1
Nr. 6 FEEL TACTIELE MEDIAKUNST tactiel (bn.) [
medium (o.) [Lat.], 1 (media) (eig.) het midden, het middelste; 2 (media) (nat.) middenstof; - oplosmiddel; - (biochem.) incubatievloeistof, b.v. gebruikt om cellen of weefsels in te kweken; 3 (media) middel om iets te bewerkstelligen of over te dragen, syn. hulpmiddel: de krant, de t.v. als medium van informatie, vgl. media;– informatiedrager; … (uit: van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal – Twaalfde, herziene druk; van Dale Lexicografie; Utrecht-Antwerpen)
HET PROJECT “The Medium is the Massage”. Eind jaren ’60 veranderde Marshall McLuhan één letter in zijn visionaire slogan “The Medium is the Message”. Z33 onderzoekt met FEEL deze beweging. Eerst de ervaring, pas dan de boodschap. Langdradige technische instructies lezen is niet nodig om van deze technologische kunst te kunnen genieten. FEEL bestaat uit drie tentoonstellingsluiken en verschillende zijprojecten. De eerste tentoonstelling, FEEL THE OLD, geeft een historisch overzicht van de nieuwe media. Het is geen opsomming van de evolutie in die nieuwe media, maar een visuele samenvatting van de mijlpalen. Edwin Carels en Pieter Van Bogaert, de curatoren van FEEL THE OLD, selecteerden werken van Vito Acconci, Ant Farm, Sadie Benning, Dara Birnbaum, Lynda Benglis, James Byrne, Douglas Davis, VALIE Export, Christophe Girardet, Jean-Luc Godard, Joan Jonas, Mike Kelley, David Larcher, Patrick Lichty, Paul McCarthy, Christof Migone, Charlotte Moorman, Matthias Müller, Michael O’Reilly, Nam June Paik, Steve Reinke, reMi, Pipilotti Rist, Undo, Bas van Koolwijk, Woody & Steina Vasulka, Linda Wallace. De recentste ontwikkelingen in de mediakunst komen aan bod in FEEL THE NEW, het tweede tentoonstellingsluik, met installaties van Anja Kempe, Björn Schülke, Francisco López, Granular Synthesis, Jeffrey Shaw, Magali Desbazeille & Siegfried Canto, Rosa Barba, Ryoji Ikeda, Tommi Grönlund & Petteri Nisunen, Volker Morawe & Tilman Reiff. FEEL THE OLD en FEEL THE NEW lopen van 14 maart tot 6 juni 2004. Tijdens de vernissage, op 13 maart 2004, zijn er performances van Francisco López en DJ Worldinvaders.com. In maart verschijnt een nummer van het mediatijdschrift “AS” rond gevoel, tactiliteit, belichaming en technologie met teksten van o.m. Edwin Carels, Laura U. Marks, Christof Migone, Vivian Sobchack, Pieter Van Bogaert en Dieter Roelstraete. Dit nummer van “AS”, een soort handleiding bij de tentoonstelling, is tijdens de tentoonstellingsperiode te koop bij Z33. Op 19 mei 2004 opent het derde tentoonstellingsluik, FEEL THE YOUNG, waarvoor Z33 een productieopdracht gaf aan vijf jonge Belgische mediakunstenaars.
