zichtbaar resultaat Is het quotum eraf dan kunnen we eindelijk doormelken! Of, dan wordt er zoveel gemolken dat de melkprijs nog verder gaat zakken! Dan moet ik inmiddels zoveel mest afvoeren dat ik eerst even rustig de kat uit de boom kijk! Zomaar drie kreten die we de laatste tijd opgevangen hebben van verschillende veehouders.
?
1 april en dan......
Maar ondertussen zijn er weer andere kaders en regels waarbinnen we moeten acteren. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het afschaffen van fosfaatkunstmest voor derogatiebedrijven, het verder aanscherpen van de plaatsingsruimte dierlijke mest en het verlagen van de derogatienorm (230N) op de meeste zandgronden. En vindt daar je weg maar eens in naar het beste scenario voor je bedrijf. Grofweg genoemd zijn er drie scenario’s waar je aan kunt denken: • Meer melk produceren door meer koeien • Meer melk door het verder optimaliseren van het totale bedrijf (bijv verlagen tkt, afkalftijd vaarzen, en vervangings %) • Consolideren van de huidige bedrijfsvoering Maak een plan Belangrijk is dat je weet waar je naar toe wilt en binnen welk tijdsbestek. Maak een plan en houd je daaraan vast. Toets ieder jaar of je nog op koers ligt, of dat het plan mogelijk bijgesteld moet worden. Maak het ook niet moeilijker dan nodig, maar schrijf het wel op. Besteed er eens een natte, koude februarimiddag aan met je partner en/of meewerkende gezinsleden. Benoem dan de kansen die je om je heen
ziet en ook de bedreigingen (waar je meestal geen invloed op hebt). Als je dat (strategisch) plan op papier hebt maak je een aantal deelplannen (werkplannen) die je helpen om tot uitvoering te komen. Zaken die daarin aan de orde moeten komen zijn o.a.: • Welke veebezetting hoort daarbij (inclusief jongvee), en past dat in de huidige stallen. • Ruwvoerproductie eigen bedrijf en mogelijke aankoop van ruwvoeders of extra krachtvoer. • Is er mestafzet of- verwerking nodig? • Met welke arbeid of automatisering ga ik het rondzetten. We kennen al veel bedrijven die deze fase een aantal jaren terug hebben doorlopen en nu tot concrete uitvoering van hun strategisch plan komen. Een onzekere factor blijft natuurlijk de melkprijs. Een lage melkprijs in de wintermaanden is niet eerder voorgekomen en die was binnen enkele maanden bereikt. De lage melkprijs en de onzekere mestmarkt maken dat veel veehouders rustig willen beginnen op 1 april. Zij zoeken een nieuw evenwicht en mogelijkheden om mee te sturen. Is het wel verstandig om bij deze melkprijs voor de laatste 10 koeien al het voer aan te kopen en alle mest af te zetten?? Immers: winst is omzet x marge. Als de winst vooral komt uit een goede marge dan kun je schommelingen in de melk- en voerprijs beter opvangen. En persoonlijke invloed op de marktprijzen is er bijna niet. Optimaliseren van de marge door verbeteren van de efficiëntie (bijv. meer tonnen ds per ha) tikt harder door. Iedereen zal dat voor zijn eigen bedrijf inzichtelijk moeten kunnen maken. Wij kunnen daarin uw partner zijn.
INFO
Feit is inderdaad dat na 30 jaar het melkquotum verdwijnt. De onbekendheid hoe te handelen om tot het beste bedrijfsresultaat te komen was best spannend in de beginjaren. Veruit de meeste veehouders van nu hebben zich een bedrijfsvoering eigen gemaakt binnen een vastgesteld quotum. Nu wordt het weer een nieuwe zoektocht naar een bedrijfsstrategie zonder quotum.
Een goede ondernemer stelt zichzelf ook uitdagingen. Met bijvoorbeeld een productie van 20.000 kg melk per ha wordt u uitgedaagd om de focus op een goede ruwvoerproductie te hebben. En als u dan wat ruwvoer tekort komt koopt u bij wat het beste past qua prijs en/of voederwaarde. Vervolgens zult u wel wat mest af moeten voeren, maar met een goede BEX/kringloopwijzer probeert u zoveel mogelijk mest op uw bedrijf te houden. Er zullen nieuwe kengetallen komen om zelf te beoordelen hoe uw bedrijf draait. Kg melk per box, totale voerkosten per kg melk, mestafzetkosten per kg melk.
Zo zullen er zeker nog nieuwe kengetallen bijkomen in het quotumloze tijdperk dat voor ons ligt. In MelkveeExpert komen zulke kengetallen komend seizoen beschikbaar. Het quotum gaat weg, dat geeft nieuwe kansen. Succes met het benutten van deze kansen. Floré Mulder
Info Inhoud
1 1 april en dan.... 2 Personalia/agenda 3 Van de directie 4 PED 5 Schapenvoeding rondom het aflammeren 6 Voorjaarsbemesting 7 Mineralenvoorziening op orde 8 Loonwerkers en De Samenwerking samen sterk voor u
37e jaargang / februari 2015 / nr1
Personalia / agenda vraag en aanbod Volop kansen voor melkvee in Kenia!
