NR.2 FEBRUARI PERSONEELSVOORDEELWINKEL.NL PASSIE OP HET STEIGERDOEK BROEKHOEST

VOEKS NIEUWS MAANDBLAD VAN DE VERENIGING VAN OUD-EMPLOYÉS DER “KONINKLIJKE/SHELL”

NR.2

FEBRUARI 2016

WWW.VOEKS.NL

PERSONEELSVOORDEELWINKEL.NL PASSIE OP HET STEIGERDOEK BROEKHOEST

VOEKSNIEUWS | NR. 2, FEBRUARI 2016

1

COLOFON VOEKSNIEUWS

Officieel orgaan van de Vereniging van Oud-Employés der “Koninklijke/Shell” 66e jaargang, nr. 02, februari 2016 Kopij inleveren De kopij voor het volgende nummer 3-2016 dient uiterlijk vrijdag 29 januari 2016 door de redactie te zijn ontvangen. De kopij voor het daarop volgende nummer 4-2016 moet uiterlijk vrijdag 04 maart 2016 binnen zijn. Inzendingen uitsluitend per e-mail aan: [email protected] Redactie Marieke van Bork Oscar Franse Eef Hummel Geert Kamphuis Leen Rijkers Meinen Chris Whincup Website www.voeks.nl E-mail: [email protected] Met medewerking van: Anton Barendregt, Ank Herstel, Arie de Jong, Tom Reijers, Peter Visser, Pim Visser, Rinus Vlugter Design Shell Production Centre of Excellence, Den Haag Druk Tuijtel, Hardinxveld – Giessendam Oplage 21.450 © 2016 Voeks De redactie behoudt zich het recht voor aangeboden kopij in te korten of aan te passen. Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen uit dit blad is toestemming van de redactie vereist.

BUREAU VOEKS

Postbus 162 2501 AN Den Haag Tel. 070 – 377 2371 Fax: 070 – 392 4835 E-mail: [email protected] Voor informatie bereikbaar op maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur Bankrekening NL14 INGB 0000 0405 08 t.n.v. Voeks te Den Haag

SHELL PENSIOENFONDS

Tel. 070 – 319 9388 Website: www.shell.nl/pensioenfonds Foto voorpagina: Huygen’s Hofwijck

VOEKS NIEUWS 2


Ontvangen van dit blad betekent niet automatisch dat u lid bent van Voeks!

DE REDACTIE WENST U EEN GOED EN GEZOND 2016. Webwinkel Voordeel De Commissie Vitale Zaken blijft op zoek naar nieuwe aanbiedingen en kortingen voor de leden van onze vereniging. Soms raken we een voordeel kwijt, zoals afgelopen jaar de korting op reizen van Thomas Cook, maar soms komt er ook een nieuwe bij. Voeks heeft in 2016 ten behoeve van haar leden een afspraak gemaakt met de webwinkel PersoneelsVoordeelWinkel.nl. Voeksleden kunnen via de MijnVoeks functie inloggen op de website (www.voeks.nl). Daar kan men kijken naar een wisselend aanbod van aanbiedingen met vaak aantrekkelijke kortingen ten opzichte van de normale winkelprijzen. Indien gewenst ontvangen deelnemers wekelijks een mailing op het door hen geregistreerde e-mail adres. Alle bestellingen worden thuisbezorgd via PostNL. Voeksleden bestellen rechtstreeks, zonder tussenkomst van Voeks, bij PersoneelsVoordeelWinkel.nl. Ook voor eventuele vragen over leveringen of klachten dient men zich rechtstreeks tot deze webwinkel te wenden. Tim van Kooten, CVZ

Shell Lente Bridgetoernooi Dit toernooi wordt op 19 maart 2015 in restaurant-zalen Van Veen (www.restaurantvanveen.nl) in het leuke dorpje Witten (vlakbij Assen) gehouden. Deelname staat open voor alle (gepensioneerde) Shell- en NAM-medewerkers met hun bridgepartner. Aan het toernooi zijn enkele leuke prijzen verbonden. Na afloop besluiten we de middag met een gezellig etentje. De aanvang is om 13.00 uur (zaal open om 12.30 uur) en zal rond 20.00 uur afgelopen zijn. De kosten bedragen € 42 per paar (inclusief de maaltijd) en dienen bij inschrijving te worden overgemaakt op rekening nummer: NL64 INGB 0757 7999 22 t.n.v. Hr. M.F. de Rooij te Assen (onze penningmeester). We hopen op een massale opkomst uit de NAM- en Shellwereld, voor velen zal dit een weerzien met collega’s zijn. U kunt zich tot 12 maart aanmelden via de website (www.osv-nam.nl/assen/bridge), per e-mail [email protected] of per telefoon (0592-300262). Wilt u bij aanmelding s.v.p. uw telefoon (bij voorkeur 06) nummer, vermelden?

Gepensioneerdendag SNV Op 8 april 2016 wordt er voor oud-SNV-ers een gepensioneerdendag georganiseerd in het Shell kantoorpand aan het Weena 70 te Rotterdam. Evenals de voorgaande dag zal ook deze een informeel karakter hebben en zonder partner zijn. In het kader van de wet bescherming persoonsgegevens is het helaas op dit moment niet meer mogelijk om de SNV-gepensioneerden persoonlijk aan te schrijven, daarom verzoeken wij u zich via een inschrijvingsformulier voor de dag aan te melden (dit kunt u doen tot 26 februari 2016). Deze aankondiging staat ook bij de ‘laatste nieuwsberichten’ op de Voeks-website (www.voeks.nl) waar u het inschrijfformulier kunt downloaden. Het kan ook telefonisch worden aangevraagd, van maan- t/m vrijdag, tussen 09.00 en 12.00 uur, op tel. 010 – 4415256/5253. Inhoud Uw pensioen in 2016 3 Berichten verantwoordingsorgaan 4 Pensief - Boekbespreking 5 In Alle Staten 6 Klimaatperikelen 7 Globetrotter – Bohemen 8 Verbouwing hoofdkantoor Den Haag 10

Geopark de Hondsrug 11 Relativiteitstheorie 12 Terugblik nieuwjaarsreceptie 14 Bezienswaardigheden 15 Regionieuws 16 Personalia 22 Bridge 23 Kruiswoord 24

VAN DE BESTUURSTAFEL

MEDEDELING SHELL INTERNATIONAL B.V. EN STICHTING SHELL PENSIOENFONDS Uw pensioen in 2016 van bruto naar netto *) Onderstaand de premies, percentages en bedragen die gelden voor inhoudingen op uw pensioen vanaf 1 januari 2016. Heffing (loonbelasting en premies volksverzekeringen) De schijfbedragen en belastingpercentages luiden als volgt: Schijf

Loon op jaarbasis

Jonger dan AOW-leeftijd

AOW-leeftijd en ouder, geboren in 1946 of later

1

€ 0 t/m € 19.922

36,55%

18,65%

2

€ 19.923 t/m € 33.715

40,20%

22,30%

3

€ 33.716 t/m € 66.421

40,20%

40,20%

4

€ 66.422 of meer

52,00%

52,00%

Voor werknemers met de AOW-leeftijd en ouder, geboren in 1945 of eerder, gelden andere tariefschijven: Schijf

Loon op jaarbasis

AOW-leeftijd en ouder, geboren in 1945 of eerder

1

0 t/m € 19.922

18.65%

2

€ 19.923 t/m € 34.027

22,30%

3

€ 34.028 t/m € 66.421

40,20%

4

€ 66.422 of meer

52,00%

Het tarief in de derde en vierde schijf bestaat geheel uit loonbelasting. Het tarief van de eerste en tweede schijf is als volgt samengesteld. Schijf 1

2

Jonger dan AOW-leeftijd premie AOW

AOW-leeftijd en ouder

17,90%

--

premie Anw

0,60%

0,60%

premie Wlz

9,65%

9,65%

loonbelasting

8,40%

8,40%

totaal

36,55%

18,65%

premie AOW

17,90%

--

premie Anw

0,60%

0,60%

premie Wlz

9,65%

9,65%

loonbelasting

12,05%

12,05%

totaal

40,20%

22,30%

Voor buiten Nederland wonende gepensioneerden kunnen voor de eerste en tweede schijf andere percentages gelden. Heffingskortingen De algemene heffingskorting is een korting op de door u te betalen belasting en premies. Bij de berekening van het netto pensioen wordt alleen rekening gehouden met de loonheffingskorting.

De algemene heffingskorting bedraagt tot de AOW-gerechtigde leeftijd maximaal € 2.242 bij een belastbaar loon tot € 19.922. Bij een belastbaar loon van € 19.922 of meer, maar niet meer dan € 66.417 wordt de algemene heffingskorting afgebouwd met 4,822%. Bij een belastbaar loon van meer dan € 66.417 bedraagt de maximale afbouw € 2.242, dus per saldo ontvangt u geen korting. Vanaf de AOW-gerechtigde leeftijd bedraagt deze korting maximaal € 1.145 per jaar. Voor belastbaar loon van € 19.922 of meer, maar niet meer dan 66.417 wordt de algemene heffingskorting afgebouwd met 2.460%. Bij een belastbaar loon van meer dan € 66.417 bedraagt de maximale afbouw € 1.145, dus per saldo ontvangt u geen korting. Bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd beëindigen wij deze korting omdat de SVB dan deze korting bij het uitbetalen van de AOW al toepast. Deze korting mag bij maximaal één instantie worden toegepast. De zorgverzekeringswet (ZVW) Vanaf 1 januari 2006 is de huidige zorgverzekeringswet in werking getreden. Iedere Nederlander is verplicht verzekerd en betaalt een nominale premie en een inkomensafhankelijke premie (premie zorgverzekering). Voor mensen die in het buitenland woonachtig zijn, kunnen aangepaste regels gelden. Het Zorginstituut Nederland is belast met de uitvoering hiervan. Meer informatie hierover kunt u vinden in de brochure van het ministerie van VWS en op de website www.rijksoverheid.nl/ onderwerpen/zorgverzekering Nominale premie Iedere Nederlander dient zich te verzekeren bij een zorgverzekeraar voor minimaal het wettelijk vastgelegde basispakket. De hoogte van deze (nominale) premie is afhankelijk van de zorgverzekeraar en het pakket dat u kiest. Deze premie wordt door uzelf rechtstreeks betaald aan de verzekeraar. Inkomensafhankelijke bijdrage (premie zorgverzekering) Naast de premie aan uw zorgverzekeraar (nominale premie) betaalt u ook een premie aan de overheid. Deze bijdrage hangt af van de hoogte van uw inkomen. Dit is de inkomensafhankelijke bijdrage (premie zorgverzekering) Deze bijdrage wordt automatisch ingehouden van uw pensioenuitkering. Voor 2016 bedraagt de inkomensafhankelijke bijdrage 5,50 % over uw pensioeninkomen. De bijdrage is verschuldigd over een maximaal pensioen-jaarinkomen van € 52.763. Zorgpremie in het buitenland Nederlanders die in het buitenland wonen, moeten vaak een bijdrage betalen voor de medische zorg waar zij recht op hebben in het land waar zij wonen. Dat is het geval als mensen in een EU/ EER-land wonen of in een land waarmee Nederland een verdrag heeft afgesloten. De bijdrage aan Nederland is afgestemd op het voorzieningenpakket in het woonland. Is bijvoorbeeld het voorzieningenpakket de helft van het pakket in Nederland, dan geldt een ‘woonlandfactor’ van 0,5. In dat geval betaalt men dus


3

VAN DE BESTUURSTAFEL

de helft van wat men gemiddeld in Nederland betaalt. Per land is een woonlandfactor vastgesteld. Voor meer informatie kunt u terecht bij het Zorginstituut Nederland, telefoon (+31)(0)10 428 9551 en op de website http://www.zorginstituutnederland.nl

De jaaropgaaf 2015 wordt slechts eenmalig verstrekt. Verlangt een instantie een opgaaf van uw loon, maak dan een fotokopie van deze opgaaf en bewaar het origineel. De jaaropgaven van de in 2015 overleden gepensioneerden zijn reeds verstrekt.

Financiële tegemoetkoming ziektekosten Bepaalde categorieën gepensioneerden ontvangen een vrijwillige financiële tegemoetkoming ziektekosten van Shell Nederland. De tegemoetkoming is een percentage van 5% over het pensioeninkomen uit het Shell pensioenfonds met een maximum dat voor 2016 is vastgesteld op € 82 bruto per maand (€ 984 bruto per jaar). Het zal in 12 maandelijkse termijnen, samen met de pensioenbetaling worden uitbetaald onder inhouding van wettelijk verplichte heffingen en 5,50 % inkomens afhankelijke bijdrage (premie zorgverzekering).

Afrekening in februari 2016 De berekening van uw netto pensioen over februari 2016 zal plaatsvinden met toepassing van de nieuwe tarieven voor de premie zorgverzekeringswet (ZVW) en de loonheffing die gelden vanaf januari 2016. Omdat uw pensioen van januari 2016 nog berekend is met de oude tarieven van 2015, met uitzondering van de inkomensafhankelijke bijdrage (premie zorgverzekering) die wel wordt toegepast op uw januari pensioen, zal tevens uw netto pensioen over januari opnieuw worden berekend. Het teveel of te weinig betaalde pensioen zal met het netto pensioen van februari 2016 worden verrekend en als één netto bedrag worden betaald of ingehouden. Op de pensioenspecificatie van februari 2016 zal dan een aparte post voorkomen met als omschrijving ‘HERBEREK. VORIGE PERIODE’.

Jaaropgaaf 2015 De jaaropgaaf 2015 zal begin februari 2016 worden verzonden. Wij verzoeken u dringend niet voor eind februari 2016 naar Shell International B.V (afdeling SI-HRR/VPE) te bellen om naar uw jaaropgaaf te vragen.

*) bovenstaande gegevens kunnen in de loop van het jaar nog door de overheid worden gewijzigd.

