3
Verwachtingen Hoe grijp ik op de juiste manier in?
4
Druk, druk, druk... Hoe combineer ik opvoeden met m’n werk?
6
Interview Femke en Gijsbert: Voor de tweede keer in verwachting. w
Kop tekst 3
Dez ordt e tipkrant u aan door geboden Centr d a voo e en Ge r zin in F Jeugd ryslân .
Nr. 2
Opvoedtips en informatie voor álle ouders > Positief Opvoeden, basisprincipe: Realistische verwachtingen hebben, najaar 2012
De Friese Editie
CJG biedt hulp Bij alle opvoedvragen Hoe zorg ik ervoor dat mijn veertienjarige dochter niet liegt? Waarom bijt mijn zoontje andere peuters? Hoeveel zakgeld geef ik mijn dochter van acht? Als ouder word je regelmatig geconfronteerd met kleine en grote vragen waarop je niet altijd het antwoord weet. Dan kun je terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in jouw gemeente. Daar werken professionals van verschillende instellingen die werken met jeugd en ouders zoals verpleegkundigen van het consultatiebureau of schoolmaatschappelijk werkers. Met het doel ouders de juiste informatie over opvoeden te geven, worden in Fryslân beroepskrachten getraind in Positief Opvoeden volgens de methode Triple P. Dit geldt ook voor peuterleidsters en beroepskrachten binnen de kinderopvang en welzijnswerk.
Kijk op www.cjginfryslan.nl of voor adressen en telefoonnummers op pagina 8..
Positief Opvoeden werkt Voor alle ouders
> Jasmina, 9 jaar
Rachid, heb jij realistische verwachtingen? ‘De laatste tijd luistert Jasmina helemaal niet meer naar mij. Jasmina is negen jaar en het lijkt wel alsof ze nu al in de puberteit is. Ik moet dingen drie keer vragen voordat ze het doet. Vaak lijkt het wel of ze me helemaal niet hoort. Ze luistert pas naar me als ik ga schreeuwen en dan wordt zij weer boos op mij. Dan loopt ze schreeuwend en scheldend de kamer uit. Dat moet toch anders kunnen?’ ‘Gisteren ging het weer mis, Jasmina was televisie aan het kijken en ik riep haar voor het eten. Ze riep terug dat ze eraan kwam. Toen ze niet kwam zei ik dat ze anders op haar kamer moest eten. Nog kwam ze niet. Ik hoorde mezelf zeggen: ‘Jasmina, als je nu niet komt, moet je echt op je kamer eten’,
maar ook dat hielp niet. Ik werd steeds bozer en riep: ‘Ik tel tot tien’, maar toen ik bij negen was, zag ik haar nog niet komen, dus begon ik met negen en een kwart, negen en een half... en toen ontplofte ik! Ik stampte naar haar toe en trok haar hardhandig naar de tafel. Jasmina gilde: ‘Blijf van me af’ en
rende naar haar kamer. Deze dingen gebeuren wel een paar keer per dag, ik word er echt gek van! Hoe kan ik er nou voor zorgen dat ze wel gaat luisteren?’
Op pagina 3 kan je lezen hoe Rachid ervoor zorgt dat Jasmina weer luistert.
Welke normen en waarden je jouw kind wil bijbrengen, is voor elke ouder anders. Maar hoe je gedrag van kinderen het beste kunt sturen is uitgebreid onderzocht. Dit onderzoek en praktijkervaring laten zien dat Positief Opvoeden van Triple P, kinderen de beste kansen geeft om zich goed te ontwikkelen. Bewezen is dat kinderen die positief worden opgevoed, zich prettig voelen en weinig risico lopen op het ontwikkelen van gedragsproblemen. Ouders die positief opvoeden vinden het ouderschap plezieriger. Ze hebben volop tijd en energie om te genieten van hun kinderen.
Kijk op www.positiefopvoeden.nl of op pagina 8.
CJG’s in Fryslân: www.cjginfryslan.nl
2 Realistische verwachtingen Nederlandse
Meer dan de helft
kinderen zijn het gelukkigst.
van de ouders vindt dat je opvoeden kunt leren.