2
PROGRAMMA Nr. 6.01 FEEL THE OLD Een geschiedenis van de tactiele mediakunst curatoren: Edwin Carels en Pieter Van Bogaert vernissage: zaterdag 13.3.04 om 19u30 tentoonstelling: 14.3.04 tot 6.6.04 Nr. 6.02 FEEL THE NEW Internationale mediakunstenaars vernissage: zaterdag 13.3.04 om 19u30 tentoonstelling: 14.3.04 tot 6.6.04 Nr. 6.03 FEEL THE YOUNG Jonge Belgische mediakunstenaars vernissage: donderdag 19.5.04 om 19u30 tentoonstelling: 20.5.04 tot 15.8.04 Nr. 6.04 FEEL THE STAGE - “9 mm” Coproductie van De Queeste en Z33 In het kader van FEEL werkten Z33 en theatermakersgroep De Queeste samen aan het stuk ‘9mm’. Voor meer info en de speeldata, kan u surfen naar www.dequeeste.be. Nr. 6.05 FEEL THE MANUAL Themanummer van mediatijdschrift AS Themanummer van AS rond gevoel, tactiliteit, belichaming en technologie. maart 2004 te koop bij Z33 voor 6,50 EUR Nr. 6.06 FEEL THE PROCESS Lezing en debat rond de technische problemen van mediakunstenaars In samenwerking met Flanders Multimedia Valley. 12.5.04 Nr. 6.07 FEEL THE BODY Hedendaagse dans en performances 5.6.04 Nr. 6.08 JANUS Presentatie themanummer JANUS rond ‘Man and Machine’ 5.6.04 Nr. 6.09 THEATER OP DE MARKT Link tussen ‘Theater op de Markt’ en tactiele mediakunst augustus 2004
3
4
TACTIELE MEDIAKUNST “The medium is the massage.” Marshall McLuhan FEEL is een project rond tactiele mediakunst en dus staat de ervaring centraal. Geen ellenlange gebruiksaanwijzingen hier. We moedigen u liever aan om eerst de werken te ervaren en daarna pas de uitleg op de volgende bladzijden te lezen. Stap in, op, door of over de installaties in het museum. Bekijk ze, betast ze en beluister ze. Zet uw zintuigen op scherp en neem vooral voldoende tijd voor een zo rijk mogelijke ervaring. De slogan waar we hierboven mee begonnen is van de Canadese mediafilosoof Marshall McLuhan (1911-1980) en dateert van het eind van de jaren zestig. Het is eigenlijk een subtiele wijziging van zijn eerdere formule 'The Medium is the Message'. FEEL is uiteraard ook een tentoonstelling van mediakunst en dus staat ook het medium centraal. Deze tien installaties tonen samen vijftien jaar nieuwe media. In 1989, aan het begin van het digitale tijdperk, verbaasde Jeffrey Shaw vriend en vijand met zijn 'Legible City', een vernuftig, hoogtechnologisch werk waarin de gebruiker navigeert met een fiets als interface. Goed tien jaar later, tijdens de hoogdagen van de digitale cultuur, verbaast Rosa Barba vriend en vijand met 'Flugmaschine', een volledig mechanische installatie waar nog amper technologie aan te pas komt. Het was ook Marshall McLuhan die de media zag als een akoestische ruimte. Het is een ruimte waarvan we ons onmogelijk kunnen afsluiten. Net zoals we de ogen kunnen sluiten, maar niet de oren. Geen toeval dus dat nogal wat installaties hier werken met geluid. In de installaties van Francisco Lopez, Granulaire Synthesen, Ryoji Ikeda of Grönlund & Nisunen wordt de technologie herleid tot een minimum en de ervaring tot een maximum. Deze immateriële media herinneren ons opnieuw aan de materiële wereld waarin vingers dienen om te grijpen en te voelen en niet alleen om te klikken en te slepen. Van McLuhan tenslotte komt ook de idee van media als extensies of verlengstukken van het menselijk lichaam. Meer zelfs, elke extensie is ook een medium. Kleding, huizen, voertuigen, elektriciteit, steden, het alfabet en de televisie, het zijn allemaal media waar we ons mee omringen. De meeste van die media gebruiken we zonder er nog bij na te denken. Ook deze tentoonstelling is pas geslaagd als ze een stuk van uzelf is geworden.
5
Nr. 6.01 FEEL THE OLD EEN GESCHIEDENIS VAN DE TACTIELE MEDIAKUNST OUTER AND INNER SPACE Curator: Pieter Van Bogaert OUTER AND INNER SPACE zet de televisie in de etalage. In deze tactiele videotheek maakt u uw eigen programma. Bij de zes televisies en videospelers in deze ruimte staat telkens een andere thematische selectie van VHS-cassettes. Elk thema benadert op een andere manier de geschiedenis van de tactiele media sinds de jaren zestig. OUTER AND INNER SPACE is een programma voor doe-het-zelvers. Zoek een plaats en een thema, kies een video, stop hem in de speler en druk op start. Spoel na het bekijken de tape terug en zet hem weer op zijn plaats voor de volgende bezoekers. Bij wijze van handleiding volgt hieronder wat uitleg over de thema’s en de video’s.