Bijzondere koeien 100.000 kg melk Jopie 131 van G. Bos uit Tienhoven, in 3438 dagen (4e koe). Sietske 115 van Sol uit HazerswoudeDorp, in 3516 dagen (1e koe). Mina 36 van V.O.F. Voets uit Vlist, in 4086 dagen (9e koe). Joopje 82 van M. Jongeneel uit Sommelsdijk, in 2516 dagen (9e koe). Heidi 17 van J.J.C. Spruijt uit Vlist, in 3368 dagen (1e koe). Aaltje 133 van M.V. Verdoold uit Ouderkerk a/d IJssel, in 2984 dagen (7e koe). Mien 7 van N.C.P. van Adrichem uit Berkel en Rodenrijs, in 3186 dagen (1e koe). Klara 1 van Melkveebedrijf Brandwijk uit Streefkerk, in 2932 dagen (5e koe). Wilhelmina 246 van V.O.F. D. van den Heuvel uit Streefkerk, in 2535 dagen (18e koe). B Tjollema 41 van Fa. J.J. Meerkerk uit Nieuw Lekkerland, in 3166 dagen (1e koe). Benonie 87 van Mts. Mulder uit Nieuwerbrug, in 3718 dagen (6e koe). 10.000 kg Vet en Eiwit Bob 358 van V.O.F. D. van den Heuvel uit Streefkerk, in 3683 dagen (2e koe).
Personalia Geboren: Op 14 januari jl. is Eline geboren, dochter van Huibert en Marloes Baars uit Haastrecht. Aangeboden Stierkalf, geboren januari 2015. Pleasure X Redgold, moeder 4% eiwit IBR/ BVD vrij. Tel. 06-50 417 254 50 Elzenbomen (1,5 t/m 3 mtr hoog). Tel. 0182-341 985 of 06-15 125 458 Vierkante balen 1e en 2e snede (zonder kuilanalyse). Tel. 0297-561 586 6-tons kunstmestsilo. Tel. 06-27 440 682 Groenspoorplaten van Den Boer. Tel. 0182-362 232 Diepvrieskist (450ltr), serie HF462. Tel. 06-23 167 100
Afgelopen december ben ik op verzoek van Agriterra een week naar Kenia geweest. Agriterra ondersteunt daar de coöperatie Mukurwe-ini. Die bestaat uit ongeveer 6000 boeren die gezamenlijk een melkfabriek exploiteren en sinds 2009 ook een eigen voerfabriek ‘Bora Feeds’. Het meeste voer gaat in zakken van 70 kilo. Het zijn voornamelijk melkveehouders, met per bedrijf zo’n drie á vier koeien en ongeveer 1 hectare op berghellingen. Grote bedrijven hebben 10 tot 15 koeien. Als ik vertelde dat wij 40 koeien en 140 geiten hebben vond men dat een megabedrijf! Een delegatie Kenianen is vorig jaar bij ons in Haastrecht geweest om te kijken hoe wij werken. Daarop volgend vroeg men of ik misschien naar Kenia kon komen. Dat is prima uitgepakt, het is een hele mooie missie geweest. Ik ging samen met Wilbert Hilkens, financieel specialist van ABN Amro. Met de Kenianen hebben we gewerkt aan kwaliteitsverbetering van het mengvoer van Bora Feeds en aan een financieel plan voor de komende jaren. Kenianen zijn opgewekte, dankbare en tevreden mensen. In het gebied waar wij zaten was voldoende regen. Er kan het hele jaar rond mais geteeld worden, met meerdere oogsten per jaar van
hetzelfde stuk land. En er is behoefte aan melk. De Kenianen drinken (naast Heineken bier!) nauwelijks koffie, maar volop thee met veel melk. Met meer mais en minder olifantsgras in het rantsoen kan de melkproductie zo verdubbeld worden. Verder geen quotum, geen Nb vergunning en geen discussies over nitraatuitspoeling en jaar rond opstallen. Dus volop kansen, mits je goed tegen warmte en hobbelige wegen kunt!
Ronald Beukeboom
12-16 tons voersilo. Tel. 06-25 375 112
Boerenhondje of een Foxhondje. Tel. 0182-341 985 of 06-15 125 458
10-12 tons kunstmestsilo. Tel. 0348-402 734 of 06-51 731 337
6 maart U.F.F. Wintershow, Houten
2
Beweiding is een “hot” item de laatste jaren, en zal dat de komende jaren ook blijven. In West Nederland zijn we van oudsher gewend veel te weiden. Het is goed voor ons “melkimago” naar onze burgers toe, maar ook goed voor de duurzaamheid van onze koeien. Kort geleden werd weer eens benadrukt dat onze westerse weidekoeien bijna een jaar ouder worden dan de koeien van onze, over het algemeen opstallende, zuiderprovincie. Dus een beetje ochtendgymnastiek is zo gek nog niet. Veehouders in ons werkgebied zijn rijk aan “weidekennis”, dat maakt onze Farmwalk-bijeenkomsten extra interessant. Afgelopen jaar hebben we tijdens de Farmwalk veel van deze “kennis” kunnen uitwisselen. Ook in 2015 gaat De Samenwerking weer van start met Farmwalk-bijeenkomsten. Onder leiding van een weidecoach gaat u oude inzichten delen en nieuwe kennis vergaren. Naast mijn weidecoach-schap gaat ook Gert Goedhart van start als weidecoach. We hopen op deze manier 2 groepen van 10-15 personen te vormen. Vanaf deze maand kunt u zich weer inschrijven voor deelname aan de Farmwalk voor het komende seizoen. Geniet van de polder bij een collega-veehouder en consumeer ervaring en kennis onder leiding van een beëdigd weidecoach. Geef u op bij de dames op kantoor (tel. 0182-502344)!!
