Nr. 5. Nieuws uit. Israël & Amerika בית שלומ

Nieuws uit

Mei 2014 / 5774

Nr.

5

Israël &

Amerika

‫בית שלומ‬

INhOUD MAART 2006

Beth-Shalom Israëlreis 2014 Nieuws uit Israël

beth-shalom, postbus 193, 3940 AD Doorn telefoon 0343 477288 fax 0343 477447 E-mail: [email protected]

Abonnementen: Beth Shalom, Postbus 193, 3940 AD Doorn, tel. 0343 477288 Giften: Giro 94400 t.n.v. Beth-Shalom Doorn Betalingen: Giro 409200 t .n.v. Middernachtsroep Doorn Voor België: postgiro 000 1088428 88 (in Brussel) t.n.v. Middernachtsroep Doorn «Nieuws uit Israël» verschijnt ook in het Duits, Frans, Engels, Spaans, Portugees, Hongaars en Roemeens. Alleen in de betreffende landen. Abonnementsprijs: (jaarlijks) Nederland: EUR 16.20 België: EUR 16.20, Vanuit Nederland naar andere landen in Europa: EUR 25.20, Buiten Europa en Suriname: EUR 31.20. Abonnementen lopen een jaar (beginnend telkens in januari) en worden automatisch met een jaar verlengd, wanneer het niet voor 31 oktober wordt opgezegd. Israëlreizen: Beth-Shalom-Israëlreizen: Postbus 193, 3940 AD Doorn tel. 0343 477288

! s n a k e t s t a a L +++ Gastenhuis in Israël: Beth-Shalom, P.O.B. 6208, Haifa 31060/Karmel Israël tel. 00972-4-83774-81

Testamentaire beschikkingen: (via een notaris) «Ik legateer vrij van rechten en kosten aan de Stichting: Zendingswerk Middernachtsroep statutair gevestigd te LEIDEN en geregistreerd onder nummer .41166018. bij de Kamer van Koophandel Rijnland, een bedrag van EUR…»

g o n Nu

+ + + n e d l e aanm

EDITORIAL 3

door Fredi Winkler

bIjbELsE bOODschAp 5

Die De opwekking als een parallel van Lazarus – met Israël

In de voetsporen van Jezus door het Heilige Land A c h T E R G R O N D I N F O R M AT I E U I T I s R A E L

YESHUA EN ISRAEL 8 De «Negev-versie» van het Hebreeuws Nieuwe Testament

Gedachtig aan het feit, dat alle menselijke kennis slechts onvolkomen is (1 cor. 13:9), geven de auteurs voor eigen verantwoording hun persoonlijke visie weer

Protest tegen Israël Wisseling van tapijten ten tijde van Jezus Bescherming ook bij nacht Arabische «Oscar Schindler»? De haat van de Arabische wereld op de Joden Internetportaal voor historische landkaarten Beweringen en feiten Een plan van 50 jaar voor Israëls zeehavens «Telefonitis» van de Israëli’s Jodin in het parlement van Bahrein Israël onder de koplopers Uitbouw van de economische samenwerking Israëlische wijnen Toerisme van de oligarchie Steeds meer treden tot de islam toe Haim Saban: helemaal aan de top Hezbollah bewapent zich weer Iran koopt Libanezen Flavius Josephus had gelijk Israëls militaire geheime dienst waarschuwt «Intelligente bommen» uit de USA «Forbes» eert drie Israëli’s Postbus 193 Materiaalwetenschap [email protected] speciaal gebied Wie is GabiDoorn Ashkenazi? www.middernachtsroep.nl 3940 AD

12 - 21 september 2014 met Govert Roos

Initialen van de auteurs en bronvermeldingen in dit nummer: CM = Conno Malgo; FW = Fredi Winkler; ZL = Zwi Lidar Voorpagina: NUI

9 10 10 11 11 11 12 13 14 14 15 15 16 16 17 18 18 18 19 20 21 21 22 22

Voor de inhoud van vreemde web-pagina’s waarnaar verwezen werd kunnen wij niet aansprakelijk worden gesteld. Wij verklaren hiermee uitdrukkelijk, dat op het tijdstip van het tot stand brengen van de link geen illegale inhoud op de verbonden websites herkenbaar waren. Op de actuele en toekomstige vormgeving, de inhoud of de auteursrechten van de verbonden sites hebben wij geen invloed. Voor illegale, foute of onvolledige inhoud en vooral voor schade, die uit het aanklikken of niet aanklikken van zulke aangeboden informatie ontstaat, is alleen de aanbieder van de site verantwoordelijk, naar wie verwezen werd, niet degene, die enkel via links naar de bewuste publicaties verwijst.

aanmelding & informatie

Beth-Shalom-Reizen

0343 477 288

www.beth-shalom.co.il

EDITORIAL

GELIEFDE VRIENDEN VAN IsRAëL

14 21

4

VOORpAGINA: IsRAëL EN AMERIkA

7

Korte berichten

8

Van Abbas valt geen handtekening te verwachten

10

“De betekenis van Israël als staat van het Joodse volk”

11

Opmerkelijk bezoek van Merkel aan Israël

12

Het Joodse aspect van het conflict in Oekraïne

13

Gevaar aan Israëls noordgrens

14

Iraans geschuif met wapens ontmaskerd

15

“Israël is lang niet meer in zo’n goede positie geweest...”

16

De situatie van de christenen in Syrië

17

Tatoeagestempel van nazi’s gevonden

18

Meer afnemers van de Israëlische gasvoorraden

19

Israëlprijs voor ontwikkeling van medicijn tegen Alzheimer

20

Nieuw certificaat voor Assaf Harofeh

21

bIjbEL EN IsRAëL De laatste aanval op Israël

Veel christenen vragen zich momenteel af of de vier opeenvolgende maansverduisteringen in 2014 en 2015, die telkens precies op de bijbelse Joodse feestdagen Pesach en Soekoth vallen, misschien een profetische betekenis voor de eindtijd hebben. In de afgelopen 2000 jaar is deze constellatie acht keer opgetreden, de drie laatste keren in samenhang met belangrijke gebeurtenissen voor het Joodse volk. In 1493-94 in verband met de verdrijving van de Joden uit Spanje. In 1949-50 in verband met de stichting van de staat Israël. En in 1967-68 in verband met de Zesdaagse oorlog en de hereniging van Jeruzalem onder Joods bestuur. Met het oog op de eindtijd spreekt Jezus heel duidelijk over tekenen aan de hemel, zoals in Lukas 21:25 en 26 geschreven staat: “En er zullen tekenen zijn in zon, maan en sterren, en op de aarde benauwdheid onder de volken, in radeloosheid vanwege het bulderen van zee en golven. En het hart van de mensen zal bezwijken van vrees en verwachting van de dingen die de wereld zullen overkomen, want de krachten van de hemelen zullen heftig bewogen worden.” Als we er echter andere Bijbelgedeelten op naslaan, begrijpen we dat de profetie over de eindtijd over veel traumatischer gebeurtenissen spreekt dan slechts maan- of zonsverduisteringen, zoals het ook aan het eind van het geciteerde vers staat: “Want de krachten van de hemelen zullen heftig bewogen worden”. Het zullen gebeurtenissen zijn die worden veroorzaakt door heftige kosmische bewegingen. De profeet Joël is hierover in hoofdstuk 2:30-31 misschien wel het duidelijkst, als hij schrijft: “Ik zal wondertekenen geven aan de hemel en op de aarde: bloed en vuur en rookzuilen. De zon zal veranderd worden in duisternis en de maan in bloed, voor die dag van de HERE komt, die grote en ontzagwekkende.” Hier gaat het duidelijk over geweldige gebeurtenissen die de mensheid angst en schrik zullen aanjagen. Met de rookzuilen worden misschien vulkanische uitbarstingen bedoeld die zo geweldig zullen zijn dat ze een verduistering van zon en maan tot gevolg zullen hebben. Maar wellicht zijn deze nu voorkomende maansverduisteringen op de Joodse feestdagen wel een teken, een waarschuwing van God aan het volk Israël, dat er voor Israël beslissende gebeurtenissen voor de deur staan, temeer omdat volgens Joodse opvatting enerzijds een zonsverduistering een teken voor de volken is en anderzijds een maansverduistering een teken voor Israël. Het is zeker goed dat degenen die de Heer en Zijn Woord kennen, achtgeven op de tekenen waar de Bijbel over spreekt, juist ook omdat er in Joël 2:30 staat dat God waarschuwingstekens zal geven voordat de grote en geduchte dag des Heren komt. Ik denk dat dergelijke waarschuwingstekens, zoals de nu voorkomende, in het bijzonder aan hen gegeven zijn die het Woord van God kennen, want de wereld zal niet inzien dat er een goddelijke boodschap achter kan zitten. Zo was het toch ook met Abraham, die een vriend van God werd genoemd, als er in Genesis 18:17 staat: “De HERE zei: Zal Ik voor Abraham verbergen wat Ik ga doen?” In Johannes 15:15 noemt de Heer Zelf ons vrienden: “Ik noem u niet meer slaven, want een slaaf weet niet wat zijn heer doet, maar Ik heb u vrienden genoemd, omdat Ik u alles wat ik van Mijn Vader gehoord heb, bekendgemaakt heb”. Ik ben dankbaar dat we als vrienden van onze hemelse Heer de tekenen van de tijd mogen verstaan en ons er naar kunnen oriënteren. Als vrienden van onze Heer verbonden groet u hartelijk met shalom,

uw Fredi Winkler Nieuws uit Israël | 5/2014

3

IsRAëL EN AMERIkA

cOVERsTORy

Israël &

Amerika

De VS zijn het land en de wereldmacht die Israël altijd weer hebben geholpen en gesteund. Daarom volgen hier artikelen die de betrekkingen van de VS met Israël vanuit verschillende gezichtspunten belichten. Enerzijds staan de VS achter Israël, zo ook de meerderheid van de bevolking, anderzijds zetten ze Israël geweldig onder druk om Palestijnse gevangenen met bloed aan hun handen vrij te laten en het land op te delen voor een tweestatenoplossing. Nogmaals zij er hier aan herinnerd dat er nog nooit in de geschiedenis een Palestijnse staat is geweest en dat het land Israël toebehoort. Niemand minder dan God Zelf heeft Israël het land gegeven. Daar zijn talrijke Bijbelverzen als bewijs voor: Genesis 12:7;17:8; Jozua 1:2-4, enzovoorts. Daarover gaan de artikelen op pag. 10 en 15. Het valt niet geheel van de hand te wijzen als exegeten van de bijbelse profetie de rol van de VS proberen te vergelijken met die van Kores, de wereldheerser uit de antieke oudheid, die van GOD de opdracht kreeg de Joden

4

Nieuws uit Israël | 5/2014

te steunen en naar Eretz Israel te laten terugkeren om in Jeruzalem de tempel te herbouwen (vgl. Jes. 44:28 en 45:1-4). Als u de volgende beide artikelen leest, zult u de samenhang nog beter begrijpen. De VS zijn overigens niet voor niets de grootste en sterkste wereldmacht aller tijden geworden, maar op grond van Gods belofte: “Ik zal zegenen wie u zegenen, en wie u vervloekt, zal Ik vervloeken” (Gen. 12:3). Natuurlijk weten we wel dat op een dag ook de VS zich net als alle andere landen tegen Israël zullen keren (vgl. Zach. 12:1-4; 14:2-4; vgl. het artikel ‘De laatste aanval op Israël’, pag. 21). Verder zegt de bijbelse profetie niets over Amerika, ook al zouden de VS als westers land best een deel van het herlevende Romeinse rijk kunnen zijn. Het Romeinse rijk van de eindtijd kan meer dan alleen Europa omvatten. Maar als het zo ver is dat allen landen tegen Jeruzalem optrekken, zal de Heer Jezus terugkomen en zullen Zijn voeten op de CM∎ Olijfberg staan als Hij Zijn volk verlost!

IsRAëL EN AMERIkA

ObAMA VANwEGE IsRAëL ONDER VUUR Als het om kwesties van buitenlandse politiek gaat, krijgt de Amerikaanse president Obama van veel mensen een slecht cijfer. En op basis van de ontwikkelingen in Oekraïne en op het schiereiland de Krim zien zijn critici zich opnieuw in hun oordeel bevestigd.

