat-

resultaatneming op projecten, pensioenverplichtingen,

schappijen van NS Groep NV (hierna te noemen Groep) zijn

andere personeelsbeloningen en voorzieningen die zijn

vermeld op pagina 132.

opgenomen onder de langlopende verplichtingen, voorzie-

De activiteiten van de Groep betreffen voornamelijk vervoer

ningen voor bijzondere waardeverminderingen van vorde-

van reizigers, beheer en ontwikkeling van stationslocaties,

ringen, afwaardering van voorraden naar netto

spoorinfrastructuur en bouwactiviteiten.

opbrengstwaarde en bijzondere waardeverminderingen van vaste activa.

De directie heeft op 13 februari 2008 de jaarrekening

Zie tevens de grondslagen en toelichtingen bij de betref-

opgemaakt. De Raad van Commissarissen heeft in het

fende posten.

preadvies aan de Algemene Vergadering van Aandeel-

De hierna uiteengezette grondslagen voor financiële

houders geadviseerd de jaarrekening ongewijzigd vast te

verslaggeving zijn consistent toegepast voor de gepresen-

stellen. Bestuurders en commissarissen hebben op 13

teerde perioden in deze geconsolideerde jaarrekening.

februari 2008 toestemming gegeven voor publicatie van de jaarrekening. In de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 5 maart 2008 zal de vaststelling van deze jaarrekening aan de orde zijn.

Gehanteerde grondslagen bij de opstellingen van de jaarrekening Met ingang van 2006 past NS als grondslag voor de financiële verslaggeving de International Financial Reporting Standards (IFRS) toe en de interpretaties daarvan die door de International Accounting Standards Board (IASB) zijn vastgesteld en door de Europese Unie zijn aanvaard. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, afgerond op het dichtstbijzijnde miljoen. De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten tenzij anders vermeld.

83

Belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving

Entiteiten waarover gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend Joint ventures zijn díe vennootschappen waarover de Groep gezamenlijk met derden zeggenschap heeft, en waarbij deze

Grondslagen voor consolidatie Dochterondernemingen

zeggenschap in een overeenkomst is vastgelegd en waarin

Dochterondernemingen zijn die vennootschappen waarover

beleid met unanieme instemming worden genomen. De

NV Nederlandse Spoorwegen direct of indirect zeggenschap

geconsolideerde jaarrekening omvat het evenredige aandeel

heeft. Er is sprake van zeggenschap indien de Groep de

van de Groep in de activa, verplichtingen, opbrengsten en

mogelijkheid heeft om, direct of indirect, het financiële en

kosten van de vennootschap waarbij de posten regel voor

operationele beleid van een vennootschap te bepalen ten

regel met posten van soortgelijke aard worden gecombi-

einde voordelen te verkrijgen uit de activiteiten van de

neerd, vanaf de datum waarop voor het eerst gezamenlijke

vennootschap.

zeggenschap wordt uitgeoefend tot aan de datum waarop

De jaarrekeningen van dochterondernemingen zijn volledig

deze eindigt.

strategische beslissingen over het financiële en operationele

in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum waarop voor het eerst sprake is van zeggenschap, tot

Eliminatie van transacties bij consolidatie

aan het moment waarop deze eindigt.

Intra-groepssaldi en baten en lasten uit transacties binnen de Groep worden bij de opstelling van de geconsolideerde

Geassocieerde deelnemingen

jaarrekening geëlimineerd.

Geassocieerde deelnemingen (investeringen met invloed van betekenis) zijn die entiteiten waarin de groep invloed van

Niet-gerealiseerde winsten en verliezen uit hoofde van

betekenis heeft op het financiële en operationele beleid,

transacties met investeringen verwerkt volgens de equity-

maar waarover zij geen zeggenschap heeft. Invloed van

methode worden geëlimineerd naar rato van het belang dat

betekenis wordt verondersteld te bestaan indien de groep

de Groep in de investering heeft.

houder is van tussen de 20 en 50 procent van de stemrechten van een andere entiteit.

Eventuele minderheidsbelangen zijn separaat in de balans

Zij worden gewaardeerd volgens de equity-methode.

en winst-en-verliesrekening opgenomen.

De equity-methode wordt als volgt gedefinieerd: initiële verhoogd of verlaagd met het evenredige aandeel in de

Vreemde valuta Transacties in vreemde valuta

winst of verlies van de deelneming vanaf de datum waarop

Transacties luidend in vreemde valuta worden in de

de Groep voor het eerst invloed van betekenis heeft, tot aan

betreffende functionele valuta van de groepsentiteiten

de datum waarop voor het laatst sprake is van invloed van

omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactie-

betekenis. Van investeringen verwerkt volgens de equity-

datum. In vreemde valuta luidende monetaire activa en

methode wordt het aandeel van de Groep in het resultaat

verplichtingen worden per balansdatum in de functionele

van deze investeringen opgenomen in de winst-en-verlies-

valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wissel-

rekening.

koers. De valutakoersverschillen met betrekking tot de

Wanneer het aandeel van de Groep in de verliezen groter is

monetaire posten omvatten het verschil tussen de geamorti-

dan de waarde van het belang in een investering, wordt de

seerde kosten in de functionele valuta aan het begin van de

boekwaarde van de investering in de balans van de Groep

periode, gecorrigeerd voor de effectieve rente(betalingen)

afgeboekt tot nihil en worden verdere verliezen niet meer in

gedurende de periode, en de geamortiseerde kosten van tegen

aanmerking genomen behalve voor zover de Groep een in

de wisselkoers aan het einde van de periode omgerekende

rechte afdwingbare of feitelijke verplichting is aangegaan of

buitenlandse valuta. De bij omrekening optredende valuta-

betalingen heeft verricht ten behoeve van de betreffende

koersverschillen worden als last in de winst-en-verliesrekening

investering.

opgenomen met uitzondering van een financiële verplichting

waardering vindt plaats tegen kostprijs, deze wordt nadien

die wordt aangemerkt als afdekking van de netto-investering in een buitenlandse activiteit of in aanmerking komende kasstroomafdekkingen, die rechtstreeks in het eigen vermogen worden verwerkt.

84


Buitenlandse activiteiten De activa en verplichtingen van buitenlandse activiteiten,

Financiële activa aangemerkt als beschikbaar voor verkoop

met inbegrip van goodwill en bij consolidatie ontstane

De beleggingen van de groep in bepaalde obligaties en

reële-waardecorrecties, worden in euro’s omgerekend tegen

deposito’s worden geclassificeerd als financiële activa

de geldende koers per verslagdatum. De opbrengsten en

beschikbaar voor verkoop. Na eerste opname worden deze

kosten van buitenlandse activiteiten worden in euro’s

activa gewaardeerd tegen reële waarde en eventuele

omgerekend tegen de wisselkoers op transactiedatum.

veranderingen in de reële waarde, behoudens bijzondere waardeverminderingsverliezen en valutakoerswinsten en

Valutaomrekeningsverschillen worden direct in het eigen

-verliezen op monetaire posten die beschikbaar zijn voor

vermogen opgenomen. Sinds januari 2005, de overgangs-

verkoop, worden rechtstreeks in het eigen vermogen

datum van de groep naar IFRS, worden deze verschillen

verwerkt. Wanneer een belegging niet langer in de balans

verwerkt in de reserve omrekeningsverschillen. Als een

wordt opgenomen, wordt de in het eigen vermogen

buitenlandse activiteit geheel of gedeeltelijk wordt

opgenomen cumulatieve winst of het cumulatieve verlies

verkocht, wordt het betreffende bedrag uit de reserve

overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening.

omrekeningsverschillen overgeboekt naar de winst-enverliesrekening.

Overige niet-afgeleide financiële instrumenten Overige niet-afgeleide financiële instrumenten worden

Financiële instrumenten

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs op basis van

Aankopen en verkopen van financiële instrumenten worden

de effectieve-rentemethode verminderd met bijzondere

verantwoord op valutadatum.

waardeverminderingsverliezen.

De Groep maakt gebruik van de volgende financiële instrumenten:

Geldmiddelen en kasequivalenten bestaan uit kas- en banksaldi en direct opvraagbare deposito’s.

Niet-afgeleide financiële instrumenten Niet-afgeleide financiële instrumenten omvatten investe-

Afgeleide financiële instrumenten

ringen in aandelen, deposito’s en obligaties, debiteuren en

De Groep maakt gebruik van afgeleide financiële instru-

overige vorderingen, geldmiddelen en kasequivalenten,

menten om valuta- en renterisico’s af te dekken.

leningen en overige financieringsverplichtingen, crediteuren en overige schulden.

Afgeleide financiële instrumenten worden bij de eerste opname gewaardeerd tegen kostprijs; toerekenbare

Niet-afgeleide financiële instrumenten worden bij de eerste

transactiekosten worden als last in de winst-en-verlies-

opname verwerkt tegen reële waarde. Na de eerste opname

rekening opgenomen wanneer zij worden gemaakt. Na de

worden niet-afgeleide financiële instrumenten op de hierna

eerste opname worden afgeleide financiële instrumenten

beschreven manier gewaardeerd.

tegen reële waarde gewaardeerd en eventuele wijzigingen op de hierna beschreven manier verantwoord.

De verwerking van financieringsbaten en -lasten wordt beschreven op pagina 128.

Kasstroomafdekkingen Veranderingen in de reële waarde van een afgeleid afdek-

Tot einde looptijd aangehouden financiële activa

kingsinstrument dat is aangemerkt als een kasstroom-

Wanneer de groep de uitdrukkelijke bedoeling heeft, en in

afdekking worden rechtstreeks ten laste van het eigen

staat is, om financiële activa tot het einde van de looptijd

vermogen (onder effectief deel van veranderingen in de

aan te houden, worden deze gewaardeerd tegen de

reële waarde van kasstroomafdekkingen) gebracht, voor

geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rente-

zover de afdekking effectief is. Het niet-effectieve deel

methode verminderd met bijzondere waardeverminderings-

wordt als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

verliezen.

Indien een afdekkingsinstrument niet langer voldoet aan de voorwaarden voor ‘hedge accounting’, afloopt of wordt verkocht, wordt de afdekking prospectief beëindigd. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat eerder in het eigen vermogen was opgenomen, blijft onderdeel uitmaken van het eigen vermogen totdat de verwachte

85

transactie heeft plaatsgevonden. Het onder het eigen

arbeidskosten en een redelijk deel van de indirecte produc-

vermogen opgenomen bedrag wordt overgeboekt naar

tiekosten. Voor zover relevant worden de geschatte kosten

de winst-en-verliesrekening (onder nettomutatie reële

van de ontmantelings- en verwijderingskosten van het actief

waarde uit het eigen vermogen overgeboekte kasstroom-

en de herstelkosten van de locatie waar de activa zich

afdekkingen) in dezelfde periode waarin het afdekkings-

bevinden aan de kostprijs toegevoegd.

instrument van invloed is op de winst-en-verliesrekening. Zowel voor materiële vaste activa als voor vastgoedobjecten

Economische afdekkingen

gelden de volgende grondslagen.

Hedge accounting wordt niet toegepast op afgeleide instrumenten die in economische zin worden gebruikt als

Componenten

afdekking van in vreemde valuta’s luidende activa en

Indien materiële vaste activa of vastgoedobjecten bestaan

verplichtingen. Veranderingen in de reële waarde van

uit onderdelen met een ongelijke gebruiksduur, worden

dergelijke derivaten worden als onderdeel van de valuta-

deze componenten als afzonderlijke posten gespecificeerd

koerswinsten en -verliezen in de winst-en-verliesrekening

onder de materiële vaste activa respectievelijk vastgoed-

opgenomen.

objecten.


In de boekwaarde van een materieel vast actief of vastgoed-

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs

object wordt de kostprijs opgenomen van de vernieuwing

verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere

(van een deel) van dat actief wanneer die uitgaven worden

waardeverminderingsverliezen. De kostprijs van zelf-

gedaan en indien het waarschijnlijk is dat de vernieuwing

vervaardigde activa omvat materiaalkosten, directe arbeids-

leidt tot toekomstige economische voordelen. Alle andere

kosten en een redelijk deel van de indirecte productiekosten.

kosten voor de instandhouding van de activa worden als last

Voor zover relevant worden de geschatte kosten van de

in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer zij

ontmantelings- en verwijderingskosten van het actief en de

worden gemaakt.

herstelkosten van de locatie waar de activa zich bevinden aan de kostprijs toegevoegd.

Afschrijving

Computersoftware die integraal onderdeel vormt van de

Afschrijvingen worden ten laste van de winst-en-verlies-

computerapparatuur wordt geactiveerd als onderdeel van

rekening gebracht volgens de lineaire methode op basis van

de betreffende apparatuur.

de geschatte economische gebruiksduur van (iedere

Activa waarvan enkel het economisch eigendom bij de

component van) een materieel vast actief. Op terreinen

Groep berust, worden op de balans opgenomen en volgens

wordt niet afgeschreven met uitzondering van bestrating.

dezelfde grondslagen behandeld.

De geschatte economische gebruiksduur luidt voor de materiële vaste activa als volgt:

De financieringskosten die samenhangen met de verwerving

•

of bouw van in aanmerking komende activa worden als last

Gebouwen gedifferentieerd naar componenten


•

Overige vaste installaties

worden gemaakt.

•

Treinen

Winsten en verliezen op de verkoop van een materieel vast

•

Apparatuur en bedrijfsmaterieel

15-100 jaar (gemiddeld 40 jaar) 10 - 25 jaar 20 jaar 3-10 jaar

actief worden vastgesteld aan de hand van een vergelijking van de verkoopopbrengsten met de boekwaarde van de

En voor de vastgoedobjecten:

materiële vaste activa en worden netto verantwoord onder

•

Fundering en onderbouw

“overige opbrengsten” in de winst-en-verliesrekening.

•

Skelet en kern

50 jaar

•

Gevels en buitenwanden

33 jaar

Vastgoedobjecten

•

Dakbedekking

15 jaar

Vastgoedobjecten omvatten vastgoed dat wordt aange-

•

Binnenafwerking

15 jaar

houden om huuropbrengsten of een waardestijging, of

•

Technische installaties

15 jaar

100 jaar

beide te realiseren. Vastgoedobjecten worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen

De aangegeven gebruiksduur is een gemiddelde van de

en bijzondere waardeverminderingsverliezen. De kostprijs

daaronder begrepen activa en van de eventuele compo-

van zelfvervaardigde activa omvat materiaalkosten, directe

nenten waaruit de activa bestaan.

86


De afschrijvingsmethode, de resterende gebruiksperiode en

Voorraden

de restwaarde worden jaarlijks beoordeeld.

De voorraden worden opgenomen tegen kostprijs, of nettoopbrengstwaarde indien deze lager is. De netto-opbrengst-

Indien een materieel vast actief door wijziging van het

waarde is de geschatte verkoopprijs in het kader van de

gebruik bestemd wordt als vastgoedbelegging of indien een

normale bedrijfsvoering, verminderd met de geschatte

vastgoedbelegging bestemd wordt voor eigen gebruik vindt

kosten van voltooiing en de verkoopkosten.

overboeking plaats naar vastgoedbeleggingen respectie-

De kostprijs van de voorraden is gebaseerd op de gemid-

velijk materiële vaste activa. Omdat de waardering van beide

delde inkoopprijzen respectievelijk kostprijzen en omvat de

categorieën vaste activa gelijk is, geschiedt de overboeking

uitgaven gedaan bij verwerving van de voorraden en daarop

tegen de boekwaarde.

betrekking hebbende inkoopkosten. De kostprijs van voorraden gereed product en onderhanden projecten omvat

Immateriële vaste activa Goodwill

een redelijk deel van de indirecte kosten op basis van de normale productiecapaciteit.

Alle bedrijfscombinaties worden administratief verwerkt via toepassing van de overnamemethode. Goodwill betreft het

Onderhanden werk in opdracht van derden

bedrag dat voortvloeit uit de overname van dochteronder-

Onderhanden projecten in opdracht van derden worden

nemingen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

gewaardeerd tegen kostprijs plus tot balansdatum genomen

Goodwill komt overeen met het verschil tussen de kostprijs

winst, verminderd met een voorziening voor voorzienbare

van de overname en de reële waarde van de overgenomen

verliezen en verminderd met gefactureerde termijnen naar

identificeerbare activa en passiva op het moment van aankoop.

rato van de voortgang van het project. De kostprijs omvat

Goodwill wordt gewaardeerd tegen kostprijs verminderd

alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met speci-

met cumulatieve bijzondere waardeverminderingen.

fieke projecten en een toerekening van de gemaakte vaste en variabele indirecte kosten in verband met de contract-

Negatieve goodwill die bij een overname ontstaat, wordt

activiteiten op basis van de normale productiecapaciteit.

direct in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

Er is sprake van een vordering indien het bedrag van de gemaakte kosten (inclusief het verantwoorde resultaat)

Overige immateriële vaste activa

hoger is dan het bedrag van de gefactureerde termijnen.

De overige door de Groep verworven immateriële vaste

Indien het bedrag van de gemaakte kosten (inclusief het

activa, met een eindige gebruiksduur, worden gewaardeerd

verantwoorde resultaat) lager is dan het bedrag van de

tegen kostprijs verminderd met cumulatieve amortisatie en

gefactureerde termijnen, is sprake van een schuld.

cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële

Bijzondere waardeverminderingen Financiële activa

activa worden uitsluitend geactiveerd wanneer hierdoor de

Op iedere verslagdatum wordt van een financieel actief

toekomstige economische voordelen toenemen die zijn

beoordeeld of er objectieve aanwijzingen bestaan dat het

besloten in het specifieke actief waarop zij betrekking

actief een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan.

hebben. Alle overige uitgaven, inclusief intern

Een financieel actief wordt geacht onderhevig te zijn aan

gegenereerde goodwill en handelsmerken, worden als last

een bijzondere waardevermindering indien er objectieve


aanwijzingen zijn dat één of meerdere gebeurtenissen een

worden gemaakt.

negatief effect hebben gehad op de verwachte toekomstige kasstromen van dat actief.

De amortisatie geschiedt lineair ten laste van de winst-enverliesrekening op basis van de geschatte gebruiksduur van

Een bijzonder waardeverminderingsverlies met betrekking

de immateriële vaste activa, behoudens goodwill, vanaf de

tot een op geamortiseerde kostprijs gewaardeerd financieel

datum dat deze beschikbaar zijn voor gebruik.

actief wordt berekend als het verschil tussen de boekwaarde

De geschatte gebruiksduur voor de huidige en vergelijkbare

en de contante waarde van de verwachte toekomstige

periodes luidt als volgt:

kasstromen, gedisconteerd tegen de oorspronkelijke

•

Software

8 jaar

effectieve rente. Een bijzonder waardeverminderingsverlies

•

Klantenbestand

8 jaar

met betrekking tot een voor verkoop beschikbaar financieel actief wordt berekend aan de hand van de reële waarde.

87

Belangrijke financiële activa worden individueel op

die naar verwachting zullen profiteren van de synergie-

bijzondere waardevermindering getoetst. De overige

voordelen van de combinatie.

financiële activa worden ondergebracht in groepen met vergelijkbare kredietrisicokenmerken en collectief beoor-

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt

deeld.

opgenomen indien de boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort,

Alle bijzondere waardeverminderingsverliezen worden

hoger is dan de geschatte realiseerbare waarde. Bijzondere

als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Een

waardeverminderingsverliezen worden in de winst-en-

cumulatief verlies met betrekking tot een voor verkoop

verliesrekening opgenomen. Bijzondere waarde-

beschikbaar financieel actief dat voorheen als last in het

verminderingsverliezen opgenomen met betrekking tot

eigen vermogen was opgenomen, wordt overgeboekt naar

kasstroomgenererende eenheden worden eerst in mindering

de winst-en-verliesrekening.

gebracht op de boekwaarde van eventueel aan de eenheden toegerekende goodwill, en vervolgens naar rato in mindering

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt terug-

gebracht op de boekwaarde van de overige activa van de

genomen indien de terugname objectief in verband kan

eenheid (of groep van eenheden).

worden gebracht met een gebeurtenis die zich heeft

Met betrekking tot goodwill worden geen bijzondere

voorgedaan nadat dit bijzondere waardeverminderings-

waardeverminderingsverliezen teruggenomen. Voor andere

verlies werd genomen. Bij financiële activa die tegen

activa worden in voorgaande perioden opgenomen

geamortiseerde kostprijs worden gewaardeerd en bij voor

bijzondere waardeverminderingsverliezen bij elke verslag-

verkoop beschikbare financiële activa in de vorm van

datum beoordeeld op indicaties dat het verlies afgenomen is

obligaties komt de terugname ten laste van de winst-en-

of niet langer bestaat. Een bijzonder waardeverminderings-

verliesrekening.

verlies wordt teruggenomen als de schattingen zijn veranderd aan de hand waarvan de realiseerbare waarde was bepaald.

Niet-financiële activa

Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt uitsluitend

De boekwaarde van de niet-financiële activa van de groep,

teruggenomen voor zover de boekwaarde van het actief niet

uitgezonderd voorraden en uitgestelde belastingvorde-

hoger is dan de boekwaarde, na aftrek van afschrijvingen of

ringen, wordt per iedere verslagdatum opnieuw bezien om

amortisatie, die zou zijn bepaald als geen bijzonder waarde-

te bepalen of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waarde-

verminderingsverlies was opgenomen.

verminderingen. Indien dergelijke aanwijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde

Eigen vermogen

van het actief. Van goodwill en immateriële activa die nog

Dividenden worden verwerkt in de periode waarin over de

niet gebruiksklaar zijn, wordt op iedere verslagdatum een

winstbestemming wordt besloten en de dividenden worden

schatting gemaakt van de realiseerbare waarde.

gedeclareerd. NS streeft naar een rendement (ROI) van 7% na belastingen.