Gevraagd
14 februari FVZH Wintershow, Noordeloos
Harold Vlooswijk
Farmwalk 2015
Stal/opfokruimte voor 30stuks jongvee. Tel. 06-22 576 233
Agenda
Attentie Voor het slijpen van veescheermesjes en onderhoud van scheermachines kunt u terecht bij de Welkoopwinkel van De Samenwerking. Tel. 0182-502 597
Van de directie De teller is weer doorgedraaid naar 2015. De van nature optimistische mens ziet dan weer volop kansen. Zo zitten wij bij De Samenwerking ook in elkaar. Vanaf 1 april a.s. leven we zonder melkquotum. Natuurlijk komen er wel beperkingen voor terug. Dat was te verwachten. Maar het is een uitdaging voor veehouders om te kijken hoe het bedrijf te optimaliseren binnen de nieuwe grenzen. Daarnaast volgt iedereen de ontwikkelingen op de zuivelmarkt met meer dan normale interesse. Onze mensen zijn hier helemaal klaar voor en helpen vol enthousiasme om deze puzzel te leggen! Voor de varkenshouders ziet het beeld er veel zorgelijker uit. Ronduit slechte prijzen maken het leven van varkens-
houders wel heel moeilijk. Al lijkt bij het schrijven van dit artikel de prijs van de bodem af te komen. De Duitse varkensbeurs noteerde 7 cent hoger. Zoals ik in de vorige Info meldde zijn de mengvoeromzetten bij De Samenwerking flink aangetrokken. De afgelopen maanden hebben we diverse keren ’s nachts door moeten werken en produceren op de zaterdagmorgen zal deze wintermaanden nodig blijven. We hebben evenals vorig jaar in januari een voorkoop KAS gehouden. Van deze gelegenheid is volop gebruik gemaakt vanwege de in de markt sterk gestegen dagprijzen. De KAS zal in februari of maart uitgeleverd worden. De grondstoffenmarkt is de laatste maanden flink gestegen. Door een goede dekking zal stijging van de
mengvoerprijzen in de eerstkomende maanden beperkt zijn. De omstandigheden voor tarwe, mais en sojabonen blijven goed. De goede oogsten zullen tot grote eindvoorraden per september 2015 leiden. Daarom verwachten wij dat de prijzen niet verder zullen stijgen. Tenzij er nog iets misgaat met de sojabonenoogsten in Zuid-Amerika en/ of de inzaai van granen deze lente op het Noordelijk Halfrond. Het ziet er niet naar uit, maar we moeten alert blijven! Willy van Lieshout
100 jaar De Samenwerking De voorbereidingen voor ons jubileum zijn in volle gang. Op vrijdag 4 december 2015 bestaan we exact 100 jaar! Op die dag zullen we een aantal officiële activiteiten gaan organiseren. De verdere festiviteiten staan gepland voor 2016 en zullen wat informeler van aard zijn. Onze jubileumcommissie is een mooie mix van medewerkers, leden en bestuursleden. Er is een indrukwekkende lijst met heel veel leuke ideeën en activiteiten gemaakt. We bekijken nu wat allemaal haalbaar is en hoe, wat en waar we één en ander gaan organiseren. Ook is er een begin gemaakt met het verzamelen van informatie voor een jubileumboek. Van heel veel kanten hebben we inmiddels voor-
werpen, boekjes, foto’s, brieven en filmpjes ontvangen. Iedereen die wat toegestuurd heeft: bedankt! Mocht u ook nog leuke historische informatie hebben dan horen we het graag, contactpersoon hiervoor is Ronald Beukeboom. In de komende info’s zullen we steeds een mooie historische foto opnemen, om u alvast wat in de stemming te brengen (dit keer een foto van De Vier Gemeenten in Montfoort). Maar ook om aan te geven hoe uw coöperatie nu al bijna 100 jaar lang onverminderd uw belangen heeft behartigd: dezelfde visie onder voortdurend sterk veranderende omstandigheden! Harold Vlooswijk
Verantwoorde soja U leest de laatste jaren regelmatig over duurzame of verantwoorde soja. De Nederlandse mengvoerindustrie heeft al jaren geleden aangekondigd, dat vanaf 2015 de totale in Nederland gebruikte hoeveelheid sojaschroot op een verantwoorde manier geproduceerd zal zijn. Deze soja wordt geteeld met inachtneming van eisen ten aanzien van ontbossing, goede en veilige teeltomstandigheden (gewasbeschermingsmiddelen), goede arbeidsomstandigheden, eerlijke grondverwerving (geen landjepik van inheemse bevolking). De afgelopen maanden zijn de precieze eisen geformuleerd. Dat komt op het volgende neer. Wij kunnen ‘credits` kopen, die staan voor een
hoeveelheid soja die aantoonbaar op bovenstaande verantwoorde wijze geteeld is. Het kan zijn dat de soja die ingemengd is, nog niet verantwoord geteeld is. Maar er wordt eenzelfde hoeveelheid soja verantwoord geteeld en misschien ergens anders verwerkt. Voor de extra productiekosten betalen wij door het kopen van deze credits. De zuivel vraagt dat (voor alle voeders voor melkvee en jongvee, dat tot melkvee opgefokt wordt) voor alle sojaschroot, sojahullen en bestendige sojaproducten RTRS-credits aangekocht zijn. RTRS (Round Table of Responsable Soy) is de hoogste standaard op dit gebied. Het was de bedoeling dat voor het sojaschroot van alle in Nederland afgezette vlees-