BERICHTEN VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN VAN SSPF MARJAN TIMMERMANS, SECRETARIS Het verantwoordingsorgaan vergaderde met het bestuur van SSPF op 11 december 2015. De volgende onderwerpen kwamen aan de orde. n Het halfjaarlijks overleg van het bestuur De Nederlandsche Bank (DNB). DNB is een van de twee externe toezichthouders in de pensioensector, de andere is de Autoriteit Financiële markten (AFM). DNB heeft tot taak toezicht te houden op pensioenfondsen en geeft richtlijnen hoe wetgeving moet worden geïnterpreteerd, wat de verplichtingen zijn ten aanzien van beleidsvoering, besturing en rapportering, etc. DNB heeft aangegeven dat SSPF de zaken goed op orde heeft en heeft aanbevolen dat het beleid betreffende discretionaire besluitvorming ten aanzien van risico beheersing duidelijk wordt vastgelegd in de ABTN (Actuariële en Beleidstechnische Nota). n Het beleid van pensioenfondsen met betrekking tot duurzaamheid (ESG beleid – Environmental, Social en Governance) is een onderwerp dat volop in de belangstelling staat en in beweging is. Het VO zal in een workshop met directie en bestuur bijgepraat worden over de positie van het fonds. n De planning voor het jaarverslag is weer in de maak en het VO zal hier uiteraard nauw bij betrokken zijn en het jaar 2015 evalueren en bespreken met de Raad van Toezicht en het Bestuur. Garmt Louw (voorzitter) benadrukte dat het Bestuur de samenwerking en bijdragen van de verschillende partijen (Shell

4


Group, raad van toezicht, VO, SPN etc.) als zeer constructief en positief heeft ervaren. n De toepassing van het indexatiebeleid over de afgelopen jaren zal begin 2016 worden geëvalueerd. Dit gebeurt eens in de 5 jaar. n Het VO heeft positief geadviseerd over het verschuiven van het indexatiemoment van 1 juli naar 1 februari, waarmee de pensioenen op hetzelfde moment als de salarissen van de actieve medewerkers worden aangepast. n Inmiddels zijn ook besluiten genomen betreffende de premie en indexatie voor 2016. Uiteraard ontvangen pensioengerechtigden te zijner tijd persoonlijk bericht over de indexatie. n SPN heeft in december weer een nieuwsbrief verzonden waarin een aantal ontwikkelingen wordt toegelicht. De interne vergadering van het VO werd voornamelijk besteed aan de voorbespreking van bovengenoemde punten. Voorts heeft het VO het plan opgevat om in 2016 contact te leggen met enkele VO’s van andere fondsen met het doel om van elkaar te leren. Er komt een vacature in het VO voor een afgevaardigde van de actieve leden, waarvoor de COR inmiddels een kandidaat heeft geïdentificeerd. Het verkiezingsreglement zal hiervoor uiteraard worden toegepast. Een delegatie van het VO heeft met de Raad van Toezicht gesproken over de punten van aandacht bij de verantwoording over het jaar 2015, een proces dat begin 2016 van start gaat en waarover het VO in het jaarverslag over 2015 zal rapporteren.

BOEKBESPREKING

WAR, WHAT IS IT GOOD FOR TOM REIJERS, [email protected] In het verlengde van zijn voorgaande boek ‘Why the west rules the world’ bespreekt Ian Morris, hoogleraar aan Stanford University op onconventionele manier de geopolitieke begrippen ‘oorlog en strijd, vanaf het einde van de ijstijden tot heden’. Net als Diamond Jared meent hij dat strijd beïnvloed wordt door geografische toevalligheden zoals een oost-west versus noord-zuid oriëntatie van Eurazië en de Amerika’s en een ligging tussen ‘gelukkigere breedtegraden’. Die benadering stemt tot nadenken en leidt tot controverses. Op grond van historische gegevens en boude extrapolaties verdedigt Morris de stelling dat oorlogen, hoe vreselijk en verwerpelijk ook, vaak hebben geleid tot grotere machtsstaten die lang vrede en veiligheid konden waarborgen. De voorlaatste was het Britse Imperium in de 19e eeuw, in die tijd de politiemacht van der wereld. Sinds de Tweede Wereldoorlog is die taak aan de Verenigde Staten toegevallen. Vanaf het stenen tijdperk tot heden is het percentage gewelddadige sterfgevallen van populaties systematisch gedaald van 20% tot 0,7%. Deze conclusie wordt deels gesteund door statistieken en observaties van bv. skeletten en wapentuig, deels door controversiële extrapolaties. Morris gebruikt ruwe ijkpunten: de overgang van ongedisciplineerde naar gedisciplineerde legers, van slechte naar verbeterde wapens, bescherming, de introductie van paard en strijdwagen, vroege en late volksverhuizingen op de Euraziatische steppes, de grote rijken uit de klassieke oudheid, de ‘500-jarige’ grote middeleeuwse oorlogen en de bloederige 20e eeuw. Cijfers, sommige omstreden, zijn verbonden met het verhaal. Desondanks is het boek, ‘Verwoesting en Vooruitgang’, zeer lezenswaardig voor iedereen, alleen specialisten in deelgebieden zullen wat moeite hebben het te accepteren, Morris probeert namelijk in minder dan 500 pagina’s de wereldgeschiedenis te belichten. Het is even slikken als doordringt dat hij eerst zegt dat

BROEKHOEST

de grote middeleeuwse oorlogsperiode van 500 jaar de vrede en veiligheid van grote delen van de wereld heeft bevorderd en daarna over de genocide van Latijns Amerika heenstapt. Het hele verhaal wordt opgehangen aan één gebeurtenis: in september 1983 voorkwam de koele beslissing van Stanislav Petrov van het commandocentrum voor het luchtruim van de Sovjet-Unie een nucleaire holocaust. Een foutieve computerwaarschuwing suggereerde het begin van een aanval op de Sovjet-Unie waardoor de koude oorlog opeens heel warm zou worden. Dit incident toonde dat het voor wereldmachtsstrijders, omdat het niet meer ‘lonend’ zou zijn om allesvernietigende krachten daadwerkelijk te gebruiken, beter was om geweldloze compromissen te omhelzen en om Mutually Assured Destruction (MAD) te voorkomen. Zal de huidige wereldpolitietaak overgenomen worden door een nieuwe macht als China? Morris hoopt van niet en bepleit dat de VS de komende decennia blijft streven naar het voorkomen van een derde wereldoorlog. Hij geeft speciale aandacht aan de opkomst van vechtrobots die een wereldpolitiemacht overbodig zouden maken, maar benadrukt echter onvoldoende het beheersen van zulke vechtrobots, wat toch een mensentaak moet blijven. Het boek presenteert veel facetten, van de wereldpolitiek en van de wereldgeschiedenis, soms provocerend, soms controversieel maar steeds lezenswaardig. War, what is it good for? The role of conflict in civilisation, from primates to robots, Ian Morris, Profile Books London 20 495 pp. 14 ISBN 978 1 84668 417 3 € 24,95. (€22,23 Amazon). Het Nut van oorlog, verwoesting en vooruitgang, Nederlandse vertaling van Vera Sykora, Spectrum 623 blz, € 39,99.

PENSIEF

MVB Af en toe lees je iets dat blijft hangen. Voor mij geldt dat iets beklijft als het humor heeft, of het nou het onderwerp is dat grappig is of iets in de tekst. Kortgeleden was het allebei en daarom zal ik het met u delen. Ik las in de NRC een klein artikeltje met de titel ‘Uitvinding Sensor in achterzak meet winden’. De combinatie achterzak en winden … dat beloofde veel goeds en ik las nieuwsgierig, en bij voorbaat een beetje grinnikend, verder. De auteur, een zekere Rijkert Knoppers, begon de vraag te stellen wat het verband was tussen ons eetgedrag en de hoeveelheid ons ontsnappende lichaamsgassen. Mijn eerste reactie was: waarom schrijft zo’n gerenommeerde krant als het NRC over zoiets onzinnigs, iedereen weet toch dat sommige etenswaren meer gasvormend zijn dan andere, neem nou kool … of bonen … Edoch, zodra ik verder las bleek dat het om de manier ging waarop het onderzocht zou gaan worden en dat die vernuftig was.

Wist u dat we tien tot twintig keer per dag een wind laten? Dat verbaasde me, ik laat er wel eens een maar 20 op een dag? Er schijnt een firma in de USA te zijn (heel toepasselijk heet die CH4, de chemische formule van methaan, één van de bestanddelen van een wind) die een apparaat heeft ontwikkeld om onze scheten te meten. Ik citeer Knoppers: “Je stopt hem gewoon in je broekzak en vervolgens geeft het apparaatje het aantal” … en nu komt er humor … “broekhoestjes door aan je smartphone, waarin je hebt bijgehouden wat je hebt gegeten ... Zo ontstaat er een verband tussen eetgewoonten en de productie van ...” Broekhoesten meten, hoe geweldig. Ik heb inmiddels begrepen dat het een bestaand woord is maar ik kende het niet. Voortaan laat ik geen wind meer, ik broekhoest. En ik hoef me nooit meer in te houden want het wordt wetenschappelijk gemeten … en op broekhoesten zit geen sociaal taboe, nietwaar? VOEKSNIEUWS | NR. 2, FEBRUARI 2016

5

IN ALLE STATEN

WAPENS ZICHTBAAR DRAGEN PIM VISSER, [email protected]

Het heeft de gezagsdragers in Texas behaagd om, vanaf 1 januari 2016, burgers met een wapenvergunning toestemming te geven om hun vuurwapen zichtbaar te dragen. Kennelijk bestaat er behoefte om te laten zien hoe flink je bent. Texas wordt daarmee de 45-ste staat waar dit wettelijk mogelijk is. Het is bedoeld om diegenen die al een vergunning hadden de mogelijkheid te geven om hun revolver in een laars of onder hun kleding te verstoppen. De voorstanders van deze maatregel stellen dat het eeuwenoude Second Amendment of the Constitution duidelijk maakt dat burgers het recht hebben om wapens te dragen. Bovendien benadrukken ze dat de samenleving veiliger wordt, omdat het afschrikkend zal werken op terroristen en andere misdadigers. De tegenstanders zeggen dat het wel zal afschrikken, maar vooral ook brave burgers. De politie is er ook ongelukkig mee, ze verwachten een toename van paniekerige mensen die zodra ze een vermoeden hebben dat een gewapend iemand iets verdachts gaat doen 911 (het alarmnummer) zullen bellen. Een ander veelgehoord argument is dat al die wapens een atmosfeer van intimidatie en vrees zullen veroorzaken. Het is ook nog maar de vraag of de situatie echt veiliger is als een terrorist met een machinegeweer stiekem een donkere bioscoopzaal binnengaat en begint te schieten, de chaos wordt immers alleen maar groter als iedereen gaat terugschieten. De nieuwe wet vereist dezelfde vergunning als voorheen voor weggestopte revolvers; het verschil is dat de wapens nu in een heupholster dienen te worden gedragen. De vergunning is ook geldig voor geweren, maar hoe je die moet dragen … dat moet je zelf weten. Er zijn momenteel ongeveer 826.000 vergunningen in Texas, en dan worden vergunningen uit een aantal andere staten ook nog erkend. Als je bedenkt dat er ongeveer 23 miljoen vuurwapens in Texas zijn … er worden heel weinig vergunningen afgegeven. Er is nu al veel kritiek op de vraag waar je wel en niet mag komen met je wapentuig. De wet verbiedt ze in gerechtsgebouwen, maar alleen in die ruimten waar recht wordt gesproken. Daarnaast zijn ze verboden in gevangenissen, verkiezingsruimten, schoolgebouwen (het is onduidelijk of het terrein rondom de school daaronder valt), racebanen, vertrekhallen op vliegvelden, stadiums en bars (alleen als de omzet van alcoholhoudende dranken meer dan 50% van de totale omzet is!). Het is opvallend dat je met je wapen wel

6


een kerk in mag, tenzij goed zichtbare en nauwkeurig omschreven waarschuwingsborden bij de ingang het tegendeel vermelden. Er zijn kennelijk kerken waar je met je wapen wel welkom bent (ik ben benieuwd of in dat geval de voorganger op de kansel ook gewapend is). Waarschuwingsborden kunnen ook geplaatst worden bij de ingangen van verpleeghuizen, ziekenhuizen, banken en alle particuliere instellingen. Het is nog de vraag in hoeverre universiteiten wapens kunnen buitensluiten maar dat zal in de komende periode blijken. Wel is inmiddels duidelijk dat de meeste universiteiten en de studenten aldaar geen behoefte hebben aan zichtbaar gedragen wapens. Er is nog een juridische strijd gaande over de vraag of een politieagent een gewapend iemand staande kan houden met de vraag om zijn vergunning te zien. Op dit moment mag dat niet, tenzij het om een misdadiger gaat. Een belangrijke vraag is nog of de nieuwe maatregel invloed heeft op het hoge aantal slachtoffers door vuurwapens in dit land. De laatste jaren zijn dat er circa 32.000 per jaar; er wordt echter weinig onderzoek gedaan naar oorzaak en gevolg. Het klinkt belachelijk, maar door lobbyen door de National Rifle Association is dat soort onderzoeken in 1996 gestopt, het Congress in Washington DC heeft de The Center for Disease Control and Prevention (CDC) nadrukkelijk verboden onderzoek te doen dat zou kunnen leiden tot een controle op de verspreiding van vuurwapens. President Obama heeft verschillende malen geprobeerd het Congress op andere gedachten te brengen maar dat is niet gelukt. Het ziet er naar uit dat hij begin januari buiten het Congress om maatregelen gaat nemen, om het in ieder geval moeilijker te maken dat iedereen ongelimiteerd vuurwapens kan kopen, of hij nu geestelijk gestoord is of niet. Helaas kan een volgende president die maatregelen heel eenvoudig weer ongedaan maken. Maar ook als dat niet gebeurt zal het nog lang duren voordat regelmatige schietpartijen tot het verleden behoren, mede door het feit dat de Verenigde Staten - als gevolg van veel verzamelaars - meer vuurwapens dan inwoners heeft.