Voor een actief of een kasstroomgenererende eenheid is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogte van de bedrijfs-


waarde of de reële waarde minus verkoopkosten. Bij het

Deze baten hebben betrekking op ineens ontvangen

bepalen van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde

bedragen die voortvloeien uit overeenkomsten waarvan de

van de geschatte toekomstige kasstromen berekend met

looptijd zich uitstrekt over toekomstige jaren. De baten

behulp van een disconteringsvoet vóór belasting die een

worden gedurende de looptijd van de overeenkomsten

afspiegeling is van zowel de actuele markttaxaties van de

waarmee ze verband houden ten gunste van de winst-en-

tijdswaarde van geld als van de specifieke risico’s met

verliesrekening gebracht. De baten worden gewaardeerd

betrekking tot het actief. Voor de toetsing op bijzondere

tegen geamortiseerde kostprijs.

waardeverminderingen worden activa samengevoegd in de te onderscheiden groep activa die uit voortgaand gebruik

Personeelsbeloningen

kasstromen genereert die in grote lijnen onafhankelijk zijn

Onder de personeelsbeloningen zijn opgenomen pensioen-

van andere activa en groepen (de “kasstroomgenererende

verplichtingen uit toegezegd pensioenregelingen en andere

eenheid”). De in een bedrijfscombinatie verworven goodwill

verplichtingen betreffende personeelsbeloningen bestaande

wordt voor de toetsing op bijzondere waardeverminde-

uit jubileumuitkeringen, VUT-uitkeringen en verplichtingen

ringen toegerekend aan kasstroomgenererende eenheden

wegens arbeidsongeschiktheid van medewerkers.

88


Toegezegde bijdrageregelingen zijn regelingen waarbij de

rekening gehouden met loon- en prijsontwikkelingen.

Groep geen andere verplichting heeft dan de contractuele

Eventuele actuariële winsten of verliezen worden in de

bijdragen te voldoen. Deze bijdragen worden in de winst-

winst-en-verliesrekening opgenomen in de periode waarin

en-verliesrekening verantwoord in de periode waarin de

deze zich voordoen.

bijdrage verschuldigd is.

Op soortgelijke wijze worden ook de verplichtingen wegens arbeidsongeschiktheid bepaald.

Toegezegd pensioenregelingen zijn regelingen waarbij de Groep niet kan volstaan met betaling van de verplichte,

Kortetermijn personeelsbeloningen

contractueel overeengekomen bijdrage aan pensioen-

Kortetermijn personeelsbeloningen worden zonder contant-

fondsen of verzekeringsmaatschappijen. De nettover-

making gewaardeerd en opgenomen wanneer de daarmee

plichting van de Groep wordt voor elke regeling afzonderlijk

verband houdende dienst wordt verricht.

berekend door een schatting te maken van de pensioenaanspraken die werknemers hebben opgebouwd in de

Voorzieningen

verslagperiode en de daaraan voorafgaande jaren. Van deze

Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de

pensioenaanspraken wordt de contante waarde bepaald,

Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting

welke wordt gesaldeerd met de reële waarde van het

heeft als gevolg van een gebeurtenis in het verleden, en het

belegde pensioenvermogen. De disconteringsvoet is de

waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting

rentevoet per balansdatum van hoogwaardige vastrentende

een uitstroom van middelen nodig is.

waarden waarvan de looptijd de termijn van de pensioen-

Voorzieningen worden bepaald door de verwachte

verplichtingen benadert. Bij de berekening wordt rekening

toekomstige kasstromen contant te maken op basis van een

gehouden met elementen als toekomstige loonstijging als

disconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van

gevolg van algemene loonontwikkelingen en carrièrekansen,

de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en,

met inflatie en met actuele levensduurverwachtingen. De

waar nodig, van de specifieke risico’s met betrekking tot de

berekening wordt jaarlijks uitgevoerd door een erkende

verplichting.

actuaris volgens de ‘projected unit credit’-methode. Wanneer de berekening resulteert in een positief saldo voor

Reorganisatiekosten en non-activiteitsregelingen

de groep, wordt de opname van het actief beperkt tot een

In verband met reorganisatie worden voorzieningen

bedrag dat maximaal gelijk is aan het saldo van eventuele

getroffen wanneer een gedetailleerd plan voor de reorga-

niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd

nisatie is geformaliseerd en een aanvang is gemaakt met

en de contante waarde van eventuele toekomstige terug-

de reorganisatie of deze publiekelijk bekend is gemaakt.

stortingen door het fonds of lagere toekomstige pensioen-

Er wordt geen voorziening getroffen voor toekomstige

premies.

bedrijfslasten. De reorganisatievoorziening heeft voor-

De pensioenverplichtingen die betrekking hebben op de

namelijk betrekking op afvloeiingsregelingen, overbrug-

concernonderdelen die in Engeland gevestigd zijn, worden

gingsbetalingen en herplaatsingen van personeelsleden van

opgenomen voor de periode waarover de vervoersconcessies

wie de functie is opgeheven.

lopen. De aan het begin van het jaar op basis van de actuariële

Voorziening voor bodemsanering

berekeningen verwachte mutatie in de pensioen-

De voorziening voor bodemsanering dient ter dekking van

verplichtingen en beleggingsresultaten worden gemuteerd

lasten om bedrijfsmiddelen in bruikbare staat te houden of

in de nettoverplichtingen en in de winst-en-verliesrekening

te brengen. In overeenstemming met het gepubliceerde

verwerkt. De betaalde bijdragen komen in mindering op de

milieubeleid van de Groep en de van toepassing zijnde

nettoverplichtingen. De actuariële winsten en verliezen,

wettelijke verplichtingen, worden voorzieningen voor

bestaande uit het verschil tussen de werkelijke en de

beheersing en opheffing van milieuverontreiniging

verwachte mutaties in de pensioenverplichtingen en

getroffen wanneer de vervuiling optreedt of blijkt te zijn

beleggingsresultaten, worden in het eigen vermogen

opgetreden.

verwerkt.

Verlieslatende contracten Verplichtingen inzake jubileumuitkeringen en VUT-

Er wordt in de balans een voorziening voor verlieslatende

uitkeringen worden actuarieel berekend en

contracten opgenomen wanneer de door de Groep naar

opgenomen tegen de contante waarde. Hierbij wordt

verwachting te behalen voordelen uit een overeenkomst

89

lager zijn dan de onvermijdbare kosten om aan de verplich-

bepaald aan de hand van de kosten van de verrichte werk-

tingen uit hoofde van de overeenkomst te voldoen.

zaamheden in relatie tot de totaal verwachte kosten. Zodra

De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante

een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van het

waarde van de verwachte kosten voor de beëindiging van

resultaat wordt een evenredig deel van de winst ten gunste

het contract, of indien dit lager is, tegen de contante waarde

van de winst-en-verliesrekening gebracht. Verwachte

van de verwachte nettokosten van de voortzetting van het

verliezen op projecten worden onmiddellijk geheel in de

contract. Voorafgaand aan de vorming van een voorziening

winst-en-verliesrekening opgenomen.

wordt op de activa die betrekking hebben op het contract een bijzondere waardeverminderingsverlies genomen.

Huuropbrengsten Huuropbrengsten uit vastgoedbeleggingen worden lineair

Overige voorzieningen

in de winst-en-verliesrekening opgenomen op basis van de

Er worden voorzieningen opgenomen voor schade in

duur van de huurovereenkomst. Kosten van toezeggingen

verband met brand, ongevallen, verstrekte garanties, claims

die worden gedaan als stimulering voor het sluiten van

en overige zaken.

huurovereenkomsten worden als integraal deel van de totale huuropbrengsten verwerkt.

Opbrengsten en opbrengsten van de overige bedrijfsactiviteiten onder

Concessies in het kader van Publiek-Private Samenwerking (PPS)

aftrek van kortingen en omzetbelasting.

Gedurende de constructie van een PPS-project wordt het

Onder de omzet worden begrepen de vervoersopbrengsten

project verantwoord als onderhanden project in opdracht

Verlening van diensten en verkoop van goederen

van derden. De projectopbrengsten en -kosten worden naar

Opbrengsten uit hoofde van verleende diensten worden in

rato van de voortgang van de werkzaamheden opgenomen

de winst-en-verliesrekening opgenomen in de periode

in de winst-en-verliesrekening.

waarin de diensten worden verleend en de goederen in

Tijdens de operationele fase bestaan de opbrengsten van

eigendom worden overgedragen. Voor leveringscontracten

concessiemanagement uit de reële waarde van de levering

die de balansdatum overschrijden, vindt toerekening van de

van contractueel overeengekomen diensten. De rentebaten

opbrengsten plaats aan de afzonderlijke jaren naar rato van

gerelateerd aan de investering in het project worden als

het stadium van voltooiing van de transactie op balans-

rentebaten verantwoord.

datum. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van beoordelingen van de verrichte werkzaamheden.

Overige opbrengsten

Er worden geen opbrengsten opgenomen indien er belang-

Deze omvatten geactiveerde productie voor eigen gebruik,

rijke onzekerheden bestaan ter zake van het innen van de

incidentele opbrengsten en dekking door derden van de

verschuldigde vergoeding, de hiermee verband houdende

kosten van (neven)activiteiten die niet behoren tot de

kosten of eventuele retouren van goederen.

bedrijfsactiviteiten van de onderneming.

Opbrengsten uit de verkoop van goederen worden in de

Bedrijfslasten

winst-en-verliesrekening verwerkt wanneer de belangrijke

Bedrijfslasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze

risico’s en voordelen van eigendom aan de koper zijn

betrekking hebben respectievelijk waarin de levering van

overgedragen.

goederen en diensten aan afnemers plaatsvindt.

Vergoedingen van de overheid voortvloeiend uit vervoers-

Financieringsbaten en -lasten

overeenkomsten of vervoersconcessies worden in de winst-

Financieringsbaten omvatten de rentebaten op geïnves-

en-verliesrekening verantwoord in de periode waarop de

teerde gelden (inclusief voor verkoop beschikbare financiële

vergoeding betrekking heeft.

activa), leasebaten, winst op de verkoop van voor verkoop beschikbare financiële activa, en winsten op afdekkings-

Onderhanden projecten in opdracht van derden

instrumenten die in de winst-en-verliesrekening worden

Van onderhanden projecten in opdracht van derden worden

opgenomen. Rentebaten worden in de winst-en-verlies-

de contractuele opbrengsten en lasten in de winst-en-

rekening opgenomen naarmate deze opbouwen, door

verliesrekening verwerkt naar rato van het stadium van

middel van de effectieve-rentemethode. Dividend baten

voltooiing van het project. Het stadium van voltooiing wordt

worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen op het

90


moment dat het recht van de entiteit op betaling wordt

Nagenoeg alle tot de Groep behorende dochteronder-

gevestigd.

nemingen zijn voor de vennootschapsbelasting gevoegd in de fiscale eenheid NS, met uitzondering van buitenlandse

Vrijvallende leasebaten uit crossborder leaseovereenkomsten

concernonderdelen.

worden ten gunste van de winst-en-verliesrekening gebracht voor zover zij betrekking hebben op de verslagperiode.

De uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen worden gevormd voor tijdelijke verschillen tussen de

Financieringslasten omvatten de rentelasten op opgenomen

boekwaarde van activa en verplichtingen in de financiële

gelden, de oprenting van voorzieningen en verliezen op

verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten.

afdekkingsinstrumenten die in de winst-en-verliesrekening

Deze tijdelijke verschillen leiden tot uitgestelde belasting-

worden opgenomen. Alle financieringskosten worden met

vorderingen of tot uitgestelde belastingverplichtingen. De

behulp van de effectieve-rentemethode in de winst-en-

berekening hiervan is gebaseerd op de belastingtarieven die

verliesrekening opgenomen.

naar verwachting van toepassing zullen zijn bij terugname van de tijdelijke verschillen, op basis van de belastingta-

Valutakoerswinsten en -verliezen worden gerapporteerd op

rieven die per verslagdatum zijn vastgesteld of materieel zijn

gesaldeerde basis.

vastgesteld.

Overheidssubsidies

Met betrekking tot uitgestelde belastingvorderingen binnen

Overheidssubsidies worden opgenomen als met redelijke

de fiscale eenheid wordt uitgegaan van continuïteit van de

zekerheid kan worden gesteld dat de entiteit aan de

onderneming, van voldoende belastbare winsten in de

subsidies gekoppelde voorwaarden zal vervullen en dat de

toekomst en van geen beperking in verliescompensatie. Als

subsidies zullen worden ontvangen. De overheidssubsidies

gevolg hiervan wordt aangenomen dat uitgestelde belas-

worden in mindering gebracht op de daarmee verband

tingvorderingen inbaar zullen zijn.

houdende lasten en activa.

Saldering van uitgestelde belastingvorderingen en uitgestelde belastingschulden vindt uitsluitend plaats indien er

Leasebetalingen

sprake is van een formeel recht tot saldering en de onder-

Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing worden

neming het voornemen heeft tot gelijktijdige verrekening

lineair over de leaseperiode in de winst-en-verliesrekening

van latente belastingen. Latente belastingen worden

opgenomen.

opgenomen tegen de nominale waarde.

Winstbelasting

Nieuwe standaarden en interpretaties

De belasting naar de winst of het verlies over de verslag-

Voor de geconsolideerde jaarrekening van 2008 zijn de

periode omvat de over de verslagperiode verschuldigde en

volgende standaarden en interpretaties van kracht:

verrekenbare winstbelastingen en uitgestelde winstbelastingen. De winstbelasting wordt in de winst-en-

•

IFRIC 12 Service Concession Arrangements geeft richt-

verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze

lijnen voor bepaalde waarderings- en verwerkings-

betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen

aspecten van de verslaglegging van concessieovereen-

vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in

komsten bij Publiek-Private Samenwerking. Indien deze

het eigen vermogen wordt verwerkt.

interpretatie reeds in 2007 zou zijn toegepast, zou dit niet

Alle belastingposten worden opgenomen tegen de nominale waarde.

hebben geleid tot materiële wijzigingen in de jaarrekening. •

IFRIC 14 IAS 19 The Limit on a Defined Benefit Asset, Minimum Funding Requirements and their Interaction.

De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare

Betreft de beperking van de activa uit hoofde van

belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de

toegezegd pensioenregelingen, minimumdekkings-

belastbare winst over de verslagperiode, berekend aan de

vereisten en hun onderlinge samenhang. Deze inter-

hand van belastingtarieven die gelden op balansdatum en

pretatie dient met terugwerkende kracht te worden

correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde

toegepast en zou niet hebben geleid tot wijzigingen.

belasting.

91

Voor de geconsolideerde jaarrekening van 2009 zijn de

Beleggingen in obligaties en deposito’s

volgende standaarden en interpretaties van kracht:

De reële waarde van tot einde looptijd aangehouden

•

Onder de herziene IAS 23 Borrowing Costs verdwijnt de

financiële activa en voor verkoop beschikbare financiële

bestaande keuzemogelijkheid om financieringskosten

activa wordt bepaald op basis van de genoteerde biedprijs

onmiddellijk als last te verantwoorden of te activeren.

per verslagdatum. De reële waarde van tot einde looptijd

Indien deze herziene standaard reeds in 2007 zou zijn

aangehouden beleggingen wordt alleen ten bate van de

toegepast, zou dit niet hebben geleid tot materiële

informatieverschaffing bepaald.

wijzigingen in de jaarrekening. •

IFRIC 13 Customer Loyalty Programmes behandelt de


verantwoording van klantenbindingsprogramma’s die

De reële waarde van handels- en overige vorderingen,

entiteiten toepassen of waaraan zij op andere wijze

exclusief onderhanden projecten in opdracht van derden,

deelnemen. Indien deze interpretatie reeds in 2007 zou

wordt tegen de contante waarde van de toekomstige

zijn toegepast, zou dit niet hebben geleid tot materiële

kasstromen geschat, die op hun beurt worden gedisconteerd

wijzigingen in de jaarrekening.

tegen de marktrente per verslagdatum.

Bepaling reële waarde

Derivaten

Een aantal grondslagen en de informatieverschaffing van de

De reële waarde van derivaten wordt gevormd door het

groep vereisen de bepaling van de reële waarde van zowel

geschatte bedrag dat de Groep zou ontvangen of betalen

financiële als niet-financiële activa en verplichtingen. Voor

om het contract per balansdatum te beëindigen, waarbij

waarderings- en informatieverschaffingsdoeleinden is de

rekening wordt gehouden met de actuele rente en de

reële waarde op basis van de volgende methoden bepaald.

actuele kredietwaardigheid van de tegenpartijen bij het contract. Deze waarde wordt opgegeven door de financiële


instelling waar het derivaat uitstaat.

De reële waarde van de materiële vaste activa die ten gevolge van een bedrijfscombinatie zijn opgenomen, is

Niet-afgeleide financiële verplichtingen

gebaseerd op marktwaarde.

De reële waarde van niet-afgeleide financiële verplichtingen

De reële waarde is berekend op basis van actuele aanschaf-

wordt bepaald ten bate van de informatieverschaffing en

prijzen of is bepaald door de historische aanschafwaarde

berekend op basis van de contante waarde van toekomstige

met behulp van indexcijfers op het huidige prijspeil te

aflossingen en rentebetalingen, gedisconteerd tegen de

brengen.

marktrente per verslagdatum. Voor financiële leases wordt de marktrente bepaald aan de hand van vergelijkbare

Vastgoedobjecten

leaseovereenkomsten.

De reële waarde is op onafhankelijke, professionele wijze bepaald met inschakeling van erkende deskundigen. Hierbij

Financieel risicobeheer

is rekening gehouden met de lopende huurovereenkomsten

In het kader van haar bedrijfsactiviteiten loopt de Groep

die de Groep op zakelijke, objectieve grondslag heeft

het risico van bots-, brand-, bedrijfs- en aansprakelijkheids-

gesloten en die vergelijkbaar zijn met die voor vergelijkbaar

schades. De maximale omvang van deze schades wordt eens

vastgoed op dezelfde locatie. Om tot de waardering van het

in de drie jaar, of vaker indien gewijzigde omstandigheden

vastgoed te komen, worden de jaarlijkse netto huren

daartoe nopen, berekend door externe deskundigen.

gedisconteerd met behulp van een factor waarin de speci-

Dochteronderneming NS Insurance N.V. verzekert de

fieke risico’s zijn begrepen die inherent zijn aan de netto

genoemde risico’s van de bedrijfsonderdelen. Zij verzekert

kasstromen. Voor de factor is uitgegaan van 3 % per jaar

geen derde partijen.

(2006: 3 %). De reële waarde van vastgoedobjecten wordt alleen ten

De reguliere schades van de Groep worden vergoed uit

bate van de informatieverschaffing bepaald.

de premie-inkomsten van NS Insurance. Indien de totale jaarlijkse schadelast het eigen behoud van NS Insurance


overschrijdt, wordt deze door herverzekering gedekt.

De reële waarde van overige immateriële vaste activa is

Indien de schade hoger is dan de reguliere schade doch

gebaseerd op de verwachte contante waarde van de kasstroom

lager dan het eigen behoud van NS Insurance, wordt deze

uit het gebruik en de uiteindelijke verkoop van de activa.

voldaan uit de – toereikende – vrije reserve van NS

92


Insurance. Het deel dat het eigen behoud overschrijdt,

spreiden over meerdere functionarissen opdat een te grote

komt voor rekening van de herverzekeraars.

mate van afhankelijkheid van individuele personen wordt

NS Insurance is herverzekerd door middel van stop-loss

beperkt.

herverzekeringscontracten die de maximaal mogelijke schades afdekken. NS Insurance sluit, indien de markt-

De Auditcommissie ziet toe op de toereikendheid van het

omstandigheden dit mogelijk maken, uitsluitend

risicobeheerkader in samenhang met de risico’s waarmee de

herverzekeringen af bij partijen met een rating van ten

groep te maken heeft. De Auditcommissie van de groep

minste A +, positive outlook. Indien de rating daalt naar

wordt in haar toezichthoudende functie bijgestaan door

BBB – is zij in de gelegenheid de herverzekeringsovereen-

Corporate Audit en de afdeling Corporate Finance and

komst op te zeggen. Dit heeft zich tot op heden niet voor-

Administration.

gedaan. De herverzekeraars van NS Insurance hebben een rating van (december 2007) minimaal A -.

Corporate Audit levert door het uitvoeren van regelmatige en incidentele evaluaties, aanvullende assurance over de

Financiële instrumenten brengen in beginsel risico’s met zich

goede beheersing van alle bedrijfsprocessen van NS. De

mee. Bij de Groep gaat het voornamelijk om kredietrisico,

bevindingen van Corporate Audit worden gerapporteerd

liquiditeitsrisico en marktrisico.

aan de Auditcommissie.