en eierproducten ook deze RTRScredits gekocht zouden worden. Door de recente uitspraak van de ACM (Autoriteit Consument en Markt) is hierover de nodige onduidelijkheid. ACM stelt dat dit soort afspraken niet gemaakt mogen worden. Voor het voor de andere groepen (zeg export) gebruikte sojaschroot mogen credits gekocht worden van andere - goedkopere - gecertificeerde soja. Deze staan voor een wat lager niveau van duurzaamheid. De zuivel, de verwerkers en retailers hebben toegezegd de meerkosten, die dit met zich meebrengt, te vergoeden. Willy van Lieshout
3
PED
Porcine Epidemische Diarree Porcine Epidemische Diarree (PED) (virusdiarree) wordt veroorzaakt door een coronavirus dat enigszins vergelijkbaar is met de coronavirussen die TGE (Transmissible Gastro Enteritis) en braakziekte veroorzaken bij biggen. PED wordt meestal gezien bij oudere varkens, zeugen en vleesvarkens, maar kan ook bij biggen voorkomen. De ziekte is zeer besmettelijk. Sinds april 2013 zorgen uitbraken van PED voor grote schade in de varkenshouderij in de Verenigde Staten. Ook komt de ziekte voor in Canada, Japan en Oekraïne. In Nederland en een aantal andere Europese landen komt sinds november 2014 een milde variant van PED voor. Lees meer hierover op de website van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Oorzaak PED wordt veroorzaakt door een coronavirus. PED is zeer besmettelijk en wordt gemakkelijk verspreid via varkens, mensen, mest, voertuigen, enzovoort. Biggen worden meestal vlak na de geboorte besmet door de zeug. Uitbraak van PED hangt ook af van de aanwezigheid van afweerstoffen in de dieren. Op kleine bedrijven verdwijnt het virus vanzelf, zodat na verloop van tijd geen bescherming meer aanwezig is in de vorm van afweerstoffen. Hierna is het bedrijf weer volledig gevoelig voor een nieuwe uitbraak. Op grote bedrijven blijven de virussen ‘hangen’ waardoor de bescherming blijft en de kans op een nieuwe infectie duidelijk afneemt.
Verschijnselen Verschijnselen bij zeugen: • De mest kan variëren van een ‘koeienvlaai’ tot waterige diarree. • ‘Losse’ mest Verschijnselen bij biggen: • Diarree • Uitdroging • De sterfte kan hoog zijn. Verschijnselen bij gespeende biggen en vleesvarkens: • Acute waterige diarree zonder bloed of slijm. • De sterfte is meestal laag, maar het aantal ziektegevallen kan hoog zijn. • Wanneer het virus voor het eerst is geïntroduceerd op de boerderij is er een snelle verspreiding van diarree bij alle zeugen en vleesvarkens met bijna 100 procent morbiditeit (aantal zieke varkens) binnen 5 tot 10 dagen. De incubatietijd is 2 tot 4 dagen. • Braken. Diagnose, behandeling en preventie: Vaststellen van de ziekte kan aan de hand van de verschijnselen en via sectie. Virusonderzoek in mestmonsters is mogelijk, evenals onderzoek op afweerstoffen in het bloed (deze test is in Nederland niet beschikbaar). Voor dieren met PED is geen behandeling mogelijk, aangezien het een virusinfectie betreft. Het geven van
extra water met elektrolyt kan uitdrogen van varkens, als gevolg van diarree, gedeeltelijk voorkomen. Preventief is het belangrijk om te voorkomen dat het virus het bedrijf (opnieuw) binnenkomt. Een risicofactor is de aanvoer van varkens. De ziekte kan soms endemisch worden als nieuwe biggen worden geïntroduceerd op het bedrijf. Onder dergelijke omstandigheden is het noodzakelijk om de cyclus te doorbreken door drie weken te stoppen met aanvoer of gebruikmaking van gescheiden ziektebestrijding. Hygiëneprotocollen PED Een all-in all-out-systeem in combinatie met desinfectie zal de cyclus vaak doorbreken. Het virus wordt gemakkelijk gedood door ontsmettingsmiddelen gebaseerd op bijvoorbeeld chloor of jodium of door peroxiden. Het is belangrijk dat u de hygiëneregels in acht neemt . Een hygiëneprotocol kunt u vinden op de website van Gezondheidsdienst voor Dieren (www.gddiergezondheid.nl). In Europa zijn op dit moment geen effectieve vaccins tegen PED beschikbaar. In de Verenigde Staten hebben twee farmaceutische bedrijven een voorwaardelijke toelating gekregen voor hun PED-vaccin. Jan Mourik
4
Schapenvoeding rondom het aflammeren Eind februari, begin maart zal de piek van het aflammeren op de meeste bedrijven plaatsvinden. Het juiste ruw- en krachtvoer tijdens deze periode is cruciaal voor de conditie van ooi en lammeren.