PERIKELEN

KLIMAATPERIKELEN ANTON BARENDREGT, [email protected]

Op het moment dat ik dit stukje zit te schrijven vieren de klimaatonderhandelaars hun feestje in Parijs. En terecht waarschijnlijk, want als het zo doorgaat met die opwarming, zullen onze achterkleinkinderen niet meer weten hoe sneeuw en ijs er in de natuur uitzien. Vroeg of laat zullen we toch echt al die fossiele brandstoffen in de ban moeten doen. Maar vóór 2050? Of, als het aan de fanatici ligt, zelfs vóór 2020? Volgens onze Urgenda-vrienden en vriendinnen kunnen onze olie-aandeeltjes nu al in de uitverkoop, maar in de praktijk zal het zo’n vaart niet lopen. ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren’. Over die wetten zal nog een robbertje gevochten moeten gaan worden, maar de praktische bezwaren tekenen zich nu al af. Rekent u maar mee. Volgens het CBS verbruikten wij in Nederland in 2013 ruim 3200 PetaJoules aan energie. Dat zal u misschien niet veel zeggen, maar 1 PetaJoule (1015 Joule, afgekort 1 PJ) is de hoeveelheid energie die door een continu werkende energiebron van 32 Megawatt (MW) in één jaar wordt opgebracht. Voor de preciezen onder u: 1 Watt is 1 Joule per seconde. En 1 Megawatt staat gelijk aan 1000 straalkacheltjes van 1000 Watt. In totaal gebruikten we dus in 2013 met elkaar zo’n 100.000 MW. Dat is dus gelijk aan 100 miljoen straalkacheltjes, Of, zo u wilt, zes straalkacheltjes, permanent ingeschakeld, per inwoner.

Het is echter nuttig om te weten dat toen niet al die PetaJoules uit elektriciteitscentrales kwamen. Ruwweg één derde van ons totale energiegebruik werd geleverd door aardolieproducten, dus diesel en benzine, voor transport. Nóg een derde werd verbruikt als aardgas, in onze CV- en warmwaterinstallaties en in de tuinderijen van het Westland. En van het laatste derde deel werd slechts een fractie (ongeveer één achtste van het Nederlandse totaal) gegenereerd en verbruikt in de vorm van elektriciteit. Wat overbleef bestond voornamelijk uit ‘rest’-warmte (o.a. voor stadsverwarming) en niet benutte warmteverliezen uit onze energiecentrales.

De hoeveelheid gegenereerde ‘groene’ energie was in 2013 minder dan één procent. Onze energiecentrales produceerden aan energie (elektriciteit plus stadswarmte tezamen) slechts een vijfde, ofwel ca. 20.000 MW van ons totale energieverbruik. Een belangrijk gedeelte daarvan draaide in 2013 al of niet geheel op kolen, want die waren (en zijn nog steeds) spotgoedkoop. De milieugroeperingen willen zo snel mogelijk van die vieze CO² -productie af en zij zien grootschalige windenergie als de enige optie. Even rekenen, met ca. 3-4 MW gemiddeld per windmolen moeten dat er dus minstens 6.000 worden. En als we onze verwarming en het transport op termijn ook allemaal elektrisch maken praten we over nog eens 16.000 van die wiekendraaiers. Ja maar, zult u zeggen, we gaan toch met z’n allen energie besparen? Woningisolatie, zonnepanelen, warmtepompen en zo? Dat klopt, en ook het woon-werkverkeer kan wel een tandje minder als iedereen met z’n collega’s gaat communiceren via een virtualrealitybril, gezeten achter zijn huis-PC. Maar dan nog zouden we op iedere twee vierkante kilometer in ons land één windmolen moeten hebben. Ziet u het voor u? Toch hebben we de ernstigste bedreiging van al deze mooie plannen nog niet genoemd. Wat doen we op een koude winternacht met windstil weer? Dan staan al die windmolens en zonnepanelen stil en zitten we dus in het donker en in de kou. Windmolens en zonnepanelen leveren namelijk alleen energie als de natuur dat wil, niet zodra wij dat willen! Bedenk verder dat we dan net met enig feestvertoon de laatste fossiele centrale hebben opgeblazen. Een slimmerik zal opmerken: “Dan halen we toch elektriciteit uit het buitenland?” Afgezien van de morele twijfelachtigheid van die optie, zou dat alleen kunnen zolang onze buren zelf overcapaciteit zouden hebben, die níet afhankelijk is van het weer (kernenergie misschien?). Bovendien zullen die buren ook hulp van ons verwachten voor het geval hún centrales ermee ophouden. Dus nóg meer windmolens, die ook stil kunnen staan? Kortom, het wordt al gauw een onmogelijke legpuzzel. De enige structureel juiste oplossing zou massale opslag zijn, in bv. giga-grote batterijen. Dan kan het overschot van zonnige en winderige dagen netjes opgeslagen worden voor als we het wel nodig hebben. Tesla komt later dit jaar met ‘huishoudelijke’ eenheden ter grootte van een flinke keukenkast. Dat zijn dan wel Lithium-batterijen, dus niet met water blussen als ze in brand vliegen! Andere energie-efficiënte opslagmethodes (bv. grootschalige batterijen of hydro-elektrische reservoirs) zijn er in ons land (nog?) niet. Er zal nog heel wat ontwikkelingswerk verricht moeten worden. Een ideetje voor onze slimme jongens en meisjes in Rijswijk en Amsterdam? VOEKSNIEUWS | NR. 2, FEBRUARI 2016

7

GLOBETROTTER

ŠUMAVA, TSJECHIE, DE GROENE LONG VAN EUROPA ANK HERSTEL, [email protected]

Dat elk nadeel een voordeel heeft, ervaar ik als ik op een onmogelijk vroeg tijdstip landt op Václav Havel, de luchthaven bij Praag, samen met een tiental collega’s. Door een communicatiefout moeten wij drie uur overbruggen, voordat de reis naar het Boheemse Woud voortgezet kan worden. Er zit voor de ons toegewezen gids niets anders op dan ons een paar uur door Praag te loodsen. De stilte in de stad is rond acht uur in de ochtend bijna tastbaar. We beklimmen zwijgend de trappen van de Praagse Burcht. De Praagse Burcht is een enorm complex van paleizen, men zegt zelfs dat het het grootste paleizencomplex ter wereld is. In de overdrachtelijke stilte die voor een storm uitgaat geniet ik van de schoonheid van de Burcht die in de negende eeuw niet meer was dan een houten fort. Bij het kantoor van de president van de Tsjechische Republiek hangt de vlag uit ten teken dat hij binnen is. Naast alle pracht en praal is het ook een genot om door de smalle straatjes aan de buitenrand van het complex te dwalen. Als we een uurtje later gaan kijken naar de wisseling van de wacht realiseer ik me pas wat een geluk ik had om zo vroeg te mogen rondkijken. De rest van de wereld is ondertussen ontwaakt en het lijkt wel alsof er opeens uit alle straten en stegen mensen toegestroomd zijn om zichzelf met de wachters te fotograferen. We steken de Karelsbrug over en gaan het oude gedeelte van Praag binnen. Praag wordt ook wel de Gouden Stad genoemd en is één van de mooiste steden van Europa; het historische centrum staat niet voor niets op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er weinig beschadigd, waardoor de stad nog steeds van een ongekende schoonheid is. Praag is als een openluchtmuseum waar je, ik spreek nu uit ervaring, het beste op een zeer vroeg tijdstip doorheen kunt lopen. Een van de grootste trekpleisters is het middeleeuwse astronomisch uurwerk in het centrum. Elk uur gaan er twee deurtjes open en lopen er een aantal apostelen voorbij. De makers van het uurwerk hebben niet kunnen vermoeden dat hun kunstwerk eeuwen later als achtergrond van ‘’selfies’’ zou dienen, allerlei nationaliteiten verdringen zich ervoor om elkaar en zichzelf te fotograferen. Voor een bezoek aan Praag

8


is volgens de gids eind april de beste tijd als de bomen in bloei staan en de grote toeristenstroom nog niet op gang is gekomen. Als de rest van het gezelschap is gearriveerd laten we Praag achter ons en zetten koers naar het zuidwesten van Tsjechië, naar het Lipno-meer in Sumava, zoals het Bohemer Woud daar wordt genoemd. Het ligt op ongeveer 750 kilometer van Nederland. Zowel in de zomer als in de winter is het een populair vakantiegebied. Nadat ik bijgekomen ben van de nacht ervoor, om 04.00 uur liep de wekker af om mijn vlucht te halen, kan ik niet wachten om een lekker stuk te gaan fietsen. Rondom het Lipno-meer ligt een netwerk van fietspaden en vandaag maken we een flinke tocht naar de ruïne Vitkuv Hrádek in het plaatsje Predny Vltavou. Ik verbaas me er steeds over dat de Tsjechen deze namen moeiteloos over hun lippen krijgen! We krijgen de keus uit een gewone fiets en een e-bike. Onze gids vertelt dat de eerste acht kilometers van de tocht een sterk stijgend patroon vertonen. Ik kies wijselijk voor de e-bike en ga fluitend naar boven. Het fietspad is net zo breed als een autoweg en loopt dwars door een bos waar ik tussen de bomen af en toe een glimp van het meer opvang. Eenmaal boven beklim ik de trappen in de gerestaureerde ruïne en dat wordt beloond met een fabelachtig uitzicht. In de ruïne is een kleine herberg. De terugweg gaat natuurlijk bergafwaarts en is spectaculair. Het geasfalteerde fietspad nodigt uit tot lekker hard fietsen en op zeker moment zie ik op het display van de bike dat ik een onverantwoorde snelheid heb. Veel te snel naar mijn zin ben ik weer beneden. Een pontje brengt het gezelschap met fiets en al naar de overkant waar we onze weg vervolgen. Het Lipnomeer is een stuwmeer met een lengte van ongeveer 40 km. Het werd aangelegd omdat enkele stadjes in de buurt last hadden van het overstromen van de Moldau. Na de voltooiing in 1960 is het gebied rondom het meer uitgegroeid tot één van de meest geliefde bestemmingen van Bohemen. Op het meer zijn er talloze watersportmogelijkheden. Wij maken een tochtje in een e-boot.

GLOBETROTTER

Zonder inspanningen van onze kant vaart het bootje fluisterzacht over het meer. Nadat ik de hele morgen de e-sport heb beoefend wordt het de hoogste tijd om het luie zweet weg te werken en in actie te komen in de vorm van de beklimming van ‘Active Park’. Het klinkt erger dan het is. Active Park is een gemoedelijk stijgend houten wandelpad rondom een houten toren met, jawel, alweer een prachtig uitzicht. www.stezkakorunamistromu.cz/en/. Šumava is een landelijk gebied met weinig grote steden. De natuur heeft hier tijdens het communistische regime lange tijd ongebreideld haar gang kunnen gaan omdat een groot deel niet toegankelijk was. Met de val van het ijzeren gordijn verdween 215 km aan prikkeldraad en werd het gebied opengesteld voor iedereen. Sinds 1991 is het tot nationaal park uitgeroepen. Nationaal park Šumava is een UNESCO “Biosphere Reserve” en is met 69030 hectare het grootste Nationaal park in Tsjechië. Het maakt, samen met het Bohemer woud, deel uit van het meest uitgestrekte Midden-Europese woudgebied en wordt ook wel de “Groene long van Europa” genoemd. Vanaf de parkeerplaats in het plaatsje Velký Bor wandelen we door oeroud aandoende bossen de berg op naar het Zwarte Meer. De lynxen die hier voor schijnen te komen, laten zich niet zien, evenmin als de enkele wolf die af en toe gesignaleerd wordt. Het Zwarte Meer ziet er prachtig uit en in het bos lijkt het of de tijd heeft stilgestaan. De kabbelende beekjes en watervallen maken dat ik me in een sprookjeswereld waan. Wie van wandelen houdt, kan hier weken doorbrengen, want een groot netwerk van wandelpaden verbindt de gebieden met elkaar. www.sumava.net en www.czechtourism.com


9

BEZIENSWAARDIGHEDEN

HÉÉL DEN HAAG MAG HET ZIEN Dit artikel is ter beschikking gesteld door ‘Bij ons in De Residentie’, een glossy over chic ’s-Gravenhage die één keer per jaar verschijnt. De tekst is bewerkt door de redactie. Een fotocollage van meer dan 2000 m², met beelden van medewerkers en hun diverse werk, siert sinds de zomer van 2015 het monumentale gedeelte van het hoofdkantoor in Den Haag. Het grootste steigerdoek van Nederland toont de verscheidenheid aan werknemers en hun werkzaamheden. Het hoofdgebouw wordt de komende periode gerestaureerd, zodat het voor de toekomstige generaties behouden blijft. Het steigerdoek is 2064 m² groot. Het rijks monumentale pand, bijna een eeuw geleden gebouwd, ondergaat een restauratie die noodzakelijk is om de oorspronkelijke staat van het gebouw te herstellen en het pand als cultureel erfgoed te behouden. Tijdens de onderhoudswerkzaamheden worden onder meer het leistenen dak, de façade, het metselwerk, de ramen en kozijnen, en de smeedijzeren gevelankers gerestaureerd. “Het is indrukwekkend om te zien met hoeveel trots en enthousiasme medewerkers de passie voor hun werk willen delen met dit fotoproject. Zij bepalen immers uiteindelijk het succes van het bedrijf,’’ zegt Dick Benschop, president-directeur Shell Nederland. De collage toont vele beelden, van een geoloog die een ondergrond in kaart brengt tot een onderhoudsmonteur op de raffinaderij, en van een tankwagenchauffeur die brandstoffen aflevert tot een laboratoriummedewerker die innovaties test. De hoofdrolspelers op het doek zijn allemaal werknemers. In totaal hebben 170 medewerkers van verschillende disciplines meegewerkt om een zo volledig mogelijk beeld van alle activiteiten te tonen. Als voormalig hoofdkantoor van de Bataafsche Petroleum Maatschappij (BPM) is het bijna honderd jaar oude gebouw aan de Carel van Bylandtlaan van grote historische waarde voor Shell. Het huisvest tegenwoordig onder meer Shell Nederland B.V., een van de juridische entiteiten van Royal Dutch Shell in Nederland. Sinds 1993 heeft het vanwege zijn grote cultuurhistorische waarde de status van rijksmonument. De bouwstijl, geïnspireerd op de renaissance en het 17de-eeuwse Hollands classicisme, is karakteristiek voor het werk van de bekende architectenbroers

10


M.A. en J. van Nieukerken. Na honderd jaar zijn aan de buitenkant tekenen van slijtage te zien. Om het gebouw in de originele staat terug te brengen, is grootschalig onderhoud essentieel en onvermijdelijk. De gebroeders M.A. en J. van Nieukerken hebben tevens Kasteel de Wittenburg (1899) in Wassenaar en het Koloniaal Instituut (Tropenmuseum, 1913) in Amsterdam ontworpen. Jhr. H. Loudon, directeur van de Bataafsche Petroleum Maatschappij tussen 1902 en 1921, maakte ook deel uit van de Raad van Beheer van het Koloniaal Instituut. Loudon had goede contacten met de Van Nieukerkens en zij ontwierpen in 1906 eveneens het woonhuis van Loudon aan de Prinsessegracht 22 in Den Haag. In 1914 kregen de broers samen met technisch uitvoerend architect F.A. Kock de opdracht C30 te bouwen. Op 16 juni 1915 werd de eerste steen van Carel van Bylandtlaan 30 gelegd door G.C.B. Dunlop, een directeur van de Koninklijke. De gedenksteen bevindt zich nu aan de linkerzijde van de C30-hoofdingang. Shell wil het historische karakter van C30 graag behouden. Hiervoor is grootschalige restauratie aan de buitenzijde onvermijdelijk, ondanks het planmatige onderhoud dat door de jaren heen is uitgevoerd. De gemeente Den Haag heeft de restauratieplannen positief beoordeeld door een omgevingsvergunning te verlenen. Sinds het begin van de 20ste eeuw was het gebruikelijk symbolische voorstellingen te plaatsen op tympanen of andere gebouwonderdelen om de allure en grootsheid van het bedrijf weer te geven. Een tympaan is een verdiept aangelegde en vaak rijk gedecoreerde gevel. Aan de zijde Oostduinlaan gaat het om acht tympanen boven enkele ramen. Ook topgevels en enkele dakkapellen zijn bekroond met tympanen. Op de natuurstenen tympanen is verweringsschade waarneembaar. De aantastingen door de zilte lucht en andere stadsfactoren worden tijdens het project hersteld. De smeedijzeren gevelankers maken deel uit van een methode om te voorkomen dat de buitengevels van traditioneel gemetselde gebouwen uitknikken. De ankers werden om het metselwerk heen verbonden met de houten balken van de vloerconstructie. De smeedijzeren gevelankers worden tijdens de restauratiewerkzaamheden ontroest en opnieuw geschilderd.