D

De lijst van missers op het gebied van de buitenlandse politiek van de huidige Amerikaanse president Barack Obama is volgens zijn critici lang, heel lang. Als je de lijst volgt, moet je als eerste het conflict tussen Oekraïne en Rusland noemen, waarin de VS niet echt positie hebben gekozen en gewoon zwijgend aan de kant zijn blijven staan. Dan is daar Obama’s koers ten opzichte van Iran, van sancties tot onderhandelingen waarvan het resultaat meer dan twijfelachtig is. Dan staat Obama’s aarzelende houding tegenover de ontwikkelingen in de Syrische burgeroorlog ter discussie. Hoewel hij luidkeels over bepaalde grenzen sprak die onder geen beding overschreden mochten worden, was dat precies wat de Syrische dictator Bashar al Assad deed. En toen Obama daarop had moeten optreden, aarzelde hij. Toen de Amerikaanse vloot eindelijk bij Syrië was samengetrokken, had hij zich door niets te doen in een slechtst denkbare positie gemanoeuvreerd. Je kunt deze lijst nog aanvullen met de gebeurtenissen van de zogenaamde Arabische lente en dan vooral die in Egypte. Je kunt ook zijn bemoeienissen toevoegen om vrede tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit te bewerkstelligen. Obama‘s politieke manoeuvres plaatsen in het beste geval een levensgroot vraagteken achter zijn vermogen en zijn competenties om in zijn positie als president van de Verenigde Staten invloed uit te oefenen.

Veel mensen die boos waren toen hij met de Nobelprijs voor vrede werd onderscheiden, en die de onderscheiding een lauwerkrans vooraf noemden, zien zich nu in hun ongenoegen bevestigd. In Israël neemt men de zwakke buitenlandse politiek van Obama ook waar, maar men zwijgt liever. Juist met het oog op de huidige situatie in het Midden-Oosten vindt Israëls politieke leiderschap het niet verstandig om zich met de Amerikaanse president aan te leggen en een fiasco te riskeren. Een lid van de Israëlische regering, minister Moshe Jaalon van Defensie, kon echter niet zijn mond houden. Hij uitte

zijn ongenoegen over Obama’s zwakte en missers weliswaar achter gesloten deuren, maar zijn opmerkingen drongen toch door tot de openbaarheid. Jaalon bekritiseerde niet alleen Obama, maar uitte in één adem ook zijn conclusie: Israël kan alleen op zichzelf vertrouwen, vooral als het over het Iraanse kernonderzoekprogramma gaat. Jaalon moest uiteindelijk zijn excuses aanbieden voor zijn uitlatingen. Israël zal wel oppassen om kritiek op Obama te uiten; in de VS ziet dat er anders uit. In de VS wordt de kritiek op de huidige regering en ook op de manier van leiding geven van president Obama steeds luider. Tot nu toe heeft de Amerikaanse senator Ted Cruz zich er heel duidelijk over uitgelaten. Cruz, die als republikein tot de oppositie behoort, ging tegen Obama tekeer, allereerst vanwege de crisis op de Krim, maar daarna maakte hij de Amerikaanse president ook zeer ernstige verwijten vanwege diens Midden-Oosten politiek: “Obama is de meest Israëlvijandige president van de moderne geschiedenis”, zei hij. En hij stak zijn mening niet onder stoelen of banken: “De verzoenende politiek van de president ten opzichte van Iran bereidt de weg voor om miljoenen Israëli’s of zelfs Amerikanen af te slachten”. Deze in aanzien staande senator, die al genoemd wordt als mogelijke presidentskandidaat voor de verkiezingen van 2016, is verder van mening dat zowel president Obama als zijn minister van Buitenlandse Zaken John Kerry de onderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit op een enorm slechte manier leiden. Zijn opvatting is dat de VS tot taak hebben om bij het “bereiken van een vredesregeling te helpen”, maar onder geen beding “de veiligheid van Israël mogen ondermijnen”. Daarnaast zijn de VS de “speciale betrekkingen met Israël” verplicht, die hij door Obama en diens regering eveneens verwaarloosd ziet worden. Daarom zei hij onomwonden dat het niet aangaat om de Palestijnen te laten doorgaan “aan terreur vast te blijven houden en tegelijk voortdurend te weigeren de joodse staat te erkennen”. En hij concludeerde: “Dan mag er geen vredesverdrag komen”. ZL∎ Nieuws uit Israël| 5/2014

5

IsRAëL EN AMERIkA

Peter Roskam, afgevaardigde van de Republikeinse partij: “hET hUIs VAN AFGEVAARDIGDEN hEEFT DAARMEE OpNIEUw bEVEsTIGD DAT ER TUssEN DE Vs EN IsRAEL bIjzONDERE EN OOk MOEDIGE bETREkkINGEN bEsTAAN, EN hET hEEFT DAARNAAsT VERkLAARD DAT IsRAëL hET REchT Op zELFVERDEDIGING hEEFT”.

AMERIkA’s OpMERkELIjkE pRO-IsRAëL hOUDING Terwijl er van de zijde van het Witte Huis (lees: van de kant van de Amerikaanse regering onder president Barack Obama) druk op Israël wordt uitgeoefend, bekende het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden ook kleur en maakte het zijn steun aan Israël bekend.

B

Binnenkort zijn er verkiezingen voor het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, dat samen met de Senaat de twee Kamers van het Amerikaanse Congres vormt. De afgevaardigden van het Huis van Afgevaardigden zijn rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordigers die door hun staten zijn afgevaardigd. Het Huis van Afgevaardigden is nu met een besluit in het openbaar getreden, dat gezien de lijn van de huidige regering van de Verenigde Staten best opmerkelijk is. De afgevaardigden verklaarden Israël tot “centrale strategische partner van de VS”. Dat is een unieke verklaring, die de Joodse staat een hoge status verschaft

6


die geen enkele andere bondgenoot van de VS geniet. Het met een overgrote meerderheid genomen besluit – 410 stemmen vóór tegen één enkele stem tegen bij in totaal 435 afgevaardigden – bevat daarnaast de oproep tot een nog nauwere samenwerking, onder andere op het gebied van de ontwikkeling van raketafweersystemen, het uitbreiden van de Amerikaanse wapenarsenalen in Israël voor noodgevallen en interne veiligheid, energie en landbouw. Afgevaardigde Peter Roskam van de Republikeinse partij behoort tot de initiatiefnemers van deze verklaring. Hij legde uit: “Het Huis van Afgevaardig-

den heeft daarmee opnieuw bevestigd dat er tussen de VS en Israël bijzondere en ook moedige betrekkingen bestaan, en het heeft daarnaast verklaard dat Israël het recht op zelfverdediging heeft. De fragiele situatie in het Midden-Oosten – van het Iraanse streven om in het bezit van kernwapens te komen tot de in Syrië woedende burgeroorlog en de politieke aardbeving in Egypte – benadrukt zonder uitzondering de betekenis die het bestaan van de Joodse staat toekomt, die in de vorm van een veilig en stabiel Israël gegarandeerd moet blijven.” Roskam gaf verder blijk van een grote dosis vertrouwen dat dit besluit ook door de Senaat, de Tweede Kamer van het Amerikaanse Congres, zal worden overgenomen en dan in de vorm van een officiële declaratie van de Verenigde Staten door president Obama zal worden ondertekend en daarmee geratificeerd. De Joodse lobby in Washington, AIPAC (The American Israel Public Affairs Commitee), begroette dit besluit nadrukkelijk en noemde een verdergaand besluit in de vorm van een wet wenselijk en een “dramatische bekrachtiging van de betrekkingen tussen de beide bondgenoten VS en Israël, die gezien de bedreigingen en de nieuwe uitdagingen in het Midden-Oosten van een bijzondere relevantie zijn”. ZL∎

KORTE BERICHTEN

korte berichten ` Half maart werd Sderot massiever beschoten dan al jaren het geval is. Binnen de kortste keren werden er tientallen Qassam raketten in de richting van de stad afgevuurd. Desondanks had Israël nauwelijks gewonden te beklagen, ook niet toen het raketvuur werd uitgebreid naar de steden Asjkelon en Asjdod. De meeste getroffenen waren shockslachtoffers.

` Hamas in de Gazastrook bevindt zich in de zwaarste financiële crisis sinds de machtsovername van zeven jaar geleden. Het betaalt bijna geen salarissen meer uit. Hamas is twee derde van de inkomsten kwijtgeraakt omdat Egypte de smokkeltunnels vernietigt. Volgens gegevens van de Egyptenaren hebben ze tot nu toe 1370 van dergelijke tunnels verwoest. Verder is het weinig hoopvol voor Hamas dat Egypte er over nadenkt om Hamas tot terroristische organisatie te verklaren.

` Tunesië verbood de Israëlische passagiers van een Noors cruiseschip deel te nemen aan een toeristische excursie aan land. De bedrijfsleiding besloot onmiddellijk daar niet voor te buigen: “Wij willen Tunesië en ook andere havens in de hele wereld laten weten dat wij een dergelijke willekeurige discriminatie van onze gasten niet tolereren”.

` Uit ambtelijke bronnen blijkt dat Netanjahu in de vijf jaren van zijn ambtsperiode gemiddeld 1443 nieuwe woningen per jaar in nederzettingen heeft laten bouwen. Onder zijn voorganger Ehud

Olmert (2006-2008) waren dat er 1702. Daarvoor had Ariel Sharon (2001-2006) gemiddeld 1652 woningen per jaar laten bouwen.

bedrijf PointGrab heeft op de belangrijkste beurs voor mobiele telefonie ter wereld, het Mobile World Congress in Barcelona, de prijs voor de meest innovatieve app gewonnen. Daarmee ging deze prijs opnieuw naar Israël.

` Israël en de VS hebben een contract getekend om het raketafweersysteem IJzeren Koepel verder uit te bouwen. De VS bevorderen met 429 miljoen dollar de productie van nog meer afweersystemen evenals de opleiding van personeel voor de bediening ervan. IJzeren Koepel kan raketten met een reikwijdte tot 50 km afvangen en levert in Israël al enige jaren uitstekende prestaties.

` De Jeruzalemmer universiteitskliniek Hadassah verkeert in financiële moeilijkheden. Mismanagement en verkeerde planning hebben er toe geleid dat salarissen niet meer werden uitbetaald en leveranciers nul op het rekest kregen. Een rechterlijke uitspraak maakte staken onmogelijk en stelde een termijn vast waarbinnen er een plan moet worden ontwikkeld om het ziekenhuis weer gezond te maken.

` De wet op de verhoging van de kiesdrempel om als partij in het Israëlische parlement te kunnen komen is van kracht geworden. Velen zien er een ‘ondemocratische’ stap in, omdat vooral de kleinere Arabische partijen benadeeld zouden worden. Uit onderzoek van de universiteit van Haifa blijkt echter dat juist deze partijen van de wet kunnen profiteren als ze zich aaneensluiten en dat ze hun vertegenwoordiging in de Knesset zelfs nog kunnen vergroten.

` De marathon van Tel Aviv registreerde ongeveer 25% meer deelnemers. In totaal namen er zo’n 40.000 lopers en loopsters aan deel. Een loper uit Kenia won de marathon, die als een initiatief van de toenmalige burgemeester Dizengoff in 1934 voor het eerst werd gelopen.

` In Nazareth, de grootste Arabische stad van Israël, was de christen Jerayssi al sinds 1994 burgemeester, hoewel christenen er al jaren een minderheid vormen. Na een besluit van het hooggerechtshof zijn er nieuwe burgemeestersverkiezingen geweest, waarbij de burgemeester in functie het verloor van zijn islamitische tegenkandidaat Ali Salam.

` Een Arabische burger van Israël is samen met een Palestijnse handlanger van de Westoever tot een lange gevangenisstraf veroordeeld, omdat hij in november 2012 (tijdens de militaire operatie Verdedigingszuil) een bom in een bus in Tel Aviv had geplaatst die hij via een mobiele telefoon liet afgaan. Bij de aanslag raakten 24 personen gewond.

` Een speciale commissie van de Knesset

` De selfie-app CamMe van het Israëlische

die voor de rechtvaardige lastenverdeling bij de nieuwe regeling van de mili-

Uit ambtelijke bronnen blijkt dat Netanjahu in de vijf jaren van zijn ambtsperiode gemiddeld 1443 nieuwe woningen per jaar in nederzettingen heeft laten bouwen. Onder zijn voorganger Ehud Olmert (2006-2008) waren dat er 1702. Daarvoor had Ariel Sharon (2001-2006) gemiddeld 1652 woningen per jaar laten bouwen

BENJAMIN NETANJAHU liet gemiddeld

1.443

nieuwe woningen per jaar in nederzettingen bouwen.

EHUD OLMERT liet gemiddeld

1.702

nieuwe woningen per jaar in nederzettingen bouwen.