DE WERKEN EN DE KUNSTENAARS STUDIES IN MYSELF De verkenning van nieuwe technieken is in vele gevallen een exploratie van het eigen lichaam. Van de eerste videocamera’s in de jaren zestig tot de pixelvision in de jaren tachtig of de webcam in de jaren negentig: de ster van het nieuwe medium, dat is de filmer zelf. Hand and Face – NAM JUNE PAIK, VS, 1961, 2’ (uit ‘Rare Performance Documents vol.2’) Paiks eerste film focust op handen en gezicht van de kunstenaar. Button Happening – NAM JUNE PAIK, VS, 1965, 2’ Deze video, opgenomen in 1965 op de dag dat Paik zijn allereerste Sony Portapak uitprobeerde, concentreert zich alweer op de handen, deze keer bij het knopen van zijn jas. Studies in Myself – DOUGLAS DAVIS, VS, 1973, 30’ Van achter een vroege tekstverwerker maakt Douglas Davis ons deel van zijn gedachten. Davis wil een zo direct mogelijk contact met de toeschouwer: “Trying to go into my mind as deep as I can as fast as I can while you are watching it think”. Een verre voorloper van de digitale chatroom. Theme Song – VITO ACCONCI, VS, 1974, 32’ Acconci creëert met zijn typische extreme close-up een intieme relatie met de toeschouwer. “The scene is a living room—quiet, private night—the scene for a come-on—I can bring my legs around, wrapping myself around the viewer—I’m playing songs on a tape recorder—I follow the songs up, I’m building a relationship, I’m carrying it through.” (Vito Acconci) Violin Power – STEINA VASULKA, VS, 1978, 10’ Steina demonstreert hoe ze video speelt op een viool. Een studie van het zelf en een studie van de viool als beeldengenerator. Glass Jaw – MICHAEL O’REILLY, VS, 1991, 20’ In april 1991 brak O’Reilly bij een fietsongeluk zijn kaakbeen en in juli van datzelfde jaar werd hij overvallen met een hersenoperatie tot gevolg. Met een Pixelvision camera – in de jaren tachtig door Fisher Price op de markt gebracht – brengt hij het aangrijpende verhaal van zijn wedervaren.
6
NOISEFIELDS Fysieke geluiden zorgen voor tastbare interferenties op lichaam en beeld. Soundgated Images – WOODY en STEINA VASULKA, VS, 1974, 9’ Een vroeg voorbeeld van het audiotactiele onderzoek naar gelijktijdig gegenereerde beelden en geluiden. Kijken naar geluiden en luisteren naar beelden. Noisefields – WOODY en STEINA VASULKA, VS, 1974, 12’ Een visualisering van het fysieke elektronische signaal en de energie die ervan uitgaat. Sneeuw wordt ruis. TST.02 – BAS VAN KOOLWIJK, Nederland, 2000, 5’ TST.04 – BAS VAN KOOLWIJK, Nederland, 2000, 4’ Five – BAS VAN KOOLWIJK, Nederland, 2002, 3’ Van Koolwijk vertaalt audiosignalen in video en omgekeerd. Powertechno in beeld en geluid. Mobile V – reMi, Oostenrijk, 2000, 3’ Belchic QE – reMi, Oostenrijk, 2000, 4’ Vincit Veritas – reMi, Oostenrijk, 2001, 10’ In deze zuivere composities van abstracte beelden en geluiden – zuivere pixels en signalen – overwint de waarheid.
FEMALE SENSIBILITY Van de performancekunstenaars in de jaren zestig en zeventig tot de cyberfeministes in de jaren negentig – vrouwen hebben altijd een bijzondere rol gespeeld en een volledig eigen stempel gedrukt op de wisselwerking tussen de media en het lichaam. Touch Cinema – VALIE EXPORT, Oostenrijk, 1968, 1’ In deze bekende en beruchte straatperformance nodigt VALIE EXPORT het publiek uit om haar bovenlichaam aan te raken in een doos. Een geestig en confronterend commentaar op de objectivering van het vrouwenlichaam. Left side, Right side – JOAN JONAS, VS, 1974, 7’ Een vroege videoperformance waarin Jonas haar lichaam gebruikt als kunststof en het