wenst. Vooral in de laatste week voor het aflammeren is de drogestofopname laag en er zal daarom voldoende krachtvoer (ca. 400gram / ooi) gevoerd moeten worden. Na het aflammeren neemt de melkproductie snel toe, tot na 3-4 weken de maximale productie wordt bereikt. In deze periode bestaat het rantsoen uit goede kwaliteit ruwvoer en ca.1 kg brok. De melkproductie van de ooi neemt af na 3-4 weken, waardoor de energie- en eiwitbehoefte van de ooi afneemt. Vraag uw vertegenwoordiger naar de beschikbare ruw-/krachtvoeders voor ooi en lammeren.
TIP
Op de avond kwamen twee relatiemanagers van ABN-AMRO Agriteam het Groene Hart vertellen over de stappen en struikelblokken tijdens een kredietaanvraag. Ook vertelden ze over de visie van ABN-AMRO ten aanzien van de Nederlandse melkveehouderij. Uitgangspunt van de ABN-AMRO is verantwoorde groei bij de wereldwijde stijgende vraag naar zuivel.
Farmwalk: van harte aanbevolen! Melkveehouder Pieter Kemp uit Woerden heeft vorig jaar meegedaan aan de Farmwalk van De Samenwerking onder leiding van Ronald Beukeboom. Hij vertelt van zijn ervaringen: “Ik heb geleerd anders en bewuster naar de grond(bodem) te kijken, hierin zijn vaak verklaringen te vinden voor goede of slechte grasgroei! Daarnaast heb ik er inzicht in gekregen om de grasgroei per perceel per dag in te schatten, waardoor je de beweiding beter kunt plannen, zodat je hiermee minder snel vastloopt. Ik kan iedere veehouder van harte aanbevelen om hieraan mee te doen”.
Jori van Beek
Pieter Kemp
Naast goede kwaliteit ruwvoer (langvezelig materiaal, zoals hooi, is van belang voor de penswerking) zal gedurende de laatste maand van de dracht krachtvoer verstrekt moeten worden. Kuilgras is vaak te rijk aan eiwit en heeft een te laag drogestofgehalte. Schapen die drachtig zijn van een eenling zullen naast goed ruwvoer in de meeste gevallen geen krachtvoer nodig hebben. Bij tweeen drielingen is krachtvoer wel ge-
Jeroen van der Ven
Vanuit de Jongerenraad De meesten van jullie zullen het waarschijnlijk niet weten, maar achter de schermen is er een jongerenraad actief voor De Samenwerking. Maar wat doen wij nou eigenlijk en wat is het belang voor De Samenwerking? Het doel van de jongerenraad is het geluid en de gedachten van de jongeren kenbaar te maken aan De Samenwerking, het actief betrekken van jonge ondernemers en van elkaar te leren. Hiervoor komen wij in het winterseizoen ongeveer één keer in de maand bij elkaar. Er wordt onder andere gesproken over de Jongerenavond en het 100-jarig bestaan eind dit jaar. Daarnaast zijn er 1 à 2 thema-avonden, hierbij wordt een onderwerp behandeld dat iedereen interesseert. De laatste thema-avond ging over ‘Financiering binnen de melkveehouderij’.
Voor u gezien In de rubriek “voor u gezien” laten wij u leuke, handige, interessante tips zien die onderweg door de buitendienst zijn opgemerkt. Hergebruik van het balennet Bij Jos Baars uit Kamerik gooiden de koeien het kuilgras over het voerhek zo op de roosters. Jos gebruikt een balennet en spant dit. Een slimme goedkope oplossing om dit te voorkomen. Dirk van ’t Riet
5
Voorjaarsbemesting 2015 Wanneer dit nummer van de SamenwerkingsInfo bij u in de bus valt is het alweer februari en gaan we ons voorbereiden op het nieuwe groeiseizoen. Ook dit jaar zijn er weer een aantal actualiteiten. In dit artikel lopen we alles met u langs. Fosfaatbemestingsverbod op derogatiebedrijven Vanaf 2014 mag er op derogatiebedrijven geen fosfaat uit kunstmest meer worden gebruikt. Het oude fosfaatadvies was alleen gebaseerd op de fosfaatbehoefte van de plant. Uit recente onderzoeken blijkt dat de fosfaattoestand van de bodem meer bepalend is voor de opbrengst en niet zozeer de fosfaatgift. Bodemgesteldheid Als basis voor een goede grasgroei moet het bodemleven actief zijn en de organische stof mineraliseren, waardoor nutriënten uit dierlijke mest beschikbaar komen voor de plant. De zuurgraad en het organische stof gehalte zijn daarin belangrijke getallen. Daarnaast zorgt een goed bodemleven voor voldoende zuurstof in de bodem en een goede waterhuishouding. Ook het mineralengehalte in de grond is van belang. Uw bodemanalyse geeft duidelijkheid. Laat regelmatig een uitgebreid onderzoek doen. Mestmonster Om te weten hoeveel u bemest is het aan te raden van te voren een mestmonster te nemen. Neem een monster uit een goed gemixte put. Laat de mest minimaal een half uur rondgaan zodat de mest homogeen is. De uitslag is er binnen een week, daarop staan de gehaltes aan N (mineraal en organisch), P2O5 (fosfaat) en kali en magnesium. De Samenwerking heeft een pot en verzenddoos beschikbaar en geeft €5,- korting .