ARIEL SHARON liet gemiddeld

1.652

nieuwe woningen per jaar in nederzettingen bouwen. Nieuws uit Israël| 5/2014

7

KORTE BERICHTEN

taire dienst verantwoordelijk is, heeft de verkorting van de reguliere diensttijd voor mannen van 36 tot 32 maanden ingewilligd.

` Memmingen, het vliegveld van Allgäu, krijgt in de zomer weer een nonstopverbinding met Tel Aviv. Elke vrijdag gaat het dan met Israir Airlines vandaar naar Israël en weer terug. De verbinding wordt ook benut door Israëlische reisbureaus, die hun gasten rondreizen in ZuidDuitsland aanbieden.

` Ooit was Maariv de meest gelezen krant van Israël. Het blad verkeert al ruim een jaar in financiële moeilijkheden en lijkt er helemaal mee te moeten stoppen. Ondanks een nieuwe investeerder en aantrekkelijke abonnementen blijft de uitgave van de krant een verliesrijke zaak.

anderen verhoogd kunnen worden.

` Het internationale ratingbureau Moody’s heeft het Israëlische banksysteem weer als ‘stabiel’ aangemerkt. De afgelopen twee jaar viel de waardering negatief uit omdat men de wereldwijde economische situatie een belemmering voor Israëls groei vond. Voor 2014 verwacht Moody’s een groei van 3,4% voor Israëls totale economie.

` Egypte zag af van het aanbod van Israël om de slachtoffers van de terroristische aanslag aan de Egyptisch-Israëlische grens bij Taba in het nabije ziekenhuis van Eilat te behandelen en vloog de gewonden honderden kilometers verder, naar de dichtstbijzijnde ziekenhuizen in de Sinaï.

` De landen Chili, Colombia, Mexico en ` In een depot van het Israel Museum in Jeruzalem heeft men kleine snippers van de Dode Zeerollen ontdekt, die daar met andere voorwerpen waren opgeslagen en in vergetelheid geraakt. Nu wil men ook deze stukjes, die maar zo groot als een lens zijn, ontcijferen.

` Rechter Edmond Levy, die onder andere de moordenaar van Rabin achter de tralies zette en nog andere spectaculaire processen heeft geleid, is op 72-jarige leeftijd gestorven. De latere rechter van het hooggerechtshof was op 9-jarige leeftijd in 1951 met zijn familie van Irak naar Israël geëmigreerd en had aanvankelijk als aanhanger van Likud in de plaatselijke politiek carrière gemaakt.

` Kansen op een medaille bij de Olympische Winterspelen van Sotsji hadden de vijf Israëlische sporters – de kunstschaatsers Alexei Bytsjenko, Evgeni Krasnopolski en Andrea Davidovich, de shorttracker Vladislav Bykanov en skister en slalomspecialiste Virgile Vandeput – niet. Maar wat bijna niemand heeft gemerkt: net als de ongeveer 20.000 overwegend Noord-Amerikaans-Joodse gasten, troffen ze koosjer eten en een religieuze infrastructuur waar ze gebruik van konden maken. De Joodse gemeente van Sotsji telt 3000 leden.

` De Israëlische regering heeft besloten de financiële steun van overlevenden van de holocaust te verhogen, zodat meer overlevenden extra pensioenbetalingen kunnen genieten en de pensioenen van

8


Peru behoren tot de Pacifische Alliantie. Costa Rica bevindt zich in de opnameprocedure. Tijdens een zitting in het Colombiaanse Cartagena nam men vijf landen met waarnemersstatus op: Israël, Finland, India, Marokko en Singapore. Daarmee kwam hun aantal op 30. Andere landen zijn de VS, Canada, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland en Turkije.

` Finlands premier Jyrki Katainen beschouwt Israël als voorbeeld voor de vernieuwing van de economie van zijn land. Beide landen komen sterk overeen in uitgangspunten en streven, zo zei hij.

` Israël heeft voor het eerst deelgenomen aan een zitting van de VN landengroep JUSCANZ. Daarmee behoort Israël tot een belangrijke belangengroep in de derde commissie van de VN, die zich bezighoudt met de thema’s mensenrechten en sociale politiek. De JUSCANZ groep bestaat uit democratische industrielanden die niet tot de EU behoren, zoals de VS, Canada, Australië, Japan, Nieuw Zeeland, Zuid-Korea en Noorwegen. Israëls ambassadeur bij de VN Ron Prosor zei erover: «Er is een historische onrechtvaardigheid gecorrigeerd. Wie de mensenrechten hooghoudt dient dit bericht te vieren. Israëls toetreding maakt duidelijk dat de internationale gemeenschap onze democratie waardeert. In het Midden-Oosten, een regio waar vrouwen gestenigd en minderheden vervolgd worden, staan wij pal als een baken van mensenrechten, gelijke rechten en vrijheid.» AN∎

GAsTcOMMENTAAR

VAN AbbAs VALT GEEN hANDTEkENING TE VERwAchTEN Professor Shlomo Avineri heeft op het Instituut voor politieke wetenschappen van de Hebreeuwse universiteit te Jeruzalem gedoceerd. De emeritus-academicus staat te boek als een uitmuntend kenner van de politieke realiteit in het Midden-Oosten. De Israëlische ambassade in Berlijn heeft een commentaar van hem dat in de krant Haaretz was verschenen, gepubliceerd. Hij schreef:

AchTERGRONDINFORMATIE UIT ISRAËL

OLMERT wAs bEREID VERDER TE GAAN DAN ELkE ANDERE IsRAëLIschE REGERINGschEF VOOR hEM. Hij kwam ver tegemoet aan de Palestijnse eisen, ook over vragen die Jeruzalem, het dal van de Jordaan en een mogelijke gebiedsruil betroffen.

E

Ehud Olmert heeft als premier 36 (of was het 37?) keer Mahmoud Abbas, de president van de Palestijnse Autoriteit (PA), ontmoet zonder tot een overeenkomst met hem te komen. Het hield hem er echter niet van af om onlangs in een tv interview te zeggen dat hij Abbas als partner voor een overeenkomst beschouwt. Olmert was bereid verder te gaan dan elke andere Israëlische regeringschef voor hem. Hij kwam ver tegemoet aan de Palestijnse eisen, ook over vragen die Jeruzalem, het dal van de Jordaan en een mogelijke gebiedsruil betroffen. Hij bood aan om 70.000 bewoners van nederzettingen te evacueren en in een humanitair gebaar de terugkeer van 5000 Palestijnse vluchtelingen (of hun nakomelingen) mogelijk te maken. Dit onderstreepte zijn overtuiging dat Israël pijnlijke compromissen moest aangaan. Zijn moed en vastberadenheid waren, gezien zijn politieke verleden, bewonderenswaardig. Maar wat was het resultaat van al die bemoeienis? Olmert heeft Abbas tientallen keren aangeboden een document met de Israëlische concessies te ondertekenen, maar deze weigerde. Olmert verklaart dat Abbas geen ja of nee gezegd heeft. Dat lijkt lachwekkend, want door zijn handtekening te weigeren zei Abbas duidelijk genoeg: “Nee”. Abbas was klaarblijkelijk niet bereid om iets toe te geven, maar hij was wel in staat om Olmert tot verregaande concessies te bewegen, alleen om dan de onderhandelingen te onderbreken.

Dat betekende dat daarna, bij een hervatting van de onderhandelingen, de Palestijnen er op stonden daar aan te knopen waar men was gestopt, met andere woorden, de Israëlische concessies als uitgangspunt te nemen, zonder zelf ook maar één enkele concessie te doen. Interpreteer ik de dingen verkeerd? Ik 1995 gebeurde precies hetzelfde bij de onderhandelingen van Yossi Beilin met Abbas. Ook toen leidden de gesprekken tot uitgebreide concessies van Israël; ook toen wilde de Israëlische zijde de punten schriftelijk en definitief overeenkomen – en ook toen weigerde Abbas ze te tekenen. Er is nooit een overeenkomst tussen Beilin en Abbas tot stand gekomen. Er was alleen een stuk papier waarop de Israëlische concessies stonden. In Camp David had de toenmalige Amerikaanse president genoeg van deze methode en wendde hij zich ongeduldig tot Yassir Arafat, die tot op dat moment elk voorstel had afgewezen. Doe dan zelf eens een voorstel, zo stelde Clinton Arafat voor. Maar is er nooit een voorstel van Palestijnse zijde ter tafel gekomen. De Palestijnen zijn nooit met een omvattend voorstel voor een verdrag gekomen, tenzij het natuurlijk over territoriale kwesties ging. Maar op punten die voor Israël van beslissende betekenis zijn (afzien van het recht op terugkeer, enigerlei vorm van erkenning van Israël als Joodse staat) heeft de Palestijnse leiding de Israëlische positie altijd duidelijk afgewezen. Ook al verkondigde Abbas dat hij er persoonlijk geen belang bij had om naar Zefat terug te keren, hij verklaarde dan eveneens dat de Palestijnen het recht op terugkeer niet konden opgeven omdat het een ‘individueel recht’ was. Zowel Abbas als zijn hoofdonderhandelaar Saeb Erekat bleven doof voor de oproepen om Israël als Joodse nationale staat te erkennen en beriepen zich op het fundamentele Palestijnse standpunt dat Joden een religieuze gemeenschap zijn en geen natie. De weigering van Abbas om een overeenkomst met Olmert of Beilin te ondertekenen bevat een duidelijke implicatie: niet dat hij geen onderhandelingspartner is, maar eerder dat hij een uitmuntend onderhandelingspartner is – zolang de onderhandelingen er maar toe dienen om meer en meer concessies

aan Israël te ontfutselen en die schriftelijk vast te leggen. Dan weigert hij met de een of andere smoes zijn handtekening en legt de onderhandelingen stil, zodat ze in de toekomst weer hervat kunnen worden inclusief de concessies van Israël en zonder dat de Palestijnse zijde ook maar iets heeft bijgedragen. Tegenwoordig beschouwt men het in bepaalde kringen in Israël als ketterij om iets positiefs over Ehud Barak te zeggen. Maar deze trok wel de juiste conclusie uit dit alles. Menigeen mocht sceptisch zijn over zijn uitspraak dat hij in 2000 naar Camp David ging om Arafats ware gezicht te laten zien. Hij ging naar de top met de serieuze overtuiging dat zijn bereidheid om duidelijke concessies te doen die zijn politieke positie in gevaar brachten, vrucht zou afwerpen. Maar toen hij zag dat de Palestijnen zich klaar maakten om niets anders te doen dan door middel van de onderhandelingen meer en meer concessies uit Israël te persen zonder daar van hun kant ook maar iets tegenover te stellen, trok hij de gepaste conclusies. Men kan Olmert en Beilin best begrijpen: het is normaal dat degenen die onderhandelen zich zo sterk met het onderhandelingsproces identificeren dat ze absoluut resultaat willen boeken. Maar ze kunnen of willen niet zien wat elke waarnemer van een afstandje wel kan zien, ook al is het zicht slecht en ongemakkelijk (om heel eerlijk te zijn: ook ik vind het moeilijk, omdat ik liever het optimisme van Olmert en Beilin zou volgen, dat echter niet in de werkelijkheid is geworteld). Als er bij de lopende onderhandelingen dus iets soortgelijks gebeurt, dient Israël voorbereid te zijn op een alternatief voor het eindeloze, niet tastbare en omvattende verdrag: een serieus voorstel voor een interim- of deelverdrag; unilaterale handelingen; een nederzettingenstop in de gebieden; en de wil om te erkennen dat zelfs bij gebrek aan een afsluitende overeenkomst die het conflict officieel beëindigt, dingen gedaan kunnen worden die de spanning afbouwen en een zichtbare verandering teweegbrengen – niet alleen in Israël, maar ook binnen de hoofdstroming van de Palestijnse nationale beweging. Op Cyprus, in Kosovo en Bosnië gebeurt dit al. Misschien is dat voor het ogenblik wel alles wat er te doen overblijft. Bewerkt door AN∎ Nieuws uit Israël| 5/2014

9


pOLITIEk

“DE bETEkENIs VAN IsRAëL ALs sTAAT VAN hET jOODsE VOLk” Avigdor Lieberman van de partij Israel Beitenu, die samen met Likoed aan het hoofd van de regeringscoalitie staat, sprak zich uit over een thema dat in verband met de Palestijnse houding bij de vredesbesprekingen opzien baarde.