nieuwe medium als een spiegel en als een scherm. Een confronterende één-op-één-situatie met de toeschouwer. Female Sensibility – LYNDA BENGLIS, VS, 1973, 14’ Twee vrouwen in een extreme close-up omhelzen en kussen elkaar. Op de radio maken mannelijke omroepers veel kabaal – een onbewuste commentaar op het confronterende beeld van de vrouwen. TV-bra Performance – CHARLOTTE MOORMAN & NAM JUNE PAIK, VS, 2’ In haar performances met Nam June Paik wordt Moormans lichaam drager van verschillende nieuwe en oude media. Technology/Transformation: Wonder Woman – DARA BIRNBAUM, VS, 1978, 6’ Birnbaum isoleert beelden uit de tv-serie ‘Wonder Woman’ waarin de echte vrouw transformeert tot superheldin. Pickelporno – PIPILOTTI RIST, Zwitserland, 1992, 12’ Sensualiteit, vrouwelijkheid, seksualiteit en hoe ze worden verbeeld in de nieuwe media. Love Hotel – LINDA WALLACE, Australië, 2000, 6’ Wallace gebruikt fragmenten uit ‘Fleshmeat’, het boek van de Australische internetkunstenares en pionier van het cyberfeminisme Francesca da Rimini over haar leven
7
on line tussen 1994 en 1997. AGAINST VIDEO Video als extensie en soms als obstakel voor het lichaam. Body Tape – VALIE EXPORT, Oostenrijk, 1970, 3’ Tasten, boksen, voelen, horen, proeven en lopen met video. Now – LYNDA BENGLIS, VS, 1973, 10’ Benglis met haar eigen videobeeld in een gefilmde live performance. Cologne Tapes – DOUGLAS DAVIS, VS, 1974, 16’ (Against Video + Burying a camera + Finding Sun) Video is dood, lang leve de video. Davis legt zijn camera als een vondeling op de markt van Keulen, hij begraaft hem en laat hem verrijzen. Media Burn – ANT FARM, VS, 1975, 25’ Op 4 of July ensceneert de Amerikaanse groep Ant Farm de fysieke crash van twee symbolen uit de Amerikaanse cultuur: de auto en de televisie. th
One Way – JAMES BYRNE, VS, 1979, 8’ De camera als prothese, om voelend te kijken, een extensie van de arm van de filmer. Filmen als een blinde. Somersault – WOODY VASULKA, VS, 1982, 5’ Een groothoeklens aan een draad slingert gevaarlijk dicht over de grond. Scénario du Film Passion – JEAN-LUC GODARD, Frankrijk, 1983, 52’ Godard omringt zich door videoapparaten en schermen en maakt samen met de kijker het scenario van de film die hij het jaar voordien draaide. VERTICAL ROLL Het lichaam als extensie en soms als obstakel voor de video. Facing a Family – VALIE EXPORT, Oostenrijk, 1971, 5’ “The world in front of and behind the television screen is the largest video installation that we could ever imagine.” (Pipilotti Rist) Vertical Roll – JOAN JONAS, VS, 1972, 20’ Een vertical roll is een onderbroken videosignaal, een slechte synchronisatie waardoor het beeld gaat rollen. Jonas gebruikt deze materiële hapering als een bezwerend ritme voor een videoperformance die tegelijk een zelfportret is. Florence Tapes – DOUGLAS DAVIS, VS, 1974, 23’ ‘Clothing’, ‘Walking’, ‘Lifting’ en ‘Leaving’ zijn de verschillende hoofdstukken in deze video. Door die alledaagse handelingen met de toeschouwer uit te voeren, bepaalt Davis de plaats van het tv-scherm als go-between. De televisie kan nooit een venster zijn met gelijke zijden. Shoot – VITO ACCONCI, VS, 1974, 10’ Acconci drukt delen van zijn lichaam, vulgair en confronterend, op het scherm. Als een kind imiteert hij de geluiden van schoten en geweld. Hij wuift met zijn penis naar de camera en roept “The savage American is here! I’m everyone’s clown, I’m everyone’s fool.” Videovoid / trailer & text – DAVID LARCHER, VK, 1993, 2 x 30’ Pixels en autobiografie in een delirerend geheel.