(UNICEF onderzoek)
(Dagblad Trouw)
Brutaal en respectloos? Tieners verkondigen graag hun mening over alles wat zij zien en horen. Soms kan dit gepaard gaan met brutaal gedrag en een gebrek aan respect voor anderen. Jongere kinderen accepteren meestal dat hun ouders meer weten dan zij. Maar dit verandert als kinderen in de puberteit komen en op zoek gaan naar wie ze zelf zijn en wat ze belangrijk vinden.
Realistische verwachtingen Iedere ouder heeft verwachtingen over hoe een kind zich moet gedragen op een bepaalde leeftijd. Als ouder krijg je ook te maken met eisen die van buitenaf aan kinderen worden gesteld. Een belangrijk uitgangspunt voor de opvoeding is dat ieder kind uniek is en zich ontwikkelt in zijn eigen tempo. Het kan soms nuttig zijn om je kennis over de ontwikkeling van kinderen uit te breiden door er over te lezen of bijvoorbeeld naar een cursus of lezing over opvoeden te gaan. Zo weet je beter wat je op een bepaalde leeftijd kunt verwachten. Of wat redelijke eisen zijn in de opvoeding. Het kan ook prettig zijn om er met andere ouders over te praten. Wat verwachten zij bijvoorbeeld van hun kind? Als je te veel van je kind verwacht of te vroeg bepaalde dingen eist, kunnen er problemen ontstaan. Het kan kinderen onzeker maken als ze niet aan de verwachtingen van anderen kunnen voldoen. Maar te lage eisen stellen is ook niet goed! Kinderen moeten ook gestimuleerd worden om dingen zelfstandig te doen of om bijvoorbeeld een handje mee te helpen in huis. Blijf realistisch en bedenk dat het aanleren van nieuwe vaardigheden of ander gedrag tijd nodig heeft. Verwacht niet dat je kind perfect is en alles meteen goed doet. Elk kind maakt fouten en doet dat meestal niet met opzet. Verwacht ook niet teveel van jezelf als opvoeder, want ook ouders zijn niet perfect. Het is prima om je best te willen doen, maar een perfecte ouder willen zijn levert alleen maar frustratie op en het gevoel dat je het nooit goed doet. Opvoeden is iets dat je met vallen en opstaan leert.
Discussies Conflicten kunnen ontstaan als ouders star aan hun eigen overtuigingen vasthouden en weinig ruimte laten voor de ideeën en meningen van hun tiener. Bedenk dat je tiener niet met jou in discussie gaat om je aan te vallen. Op deze leeftijd verkondigen jongeren graag opvattingen die anders of provocerend zijn. Het idee zelf is hierbij soms ondergeschikt aan de behoefte om te discussiëren. Hun doel is hun standpunt fanatiek te verdedigen en daarmee voor vol te worden aangezien. Als het er een beetje onhandig of brutaal uitkomt, probeer dan niet te heftig te reageren.
Prikkelen Tieners kunnen aangemoedigd worden tot extreem gedrag als ouders hun ideeën direct in twijfel trekken met reacties als ‘je zou het geen dag uithouden!’ of als zij de tiener
uitlachen en een opmerking te maken als ‘dat is geen slim idee’. Dat kan hen prikkelen om het juist te gaan doen, al is het maar om te bewijzen dat hun ouder ongelijk had.
• Goedkeuring van ouders is ook bij tieners
Tips
• Als onenigheid verandert in grof taalge-
• Voer positieve gesprekken met je tiener. Bespreek actuele onderwerpen en gebeurtenissen. Vraag naar zijn of haar mening. Probeer je tiener niet over te halen om het met uw standpunt eens te zijn, maar moedig hem eerder aan om zaken van verschillende kanten te bekijken.
nog steeds belangrijk. Vergeet niet waardering te tonen voor gedrag dat je graag ziet en prettig vindt.
bruik of schreeuwen, vraag je tiener dan om daarmee op te houden en op een rustige manier met je te praten. Als dat niet helpt kan het beëindigen van het gesprek een logische consequentie zijn. ‘Sorry, maar ik kan niet naar je luisteren als je op deze manier praat. Over een half uur kun je het opnieuw proberen.’