Marktrisico wordt onderverdeeld in renterisico, valutarisico en risico’s uit hoofde van zogenaamde Cross Border Lease

Kredietrisico

transacties. Doelstelling van het treasurybeleid is deze risico’s

Kredietrisico is het risico van financieel verlies voor de Groep

te beperken tot voor de Groep acceptabele niveaus en de

indien een afnemer of tegenpartij van een financieel

financiële kosten te minimaliseren.

instrument de aangegane contractuele verplichtingen niet nakomt. Kredietrisico’s vloeien met name voort uit vorde-

In dit onderdeel van de toelichting wordt informatie gegeven

ringen op klanten en uit beleggingen.

over de hierboven genoemde risico’s en de doelstellingen, grondslagen en procedures van de groep voor het beheren

Handels- en overige vorderingen

en meten van deze risico’s. Daarnaast zijn in deze geconsoli-

Het kredietrisico van de Groep wordt hoofdzakelijk bepaald

deerde jaarrekening nadere kwantitatieve toelichtingen

door de individuele kenmerken van de afzonderlijke

opgenomen.

afnemers. De demografische aspecten van het klantenbestand waaronder het risico op wanbetaling in de sector en

Het risicobeleid van de groep heeft als doel de risico’s

het land waarin de afnemers actief zijn, hebben minder

waarmee de groep zich geconfronteerd ziet in kaart te

invloed op het kredietrisico. Circa 8 % van de omzet van de

brengen en te analyseren, passende risicolimieten en -

groep wordt gerealiseerd uit verkooptransacties met één

controles te bepalen en de risico’s en naleving van de limieten

klant.

te bewaken. Beleid en systemen voor financieel risicobeheer worden regelmatig geëvalueerd en waar nodig aangepast

Als onderdeel van het door de bedrijfsonderdelen gehan-

aan de veranderingen in de marktomstandigheden en de

teerde kredietbeleid wordt iedere nieuwe klant afzonderlijk

activiteiten van de groep. Het beleid wordt voorbereid door

op kredietwaardigheid beoordeeld voordat standaard

Corporate Treasury en vastgesteld door de CFO. De activi-

betalings- en leveringsvoorwaarden worden aangeboden. In

teiten van Strukton en NS Financial Services (Holdings) Ltd

geval van contractverlenging worden ook eigen ervarings-

zitten niet in de scope van Corporate Treasury omdat zij een

cijfers gebruikt bij de beoordeling van de kredietwaar-

eigen governance structuur hebben. Voor zover het beleid

digheid. Bij de beoordeling van het kredietrisico worden

van Corporate Treasury invloed heeft op de bedrijfs-

klanten op basis van kredietkenmerken ingedeeld in

onderdelen wordt dit beleid opgenomen in het Handboek

groepen, onder andere in overheid, bedrijven, particulieren

Cashmanagers (welke een onderdeel is van de totale NS

en klanten met eventuele eerdere financiële problemen. Aan

Reporting Manual) dat voor iedere medewerker toegankelijk

klanten met een hoog risicoprofiel wordt alleen na goed-

is via het NS-Intranet. De Groep wil behalve door opleiding

keuring van de directie geleverd. Met het grootste gedeelte

en scholing aan de hand van beleidsnormen en -procedures

van de afnemers wordt al enige jaren zaken gedaan, waarbij

een gedisciplineerd en constructief klimaat ontwikkelen

slechts in incidentele gevallen sprake is geweest van (niet-

waarin alle werknemers hun rol en verplichtingen begrijpen.

materiële) verliezen.

De Groep streeft er tevens naar om kennis en kunde te

93

De groep vormt een voorziening voor bijzondere waarde-

delen die klant zijn van de In House Bank van Corporate

verminderingen ter grootte van de geschatte verliezen uit

Treasury financieringslimieten verstrekt. De bank bewaakt

hoofde van handels- en overige vorderingen. De belang-

deze limieten en overschrijding is niet mogelijk tenzij

rijkste onderdelen van deze voorziening zijn een specifieke

goedkeuring is verkregen. Hiermee heeft de holding een

verliesvoorziening voor afzonderlijke belangrijke posities

early warningsysteem. De liquiditeitenprognose alsmede de

en een collectieve verliesvoorziening voor groepen

hierboven vermelde financieringslimieten stelt Corporate

vergelijkbare activa in verband met verliezen die zijn

Treasury in staat de liquiditeiten (uitzetten & inlenen van

geleden, maar nog niet geïdentificeerd. De collectieve

middelen) te managen.

verliesvoorziening wordt bepaald op basis van historische betalingsgegevens voor vergelijkbare financiële activa.

Marktrisico Marktrisico betreft het risico dat de inkomsten en uitgaven

Beleggingen

van de Groep of de waarde van de beleggingen in financiële

De groep beperkt haar kredietrisico door uitsluitend te

instrumenten nadelig worden beïnvloed door veranderingen

beleggen bij tegenpartijen die een kredietwaardigheid

in marktprijzen, zoals valutakoersen en rentetarieven. Het

hebben van ten minste een lange termijn creditrating van

beheer van het marktrisico heeft tot doel de marktrisico-

AA- en/of korte termijn rating van A-1 van Standard & Poor’s

positie binnen aanvaardbare grenzen te houden bij een

of, indien niet aanwezig (Aa3/P-1) van Moody’s. Ook kunnen

optimaal rendement.

zaken worden gedaan met de vier grote gemeenten. Periodiek wordt getoetst of contractpartijen (nog) voldoen

Voor de beheersing van het marktrisico worden onder

aan dit criterium.

andere derivaten gekocht en verkocht en financiële verplichtingen aangegaan. Dergelijke transacties vinden plaats

Gezien de goede kredietwaardigheid van tegenpartijen

binnen vastgestelde richtlijnen. Afhankelijk van de omstan-

verwacht de Groep niet dat één van de tegenpartijen niet

digheden kunnen deze van tijd tot tijd worden aangepast.

aan zijn verplichtingen zal voldoen. Rente- en valutarisico’s worden grotendeels centraal Op balansdatum was er geen sprake van belangrijke concen-

beheerd, waarbij het aanhouden van zowel rente- als

traties van kredietrisico’s. Het maximale kredietrisico is de

valutaposities is gereglementeerd en plaatsvindt binnen

balanswaarde van elk financieel actief.

gedefinieerde positielimieten (met betrekking tot buitenlandse concernonderdelen). Speculatieve posities worden

Garanties

niet ingenomen.

Ultimo 2007 stond er voor een bedrag aan € 690 miljoen aan garanties uit (2006: € 672 miljoen).

De Groep maakt gebruik van afgeleide financiële instrumenten om de valuta- en renterisico’s af te dekken die

Liquiditeitsrisico

voortvloeien uit bedrijfs-, financierings- en investeringsacti-

Het risico dat de Groep niet aan haar financiële verplich-

viteiten. In overeenstemming met het treasurybeleid houdt

tingen kan voldoen is zeer beperkt omdat de Groep beschikt

de Groep geen derivaten aan voor handelsdoeleinden en

over ruim voldoende liquide middelen of middelen die snel

geeft de Groep deze ook niet uit.

liquide gemaakt kunnen worden.

Renterisico Strukton Groep NV is financiële convenanten overeen-

Het beleid van de Groep is er normaliter op gericht dat

gekomen met kredietinstellingen. Ultimo 2006 en 2007

minimaal 50% van het renterisico op opgenomen leningen

voldoet Strukton Groep NV aan de doelstellingen

is gebaseerd op een vaste rente. Echter doordat de Groep

opgenomen in deze convenanten. Strukton Groep NV heeft

beschikking heeft over liquiditeiten wordt een groter deel

een gecommitteerde faciliteit van € 325 miljoen (2006: € 325

aangehouden in variabelrentende leningen (73%).

miljoen). Hiervan is in 2007 een bedrag van € 80,5 miljoen

Indien opportuun maakt de Groep gebuik van renteswaps.

(2006: € 80,5 miljoen) opgenomen.

Valutarisico De Groep beheerst de liquiditeiten op basis van een

Het valutarisico van de Groep vloeit voort uit aan- en

periodiek (bottom up) opgebouwde liquiditeitenprognose.

verkopen, investerings- en financieringsverplichtingen,

Op basis van die prognose worden aan de bedrijfsonder-

verrekeningen met buitenlandse spoorwegmaatschappijen

94


die luiden in een andere munt dan de functionele valuta van

Gesegmenteerde informatie

de bedrijfsonderdelen van de Groep, de euro (EUR) en het

Er wordt gesegmenteerde informatie verstrekt voor de

Britse pond (GBP). De betreffende transacties luiden

bedrijfssegmenten van de Groep. De primaire segmentatie-

voornamelijk in EUR, GBP en Zwitserse franken (CHF).

basis, die van bedrijfssegmenten, berust op de afwijkende aard van de bedrijfsactiviteiten, de bestuurlijke structuur en

De Groep dekt in beginsel 100% af van alle posten die in

de interne rapportagestructuur van de Groep.

vreemde valuta luiden met uitzondering van valutarisico’s op

De prijzen voor transacties tussen de segmenten en tussen

buitenlandse activiteiten. Het risico van schommelingen in

de concernonderdelen binnen de segmenten worden

wisselkoersen wordt afgedekt met behulp van valutatermijn-

bepaald op zakelijke, objectieve grondslagen.

contracten, spot aan- en verkopen en swaps waardoor een

De resultaten, activa en verplichtingen van een segment

of meer van de risico’s waaraan de primaire financiële

omvatten posten die rechtstreeks, dan wel op basis van

instrumenten onderhevig zijn, worden overgedragen aan

redelijkheid aan het segment kunnen worden toegerekend.

andere contractpartijen. De meeste valutatermijncontracten

De investeringsuitgaven van een segment betreffen het totaal

hebben een looptijd van minder dan een jaar na de balans-

van de in de verslagperiode verrichte uitgaven voor verwerving

datum, maar worden direct aansluitend verlengd zolang de

van de activa van het segment die naar verwachting langer dan

posities in vreemde valuta bestaan.

één verslagperiode in gebruik zullen zijn.

Het valutarisico op de deelnemingswaarde in Groot-

Bedrijfssegmenten

Brittannië wordt niet afgedekt door de Groep.

De Groep onderscheidt de volgende bedrijfssegmenten:

De dochter van de Groep in Groot-Brittannië houdt depo-

•

Reizigersvervoer, vervoer van reizigers in Nederland in

sito’s en rekening courant aan luidend in GBP ten behoeve

binnenlandse treinen en in internationale treinen, evenals

van de vervoersactiviteiten in Groot-Brittannië.

reizigersvervoer in het buitenland. Tevens vallen hieronder de activiteiten die ten dienste staan van het reizigersvervoer,

De langlopende leningen luiden voor een deel in CHF en is

zoals beschikbaarstelling en onderhoud van rollend

geheel afgedekt door een valutatermijncontract.

materieel; •

Risico’s uit hoofde van zogenaamde crossborder lease-transacties De Groep heeft tot en met 1998 crossborder lease-trans-

beheer en de ontwikkeling van stationslocaties en de exploitatie van commerciële ruimten in en rond stations; •

acties afgesloten met als doel verlaging van de financieringskosten. Bij deze crossborder leases, die uitsluitend betrekking hebben op rollend materieel, blijft het econo-

Knooppuntontwikkeling en –exploitatie, omvattende het

Railinfra en bouw, omvattende spoorinfrastructuur- en bouwactiviteiten;

•

Overige, omvattende ondersteunende bedrijven, holdingactiviteiten en eliminatie van inter-companyrelaties.

misch eigendom bij de Groep. Daarom zijn de betreffende activa in de balans opgenomen. De boekwaarde van het

Het segment reizigersvervoer opereert in twee geografische

rollend materieel dat ultimo 2007 in crossborder leases was

hoofdgebieden, Nederland en Groot-Brittannië. De

ondergebracht bedraagt € 239 miljoen (2006: € 268 miljoen).

rendement- en risicoprofielen zijn niet zodanig verschillend

De financieringsvoordelen van de crossborder leases

dat hiervoor een secundaire segmentatie naar geografische

worden, gespreid over de looptijd van de transacties in de

gebieden geboden is.

winst-en-verliesrekening, verantwoord onder de financieringsbaten. De met deze leases behaalde, nog niet geamorti-

Grondslagen geconsolideerd kasstroomoverzicht

seerde financieringsvoordelen, die ultimo 2007 € 70 miljoen

Het kasstroomoverzicht wordt in beginsel opgesteld aan de

bedragen, zijn in de balans opgenomen als aan komende

hand van de vergelijking tussen begin- en eindbalans van

jaren toe te rekenen baten en gesplitst in een kortlopend

het betreffende boekjaar. Hierbij wordt het resultaat

deel van € 8 miljoen en een langlopend deel van € 62 miljoen.

aangepast voor mutaties die niet hebben geleid tot

Het maximale risico dat ontstaat bij gelijktijdige ontbinding

ontvangsten of uitgaven gedurende het boekjaar.

van alle lopende contracten overstijgt weliswaar het gereserveerde bedrag, maar de kans dat dit zich voordoet is gering. Gemeten naar het reële risico achten wij het bedrag van de balanspost aan komende jaren toe te rekenen baten voldoende.

95

Algemene toelichting De in de toelichting vermelde bedragen zijn in miljoenen euro’s, tenzij anders is aangegeven.

Acquisitie van bedrijven In het boekjaar zijn door groepsmaatschappijen belangen verworven in een tweetal ondernemingen: •

Op 20 maart 2007 is DMI Nederland BV en DMI Injections Techniek GmbH in Duitsland voor 50% verworven. DMI is actief op het gebied van gespecialiseerde activiteiten voor afzinktechnieken en grondinjectiemethoden. Vanaf transactiedatum is DMI opgenomen in de geconsolideerde cijfers.

•

Op 18 april 2007 is Georg Reisse Bauunternehmung GmbH & Co. KG in Duitsland voor 100% verworven. Georg Reisse is actief op het gebied van aanleg en onderhoud van Railinfrasystemen en grondwerken. Vanaf transactiedatum is Georg Reisse opgenomen in de geconsolideerde cijfers.

Deze acquisities zijn onderdeel van Strukton Groep NV. Het effect van de overname op de activa en verplichtingen van de Groep per overnamedatum volgens voorlopige berekeningen is onderstaand weergegeven. Tevens zijn vermeld de opbrengsten en het resultaat zoals verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening. De opbrengsten en resultaten van de geacquireerde ondernemingen zijn verantwoord vanaf het moment van transactiedatum. Daarnaast is vermeld de schatting van de opbrengsten en het resultaat als de overname op 1 januari zou hebben plaatsgevonden en activiteiten een volledig verslagjaar zouden hebben bijgedragen aan de groepsresultaten. Geïdentificeerde reële waarde aanpassingen betreffen het onderhanden werk, materiële vaste activa, klantenbestand, en orderportefeuille.

96


Acquisities Opgenomen In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Reële waarde

waarde bij

voor overname

aanpassingen

overname

Activa Materiële vaste activa

3

-

3


-

1

1

Financiële vaste activa

1

-

1

29

-

29

6

-

6

39

1

40

-26

-

-26

13

1

14

Vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten Totaal activa

Passiva Kortlopende verplichtingen

Netto waarde van bezittingen en verplichtingen

Goodwill bij overname Verkrijgingsprijs

2 16

Verkrijgingskosten

-

Verworven geldmiddelen en kasequivalenten

6

Netto uitstroom van kasmiddelen

10

EBITDA vanaf transactiedatum

3

EBIT vanaf transactiedatum

1

Resultaat vanaf transactiedatum

1

Resultaat vanaf 1 januari 2007

1

Opbrengsten vanaf transactiedatum

25

Opbrengsten vanaf 1 januari 2007

29

Boekwaarden voor de verwerving zijn op basis van de toepasselijke IFRS-standaarden direct voorafgaand aan de feitelijke acquisitie bepaald. Conform deze IFRS-standaarden zijn de waarden van de overgenomen activa en verplichtingen ingeschat op basis van reële waarde. Deze opwaartse bijstelling op basis van reële waarde leidt in de komende jaren tot een hogere afschrijvingslast. De naar aanleiding van de overname opgenomen goodwill is voornamelijk toe te rekenen aan de expertise en de technische kwaliteiten van de medewerkers van de overgenomen ondernemingen en de synergievoordelen die naar verwachting zullen voortvloeien uit de integratie van de ondernemingen met de bestaande activiteiten van de Groep.

97

Daarnaast heeft bij Strukton Groep NV uitbreiding van de volgende belangen plaatsgevonden: •

Op 25 april 2007 is het 65% belang in Jernbaneservice AS, gevestigd in Oslo, Noorwegen uitgebreid naar 100%. De bedrijfsactiviteiten betreffen aanleg en onderhoud van Railinfrasystemen.

•

Op 13 juni 2007 is het 60% belang in Svensk Banproduktion AB in Zweden uitgebreid naar 100%. De bedrijfsactiviteiten omvatten aanleg en onderhoud van Railinfrasystemen.

Uitbreiding belangen Opgenomen In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Reële waarde

waarde bij

voor overname

aanpassingen

overname

Netto waarde van activa en verplichtingen

7

-

7

Uitbreiding van belangen

3

Goodwill bij overname

3

Verkrijgingsprijs in contanten

6

Acquisitiekosten

-

Netto uitstroom van kasmiddelen

6

Voor beide uitbreidingen geldt dat de goodwill is gebaseerd op het verschil tussen de additionele investering en de boekwaarde van de activa en verplichtingen op de datum van transactie.

98


Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2007

1 Materiële vaste activa Overige In miljoenen euro’s

Terreinen

Bedrijfs-

vaste

gebouwen

instalaties

Treinen

Apparatuur

Werken en

Trein-

en bedrijfs-

materieel in

onderdelen

materieel

constructie

Totaal

2006 Aanschaffingsprijs per 1 januari 2006

61

444

105

3.803

152

570

155

5.290

Investeringen

-

-

-

-

-

-

271

271

Activeringen

1

19

5

56

14

124

-219

-

Koersverschillen

-

-

-

-

-

-

-

-

Desinvesteringen

-

-

-3

-1

-

-9

-

-13

Overige mutaties

7

-3

-3

2

-

19

26

48

Aanschaffingsprijs per 31 december 2006

69

460

104

3.860

166

704

233

5.596

Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen per 1 januari 2006

11

193

55

2.063

78

384

-

2.784

Afschrijvingen

-

12

8

159

9

62

-

250

Desinvesteringen

-

-2

-2

-3

-

-7

-

-14

Bijzondere waardeverminderingen

-

-

-

67

-

-

-

67

Terugneming bijzondere waardeverminderingen

-

-

-

-10

-

-

-

-10

Overige mutaties

-

51

-

-3

-2

44

-

12

Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen per 31 december 2006

11

200

59

2.320

87

451

-

3.128

Boekwaarde per 1 januari 2006

50

251

50

1.740

74

186

155

2.506

Boekwaarde per 31 december 2006

58

260

45

1.540

79

253

233

2.468

Overige In miljoenen euro’s

Terreinen

Bedrijfs-

vaste

gebouwen

instalaties

Treinen

Apparatuur

Werken en

Trein-

en bedrijfs-

materieel in

onderdelen

materieel

constructie

Totaal


69

460

104

3.860

166

704

233

5.596

Investeringen

-

-

-

-

-

-

585

585

Activeringen

6

47

12

36

7

83

-191

-

Koersverschillen

-

-

-

-

-

-1

-

-1

Desinvesteringen

-1

-6

-

-38

-3

-25

-3

-76

Overige mutaties

-6

1

-2

-

-

-18

-34

-59


68

502

114

3.858

170

743

590

6.045


11

200

59

2.320

87

451

-

3.128

Afschrijvingen

-

13

8

167

9

65

-

262

Desinvesteringen

-

-2

-

-38

-1

-22

-

-63


-

-

-

-

-

-

-

-

Terugneming bijzondere waardeverminderingen

-

-

-

-4

-

-

-

-4

1

12

-3

-

-

-

-

10

12

223

64

2.445

95

496

-

3.335

56

279

50

1.413

75

247

590

2.710

Koersverschil Overige mutaties Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen per 31 december 2007


2

2

99

Van de overige mutaties in werken en materieel in

activa en voor € 90 miljoen verantwoord is als voorziening

constructie in 2007 heeft € 29 miljoen betrekking op HSA

verlieslatend contract. Gedurende 2007 zijn de aanloop-

activa. Deze overige mutatie representeert de overheveling

verliezen van 2007 ten laste van de voorziening gebracht.

van de voorziening verlieslatend contract naar waardever-

Tevens zijn in 2007 investeringen voor materiële vaste activa

mindering in de materiële vaste activa.

aan de voorziening onttrokken. Ultimo 2007 heeft de Groep wederom een impairment-

De reële waarde gecorrigeerd voor afschrijving van de

onderzoek uitgevoerd. De uitkomst van dit onderzoek

materiële vaste activa bedraagt € 4,0 miljard (2006: € 3,7

heeft geen aanleiding gegeven tot aanpassing van de in

miljard) en is berekend op basis van actuele aanschafprijzen

2006 verwerkte bijzondere waardevermindering.

of is bepaald door de historische aanschafwaarde met behulp van indexcijfers op het huidige prijspeil te brengen.