8
HOME MOVIES Na de verkenning van het medium, komt de toe-eigening ervan. Het zelf blijft centraal. Home Movies – VITO ACCONCI, VS, 1973, 32’ Een retrospectieve als een familiefilm. Acconci overloopt zijn prille carrière sinds 1969. Door zich regelmatig tot een persoon te richten die zich net buiten het kader bevindt dwingt hij de kijker in een voyeuristische rol. It wasn’t love – SADIE BENNING, VS, 1992, 20’ “Some little fat girl in Ohio is going to make a beautiful movie with her father’s camcorder...” De uitspraak is van Francis Ford Coppola, het meisje was Sadie Benning, de camcorder werd een Pixelvision camera en het resultaat ‘It wasn’t love’. Haar slaapkamer is de plaats waar ze zich glamoureus, sexy en beroemd kan wanen. Fresh Acconci – MIKE KELLEY & PAUL MC CARTHY, VS, 1995, 45’ Paul McCarthy en Mike Kelley herensceneren enkele klassieke video’s van Vito Acconci (‘Claim Exerpts’, ‘Contacts’, ‘Focal Points’, ‘Pryings’, ‘Theme Song’). Ze gebruiken een goed uitgeruste Californische villa en professionele pornoacteurs en maken zo een valse Home Movie. Amsterdam camera vacation – STEVE REINKE, Canada, 2001, 12’ Steve Reinke gaat naar Amsterdam om er te werken. Zijn camera mag mee, maar dan op vakantie. 8 bits or less – PATRICK LICHTY, VS, 2002, 4’ A wrist full of bits – PATRICK LICHTY, VS, 2002, 3’ Close vision – PATRICK LICHTY, VS, 2002, 4’ Pornography of suffering – PATRICK LICHTY, VS, 2002, 2’ Lichty draagt zijn camera op het lichaam, in zijn polshorloge. Hij speelt zelf ook de hoofdrol in de eerste filmpjes die hij draait met zijn wristcam – de camera met de laagste resolutie in de geschiedenis. WATERWAYS Vito Acconci blijft inspireren. Aan het begin van de jaren zeventig maakte hij vier speekselstudies en aan het eind van de jaren negentig start de jonge Canadese kunstenaar Christof Migone een eigen speekseloeuvre. Samen vormen ze een kleine hommage aan de wetware in ons lichaam. Waterways – four saliva studies – VITO ACCONCI, VS, 1971, 22’ Acconci onderzoekt in deze studies de formele, visuele en dynamische eigenschappen van zijn lichaamssappen. Opnieuw gebruikt hij een extreme close-up, in combinatie met het versterkte geluid en betrekt de kijker in zijn lichamelijke ruimte. Hij experimenteert met zijn mond als speekselhouder, tracht het speeksel zo lang mogelijk in te houden en probeert het op te vangen met zijn hand. Spit – CHRISTOF MIGONE, Canada, 1997-1999 Christof Migone vulde tijdens verschillende performances (waaronder een remake van Vito Acconci’s video) een fles met speeksel. “A salivary, of an interior liquid. Fluid which is only public when tied to insults or humiliation. Here, this fluid becomes active, it comes out of a body in order to fill an other. The bottle archives the secretions. The secretions remain inaudible, almost.” (Christof Migone) Vito Acconci’s undoing – UNDO (Christof Migone & Alexandre St-Onge), Canada, 2001, 22’ De soundtrack voor de remake van Acconci’s ‘Waterways’ werd uitgebracht op Migones eigen label, ‘squint fucker press’. Elk hoesje werd met de hand beschilderd en voorzien van een rochel van de kunstenaars.
9
FROM MANUAL TO DIGITAL – DE CINEMA BINNEN HANDBEREIK Curator: Edwin Carels Als in een Wunderkammer wordt de bezoeker geconfronteerd met allerlei intrigerende wetenschappelijke instrumenten. Telkens weer blijkt dat uitvindingen, die aan de grondslag liggen van de cinematografie, eigenlijk in het teken stonden van fysieke waarneming en de ambitie tot simulatie. Het registreren, meten en zo levensgetrouw mogelijk reproduceren van het menselijk lichaam was de voornaamste motivatie achter de experimenten van Joseph Plateau, Etienne-Jules Marey en hun vele opvolgers. Aangevuld met papieren documenten, objecten en enkele demonstraties op kleine beeldschermpjes worden we er in deze zaal aan herinnerd dat de cinema een technologie is die van oudsher een tastbare indruk wil maken. Een tweede constante is dat, lang voor er sprake was van afstandsbediening en interactiviteit, beelden al werden geactiveerd door fysieke handelingen. Het bedienen van een toverlantaarn, het in beweging brengen van een phenakistiscoop, het aanzwengelen van een zoëtrope, het heen en weer spoelen van een filmfragment: geen kijken zonder handelen. VAN MANUEEL TOT DIGITAAL Een tweede ruimte is geheel gewijd aan de video-installatie Manual van Matthias Müller en Christoph Girardet (2002). Deze anthologie van oude filmbeelden toont op suggestieve wijze hoe geen enkele computer tot leven komt zonder dat mensenhanden aan de knoppen zitten. Close-ups van afgedankte technologie uit Amerikaanse SF-televisieseries uit de jaren zestig worden gecombineerd met een vrouwelijke stem uit een Hollywood-melodrama uit de jaren vijftig. Manual laat absolute onthechting botsen met uitvergrote emotie. De registratie van de minutieuze bewerkingen van eindeloze knopjes, schakels en controlepanelen, en de choreografie van de machineachtige lichaamstaal maken dat manual de notie van enige beheersbaarheid van het leven tot een absurditeit reduceert. Een oogstrelende ervaring.