GENEALOGIE OP REIS

GEOPARK DE HONDSRUG – NEDERLAND TOM REIJERS, [email protected] Waarschijnlijk reizen vitale Voekslezers vaak en veel. In Voeksnieuws staan regelmatig reissuggesties, vaak een zinvol duwtje in de rug. De overwegingen om tot een keuze van een reisdoel te komen zullen divers zijn: rust, sport, cultuur, landschappen of een combinatie. Het besluit om op vakantie te gaan en waarheen is uiteraard echter puur persoonlijk. Deze nieuwe reeks ‘Geologie voor op reis’ heeft als insteek het leren begrijpen waarom een landschap er uitziet zoals het doet. Bekijken van cultuurresten in musea om talen en culturen van landen en volkeren te leren kennen is een belangrijk onderdeel voor begrip, maar het bezoeken van opgravingen moet niet onderschat worden, ook geologie geeft een schat aan informatie. De eerste bijdrage begint bescheiden in ons eigen land, door veel mensen vaak ten onrechte verwaarloosd. Sinds september 2013 hebben we in Nederland een geopark. In het midden daarvan woont de auteur, hij kan dus bijna niet anders dan de reeks artikelen hiermee te laten beginnen. Een geopark is een gebied met een uitzonderlijke geologische geschiedenis en met een kenmerkend cultureel erfgoed. Die combinatie maakt geoparken tot belangrijke vakantiebestemmingen. Wereldwijd zijn er zijn ruim 100, waarvan 60 in Europa. Het eerste Nederlandse geopark heet ‘de Hondsrug’. Landschappelijk en geologisch is het de ‘ruggengraat’ van noordoost Nederland. Het begint in de stad Groningen waar de Martini toren op de noordelijkste uitloper staat (het ‘Hoogstraatje’ naast de Martini toren ligt op + 9 m NAP) en eindigt in het ‘Haantjesduin’ in Emmen (+26,5 m NAP), de hoogste ‘verheffing’ in de provincie Drenthe. De auteur woont + 10,3 m NAP in Anderen, in de ‘voetheuvels’ van de Hondsrug en vermoedt

dat bij overstroming in West-Nederland zijn achtertuin een kampeergrond voor vluchtelingen wordt. De naam Hondsrug is waarschijnlijk een verbastering van ‘Hunze rug’, naar de rivier ten oosten van het gebied. Vóór de 19e eeuw werd het de ‘Bisschops rug’ genoemd, naar de bisschop van Münster. Die koos in zijn 17e-eeuwse veroveringszucht deze landschappelijke verhoging, om met zijn legers naar Groningen te trekken, door de toen nog uitgestrekte Drentse moerassen. Ten westen van de Hondsrug en parellel daaraan lopen nog enkele andere ruggen. Het zijn ‘mega flûtes’, erosie-producten van ijsstromen. Ze zijn niet uniek, ze komen nog voor in de randgebieden van de Antarctische ijskap, vooral op het instabiele westelijke deel ervan. Het zijn drainagesystemen die vergelijkbaar zijn met die van rivieren. De afvoer van zulke ijsstromen kan enorm zijn. Ze vervoeren veel afgeslepen sediment en steenbrokken. Ene dr. Cohen, een Groningse arts met vroeg-geologische belangstelling, heeft in 1843 een fraai geologische profiel van de Hondsrug getekend, langs de toen nieuw aangelegde weg naar Midlaren. De Hondsrug-ijsstroom lag in het zuidelijke randgebied van de immens grote ‘Salien’ landijs-kap, waarschijnlijk niet als enige maar wel als de degene met overgebleven landschappelijke resten. Reden genoeg om er een geopark van te maken. Eerder werd gedacht dat de Hondsrug een ijs-stuwwal was. Maar aanwijzingen voor stuwing zijn alleen gevonden bij Emmen. Ook werd gedacht dat de kaarsrechte oostrand het gevolg is van breukbeweging in de ondergrond. Maar op NAM seismische secties is daar geen aanwijzing voor gevonden. Kortom, geologisch waren er genoeg redenen om in september 2013 een geopark te stichten. Maar hoe zit het met het vereiste eigen cultuurgoed? Daaraan is Drenthe rijker dan menigeen zou denken. De gevolgen van de ijstijd die de Hondsrug vormden, hebben ook andere sporen in het landschap achtergelaten. Bijvoorbeeld ijs-smeltgaten (pingo’s) en vooral de overal verspreidde zwerfstenen, die op de bodem terechtkwamen nadat het ijs was gesmolten. Maar zulke grote stenen worden niet vanzelf op elkaar gestapeld. Die opeenstapeling heeft al vroeg de aandacht getrokken, van onder andere dominee Picardt, predikant in Rolde, waar de hunebedden zijn. Hij predikte doem en verderf met citaten uit de meest obscure delen van het Oude Testament, want, ‘het moeten reuzen geweest zijn die die enorme stenen gestapeld hebben!’ Nu kunt u om zijn gedachtegang te volgen de ANWB ‘Picardt’ route volgen door de mooiste delen van Drenthe (wandelend, per fiets of in de auto). Langs vele goed bewaarde (soms gerestaureerde) hunebedden. Terecht zijn zij het eerste onderdeel van de canon van de vaderlandse geschiedenis. Nee, niet in West-Nederland maar in Drenthe begon het.


11

LICHTPERIKELEN

RELATIVITEITSTHEORIEËN – 100 JAAR LATER ONGESCHONDEN ANTIEK ARIE DE JONG, [email protected] Gelijktijdig met de ‘Lichtperikelen’ van Anton Barendregt kreeg de redactie onderstaand artikel van Arie de Jong. Vanwege de verwarring die het kon geven publiceren we het pas in dit nummer. Het is een herinnering aan de speciale relativiteitstheorie uit 1905 en de algemene relativiteitstheorie uit 1915 van Albert Einstein (1879-1955). Arie de Jong: ‘Op de middelbare school had ik een goed cijfer op mijn rapport voor het vak Kosmologie. Dat was niet verwonderlijk omdat deze materie al enkele jaren mijn speciale interesse had. Helaas ben ik daarna geen astronomie gaan studeren, hoewel ik dat wel overwogen heb. Het bleef voor mij bij populair wetenschappelijke boeken en dergelijke. In 1966 vertelde mijn leraar voor fysische chemie dat hij als student ooit had aangezeten bij een diner waar ook Albert Einstein aanwezig was. Dat fascineerde mij uiteraard in het bijzonder. Nu, in 2015, hebben de relativiteitstheorieën de status antiek bereikt, maar ze blijken nog steeds ongeschonden. Ik heb maar weer eens in Brian Greene’s boeken gezocht en kwam zodoende tot de volgende beschouwing’. Nieuwe theorieën, nieuwe inzichten Het begrip van de kosmos en dus het wereldbeeld veranderden 110 jaar geleden op opmerkelijke wijze. Het werd ingeluid met het werk van Albert Einstein. De basis daarvoor was daarvoor gelegd: in 1865 toonde Maxwell met het beschrijven van elektromagnetische golven aan dat elektriciteit en magnetisme twee kanten zijn van hetzelfde verschijnsel. Hij voorspelde toen eigenlijk al de lichtsnelheid als natuurconstante, maar dat werd niet als zodanig herkend. In de daaropvolgende 25 jaar is er heel veel geëxperimenteerd met elektromagnetisme en dus ook met licht. In Einsteins geboortejaar 1879 had Michelson de lichtsnelheid met grote nauwkeurigheid gemeten en acht jaar later had Herz voor het eerst bewust elektromagnetische straling weten op te wekken. Michelson en Morley zochten experimenteel naar de algemeen veronderstelde ether waarin lichtgolven zich zouden moeten voortplanten. Maar in plaats van “de” ether vonden zij datgene waardoor ze beroemd zijn geworden, namelijk dat de lichtsnelheid onafhankelijk is van de waarnemer, en altijd constant is. Einstein raakte in zijn tiénertijd door het werk van zijn vader al bekend met elektromagnetisme. Hij dacht na over vraagstukken van licht: ‘Wat gebeurt er als ik zó hard loop dat ik net zo snel ga als het licht? Staat het licht dan voor mij stil? Kan ik dan een stukje licht vastpakken?’ In 1905 kon Einstein in slechts enkele maanden tijd zijn speciale relativiteitstheorie formuleren. Einstein probeerde dingen nooit ingewikkelder te maken dan ze zijn. Zo kon hij aantonen dat elektromagnetische golven zich kunnen voortplanten zonder een ether. Hoewel het in die tijd een nogal nieuw begrip was had hij het constant zijn van de lichtsnelheid als uitgangspunt genomen, samen met een tweede uitgangspunt dat al enkele honderden jaren eerder was bedacht (Galilei). Dat was dat objecten, waaronder mensen die zich ten opzichte van elkaar bewegen

12


met vaste snelheid, dus eenparig, onderhevig zijn aan dezelfde natuurwetten, er staat hen niets ter beschikking om te kunnen constateren dat ze zelf bewegen. Ieder vindt altijd van zichzelf dat hij/zij stil staat en dat al het andere beweegt. Het visionaire genie Newton In 1689 had Newton “de emmer van Newton” gepubliceerd, waarbij rondtollend water een versnelling ondervindt door de centrifugale kracht. Het wateroppervlak wordt in het midden naar beneden gebogen. Volgens Newton zou dat ook zo zijn in een leeg heelal. Dat was een absolutistische visie omdat hij dacht dat de ruimte werkt als absolute referentie. ‘De emmer van Newton’ heeft wetenschappers sindsdien behoorlijk bezig gehouden. Zij meenden dat versnelde beweging ook relatief is (relativistische visie), net als eenparige beweging (Galilei), en bijvoorbeeld afhankelijk was van de totale massa van alle hemellichamen aanwezig in het heelal. Want waarom zouden er verschillende soorten beweging bestaan? Einstein werd door zijn eigen algemene relativiteitstheorie gedwongen om de absolutistische visie aan te nemen. Daarbij gold echter wel dat ruimte en tijd ieder voor zich relativistisch zijn, maar de ruimte-tijd-eenheid niet. Die zou absoluut zijn, zoals Newton ruimte zag. De ervaringswereld voor de kosmos en wereld waarop wij als mensen leven kan reeds zeer nauwkeurig worden beschreven met de wetten die Newton in de 17e eeuw opstelde. Maar bij nauwkeurige beschouwing blijken deze wetten onvolledig te zijn. Newton wist dat waarschijnlijk wel, maar ging ervan uit dat men dat in de toekomst wel zou uitzoeken. Zijn wetten verklaren bijvoorbeeld niet de werking van de zwaartekracht maar gaan ervan uit dat die er is. Einstein loste het op Einstein realiseerde zich dan ook dat hij een passend alternatief voor die wetten van Newton moest bedenken. Daarom werkte hij vanaf 1907 nog 8 jaar aan het opstellen van de algemene relativiteitstheorie. Aanvankelijk wist hij niet waar hij moest beginnen. Maar toen hij tot het lumineuze inzicht was gekomen dat zwaartekracht en versnellingskracht, waaronder ook centrifugale kracht, een en hetzelfde verschijnsel zijn, nam hij dat als uitgangspunt. We kunnen het nu zó zien Einstein noemde zijn theorieën zelf liever, in plaats van relativiteitstheorie, een “invariantietheorie”. Maar hoe het ook werd genoemd: het bracht in de 20e eeuw grote veranderingen teweeg in ons wereldbeeld. Enkele voorbeelden: De zwaartekracht van hemellichamen is in feite een verbuiging van tijd en ruimte. Een planeet volgt een weg van de minste weerstand om de zon. Dat is onverstoord “rechtdoor” bewegen