In het impairmentonderzoek is de realiseerbare waarde van de kasstroomgenerende eenheid gebaseerd op een bedrijfs-

Investeringen bevatten voor € 5,5 miljoen aan materiële

waardeberekening. De toekomstige exploitatie in deze

vaste activa verkregen middels acquisities.

bedrijfswaardeberekening wordt gekenmerkt door onzekerheden. Met inbegrip van de waardering van deze onzeker-

Een deel van de treinen die op de balans zijn opgenomen,

heden heeft het impairmentonderzoek tot de uitkomst geleid

maken deel uit van in het verleden afgesloten crossborder

dat ultimo 2007 sprake is van een negatieve contante waarde

leasetransacties. Verdere toelichting is opgenomen onder de

van de toekomstige kasstromen die ligt tussen € 70 miljoen en

paragraaf Financieel Risicobeheer (zie pagina 91 en 92).

€ 170 miljoen negatief. Deze bandbreedte van € 100 miljoen wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de waardering van:

Werken en materieel in constructie bestaan voornamelijk uit

•

Aannames in reizigersvolumes en tariefselasticiteiten;

investeringen in treinen en gebouwen.

•

Restwaarderisico materieel;

•

Afwikkeling claims inzake reistijden;

•

Eventuele vertragingen inzake de oplevering van infra-

De boekwaarde van het rollend materieel dat ultimo 2007 in crossborder leases is ondergebracht, bedraagt € 239 miljoen

structuur;

(2006: € 268 miljoen).

•

Reistijd/ aansluitproblematiek.

Ten behoeve van Eurofima-leningen welke geen onderdeel

De bijzondere waardevermindering bedraagt ultimo 2007

uitmaken van de cross border lease-financiering(en) zijn

afgerond € 120 miljoen, zijnde het midden van de band-

zekerheden verstrekt in de vorm van een pandrecht op

breedte. Hiervan is een bedrag van € 79 miljoen gecorri-

rollend materieel. De boekwaarde hiervan is € 53 miljoen

geerd op investeringen in vaste activa en resteert een

(2006: € 62 miljoen).

voorziening verlieslatend contact van € 43 miljoen.

Daarnaast is voor een boekwaarde van € 0,6 miljoen (2006: € 6,4 miljoen) als zekerheid voor banken en/of verschaffers

ICE

van vreemd vermogen gesteld.

Sinds 2003 is er voor ICE een bijzondere waardevermindering opgenomen. In 2006 was dit bedrag € 19 miljoen. Voor 2007

Bijzondere waardevermindering en terugneming

is deze berekening geactualiseerd, hetgeen geleid heeft tot

De berekeningen die leiden tot bijzondere waarde-

een terugneming van de bijzondere waardevermindering

verminderingen en terugnemingen hiervan zijn gebaseerd

van € 3 miljoen.

op een rentevoet voor belastingen van 10% (2006: 10%).

De reden van deze terugneming is voortschrijdend inzicht waardoor prognoses zijn aangepast.

High Speed Alliance High Speed Alliance (HSA) is het samenwerkingsverband van

Thalys

NS en KLM dat de concessie verwierf voor het vervoer over

In 2006 heeft voor de toekomstige negatieve kasstroom van

de HSL-Zuid vanaf 1 oktober 2008.

de exploitatie van Thalys een bijzondere waardevermin-

In verband met de neerwaarts bijgestelde verwachtingen

dering plaatsgevonden voor een bedrag van € 10 miljoen.

ten aanzien van de omzet en de stijgende kosten heeft de

Voor 2007 is deze berekening geactualiseerd, hetgeen

Groep in 2006 voor HSA een impairmentonderzoek uitge-

geleid heeft tot een terugneming van de bijzondere waarde-

voerd. Dit heeft geleid tot een bijzondere waardevermin-

vermindering van € 0,5 miljoen.

dering van € 140 miljoen die voor € 50 miljoen is verwerkt als

De reden van deze terugneming is voortschrijdend inzicht

bijzondere waardevermindering van de materiële vaste

waardoor prognoses zijn aangepast.

100


2 Vastgoedobjecten Vastgoedobjecten In miljoenen euro’s

Vastgoedobjecten

in constructie

Totaal


432

3

435

-

10

10

Activeringen

18

-18

-

Desinvesteringen

-7

-

-7

Overige mutaties

-1

9

8


442

4

446


130

-

130

Investeringen

Afschrijvingen

10

-

10

Desinvesteringen

-

-

-


1

-

1


141

-

141


302

3

305


301

4

305

Vastgoedobjecten In miljoenen euro’s

Vastgoedobjecten

in constructie

Totaal

2007 Aanschaffingsprijs per 1 januari 2007 Investeringen Activeringen

442

4

446

-

3

3 -

19

-19

Desinvesteringen

-

-

-

Overige mutaties

-2

12

10


459

-

459


141

-

141

11

-

11

Desinvesteringen

-

-

-


1

-

1

-1

-

-1

152

-

152

307

-

307

Afschrijvingen

Overige mutaties Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen per 31 december 2007


101

De reële waarde van vastgoedbeleggingen bedraagt per 31 december 2007 € 0,6 miljard (2006: € 0,4 miljard). Deze waarde is op onafhankelijke, professionele wijze bepaald met inschakeling van erkende deskundigen. Hierbij is rekening gehouden met de lopende huurovereenkomsten die de Groep op zakelijke, objectieve grondslag heeft gesloten en die vergelijkbaar zijn met die voor vergelijkbaar vastgoed op dezelfde locatie. De vastgoedbeleggingen bestaan uit een aantal bedrijfspanden die aan derden zijn verhuurd. De huurovereenkomsten bevatten doorgaans een periode van enkele jaren waarin opzegging niet mogelijk is. Daarna wordt met de huurder over verlenging onderhandeld. Er worden geen voorwaardelijke huurbedragen in rekening gebracht.

102


3 Immateriële vaste activa Overige immaIn miljoenen euro’s

Goodwill

teriële vaste activa

Totaal


22

-

22

Investeringen

46

-

46

-

44

44


68

44

112


14

-

14

-

3

3

Overige mutaties

-1

-

-1


13

3

16

8

-

8

55

41

96

Acquisitie

Afschrijvingen

Boekwaarde per 1 januari 2006 Boekwaarde per 31 december 2006

Overige immaIn miljoenen euro’s

Goodwill

teriële vaste activa

Totaal

2007 Aanschaffingsprijs per 1 januari 2007 Investeringen

68

44

112

5

-

5

Overige mutaties

22

22


73

66

139


13

3

16

Afschrijvingen

-

7

7

Overige mutaties

-

1

1

13

11

24

60

55

115



103

4 Investeringen verwerkt volgens de equity-methode

De investering van goodwill heeft betrekking op betaalde goodwill bij acquisities (zie ook pagina 95 en 96).


De Groep waardeert haar immateriële activa in overeenstemming met IAS 38 en IFRS 3.


De Groep verricht overeenkomstig IAS 36 een impairment-

Koersverschil

-

test op de geactiveerde goodwill bij kasstroomgenererende-

Uitbreiding

3

eenheden.

Vervreemding/aflossing

-

De waarderingsmethodiek betreft de discounted cashflow-

Winstaandeel

3

methode, waarbij wordt uitgegaan van een oneindige

Uitgekeerde winst

2

levensduur. De kasstromen zijn gebaseerd op de door de

Overige mutaties

desbetreffende eenheid opgestelde businessplannen voor


een periode van 5 jaar. Per kasstroomgenererende eenheid

Koersverschil

-

is gewogen gemiddelde een disconteringsvoet (WACC)

Uitbreiding

-

vastgesteld overeenkomstig met die van vergelijkbare

Vervreemding/aflossing

-

bedrijven.

Winstaandeel

4

In de prognose is rekening gehouden met kasstromen na

Uitgekeerde winst

-

belasting.

Overige mutaties

-1

De kasstromen zijn contant gemaakt tegen de gewogen gemiddelde disconteringsvoet die ligt tussen 9,3% en 12,4%.


20

24

27

In overeenstemming met IAS 36.44 is in de prognosejaren geabstraheerd van uitbreidingsinvesteringen.

Een volledige lijst van groepsmaatschappijen, geassocieerde

De uitgevoerde impairmenttoetsen hebben geen aanleiding

deelnemingen en joint ventures in overeenstemming met

gegeven voor het doorvoeren van bijzondere waarde-

de volgens de artikelen 2:379 en 2:414 BW vereiste vermel-

verminderingen op goodwill.

dingen is neergelegd op het kantoor van het Handelsregister te Utrecht.

De goodwill welke in 2006 is verworven bij de overname van WorkSphere is definitief toegewezen aan Strukton Groep NV als kasstroomgenererende eenheid. Ook hier heeft de uitgevoerde impairmenttoets geen aanleiding gegeven om tot een afboeking van de goodwill over te gaan.

Goodwill per kasstroomgenererende eenheid In miljoenen euro’s

Land

2007

2006

Strukton Groep

Ned

45

45

Svensk Banproduktion

Zwe

5

3

Jernbaneservice

Nor

3

2

Reisse

Dld

2

-

Colijn

Ned

4

4

Bel

1

1

60

55

La Mondiale

104


5 Overige financiële vaste activa, incl. beleggingen In miljoenen euro’s

31 dec 2007

31 dec 2006

Tot de vaste activa behorende financiële activa Voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

90

Tot einde looptijd aangehouden financiële vaste activa

29

30

110

114

34

26

263

254

291

211

46

189

1.477

1.482

1

-

1.815

1.882

381

295

75

219

Financiële leases Overige financiële vaste activa

Totaal

84

Tot de vlottende activa behorende overige financiële activa Voor verkoop beschikbare financiële activa Tot einde looptijd aangehouden financiële activa Deposito’s Voor afdekking gebruikte renteswaps

Totaal Totaal voor verkoop beschikbare financiële activa Totaal tot einde looptijd aangehouden financiële activa

De belangen opgenomen in voor verkoop beschikbare financiële vaste activa zijn tegen kostprijs gewaardeerd, omdat er geen informatie beschikbaar is om de reële waarde te bepalen. PPS vorderingen zijn opgenomen onder overige financiële activa. Dit zijn onder meer vorderingen uit hoofde van Publiek-Private-Samenwerkingsovereenkomsten (PPS) en betreffen de van publieke overheden nog te ontvangen concessievergoedingen in verband met PPSprojecten. Door middel van financiële leasecontracten stelt de Groep goederenmaterieel ter beschikking aan Railion Nederland NV, waarbij de Groep als lessor optreedt. De resterende looptijd van de leasecontracten is gemiddeld 3 jaar (2006: 4 jaar). Deposito’s en obligaties (opgenomen in voor verkoop beschikbare financiële vlottende activa) zijn onder meer bestemd voor betaling van de aangegane investeringsverplichtingen van circa € 1.177 miljoen, aflossing en rentebetaling van de leningen, langlopende voorzieningen en verplichtingen.

Rente en verdeling naar looptijd Volgende tabel geeft de verdeling van de tot de rentedragende vaste en vlottende activa behorende financiële activa naar de rente op de balansdatum evenals de looptijd.

105

Rente In miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld)

Rente 2006

Totaal

< 6 mnd.

6-12 mnd.

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

2006 Voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

3%-6%

47

5

3

8

31

-


6%-7%

29

-

-

3

12

14

Voor verkoop beschikbare financële vlottende activa

3%-4%

211

-

-

-

211

-

Tot einde looptijd aangehouden financële vlottende activa

3%-7%

189

78

63

48

-

-

Deposito’s

3%-4%

1.482

1.476

-

-

6

-

1.958

1.559

66

59

260

14

Rente 2007

Totaal

< 6 mnd.

6-12 mnd.

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

2007 Voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

3%-6%

51

3

5

8

35

-


6%-7%

28

-

-

3

12

13

Voor verkoop beschikbare financële vlottende activa

4%-5%

291

104

-

187

-

-

Tot einde looptijd aangehouden financële vlottende activa

3%-6%

46

26

20

-

-

-

Deposito’s

4%-5%

1.477

1.471

-

-

6

-

1.893

1.604

25

198

53

13

Het met de overige beleggingen samenhangende krediet-, valuta- en renterisico van de Groep wordt nader besproken op pagina 116 tot en met 120.

6 Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen De uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen zijn als volgt te specificeren naar de betreffende rubrieken: Vorderingen In miljoenen euro’s

2007

2006

Verplichtingen 2007

2006


210

193

36

32


-

-

-

6

Voorraden

8

8

-

-

220

235

6

18


62

63

-

-

Voorzieningen

21

34

-

-

Langlopende verplichtingen

2

-

-

-

Overige posten

1

3

9

11

Totaal

524

536

51

67

Belastingvordering op openstaande aangiften voorgaande jaren

116

118

640

654 51

67

Vorderingen

Belastingvordering Belastingverplichting Saldo van belastingvorderingen en -verplichtingen

589

587

106


Uitgestelde belastingvorderingen 2006 Bedrag waarover

Bedrag waarover

uitgestelde belasting

uitgestelde belastingen

wordt berekend In miljoenen euro’s

wordt berekend Toename

Afname

646

146

34

28

5

-

33

Vorderingen

971

62

111

922


Materiële vaste activa Voorraden

per 1-1-2006

per 31-12-2006

758

250

15

19

246


41

101

20

122


24

-

26

-2

Kortlopende verplichtingen

6

-

2

4

Overige posten Totaal tijdelijke verschillen

14

4

11

7

1.980

333

223

2.090

Uitgestelde belastingvordering over tijdelijke verschillen

596

609


114

118

Wijziging van belastingpercentage tijdelijke verschillen

-19

-73

Totaal uitgestelde belastingvordering

691

654

Uitgestelde belastingverplichtingen Materiële vaste activa

192

65

-


6

-

6

-

51

47

-

98

Vorderingen Overige posten Totaal tijdelijke verschillen

Uitgestelde belastingschuld over tijdelijke verschillen

257

-

41

-

41

249

153

6

396

46

67

Van de mutatie in de uitgestelde belastingen is in 2007 € 1 miljoen ten laste van het eigen vermogen gebracht; in 2006 was dit € 6 miljoen. De mutatie in 2006 vond zijn oorsprong in de balanspost financiële vaste activa. Het overgrote deel van de uitgestelde belastingvorderingen zal voor 2015 geïnd kunnen worden. Voor de Nederlandse vennootschapsbelasting gold in 2006 een tarief van 29,6%. Voor 2007 geldt een tarief van 25,5%.

107

Uitgestelde belastingvorderingen 2007 Bedrag waarover

Bedrag waarover

uitgestelde belasting

uitgestelde belastingen

wordt berekend In miljoenen euro’s

per 1-1-2007


wordt berekend Toename

Afname

per 31-12-2007

758

11

11

33

-

2

31

Vorderingen

922

3

61

864


246

3

4

245

Voorzieningen

122

-

38

84


-2

8

-

6


4

-

4

-

Voorraden

Overige posten Totaal tijdelijke verschillen

758

7

-

-

7

2.090

25

120

1.995

Uitgestelde belastingvordering over tijdelijke verschillen

609

508


118

116

Wijziging van belastingpercentage tijdelijke verschillen

-73

16

654

640

Totaal uitgestelde belastingvordering Uitgestelde belastingverplichtingen Materiële vaste activa

257

32

-

289

Vorderingen

98

-

74

24

Overige posten

41

-

5

36

Totaal tijdelijke verschillen

396

32

79

349

Uitgestelde belastingschuld over tijdelijke verschillen

67

bestaan uit tijdelijke verschillen ad € 473 miljoen en nog te

7

verrekenen belasting voorgaande jaren ad € 116 miljoen.

Voorraden

De uitgestelde belastingschulden wegens tijdelijke


Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de totale uitgestelde belastingvorderingen en -schulden van € 589 miljoen

51

31 dec 2007

31 dec 2006

verschillen bedragen € 51 miljoen. Onderhoudsmaterialen

48

49

De totale vorderingpositie ad € 589 miljoen is als volgt te

Projecten in aanbouw onverkocht

24

37

verdelen:

Handelsgoederen

61

41

133

127

•

van Nederlandse fiscus te vorderen € 622 miljoen;

•

van Britse fiscus te vorderen € 3 miljoen;

•

aan Ierse fiscus verschuldigd € 36 miljoen.

Totaal

In 2007 bedraagt de als last opgenomen vermindering van de voorraadwaarde tot netto-opbrengstwaarde € 3 miljoen (2006: € 6 miljoen).

108


8

9




31 dec 2007

31 dec 2006


31 dec 2007

Kas- en banksaldi

Vorderingen op opdrachtgevers uit onderhanden projecten

158

127

Debiteuren

755

340

Nog te facturen opbrengsten

89

58

Overige belastingen en sociale lasten

21

29

220

269

1.243

823

Overige vorderingen

Totaal

31 dec 2006

178

237

Op korte termijn opvraagbare deposito’s

35

150

Gebonden rekeningen

78

94

291

481

Totaal

Met uitzondering van de gebonden rekeningen staan de geldmiddelen volledig ter vrije beschikking. Het renterisico van de groep en een gevoeligheidsanalyse

De stijging in het debiteurensaldo wordt voornamelijk

voor financiële activa en verplichtingen zijn vermeld op

veroorzaakt door de gefactureerde opbrengst studenten-

pagina 120.

kaart 2008. Het met debiteuren en overige vorderingen (exclusief

Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht 2007

onderhanden projecten in opdracht van derden) samenhangende kredietrisico alsmede de bijzondere waardeverminderingsverliezen zijn vermeld op pagina 116.

Samenstelling van de brutoliquiditeiten Vorderingen op opdrachtgevers uit onderhanden projecten In miljoenen euro’s

per 31 december In miljoenen euro’s

31 dec 2007

31 dec 2006

Kosten onderhanden projecten

527

375

Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december 2006

Gerealiseerde winsten en verliezen

-25

-11

Beleggingen per 31 december 2006

502

364

Totaal brutoliquiditeiten

Gedeclareerde termijnen

344

237

per 31 december 2006

158

127

Totaal

481 1.882 2.363

Herrubricering van kortlopende vorderingen naar liquide middelen per 1 januari 2007

51

Totaal brutoliquiteiten per 1 januari 2007 Balansmutaties brutoliquiditeiten in 2007

Vooruitontvangen bedragen uit onderhanden werken (opgenomen onder overige schulden) In miljoenen euro’s

Kosten onderhanden opdrachten Gerealiseerde winsten en verliezen

Gedeclareerde termijnen

Totaal

31 dec 2007

Herrubricering van kortlopende vorderingen naar liquide middelen per 1 januari 2007

2.414 -257 -51 -308

31 dec 2006

631

500

8

1

639

501

782

631

143

130

Geldmiddelen en kasequivalenten per 31 december 2007 Beleggingen per 31 december 2007

291 1.815

Totaal

Voor specifieke kasstroominformatie betreffende de verkoop en verkrijging van bedrijfsonderdelen, wordt verwezen naar pagina 96 en 97.

2.106

109

10 Eigen vermogen 1 januari 2006

Aandelenkapitaal

Toename/

31 december

Toename/

31 december

afname 2006

2006

afname 2007

2007

1.012

-

1.012

-

1.012

Wettelijke reserves Reserve omrekeningsverschillen Afdekkingsreserve Totaal wettelijke reserves

1

-

1

-1

-

-1

-3

-4

4

-

-

-3

-3

3

-

2

-1

1

1

2

-1

9

8

-5

3

Reserves Reële waardereserve Herwaarderingsreserve Algemene reserve: • stand per 1 januari 2006

2.472

• overige mutaties

-

12

-1

• winst over voorgaande verslagperiode

-

221

197

• uitgekeerd dividend

-

-77

-

156

-69 2.628

127

2.755

Totaal

2.473

2.637

2.760

Totaal reserves

2.473

2.634

2.760

221

197

337

3.706

3.843

4.109

2

-

-

3.708

3.843

4.109

Winst over de verslagperiode Totaal groepsvermogen Minderheidsbelang van derden

Totaal eigen vermogen

Zowel per 31 december 2007 als per 31 december 2006

Afdekkingsreserve

bestond het maatschappelijk kapitaal uit 4 miljoen gewone

De afdekkingsreserve bestaat uit de cumulatieve mutatie in

aandelen met een nominale waarde van € 1.000. De

de reële waarde van afdekkingsinstrumenten wanneer de

geplaatste en volgestorte aandelen zijn alle in handen van de

afgedekte transactie nog niet heeft plaatsgevonden of de

Staat der Nederlanden.

afgedekte positie nog niet is beëindigd.

De houders van aandelen zijn gerechtigd tot dividend zoals dit jaarlijks wordt gedeclareerd op basis van het besluit van de

Reële waarde reserve

algemene vergadering van aandeelhouders betreffende de

De reële waarde reserve omvat de cumulatieve mutatie in de

resultaatbestemming en hebben het recht om per aandeel

reële waarde van voor verkoop beschikbare beleggingen

één stem uit te brengen tijdens vergaderingen van de

totdat de belegging niet langer in de balans wordt

vennootschap.

opgenomen.

Reserve omrekeningsverschillen

Herwaarderingsreserve

De reserve omrekeningsverschillen omvat alle koersver-

De herwaarderingsreserve heeft betrekking op de actuariële

schillen op vreemde valuta die ontstaan door de omrekening

winsten en verliezen, bestaande uit het verschil tussen de

van de jaarrekening van buitenlandse activiteiten, evenals

werkelijke en de verwachte mutaties in de pensioenverplich-

door de omrekening van verplichtingen waarmee de netto-

tingen en beleggingsresultaten op pensioenactiva.

investering van de vennootschap in een buitenlandse groepsmaatschappij is afgedekt.

110


Algemene reserve De verwerking in het eigen vermogen is na aftrek van belasting.

Dividend De voorgestelde winstbestemming is opgenomen onder ‘Overige gegevens’ op pagina 136.