10
Nr. 6.02 FEEL THE NEW INTERNATIONALE MEDIAKUNSTENAARS Loser Raum – ANJA KEMPE, Duitsland, 2002 Schaal 1:1 Voor de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges is de enig mogelijke realistische kaart van de wereld zo groot als de wereld zelf. In ‘Loser Raum’ neemt Anja Kempe die schaal over en projecteert ze een beeld van de kamer op de muren van de kamer zelf. Daardoor ziet u eerst geen verschil tussen het geprojecteerde en het echte beeld. In het midden van de ruimte ligt een platform van vier op vier meter dat uw bewegingen registreert met verborgen weegschalen op de vier hoeken. Die weegschalen besturen een computer die de beelden op de muren doet kantelen. Op die manier ontstaat een simulatie van een vrije zwevende ruimte, het effect van een zwalpend vlot. Een interface waarvoor u letterlijk al uw gewicht in de schaal moet leggen. Jochen Viehoff (Software), Marian Stoll (constructie), Martin Seck (fotografie)
Nervous – BJÖRN SCHÜLKE, Duitsland, 1999 Lichtgeraakt Ze zijn fel oranje, pluizig, nerveus en de kinderen zijn er dol op. De objecten van Björn Schülke – die net als andere kunstenaars in deze tentoonstelling (Anja Kempe, Rosa Barba, Volker Morawe en Tilman Reiff) studeerde aan de Keulse Kunsthochschule für Medien (KHM) – doen een beroep op de teremin-technologie. Dat is het eerste elektronische muziekinstrument uit de geschiedenis, in 1919 uitgevonden door de Russische componist Lev Teremin. De voorloper van de synthesizer zorgde voor het typische zingendezaaggeluid in vele goedkope Amerikaanse sciencefictionfilms uit de jaren vijftig. Het originele instrument bestaat uit een antenne die nooit aangeraakt wordt, maar wel reageert op de nabijheid van de handen van de muzikant. Schülkes teremin is een halve bol, verpakt in fluorescerende pluche en uitgerust met een luidspreker en een servomotor. Daardoor maakt hij niet alleen geluid, hij beweegt ook als u te dicht komt. www.schuelke.org
Two blanc spirits – FRANCISCO LÓPEZ, Spanje, 2004 Kijken met de oren Francisco López luistert al twintig jaar lang naar de wereld. Geluiden van industriële landschappen versmelten in zijn werk met die van de wildernis. IJzingwekkend ijle geluiden krijgen bij hem een duizelingwekkende diepte. Voor FEEL brengt Lopez een transcendentale luisterervaring in twee delen. ‘Untitled # 91’ is een film van ongeveer een uur, die hij met Jorge Simonet maakte. In een enorm traag universum verkent u de grenzen van de auditieve en visuele perceptie. Het tweede deel, ‘Untitled’, is een geluidsprojectie die u geblinddoekt moet ervaren, in absolute duisternis en in dezelfde gesloten kamer. De immersieve werelden van López vragen om uw tijd en toewijding. Door tijdens de projecties niemand in of uit de kamer te laten, ontstaat de vervormde waarneming van tijd en ruimte, typisch voor López. Cinema om de ogen bij te sluiten. www.franciscolopez.net
Lux – GRANULAR SYNTHESIS (Kurt Hentschlager & Ulf Langheinrich), Oostenrijk, 2003 Een muur van geluid Sinds 1991 produceren Kurt Hentschlager en Ulf Langheinrich als ‘Granulaire Synthesen’ extreme audiovisuele situaties. Hun naam verwijst naar het proces waarin kleine stukjes beeld en geluid digitaal samengebracht worden tot een nieuw geheel. Extreem betekent voor ‘Granulaire Synthesen’ meestal massief, waarbij grote schermen en luidsprekers een imponerende muur van beeld en geluid brengen. In ‘Lux’ komt het enige licht in de ruimte van een videoprojector. De densiteit en de beelden worden ondersteund en versterkt door een batterij subwoofers die zorgen voor het fysieke basgeluid. Daardoor wordt elke verandering in het beeld niet alleen zichtbaar, maar vooral voelbaar. www.granularsynthesis.org