I

In zijn uitvoerige artikel verklaart minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman de betekenis van Israël als staat van het Joodse volk. En hij verbindt een gang door de geschiedenis met een nadrukkelijk appel aan de internationale gemeenschap om de erkenning van de Joodse staat door de Palestijnen te eisen. “In het land Israël is het Joodse volk ontstaan. Hier is hun mentale, religieuze en politieke wezen gevormd. Hier leefde het vrij en onafhankelijk, hier schiep het een nationale en universele cultuur en schonk het de wereld het Boek der boeken.” Hij schrijft: “Tientallen jaren vóór de stichting van de staat in 1948 erkende de internationale gemeenschap Israël al als het thuisland van het Joodse volk. Palestijnse vertegenwoordigers hebben van hun kant geweigerd Israël als Joodse staat te erkennen. Dat is niet alleen een kwestie van semantiek; het is veeleer een wezenlijk punt om vrede te sluiten. De kern van het conflict blijft de Palestijnse weigering om het bestaan van Israël als nationale staat van het Joodse volk te erkennen. Het Joodse volk is altijd een natie, een volk en een cultuur geweest, zelfs in de lange tijd dat het van zijn land gescheiden was. Duizenden jaren vóór het

10


ontstaan van het ‘Westfaalse systeem’ staat te definiëren zoals het zelf wil. had het Joodse volk een onafhankelijke Zoals Egypte zichzelf als de Arabische gemeenschap in het land Israël opge- republiek Egypte definieert, en Griekenzet. Zowel historisch alsook vanuit de land als de Helleense republiek, zo deoptiek van het moderne zionisme was finieert Israël zich als de Joodse staat. De staat Israël is een democratisch de Joodse identiteit gebaseerd op een gemeenschapsgevoel dat stoelde op een land, dat alle burgers vrijheid van godsgemeenschappelijk lot, één land, één re- dienst garandeert. In Israëls onafhankelijkheidsverklaring staat duidelijk geligie, één cultuur en één taal. Een echte en duurzame vrede wordt formuleerd dat het “al zijn burgers zonder aanzien van relialleen mogelijk als de gie, ras en geslacht, Palestijnen Israël erDe kern van het conflict blijft sociale en politieke kennen als thuisland de Palestijnse weigering om gelijke rechten gavan het Joodse volk randeert. Het zorgt naast de Palestijnse het bestaan van Israël als staat als thuisland van nationale staat van het Joodse voor vrijheid van geloof en geweten, vrijhet Palestijnse volk. De volk te erkennen. heid van meningsuioplossing van het conting, opvoeding en flict ligt in twee landen voor twee volken, die in vrede en veilig- cultuur en neemt de heilige plaatsen in bescherming”. Israëls democratische heid naast elkaar leven. Het begrip ‘Joodse staat’ heeft voor- regeringssysteem, zijn deling van de al op de nationaliteit betrekking. Sinds machten, zijn persvrijheid en zijn duidezijn ontstaan in de antieke oudheid heeft lijke bescherming van de burgerrechten het Joodse volk altijd een natie, een volk zorgen er voor dat deze idealen worden en een cultuur gevormd, die wezenlijke verwezenlijkt. Daarom spreekt de eraspecten van zijn identiteit gemeen- kenning van Israël als thuisland van het schappelijk hadden, zoals het jodendom Joodse volk de gegarandeerde vrijheid en de Hebreeuwse taal. Israël is voor van godsdienst van zijn burgers op geen het Joodse volk wat Frankrijk voor het enkele wijze tegen.” Bewerkt door AN∎ Franse volk is, Ierland voor het Ierse volk en Japan voor het Japanse volk. Het volledige artikel is te zien op http://bit.ly/ LiebermanJüdischerStaat Elk volk heeft het recht zich als


pOLITIEk

OpMERkELIjk bEzOEk VAN MERkEL AAN IsRAëL Gezien het feit dat men komend jaar het 50-jarig jubileum van de diplomatieke betrekkingen tussen Israël en Duitsland viert, waren het belangrijke gesprekken. Maar niemand in Israël had verwacht dat bijna de gehele Duitse regering naar de vijfde Duits-Israëlische consultatieronde zou komen.

V

Voor inwoners van Jeruzalem waren het lastige dagen. Het zaken- en regeringscentrum van de stad en de aangrenzende woonwijken werden steeds weer lamgelegd omdat men de straten afzette voor de konvooien van de delegatie van bondskanselier Angela Merkel. Bij het vertrek van de zeer grote delegatie werden vooral de forenzen hard getroffen. Snelweg 1, de hoofdweg tussen Jeruzalem en Tel Aviv, werd twee uur lang volledig afgesloten. Velen schudden hun hoofd, anderen waren onder de indruk dat Merkel bijna haar hele regering naar Israël had meegebracht. Gezien het veelvoud aan onderwerpen die in het kader van deze bilaterale consultatieronde besproken werden, was het zonder meer zinvol om zo veel mogelijk ministers en deskundigen op de aparte vakgebieden mee te brengen. Men voerde intensieve gesprekken op de volgende terreinen: economie, defensie, energie, milieubescherming, landbouw, verkeer, onderzoek, sport, cultuur en gezondheid. Tevens tekende men verscheidene nieuwe overeenkomsten tussen beide landen en plande men gebeurtenissen die het komende jubileumjaar moeten markeren, als Israël en Duitsland 50 jaar diplomatieke betrekkingen vieren. Een Duits-Israëlische commissie heeft een logo uitgekozen dat dit jubileumjaar zal symboliseren. De kunstenaars Ariel Wollek en Ticha Matting verklaarden erover: “Voor ons was het belangrijk dat het logo de band uitdrukt, de verbondenheid en verwevenheid van beide landen, daarnaast de belofte van het voortbestaan van deze band in de toekomst, in de schaduw van de pijnlijke geschiedenis. Verder wilden we ook een zekere officiële feestelijkheid en plechtigheid laten zien met betrekking tot het jubileum dat beide landen gaan

vieren.” Twee intentieverklaringen van de bondskanselier wekten in Israël bijzonder veel belangstelling. Aan de ene kant maakte Merkel bekend dat de pensioenen voor overlevenden die onder dwang in getto’s waren geinterneerd, met terugwerkende kracht omhoog gaan. Je moet weten dat veel Joden die in de nazitijd in getto’s waren geïnterneerd, tot nu toe vaak geen enkel pensioen hebben ontvangen. Daar waren meestal twee redenen voor: ze hebben geen documenten om hun gedwongen internering te bewijzen, of ze waren uitgesloten van de betalingen omdat de Bondsregering een ‘minimumverblijf’ had vastgesteld. Aan de andere kant kondigde Merkel aan dat er in de toekomst ‘work and travel’ visa voor jonge Israëli’s tot 30 jaar komen, waarmee ze toegang krijgen tot instellingen van hoger onderwijs in Duitsland. Verder werd er in Israël veel aandacht gewijd aan het feit dat de besprekingen tussen Israëls premier Netanjahu en bondskanselier Merkel zonder confrontaties verliepen. Het is een open geheim dat de twee elkaar persoonlijk niet zo mogen. Toch kwamen er van beide kanten ook lastige onderwerpen kennelijk op constructieve wijze ter tafel, zoals Israëls wrevel over de betrokkenheid van Duitsland bij de gesprekken met Iran en onderwerpen rond de lopende vredesonderhandelingen en de Israël boycot. Merkel noemde de bereikte compromissen bij de onderhandelingen met Iran reeds successen, een opvatting die

premier Netanjahu helemaal niet deelde. Terwijl Merkel duidelijk zei “bezorgd naar de bouw van nederzettingen te kijken”, benadrukte zij de houding van de Duitse regering vóór de tweestatenoplossing, waarbij zij tegelijk onderstreepte dat deze oplossing echter wel moest berusten op de garantie van Israëls veiligheid en dat juist Duitsland dit punt van de Joodse staat heel serieus nam. Over het boycotten van Israël verklaarde Netanjahu: “Boycots werpen het vredesproces terug. Daarom hoop ik dat anderen in Europa uw voorbeeld, Angela, zullen volgen en boycots zullen weigeren”. Merkel vulde aan dat ze er van overtuigd is dat boycotbewegingen niet bevorderlijk zijn voor de vrede in de regio. Duitsland neemt daar afstand van, maar is tegelijkertijd als lid van de Europese Unie gebonden aan overkoepelende richtlijnen. Een hoogtepunt van het bezoek van de bondskanselier aan Israël was de uitreiking van de eremedaille van de president door president Peres. In zijn laudatio gaf Peres uitdrukking aan de hoge waardering van Israël voor Merkel: “Voor uw bijdrage aan Israëls bloei en zijn veiligheid. Voor uw bijdrage aan de vrede in de regio en uw onvermoeibare ijver voor het creëren van een betere wereld. Omdat u een staatsvrouw bent met veel moed, bescheidenheid en een visie voor niet alleen huidige, maar ook toekomstige generaties. Als president van Israël verleen ik de eremedaille van de president aan de bondskanselier van de Bondsrepubliek Duitsland, Angela AN∎ Merkel. God zegene u.“ Nieuws uit Israël| 5/2014

11

pOLITIEk

hET jOODsE AspEcT VAN hET cONFLIcT IN OEkRAïNE Vanaf het begin van de Joodse ballingschap hebben Joden zich steeds weer in onmogelijke situaties bevonden, doordat ze betrokken raakten bij conflicten waar ze eigenlijk niets mee te maken hadden. Ook nu weer worden Joden met zo’n situatie geconfronteerd, dit keer in Oekraïne.

J

Juist de eerste Wereldoorlog was een klassiek voorbeeld voor de tweespalt waarin Joden als gevolg van gewapende conflicten konden belanden. Destijds vochten Joden aan de zijde van de soldaten van die landen waartoe zij zich voelden behoren. Daarom kwam het regelmatig voor dat Joden tegen Joden vochten; soms waren ze zelfs aan elkaar verwant. Tegelijkertijd hadden Joden nog met een heel ander front te strijden, dat voor, tijdens en na de Eerste Wereldoorlog massale vormen aannam: antisemitisme. De geschiedenis herhaalt zich, dit keer in het verloop van het conflict dat in Oekraïne is uitgebroken. Terwijl de wereld naar het Maidanplein keek en de krachtmeting tussen Oekraïne en Rusland op het schiereiland de Krim volgde, nam men niet waar dat Joden in deze chaos nog een ander front tegenover zich hebben gekregen. Antisemitisme behoort tot de geschiedenis van Oekraïne. In dit land verweet men 103 jaar geleden Joden rituele moorden. Het was het laatste proces dat in Europa in verband met een dergelijke aanklacht tegen Joden werd gevoerd. In het zogenaamde Beilis proces in Oekraïne, dat destijds nog tot het tsarenrijk behoorde, klaagde men Joden aan dat ze voor het Joodse Pesach feest een jongere hadden vermoord om zijn bloed te gebruiken bij het bakken van het ongezuurde brood. Nog vandaag de dag is het graf van deze jongere een pelgrimsdoel van talloze Oekraïners die in dergelijke roddels over rituele moorden blijven geloven. Oekraïne kent meerdere partijen die na de ineenstorting van de Sovjetunie zijn ontstaan en een onbuigzaam antisemitisme in het vaandel