11 Aan komende jaren toe te rekenen baten Financierings In miljoenen euro’s

Boekwaarde per 1 januari 2006 Toevoegingen

voordelen

Afkoopsommen

Totaal

80

196

276

-

4

4

Vrijval

10

3

13


70

197

267

Overige mutaties

-

-2

-2

Vrijval

8

6

14

62

189

251


De baten betreffen baten uit crossborder leases, afkoopsommen voor uitgegeven erfpacht en de afkoopsom loonkostensprong als gevolg van de verzelfstandiging van het spoorwegpensioenfonds in 1994. De vrijval uit de rubriek financieringsvoordelen is in de winst-en-verliesrekening verwerkt in de financieringsbaten voor € 8 miljoen (betreft reguliere amortisatie). In 2006 bestond de vrijval daarnaast uit € 2 miljoen voor het verbreken van een crossborder leasecontract.

111

12 Leningen en overige financieringsverplichtingen Deze toelichting bevat informatie over de contractuele bepalingen van de rentedragende leningen en overige financiële verplichtingen van de Groep, die worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Voor meer informatie over de rente- en valutarisico’s wordt verwezen naar pagina 119 en 120.


31 dec 2007

31 dec 2006

Langlopende verplichtingen Onderhandse leningen

677

684

Bankfinancieringen

84

83

Hypothecaire leningen

15

7

1

3

17

9

794

786

Voor afdekking gebruikte renteswaps Overige verplichtingen

Totaal Kortlopende verplichtingen Onderhandse leningen

7

48

Bankfinancieringen

225

200

Totaal leningen en overige financiële verplichtingen

232

248

46

15

278

263

Rekening courant krediet banken

Totaal Voorwaarden en aflossingsschema

De contractuele bepalingen van uitstaande leningen luiden als volgt: 31 december 2007 Nominale

Afloop-

Nominale

rente

datum

waarde

31 december 2006 Nominale


Valuta

Onderhandse leningen

EUR

6%-8%

2010 - 2011

121

122

121

123

Onderhandse leningen

EUR

variabel

2008 - 2019

562

562

607

609

Bankfinancieringen

EUR

variabel

2008 - 2034

309

309

283

283

Hypothecaire leningen

EUR

variabel

2008 - 2013

15

15

7

7


EUR

variabel

2008

46

46

15

15

Voor afdekking gebruikte renteswaps

EUR

variabel

2008 - 2012

1

1

3

3

Overige verplichtingen

EUR

variabel

2010 - 2012

17

17

9

9

1.071

1.072

1.045

1.049

Totale verplichtingen

Boekwaarde

waarde

Boekwaarde

Voor € 15 miljoen zijn hypothecaire zekerheden verstrekt in het kader van de financiering van vastgoedprojecten van Strukton. Van de onderhandse leningen is een bedrag van € 684 miljoen (2006: € 725 miljoen) door de Staat der Nederlanden gegarandeerd.

112


13 Personeelsbeloningen

In alle gevallen waarbij sprake is van aansluiting bij bedrijfs-

De personeelsbeloningen omvatten:

takpensioenfondsen geldt dat NS groepsmaatschappijen

•

•

•

Verplichtingen aan vervroegd uitgetreden personeelsleden

geen verplichting hebben tot het voldoen van aanvullende

omvattend het bedrag van de toekomstige uitkering die

bijdragen in het geval van een tekort bij het bedrijfstak-

voormalige werknemers ontvangen op grond van de

pensioenfonds, anders dan het voldoen van de toekomstige

toenmalige VUT-regeling en in het kader van de overgangs-

premies. Evenmin kunnen de NS groepsmaatschappijen

regeling vervroegde uittreding bij 40 dienstjaren (OVUT).;

rechten doen gelden op eventuele overschotten in de

Andere werknemersvergoedingen op lange termijn

fondsen. Als gevolg hiervan zijn deze toegezegd pensioen-

waaronder jubileumuitkeringen;

regelingen conform IFRS in deze jaarrekening verwerkt als

Verplichting als gevolg van arbeidsongeschiktheid en

toegezegde bijdrageregeling.

aanvullingen op sociale uitkeringen; •

Verplichtingen in verband met toegezegd pensioen-

De pensioenregelingen ondergebracht bij Zwitserleven,

regelingen (voor nadere toelichting zie pagina 112 tot en

Nordea en Alecta ITP worden ook als een toegezegde

met 115).

bijdrageregeling gekwalificeerd. De laatste 2 pensioenregelingen zijn een toegezegd


2007

2006

Toegezegd pensioenregelingen

7

7

Andere langetermijnpersoneelsverplichtingen

21

23

Verplichtingen uit hoofde van arbeidsongeschiktheid en sociale uitkeringen

5

11

OVUT

7

7

40

48

pensioenregeling. Van deze regelingen is of geen informatie beschikbaar of het effect op de overzichten zoals opgenomen

Totaal

op de volgende twee pagina’s is niet materieel. Het totale bedrag aan pensioenpremiebetalingen ten laste van de winst-en-verliesrekening was in 2007 € 39 miljoen (2006: € 36 miljoen). Wat betreft de pensioenregeling voor de bedrijfstak Spoorwegen, ondergebracht bij het Spoorwegpensioenfonds, geldt dat in 2005 werkgevers en werknemersvertegenwoor-

Pensioenverplichtingen Voor het personeel van de NS groepsmaatschappijen gelden de pensioenregelingen van de volgende pensioenfondsen met vermelding van de aantallen aangesloten actieve

digers in deze bedrijfstak overeenstemming hebben bereikt over een nieuwe pensioenregeling. Deze nieuwe regeling is op 31 december 2005 ingegaan. Deze regeling wordt voor de financiële verantwoording als een toegezegde bijdragere-

deelnemers (ultimo 2007):

geling gekwalificeerd. Kenmerk van deze pensioenregeling is dat de onderneming in het kader van deze regeling zich heeft verplicht tot het betalen van een vooraf vastgestelde

Spoorwegpensioenfonds Bedrijfstakpensioenfonds Horeca & Catering Bedrijfstakpensioenfonds voor het levensmiddelenbedrijf Bedrijfstakpensioenfonds Bouw Bedrijfstakpensioenfonds Betonproduktie industrie Bedrijfstakpensioenfonds Metaalindustrie

17.058

jaarlijkse premie. De premie die met het spoorwegpensioen-

2.090

fonds is overeengekomen, is een jaarlijks stijgend percentage

407 1.292 19 1.475

van de loonsom. Het percentage stijgt van 1% in 2006 tot uiteindelijk het kostprijsdekkende niveau van 14%. Van de pensioenpremie die aan het Spoorwegpensioenfonds wordt afgedragen komt 2/3 deel voor rekening van de onder-

Aanvullende pensioenregeling Servex

330

neming en 1/3 deel voor rekening van de medewerkers.

Railways Pension Scheme Merseyrail

566

De onderneming heeft na betaling van de overeengekomen

Railways Pension Scheme Northern Rail

2.201

premie geen verplichting tot het betalen van aanvullende

Groepsverzekering Zwitserleven Strukton Management B.V.

13

bedragen in geval sprake zou zijn van een tekort bij het

Nordea pension plan

54

pensioenfonds. De actuariële risico’s en de beleggingsrisico’s

Alecta pensioenverzekering plan Sweden ITP scheme

100

Alecta pensioenverzekering plan Sweden SAF-LO scheme

278

Axa pensioenverzekering Strukton Railinfra NV België

33

liggen bij het pensioenfonds en zijn deelnemers. Voor de buitenlandse geconsolideerde deelnemingen van Strukton Groep geldt voornamelijk een toegezegde bijdrageregeling.

113

Servex is voor de pensioenregeling van haar personeel

Samenstelling

aangesloten bij het Bedrijfstakpensioenfonds Horeca &

De samenstelling van de pensioenverplichtingen is als volgt:

Catering. Daarnaast geldt een aanvullende pensioenregeling In miljoenen euro’s

waarvan de uitvoering is ondergebracht bij een andere

2007

2006

pensioenuitvoerder. Deze aanvullende regeling is een toegezegd pensioenregeling.

Reële waarde van de fondsbeleggingen

355

353

Het is de intentie om met terugwerkende kracht per

Contante waarde van de toegezegd pensioenrechten

361

371

31 december 2007 de aanvullende pensioenregeling om te zetten in een toegezegde bijdrageregeling. Bij het opmaken

Nadelig verschil

-6

-18

van de jaarrekening is de regeling echter nog niet

Aandeel van de werknemers

2

7

geëffectueerd.

Nadelig verschil aan het einde van de concessieperiode

2

5

De pensioenverplichtingen bedragen ultimo 2007 € 3 miljoen (2006: € 3 miljoen). Het pensioenvermogen bedraagt ultimo

Afwaardering pensoenoverschot

-4

-

2007 € 2 miljoen (2006: € 2 miljoen). Het nadelige verschil

Verplichtingen van de Groep over de concessieperiode

-6

-6

ultimo 2007 € 1 miljoen (2006: € 1 miljoen) is opgenomen onder de Personeelsbeloningen.

Voor de pensioenregeling van Northern Rail resulteert de actuariële berekening in een pensioenvordering per 31

Merseyrail en Northern Rail hebben het beheer van de pensioenregeling voor hun personeel ondergebracht bij het Railways Pension Scheme. De betreffende fondsen zijn te

december 2007 van € 4 miljoen. Omdat de Groep geen beschikkingsmacht heeft is de vordering afgewaardeerd naar nul.

beschouwen als ondernemingspensioenfondsen en de pensioenregeling als een toegezegd pensioenregeling.

Verloop

Het nadelige verschil tussen pensioenverplichtingen en

Het verloop van het pensioenvermogen en van de pensioen-

pensioenvermogen is opgenomen onder de overige lang-

verplichtingen is als volgt:

lopende verplichtingen en omvat het bedrag dat over de lengte van de concessieperiode zal leiden tot betaling. Het


2007

2006

bedrag dat aan het einde van de concessieperiode resteert, is niet in de balans opgenomen, omdat dit tot de verplich-

Fondsbeleggingen op 1 januari

tingen van de volgende concessieverkrijger zal behoren. Van de totaal berekende pensioenlasten komt 60% voor rekening van de werkgever en 40% voor rekening van de

Uitbetaalde pensioenen

werknemers.

353

295

Verwacht rendement

26

19

Pensioenpremies

19

17

-10

-10

-1

25

De pensioenverplichtingen en het pensioenvermogen zijn

Verschil feitelijk rendement en verwacht rendement

bepaald op de actuariële berekeningen die per 31 december

Koersresultaat

-32

7

zijn uitgevoerd.

Fondsbeleggingen op 31 december

355

353

Uitgangspunten

Toegezegde pensioenrechten op 1 januari

371

349

Bij de bepaling van de pensioenverplichtingen en het

Pensioenlasten

23

22

pensioenvermogen zijn de volgende uitgangspunten

Interestkosten

19

17

gehanteerd:

Uitbetaalde pensioenen

-10

-10

2007

Disconteringsvoet Verwacht rendement op belegd vermogen op lange termijn

2006

5,8%

5,2%

7,2%-7,3%

4%-6,5%

Loonsomstijging

4,2%

3,9%-4,4%

Pensioenstijging

3,2%

2,9%

Inflatie

3,2%

2,9%

Tabel voor de levensverwachting sterftetabel GBM/GBV 2000-2005

Netto actuariële winst of verlies Koersresultaat

Toegezegde pensioenrechten op 31 december

-9

-14

-33

7

361

371

114


Samenstelling pensioenvermogen De samenstelling van het pensioenvermogen is als volgt:


Aandelen

2007

2006

245

258

Vastrentende waarden

38

41

Vastgoed

35

35

Overig

37

19

355

353

Totaal

Pensioenkosten in de winst-en-verliesrekening In miljoenen euro’s

2007

2006

Pensioenlasten

14

13

Rentekosten

11

10

Verwacht rendement op beleggingen

-15

-12

Totaal

10

11

Van de totaal berekende pensioenkosten komt 60% voor rekening van de werkgever en 40% voor rekening van de werknemers.

Actuariële winst opgenomen in het eigen vermogen In miljoenen euro’s

2007

2006

Werkelijke beleggingsopbrengsten

24

45

Verwachte beleggingsopbrengsten

25

19

Verschil tussen werkelijke en verwachte beleggingsopbrengsten

-1

26

-

-1

Ervaringverlies op toegezegde pensioenrechten Veranderingen in uitgangspunten

9

14

Resultaat veranderingen in de concessie

-3

-15

Veranderingen in deelnemersaandeel

-3

-15

Afwaardering pensioenoverschot

-4

-

Koersresultaat

-3

-

Totaal

-5

9

115

Historische informatie In miljoenen euro’s

2007

2006

2005

2004

Reële waarde van de fondsbeleggingen

355

353

295

232

Contante waarde van de toegezegde pensioenrechten

361

371

349

274

Saldo verplichtingen

-6

-18

-54

-42

Verschil tussen gerealiseerde en verwachte beleggingsopbrengsten

-1

26

38

-

-0,3%

7,3%

12,9%

-

-

-1

-9

-

0,0%

-0,3%

-2,6%

-

In percentage van de fondsbeleggingen Ervaringsresultaat op toegezegde pensioenrechten In percentage van toegezegde pensioenrechten

De Groep verwacht € 11,1 miljoen (GBP 8,2 miljoen) te

bereiken en zijn geboren voor 1950 geldt een overgangs-

moeten bijdragen aan bovengenoemde toegezegd

regeling. Voor personeelsleden die vóór de vroegpensioen-

pensioenregelingen in 2008. In 2007 was dit € 11,3 miljoen:

leeftijd 40 dienstjaren bereiken en zijn geboren na 1949

(GBP 7,6 miljoen).

geldt dat het voor deze categorie werknemers gereserveerde bedrag is ingezet voor de levensloopregeling. De

OVUT

uitvoering van deze overgangsregeling is overgedragen aan

Als gevolg van de CAO die in 1998 is afgesloten voor de

het Spoorwegpensioenfonds. Ter afdekking van de verplich-

sociale eenheid van de Groep is de VUT-regeling destijds

tingen is een bedrag ineens ter beschikking gesteld aan het

vervangen door de vroegpensioenregeling. Voor personeels-

Spoorwegpensioenfonds. Afrekening zal plaatsvinden op

leden die vóór de vroegpensioenleeftijd 40 dienstjaren

basis van nacalculatie.

14 Voorzieningen Reorganisatie



kosten en non-

Voorziening

Voorziening

activiteits-

bodem-

verlieslatende

Overige

regeling

sanering

contracten

voorzieningen

Totaal

16

116

90

33

255

Dotatie

6

-

-

6

12

Oprenting

-

5

-

-

5

Onttrekking

9

-

47

5

61

Vrijval

2

11

-

-

13

11

110

43

34

198

Boekwaarde per 31 december 2007 Langlopend

147

Kortlopend

51

116


15 Reorganisatiekosten en non-activiteitsregelingen

Crediteuren en overige schulden

De voorziening voor reorganisatiekosten en non-activiteits-


31 dec 2007

31 dec 2006

regelingen heeft tot doel het dekken van de kosten die in het kader van reorganisatiemaatregelen worden gemaakt. Het grootste deel van de voorziening is nodig voor afvloei-

Vooruitontvangen bedragen uit onderhanden werken

143

130

ingsregelingen, overbruggingsbetalingen en herplaatsing

Handelscrediteuren

254

272

11

11

114

148

van personeelsleden van wie de functie is opgeheven bij reorganisaties.

Kortopende deel van aan komende jaren toe te rekenen baten Overige belastingen en sociale lasten

Voorziening voor bodemsanering

Pensioenpremies

8

10

De voorziening voor bodemsanering dient voor beheersing

Overige schulden

413

344

en opheffing van milieuschade.

Overlopende passiva

158

182

1.101

1.097

De voorziening is berekend met behulp van een disconteringsvoet van 4,6% (2006: 3,9%).

Totaal

Voorziening voor verlieslatende contracten

Het liquiditeitsrisico van de groep uit hoofde van handelscre-

Deze voorziening heeft betrekking op de waardevermin-

diteuren en overige te betalen posten is vermeld op pagina

dering van HSA, zoals nader omschreven op pagina 99.

118.

Gedurende 2007 is het negatieve resultaat van de HSAexploitatie van 2007 en de 2007 investeringen in HSA-activa

Voor een nadere toelichting op de post vooruitontvangen

ten laste van de voorziening gekomen.

bedragen uit onderhanden werken wordt verwezen naar pagina 108.

Overige voorzieningen Overige voorzieningen betreffen onder andere voorzieningen voor schade ten gevolge van ongevallen en brand en

Financiële instrumenten

verstrekte garanties.

Kredietrisico De boekwaarde van de financiële activa vertegenwoordigt het maximale kredietrisico. Het maximale kredietrisico op de verslagdatum was als volgt: In miljoenen euro’s

Toelichting

31 dec 2007

31 dec 2006

Voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

5


5

29

30

Financiële leases

5

110

114

Overige financiële activa

5

34

26

Voor verkoop beschikbare financiële vlottende activa

5

291

211

Tot einde looptijd aangehouden financiële vlottende activa

5

46

189

Deposito’s

5

1.477

1.482

Voor afdekking gebruikte renteswaps

5

1

-


8

975

609


9

291

481

3.344

3.226

Totaal

90

84

117

Bijzondere waardeverminderingsverliezen De ouderdomsopbouw van de debiteuren op de verslagdatum was als volgt:


2007 Bruto

Nog niet opeisbaar

2007 Voorzien

2006 Bruto

2006 Voorzien

586

1

203

1

Opeisbaar 0-30 dagen

93

-

53

-


54

1

69

1


13

1

14

2


6

1

4

2

21

14

15

12

773

18

358

18

Opeisbaar meer dan een jaar

Totaal Mutaties in de voorziening voor bijzondere waardeverminderingen met betrekking tot debiteuren gedurende het jaar waren als volgt: In miljoenen euro’s

2007

2006

Stand per 1 januari

18

18

Toevoegingen

5

8

Verbruik

3

5

Vrijval

2

3

18

18

Stand per 31 december

De voorzieningsrekeningen met betrekking tot debiteuren worden gebruikt om bijzondere waardeverminderingsverliezen te boeken tenzij de Groep er zeker van is dat het onmogelijk is het verschuldigde bedrag terug te krijgen. In dat laatste geval wordt het bedrag aangemerkt als oninbaar en direct afgeboekt ten laste van het betreffende financiële actief. Voor de beleggingen, obligaties en deposito’s zijn in 2007 en 2006 geen bijzondere waardeverminderingsverliezen geleden. Het maximale kredietrisico op debiteuren bedraagt op de verslagdatum (verdeling naar type klant): In miljoenen euro’s

Reizigersvervoer Knooppuntontwikkeling en -exploitatie Railinfra & bouw Overig

Totaal

31 dec 2007

522

31 dec 2006

110

39

37

167

174

27

19

755

340

De risicoprofielen van de activiteiten van de Groep in Nederland en Groot-Brittannië zijn niet zodanig verschillend dat dit een separaat overzicht rechtvaardigt.

118


Liquiditeitsrisico Hieronder volgen de contractuele looptijden van de financiële verplichtingen, inclusief de geschatte rentebetalingen.

2006 Contractuele In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Kasstromen

< 6 mnd.

6-12 mnd.

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

Niet-afgeleide financiële verplichtingen Onderhandse leningen

732

858

60

13

40

633

112

Bankfinancieringen

283

309

7

205

3

10

84

7

10

-

-

-

4

6

616

616

411

205

-

-

-

15

15

10

5

-

-

-

9

9

-

-

-

9

-

Hypothecaire leningen Crediteuren en overige schulden Rekening courant kredieten banken Overige verplichtingen

Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps Totaal

3

13

2

2

3

5

1

1.665

1.830

490

430

46

661

203

2007 Contractuele In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Kasstromen

< 6 mnd.

6-12 mnd.

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

Niet-afgeleide financiële verplichtingen Onderhandse leningen

684

735

28

12

181

467

Bankfinancieringen

309

343

6

233

8

96

-

15

20

-

-

1

14

5

Hypothecaire leningen Crediteuren en overige schulden

47

667

667

445

222

-

-

-


46

48

30

18

-

-

-

Overige verplichtingen

17

17

-

-

-

17

-

1

8

3

1

2

2

-

1.739

1.838

512

486

192

596

52

Afgeleide financiële verplichtingen Voor afdekking gebruikte renteswaps

Totaal

119

De navolgende tabellen laten de perioden zien waarin de kasstromen met betrekking tot derivaten die als kasstroomafdekkingen fungeren naar verwachting zullen plaatsvinden. Met deze kasstroomafdekkingen wordt het renterisico deels gemitigeerd.

2006 Verwachte In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Kasstromen

< 6 mnd.

6-12 mnd.

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

Renteswaps Activa

-

7

1

1

2

3

-

Verplichtingen

3

13

2

2

3

5

1

-3

-6

-1

-1

-1

-2

-1

1-2 jr.

2-5 jr.

> 5 jr.

Saldo

2007 Verwachte In miljoenen euro’s

Boekwaarde

Kasstromen

< 6 mnd.

6-12 mnd.