POST

REUNIE KSEPL / SIEP / SPTR

volgens een baan die door vervorming van tijd en ruimte gebogen is. Een planeet “valt” als het ware om de zon. Een kortere weg is er voor de planeet niet. De zon en de planeet lijken zodoende een aantrekkende kracht op elkaar uit te oefenen. De lichtsnelheid heeft als natuurconstante een vaste waarde. Men kan zeggen dat alles en iedereen altijd met de lichtsnelheid door de ruimte-tijd-eenheid beweegt. Deze kan worden ontbonden in de factoren ruimtesnelheid en tijdsnelheid. Als men in de ruimte stilstaat, wat geldt voor iedere waarnemer, beweegt men door de tijd met de lichtsnelheid, d.w.z. de tijd verloopt normaal. Het andere uiterste is datgene wat in de tijd stilstaat en beweegt door de ruimte met de lichtsnelheid. Dit geldt voor licht en maakt duidelijk dat de lichtsnelheid de maximum snelheid is waarmee iets door de ruimte kan bewegen. Ook licht zelf, wat geen massa heeft, valt naar beneden in een zwaartekrachtsveld (voor een stilstaande waarnemer). Dat is een van de meest aansprekende duidingen van de verbuiging van ruimte en tijd. We kennen dit als de afbuiging van licht door massa. Het werd in 1919 voor het eerst aangetoond bij een zonsverduistering, van 29 mei van dat jaar. Het grote publiek begreep toen ineens dat de relativiteitstheorieën wel eens juist zouden kunnen zijn. Hiermee hangt ook de voorspelling van het bestaan van zwarte gaten samen. Dat zijn objecten waarin licht zo ver naar beneden is gevallen dat het niet meer kan ontsnappen. Deze voorspelling verscheen binnen een maand na het publiceren van de algemene relativiteitstheorie, eind 1915 (Schwarzschild). Een van de belangrijkste voorspellingen was dat het heelal niet statisch is, maar dynamisch. Het dijt uit. Einstein kon dit zelf in eerste instantie niet geloven en introduceerde zijn constante. Maar in 1927 ontdekte Hubble dat het heelal echt uitdijt. Einstein zag toen in dat hij een fout had gemaakt en trok de constante weer terug. Aan het eind van de 20e eeuw bleek dat het heelal steeds sneller uitdijt. Men heeft de constante toen alsnog ingevoerd, maar om het omgekeerde effect te verklaren (donkere energie, 1998). De uitdijing van het heelal heeft in 1948 tot de ‘big bang theorie’ geleid. Het probleem wat daarbij opdoemde is dat de relativiteitstheorieën niet bleken te gelden op de schaal van het uiterst kleine, die van de kwantummechanica. Dat is waar men mee te maken krijgt als men de vroegste fasen van het heelal wilt reconstrueren: alles samengebald in een minuscuul deeltje. Tot slot noem ik kernenergie, aangeduid via de beroemde formule E=mc², die Einstein vond. Energie is equivalent aan massa. Dit uit zich op aarde in de energie vrijkomend bij kernsplitsing en kernfusie. In het heelal is het de basis gebleken voor de bestaanscyclus van alle sterren (fusieprocessen) en dus ook voor ons bestaan. Want wij bestaan immers uit sterrenstof.

Dit is een herhaling van de bekendmaking in het vorige nummer van Voeksnieuws. Op vrijdag 8 april wordt er weer een reünie voor de oud-medewerkers en hun partners georganiseerd. In een volgende editie van Voeksnieuws kunt u lezen hoe u zich voor dit feest van herkenning en herinnering kunt aanmelden. Noteer de datum in uw agenda en zegt het voort! Bart Tent en Bram de Groen

OVERBRUGGEN Door generatiegenoten - kinderen van Shell-employees op Curaçao - werd Siebe Sonnema ([email protected]) onlangs geattendeerd op Voeks. Recent is er een boek van hem verschenen over de Antillen onder de titel Overbruggen. In een vijftiental essays, onder andere over CPIM / Shell Curaçao heeft hij geprobeerd overbrugbare en niet overbrugbare verschillen tussen de Nederlandse en Antilliaanse samenleving uit te werken. Hij is in de jaren 1950 – 1970 op Curaçao opgegroeid als kind van een overheidsambtenaar en heeft recent met generatiegenoten die daar gebleven zijn, zijn overpeinzingen besproken en vastgelegd. Het boek is geïllustreerd met (lucht-)foto’s van gebouwen, uiteraard ook van de CPIM plant. Mogelijk dat gepensioneerde Shell employees die daar gewoond en gewerkt hebben, geïnteresseerd zijn in zijn ‘rekwerdos’ (herinneringen) aan een schitterend Caraïbisch eiland.

Siebe A. Sonnema: Overbruggen. ISBN: 978 90 8954 822 1, 325 pagina’s, http://webshop.elikser.nl/overbruggen, € 32,50.


13

IMPRESSIE NIEUWJAARSRECEPTIE

Bijna 700 leden waren zaterdag 9 januari op de Voeks nieuwjaarsreceptie getuige van de eerste toespraak van de nieuwe president-directeur van Shell Nederland, Marjan van Loon. Omdat er nooit eerder een vrouwelijke president-directeur is geweest was dit vast een van de redenen dat er meer mensen waren dan verleden jaar. Na de huishoudelijke mededelingen van Cees Schipper, die een pluim verdient voor het organiseren van dit evenement, leek het of Han Kooy de spanning voor de speech van Marjan nog wat wilde opvoeren. Han stond uiteraard in zijn toespraak stil bij de overledenen in 2015. Hij vertelde dat waarschijnlijk geen enkele pensioenvereniging zich zo intens inzet voor welzijn en noemde terloops de naamswijziging: welzijnswerker heet voortaan contactpersoon. Andere onderwerpen van Han waren de nieuwe pensioenwetgeving, het pensioenfonds en hij roemde de inzet van diverse commissies en activiteiten. We konden nieuwe woorden van hem leren, zoals “placebo-ambulance” wat sloeg op het feit dat de altijd aanwezige EHBO-ers ooit een ambulance voor niets hadden laten komen. Een van zijn opmerkingen, ‘Kolonel Knopperts heeft zijn Leopards verkocht aan Duitsland’ was de reden dat iemand Han later in zijn oor fluisterde dat zijn speech toch wel iets te ‘los’ was geweest.

14


President–directeur Marjan van Loon was onder de indruk van de aanwezigheid van zoveel oud-medewerkers. Zelf is ze de helft van een oliestelletje, dat zich overal over de wereld heeft ingezet voor Shell. Na een korte introductie van zichzelf hield ze een uitvoerig betoog over de veranderingen van Shell, de inzet naar schonere energie, gebruik van NLG en windenergie. “Shell blijft een van de grote wereldspelers als het gaat om energie, er is erg veel kennis in Nederland. Maar we moeten wel scherp blijven en inspringen op nieuwe ontwikkelingen”. Ze merkte op dat de Groningers recht hebben op meer ondersteuning vanuit NAM. Pernis noemde ze wat betreft bedrijfsvoering en veiligheid een pareltje in 2015. Na haar speech hebben we haar vaak omringd door mannen in donkere pakken gezien. Bewaking? De receptie werd opgeluisterd door ‘Les Freres’, inderdaad die van verleden jaar. Het niet meer gebruiken van consumptiebonnen is voor de receptiegangers een stuk makkelijker. Of daardoor minder gedronken werd durven we te betwijfelen.

BEZIENSWAARDIGHEDEN

DOCUMENTAIRE THE ONLY SON MvB De film “The only son” gaat over het waargebeurde verhaal van een Nepalees gezin. Op 21 oktober jl. werd de film in de expositiezaal van Galerie & Sculpturenpark Groeneveld in Almelo aan leden van Voeksregio Twente vertoond. Men was zodanig ontroerd, dat Hans Freiboth voorstelde er meer bekendheid aan te geven. Iets voor andere regio’s?

Hoofdrolspelers zijn Pema en Sumchoc, twee van de vier geadopteerde kinderen van de eigenares van een Galerie in Almelo, Marie-Louise Kersbergen. De 80 minuten durende film “The only son” gaat over de reis die Sumchog Kersbergen en haar broer Pema Gurung in augustus 2011 naar Nepal hebben gemaakt. De documentaire volgt de twee als ze samen met twee zusjes die nog in het kinderhuis in Bouddhanath bij Kathmandu wonen naar Dolpo gaan, naar hun ouders. Dolpo is een dorpje op 4000 m hoogte in de Himalaya bij de Tibetaanse grens. Deze reis omvat na een korte lokale vlucht een niet ongevaarlijke tiendaagse voettocht door de bergen, over passen van meer dan 5000 m. Na een hartelijk weerzien lopen de spanningen al snel op. De ouders rekenen erop dat hun enige zoon Pema zijn verantwoordelijkheid neemt, trouwt met een meisje uit het dorp en het land zal gaan bewerken. Pema is echter niet opgegroeid in het bergdorpje, maar in het kindertehuis in Kathmandu en in Nederland. Hij is gaan dromen van een toekomst in het westen en hij kan zich met de beste wil van de wereld geen leven meer voorstellen in een gebied waar men nog in het “stenen tijdperk” leeft, zonder elektriciteit en communicatiemiddelen. Naast spectaculaire beelden van het berglandschap wordt een gevoelig generatieconflict blootgelegd, dat het cultuurverschil toont tussen het primitieve leven van een berggemeenschap en de “westerse wereld”. De toekomst vanuit traditie die de ouders voor hun kinderen willen bepalen, sluit niet aan bij Pema die voor een studie in Nederland heeft gekozen. Daarbij, met een goede baan in het vooruitzicht kan hij meer voor zijn ouders betekenen, argumenteert hij. De film laat ontroerende beelden zien van de gesprekken. Pema, die binnenkort examen zal doen, luistert aandachtig en geeft zijn zienswijzen en oplossingen aan voor de toekomst. Het grote

contrast is echter dat de ouders niet afwijken van hun tradities en gewoonten, een zoon wordt geacht voor de oudere generatie te zorgen door het land te bewerken, te zaaien en te oogsten. Punt. Na de film worden vragen door Sumchoc beantwoord en zingt zij een lied uit haar geboorteland. “The only son” is een aanrader, ook qua natuur en opnametechniek. De documentaire is tweede geworden bij het IDFA festival in november 2012 in Amsterdam en was in de categorie beste lange documentaire genomineerd voor een Gouden Kalf in oktober 2013. Eerste Prijzen zijn gewonnen bij internationale filmfestivals in Milaan (2012), in 2013 in Perm (Rusland) en in de USA. De regie was in handen van Simonka de Jong, kleindochter van de voormalige directeur van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, Lou de Jong. Er is een stichting met ANBI status in het leven geroepen, de “Sumchog Kersbergen Foundation”, om het dorp waar de ouders wonen te voorzien van allerlei middelen die het leven aangenamer kunnen maken zoals o.a. een groentekas bij de school. Na de aardbeving richt de stichting zich op andere projecten in het land en heeft nu al twee waterzuiveringinstallaties kunnen plaatsen. www.sumchog-kersbergen.com/ De galerie In de grootste galerie met beeldentuin in Nederland kunt u genieten van de prachtige kunstcollectie, met een rondleiding door MarieLouise Kersbergen. Sumchog is net als haar adoptiemoeder beeldend kunstenaar geworden, Pema heeft de HBO opleiding hospitality and event management afgerond. www.galerie-groeneveld.nl, tel. 0546-818111.

De rubriek Bezienswaardigheden geeft ruimte aan regio’s om hun te ondernemen activiteiten op uitnodigende wijze te beschrijven. Bij ontbreken daarvan geeft de redactie suggesties voor attractieve locaties. VOEKSNIEUWS | NR. 2, FEBRUARI 2016

15

REGIONIEUWS

Regioactiviteiten: 03 feb Wandelen bij Almelo 09 feb Lezing over Amadeus Mozart 09 feb Regionale ledenvergadering 09 feb Lezing Slechthorendheid 17 feb Regionale ledenvergadering 17 feb Regionale ledenvergadering 17 feb Regionale ledenvergadering 17 feb Dinerclub 17 feb Bowlen 18 feb Regionale ledenvergadering 18 feb Rondleiding Hofwijck 08 mrt Regionale ledenvergadering 08 mrt Lezing over paarden 08 mrt Lezing VOC schip Batavia 08 mrt Regionale ledenvergadering 16 mrt Regionale ledenvergadering 16 mrt Lezing Gouden Jaren 16 mrt Regionale ledenvergadering 30 mrt Regionale ledenvergadering

Twente Apeldoorn Het Sticht Het Zuiden Haarlem/Alkmaar Het Noorden Leiden Leiden Twente Amsterdam Den Haag Apeldoorn Apeldoorn Het Sticht Arnhem Den Haag Het Noorden Rijnmond Het Zuiden

Amsterdam

hebben dat deze functie iets voor u zou kunnen zijn, schroom dan vooral niet om met ons contact op te nemen.

Shell Worldwide Bridge Tournament Op donderdag 19 november werd door een groep van 16 bridgers meegedaan aan het Shell Worldwide Bridge Tournament bij Vrij en Blij in Landsmeer. Uiteraard kwam men samen met koffie en iets lekkers om daarna volop de hersenen te kraken tijdens zeer gevarieerde dus uitdagende spellen. De goed verzorgde lunch bracht wat afleiding om met een gevulde maag weer verder te kunnen spelen. Uiteindelijk werd tijdens de borrel de uitslag bekendgemaakt en mochten Jan de Vries en Cees Oud zich winnaars noemen van de regio Amsterdam met maar liefst ruim 75 %.

Apeldoorn Website www.voeks-apeldoorn.nl Secretariaat B.N. de Moel, Kappeyne v.d. Coppellolaan 163, 3818 KV Amersfoort, tel. 033-2856155, [email protected] Bankrekening NL08 INGB 0003 6259 30 t.n.v. Voeks te Apeldoorn Welzijnswerk Mw. L.M.J. Hupkens-Jorna, tel. 055-5064498, [email protected] ZKA-consulent J. Hamer, tel. 0341-417178, [email protected] Activiteiten Mw. M.A. Müller-van der Burg, tel. 06-10765808, [email protected]

Website www.voeksamsterdam.nl Secretariaat Wilma Whincup, Parelmoervlinder 1, 1113 KV Diemen, tel. 020-6959502, [email protected] Bankrekening NL51 ABNA 0431 2585 38 t.n.v. Voeks te Zunderdorp Welzijnswerk vacant ZKA-consulent a.i. Nico Beek, tel. 0299-655242, [email protected] Activiteiten Trijntje Visser, tel. 0299-601940, [email protected]

Van de voorzitter Rectificatie: de ledenvergadering van de regio is niet zoals abusievelijk vermeld is in het januari nummer op maandag 18 februari, maar op donderdag 18 februari. De rest van de tekst is correct. Bij deze herhaalt het bestuur haar uitnodiging om deze algemene ledenvergadering toch vooral bij te wonen. Kerstdiner 2015

Mozart in Nederland Op dinsdag 9 februari zal Mw. A. van Rossum op onze vaste locatie De Rank, Torenstraat 15 te Vaassen een lezing houden over Mozart. Het is 250 jaar geleden dat de jonge Wolfgang Amadeus Mozart in Nederland was. Het wonderkind reisde door Europa en deed ook Nederland aan. Waar is hij toen geweest, welke muziek heeft hij toen gespeeld en gecomponeerd? Vragen waar we aan de hand van afbeeldingen, dagboekfragmenten, krantenberichten en luistervoorbeelden bij stil zullen staan. Na afloop is er diner met de dinerclub. Kerstdiner 2015

Vacature welzijn coördinator Op het moment van het schrijven van deze tekst is de vacature van coördinator welzijn nog niet vervuld. Mocht u inmiddels bedacht

16


Regionale ledenvergadering Onze regionale ledenvergadering zal worden gehouden op dinsdag 8 maart in De Keet te Heerde. Meer details hierover in het volgende Voeksnieuws. De vergadering zal worden gevolgd door een gezamenlijke lunch en een presentatie over

REGIONIEUWS

paarden door Koos Scholma. Om aan de lunch deel te nemen verzoeken wij u voor 21 februari € 10,50 over te maken op de bankrekening van onze penningmeester, zodat wij tijdig het aantal deelnemers kunnen doorgeven aan het restaurant.