12


hebben staan, soms volkomen onafhankelijk van hun politieke positie. De hele wereld heeft de leden van rechts-radicale groepen op het Maidanplein in Kiev gezien, die tegen de pro-Russische regering van Oekraïne te hoop liepen en met hun vlaggen en vaandels zwaaiden. Deze vertoonden onder andere ook neonazistische symbolen. En toen de pro-Russische regering eenmaal verjaagd was, stortten niet alleen recht en orde in Oekraïne ineen, maar pleegde men in Kiev en andere steden tegelijk talloze overvallen op Joodse instellingen en aanvallen op Joden. In Rusland zag men dit als olie op het vuur. Officiële woordvoerders van Rusland waren er als de kippen bij om deze incidenten te bestempelen tot bewijzen voor de “neonazistische gezindheid van de nieuwe Oekraïense regering”. Deze ongeremde retoriek stuitte uitgerekend bij rabbijnen van de beweging Chabad, zowel in Rusland als in Oekraïne, op open oren. Onder president Poetin is de Chabad beweging in Rusland sterk bevorderd, zodat ze inmiddels in de meeste krimpende Joodse gemeenten de overhand heeft. Als tegenprestatie voor deze bevordering loven ze Poetins zogenaamde strijd tegen het antisemitisme. In dit verband wijzen ze de laatste tijd ook naar de gebeurtenissen in Oekraïne. Tegen deze achtergrond riep tenminste één rabbijn, Moshe Azman, de Chabad rabbijn van Kiev, de in Oekraïne levende Joden op om hun land te verlaten. Deze oproep ergerde andere rabbijnen en leidende figuren van de Oekraiens-Joodse gemeenschap. Zij wezen er op dat Joden hier werden misbruikt voor de politieke machtsstrijd tussen Kiev

en Moskou. De rabbijnen van Oekraïne, die naar samenwerking met de nieuwe regering van het land streven, beweren dat rabbijn Azman en de andere Chabad rabbijnen zich op directe aanwijzingen van het Kremlin in het openbaar hebben uitgesproken. Sommigen gingen zelfs nog verder en uitten het vermoeden dat enkele incidenten waarbij synagogen werden geschonden en Joden aangevallen, doelbewust door het Kremlin in scene waren gezet om de ontwikkelingen in Oekraïne in een zo slecht mogelijk daglicht te plaatsen. En daarmee is er intussen ook een interne Joodse strijd in Oekraïne uitgebroken. Na de opmars van de Russen op het schiereiland de Krim publiceerde rabbijn Yaakov Bleich, de opperrabbijn van Oekraïne, een oproep waar talrijke andere rabbijnen zich bij hebben aangesloten. In deze aan Rusland gerichte oproep staat onder andere dat “de agressie tegen Oekraïne onmiddellijk moet ophouden”. De Chabad rabbijnen daarentegen heetten de nieuwe oude heersers op de Krim natuurlijk welkom, evenals Anatoly Gandin, de voorzitter van de Joodse gemeenschap op de Krim, die zich zeer verheugd toonde over de ontwikkelingen. En zo lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Toen 160 jaar geleden de Krimoorlog woedde, vochten Joden zowel in de gelederen van het tsaristische leger als aan de zijde van de soldaten van het Osmaanse rijk, Engeland en Frankrijk. Joden die soms zelfs bloedverwanten van elkaar waren, traden elkaar gewapend tegemoet. De komende weken zullen laten zien in welke richting de zich op storm staande tekeAN∎ nen gaan ontwikkelen.


pOLITIEk

GEVAAR AAN IsRAëLs NOORDGRENs We hebben al herhaaldelijk bericht dat er in de gelederen van de rebellen in Syrië ook strijders van Al Qaida voor Israëls deur staan. Het wordt nu duidelijk dat zij niet Israëls enige probleem zijn, want ook de Hezbollah militie en Assad doen de fluwelen handschoenen ten opzichte van Israël uit.

I

In Syrië woedt een verschrikkelijke burgeroorlog. Het gaat allang niet meer om de val van Assad. De confrontaties vertonen al enige tijd de kenmerken van een oorlog tussen elkaar vijandig gezinde religieuze groeperingen, namelijk soennieten en sjiieten. Terwijl Israël de grensincidenten tot dusver eerder aan soennitische groepen heeft toegerekend – dus de rebellen en radicaalislamitische groepen die dichtbij Al Qaida staan – komen er steeds meer aanwijzingen dat ook Assad en de sjiitische Hezbollah militie aan de grens tegen Israël actief worden. Deze beide bondgenoten staan met de rug tegen de muur; de Hezbollah militie bloedt niet alleen in Syrië, maar raakt ook in het eigen bastion Libanon steeds meer in de knel. Het gevolg voor Israël is een reeks incidenten aan de noordgrens, die in maart tot verwondingen bij meerdere soldaten leidden en tot een hogere alarmfase in het noorden. Onlangs stelde commentator Amos Harel in de gerenommeerde Israëlische krant Haaretz vast: “De betekenis van de laatste grensincidenten gaat veel verder dan het directe resultaat – meerdere gewonden soldaten van het Israëlische leger. Tot dusver schreef het Israëlische leger

de incidenten toe aan soennieten, dus aan de rebellen in Syrië, maar intussen worden hun rivalen, de sjiitische Hezbollah militie, steeds actiever. (…) Deze gebeurtenissen wijzen op veranderende spelregels aan de noordgrens van Israel. Waar de Hezbollah militie zich sinds enkele jaren relatief koest houdt tegenover Israël, doet men nu – diep verstrikt in de Syrische burgeroorlog – de fluwelen handschoen ten opzichte van Israël uit.” Zoals Harel verder beschrijft, is dit slechts mogelijk omdat ook de Syrische dictator Bashar al Assad erbij betrokken is en heeft ingestemd met een verandering van de spelregels. Voor Israël is dat geen goed nieuws. Tegelijk beschrijft Harel iets wat de wereld nauwelijks in de gaten heeft. De burgeroorlog in Syrië gaat al het vierde jaar in. Volgens voorzichtige schattingen heeft hij al 150.000 mensen het leven gekost. Maar er wordt allang niet meer uitsluitend op Syrisch grondgebied gevochten. Er gaat nauwelijks een maand voorbij zonder dat er in verband met de Syrische burgeroorlog ook een bom in Libanon explodeert. Inmiddels moet men ook in Libanon rekening houden met gemiddeld 50 dodelijke slachtoffers per maand. Voor Israël is het geheel een potentieel kruitvat: de nauwe band tussen

Syrië en Libanon, de wapensmokkel van Syrië naar Libanon, de deelname van de Hezbollah militie aan de Syrische burgeroorlog, hun tanende macht in Libanon en de sterk toenemende presentie van radicale soennitische moslims die niet alleen tegen Assad en de Hezbollah militie strijden, maar samen met hen nog een vijand hebben: Israël. En zo concludeert Harel: «Volgens buitenlandse berichten reageert Israel in het noorden elk jaar met zes à zeven luchtaanvallen. Maar het van dergelijke aanvallen uitgaande afschrikkingspotentieel werkt intussen niet meer. Syrië en de Hezbollah militie weten dat ze met hun reacties in de vorm van mortierbeschietingen en explosieven langs de grens heelhuids wegkomen, zolang deze qua hoeveelheid en omvang Israël niet aanzetten tot een massaal militair ingrijpen. De gevechten in Syrië en Libanon worden door twee rivaliserende kampen geleverd: sjiitisch-alevitisch en soennitisch. Beiden houden niet meer op aan de grens met Israël, zodat Israël zowel aan de grens op de Golan hoogten met Syrië als aan de grens met Libanon niet meer verschoond zal blijven van AN∎ de chaos in het noorden.» Nieuws uit Israël| 5/2014

13


LEGER

IRAANs GEschUIF MET wApENs ONTMAskERD Elitetroepen van de Israëlische marine spoorden het Iraanse schip in de Rode Zee op. Bij het lossen van het schip in de haven van Eilat ontdekte men raketten en mortieren die hun weg naar de Gazastrook hadden moeten vinden.

H

Het schip voer onder Panamese vlag. Aan boord waren een Turkse kapitein en 17 bemanningsleden. Men had de reis van het vrachtschip Klos C al sinds het laden in het oog gehouden. De elitetroepen van het IDF hielden het schip tenslotte ongeveer 1500 kilometer voor de Israëlische kust in internationale wateren tegen. Met zijn vracht aan oorlogstuig en verder beladen met zakken cement om de andere vracht te verbergen was het schip op reis gegaan met Port Sudan als doel. Een woordvoerder van de IDF legde uit welke route deze smokkellading heeft genomen: van Damascus naar Teheran, overladen in de Iraanse haven Bandar Abbas aan de Perzische Golf, aanlopen van de Irakese haven Umm Qasr en vandaar vertrek naar de Indische Oceaan en koers gezet naar Port Sudan. Vandaar moest de lading over land tot in de Gazastrook worden vervoerd, via de Sinaï naar binnen gesmokkeld. Het is een route die al zeer beproefd is en in het verleden al meermaals doelwit van de Israëlische luchtmacht is geweest. Het Israëlische leger herinnerde de wereld er in verband met deze wapenleverantie aan dat het niet de eerste keer is dat men zo’n wapentransport heeft onderschept. Meestal ontdekte men daarbij mortiergranaten en munitie. Dit keer was de lading echter aanzienlijk ‘slagvaardiger’, omdat er aan boord ook “raketten met een dramatisch grotere reikwijdte en aanzienlijk zwaardere explosieven” waren. Inderdaad ontdekte het Israëlische leger aan boord van dit schip 40 raketten van het type M302, die in Syrië worden gemaakt en door hun inzet door de Hezbollah militie tijdens de Tweede Libanonoorlog van 2006 in Israël welbekend zijn. Dit type raket, dat in een nieuwere versie een reikwijdte van 215 kilometer haalt, kan van een kop met

14


hET IsRAëLIschE LEGER ONTDEkTE AAN bOORD VAN DIT schIp 40 RAkETTEN VAN hET TypE M302, DIE IN syRIë wORDEN GEMAAkT. En door hun inzet door de Hezbollah militie tijdens de Tweede Libanonoorlog van 2006 in Israël welbekend zijn.

maximaal 175 kilo springstof worden voorzien. Zulke raketten kunnen vanuit de Gazastrook met gemak doelen als Tel Aviv en Jeruzalem, maar ook de Israëlische gasvelden in de Middellandse Zee bereiken. Daarnaast ontdekte men aan boord van de Klos C 181 mortiergranaten en zo’n 400.000 patronen munitie. In verband met de presentatie van deze ontmaskerde wapensmokkel zei Israëls premier Benjamin Netanjahu: “Terwijl Iran met een glimlach op de lippen onderhandelingen voert, gaat het door met de bewapening van terreurorganisaties en met het uitdragen van terrorisme in de hele wereld”. Hij benadrukte dat het onderscheppen van deze leverantie enerzijds de bescherming van miljoenen burgers van Israël had gediend, maar dat men anderzijds

de wereld “het ware gezicht van Iran” wilde laten zien. Verder nam premier Netanjahu nog een ander initiatief. Hij belde Catherine Ashton op, de commissaris voor Buitenlandse Zaken van de EU, die zich op het tijdstip van het lossen van het wapensmokkelschip uitgerekend voor een staatsbezoek in Teheran bevond. Terwijl zij in Iran bezwoer dat haar bezoek een “nieuw begin voor de betrekkingen tussen Iran en de EU moest betekenen”, sprak Netanjahu haar op haar geweten aan: “Niemand heeft het recht om de ware en moorddadige acties van het regime in Teheran te negeren. Het zou voor de internationale gemeenschap goed zijn om haar houding ten opzichte van de Iraanse politiek nog eens te heroverwegen.” AN∎


LEGER

“IsRAëL Is LANG NIET MEER IN zO’N GOEDE pOsITIE GEwEEsT...” De militaire inlichtingendienst van het Israëlische leger kwam in maart van dit jaar met een uitvoerig verslag over de situatie in het Midden-Oosten. Niet alle inschattingen beloven evenveel goeds, maar toch bevindt Israël zich in een gunstige positie.