Renteswaps Activa

1

8

2

1

2

3

-

Verplichtingen

1

8

3

1

2

2

-

Saldo

-

-

-1

-

-

1

-

Marktrisico Valutarisico Het valutarisico van de Groep beperkt zich tot een positie van € 30 miljoen welke in GBP wordt aangehouden (2006: € 36 miljoen) De belangrijkste wisselkoersen gedurende het verslagjaar luidden als volgt: Gemiddelde koers 2007

GBP

1,46

2006

1,47

Spot rate op verslagdatum 2007

1,36

2006

1,48

120


Gevoeligheidsanalyse

Kasstromen-gevoeligheidsanalyse voor instrumenten met

Een toename met 10 procent van de euro ten opzichte van

een variabele rente

de GBP per jaarultimo zou het vermogen en de winst over

Door een wijziging van 100 basispunten in de rente per de

de verslagperiode met € 2 miljoen hebben verlaagd (2006:

verslagdatum zouden het eigen vermogen en de winst over

€ 3 miljoen). Aangenomen wordt dat alle andere variabelen,

de verslagperiode met de hieronder vermelde bedragen

met name de rentetarieven, constant blijven. De analyse is

zijn af- of toegenomen. Aangenomen wordt dat alle andere

op basis van dezelfde aannames uitgevoerd voor 2006.

variabelen, met name de valutakoersen, constant blijven. De analyse is op basis van dezelfde aannames uitgevoerd

Een verzwakking met 10 procent van de euro ten opzichte

voor 2006.

van de GBP per jaarultimo zou een vergelijkbaar maar tegengesteld effect hebben gehad aangenomen dat alle


andere variabelen constant blijven. In miljoenen euro’s

Eigen vermogen

100 bp

100 bp

100 bp

100 bp

toename

afname

toename

afname

Renterisico Op de verslagdatum zag het renteprofiel van de rente-

Ultimo 2007

dragende financiële instrumenten van de Groep er als volgt uit: Boekwaarde In miljoenen euro’s

2007

2006

Instrumenten met een variable rente

12

-12

-1

1

Renteswap

-2

2

-

-

10

-10

-1

1

Instrumenten met een variable rente

14

-14

-1

1

Renteswap

-2

2

-

-

12

-12

-1

1

Gevoeligheid kasstromen

Intrumenten met een vaste rente Financiële activa

71

116

Financiële verplichtingen

122

123

Saldo

-51

-7

Instrumenten met een variabele rente Financiële activa Financiële verplichtingen

Saldo

2.114

2.323

950

926

1.164

1.397

Ultimo 2006

Gevoeligheid kasstromen

Reële waarde versus boekwaarde De in de balans opgenomen boekwaarden van financiële

Door een stijging of daling van 100 basispunten in de rente

activa en verplichtingen wijken nagenoeg niet af van de

zou het eigen vermogen en de winst over de verslagperiode

reële waarden.

met € 9 miljoen zijn toe- of afgenomen (2006: € 10 miljoen).

121

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

jaarlijks het volume binnen bandbreedten aan te passen; •

Kredietrisico: het kredietrisico wordt afgedekt door middel van een kredietmanagementsysteem.

De waarde van het contract boven een afgesproken grens

Langlopende contracten

wordt als borgstelling afgegeven door Essent of gestort

Ultimo 2007 bestaat een aantal meerjarige financiële

door Essent. De storting en verplichting worden met elkaar

verplichtingen jegens derden. In de eerste plaats hebben

gesaldeerd aangezien beide onlosmakelijk met elkaar

deze betrekking op operationele lease-overeenkomsten

samenhangen.

voor treinen, bedrijfsauto’s en reproductieapparatuur. In de tweede plaats gelden meerjarige contracten voor

Nagenoeg alle tot de Groep behorende dochteronder-

dienstverlening door derden op het gebied van auto-

nemingen zijn voor de vennootschapsbelasting gevoegd in

matisering, arbozorg, onderhoud en schoonmaak.

de fiscale eenheid NS, met uitzondering van buitenlandse

Voor langlopende huurcontracten van kantoorruimten bedragen de totale verplichtingen circa € 51 miljoen (2006: € 65 miljoen).

concernonderdelen. Dientengevolge is de Groep hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschulden van de in de fiscale eenheid opgenomen dochterondernemingen.

De verschuldigde bedragen uit hoofde van niet-opzegbare operationele leaseovereenkomsten vervallen als volgt:

Investeringsverplichtingen Eind boekjaar 2007 heeft de Groep investeringsverplichtingen uitstaan voor € 1.177 miljoen (2006: € 1.031 miljoen),

Operationele leaseverplichtingen

voornamelijk voor de aankoop en revisie van treinen.


2007

2006

Voorwaardelijke verplichtingen Van het aandeel van de Groep in het geplaatste aandelen-

< 1 jaar

105

91

1 - 5 jaar

299

288

kapitaal ad € 90 miljoen van Eurofima AG is € 18 miljoen

> 5 jaar

123

158

gestort. De Groep heeft een direct opeisbare volstortings-

Totaal

527

537

verplichting en garantieverplichtingen voor € 164 miljoen. Ten behoeve van Eurofimaleningen welke geen onderdeel uitmaken van de cross border leasefinanciering(en) zijn

In 2005 heeft de Groep met Essent een achtjarig contract

zekerheden verstrekt in de vorm van een pandrecht op

(2007-2015) afgesloten voor de levering van tractie-elektri-

rollend materieel.

citeit aan het materieelpark in Nederland. De transportkosten van tractie-elektriciteit vallen buiten dit contract.

Daarnaast heeft de Groep en geconsolideerde deelnemingen

Het leveringscontract houdt in dat de Groep aan Essent de

borgstellingen, bereidverklaringen en garanties afgegeven

kosten betaalt voor het gedeeltelijke gebruik van hun

voor een totale waarde van circa € 690 miljoen (2006: € 672

gas- en kolencentrales. Een deel van deze kosten is variabel

miljoen).

(brandstofkosten) en een deel is vast (overige kosten). NS hanteert een hedgingstrategie, waarbij ook een deel van

Ten behoeve van de ontwikkeling van het nieuwe stadhuis

de brandstofkosten wordt gefixeerd.

van Utrecht is een voorwaardelijke verplichting aangegaan van € 33 miljoen (2006: € 33 miljoen).

Het contract biedt de Groep prijszekerheid, markconformiteit en houdt rekening met volume- en krediet-

Voortvloeiend uit de overname door Deutsche Bahn van

risico:

NS Cargo (thans Railion Nederland N.V.) in 1999 hebben

•

•

Prijszekerheid: optredende schaarste aan productie-

zowel Deutsche Bahn als NS over en weer vorderingen.

capaciteit in Nederland en schaarste aan CO2-emissie-

Eén van deze vorderingen is onderwerp van een arbitrage-

rechten leidt niet tot kostenverhoging;

procedure. De directie acht het niet waarschijnlijk dat hieruit

Marktconformheid: de variabele brandstofcomponent

per saldo materiële negatieve financiële gevolgen voor NS

biedt de mogelijkheid tot implementatie van een eigen

resulteren.

risicomanagement in meer liquide brandstofmarkten; •

Volumerisico: het volumerisico van het contract wordt beperkt doordat de Groep de mogelijkheid heeft om

122


Concessies

HSL-Zuid

De Groep heeft de volgende concessies:

Concessie is gegund op basis van een openbare aanbesteding aan HSA, waarvan NS en KLM aandeelhouder zijn.

Expiratiedatum

Bijzonderheden

De contractuele verplichtingen bestaan uit minimumfrequenties en maximumrijtijden, alsmede kwaliteitseisen

Hoofdrailnet

31-12-2014

HSL-Zuid

01-10-2023

Regionale vervoersconcessies

zie onderstaand

Merseyrail Electrics concessie rondom Liverpool (Engeland)

20-07-2028

Northern Rail concessie in Engeland

15-09-2013

Evaluatie in 2008

Concessie Publiek-Private Samenwerking:

(punctualiteit) en eisen aan klanttevredenheid/toegankelijkheid. Looptijd van de concessie is 15 jaar, aanvangsdatum is gesteld op 1 oktober 2008. Geen opties tot verlenging (nieuwe aanbesteding), opties tot beëindiging mogelijk alleen in bijzondere omstandigheden (o.m. faillissement, overmachtsituaties, niet nakomen van verplichtingen).

• Afvalwaterzuiveringsinstallatie

2033

Jaarlijkse gebruiksvergoeding van € 148 miljoen prijspeil

• Schoolcomplex

2034

2000 (wordt geïndexeerd) met ingroeiregeling/korting voor

• Ministerie van Financiën

2033

de eerste 4 jaren (vast en tevens maximaal bedrag). Voor onbruikbare paden/rijtijdverlies vanwege infrastructuur/ beheer bestaat een compensatieregeling. Onder bepaalde

Hoofdrailnet

omstandigheden kunnen heronderhandelingen over onder-

Betreft het reizigersvervoer per spoor op het hoofdrailnet

meer de gebruiksvergoeding plaatsvinden.

in Nederland. NS stelt jaarlijks een vervoerplan op dat de instemming

Regionale vervoersconcessies

behoeft van de minister van Verkeer en Waterstaat. NS

Betreft het reizigersvervoer per spoor op de hieronder

dient, met het aangeboden vervoer, te zorgen voor waar-

aangegeven verbindingen.

borging van het publieke belang van personenvervoer per

In de concessie zijn de voorwaarden aangegeven betref-

trein. Dit betekent dat NS een bijdrage levert aan bereik-

fende frequentie, toegankelijkheid, serviceniveau en

baarheid van grote steden, economische kerngebieden en de

dergelijke.

landsdelen en zorgt voor toegankelijkheid voor iedereen.

De looptijden per concessie zijn als volgt:

Daarnaast dient NS in het kader van het publiek belang haar

•

operationele performance op orde te hebben, gemeten op

de dienstregeling 2009/2010, doch uiterlijk 31 december

een vijftal zorgaspecten: waarborging van de sociale veiligheid, op tijd rijden, het bieden van een goede service

2010 •

(reinheid en informatieverstrekking bij ontregelingen) en het bieden van een redelijke kans op een zitplaats.

Gouda – Alphen aan den Rijn: van 10 december 2006 tot 13 december 2009 (met verlengingsoptie voor een jaar)

•

Met de overheid zijn afspraken gemaakt dat rollend materieel ten bate van de uitvoering van het hoofdrailnet

Houten – Houten Castellum: van 1 juli 2005 tot einde van

Zutphen – Apeldoorn: van 31 mei 2005 tot 13 december 2009, doch uiterlijk tot en met 31 december 2009.

•

tegen boekwaarde en leasecontracten worden overge-

Zwolle – Kampen: van 10 december 2006 tot 13 december 2009

nomen door de nieuwe concessiehouder, indien NS op

De eerste concessie is verleend door het Ministerie van

termijn de concessie van het hoofdrailnet zou verliezen.

Verkeer en Waterstaat. De laatste drie door de betrokken

Looptijd van 1 januari 2005 tot 1 januari 2015.

provincies.

Tot ten minste 2008 geldt geen concessievergoeding.

Voor de uitvoering van de concessies wordt een vergoe-

De concessie wordt in 2008 geëvalueerd, waarbij onder meer

dingsbedrag ontvangen van de concessieverlener.

concessieprijs, bijzondere vervoersdiensten, zorgplicht, prestaties en tarieven aan de orde komen.

In het verslagjaar 2007 is de looptijd van de volgende concessies per 8 december geëindigd: •

Zwolle – Emmen

•

Rotterdam – Hoek van Holland Strand

123

Met de betrokken decentrale overheden zijn nieuwe

PPS-concessies

concessieafspraken gemaakt voor deze verbindingen:

Strukton groepsmaatschappijen participeren in een drietal

•

•

Zwolle - Emmen: van 9 december 2007 tot en met einde

Special Purpose Companies. Deze vennootschappen hebben

dienstregeling 2010 (vermoedelijk 11 december 2010), en

een concessieovereenkomst gesloten voor het leveren van

in ieder geval eindigend op 31 december 2010.

diensten. Alle drie overeenkomsten zijn gebaseerd op een

Rotterdam - Hoek van Holland Strand: van 9 december

Publiek-Private Samenwerking. Het gaat hierbij om

2007 tot en met einde dienstregeling 2010 (vermoedelijk

zogenaamde DBFM(O) contracten (Design, Build, Finance,

11 december 2010), en in ieder geval eindigend op 31

Maintain en Operate).

december 2010. Hierna wordt de lijn omgebouwd tot

De vennootschappen waarover de Groep (gezamenlijk)

metrolijn en gaat de RET de exploitatie verzorgen.

beslissende zeggenschap kan uitoefenen, zijn (proportioneel) geconsolideerd. Indien de Groep geen

Merseyrail concessie

beslissende zeggenschap heeft, wordt de vennootschap als

Deze concessie wordt in een 50/50 joint venture uitgevoerd

deelneming of belegging verantwoord.

met Serco Ltd. Betreft het reizigersvervoer per trein op het spoornetwerk in de omgeving van Liverpool. Het aantal

Voor alle drie concessieovereenkomsten geldt; De conces-

treinkilometers is ongeveer 6 miljoen per jaar.

sievergoedingen zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van

Verplichting tot uitvoering van de vastgestelde dienst-

de installatie of accommodatie.

verlening (dienstregeling, kwaliteit van de dienstregeling)

Voor zover de vergoeding betrekking heeft op het

tegen een vastgestelde vergoeding van de regionale

verrichten van (ondersteunende) diensten vindt verant-

overheid. Elke vijf jaar vindt een evaluatie plaats waarbij zal

woording plaats naar rato van de levering van de diensten.

worden getoetst of onze operaties nog steeds “efficiënt”

De concessieovereenkomst bevat indexatiebepalingen en

zijn. De eerste evaluatie zal in 2010 plaatsvinden. Looptijd

kan op bepaalde aspecten op basis van een benchmark

van 25 jaar (t/m 20 juli 2028).

worden aangepast.

Geen optie voor verlenging. Indien wij het contract niet

De Groep is zelf geen eigenaar van de installatie of accom-

nakomen, kan de concessie worden beëindigd. In dit geval is

modatie.

de financiële exposure de hoogte van GBP 5,3 miljoen. De

De volatiliteit van de opbrengsten en resultaten is beperkt;

jaarlijkse vergoeding is vastgelegd in het contract, en wordt

de belangrijkste risico’s zijn ondergebracht bij de onder-

jaarlijks geïndexeerd.

liggende contractpartijen. De concessieovereenkomst bevat geen optie tot verlenging.

Northern Rail concessie Deze franchise wordt in een 50/50 joint venture uitgevoerd

Waterzuivering

met Serco Ltd. Betreft het regionale en stedelijke reizigers-

De Groep participeert voor 5% in Delfuent BV.

vervoer in Noord Engeland. Het aantal treinkilometers van

De concessieovereenkomst betreft een DBFM-contract voor

deze franchise is een kleine 50 miljoen. Verplichting tot

de bouw, onderhoud en beheer van een afvalwaterzuive-

uitvoering van de vastgestelde dienstverlening (dienst-

ringsinstallatie Harnaschpolder voor de regio Haaglanden.

regeling, kwaliteit van de dienstregeling) tegen een

De concessie is gestart in 2003 en heeft een looptijd tot 2033.

vergoeding. De looptijd is 6,75 (+2) jaar, t/m 15 september 2013, waarbij de laatste twee jaar conditioneel zijn op het

Schoolgebouw

halen van punctualiteitcriteria.

De Groep participeert voor 45% in Talengroep Montaigne BV.

Optie voor verlenging. Indien wij het contract niet nakomen

De concessieovereenkomst betreft een DBFM-contract voor

kan de franchise worden beëindigd. In dit geval is de

de bouw, onderhoud en beheer van een schoolgebouw voor

financiële exposure GBP 15,6 miljoen en een eventueel cross-

het Montaigne Lyceum in Den Haag.

default van andere UK franchises die we dan zouden

De concessie is gestart in 2004 en heeft een looptijd tot 2034.

bezitten. De jaarlijkse vergoeding is vastgelegd in 2004 en wordt

Ministerie van Financiën

jaarlijks geïndexeerd.

De Groep participeert voor 5% in Safire BV. De concessieovereenkomst betreft een DBFM-contract voor de bouw, onderhoud en beheer van het Ministerie van Financiën in Den Haag. De concessie is gestart in 2006 en heeft een looptijd tot 2033.

124


Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening 2007

Bedrijfslasten

17

16

Kosten personeel

Opbrengsten


De opbrengsten kunnen als volgt worden uitgesplitst naar

Lonen en salarissen

opbrengstcategorieën: In miljoenen euro’s

2007

2006

Omzet Reizigersvervoer Knooppuntontwikkeling en - exploitatie Railinfra & bouw Overige activiteiten Totaal omzet

2.289

2.213

520

538

1.135

942

-115

-152

3.829

3.541

2007

2006

1.054

975

Premies sociale verzekeringen

118

110

Bijdragen aan toegezegdebijdrage pensioenregelingen

29

25

Bijdragen aan toegezegde pensioenregelingen

10

11

Overige personeelskosten

143

117

Inhuur personeel

120

98

1.474

1.336

Totaal

De gemiddelde personeelsbezetting, uitgedrukt in mensjaren:

Geactiveerde productie eigen bedrijf Overige opbrengsten

Totaal opbrengsten

68

76

143

229

4.040

3.846


Reizigersvervoer

2007

2006

16.539

15.620


2.999

3.590

hoofde van vergoedingen van de overheid voor het exploi-

Railinfra & bouw

5.460

4.490

teren van treindiensten opgenomen. Deze opbrengsten voor

Overige activiteiten

504

634

het Nederlandse net bedroegen in 2007 in totaal € 79

Totaal

25.502

24.334

Onder de omzet reizigersvervoer zijn de opbrengsten uit

miljoen (2006: € 91 miljoen); voor de exploitatie in GrootBrittannië € 310 miljoen (2006: € 300 miljoen).

Beloningen van bestuurders Tot de overige activiteiten behoren facilitaire dienst-

In deze remuneratierapportage wordt het beloningsbeleid

verlening, de holding en de eliminaties voor onderlinge

voor de NS-bestuurders en de uitvoering daarvan in het jaar

leveringen tussen de segmenten. Dit laatste zorgt voor een

2007 toegelicht.

negatief bedrag in de omzet.

Doel van het vastgestelde beloningsbeleid is tweeledig: 1 De bezoldiging van bestuurders dient qua hoogte en structuur zodanig te zijn dat daarmee gekwalificeerde en deskundige bestuurders kunnen worden aangetrokken en worden behouden. 2 De samenstelling van de beloning dient evenwichtig te zijn bij de verdeling tussen vaste en variabele componenten. De beloning wordt vastgesteld op voorstel van de remuneratiecommissie door de Raad van Commissarissen. De remuneratiecommissie bestond in 2007 uit de heer H. Zwarts (voorzitter), de heer W. Meijer en mevrouw M.J. Oudeman, die per 1 januari 2007 is toegetreden tot de remuneratiecommissie.

125

Elementen van de beloningen en de verhouding tussen de elementen.

Per 1 januari 2007 is het vaste inkomen aangepast met 1,6%.

De beloning van de bestuurders bestaat uit: een vast

verhoogd van maximaal 35% naar maximaal 40% van het

inkomen met secundaire arbeidsvoorwaarden (onkosten-

vaste inkomen. Hiermede is invulling gegeven aan de

vergoeding, bedrijfsauto, pensioen) en een variabel inkomen

hierboven vermelde intentie voor een betere verhouding

korte termijn.

tussen vast en variabel inkomen. Tevens is hierdoor een

Het variabele inkomen korte termijn is gericht op de

betere marktconformiteit verkregen.

Per 1 januari 2007 is het percentage variabel inkomen

realisatie van uitdagende doelstellingen binnen één boekjaar en bedraagt maximaal 40% van het vaste inkomen.

Arbeidsovereenkomsten

In het verleden is de intentie uitgesproken om te komen tot

Het contract met de president-directeur A.W. Veenman is in

een betere verhouding tussen variabel inkomen en vast

2006 verlengd tot en met 31 december 2008. In het contract

inkomen door een verdere verhoging van het percentage

met de heer A.W. Veenman, zoals vastgesteld in 2002, is

korte termijn variabel en/of het introduceren van een lange

bepaald dat aan het einde van de overeengekomen periode

termijn variabel, om daarmee de binding van de bestuurders

een eenmalige betaling ten bate van zijn pensioen plaats-

aan de vennootschap en haar doelstellingen te verstevigen.

vindt van 1,3 maal het vaste inkomen. De feitelijke betaling hiervan is doorgeschoven naar een tijdstip dat ligt na

Hoogte van de beloning in relatie tot de externe beloningsmarkt

beëindiging van het verlengde contract.

De Raad van Commissarissen sluit bij het vaststellen van de

A. Meerstadt, zoals vastgesteld in 2000 respectievelijk 2001,

hoogte en samenstelling aan bij ontwikkelingen in de

gelden voor onbepaalde tijd. Bij beëindiging zal er - tenzij

externe beloningsmarkt voor bestuurders. Daartoe wordt de

artikel 7:687 BW aan de orde is - een schadeloosstelling

volgende werkwijze gehanteerd:

worden betaald van minimaal éénmaal en maximaal

•

•

De contracten met de bestuurders M. Niggebrugge en

De functiezwaarte van de NS-directiefuncties wordt met

driemaal het vaste jaarsalaris.

behulp van externe functiewaarderingsdeskundigen via de

Bij nieuw te sluiten arbeidsovereenkomsten zal de Raad van

Hay-methodiek bepaald. De functiezwaarte wordt

Commissarissen de corporate governance code nr. II.1.1 en

uitgedrukt in Hay-punten. De Hay-punten zijn via het Hay-

nr. II.2.7 volgen ten aanzien van respectievelijk de duur van

schalensysteem gekoppeld aan een beloning.

de benoemingen en de schadeloosstellingen.