Bekalken Bekalken van gras- en maïsland levert een meeropbrengst op. De optimale pH voor grasland is 5,2 en voor maïsland 5,7. Met een kalkgift van 800 kg per ha vijzel je de pH met 0,2 op. Op veengrond mag de pH iets lager zijn, namelijk 5-5,2. Een te zuur milieu rond de wortel zorgt voor een belemmering van de mineralenopname. Beschikbaar calcium Ondanks dat de pH op orde is kan het beschikbaar calcium laag zijn. Verhogen van calcium in de bodem kan met Physiomax en gips. Physiomax is een zeer snelle poreuze korrelkalk met een wortelstimulator Physio 2+, is rijk aan sporenelementen en is uitermate geschikt voor ijzerhoudende en fosfaatfixerende gronden. Het advies is 300-600 kg per ha afhankelijk van de bodem-pH en is te strooien met de eigen kunstmeststrooier. Mestverdeling Het is belangrijk om aan het begin van het jaar te weten hoeveel drijfen kunstmest u mag verdelen op uw bedrijf. Dit om ook te voorkomen dat er in de zomer als u nog mest moet afvoeren er ook werkelijk mest is om af te voeren. Probeer door middel van het bemestingsplan te plannen hoeveel u op het bouwland brengt en hoeveel op de eerste snede grasland, en de daaropvolgende snedes. Het advies voor de eerste gift is 20-25 m3 mest bij weiden en 25-30 m3 bij maaien. Bemest in het voorjaar niet meer dan 30 m3 per ha om te voorkomen dat er teveel fosfaat en kali in de kuil terecht komt. Een te hoog aandeel P in het ruwvoer zorgt voor een ongunstige BEX. We streven naar een Ruw Eiwit in de kuil van 160 g/kgds en 175 gr/kgds Ruw Eiwit totaal. De eerste kunstmestgift kan plaats vinden wanneer de grasgroei gaat
TIP
beginnen, er zijn dan witte puntjes aan de wortels van het gras te zien. Het juiste moment is bij een bodemtemperatuur van 8-10°C . De temperatuursom kan ook worden gebruikt en zal liggen tussen de 200 en 300°C, afhankelijk van de bereidbaarheid van het perceel. Hoeveel kunstmest er gestrooid kan worden hangt geheel af van het plan dat u hebt gemaakt. Wilt u gaan weiden of maaien?. Bepaal de hoeveelheid stikstof die een perceel nodig heeft, trek daar de hoeveelheid werkzame stikstof uit drijfmest vanaf. Het verschil hiertussen is de benodigde hoeveelheid kunstmest voor de eerste snede. De Samenwerking heeft hiervoor een tabel beschikbaar. KAS of KAS zwavel Over het algemeen wordt in onze regio KAS gestrooid. Wanneer de zwaveltoestand van de bodem te laag is, is KAS zwavel de juiste meststof als voorjaarsbemesting. Zwavel is een belangrijk element voor de vorming van Ruw Eiwit in het gras. Een overmaat aan zwavel is echter niet goed. Dit kan de benutting van selenium tegenwerken. Wanneer u KAS zwavel gebruikt is het belangrijk te realiseren dat dit product 24% N bevat, KAS bevat 27% N. Stikstofvormen en werking Nitraat (NO3-) is mobiel in de bodem en makkelijk opneembaar voor de plant. Ammonium (NH4+) spoelt niet uit door binding aan het klei-humuscomplex en wordt actief opgenomen door de plant. KAS bevat beide voor 50%. Ureum is voor een deel direct opneembaar, het spoelt niet uit, maar is erg gevoelig voor vervluchtigen. Thema onderwerp Het themaonderwerp voor komende periode is “Bemesten voor gezond ruwvoer”. Tijdens de bedrijfsbezoeken nemen onze voorlichters aan de hand van dit thema de voorjaarsbemesting met u door waardoor u weer helemaal up to date bent. Gert Goedhart
Het gewasbeschermingsplan zal in de loop van 2015 vervangen worden door een gewasbeschermingsmonitor (teeltadministratie). Hierin moeten telers achteraf de gebruikte gewasbeschermingsmiddelen en -maatregelen rapporteren die zij op hun bedrijf hebben toegepast. In de gewasbeschermingsmonitor komen alle chemische, maar ook niet chemische zaken aan de orde, bijvoorbeeld het gebruik van resistente rassen of mechanische bestrijdingsmaatregelen. Als er meer bekend is over wat en hoe precies zullen wij dat met u communiceren.