B

Beginnen met het slechte nieuws dat de Aman, zoals de militaire inlichtingendienst in het Hebreeuws wordt genoemd, de Israëlische regering onder leiding van premier Benjamin Netanjahu had te brengen. De deskundigen van de militaire inlichtingendienst zijn er van overtuigd dat Iran onder geen beding zijn aspiraties zal laten varen, maar zal blijven proberen nucleaire slagkracht te verwerven. Bovendien geven ze in het verslag uiting aan hun bezorgdheid over de huidige verzoenende stemming op het internationale toneel, omdat juist die omstandigheid er toe kan bijdragen dat de Iraniërs hun doel bereiken. Een andere conclusie van de militaire inlichtingendienst is daarentegen goed nieuws: als je in het Midden-Oosten wat scherper rondkijkt, zie je dat Israël zich lang niet meer in zo’n goede positie heeft bevonden. In het verslag wordt uiteengezet dat de politieke veranderingen in de regio – met name in Iran en Syrië – een positieve uitwerking op de veiligheid van Israël hebben. Hoewel de Iraniërs aan hun nucleaire plannen zullen vasthouden, geloven de Israëlische deskundigen van de inlichtingendiensten dat er onder het leiderschap van Rohani inderdaad een andere agenda op tafel is gekomen. Men is van mening dat men in Iran onder Rohani aanzienlijk meer aandacht besteedt aan binnenlandse aangelegenheden. Veel middelen die tot dusver gebruikt werden om de doelen van de islamitische revolutie te promoten, zullen in de toekomst waarschijnlijk naar andere doelen gaan, zodat de burgers van het land het gevoel zullen krijgen dat men zich om hen bekommert en aan hun belangen tegemoet komt. Daarom zal Iran minder geld in de financiering van de

Hezbollah militie steken, en ook Syrië zal erdoor getroffen worden. Bovendien zullen de verschillende eenheden van de Revolutionaire Garde deze bezuinigingen gaan voelen, ook de eenheden die voor terreuracties in de hele wereld verantwoordelijk zijn. Voor wat betreft Syrië gaat men er in het verslag van uit dat het Syrische leger zware klappen heeft opgelopen. Het Syrische leger heeft naar schatting 30.000 gesneuvelde soldaten en 90.000 gewonden te beklagen, wat het leger van de dictator Assad met zijn slechts 200.000 soldaten sterk verzwakt heeft. Ook al weet Assads leger op lokaal niveau enkele stellingen te houden, het heeft niettemin de controle over zo’n 75% van het grondgebied van het land verloren. In dit verband gaat het verslag ook in op de situatie van de Hezbollah militie, die diep in de gevechten in Syrië verwikkeld is geraakt. De Hezbollah strijders die Assad in zijn land te hulp snellen, moeten grote verliezen incasseren, zowel qua gesneuvelde strijders als verliezen aan oorlogsmaterieel. Deze situatie leidt er naast het aangeslagen aanzien van de militie in de Arabische wereld toe dat de macht van deze ‘staat in de staat’, zoals de Hezbollah militie in Libanon wordt genoemd, taant. De Iraanse bezuinigingen dragen bij tot een verdere verzwakking van de militie. Daarnaast merkt de Hezbollah militie steeds gevoeliger dat de EU het tot terroristische organisatie heeft verklaard, want dit besluit stoort de stroom van gelden uit Europa behoorlijk. Maar een verzwakking betekent nog niet per se dat het de aartsvijand Israël met rust laat. Aan Israëls zuidelijke front is Hamas tegenwoordig druk doende om zelf te overleven. Nadat Hamas Iran de rug

heeft toegekeerd en alles op de Egyptische kaart – de heerschappij van de moslimbroederschap – heeft gezet, staat het er nu dankzij de veranderingen in het land aan de Nijl volkomen geïsoleerd bij. Intussen beschouwt Egypte Hamas als een vijand. Ook Erdogan schenkt Hamas steeds minder aandacht, omdat hij het druk heeft met interne aangelegenheden van Turkije. Bovendien worstelt Hamas in eigen huis met de machtsaanspraken van nog radicalere islamitische bewegingen. Hamas bevindt zich dus in een lastig parket, wat echter niet betekent dat men minder agressief is tegenover Israël. Ondanks dit goede nieuws observeert de inlichtingendienst tegelijk met bezorgdheid het sterker worden van andere radicaalislamitische bewegingen voor de deur van de Joodse staat. Israël, Egypte en Saoedi-Arabië schijnen met het oog op deze ontwikkelingen weliswaar – vanzelfsprekend volkomen inofficieel – dichter naar elkaar toe te schuiven, maar ze staan wel tegenover een steeds uniformer front van de islamitische jihad in Syrië, in Libanon, op het schiereiland Sinaï en vooral in Jemen. Daarnaast gaat het bericht er op in hoe Israëls vijanden de ‘Israëlische bedreiging’ inschatten. Vanuit de eigen optiek komt Israël daar best goed van af, want de vijandig gezinde krachten beschouwen het op veiligheidspolitiek gebied prima voorbereid op alles. Libanon bijvoorbeeld is bang voor de mogelijkheid dat de Hezbollah militie Israël tot een militaire reactie en omvattende verwoestingen in het land zou kunnen prikkelen. Daaruit valt te concluderen dat de IDF hun vak nog altijd prima verstaan om Israëls afschrikkingspotentieel aan hun vijanden voor te houden. ZL∎ Nieuws uit Israël| 5/2014

15


MAATschAppIj

DE sITUATIE VAN DE chRIsTENEN IN syRIë In Syrië gaat het allang niet meer op de val van een wreed dictator en de verandering van het land in een democratie. Wat als burgeroorlog begon, werd het brandpunt van een internationaal conflict dat moslims onder elkaar uitvechten, maar waarin moslims ook gezamenlijk tegen christenen strijden.

I

In Syrië bestrijden soennieten en sjiieten elkaar en ook de alevieten zijn erbij. Er zijn verschillende internationaal actieve radicaalislamitische organisaties bij betrokken, zoals Al Qaida en de Islamitische Jihad. Je krijgt bijna de indruk dat iedereen hier tegen iedereen vecht. Elke betrokken stroming ziet in het vacuüm dat er in Syrië is ontstaan een kans om er een islamitische godsstaat naar eigen voorstellingen op te richten. Maar er worden ook nog andere groepen in deze machtsstrijd meegezogen. Ze staan in de marge, identificeren zich niet met dit verheven doel en hebben ook te lijden van de hele situatie. Het gaat hier over de christenen die in Syrië leven. We hebben al meerdere keren over de moeilijke situatie van de christenen in Syrië bericht, zowel onder de heerschappij van Assad als in de tijd van de burgeroorlog die nu al enkele jaren woedt. Er zijn berichten over bloedbaden, maar wat onlangs in de internationale pers bekend werd wekt de indruk alsof men de klok definitief naar de Mid-

16


deleeuwen heeft teruggedraaid. In het noorden van Syrië werden christenen gedwongen een contract te tekenen dat hun nederlaag evenals hun onderwerping aan de heerschappij van de islam vaststelt. Het gebeurde in de omgeving van het dorp Raqqa. Het dorp werd veroverd door strijders die tot de organisatie Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIS) behoren. Deze aanhangers van een radicaalislamitische ideologie, die officieel; gelieerd zijn aan de internationale terreurorganisatie Al Qaida, confronteerden de christelijke bewoners van de regio met drie opties: bekering tot de islam, sterven door het zwaard van Mohammed of zich onderwerpen aan de heerschappij van de islam. De christenen kozen voor de derde optie, die met een hele reeks voorwaarden is verbonden. Voortaan mogen de christenen van het dorp en de omgeving hun kerken en ook de kloosters in de regio niet meer onderhouden. Ze mogen in het openbaar in geen enkele vorm een kruis laten

zien en hun gebeden slechts in gesloten ruimten uitspreken. En dan ook nog heel zachtjes, zodat geen woord dat met het christelijk geloof verbonden is, kan doordringen tot het oor van aanhangers van het islamitische geloof. En dus moeten gebeden niet alleen zo zachtjes mogelijk worden uitgesproken, maar moeten ook ramen en deuren goed gesloten zijn. Buiten de kerkmuren mogen geen christelijke plechtigheden worden gehouden. Deze ‘niet-gelovigen’ moeten de islam respect bewijzen en zich aan de wil van moslims onderwerpen. Dat betekent ook dat alcohol verboden is en dat christelijke vrouwen zich deugdzaam en volgens islamitisch gebruik dienen te kleden. Verder verplichtte men de christenen de gizya te betalen, een beschermingsbelasting, die binnen de islam afhankelijk is van de hoogte van iemands inkomen. Elke volwassene dient deze belasting twee keer per jaar te betalen. Daarmee staan ze voortaan dus onder het islamitische recht van de dhimma, dat de juridische status van niet-islamitische ‘protegés’ regelt en pas in de achtste eeuw is ontwikkeld. Dit contract werd opgezet door Ibrahim al-Badri, de plaatselijke aanvoerder van ISIS. Moslims maakten op sociale netwerken bekend dat er zo’n contract was gesloten. Van christelijke zijde werd het contract door 20 leidende personen gecontrasigneerd. Zij verplichtten zich daarmee er voor te zorgen dat hun gemeenten zich aan de voorwaarden zouden houden en dat ze alleen dan de bescherming van de profeet Mohammed genieten. Voor het geval zij zich niet aan de voorwaarden houden, mogen de moslims naar geldend islamitisch ‘oorlogsrecht’ tegen hen optreden. Hoewel deze dhimma regelingen in de tijd van het Osmaanse rijk langzamerhand zijn afgeschaft, schijnen ze in de 21ste eeuw in sommige regio’s van de wereld weer hun intrede te doen. ZL∎


GEschIEDENIs

TATOEAGEsTEMpEL VAN NAzI’s GEVONDEN In Israël zijn ze nog steeds te zien: de blauwe tatoeages van een nummer op de onderarm, die gevangenen bij hun internering in Auschwitz-Birkenau voor alle eeuwigheid van de nazi’s kregen.

O

Overal ter wereld treft men nog overallerijl door de nazi’s geëvacueerd. De levenden aan van een van de meest vergevangenen moesten wrede dodenmarschrikkelijke vernietigingskampen van sen afleggen. Veel documenten werden de nazi’s: Auschwitz-Birkenau. Vooral vernietigd. Zo heeft men tot op heden in Israël moet je dat wel merken, want slechts één stempel gevonden dat de veel bejaarde overlevenden verbergen tatoeagepraktijken van de nazi’s aande tatoeage van het toonde. Pas 69 jaar nummer op hun onna de bevrijding van derarm niet. Het is Auschwitz door het “Met het oog op de steeds vaeen verschrikkelijk Rode Leger zijn er ker en bovendien zonder tesymbool. Ooit werweer een paar tatoeden deze mensen tot age-apparaten opgerughoudendheid openlijk geuinummers gedegradoken. Iemand die te twijfels aan de holocaust, is deerd. Na de val van anoniem wilde blijhet vinden van deze stempels nazi-Duitsland hadven overhandigde ze die in Auschwitz zijn gebruikt, den de Joodse kampaan de gedenkplaats gevangenen die het en het museum ter van eminent belang.” hadden overleefd plaatse. Het enige en dus een persoonwat directeur Piotr lijke overwinning M. A. Cywinski van geboekt hadden, hun naam weliswaar het museum er over wil zeggen is dat weer terug, maar het nummer bleef. Zij ze vlakbij het vroegere kamp zijn open hun familieleden kennen het uit hun gedoken. hoofd, ook al hebben veel mensen geHet gaat slechts om een deel van probeerd via een medische behandeling deze tatoeagestempels die het SS-pervan het nummer af te komen. soneel vanaf 1942 heeft gebruikt. De Deze mensen zijn het levende bestempels met de cijfers 2, 3, 9 en 6 zijn wijs voor deze degraderende praktijk bewaard gebleven. Ze bestaan uit een van de nazi’s, die iedereen die in het houten gedeelte, waar spijkers in zijn kamp aankwam van het gevoel moest geslagen in de vorm van cijfers. Elke beroven dat hij of zij een mens was. aangekomen gevangene kreeg dit bij Auschwitz werd vanaf eind 1944 in de opnameprocedure in de onderarm

©www.auschwitz.org

geramd. Daarna goot men inkt in de verse wond. Het was een zeer vernederende procedure, die juist voor Joden een nog ergere implicatie bezat. Het is vrome Joden verboden om het lichaam met tatoeages te verminken. Voor hen was dit dus ook nog eens godslastering. Dat enkele van deze stempels zijn teruggevonden is van enorme historische betekenis. Tot dusver geloofde men dat er maar één stempel bewaard was gebleven, dat bewaard wordt in het museum voor militaire geneeskunde in Sint Petersburg. Een kopie ervan wordt tentoongesteld in blok 14 van Auschwitz. De leider van het museum in Auschwitz noemde de overhandiging van dit overblijfsel uit de nazitijd “belangrijk”. Colette Avital, de voorzitter van de Vereniging van Overlevenden van de Nazikampen in Israël, die zelf een overlevende is en vroeger lid van de Knesset is geweest voor de Arbeiderspartij, meent: «Met het oog op de steeds vaker en bovendien zonder terughoudendheid openlijk geuite twijfels aan de holocaust, is het vinden van deze stempels die in Auschwitz zijn gebruikt, van eminent belang. Het is het zoveelste bewijs dat we alle loochenaars van de holocaust ZL∎ onder de neus moeten houden.» Nieuws uit Israël| 5/2014

17


EcONOMIE

MEER AFNEMERs VAN DE IsRAëLIschE GAsVOORRADEN De aardgasvelden die Israëlische bedrijven voor de kust van het land hebben ontdekt, bezorgen het land onafhankelijkheid op het gebied van energie. Tegelijk is juridisch de weg vrijgemaakt voor verkoop op de internationale markt. Het aantal contracten neemt toe.