Herhaalde oproep Zoals u weet is het bestuur van de regio Apeldoorn dringend op zoek naar opvolgers. Met name de functies secretaris en activiteitencommissaris zijn vacant. Neem eens contact op met een van de bestuursleden om meer over de inhoud van deze functies te weten te komen.

Arnhem Website Secretariaat Bankrekening

www.voeks.nl/arnhem W. van Seters, Schependomlaan 14, 6542 RM Nijmegen, tel. 024-3770765, [email protected] NL81 INGB 0001 0219 12 t.n.v. Voeks regio Arnhem, Elst Welzijnswerk J. Startman, tel. 0316-264256, [email protected] ZKA-consulent T. van Seters, tel. 024-3770765, [email protected] Activiteiten Mw. T. Müller-Evers, tel. 026-3643663, [email protected]

het diner deelnemen dan dient u € 28,- p.p. over te maken op rekening van de penningmeester. Wilt u bij uw betaling vermelden als u geen vis wenst. Dit zowel voor uw voorgerecht als voor uw hoofdgerecht. Wij hopen wederom op een grote opkomst. De jaarverslagen kunnen van tevoren bij de secretaris worden aangevraagd en zullen per email of per post verstuurd worden.

Bowlen Er wordt door een aantal Voeksleden elke maand gebowld in Arnhem-Noord aan de Schelmseweg (tel. 026-3529550). Nadere inlichtingen bij de heer P. Krahmer, tel. 0317-357309 (bij verhindering graag ’s ochtends afbellen). Speeltijd is van 10.00-12.00 uur. De speeldata zijn 2 en 16 feb, 1, 15 en 29 mrt, 12 en 26 apr en 10 mei 2016. U kunt ook onze website raadplegen.

Haarlem/Alkmaar Website www.voeks.nl/haarlemalkmaar Secretariaat W.J. van Beest, Madelievenlaan 19, 2111 ZJ Aerdenhout, tel. 023-5245855, [email protected] Bankrekening NL63 ABNA 0561 5013 86 t.n.v. Voeks Haarlem-Alkmaar te Heemstede Welzijnswerk Mevr. A.J.C. Spindlegger, tel. 072-5710927, [email protected] ZKA-consulent M. Visser, tel. 072-5124545, [email protected] Activiteiten P. Versluis, tel. 06-28154190, [email protected]

Regionale ledenvergadering

Kerstdiner 2015 Attentie: op dinsdag 9 februari zijn geen activiteiten georganiseerd.

Regionale ledenvergadering De regionale ledenvergadering is op dinsdag 8 maart in Herenboerderij de Hucht, Stationsstraat 24, Elst. (gemakkelijk per trein te bereiken). Aanvang 15.00 uur. Agendapunten: opening; notulen ledenvergadering 2015; jaarverslagen 2015; financieel verslag 2015; verslag kascommissie en décharge penningmeester; bestuurszaken; begroting en programma 2016; sluiting. Het bestuur stelt voor om mevrouw Dorry Müller wederom te benoemen als coördinator activiteiten voor een periode van drie jaar. Tegenkandidaten kunnen zich tot één week voor de vergadering melden bij het secretariaat. Verder zal mevrouw Margreet Slager gehuldigd worden voor haar 10 jarig jubileum contactpersoon welzijn. Na de vergadering gaan we samen een aperitief drinken gevolgd door een driegangen diner. Wilt u aan

Het bestuur van de regio Haarlem/Alkmaar nodigt u uit voor de regionale ledenvergadering op woensdag 17 februari in restaurant Johanna’s Hof aan de Zeeweg te Castricum aan Zee. Aansluitend lunch en lezing, zie ook vorig Voeksnieuws. De aansluitende lezing wordt gegeven door de heer Peter Spaans van zorgverzekeraar Zilveren Kruis. De lezing gaat over ZKA, zorgverzekering, seniorenbeleid, duurzame inzetbaarheid, gezondheids-management, zorginnovaties, zorgservice en de politieke ontwikkelingen op het gebied van zorg & gezondheid. Aanmelden voor de RLV kunt u via de website www.voeks.nl/ haarlemalkmaar, waar u ook alle bijzonderheden over de RLV kunt vinden ( jaarverslagen van de bestuursleden na 4 februari). Bijwonen van de vergadering is kosteloos, voor lunch & lezing is de bijdrage € 5 p.p. Als u wilt carpoolen laat het de secretaris of de commissaris activiteiten even weten, zij zullen dan regelen dat u mee kunt rijden.

Colofon In de colofon staan de nieuwe e-mailadressen vermeld van de verschillende bestuursleden. Deze gegevens zijn ook te vinden op de website.

Terugblik kerstdiner Het aantal deelnemers was gelijk aan dat van het vorige jaar. Het was een gezellig samenzijn met muzikale omlijsting door dhr. Geert Pranger, die ook tussen de gangen door speelde waardoor al snel een zangkoortje ontstond dat zo uitnodigend zong dat ook andere gasten invielen. Tevreden en met plezier wordt terug gekeken op het kerstdiner.


17

REGIONIEUWS

Den Haag Website www.voeks.nl/denhaag Secretariaat R.A.G. van Ruler, Eikendael 20, 2245 BL, Wassenaar, tel. 06-44900657, [email protected] Bankrekening NL74 INGB 0003 4916 58 t.n.v. Voeks te Den Haag Welzijnswerk M. Meiland, tel. 06-52447880, [email protected] ZKA-consulent F.M. van der Veen, tel. 070-3687168, [email protected] Activiteiten Vacant

Rondleiding Huygens’ Hofwijck Op donderdag 18 februari a.s. bezoeken we de beroemde zeventiende-eeuwse buitenplaats Hofwijck van Constantijn & Christiaan Huygens. Westeinde 2A, 2275 AD Voorburg. Deze keer een ochtendactiviteit om een ieder de mogelijkheid te geven eens een rondleiding bij te wonen. Ontvangst om 10.45 uur met koffie/thee en een lekkernij in de Oud-Hollandse keuken uit 1642 van buitenplaats Hofwijck. De rondleiding is van 11.15 tot 12.15 uur. Kosten voor houders van een museum jaarkaart zijn € 4, inclusief koffie/thee. Zonder MJK is de toegang € 8. Schriftelijk aanmelden via onze website voor 14 februari a.s. Vermeld of u in bezit bent van een MJK. Voeksleden genieten voorrang, max. 20 personen, vol is vol! Na bevestiging van deelname uw bijdrage overmaken op bankrekening penningmeester (zie colofon).

Welzijnswerk De welzijn coördinator van de regio Den Haag zoekt een flink aantal nieuwe vrijwillige contactpersonen die onze oudere Voeksleden, die meestal bij u in de buurt wonen, één à twee bezoeken per jaar willen brengen. Niet alleen waarderen deze leden de bezoekjes, ook voor uzelf komen daar waardevolle en warme contacten uit voort. Onkosten worden uiteraard vergoed vanuit de regio.

Media-Computerclub De clubbijeenkomsten vinden elke tweede donderdag van de maand plaats in het paviljoen Te Werve in Rijswijk (aanvang: 13.30 uur). In de wintermaanden organiseren we een extra middag op de vierde donderdag van de maand (in februari dus op de 25e). Iedereen is van harte welkom om kennis te maken met onze clubactiviteiten. Contact: [email protected]

18


Computerproblemen? Mensen met computerproblemen kunnen op afspraak met hun computer langskomen tijdens één van de Voeks computercursussen in paviljoen Te Werve op de woensdagen van 27 januari tot en met 23 maart, met uitzondering van 16 maart. U dient zich tevoren aan te melden bij Ruud van der Ark, tel. 070-3874410 of per e-mail: [email protected]

Regionale ledenvergadering Woensdag 16 maart in paviljoen Te Werve, Rijswijk, aanvang 10.30 uur.

Leiden Website www.voeks-leiden.nl Secretariaat L.A. Bijl, ’t Lange Rack 9, 2162 XX Lisse, tel. 0252-418296, [email protected] Bankrekening NL52 ABNA 0426 3009 47 t.n.v. Voeks te Leiderdorp Welzijnswerk Mw. L. de Graaf-Wijsman, tel. 0252-216139, [email protected] ZKA-consulent P. Zipp, tel. 071-4025138, [email protected] Activiteiten R. Le Grand, tel. 06-44239515, [email protected]

Regionale ledenvergadering Hierbij wordt u uitgenodigd voor de jaarlijkse ledenvergadering van de regio Leiden op woensdag 17 februari in Brasserie Park, van Diepeningenlaan 2, 2352KA Leiderdorp (zuidzijde park De Houtkamp). Vanaf 13.30 uur staat koffie/thee voor u klaar, de vergadering begint om 14.00 uur. Op de agenda staan de gebruikelijke punten zoals de goedkeuring van de jaarstukken, de bespreking van de plannen voor het nieuwe jaar en de verkiezing van bestuursleden. Hr. Le Grand en mw. De Graaf - Wijsman zijn volgens het rooster aftredend, maar zijn beiden herkiesbaar. De relevante jaarstukken staan vanaf medio januari op de regionale website (zie colofon) en zijn ook beschikbaar op de RLV. Wie geen internet heeft kan de stukken bij de secretaris aanvragen. Na het formele deel van de vergadering is er een drankje en volgt om 16.00 uur een interessante lezing over de aardbeving problematiek in Groningen door de heer Sander van Rootselaar en om 17.30 uur de dinerclub.

Dinerclub Aansluitend aan de ledenvergadering op woensdag 17 februari, is er vanaf 17.30 uur bij Brasserie Park (van Diepeningenlaan 2, 2352KA Leiderdorp) een tafel gereserveerd. Het menu is een verrassing van voorgerechten, hoofdgerecht met keuze uit vis, vlees of vegetarisch en ter afsluiting koffie of thee compleet (inclusief drie consumpties). Extra consumpties zijn voor eigen rekening. De kosten zijn € 35 voor leden en € 42 voor introducés. Uw gastheer is Fred Beun, tel. 071-5893721. Opgave door betaling aan de regio-penningmeester (zie colofon), onder vermelding van ‘Diner februari’.

REGIONIEUWS

Activiteiten

Voorjaarswandeling

Als u dit stukje leest is de nieuwjaar bijeenkomst achter de rug. Hopelijk bent u er ook bij geweest, om onder het genot van een drankje en een hapje oude collega’s weer eens te ontmoeten en mee te doen aan de gedachtewisseling over activiteiten in 2016: een lezing, een bezoek aan een museum of een gezellige koffie ochtend? We zullen u nader informeren over het activiteitenprogramma voor 2016 tijdens de regionale ledenvergadering van 17 februari a.s., in onze Leidse nieuwsbrief en in volgende edities van Voeksnieuws.

Noteer alvast de voorjaarswandeling op 21 april 2016 in de omgeving van Oranjewoud in uw agenda. Nadere mededelingen volgen.

Het Noorden Website www.voeks.nl/hetnoorden Secretariaat Mw. G. van Rossum, Norbruislaan 5, 7761CG Schoonebeek, tel. 0524-532162, [email protected] Bankrekening NL36 RABO 0131 7956 35 t.n.v. Voeks regio Het Noorden te Borger Welzijnswerk Mw. M.J. van Os, [email protected] ZKA-consulent Ton Vas, tel. 0592-346208, [email protected] Activiteiten Wim Huizing, tel. 0592-310932, [email protected]

Rijnmond Website www.voeksrijnmond.nl Secretariaat H.N.J. van Rooijen, Turfweide 10, 3223ND Hellevoetsluis, tel. 06-29601026, [email protected] Bankrekening NL90 INGB 0000 3201 49 t.n.v. Voeks regio Rotterdam te Hellevoetsluis Welzijnswerk Mw. H.E. Doorneveld-Letterman, tel. 078-6762010, [email protected] ZKA-consulent Mw. W.A. Vogelaar, tel. 0186-617760, [email protected] Activiteiten Mw. G. Burger-Volker, tel. 078-6733993, [email protected] P. Groen, secretariaat, [email protected]

Regionale ledenvergadering Het bestuur nodigt haar leden/partners uit om op woensdag 17 februari de jaarlijkse ledenvergadering bij te wonen in de gehoorzaal van de NAM in Assen. Aanvang 14.00 uur. Zie voor uitgebreide informatie het vorige Voeksnieuws. I.v.m. de catering en verdere organisatie wordt u verzocht zich per e-mail of telefonisch aan te melden bij Gé van Rossum (zie colofon). Om te parkeren volgt u de aanwijzingsborden ‘Voeks’. Bij de ingang van het kantoor wordt uw naam uit veiligheidsoverwegingen geregistreerd.