11
12
The Legible City – JEFFREY SHAW, Duitsland, 1989 Reizen om te lezen Jeffrey Shaw is sinds de jaren zestig een sleutelfiguur in de nieuwe media en zijn ‘Legible City’ is een klassieker. Shaw realiseerde dit werk vijftien jaar geleden voor het Zentrum für Kunst und Medientechnologie (ZKM) in Karlsruhe. Neem plaats op de fiets en regel zelf de richting en de snelheid waarmee u door het werk rijdt. Er zijn drie ‘leesbare steden’ waaruit u kan kiezen: Manhattan (New York), Amsterdam of Karlsruhe. In elke stad zijn de huizen vervangen door letters die samen teksten vormen. Naargelang uw traject leest u een ander verhaal. In Manhattan kan u kiezen uit een achttal fictieve verhalen van o.a. architect Frank Lloyd Wright, ex-burgemeester Koch, miljonair Donald Trump, maar ook van een taxichauffeur, een stadsgids of een ambassadeur. Voor Amsterdam en Karlsruhe werden historische archiefteksten over de stad gebruikt. www.jeffrey-shaw.net
Tu Penses donc je te Suis – MAGALI DESBAZEILLE & SIEGFRIED CANTO, Frankrijk, 2000 Antipoden Hebt u soms ook het gevoel dat de persoon naast u in de bus of op straat net zo goed aan de andere kant van de planeet had kunnen staan? Afgezien van een vluchtige blik is er zelden contact met de lichamen rond ons. Magali Desbazeille ging te rade bij de Franse filosoof Descartes om dit ingewikkelde probleem op te lossen. Het antwoord is niet ‘Je pense donc je suis’, maar wel ‘Tu Penses donc je te Suis’. Via Descartes introduceert Desbazeille opnieuw het bewustzijn in het menselijke contact. In deze installatie blijven de passanten onbereikbare lichamen aan de andere kant van de vloer, maar als u er dicht genoeg bij gaat staan, krijgt u er wel de innerlijke gedachten bij. Volg de denkende machine en het lichaam wordt geest. www.desbazeille.nom.fr en www.siegfriedcanto.com
Flugmaschine – ROSA BARBA, Duitsland, 2000 Leren vliegen Aan deze 35mm-filminstallatie is niks digitaal. Meer zelfs, u moet zelf plaatsnemen op deze machine om de film in gang te trappen. Deze projector verschilt van andere doordat er geen sluitermechanisme in zit dat de film transporteert en de beelden van elkaar scheidt. Hier wordt het ritme van de beelden bepaald door een stroboscoop. De fietser moet de juiste snelheid vinden om de beeldjes precies te doen passen op het automatisch flitsende licht. De film toont de vlucht van een bij. Door hun vorm en het gewicht van hun lichaam zijn deze diertjes niet echt gemaakt om te zweven. Hun hele leven staat daarom in het teken van leren vliegen. Altijd maar proberen, tot het eindelijk lukt. Dan gaan ze voor even de lucht in. En dan gaan ze dood. www.rosabarba.com
Spectra II – RYOJI IKEDA, Japan, 2002 Een tunnel van geluid Zoals in elke installatie van de Japanse geluidskunstenaar Ryoji Ikeda worden ook hier akoestische fenomenen uitgespeeld tegen de menselijke perceptie. De zuiver elektronische klanken van Ikeda zijn zeer subtiel, net als de vormgeving van dit werk. De dertig meter lange tunnel wordt enkel verlicht door een stroboscoop en enkele laserstralen. Ikeda’s hoge tonen veranderen naargelang uw plaats in de ruimte en zelfs volgens de positie van uw hoofd. Zo vergaat het ook uw ruimtelijke gewaarwording van deze gang die nergens heen leidt. Hoe meer u beweegt, hoe rijker de waarneming. Het strakke ritme in deze peilloze diepte is claustrofobisch maar vooral desoriënterend. http://brainwashed.com/ryoji
13