18


P

Pas in maart hebben we bericht dat er beweging op de Israëlische energiemarkt komt. Dit betreft vooral de veranderingen op basis van de begonnen gasaanvoer uit de enkele jaren geleden voor Israëls kust ontdekte voorraden. In het artikel stelden we verder vast: “Terwijl er al sinds de vorige lente gas vanuit het Tamar veld naar het Israëlische net stroomt, is nog steeds niet geheel duidelijk hoe het transport van het gas uit het Leviathan veld georganiseerd moet worden. Intussen zijn de Israëlische stroomaanbieder Delek en het Amerikaanse bedrijf Noble Energy druk bezig met de ontsluiting van deze aardgasvoorraad. Behalve een gaspijpleiding via Turkije en Griekenland staat er ook een installatie voor vloeibaar gas op Cyprus ter beschikking. Men denkt echter ook na over de mogelijkheid van transport per schip. Verder overweegt men een nieuwe pijpleiding, die via Israël ook naar Jordanië en Egypte zou kunnen lopen.” Daarnaast konden we toen melden dat de eerste afnemer van gas uit het Leviathan veld, waaruit vanaf 2016/2017 gas geleverd moet worden, de Palestine Power Generation Company (PPGC) is. Enkele weken geleden konden de exploitanten van het Tamar veld binnen een week de sluiting van twee grote contracten bekendmaken. De Delek Group en Nobel Energy, die een meerderheid van de aandelen bezitten, sloten met het koninkrijk Jordanië een contract voor de levering van gas ter waarde van ongeveer 362 miljoen euro. Dat betekent

vanaf 2016 voor een periode van 15 jaar de levering van circa 1,8 miljard kubieke meter gas aan Jordanië. Net als Israël is ook Jordanië een van de grootste slachtoffers van de voortdurende aanslagen op de Egyptische gaspijpleiding, die terroristen in de Sinaï meerdere keren hebben gesaboteerd. Jordanië betrok ooit bijna 80% van zijn benodigde gas uit Egypte. En dus vormt de gaslevering uit Israël aan twee bedrijven van het Hasjemitische koninkrijk Jordanië een uitstekend alternatief. In dit verband meldden de krant Haaretz en de online krant Times of Israel dat de verkoop van gas vanuit de optiek van de Israëlische regering ook een verbetering van de betrekkingen omvat. In totaal mag 50% van de gasvoorraad van het Tamar veld en 40% van de reserves van het Leviathan veld worden geëxporteerd. Naast dit belangrijke contract met Jordanië konden de Delek Group (31,25% van de aandelen) samen met Nobel Energy (een meerderheidsaandeel van 36% van de aandelen) en twee kleinere aandeelhouders bekendmaken dat ze nog een leveringscontract met een looptijd van 15 jaar hadden afgesloten. Twee particuliere centrales in Alon Tavor en Ramat Gavriel gaan in totaal 4,5 miljard kubieke meter gas uit het Tamar veld afnemen. De centrale in Alon Tavor behoort tot een industriecomplex dat door Tuvna, een van de grootste Israëlische levensmiddelenconcerns, gerund wordt. De centrale in Ramat Gavriel, in het gebied van Migdal HaEmek in het noorden van het land, behoort tot het concern Nilit, dat nylondraden en thermoplastic produceert. De exploitanten van Tamar hadden al eerder een contract afgesloten met de Sorek IPP centrale, een dochterbedrijf van de Delek Group, dat de geleverde energie gaat gebruiken voor haar ontziltingsinstallaties. Aan de Sorek IPP centale wordt in de loop van 15 jaar 3,3 miljard kubieke meter gas geleverd. Het is nog altijd niet volkomen duidelijk hoe groot de reserves van het Tamar veld nu precies zijn. Ramingen gaan uit van ongeveer 300 miljard kubieke meter gas. Tot nu toe hebben de exploitanten contracten gesloten voor de verkoop van zo’n 200 miljard kubieke meter. Na het afgesloten contract met Jordanië kan er uit het Tamar veld nog 48,2 miljard kubieke meter voor de AN∎ export worden gebruikt.


De ontwikkeling van het medicijn “Exelon” (rivastigmine), waarmee men milde symptomen van Alzheimer kan behandelen, gaat terug op Marta Weinstock-Rosin.

GENEEskUNDE

IsRAëLpRIjs VOOR ONTwIkkELING VAN MEDIcIjN TEGEN ALzhEIMER Prof. Marta Weinstock-Rosin heeft aan de Hebreeuwse universiteit te Jeruzalem gedoceerd. Zij hield zich overwegend met degeneratieve ziekten bezig en heeft een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van een van de weinige medicijnen die er tegen Alzheimer op de markt zijn. Voor haar onderzoek wordt zij in mei door de staat geëerd.

W

Wie de ultraorthodoxe vrouw leert kennen, beweert in het algemeen dat zij ene blijvende indruk achterlaat. Een streng gelovige Jodin, feministisch ingesteld en tegelijk een koel en logisch denkende wetenschapper die voor een baanbrekend onderzoek met de hoogste onderscheiding van de staat Israël, de Israëlprijs, wordt geëerd. Met deze prijs erkent men haar baanbrekende bijdrage aan de ontwikkeling van het medicijn Exelon, dat sinds het op de markt is miljoenen Alzheimer patiënten in de hele wereld heeft geholpen. Weinstock-Rosin heeft in haar leven met talloze conventies gebroken. De thans 79-jarige kwam in Wenen ter wereld. Na de aansluiting van Oostenrijk bij het Duitse Rijk werd haar vader aanvankelijk gearresteerd. Omdat ze als Joods gezin in levensgevaar verkeerden, probeerden ze te vluchten. Uiteindelijk lukte het hun om naar Londen te ontkomen. Daar ging het heel slecht met het grote gezin, want zonder kennis van de taal kon niemand van hen werk vinden. Ze moesten op een houtje bijten. “Destijds”, zo herinnert de wetenschapper zich, “heb ik voor het eerst geleerd hoe je psychisch met noodsituaties moet omgaan”.

Toen ze zich de nieuwe taal eindelijk eigen had gemaakt en beter in haar nieuwe omgeving kon aarden, moest ze er op het gymnasium hard voor knokken om als meisje voor een specialisatie in de natuurwetenschappen toegelaten te worden. Deze vakken waren in die tijd uitsluitend voorbehouden aan jongens. Dat ze er zich doorheen geslagen heeft, kun je je wel voorstellen. Dit scenario herhaalde zich toen zij wilde gaan studeren, maar ook aan de universiteit van Londen dreef ze haar zin door. In 1969, toen zij allang in een goede functie aan de universiteit van Londen doceerde, besloot zij om samen met haar man Arnold Rosin – die later als hoogleraar geriatrie in het Sha’are Zedek ziekenhuis van Jeruzalem heeft gewerkt – en hun gezamenlijke kinderen naar Israël te emigreren. “In het begin ging het me helemaal niet zo goed hier in het land. Het klimaat was me te heet en te drukkend. Maar ik hield van de mensen en ook van het land.” In 1981 werd haar een professoraat verleend en vanaf 1983 heeft zij de leiding van het Instituut voor Farmacologie van de Hebreeuwse universiteit te Jeruzalem. Toen al begon ze zich bezig te houden

met de behandeling met medicijnen van degeneratieve ziekten als Alzheimer en Parkinson. Op haar gaat de ontwikkeling van het medicijn Exelon (rivastigmine) terug, waarmee men milde symptomen van Alzheimer kan behandelen. De werkzame stoffen werden in 1987 gepatenteerd en door de Maatschappij voor Toegepast Onderzoek van de Hebreeuwse universiteit op de markt gebracht. Het medicijn wordt nu door het farmaceutisch concern Novartis verkocht en levert elk jaar miljarden winst op, omdat dit het enige medicijn in zijn soort is. Hoewel de 20-voudige grootmoeder Weinstock-Rosin allang met emeritaat is, werkt ze nog steeds verder in het onderzoek. Samen met haar collega Moussa Youdim kwam zij er achter dat geringe doses van de werkzame stof ladostigil degeneratie van de hersenen kan verminderen. Momenteel loopt de tweede reeks klinische tests, die in Israël en in Europa wordt uitgevoerd. Professor Weinstock-Rosin ontvangt de Israëlprijs tijdens een plechtigheid op de israëlsiche OnafhankelijkheidsML∎ dag, die dit jaar op 6 mei valt. Nieuws uit Israël| 5/2014

19


GENEEskUNDE

NIEUw cERTIFIcAAT VOOR AssAF hAROFEh Al vele jaren steunen we het Assaf Harofeh Medical Center. Een tijdje geleden ontving het ziekenhuis een internationaal JCI kwaliteitscertificaat.

MORDEchAI wARON Is DE VROEGERE chEF-ARTs VAN hET AssAF hAROFEh zIEkENhUIs IN IsRAëL

20 Nieuws uit Israël | 5/2014

J

JCI is een internationaal certificaat voor het interne kwaliteitsmanagement van een ziekenhuis. Men onderzoekt dan of de interne procedures een duurzaam hoge behandeling- en verplegingskwaliteit garanderen. Men controleert aan de hand van zo’n 600 criteria, waaronder patiëntenrechten, continuïteit van de medische verzorging, nascholing van het personeel en interne structuren en processen. Het ziekenhuis moet zich dan onderwerpen aan een tijdrovend en duur certificeringsproces. Daarom is het JCI certificaat het meest veelzeggende certificaat dat er voor ziekenhuizen bestaat. Het is in 1951 voor Amerikaanse ziekenhuizen ingevoerd en wordt sindsdien voortdurend verder ontwikkeld. JCI wordt, met wat nationale modificaties, nu in de hele wereld gebruikt. Voor een ziekenhuis is het leereffect dan ook groot. In het kader van deze procedure moeten de klinieken eerst een omvangrijke papierwinkel – eigenlijk zijn het meer boeken – over de organisatie van interne processen invullen. Op deze door henzelf gegeven informatie volgen dan meerdaagse bezoeken van controleurs, die de gegevens steekproefsgewijs natrekken. De controleurs zijn in dienst van JCI. Het komt voor dat een kliniek het certificaat geweigerd wordt omdat het vereiste puntenaantal niet is gehaald. Iedereen kan de resultaten nalopen, omdat alle vragen met Ja of Nee worden beantwoord. Een paar voorbeelden: op de vragenlijsten van JCI komt de vraag

voor of bij alle patiënten alle medische verzorgingsstappen in de patiënten akten worden gedocumenteerd; of patiënten op de EHBO afdeling binnen een bepaalde tijd worden geholpen. Of: gebruikt men in de kliniek schriftelijk vastgelegde richtlijnen over behandelingswegen bij de therapie? Het antwoord kan slechts Ja of Nee luiden. JCI is voor een ziekenhuis op maat gesneden. Alle terreinen worden onderzocht aan de hand van een catalogus met 13 hoofdstukken, 250 standaarden en ruim 1300 meetbare elementen – van de keuken tot de operatiekamer. JCI is een partner van de WHO en heeft daarmee zes doelen voor de veiligheid van patiënten ontwikkeld. 1. Correcte identificatie van de patient, 2. Verbeterde efficiëntie van de communicatie, 3. Verbetering van de veiligheid bij medicijnen die meer aandacht vereisen, 4. Het verzekeren van de uitvoering van operaties op de juiste plaats, met de juiste methode en bij de juiste patiënt, 5. Vermindering van het risico op infecties als gevolg van de behandeling, 6. Vermindering van het risico dat de patiënt door een val gewond raakt. Dr. B. Davidson, de directeur van het Assaf Harofeh Medical Center, zegt erover: “We zien dit als een verdere mogelijkheid om ons te verbeteren en de op veel terreinen al ingezette kwaliteitsverbeteringen verder uit te breiden”. Hij sprak zijn dank uit aan alle medewerkers en artsen die na wekenlang hard werken tot dit grote succes hadden bijDr. M. Waron∎ gedragen.

bIjbEL EN IsRAëL

De laatste aanval

op Israël

bIjbEL & IsRAëL

door Norbert Lieth De volkerenwereld keert zich steeds meer tegen Israël. Op een dag zal werkelijk elk volk tegen Israël optrekken; dat gebeurt aan het einde van de Grote Verdrukking. De profeet Zacharia schrijft erover: “Zie, er komt een dag voor de HERE waarop de buit, op u behaald, in uw midden zal worden verdeeld. Dan zal Ik alle heidenvolken verzamelen voor de strijd tegen Jeruzalem. De stad zal ingenomen worden, de huizen zullen geplunderd, en de vrouwen zullen verkracht worden. De helft van de stad zal in ballingschap wegtrekken, maar het overige van het volk zal niet uitgeroeid worden uit de stad. Dan zal de HERE uittrekken en tegen die heidenvolken strijden, zoals de dag dat Hij streed, op de dag van de strijd. Op die dag zullen Zijn voeten staan op de Olijfberg, die voor Jeruzalem ligt, ten oosten ervan. Dan zal de Olijfberg in tweeën gespleten worden naar het oosten en naar het westen. Er zal een zeer groot dal ontstaan, als de