Lezing ‘Gouden jaren’ Op woensdagmiddag 16 maart, aanvang 14.00 uur, zal de heer Reinder v.d. Molen uit Assen (bij ons bekend als mediator spreker), in restaurant Hofsteenge in Grolloo op nostalgische wijze een lezing houden over het boek ‘Gouden jaren’ van Annegreet van Bergen. Het boek behandelt hoe ons leven in een halve eeuw onvoorstelbaar is veranderd. In 1952 werd de stofzuiger gedeeld met familie, in 1965 moesten we nog naar de buren om te bellen en in 1981 was er in heel Nederland nog maar één geldautomaat. Gouden jaren vertelt het verhaal van de ongekende naoorlogse groei die ons leven op alle fronten heeft veranderd. De wekelijkse teil werd een dagelijkse douche, het papieren loonzakje een digitale bankrekening en de boterham met tevredenheid werd een broodje gezond. Vertrouwde beroepen verdwenen, nieuwe deden hun intrede. Wie had er in de jaren vijftig al gehoord van mondhygiëniste of activiteitenbegeleider. Het boek staat vol herkenbare anekdotes, scherpe observaties en schitterende foto’s. Tijdens de presentatie zal een aantal van deze foto’s via de beamer worden getoond. Mocht u nog oude voorwerpen in uw bezit hebben met een verhaal, neem ze dan mee. Aan deze middag zijn geen kosten verbonden. Bij Wim Huizing, (zie colofon) en via onze website (klik op de daar aanwezige link en vul de gegevens in), kunt u zich vóór 1 maart opgeven voor deze middag. Uw aanmelding is tevens deelname.

Kerstviering in Alcazar 2015

Mugger Jazzband

Welzijnswerk De coördinator welzijnswerk zoekt voor het rayon Maasboulevard te Vlaardingen een contactpersoon welzijnswerk. Bent u geïnteresseerd, neemt u dan contact op met Henny Doorneveld.


19

REGIONIEUWS



Deze wordt gehouden op woensdag 16 maart in de Polderpoort te Vlaardingen. Nadere mededelingen volgen in het Voeksnieuws van maart en in de Nieuwsflits van februari. Het bestuur zoekt kandidaten voor de functies van zowel secretaris als ledenadministrateur/webmaster. Inmiddels heeft één lid aangegeven geïnteresseerd te zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans Burger of Henk van Rooijen.

Op dinsdag 9 februari zal de regionale ledenvergadering plaatsvinden in Champ’Aubert, Boterbloem 1 te Driebergen, aanvang 11.00 uur. Agendapunten: opening en ingekomen informatie, verslag van de ledenvergadering op 10 februari 2015, algemeen jaarverslag over 2015, financieel jaarverslag 2015, verslag van de kascommissie, decharge van het bestuur voor het gevoerde beleid, begroting 2016, benoeming kascommissie voor het jaar 2016, bestuurssamenstelling, wat verder ter tafel komt, rondvraag en sluiting. Voor 2016 zijn er geen bestuur mutaties voorzien. De nodige stukken zijn vanaf 1 februari beschikbaar op de regiowebsite en zullen ook een half uur voor aanvang van de vergadering ter beschikking liggen. Degene die de stukken eerder wensen te ontvangen kunnen deze per email opvragen bij de secretaris. Voor deelname aan de vergadering is aanmelding niet nodig. In aansluiting op de vergadering kunt u deelnemen aan een lunch, waarvoor u zich vóór 2 februari dient aan te melden bij Evert Pater (zie colofon). Het verschuldigde bedrag voor de lunch, € 10 voor regioleden/partners en € 12,50 voor niet-leden, graag overmaken op de rekening van de penningmeester (zie colofon). Na de lunch zal Evert Pater een uiteenzetting geven over de achtergrond en geschiedenis van Champ’Aubert.

Activiteiten Bij het ter perse gaan van deze editie waren de wandeling van maart en de bijeenkomst van de dinerclub in voorbereiding. Details worden in de volgende Voeksnieuws editie bekend gemaakt.

Het Sticht Website www.voekshetsticht.nl Secretariaat R.P. Warris, Kappeyne van de Coppellolaan 107, 3818KV Amersfoort, tel. 06-23299712, [email protected] Bankrekening NL19 INGB 0000 5021 38 t.n.v. Voeks regio Het Sticht te Huizen Welzijnswerk P.J.Meijer,tel. 035-6239279, [email protected] ZKA-consulent J.H. Eekhof, tel. 0348-423015, [email protected] Activiteiten E.J. Pater, tel. 06-22451195, [email protected]

Kerstdiner 2015

Lezing Batavia Dinsdag 8 maart zal Rob Louwe een lezing geven over de eerste en laatste reis van het VOC schip Batavia. De lezing zal plaatsvinden in Champ’Aubert, aanvang 13.30 uur. Nadere gegevens volgen in VN03.

Twente Website www.voeks.nl/twente Secretariaat Mw. U.J.J. Kriekjes, Kobstederweg 3, Winterswijk Henxel, tel. 0543-531248, [email protected] Bankrekening NL62 ABNA 0549 0097 44 t.n.v. Voeks regio Twente te Hengelo Welzijnswerk Mw.J. Leussink-Heusinkveld, tel. 0545-291705, [email protected] ZKA-consulent J.Sizoo, tel. 053-4365398, [email protected] Activiteiten H.Freiboth, tel. 0546-492944, [email protected]

Wandelen

Trudy Fijn van Draat

20


De wandeling van woensdag 3 februari wordt georganiseerd door Hoekon en Ageeth Danoesastro. We wandelen in het Nijreesbos - Landgoed Huize Almelo of langs de Doorbraak van waterschap Vechtstromen, afhankelijk van het weer. Goede wandelschoenen zijn aan te raden. We komen om 10 uur samen in restaurant ’t Maatveld, Tusveld 31-33, 7627 NX Bornerbroek. Tel. 074 3841033. Route: Vanaf de N35/A35 neemt u de afslag 30 Almelo Zuid, daarna richting Almelo. Bij de volgende verkeerslichten rechtsaf richting Bornerbroek. In Bornerbroek op de rotonde de richting Borne nemen. Na het viaduct is de eerste weg links het Tusveld. Deze weg links aanhouden en bij de kruising rechtdoor. Na 250 meter ziet u links het restaurant. Omdat Almelo op één van de laagste punten van Twente ligt heeft het een bijzondere band met water en is een goede

REGIONIEUWS

waterhuishouding noodzakelijk. Met de Doorbraak, een dertien kilometer lange nieuwe beek dwars door het buitengebied van Almelo, wordt het water goed beheerd. Bovendien is de Doorbraak geschikt om te recreëren en is het een natuurgebied in ontwikkeling met, waar de aanleg al klaar is, bijzondere flora en fauna.

Wandeling februari Ten zuiden van Almelo ligt het grote Nijreesbos dat eigendom is van graaf van Rechteren Limpurg. Doordat de stad erg is uitgegroeid ligt het bos dicht bij bewoning. Toch heeft het bos zijn karakter weten te houden en is niet op een stadspark gaan lijken. Een groot gedeelte van het gebied is agrarisch grasland, wat het een wat meer open karakter geeft. Langs de Deldenstraat is nog laanbeplanting te vinden waarin de cultuurhistorie nog te zien is. De bossen in het Nijreesbos bestaan voornamelijk uit loofbomen. Er is aan de vegetatie te zien dat het gebied op sommige locaties verrijkt wordt door de agrarische praktijken.

een excursie en het uitnodigen van gastsprekers. Jac Schoonen is bereid gevonden de organisatie op zich te nemen. Er wordt gedacht aan de volgende excursies/uitstapjes: de Koninck brouwerij te Antwerpen; het Fort den Haak in Vrouwenpolder; het Canada museum te Maldegem, België, en het Watersnoodmuseum te Ouwerkerk. De meeste excursies zullen plaatsvinden na de soos-ochtenden in Zevenbergen en Goes en we gaan met eigen vervoer. Daarbij is poolen natuurlijk gezellig. Laat zo snel mogelijk weten of je interesse in deze excursies hebt. Stuur een email naar [email protected], geef je naam en telefoonnummer door en vermeldt of je over eigen vervoer beschikt of dat je mee wilt rijden. Iedere excursie wordt tijdig aangekondigd in het Voeksnieuws en op de regio website. Dan kan je je deelname bevestigen. De regionale ledenvergadering wordt gehouden op woensdag 30 maart. Nadere bijzonderheden volgen in het volgende Voeksnieuws

Bijeenkomsten Goes Iedere tweede dinsdag van de maand sociëteit in hotel Terminus, Stationsplein 1 in Goes vanaf 10.00 uur. Dinsdagmorgen 9 februari wordt in hotel Terminus een presentatie “omgaan met slechthorendheid” gegeven. Dat wordt gedaan namens de NVVS (Nederlandse Vereniging Voor Slechthorenden). Tegenwoordig heet dat Stichting Hoormij. Informatie kunt u vinden op www.stichtinghoormij.nl. Aanmelden is niet nodig.

Bowlen in ‘Het Wapen van Delden’

Bijeenkomsten Zevenbergen

Op woensdag 17 februari hebben wij onze jaarlijkse bowlingmiddag in ‘Het Wapen van Delden’, Langestraat 242, 7491 AN Delden, tel. 074 – 3761355, (www.hoteldelden.nl). Ontvangst vanaf 14.00 uur, van 14.30 tot 15.30 uur gaan we bowlen in de ruime zaal onder het oog van de supporters. Daarna tot ongeveer 17.30 uur worden we, in een zeer sfeervolle oude bibliotheek, verrast met een koud/warm buffet en als afsluiting een ijsbuffet. Wij hopen op een grote opkomst. U kunt zich tot 4 februari aanmelden bij Hans Freiboth (zie colofon). De kosten zijn voor Voeksleden € 27 p.p. en voor niet-Voeksleden € 34 p.p. Dit bedrag kunt u overmaken op de rekening van de penningmeester (zie colofon).

Iedere eerste woensdag van de maand sociëteit in hotel Van der Hooft van 10.00-12.00 uur.

Het Zuiden Website www.voeksregiozuid.nl Secretariaat Agnes Hengst-van der Meer, Gravin v Sulzbachstraat 10, 4854 EV Bavel, tel 076-5612138, [email protected] Bankrekening NL93 INGB 0003 3074 04 t.n.v. Voeks regio Het Zuiden te Oosterhout (NB) Welzijnswerk A.H. Don, Hoge Vaartkant 128 4873LL Etten-Leur, tel. 076-5018065 of 06-24396021, [email protected] ZKA-consulenten Brabant & Limburg: J. van Beusekom, tel. 076-5218259, [email protected], Zeeland & Limburg: L. van Zon, tel. 0113-270144, [email protected] Activiteiten (Vacant)

Kerstdiner 2015 Kerstdiner 2015

Na eerdere succesvolle initiatieven gaan we in 2016 weer een aantal leuke activiteiten organiseren zoals ieder kwartaal


21

PERSONALIA De volgende leden heten wij welkom: Mw. M.H. Bannink-Kok, Spijkenisse

Mw. C. de Jong-Groen, Vlaardingen

Mw. D. Berends-van Vark, Vlaardingen

Mw. T.J. Kloos-Wevers, Laag Zuthem

Mw. M. Bergshoeff-Bennink,

Mw. W.C. Rausch, Utrecht; ex SIPM

Schoonebeek

A.A. Knijnenburg, Wassenaar; ex

Maleisië

Mw. A.M. Bisdom-Klein, Oud-Beijerland

H.W. Kooper, Assen; ex Maleisië

Spijkenisse

H. Blok, Spijkenisse

Mw. E.M. Kostermans, Nieuwegein

Mw. M. Bodelier-Spronk, Etten-Leur

J.M. Kranendonk, Voorschoten; ex SI

Mw. M.C. de Bordes-van der Linden,

R.F.E. van Lent, Australië; ex SIEP

Hellevoetsluis

Mw. B.A. de la Rambelje-Sleeuwits,

Ridderkerk; ex SI

Mw. J.G.W. Ribbink-Stemerdink, Mw. M. Riemens-de Bruijne, Wassenaar Mw. A. Roldaan-van Es, Zeddam J.W.F. Schenk, Delft; ex KSEPL Mw. I. Simon-Verschoor, Brielle; ex SI

Mw. H.N. Bridié-Bosch, Zoetermeer

Mw. E. van der Marel-Mulder,

Teteringen

G. Snoek, Roosendaal; ex SNC Moerdijk

A.L.A. Broersma, Groningen; ex Samco

J. van der Meer, Woerden; ex Brunei

Mw. H.C.M. Storm-Boot, Amstelveen

W. Dannenberg, Breukelen; ex SIEP

W. van der Meer, Apeldoorn; ex SNV

A.J.J. Dijksman, Zwijndrecht; ex Nigeria

W.P. Melles, Dordrecht; ex SICM

G.A.J. Epping, Doetinchem; ex STCA

C.H.M. Mensing, Den Haag; ex SNR

T. Graafland, Aerdenhout; ex SGS

Mw. K. Moret-van Doorn, Brielle

R.J. Heemskerk, ’s Gravendeel; ex SNC

E.J. Murris, Den Haag; ex Syrië

L.W. Hobelman, Schoonebeek; ex Qatar

Mw. B.P.M. van Nieuwenhuizen-de Lange, Oegstgeest

Mw. H. van den Hoed-Ruijs, Castricum

L.A. Noordsij, Oud-Beijerland; ex SGSI

M.M. Horey, Den Haag; ex SIEP

H. van Ochten, Nieuwerkerk; ex SNR

S. Huizinga, Arnhem; ex SGSI

V.J. van Ophem, Den Haag; ex SI

Mw. C.M. van der Jagt-Bühler, Duiven;

E.H. Piening, Limmen; ex NAM

Moerdijk

ex SIPM

H.C.E. Swanenberg, Leidschendam; ex

Gabon

G. Timmerman, Woubrugge; ex SGSI Mw. J.C.M. Timmers-Korvers,

Vlaardingen

J. Turfboer, Hoorn; ex STCA Mw. C. Turien-Fekkes, Coevorden G.J.A. Veldt, Vlaardingen; ex SNR Mw. G.M. de Vette-Pauws, Purmerend M.A.E. Withagen, Halsteren; ex SNC

Moerdijk

D.H. Zijsling, Gelderswoude; ex SGS

Alleen degenen die lid zijn van Voeks worden hieronder vermeld. Ontvangen van Voeksnieuws (gestuurd aan allen die pensioen van Shell ontvangen) staat los van een lidmaatschap van Voeks. Dus wederom een reden om Voekslid te worden! Met leedwezen geven wij kennis van het overlijden van onze leden: Mw. M.T. van Arendonk-Huijsmans,

(Billiton), 19/12, 86 jr; Oostvoorne D. Benne, ex SNR, 17/12, 91 jr; Heenvliet

Mw. J.H. van Benthem-van Leeuwen,

(SNR), 25/11, 91 jr; Vlaardingen

E.G. van den Berghaage, ex SIPM,

17/12, 92 jr; Heemstede

Mw. M.G. Besselink-Rebers, (SNR),

6/12, 82 jr; Rotterdam

H. Bielderman, ex Curaçao, 19/12,

92 jr; Heerenveen

G.J. Boelhouwer, ex Syrië, 6/10, 69 jr;