6
Mineralenvoorziening op orde Krijgen de melkkoeien, droogstaande koeien en het jongvee wel voldoende mineralen via het ruwvoer en het krachtvoer? En is het wel bekend hoeveel mineralen via het ruwvoer opgenomen wordt? Analyse van graskuilen op mineralen en sporenelementen is de basis om op deze vraag antwoord te kunnen geven. Steeds meer veehouders laten de kuilen op deze elementen onderzoeken. Mineralen en sporenelementen zijn belangrijk voor de stofwisseling en dienen als bouwstoffen in botten, melk en vlees. In het werkgebied van De Samenwerking komen we veel kuiluitslagen tegen welke een tekort aan Selenium en Koper hebben. Koper (Cu) levert een positieve bijdrage aan enzymenvorming met betrekking tot bloedvorming, pigmentvorming van haren en bescherming tegen radicalen (weerstandvorming). Een tekort leidt tot bloedarmoede, een verkleurd haarkleed, verminderde weerstand en minder sterke botten. Selenium (Se) levert een positieve bijdrage aan het doden van bacteriën en heeft zodoende direct invloed op de algemene weerstand van de koe. Een tekort heeft invloed op mastitis, aan de nageboorte blijven staan en de vruchtbaarheid. Ook geboorte van zwakke kalveren kan een signaal zijn. Tevens hebben een aantal mineralen/ sporenelementen een negatieve invloed op de absorptie van selenium en koper. Hiernaast volgen belangrijke elementen welke interacties hebben met elkaar:
TIP
Ongeveer 1/3 van de mineralen wordt via het ruwvoer verstrekt aan de melkkoeien en 2/3 via het krachtvoer en/of mineralen. Hieruit kunnen we concluderen dat bij dieren die nauwelijks krachtvoer krijgen veelal de grootste kans bestaat dat er een tekort aan mineralen wordt opgenomen in het lichaam. Probeer deze groepen dieren wel extra mineralen bij te voeren. U kunt denken aan de
oudmelkse koe, jongvee ouder dan een jaar en droogstaande koeien. De Mineralencheck van de Gezondheidsdienst geeft u inzicht in de jodium-, koper-, en seleniumvoorziening van uw melkgevende vee. De monstername wordt uitgevoerd via de tankmelk. Uw voorlichter kan berekenen of de mineralenvoorziening op orde is. Gerard van Vliet
Bovine Virus Diarree (BVD) BVD komt voor op ruim 25% van de melkveebedrijven en veroorzaakt veel directe en indirecte schade. De infectie veroorzaakt een algehele weerstandsvermindering, doordat het aantal witte bloedcellen in het bloed tijdelijk is verlaagd. Het BVDvirus kent twee verschillende typen. In Nederland worden de meeste infecties veroorzaakt door BVD type 1. Infecties met BVD type 2 komen echter ook in Nederland voor. Dit type is agressiever en veroorzaakt met name zwarte of bloederige diarree. Belangrijk om te weten is dat BVD de afweer van het rund onderdrukt. Dat betekent dat er allerlei andere ziekten kunnen optreden, ook ziekten die normaal nauwelijks tot verschijnselen leiden.
Symptomen BVD: Met name valt de diarree op. Maar ook verminderde eetlust en/of uitdroging. Het is echter ook mogelijk dat er wel sprake is van BVD, maar dat de verschijnselen aan de luchtwegen meer op de voorgrond treden. Snotteren, hoesten, koorts en neusuitvloeiing treden dan op. Uierontsteking en kreupelheid kunnen ook worden aangetroffen. Drachtige dieren kunnen abortus krijgen. Voorkom insleep op het bedrijf Koop zo weinig mogelijk vee aan en als het nodig is, alleen van BVD-vrije bedrijven. Plaats aangekochte dieren in quarantaine en laat eventueel testen op BVD.
Met een gift van 600 kg Physiomax per ha brengt u niet alleen snel uw pH omhoog, maar geeft u ook een Calciumbemesting, brengt u sporenelementen in de grond en maakt u de structuur losser. Vraag naar het voordelige ‘doe-het-zelf’grondmonsterpakket bij uw voorlichter.
Zorg dat dieren op de wei geen contact kunnen hebben met mogelijk besmette buurkoppels. Zorg voor goede hygiëne op stal. Bezoekers zoals dierenartsen, veekopers en vertegenwoordigers die ook veel op andere rundveebedrijven komen moeten bedrijfskleding dragen en bij de ingang van de stal moeten ontsmettingsbakken geplaatst worden. Zorg voor eigen ontsmetting als u naar een keuring of een collega gaat; Bij een vermoeden over de aanwezigheid van BVD op uw bedrijf: raadpleeg uw dierenarts!