Zacharia 14:2 “Dan zal Ik alle heidenvolken verzamelen voor de strijd tegen Jeruzalem”. ene helft van de berg naar het noorden zal wijken en de andere helft ervan naar het zuiden. Dan zult u vluchten door het dal van Mijn bergen, want het dal tussen de bergen zal reiken tot Azal. Ja, u zult vluchten, zoals u gevlucht bent voor de aardbeving in de dagen van Uzzia, de koning van Juda. Dan zal de HERE, mijn God, komen: al de heiligen met U! op die dag zal het geschieden dat het kostbare licht er niet zal zijn, evenmin de dikke duisternis” (Zach. 14:1-6). Bij deze laatste oorlog voor de zichtbare wederkomst van de Heer Jezus met grote kracht en heerlijkheid gaat het waarschijnlijk om de slag van Armageddon, omdat hier geen sprake is van slechts enkele, maar van alle volken (vs. 2). Bovendien spreekt Zacharia in dit verband over de zichtbare, triomfantelijke terugkeer van Jezus met al Zijn heiligen om de volken terneer te werpen die tegen Israël strijden en over de er direct op volgende oprichting van het

Messiaanse rijk. Deze gebeurtenis is in het verleden nog niet in vervulling gegaan; dit gaat over de dag dat Zijn voeten op de Olijfberg zullen staan en deze dan in tweeën zal splijten. De volgende uitdrukkingen dienen in hun context gelezen te worden: “Zie, er komt een dag voor de HERE…” (vs. 1), “…op de dag van de strijd” (vs. 3), “Op die dag zullen Zijn voeten…” (vs. 4). In dit gedeelte krijgen we een samenvatting van de gebeurtenissen van de hoofdstukken 12 en 13 uit het boek Jesaja. Deze worden nogmaals bij de kop gepakt en er wordt geopenbaard hoe zij zich verder zullen ontwikkelen. Omdat de beschrijvingen niet per se chronologisch zijn, moeten we ze als puzzelstukjes bij elkaar voegen om een totaalbeeld te krijgen. De volgorde zou er als volgt uit kunnen zien: Volgens Zacharia 12 wordt Jeruzalem eerst door de landen eromheen aangevallen en daarbij komt het ook tot een Nieuws uit Israël| 5/2014

21

Colofon

bIjbEL EN IsRAëL

oorlog van binnenuit (12:2; 14:14). De aanval van de koning van het noorden, waar Gog uit het land Magog met zijn bondgenoten achter zit, zou ermee samen kunnen vallen. Het is goed mogelijk dat het daarbij om voornamelijk islamitische landen gaat. Later komt het tot een beleg van Jeruzalem door alle volken en tot een verschrikkelijke oorlog (12:3). In deze oorlog zal twee derde van de bevolking van Israël omkomen (13:8). Verder wordt Jeruzalem ingenomen en wordt de helft van de stad gevankelijk weggevoerd (14:2). Maar dan zal de Here uittrekken om tegen die volken te strijden, wat echter niet direct met Zijn zichtbare wederkomst hoeft samen te vallen. Veeleer zal Hij de gebeurtenissen zo sturen dat de vijanden verslagen worden (14:3). De paarden zullen schichtig worden, hun ruiters krankzinnig en de volken blind (12:4). Dat wil zeggen dat de hele oorlogsmachinerie waar men tegenwoordig zo trots op is en die door de media wordt gedemonstreerd en aan de man gebracht, in een chaos zal eindigen. De Here begint de vijandelijke naties te vernietigen (12:9; 14), en dat doet Hij door middel van bovennatuurlijke gebeurtenissen (14:12-13). De Olijfberg zal in tweeën splijten, zodat de Joden kunnen vluchten en bescherming kunnen vinden (14:4-5). Het overblijfsel van Israël en Jeruzalem dat deze gebeurtenissen doormaakt, zal de naam van de Here aanroepen en beschermd worden (13:9; 12:8). Daardoor zal die helft van Jeruzalem die de volken niet kunnen vernietigen zich in de Heer sterken en zich tegen de aanvallers verweren (12:5,8). Als eerste wordt Juda gered, omdat al twee derde ervan is omgekomen (12:67). Dan zal de Heer zichtbaar voor Zijn volk verschijnen (14:5). Het zal zien wie ze doorstoken hebben (12:10) en van harte berouw hebben en zich bekeren (12:10-14). Daarop ontvangen zij vergeving; Israël wordt geestelijk opnieuw geboren doordat het de Heilige Geest ontvangt, en het Messiaanse rijk wordt opgericht (13:1-6; 14:6-21). Het gedeelte uit Zacharia 14:1-5 lijkt wel een live oorlogsverslag van een journalist als men het zo leest. Maar na talloze oorlogen gedurende duizenden jaren, te beginnen bij Kain en Abel en tot in onze tijd toe, wordt dit het laatste oorlogsverslag. “Zie, er komt een dag voor de HERE waarop de buit, op u behaald, in uw midden zal worden verdeeld” (Zach. 14:1). Wat is dat toch indrukwek-

NIEUws UIT IsRAëL

kend, dit “Zie, er komt een dag voor de HERE”! De volken hadden het zo anders gedacht: “Het struikelblok Jeruzalem moet weg, die koppige ergernis moet uit de weg geruimd worden”. Jeruzalem zal voor de Verenigde Naties nog de enige en laatste belemmering zijn voor een zelf opgericht humanistisch wereldrijk waar de God van Israël geen plaats mag krijgen. “Laten we het uit de weg ruimen, dan hebben we eindelijk rust; dit is het juiste moment, de gouden kans en onze dag!” Maar wat de volken niet vermoeden is dat hun dag de dag van God wordt: “…een dag voor de HERE”. De ‘dag van de volken’, waarop ze Jeruzalem van de aardbodem willen wegvagen, wordt de ‘dag des Heren’ om de volken te straffen. Het is opwindend dat alle volken uitgerekend om en in Jeruzalem geoordeeld worden. De ondergang van de oorlogszuchtige volken zal niet zomaar ergens in deze wereld plaatsvinden, maar op een heel bepaalde plek op onze wereldbol: in Jeruzalem. In Zacharia 1:10-11 hebben we al gezien dat God naar de volken en hun handel en wandel met het oog op Jeruzalem kijkt. In de aansluitende verzen 14-15 wordt de ijver van de Here voor Jeruzalem en Zijn toorn tegen de vijanden van Jeruzalem beschreven. In hoofdstuk 2 leren we dat God de wereldrijken die zich aan Jeruzalem en Juda hebben vergrepen, heeft geoordeeld, en dat de inwoners van Israël en Jeruzalem voor God als Zijn oogappel zijn. In hoofdstuk 3 wordt satan terechtgewezen omdat hij zich tegen Jeruzalem, Gods uitverkoren stad, heeft gekeerd. In hoofdstuk 12:13 kondigt de Here aan dat Hij alle volken zal vernietigen die zich tegen Jeruzalem hebben vergaderd. Jeruzalem wordt tot een moeilijk te tillen steen, waaraan alle volken zich zullen verwonden (12:3). In hoofdstuk 14:12-13 wordt getoond hoe de Here de volken oordeelt, en in hoofdstuk 14:2 is Hij degene die hen in Jeruzalem vergadert voor de dag van oordeel van de Here: “Dan zal Ik alle heidenvolken verzamelen voor de strijd tegen Jeruzalem”. Ze denken wel dat ze uit zichzelf optrekken, maar in werkelijkheid zit de hand van de Here erachter om hen te oordelen. Nu is het hoogtepunt bereikt en staat het ingrijpen van God ten gunste van Sion voor de deur. De handel en wandel van de volken ten opzichte van Jeruzalem heeft de emmer doen overlopen; de volken zijn rijp voor het oordeel geworden.

®

NEDERLAND: beth-shalom, postbus 193, 3940 AD Doorn telefoon 0343 477288 fax 0343 477447 E-mail: [email protected]

®

AbONNEMENTEN: Beth Shalom, Postbus 193, 3940 AD Doorn, tel. 0343 477288 Giften: Giro NL27 INGB 0000 0944 00 t.n.v. Beth-Shalom Doorn Betalingen: Giro NL52 INGB 0000 4092 00 t .n.v. Middernachtsroep Doorn Voor België: ING-bank 363-0507942-90 in Brussel t.n.v. Middernachtsroep Doorn «Nieuws uit Israël» verschijnt ook in het Duits, Frans, Engels, Spaans, Portugees, Hongaars en Roemeens. Alleen in de betreffende landen. Abonnement Nederland en België: gratis, Vanuit Nederland naar andere landen in Europa: EUR 26.40, Buiten Europa en Suriname: EUR 31.80. ISRAËLREIZEN: Beth-Shalom-Israëlreizen: Postbus 193, 3940 AD Doorn tel. 0343 477288 GASTENHUIS IN ISRAËL: Beth-Shalom, P.O.B. 6208, Haifa 31060/Karmel Israël tel. 00972-4-83774-81 TESTAMENTAIRE BESCHIKKINGEN: (via een notaris) «Ik legateer vrij van rechten en kosten aan de Stichting: Zendingswerk Middernachtsroep statutair gevestigd te LEIDEN en geregistreerd onder nummer .41166018. bij de Kamer van Koophandel Rijnland, een bedrag van EUR…»

Gedachtig aan het feit, dat alle menselijke kennis slechts onvolkomen is (1 cor. 13:9), geven de auteurs voor eigen verantwoording hun persoonlijke visie weer AUTEURs Initialen van de auteurs en bronvermeldingen in dit nummer: CM = Conno Malgo; FW = Fredi Winkler; ZL = Zwi Lidar Voor de inhoud van vreemde web-pagina’s waarnaar verwezen werd kunnen wij niet aansprakelijk worden gesteld. Wij verklaren hiermee uitdrukkelijk, dat op het tijdstip van het tot stand brengen van de link geen illegale inhoud op de verbonden websites herkenbaar waren. Op de actuele en toekomstige vormgeving, de inhoud of de auteursrechten van de verbonden sites hebben wij geen invloed. Voor illegale, foute of onvolledige inhoud en vooral voor schade, die uit het aanklikken of niet aanklikken van zulke aangeboden informatie ontstaat, is alleen de aanbieder van de site verantwoordelijk, naar wie verwezen werd, niet degene, die enkel via links naar de bewuste publicaties verwijst.

DE

HEER, DIE ALS KNECHT

DE

KWAM,

KNECHT, DIE ALS HEER

KOMT!

Doorn zaterdag, 31 mei 2014 Het Brandpunt Postweg 18

Norbert Lieth

Begin 14:00 Met boekentafel • Muziek en samenzang

Sporen in het leven van David Om het met de auteur te zeggen: «Het Oude Testament is het platenboek van het Nieuwe Testament». De waarde en de zeggingskracht van dit zo buitengewone «platenboek» worden ontsloten voor een ieder, die het niet eenvoudigweg doorbladert, maar bij de afzonderlijke beelden blijft staan – vooral bij de sporen in het leven van David! Auteur: Norbert Lieth / Uitvoering: paperback, 152 pagina‘s ISBN: 978-90-6603-166-1 / € 8,00

Jeruzalem...

vreugde voor heel de wereld ?! spreker Dato Steenhuis leiding Teun van Ommen Terloops opgemerkt inlo op + bo 19:30 beg + g ekent in 2 esp a f e reks l ov 0:0 Werkendam e 0 mo geli r dit o j n k heid derw donderdag 28 augustus erp Locatie: Herv. jeugdgebouw Kerkstraat 5

Franeker Woensdag 1 oktober Locatie: Baptistengemeente "Maranatha" Schildcampen 49

Middernachtsroep

De wereld in de ban van het voetbal -

Wereldkampioenschap juni 2014 Maak van deze gelegenheid gebruik om de evangelisatie-CD „Het doelpunt van je leven“ door te geven. Wie kent ze niet, voetbalsterren zoals Messi of Pele, die beslissende n doelpunten gemaakt hebben? De CD gaat in op bekende vofoo e l e etbalgebeurtenissen en leidt dan naar Jezus Christus, telt nl bes 7 288 ep. e z 47 sro t Die het doelpunt van ons leven is. Met deze CD n h O 3nac der 034 il: d i raakt u een gevoelige snaar in onze tijd. m a @ E-m telling

Bestelnr. 113230 / € 1,00

bes

Nr. 5. Nieuws uit. Israël & Amerika בית שלומ

Recommend Documents