Om te bepalen of de beloning zich op een concurrerend niveau ten opzichte van andere ondernemingen bevindt,

Prestatiecriteria variabel beloningsdeel

doet NS periodiek mee aan een extern beloningson-

De prestatiecriteria worden aan het begin van het jaar door

derzoek, waarbij de Hay-punten een objectieve vergelij-

de remuneratiecommissie geformuleerd en vastgesteld door

kingsbasis bieden. Het beloningsbeleid is erop gericht dat

de Raad van Commissarissen. De prestatiecriteria zijn

het vaste inkomen vergelijkbaar is met de mediaan van de

rechtstreeks afgeleid van het concernplan en het

qua zwaarte vergelijkbare functies. Voor de totale beloning

Vervoerplan 2007 en ingedeeld naar aandeelhouder en

is het beleid gericht op een positionering net onder de

klant. Tweederde van de prestatiecriteria is klantgerelateerd.

mediaan.

De remuneratiecommissie stelt aan de Raad van Commis-

Ook in 2007 is door NS meegedaan aan het externe belo-

sarissen voor of en in welke mate de targets zijn gereali-

ningsonderzoek. Uit dit onderzoek bleek dat het vaste

seerd, beschouwt bijzondere omstandigheden en bepaalt

inkomen zich onder de mediaan bevindt. Het variabele deel

vervolgens de variabele beloning.

bevindt zich aanzienlijk onder de mediaan waardoor het

Ongeveer 70% van de prestatieciteria zijn voor de directie-

totale inkomen zich op een niveau bevindt duidelijk onder

leden gemeenschappelijk, zij het dat ze voor de verschil-

de mediaan.

lende directieleden verschillen in zwaarte. Voor 2007 geldt

Op initiatief van de Raad van Commissarissen is in 2006 door

dat de bestuurders de doelstellingen voor 90% hebben

de Hay group een positioneringschets van NS gemaakt. Op

gerealiseerd (2006: 60-75%).

basis van deze schets is de waardering van de bestuurdersfuncties geactualiseerd naar de feitelijk bestaande situatie. De uitkomst van deze actualisatie is begin 2007 bekend geworden. Uit deze uitkomst is gebleken dat de zwaarte van de functie niet veranderd is.

126


Naast de groei in reizigerskilometers, de aankomstpunctualiteit van de treinen, het klantoordeel over op tijd rijden van de treinen, het klantoordeel over (sociale)veiligheid, het klantoordeel over informatieverstrekking in de trein en op

De specificatie per commissaris is als volgt:

Beloning commissarissen In euro’s

2007

2006

het station, en het algemeen klantoordeel zijn ook de W. Meijer, voorzitter

39.700

39.700

H. Zwarts, vice-voorzitter

37.650

37.650

Pensioenregeling

F.J.G.M. Cremers

29.900

29.900

De bestuurders nemen deel aan een pensioenregeling van

T.M. Lodder

29.900

29.900

het bedrijfstakpensioenfonds (Spoorwegpensioenfonds).

M.J. Oudeman

29.900

27.400

Voor de bestuurders is de pensioenleeftijd 62 jaar. Daarnaast

P. Rosenmöller Ingaande 1 juni 2007

15.984

-

-

25.149

183.034

189.699

financiële targets ruimschoots gehaald.

is er een overgangsregeling vanaf 60 jaar.

J.W.E. Neervens Overleden op 3 november 2006

Bezoldiging bestuurders

Totaal

De specificatie van de bruto beloningsbedragen per bestuurder die voor rekening van de vennootschap komen, zijn:

Er zijn geen leningen, voorschotten of garantstellingen ten behoeve van bestuurders of commissarissen verstrekt door

Beloning bestuurders

de vennootschap.

In euro’s

2007

2006

Alle aandelen van NV Nederlandse Spoorwegen zijn in handen A.W. Veenman Vast salaris Variabele beloning (over resp. 2007 en 2006) A. Meerstadt Vast salaris Variabele beloning (over resp. 2007 en 2006) M. Niggebrugge Vast salaris Variabele beloning (over resp. 2007 en 2006)

Totaal

van de Staat der Nederlanden. Er zijn geen rechten toegekend 505.127

497.172

181.845

104.406

445.352

438.339

160.327

92.043

445.352

438.339

160.327

115.054

1.898.330

1.685.353

aan bestuurders, commissarissen of personeelsleden om aandelen in de vennootschap te nemen of te verkrijgen.

18 Afschrijvingskosten en bijzondere waardeverminderingen In miljoenen euro’s

Afschrijvingskosten Materiële vaste activa Afschrijvingskosten vastgoedobjecten

Daarnaast bedraagt het werkgeversdeel van de pensioenlasten van de gehele NS directie in 2007

Afschrijvingskosten Immateriële vaste activa

€ 127.473 (2006: € 103.836). De stijging is nagenoeg volledig

Totaal afschrijvingskosten

het gevolg van een stijging van de pensioenpremie. Het werkgeversdeel van de pensioenlasten is 2/3 deel van de totale pensioenlasten. De ten laste van de vennootschap komende beloning van de commissarissen over 2007 bedraagt in totaal € 183.034. In 2006 bedroeg de ten laste van de vennootschap gekomen beloning van commissarissen van het concern € 189.699. De beloning bestaat uit een vast honorarium.

2007

2006

262

250

11

10

7

3

280

263

Bijzondere waardeverminderingen Materiële vaste activa

-4

67

Bijzondere waardeverminderingen vastgoedobjecten

1

1

Bijzondere waardeverminderingen Immateriële vaste activa

-

-

-3

68

277

331

Totaal bijzondere waardeverminderingen

Totaal

127

19 Infraheffing De gebruiksvergoeding voor de Nederlandse railinfrastructuur is gestegen van € 150 miljoen naar € 156 miljoen als gevolg van de tariefsverhoging. De gebruiksvergoeding voor de Engelse railinfrastructuur bedroeg in 2007 € 167 miljoen tegenover € 150 miljoen in 2006. Deze stijging is veroorzaakt door een stijging in de tarieven.

20 Overige bedrijfslasten Tot de overige bedrijfslasten behoren onder meer verzekeringen, kosten van huisvesting en inventaris, publiciteitskosten, huur- en leasekosten bedrijfsmiddelen en dotaties aan voorzieningen.

128


21 Nettofinancieringsbaten In miljoenen euro’s

2007

2006

6

9

Opgenomen in de winst-en-verliesrekening Rentebaten uit tot einde looptijd aangehouden investeringen Rentebaten uit voor verkoop beschikbaar financiële activa

12

2

Rentebaten uit deposito’s met looptijd langer dan een maand

60

36

Rentebaten uit tegoeden bij banken

24

23

Nettowinst uit hoofde van de verkoop van uit het eigen vermogen overgeboekte voor verkoop beschikbare financiële activa

2

-

Leasebaten

8

8

112

78

Rentelasten uit tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerde financiële verplichtingen

30

25

Overige financieringslasten

26

10

Financieringslasten

56

35

Nettofinancieringsbaten opgenomen in de winst-en-verliesrekening

56

43

Financieringsbaten

Direct in het eigen vermogen opgenomen Valutaomrekeningsverschillen op buitenlandse activiteiten

-1

-

Effectief deel van veranderingen in de reële waarde van kasstroomafdekkingen

4

-3

Nettoveranderingen in de reële waarde van voor verkoop beschikbare financiële vaste activa

1

-1

Winstbelasting op baten en lasten die rechtstreeks in het eigen vermogen zijn verwerkt

-1

1

Direct in het eigen vermogen opgenomen financieringsbaten, na belasting

3

-3

• Aandeelhouders van de vennootschap

3

-3

• Minderheidsbelang

-

-

Direct in het eigen vermogen opgenomen financieringsbaten, na belasting

3

-3

56

43

4

-3

Toe te rekenen aan:

Opgenomen in: • Winst over de verslagperiode • Afdekkingsreserve • Reserve omrekeningsverschillen • Reële waarde reserve • Overige mutaties algemene reserve

-1

-

1

-1

-1

1

129

22 Winstbelasting In miljoenen euro’s

2007

2006

Acute belastingen

83

89

Latente belastingen

-4

68

79

157

416

354

Opgenomen in de winst- en verliesrekening

Totaal winstbelastingen Aansluiting met het effectieve belastingtarief Resultaat voor belasting Niet-aftrekbare kosten Opbrengsten vrijgesteld van belasting

Belasting naar de winst volgens Nederlands belastingtarief vennootschapsbelasting (2007: 25,5%; 2006: 29,6%) Effect van het belastingtarief in buitenlandse jurisdicties (ander tarief) Correctie voorgaande jaren

5

6

-2

-34

419

326

107

96

-5

-12

-7

-

Wijziging in belastingtarief op latente belastingen

-16

73

Totaal

79

157

-

7

-1

1

Rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkte winstbelastingen In verband met correcties voorgaande jaren Winstbelasting op baten en lasten die rechtstreeks in het eigen vermogen zijn verwerkt

De vennootschapsbelasting is berekend op basis van de geldende belastingtarieven in Nederland, Engeland, Ierland, België, Duitsland en de Scandinavische landen rekening houdend met de fiscale bepalingen die permanente verschillen geven tussen de bedrijfseconomische en de fiscale resultaatbepaling. De fiscale bepalingen omvatten onder andere de deelnemingsvrijstelling en de beperking van aftrekbare kosten. De effectieve belastingdruk over het resultaat voor vennootschapsbelasting bedraagt 19,0%. De fiscale aangiften tot en met 1998 zijn definitief afgehandeld. Voor de latere jaren bestaat over een aantal onderwerpen verschil van inzicht met de Belastingdienst. Tegen correcties op de aangifte die de Belastingdienst heeft aangebracht bij het opleggen van aanslagen, lopen bezwaarprocedures. In de jaarrekeningen van voorgaande jaren en in dit jaar is de belasting verantwoord op basis van de ingediende aangiften.

130


Verslaggeving naar segmenten De Groep onderscheidt de volgende bedrijfssegmenten: •

Reizigersvervoer, vervoer van reizigers in Nederland in binnenlandse treinen en in internationale treinen, evenals reizigersvervoer in het buitenland. Tevens vallen hieronder de activiteiten die ten dienste staan van het reizigersvervoer, zoals beschikbaarstelling en onderhoud van rollend materieel;

•

Knooppuntontwikkeling en -exploitatie, omvattende het beheer en de ontwikkeling van stationslocaties en de exploitatie van commerciële ruimten in en rond stations;

•

Railinfra & bouw, omvattende spoorinfrastructuur- en bouwactiviteiten;

•

Overige, omvattende ondersteunende bedrijven, holdingactiviteiten en eliminatie van inter-companyrelaties.

Het segment reizigersvervoer opereert in twee geografische hoofdgebieden, Nederland en Groot-Brittannië. De rendement- en risicoprofielen zijn niet zodanig verschillend dat hiervoor een secundaire segmentatie naar geografische gebieden geboden is.

Specificatie naar bedrijfssegmenten In april 2005 is de vervoersconcessie voor het hoofdrailnet door de minister van Verkeer en Waterstaat aan NS verleend. In verband hiermee worden vanaf 2005 de belangrijkste gegevens aangaande het hoofdrailnet verstrekt in een nadere onderverdeling van het segment reizigersvervoer.

Specificatie naar bedrijfssegmenten KnooppuntontwikkeReizigersvervoer In miljoenen euro’s

2007

2006

ling en -exploitaitie 2007

2006

Railinfra & bouw 2007

2006

Overig 2007

2006

Totaal 2007

2006

Opbrengsten

2.413

2.430

588

531

1.145

955

-106

-70

4.040

3.846

Bedrijfslasten

2.239

2.276

461

416

1.122

918

-137

-74

3.685

3.536

174

154

127

115

23

37

31

4

355

310

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten Aandeel in resultaat verwerkt volgens de equity-methode

-

-

-

-

3

2

2

-1

5

1

130

105

86

74

15

31

106

-13

337

197

Totaal activa

3.711

3.548

783

867

798

717

2.252

1.982

7.544

7.114

Kortlopende verplichtingen exclusief leningen

1.114

1.003

158

164

443

392

137

83

1.852

1.642

208

273

28

30

24

19

17

9

277

331

1

1

-

-

18

15

8

8

27

24

Winst over verslagperiode

Afschrijvingskosten 1 Investeringen verwerkt volgens de equity-methode Investeringen Aantal medewerkers in fte’s ultimo

494

206

54

45

37

111

8

10

593

372

16.817

16.298

3.075

2.841

5.609

5.311

503

511

26.004

24.961

131

Reizigersvervoer In miljoenen euro’s

2007 Hoofdrailnet

Niet hoofdrailnet

Totaal

2006 Hoofdrailnet

Niet hoofdrailnet

Totaal

Opbrengsten

1.673

740

2.413

1.568

862

2.430

Bedrijfslasten

1.530

709

2.239

1.370

906

2.276

143

31

174

198

-44

154

-

-

-

-

-

-

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten Aandeel in resultaat verwerkt volgens de equity-methode Winst over verslagperiode Totaal activa Kortlopende verplichtingen exclusief leningen Afschrijvingskosten

1

116

14

130

146

-41

105

2.849

862

3.711

2.626

922

3.548

1.097

17

1.114

712

291

1.003

189

19

208

169

104

273

Investeringen verwerkt volgens de equity-methode Investeringen Aantal medewerkers in fte’s ultimo

-

1

1

-

1

1

362

132

494

130

76

206

9.914

6.903

16.817

8.944

7.354

16.298

Om zo klantgericht mogelijk te kunnen werken, bundelt NS de bedrijfsonderdelen logisch rond samenhangende processen op de gebieden materieelonderhoud, reizigersvervoer, knooppuntontwikkeling en Railinfra & bouw. Dit heeft dienovereenkomstig geleid tot een herschikking van een aantal segmenten. De (vergelijkende) cijfers zijn aangepast op deze nieuwe inrichting. Onder Niet hoofdrailnet zijn de eliminaties opgenomen van intercompanyleveringen tussen bedrijfsonderdelen die worden gerekend tot het hoofdrailnet en bedrijfsonderdelen die niet behoren tot het hoofdrailnet. 1 Afschrijving omvat tevens bijzondere waardevermindering.

132


Groepsmaatschappijen

Joint ventures

NS Groep NV heeft zich in overeenstemming met het

De Groep heeft belangen in de volgende joint ventures:

bepaalde in art. 403 Boek 2 BW aansprakelijk gesteld voor

Percentage

de uit rechtshandelingen voortvloeiende schulden van de

deelname

Statutaire zetel

met * aangemerkte deelnemingen. Waterkant CV

51

Amsterdam

Stationskiosken CV

50

Capelle aan den IJssel

Stationsdrogisterijen CV

50

Zaandam

Merseyrail Electrics 2002 Ltd

50

Liverpool

Northern Rail Ltd

50

Hampshire/ Leeds/York

Syntus

50

Doetinchem

De belangrijkste vennootschappen die zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening zijn:

Groepsmaatschappijen Percentage deelname

Statutaire zetel

Werkmaatschappijen NS Reizigers BV*

100

Utrecht

NS Internationaal BV

100

Utrecht

In de geconsolideerde jaarrekening zijn de volgende posten

NedRailways BV

100

Utrecht

betrokken, die overeenkomen met het belang van de Groep

NedTrain BV*

100

Utrecht

in de activa en verplichtingen, opbrengsten en kosten van de

NS Financial Services (Holdings) Ltd

100

Dublin

NS Stations BV*

100

Utrecht

NS Vastgoed BV*

100

Utrecht

Strukton Groep NV

100

Maarssen

NS Insurance NV

100

Utrecht

NS Opleidingen BV

100

Utrecht

NS Personeeladministratie BV*

100

Utrecht

NS Spooraansluitingen BV

100

Utrecht

Dochterondernemingen van werkmaatschappijen

joint ventures: In miljoenen euro’s

2007

2006

Vaste activa

31

22

Vlottende activa

74

82


18

19


75

76

Saldo van de activa en verplichtingen

12

9

Baten

519

497

Lasten

497

474

Bedrijfsresultaat

22

23

Resultaat

19

19

Thalys Nederland NV*

100

Utrecht

NS Travel Group BV

100

Utrecht

95

Rotterdam

Ematech BV

100

Utrecht

Servex BV*

100

Utrecht

Joint ventures zijn per 31 december 2007 € 0,5 miljoen (2006:

NS Fiets BV

100

Utrecht

geen) investeringsverplichtingen aangegaan.

Stationsfoodstore BV

100

Utrecht

HSA Beheer NV

Dochterondernemingen van Strukton Groep NV

133

Overige belangen Het belang dat de Groep heeft, betreft:


Eurofima

Percentage

Statutaire

deelname

zetel

5,8

Basel

De financiële betekenis van dit belang op 100% basis is als volgt:


2006

Activa

21.362

Verplichtingen

19.434

Saldo van de activa en verplichtingen

1.928

Baten

989

Resultaat

28

Van dit belang zijn nog geen 2007 cijfers beschikbaar. Een volledige lijst van groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures in overeenstemming met de volgens de artikelen 2:379 en 2:414 BW vereiste vermeldingen is neergelegd op het kantoor van het Handelsregister te Utrecht.

Verbonden partijen Eurofima is een 5,8% deelneming van de Groep, met deze partij gelden de volgende transacties en balansposities:

Verbonden partijen In miljoenen euro’s

Rente kosten

Nog te betalen rente Onderhandse leningen Deposito’s

2007

2006

25

25

31 december

31 december

2007

2006

9

9

684

725

6

6

134

NS Jaarverslag 2007

Vennootschappelijke jaarrekening 2007 Grondslagen voor de jaarrekening

Vennootschappelijke balans per 31 december 2007

Algemeen In miljoenen euro’s

31 dec 2007

31 dec 2006

vennootschappelijke jaarrekening van NV Nederlandse

Activa Financiële vaste activa

Totaal

Onder toepassing van artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW is in de Spoorwegen volstaan met een beknopte winst-en-verlies-

4.109

3.843

4.109

3.843

rekening. Met ingang van 2006 past NS als grondslag voor de geconso-

Passiva

lideerde jaarrekening de International Financial Reporting Standards (IFRS) toe en de interpretaties daarvan die door

Eigen vermogen Aandelenkapitaal

1.012

1.012

de International Accounting Standards Board (IASB) zijn

Algemene reserves

2.760

2.634

vastgesteld en door de Europese Unie zijn aanvaard.

337

197

4.109

3.843

-

-

4.109

3.843

Resultaat over het verslagjaar

Minderheidsbelang

Totaal

NS maakt voor de bepaling van de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling van haar enkelvoudige jaarrekening gebruik van de optie die wordt geboden in artikel 2:362 lid 8 BW. Dit houdt in dat de grondslagen voor de waardering van activa en passiva en resultaat-bepaling (hierna “waarderingsgrondslagen”) van de enkelvoudige jaarrekening van NS gelijk zijn aan die voor

Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening 2007

de geconsolideerde jaarrekening zijn toegepast. Hierbij worden deelnemingen, waarop invloed van betekenis wordt


Resultaat groepsmaatschappijen na belasting

2007

337

2006

197

uitgeoefend, op basis van de equity-methode gewaardeerd.

Deelnemingen in groepsmaatschappijen De deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd volgens de equity-methode.

Resultaat groepsmaatschappijen Het resultaat groepsmaatschappijen bestaat uit het resultaat na winstbelasting.

135

Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst-en-verliesrekening

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Tegen de NV Nederlandse Spoorwegen en geconsolideerde deelnemingen zijn, anders dan vermeld op pagina 121, 122, 123, geen vorderingen ingesteld die niet op een adequate

De in de toelichting opgenomen bedragen zijn in miljoenen

manier in de balans zijn verwerkt, noch lopen er juridische

euro’s, tenzij anders is aangegeven.

procedures met risico’s van materiële betekenis.


Belangrijkste deelnemingen

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

NV Nederlandse Spoorwegen is de houdstermaatschappij


2007

2006

van NS Groep NV. NS Groep NV is de enige dochteronderneming van NV Nederlandse Spoorwegen. Voor een

Stand per 1 januari

3.843

3.708

Winstaandeel

337

197

Uitgekeerd dividend over het voorgaand verslagjaar

-69

-77

-2

15

4.109

3.843

Overige mutaties

Stand per 31 december

overzicht van de deelnemingen wordt verwezen naar pagina 132 tot en met 133.

Utrecht, 13 februari 2008 Raad van Commissarissen W. Meijer, voorzitter H. Zwarts, vice-voorzitter

Eigen vermogen In miljoenen euro’s

Dr F.J.G.M. Cremers 31 dec 2007

31 dec 2006

Mevrouw T.M. Lodder Mevrouw mr M.J. Oudeman MBA P. Rosenmöller

Aandelenkapitaal Stand per 31 december

1.012

1.012

Directie Dr ir A.W. Veenman, president-directeur

Reserve omrekeningsverschillen

-

1

Afdekkingsreserve

-

-4

Ir A. Meerstadt MBA

Reële waarde reserve

2

1

Drs M. Niggebrugge

Herwaarderingreserve

3

8

Algemene reserves Stand per 1 januari

2.628

2.472

Dividend over het voorgaande verslagjaar

-69

-77

Resultaat over het voorgaande verslagjaar

197

221

Overige mutaties Stand per 31 december Resultaat van het verslagjaar Minderheidsbelang

Totaal

-1

12

2.755

2.628

337

197

-

-

4.109

3.843

136

NS Jaarverslag 2007

Overige gegevens Winstbestemming Conform artikel 21 lid 2 der Statuten van NV Nederlandse Spoorwegen bepaalt de algemene vergadering van aandeelhouders de bestemming van een eventueel voordelig saldo van de winst-en-verliesrekening. Aan de vergadering zal worden voorgesteld om van het resultaat ad € 337 miljoen een bedrag van € 219 miljoen toe te voegen aan de algemene reserves en het restant van € 118 miljoen uit te keren als dividend. In 2006 bedroeg het dividend € 69 miljoen.