Jeroen van der Ven
7
Loonwerkers en De Samenwerking samen sterk voor u! De vele veranderingen voor u als boer in de wet en regelgeving maken het voor ons allemaal niet gemakkelijker. Het belang van een goede samenspraak tussen ons en de loonbedrijven is van grote waarde. Beiden hebben het ‘zichtbare resultaat’ van u op het oog! Dat loonbedrijven daar ook achter staan bleek dinsdag 13 januari wel, toen ruim 50 loonwerkers aanwezig waren op onze bijeenkomst om gezamenlijk ons te verdiepen in onderwerpen die uw bedrijfsresultaat kunnen verhogen. ‘Waar halen we fosfaat vandaan’, was één van de onderwerpen waar Michel Raaphorst van Timak Agro ons duidelijkheid over gaf. Derogatiebedrijven mogen geen chemische fosfaat meer gebruiken en daarom moeten we meer naar de bodem kijken. De fosfaattoestand van de bodem is van zeer groot belang om een goede maïsopbrengst te krijgen. Daarnaast zijn zaken als zuurgraad, wortelstimulator, organische stof, groenbemester en structuur met elkaar factoren die uiteindelijk bepalen wat er van uw duurste productiemiddel (uw land!) af komt. Bodem- en mestanalyse zijn noodzakelijk om te weten waar u mee bezig bent. Aan de hand van deze twee gegevens kunt uw adviseur precies uitrekenen wat de beste bemesting is voor uw land. Ook dit jaar kan u via De Samenwerking weer korting krijgen op de mestanalyse. Ook wil De Samenwerking stimuleren om een bodemanalyse te nemen en daarom hebben we samen met Altic en Timak Agro een doe-het-zelf grondmonsterpakketje samengesteld tegen lage kosten: €20,00 per monster. De uitslag kunnen we gebruiken voor een gericht advies voor verhoging van de bodemvruchtbaarheid. Albert Snoei
Muizenschade grasland
Grondonderzoek voor tuin en openbaar groen Dinsdag 6 januari j.l. hebben wij ruim 50 geïnteresseerde begroeners en hoveniers mogen verwelkomen op onze jaarlijkse informatiebijeenkomst. Deze bijeenkomst stond vooral in het teken van een goede basis voor de aanleg van beplanting en gazons. Jan Ties Malda van Altic gaf inzicht in de bodemkundige processen en het belang van onderzoek voorafgaand aan de daadwerkelijke beplanting. Dit kan een hoop teleurstellingen achteraf voorkomen. Op deze bijeenkomst hebben wij monsterdoosjes uitgereikt om u het nemen en opsturen gemakkelijker te maken. Bent u niet aanwezig geweest en wilt u toch een analysepakket, vraag hem dan aan per mail:
[email protected] Erwin Weenig van DCM besprak de belangrijkste aandachtspunten bij het aanleggen van gazons. Ook de laatste stand van zaken op het gebied van onkruidbestrijding kwam aan bod door Aryan van Toorn van Crop Solutions. De stand van zaken rondom Roundup en de middelen uit de zogenaamde ‘laag risico groep’, zoals Cito en Ultima, mogen dit jaar zeker nog gebruikt worden. De fabrikanten zelf gaan ervan uit dat een verbod er helemaal niet in zit. Zeker niet met dit kabinet. We houden u op de hoogte. Alle bezoekers en sprekers bedankt! Albert Snoei
Maïszaadverkoop begonnen
Ook in Het Groene Hart komt op de drogere percelen muizenschade voor. Door het zachte winterweer kunnen deze plaagdieren doorgaan met hun vernielzucht. Er zijn geen toegelaten middelen om hier wat tegen te doen. Het land onder water laten lopen is geen oplossing. De muizen zijn wel weg maar de structuur en het noodzakelijke bodemleven worden daar niet beter van. Schapen maken de leefomstandigheden wel minder voor de muizen, maar dit is ook maar een beperkte oplossing. Inspecteer uw percelen op tijd en neem maatregelen zodra de weersomstandigheden dit toelaten. Hopelijk is doorzaaien voldoende tenzij de schade zo groot is dat er bijna geen levende mat meer is. Dan is opnieuw inzaaien de enigste optie. Wilt u advies voor de beste en snelste optie? Bel gerust (Albert 06-551 861 46).
De verkoop van maïszaden is van start gegaan. De teeltinformatie en rassenkeuzebrochure is u al toegezonden. Naast de noodzakelijke teeltmaatregelen is het kiezen van het juiste ras voor uw situatie een belangrijke beslissing. Voor ons gebied blijft het (zeer)vroege segment de beste keus. De rassen LG 30.211, P8057 en LG 30.223 blijven ook dit jaar ons advies. Voor wie echt vroeg wil oogsten omdat er nog gras ingezaaid moet worden kan kiezen voor de ultra vroege rassen Ambition of Asgaard. Wilt u met ons de juiste keuze maken op basis van onze ervaringen op de demovelden? Wij zijn u graag van dienst!
Albert Snoei
Albert Snoei
www.desamenwerking.nl Provincialeweg Oost 34a
■
Postbus 1
■
2850 AA Haastrecht
■
T 0182-502 344
■
F 0182-502 827