Ultrasonic – TOMMI GRÖNLUND & PETTERI NISUNEN, Finland, 1996 Parabool Toen Tommi Grönlund en Petteri Nisunen besloten om samen kunst te maken – ze doen dat sinds 1992 – werkten ze reeds als duo aan enkele architectuurprojecten. De ruimte speelt altijd een grote rol in hun werk, net als het licht en het geluid (Grönlund is ook de oprichter van het Finse label ‘Säkhö’, met artiesten als Mika Vainio of Pan[a]sonic). Staal, aluminium, glas en beton zijn hun favoriete materialen. Het resultaat is ontdaan van elke overbodige franje of misleidende associatie. De kunstenaars concentreren zich liever op de relaties tussen de verschillende elementen en de interactie die de toeschouwer daartussen creëert. Voor ‘Ultrasonic’ installeren Grönlund en Nisunen twee parabolische antennes in het museum. Het ultrasone geluid van die schotels verandert naargelang uw plaats in de ruimte. www.gronlund-nisunen.com
PainStation – VOLKER MORAWE & TILMAN REIFF, Duitsland, 2001 PijnPong ‘PainStation’ katapulteert ons enkele decennia terug in de tijd, toen games eenvoudig waren en consoles imposant. Tilman Reiff en Volker Morawe legden voor hun eindwerk aan de Keulse Kunsthochschule für Medien (KHM) de essentie van de computergame opnieuw bij het meubel. Niet het spelletje ‘Pong’ op deze machine is belangrijk, wel de impact van het toestel waarin alles draait rond de PEU ofte ‘Pain Execution Unit’. De speler die het langst de hand op de PEU kan houden, wint. Bij elke foute bal geeft de PEU steeds meer hitte- en stroomstoten op de binnenkant van de handpalm en gaat een zweepje sneller op de buitenkant slaan. Afzien is dus de boodschap in dit spelletje elektronische pingpong – door sommigen al omgedoopt tot ‘PainPong’ – waarin niet langer de score telt, maar wel het incasseringsvermogen. Of zoals Reiff het samenvat: “It’s really about getting the body involved”. www.painstation.de
14
PRAKTISCH OPENINGSUREN TENTOONSTELLINGEN Nr. 6.01 FEEL THE OLD Nr. 6.02 FEEL THE NEW van 14.3.04 tot 6.6.04, vleugel ‘58 OPGELET! NIEUWE OPENINGSUREN TENTOONSTELLINGEN VLEUGEL ’58 maandag: gesloten dinsdag tot zaterdag: 11u00-18u00 zondag en feestdag: 14u00-17u00 GROEPEN kunnen de tentoonstellingen ook buiten de gewone openingsuren bezoeken. Voor meer informatie en groepsreservaties: 011 29 59 60 of
[email protected] ADMINISTRATIE maandag tot vrijdag:
09u00-17u00
ADRES Z33 Zuivelmarkt 33 B-3500 HASSELT T:+32 (0)11 29 59 60 F:+32 (0)11 29 59 61
[email protected] www.limburg.be/z33
WEGBESCHRIJVING MET DE AUTO vanuit ANTWERPEN: via de E313 tot verkeerswisselaar in Lummen, vervolgens richting Luik tot afrit 28 - Hasselt centrum vanuit BRUSSEL-LEUVEN: via de A2 tot verkeerswisselaar in Lummen E313, vervolgens richting Luik tot afrit 28 - Hasselt centrum vanuit EINDHOVEN: via N-69 richting Valkenswaard, grensovergang N715 via Neerpelt, Helchteren, Houthalen, Zonhoven, Hasselt centrum vanuit AKEN: via de E40 afrit 34 via A601, oprit E313 tot afrit 29 Hasselt-Oost, N20 tot Hasselt centrum Eens in het centrum van Hasselt de kleine ring (Groene Boulevard) volgen (linker rijvak) en ter hoogte van het Ibis Hotel (rechts van de Boulevard) links afslaan (standbeeld Van Veldeke), vervolgens komt u via de Dorpsstraat, de Minderbroedersstraat, de Paardsdemerstraat, kleine bocht naar rechts, aan Zuivelmarkt 33. De toegang via het poortgebouw ligt links van u. U kan uw auto parkeren op de parking onder het Kolonel Dussartplein. MET DE TREIN EN DE BUS U neemt de trein tot station HASSELT. Aan het station in Hasselt vertrekt ongeveer om de 5 minuten een gratis boulevardbus. U stapt uit aan het Kolonel Dussartplein en neemt de Badderijstraat. Aan het einde van de Badderijstraat slaat u rechts in (Zuivelmarkt). u wandelt het begijnhof / Z33 binnen via het poortgebouw aan uw rechterkant.
15
Kunstencentrum Z33 is een initiatief van de provincie Limburg.