Aan: de Algemene vergadering van aandeelhouders Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag op pagina 78 t/m 135 opgenomen jaarrekening 2007 van NV Nederlandse Spoorwegen te Utrecht gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2007, de geconsolideerde winst-enverliesrekening, het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat, en het geconsolideerde kasstroomoverzicht over 2007 alsmede uit een overzicht van de belangrijkste grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2007 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2007 met de toelichting.

Verantwoordelijkheid van het bestuur De leiding van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

137

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties

over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben

Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel

onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands

2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het jaarverslag, voor

recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan

zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaar-

de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden

rekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de

Utrecht, 13 februari 2008

jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter

KPMG ACCOUNTANTS N.V.

verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de leiding van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van NV Nederlandse Spoorwegen per 31 december 2007 en van het resultaat en de kasstromen over 2007 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.

Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van NV Nederlandse Spoorwegen per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

A. Zoetbrood RA

138

NS Jaarverslag 2007

Vijf jaren NS Balans In miljoenen euro’s

2007

2006

2005

2004

2003

Activa Vaste activa Materiële vaste activa

2.710

2.468

2.506

2.630

Vastgoedobjecten

307

305

305

271

-


115

96

8

10

13

Investeringen verwerkt volgens de equity-methode

2.844

27

24

Overige financiële vaste activa, inclusief beleggingen

263

254

311

236

69

Uitgestelde belastingvorderingen

640

654

691

723

776

Vlottende activa Voorraden

133

127

133

93

119

Overige beleggingen

1.815

1.882

1.318

1.455

1.484

Debiteuren en andere vorderingen

1.243

823

721

480

387

291

481

285

323

222

7.544

7.114

6.278

6.221

5.914


Totaal activa

Passiva Eigen vermogen

4.109

3.843

3.708

3.584

3.632


251

267

287

324

370

Langlopende leningen

794

786

750

800

770

40

48

121

235

9 227

Langlopende personeelsbeloningen Langlopende voorzieningen

147

192

203

214

Overlopende posten

22

6

-

-

-

Uitgestelde belastingverplichtingen

51

67

46

34

-


46

15

-

-

-

232

248

3

3

6

84

46

-

-

-

1.101

1.097

1.160

1.027

900

616

436

-

-

-

51

63

-

-

-

7.544

7.114

6.278

6.221

5.914

Kortlopende en kortlopende deel van de leningen Verschuldigde winstbelasting Crediteuren en overige schulden Vooruitontvangen baten Kortlopende deel van de voorzieningen

Totaal eigen vermogen en verplichtingen

139

Winst-en-verliesrekening In miljoenen euro’s

2007

2006

2005

2004

2003

Opbrengsten

4.040

3.846

3.474

2.949

2.729

Bedrijfslasten

3.685

3.536

3.186

2.805

2.685

355

310

288

144

44

-

-

-

-

25

61

44

45

30

24


Incidentele baten Nettofinancieringsbaten (incl. aandeel resultaat investeringen verwerkt volgens de equity-methode) Winst over de verslagperiode

416

354

333

174

93

Winstbelastingen

-79

-157

-112

-142

-12

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belasting

337

197

221

32

81

-

-

-

-

-

337

197

221

32

81

Buitengewoon resultaat na belasting


Van 2003 tot en met 2005 zijn de investeringen verwerkt volgens de equity-methode opgenomen onder de overige financiële vaste activa, inclusief beleggingen. De verschuldigde winstbelasting en vooruitontvangen baten zijn in 2005 opgenomen onder de crediteuren en overige schulden. Het kortlopende deel van de voorzieningen is in 2005 opgenomen onder het langlopende deel van de voorzieningen. De cijfers van 2004 en 2003 zijn niet aangepast aan IFRS.

Reizigersvervoer In miljoenen euro’s

Totaal vervoersomzet

2007

2006

2005

2004

2003

1.740

1.699

1.592

1.489

1.417

1.663

1.622

1.523

1.424

1.353

77

75

69

65

64

15.546

15.414

14.730

14.097

13.848

11.644

11.498

10.962

10.577

10.535

3.902

3.916

3.768

3.520

3.313

54.772

50.167

49.737

49.500

47.100

• reizigers per trein

135

135

129

122

124

• zitplaatsen per trein

487

441

436

430

420

waarvan: • omzet binnenlandse kaartsoorten • omzet internationale kaartsoorten

Reizigerskilometers in miljoenen 1 waarvan: • standaardassortiment • grote contracten (studentenkaart)

Zitplaatskilometers in miljoenen Productiviteit:

1

Indien wordt geabstraheerd voor de lijnen die NS eind 2006 niet meer in concessie heeft, bedragen de reizigerskilometers 15,1 miljard in 2006 en 15,5 miljard in 2007.

Knooppuntontwikkeling en -exploitatie In miljoenen euro’s

Retail- en horeca omzet Nederland Stations voor reizigersvervoer Vastgoed in ontwikkeling in m2 bruto vloeroppervlak

2007

291

2006

267

2005

2004

2003

237

232

206

387

377

390

388

387

418.000

24.181

56.144

-

-

140

NS Jaarverslag 2007 / Vijf jaren NS

Personeelsbezetting 2007

2006

2005

2004

2003

Gemiddeld in mensjaren

25.502

24.334

24.712

23.084

23.201

Gemiddeld in personen

27.978

26.819

27.135

25.491

24.994

Per 31 december in mensjaren

26.004

24.961

23.626

24.794

23.403

Per 31 december in personen

28.676

27.382

26.116

27.191

25.558

Treinen per 31 december 1 2007

Elektrische treinstellen Dieseltreinstellen Getrokken materieel Reizigersmaterieel totaal in rijtuigen

2006

2005

2004

2003

1.835

1.881

1.877

1.883

84

78

80

86

1.836 86

833

870

852

833

836

2.886

2.829

2.809

2.802

2.758

1.050

1.050

1.049

987

772

122

122

121

123

123

waarvan: • Dubbeldeksrijtuigen • Locomotieven t.b.v. vervoer van reizigers

Zitplaatsen 2 2007

2006

2005

2004

2003

Bruto zitplaatsen per 31 december in duizenden

256

250

249

242

232

Gemiddeld aantal zitplaatsen beschikbaar voor reizigers in duizenden

214

205

204

205

192

1 2

Inclusief materieel gehuurd van derden. Exclusief Thalys en ICE.

Index

142

NS Jaarverslag 2007

Index A

B

C

Aandeelhouder 34, 39, 55, 66, 76, 122, 125 Aandelenkapitaal 121 Accountant 68 Accountantsverklaring 136 Acquisitie 35, 75, 95, 96, 99, 103 Actieplan Spoor 42, 71 Actuariële 88, 109, 112, 113 Actuele reisinformatie 36, 46 Afschrijvingen 85, 87, 98, 100, 102 Afval 53, 54 AH to go 63 Al Gore 60 AmorForte 63 Amsterdam Bijlmer Arena 63 ANWB 53 Arbeidsovereenkomsten 125 ArboUnie 51 Arriva 57 ATB 48 Athlon Car Lease 37, 57 Auditcommissie 68, 92 Basisfonds Stationslocaties 63 Bedrijfsongevallen 48 Bedrijfssegmenten 94 Belangenverstrengeling 68 Belasting 39, 40, 55, 76, 87 - 90, 103, 106, 107, 110, 128, 129, 134, 139 Beloningsbeleid 124, 125 Benchmarking 41 Benoeming 68 Bereikbaarheid 36, 40 - 42, 72, 122 Best Practice Center 60 Betonmast Bane AS 35, 64 Blokker 57 Bodemsanering 88, 115, 116 Brooodzaak 63 Bureau Verkeershandhaving 47 Bus 37, 40, 42, 43, 55 CAO 34, 39, 50, 51, 75, 115 Cashflow 103 Centrale Ondernemingsraad 34, 51, 68 Centrum voor Werk en Inkomen 51 CO2 39, 53, 121 Concernplan 35, 125 Concessies 38, 57, 59, 64, 71, 122, 123 Concessievergoedingen 104, 123 Concurrentie 34, 37, 40, 41, 58 - 60, 71, 72 Connexxion 57 Consolidatie 34, 40, 83, 84 Consumentenbond 53 Consumentenorganisaties 37, 45, 53, 55 Continuïteit 37, 40, 41, 50 - 52, 55, 58, 90 Corporate governance 66 - 68 CPNB 38, 52 Cruijff 42 CSO 53

D

E

Daluren 41, 57, 58 DB 59 Debiteuren 81, 84, 108, 117 Deelnemingen 82, 83, 86, 103, 112, 121, 132 - 135 Deposito 84, 91, 94, 108, 117, 128 De Jong Intra vakanties 59 DE Koffie Café 63 Dialoog 53 Dilemma’s 55 Directiereglement 70 Diversiteit 50, 62 Dividend 39, 75, 76, 81, 109, 135, 136 Döner Company 63 Duik Combinatie Nederland 64 Duitsland 35, 38, 60, 95, 129 Duurzaam(heid) 38, 39, 52, 54, 55 Efficiency 39, 49, 53, 76 Eigen vermogen 76, 78, 87, 109, 120, 134, 135, 138 Elektriciteitsgebruik 54 Ematech 132 Equity-methode 78, 79, 83, 103, 130, 131, 134, 138, 139 ERTMS 58 Essent 64, 121 Eurofima AG 121 Europese Commissie 71 Eurostar 58, 59 Express Holiday Inn 63, 142

F

Fiets 37, 40, 44, 62, 63 Fietsersbond 44, 53, 142 FietsPoints 63, 142 Filedruk 36 Files 36, 37, 56, 61 Financiële instrumenten 72, 84, 92, 116, 142 Financiële leasecontracten 104 Financiële risico’s 72, 142 Financiële vaste activa 78, 80, 81, 104, 105, 106, 116, 128, 138, 139 Fiscus 107 Fitcenter 51 FSC 55, 142 Functiebeperking 52

G

Geconsolideerde balans 98, 136 Geconsolideerde jaarrekening 78, 79, 80, 81, 82, 83, 90, 91, 92, 95, 132, 134, 136, 137 Geconsolideerde kasstroomoverzicht 44, 136 Gedragsregels 70 Geld terug bij vertraging 56 Geluid 54 Gemeenten 38, 44, 47, 62, 93 Georg Reisse GmbH 64 Goodwill 84, 86, 87, 96, 97, 103 Graffiti 47, 49 Greenwheels 37 Grondslagen voor de jaarrekening 134

H

Hay-methodiek 125 Hedge accounting 84 HEMA 63 High Speed Alliance 58, 71, 99 Historische aanschafwaarde 91, 99 Hogesnelheidslijn 56, 58, 75 Hoofddoelstellingen 40 Hoofdrailnet 36, 40, 41, 44, 45, 56 - 59, 61, 73, 122, 130, 131 Horeca 38, 62, 63, 139 HSA 34, 71, 99, 116, 122, 132 HSL-Zuid 38, 42, 58, 99, 122

I

ICT 49 IFRIC 90, 91 IFRS 76, 78, 82, 84, 96, 103, 112, 134, 139 Immateriële vaste activa 81, 86, 91, 102 Impairment 103 Informatie verstrekken 46 Infotainment 46 Infraheffing 74, 79, 127 Inspectie van Verkeer en Waterstaat 48 Insurance NV 132 Intercity 46 Interne auditors 67 Investeringen 38 - 42, 49, 62, 75, 76, 79, 83, 84, 99, 116, 128, 139

J

Jernbaneservice AS 64, , 97 Joint ventures 86, 103, 132, 133 Jubileumuitkeringen 87, 88, 112

K

Kansen en bedreigingen 41 Kasstroomgenererende eenheid 87, 103 Kasstroomoverzicht 81, 94, 108, 136 Klantenservice 53 Klantgerichtheid 38, 61 Klantoordeel 40, 44, 46, 57, 126 KLM 58, 99, 122 Klokkenluidersregeling 66, 70 Knooppuntontwikkeling en -exploitatie 64, 117, 130, 139 KPN 46, 57 Kredietrisico 92, 93, 108, 116, 117, 121 Kruidvat 57

L

Landelijke Studenten Vakbond 53 Langlopende verplichtingen 78, 81, 82, 113 Latente belastingen 81, 90, 129 La Place 63 Leasebaten 89, 90 Leasecontracten 104, 122, 142 Lessor 104 Liberalisering 34, 41, 56, 58, 59, 71 Locov 53 Loonkosten 75 Lounge 57 Lucille Werner Foundation 52 Luisteris 52 Lyria 59

143

M

N

M-to-Go 60 Maatschappelijke rol 55, 58, 66 Maatschappelijk verantwoord 38 Madurodam 62 Marktwaarde 91 Materieelonderhoud 37, 56, 61, 74, 131 Materiële vaste activa 78, 85, 91, 96, 98, 105, 106, 107, 126, 138 Medewerkers 38, 43, 45 - 48, 50 - 53, 56, 58, 59, 60, 61, 64, 65, 70, 71, 72, 75, 87, 96, 112, 130, 131 Medezeggenschap 50 Merseyrail 38, 59, 60, 61, 112, 113, 122, 123, 132 Milieu 38, 40, 52 Milieubeleid 53, 88 Minister 62 Ministerie 34, 36, 37, 38, 44, 47, 53, 55, 57, 58, 66, 122, 123 Missie 59, 67 Mobiliteit 41, 51 Multimodale 34, 40, 41 Nationaal Comité 4 en 5 mei 52 Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding 72 Nederlands Spoorwegmuseum 52 NedRailways 38, 56, 59 - 62 NedTrain 34, 44, 54, 56, 59, 73, 75, 132 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 121 Nieuwe dienstregeling 36, 39, 42, 45, 56, 73, 75, 76 NMa 71 NMBS 59 NOC*NSF 38, 52 Noorwegen 38, 97 Northern Rail 38, 59, 60, 112, 113, 122, 123, 132 NS-Business Card 37, 57 NS-directie 34 - 41 NS Concernveiligheid 57 NS Fiets 62, 63, 132 NS Financial Services (Holdings) Ltd 92, 132 NS Hispeed 38, 44, 56 - 59 NS Insurance 91, 92, 132 NS Internationaal 58, 62, 132 NS Jaarabonnement 43 NS Mobiliteitcentrum 65 NS Panel 53 NS Personeeladministratie 65, 132 NS Play Station 51 NS Poort 34, 38, 44, 54, 62, 63 NS Projectconsult 62 NS Reizigers 34, 44, 45, 50, 51, 56 - 58, 132 NS Spooraansluitingen 132 NS Stations 62, 132 NS Travel 59, 132 NS Vastgoed 62, 132

O

P

ÖBB 59 Omrekeningsverschillen 84, 109, 128, 135 Onderhandse leningen 111, 118, 133 Onderhoud 48, 59, 63, 64, 71, 72, 94, 95, 97, 121, 123, 130 Ondernemerschap 51 Ontmantelings- en verwijderingskosten 85 Openbaar vervoer 34, 36, 38, 40 - 42, 43, 58 Operationele lease 121 Op tijd rijden 122 OV-chipkaart 34, 38, 42, 43, 51, 53, 57, 72 OV-fiets 44, 62, 63 Overige bedrijfslasten 75, 127

S

SBB 59 Scandinavië 38, 54, 60, 64 Schiphol 35, 42, 45, 64 Schone treinen en stations 49 Schoolgebouw 123 Serco 38, 56, 59, 60, 123 Servex 51, 62, 63, 112, 113, 132 ServiceCenter 46, 62 Service verlenen 46, 53 Sleutelprojecten 38, 72 SMS 46 SNCF 58, 59 Sociale innovatie 39, 50 Sociale veiligheid 34, 47, 60, 61, 122 Spits 41, 44, 49, 55 Spoorwegnet 36, 41, 61, 62 Spoorwegpensioenfonds 110, 112 Spoorwegpolitie 47 Spoorwegveiligheid 48, 72 Spoorwegwet 48 Sprinter 37, 46, 48, 54, 76 Stationsdrogisterijen 132 stationsdrogisterijen 132 Stationsfoodstore 132 Stationskiosken 132 Stationsomgeving 36 Statuten 34, 66, 68 Sterkten en zwakten 41 Stichting Lezen en Schrijven 52 Stichting Slachtofferhulp 52 Strategie 34, 37, 38, 40, 51, 59, 64, 67 Structuurregeling 66 Strukton 34, 35, 38, 51, 64, 72, 75, 92, 93, 95, 97, 103, 111, 112, 123, 132 Svensk Banproduktion 64, 97, 103 Syntus 35, 56, 57, 132

T

Tabaksblat 68 Talentontwikkeling 39 Talent Clinic 50 Taskforce 51 Taxi 37, 43, 57 Terreurdreiging 72 Thalys 56, 58, 59, 73, 99, 132, 140 Tickets 46, 57 TNO 43 Toegankelijkheid 122 Toezichthouders 71 Treasurybeleid 92, 93

Passenger Terminal Amsterdam 62, 63 Pensioen 124, 125 Personeelsbeleid 50, 51 PPS-concessies 64, 123 Proefstation 35 ProRail 36, 38, 41, 44, 45, 47 - 49, 52, 54 - 56, 62, 63, 71 Provincies 122 Publiek-Private Samenwerking 64, 89, 90, 104, 122, 123 Punctualiteit 40, 42, 45, 53, 59, 60, 61, 122

Q

Q-Park 44

R

Raad van Commissarissen 34, 35, 51, 66 - 70, 82, 124, 125, 135 Rabobank 35 Railinfrastructuur 42, 44, 64, 75, 127 Railinfra & bouw 37, 39, 64 - 66, 74, 117, 124, 130, 131 Railion 54, 104, 121 Railpocket 46 Railteam 34, 41, 59 Rail Europe 58 Randstad 37, 41, 42, 55 Rapportagestructuur 70, 94 Reële waarde 80, 84, 85 - 89, 91, 95, 96, 99, 101, 104, 109, 128 Regionale concessies 71 Regiopoorten 37 Regiotaxi 44 Reglement 51, 67, 68 Reisinformant 46 Reisketen 36, 37, 41, 43 Reissnelheid 38 Reizigersgroei 36, 38, 42, 48, 49, 53, 59, 60, 71 Reizigersvervoer 36 - 38, 40, 41, 44, 53 - 59, 66, 73, 74, 94, 122 - 124, 130, 131, 139 Remuneratie 35, 66 - 68 Rendement 40, 41, 55, 76, 93, 94, 113, 114, 130 Rentebaten 89 Rentelasten 90 Renterisico 84, 92, 93, 105, 108, 119 Renteswaps 93, 104, 111, 116, 118 RET 43, 57, 123 Rijksoverheid 37 Risicobeheersing 67, 70, 72 Risicofactoren 71 ROC-school 63 Rollend materieel 94, 99, 121, 122, 130 ROVER 53

144

NS Jaarverslag 2007 / Index

V

Vakbonden 39, 50 Valutakoersverschillen 83 Valutarisico 92 - 94, 111, 119 Van A naar Beter 37 Vastgoedmanagement 62 Vastgoedontwikkeling 62 Veiligheid 34, 38, 40, 47, 59 - 61, 72, 122, 126 Veiligheidscentrale 47 Veiligheidsteams 47 Vennootschapsbelasting 75, 76, 90, 106, 121, 129 Vervoerkamer 71 Vervoerplan 36, 44 - 46, 47, 49, 56 Vervoerscapaciteit 48, 49, 59 VIRM 49 Visie 36, 42, 55 Visie 2020 36, 42 Volmachtregeling 70 Voordeelurenabonnement 43 Voorraden 75, 76, 79, 81, 82, 86, 87 Voorzieningen 38, 43, 63, 75, 81, 82, 88, 89, 90, 104, 115, 116, 127, 138, 139 Vorderingen 71, 76, 78, 81, 82, 84, 91 - 93, 104, 108, 116, 121, 135, 138 Vroegpensioenregeling 115 VUT-uitkeringen 87

W

Waardevermindering 61, 74, 75, 79, 82, 86, 87, 93, 98 - 100, 102, 103, 116, 117, 126, 131 Waterkant 132 Werkgevers 40, 50, 112 Werkplaats 35, 76 Winkels 60, 62, 63 Winstbestemming 34, 87, 110

Y

Yvonne van der Veerstichting 52

Z

Zelfdodingen 52 Ziekteverzuim 51 Zitplaatsen 48, 49, 139, 140 Zweden 38, 64, 97

NS Postbus 2025 3500 HA Utrecht www.ns.nl

NS Jaarverslag NS kiest de ruimte 08 Ruimte in Ruimte van de wereld 14 Ruimte onderweg 20 Ruimte rondom het station 26 Mijn ruimte

Recommend Documents