Ierland

J. Boersma, ex SIPM, 15/12, 80 jr;

Warmond

W. Bongers, ex SNR, 9/12, 90 jr;

Vlaardingen

A.A.A. ten Bruggencate, ex Shell

Tankers, 14/12, 90 jr; Capelle aan den IJssel D. Dijkstra, ex SICM, 22/12, 84 jr; Utrecht Mw. A. Elskamp-Kammerer, (KSEPL), 30/11, 89 jr; Voorburg S. van den Ende, ex Curaçao, 21/12, 90 jr; Schiedam R. Enninga, ex Billiton, 14/12, 86 jr; Bosch en Duin

22


Mw. W. van Grondel-van Brakel,

(SNR), 23/09, 86 jr; Vlaardingen

Mw. H.P. Haddeman-Hoogstad, (SNR),

18/11, 85 jr; Vlaardingen W.H. van Heest, ex NAM, 13/12, 79 jr; Schiedam Mw. J.A. Heijs-Linssen, (SIPM), 26/11, 92 jr; Den Haag W.J.G. voor ´t Hekke, ex SNC, 27/11, 89 jr; Driebergen-Rijsenburg Mw. C.C. Helder-Verhoef, (Venezuela), 10/12, 86 jr; Spanje P. Huizing, ex SNR, 2/12, 81 jr; Rotterdam Mw. M. Jager-Dijkstra, (SNV), 18/12, 99 jr; Groningen P.E. Jonker, ex KSLA, 25/11, 89 jr; Heemstede T. Kalkman, ex Curaçao, 24/11, 88 jr; Berkel en Rodenrijs H.J. de Klerk, ex SNR, 14/12, 80 jr; Spijkenisse Mw. H.J. Klijnstra-Slendebroek, (NAM), 23/11, 88 jr; Dalen E.C.W. Knoef, ex SNR, 19/12, 86 jr; Rotterdam C.G. van der Kooij, ex SNR, 16/12, 85 jr; Rotterdam Mw. M.H.H. van Kruchten-Bozon, (NAM), 26/12, 89 jr; Assen

W. Lems, ex SNI, 17/12, 93 jr; Brielle A. Lucas, ex KSLA, 2/12, 89 jr;

Purmerend

Mw. M.C.A. Majoie-Adan, (NAM),

18/12, 90 jr; Wassenaar

Mw. C.M. Meinsma-van der Sluis,

(SICM), 6/12, 91 jr; Wassenaar R. Mink, ex SNR, 8/12, 78 jr; Den Haag Mw. H.C. Moorees-van den Oever, (SNV), 5/12, 78 jr; Lewedorp C.J. de Munck, ex SNR, 30/11, 81 jr; Capelle aan den IJssel M.L.L. Nuyts, ex SIPM, 23/12, 76 jr; Berkel en Rodenrijs Mw. M.L. van Oort-Vogelesang, (KSLA), 18/12, 96 jr; Badhoevedorp M. Oversluizen, ex SNR, 11/12, 86 jr; Maasland Mw. J.C. Papen-Buisman, (SNR), 21/11, 87 jr; Vlaardingen J.D. Pigou, ex SIPM, 4/12, 85 jr; Den Haag J. de Radder, ex SIPM, 19/12, 90 jr; Voorthuizen G. Richter, ex SNR, 22/12, 87 jr; Den Haag E.L.M. Robijn, ex SCE, 18/11, 66 jr; Zoetermeer R. ter Schiphorst, ex Turkije, 13/12, 88 jr; Leeuwarden

PERSONALIA

Mw. J.M. Smit-Heezen, (SNR), 7/12,

J.F. van der Valk, ex SNR, 21/12, 91 jr;

A.M. Weeren, ex SNR, 1/12, 88 jr;

89 jr; Barendrecht

Maassluis

Veenendaal

Mw. G.J.C. Struben-van Ditmars,

H.J.M. Verbruggen, ex SNV, 13/12,

H. Westerdaal, ex SRTCA, 19/12, 68 jr;

Mw. J.A. Verkerk-Spijker, (Shell

Mw. J.M.T. Wetselaar-Annotee, (SIPM),

(SNR), 18/12, 89 jr; Oisterwijk Mw. L.S. van Toor-Samson, ex SNR, 4/12, 93 jr; Vlaardingen

79 jr; Hengelo

Tankers), 5/12, 94 jr; Bosch en Duin

Amstelveen

25/11, 91 jr; Voorschoten

Familieberichten: Mw. H. Commerell-Wagner, 4/12, 75

jr; echtgenote van P.B. Commerell (SIPM), Den Haag Mw. M. Hilgen-Driessen, 25/11, 56 jr; echtgenote van J. Hilgen (SNR), Spijkenisse Mw. T.A. van ’t Hoff-Pilon, 10/12, 81 jr; echtgenote van T.P. van ’t Hoff (NAM), Hendrik-Ido-Ambacht

Mw. M.M. de Koning-Louwerse, 10/12,

77 jr; echtgenote van A.C. de Koning (SIOP), Rijswijk Mw. A. Noordhoek-de Man, 8/12, 76 jr; echtgenote van G.A. Noordhoek (SNV), Vlaardingen

Mw. A.E. van Rooijen-Spierenburg,

16/12, 83 jr; echtgenote van H. van Rooijen (SNR), Vlaardingen Mw. G. Schaaf-Beers, 23/11, 82 jr; echtgenote van L.F. Schaaf (KSLA), Purmerend

BRIDGE

REDBOD TEGEN SLEM RINUS VLUGTER, [email protected] Het is lang geleden dat, om al te gemakkelijke redbiedingen tegen 9 slemcontracten te ♠ AH862 ♠ V 10 9 7 5 3 ♥ HB9 ♥ AV754 voorkomen, de ♦ AHB9 19 11 ♦ puntentelling in ♣ 5 ♣ H 10 1 bridge is gewij♠ 4 zigd. Vóór de ♥ 8 wijziging ging ♦ 10 7 6 3 ♣ B986432 de tabel voor niet-kwetsbare Het biedverloop: W N O Z downslagen na 1♠ pas 2SA 1) 3♣ 100, 300, 500 4♣ 2) pas 4♦ 2) pas 4♥ 2) pas 4♠ pas steeds met 200 4SA 3) 5♣ 6♠ 7♣ punten omhoog. dbl pas pas pas Erna werd dat 1) manche-forcing met vierkaart troefsteun pas vanaf de 2) gemengde controlebiedingen, d.w.z. eerste of tweede controle derde downslag 3) keycards vragen volgens RKC 300. Het redden met een niet-kwetsbare hand tegen slemcontracten werd daardoor een riskantere onderneming. Toch komt er van tijd tot tijd een spel langs waarbij het nog steeds een interessante optie is. Zo ook in Berry’s Internet Club. Hier volgt een recente ervaring op dat gebied. W/OW

♠ ♥ ♦ ♣

B 10 6 3 2 V8542 AV7

In dit biedverloop verwacht de niet-kwetsbare Z al na het 2 SA bod van O dat OW naar het slem zullen doorstomen en probeert met 3♣ roet in het eten te gooien. Zijn partner N - in dit geval de computer - vindt nu voldoende aanleiding om de slemopbouw van OW te verstoren en tovert na de azenvraag van W een 5♣-bod uit de hoge hoed. Er bestaan conventies om na een tussenbod toch azen aan te geven, maar O legt met zijn fraaie kaart direct aan in 6♠. Mede daardoor is Z ervan

overtuigd dat dit OW 1430 punten gaat opleveren. 7♣ mag dan dus zes down en lijkt het proberen waard. O komt uit met ♠A, switcht naar ♦A en ontdekt de renonce bij partner in die kleur. Het beste vervolg is ♦B, gedekt met de V en ingetroefd door O, die nu met ♥A en een kleine harten vervolgt. Z troeft en speelt troef naar het aas waaronder bij O ♣H valt. Zo maken OW maximaal zes slagen en scoren zij 1400 punten, net niet genoeg om het van de 6♠-bieders te winnen. Het spelen naar ♣A is zeker verantwoord. Mocht ♣H namelijk bij W blijven zitten, dan kan die nu geen ♥-kaarten meer hebben en wordt hij in de volgende slag met troef ingegooid, waardoor hij een ♦-slag moet inleveren of in de dubbele ♠-renonce moet spelen, zodat ook dan het aantal downslagen tot zes beperkt blijft. Het “sleutelmoment” in de biedserie is het 3♣-volgbod. Wanneer Z op dat moment passief blijft, komt het 7♣-redbod nooit meer in beeld. De schermfoto van de frequentiestaat laat zien, dat de meeste keren het eindcontract 6♠ is en er valt ook uit af te leiden dat maar weinig Z spelers klaveren geboden hebben, want dan was N vaker met ♣A gestart en hadden OW geen overslag gemaakt. Dit was nog eens een spannend potje bridge en dat nota bene - gewoon achter de computer.

Frequentiestaat voor spel 80 Rang

Contract

R

Door

Punten

#

Score

1

7♣x

-5

Z

-1100

1

100.00%

2

7♣x

-6

Z

-1400

3

93.94%

5

6♠

=

W

-1430

3

84.85%

8

6SA

=

O

-1440

5

72.73%

13

6♠

+1

W

-1460

15

42.42%

28

6SA

+1

O

-1470

1

18.18%

29

6♠x

=

W

-1660

3

12.12%

32

7♣x

-7

Z

-1700

3

3.03%


23

VOEKSKRONKEL V-56 Beste Kronkelkrakers, De oplossing van V-55 luidt:

Om u een beetje op weg te helpen ook nu weer een afbeelding van een van de gevraagde antwoorden uit deze Kronkel. De oplossing van onderstaande opgave kunt u sturen aan:

Horizontaal: 11 Netmeloenen; 12 Kamerarrest; 14 Ingebeeld; 15 Jaartal; 16 Steno; 17 Kanonnen; 18 Uienlucht; 21 Ingenomen; 24 Kippenei; 30 Ketel; 32 Etalage; 33 Kegelclub; 35 Laagvlieger; 37 Pianospeler.

P.J. Visser Sparrendal 552 3142 LR MAASSLUIS of naar [email protected]

Verticaal: 1 Antiekwinkel; 2 Stegen; 3 Renbanen; 4 Morene; 5 Snede; 6 Onsje; 7 Amateur; 8 Tralie; 9 Tros; 10 TELEAC; 12 Knal; 13 Trottoirband; 19 Lepel; 20 Onlangs; 22 Gitaar; 23 Moedig; 25 Ingooi; 26 onder vermelding van V-56 Nel; 27 Haar; 28 Beppe; 29 Skaat; 31 Lava. De Voeksbalk V-55 luidt: BOVENSTUK

Onder de goede inzendingen worden drie VVV-cadeaubonnen van € 20,00 verloot.

De afbeelding uit V-55 had te maken met het antwoord uit 35 horizontaal: LAAGVLIEGER

Maar u weet het: Meedoen is belangrijker dan winnen…

Jacco haalde de volgende namen uit ‘de hoge hoed’: M.A. van Cuylenburg Mvr. Offeringa-Sjoerdsma F. Vonk -

■ ■ ■

Wilt u er aan denken uw adresgegevens mee te zenden in uw e-mail? Deze informatie is echt nodig voor verzending van de cadeaubonnen als u een prijs heeft gewonnen.

VOORBURG EMMEN PURMEREND

Veel plezier met het oplossen van deze opgave.

Zij hebben hun gewonnen prijs inmiddels ontvangen. Van harte gefeliciteerd en tot de volgende Kronkel… 1

2

3

4

5

6

12

7 13

8

9

Peter

10

11

14

15 16

19

17

20

21

VOEKS NIEUWS

24 25

18

26

27

28

29

33 36

37

34

38

30

22

23

31

32

35 39

40

41 42

43

44

45

HORIZONTAAL: 12 Bij deze zaak voert men niets uit (11); 13 Dat is een overspannen diskjockey (11); 16 Een duidelijk waarneembare golf (9); 17 Fijngestampte paling geeft men aan een bedelaar (7); 18 Hij maakt vorderingen (5); 19 (Geen) gereedschap (8); 21 Dan ben je zeker monogaam (9); 25 Dik touw voor je werk aan een stoeltjeslift (9); 29 Soort arbeid voor een drummer (8); 36 Bode op academisch niveau (5); 38 Zijn land heeft geen eigenaar (7); 39 Het wijfje van een sterrenbeeld (9); 42 Voornaamste steden (11); 44 Kruipt het vuur daarlangs omhoog? (11). VERTICAAL: 1 Voor het gebit is delen het alternatief (6); 2 Indiaanse gevechtseenheid (6); 3 Behaald door iemand die met lof slaagt (8); 4 Zich blameren bij het drukken (6); 5 M'n Franse broer (5); 6 Je kunt ermee heen en weer varen (5); 7 Italiaanse nachtspiegel (2); 8 In de greep van Mandela (6); 9 Startnummer (4); 10 Paswerk op de vloer (6); 11 Het Duitse alternatief voor Duits water (4); 13 Jongen die een gat groef (4); 14 Van 50 schapen leer bereiden (6); 20 Zij is in Griekenland op de hoogte (3); 22 De bezitter kiest persoonlijk voor die bloeiwijze (8); 23 Orgaan zonder 'n Europeaan (3); 24 Drankmaten die voor houvast zorgen (6); 25 Eiwarmer (3); 26 Gevangenisdouche (6); 28 De beste verdediging (6); 30 Oogverblindende hartstocht (6); 31 In het Ottomaanse Rijk kreeg Fien de titel niet (6); 32 Doorgezakte dieren (6); 33 De trekker in het kippenhok (4); 34 De voetbalclub mekkert over de droge klei (5); 35 Toekomstige echtgenoot bij de reinigingsdienst (5); 37 Twee keer dezelfde toon is niet geweldig (4); 42 Muzikaal verlaagde boom (2); 43 Gelegde klinkers (2).

VOEKSBALK V-56 24

29 41 33


8

45 40 16 15 27

U kunt inzenden t/m 20 februari 2016

NR.2 FEBRUARI PERSONEELSVOORDEELWINKEL.NL PASSIE OP HET STEIGERDOEK BROEKHOEST

Recommend Documents