• Geef het goede voorbeeld. Kinderen leren veel van het voorbeeldgedrag van hun ouders. Als je zelf respect toont voor de mening en overtuiging van een ander, is dat een effectieve manier om je kind te leren respect voor anderen te tonen.
Heb jij ook voortdurend strijd met je tiener? Overweeg dan eens om een oudercursus te volgen of neem contact op met één van de Centra voor Jeugd en Gezin in Fryslân.
Realistische verwachtingen 3
Tips & Hulp
Realistische verwachtingen
De verwachtingen die je als ouder hebt, hangen samen met wat je normaal vindt voor kinderen van een bepaalde leeftijd. Maar ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in zijn eigen tempo. Een kind moet er wat zijn ontwikkeling betreft aan toe zijn om nieuwe vaardigheden te kunnen leren. Met behulp van de tips hieronder kun je controleren of de verwachtingen die jij van je kind hebt, ook realistisch zijn: Tip 1: Kijk kritisch naar wat je van je kind verwacht. Vraag jezelf af welke regels je hebt voor jouw kind. Als je veel regels hebt, moet een kind zich ook aan veel dingen houden. De kans dat de regels overtreden worden is dan dus groter, alleen al omdat je kind misschien niet alle regels kan onthouden. Vraag jezelf eens af of alle regels echt nodig zijn. Soms verdwijnen problemen als je besluit dat bepaald gedrag van je kind eigenlijk helemaal geen probleem is. Bedenk ook of je kind oud genoeg is om te begrijpen of te doen wat jij van hem verwacht.
Tip 2: Vraag wat andere ouders van hun kind verwachten. Vraag familieleden, vrienden en andere ouders die ervaring hebben met kinderen
van dezelfde leeftijd wat zij verwachten dat hun kind kan en moet doen. Bedenk voor jezelf wat je met deze informatie doet.
Tip 3: Informeer wat de school, peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf verwacht. Het is goed om te weten welk gedrag op school, peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf verwacht wordt. Het is duidelijker voor kinderen als ze thuis en in hun leeromgeving aan dezelfde regels en verwachtingen moeten voldoen.
Tip 4: Denk na over wat je van jezelf als opvoeder verwacht. Het is belangrijk om ook realistische verwachtingen van jezelf als opvoeder te hebben. Het is prima om je best te willen
doen, maar een perfecte ouder willen zijn levert je alleen maar frustratie op en het gevoel dat je het nooit goed genoeg doet. Wees dus niet te streng voor jezelf. Iedereen maakt fouten en leert van die ervaringen.
Tip 5: Denk na over de verwachtingen die je van je partner of mede-opvoeder hebt. Tijdens de ontwikkeling van je kind kom je elke dag voor nieuwe opvoedingsvragen te staan. Je partner leert net als jij het opvoeden. Probeer begrip op te brengen voor elkaars fouten en stel redelijke eisen. Kies samen een opvoedingsaanpak waarbij jullie je allebei prettig voelen en waarvan je verwacht dat het bij jullie gezin goed zal werken.
Vervolg pagina 1>
DIRECT INGRIJPEN ‘Ik heb geleerd dat het geen zin heeft om te blijven waarschuwen, want dan gaat ze er op rekenen dat ze niet meteen hoeft te reageren.’ ‘Het werkt beter als ik haar meteen een duidelijke instructie geef. Bijvoorbeeld door naar haar toe te lopen, te zorgen dat ik haar aandacht heb en dan te zeggen wat ze precies moet doen. Niet vragen of ze wil komen als het geen keuze is. En niet meteen stemverheffing gebruiken maar zelf rustig blijven. Als ze dan reageert, geef ik haar een complimentje: ‘Wat fijn dat je meteen aan tafel komt’. Dat vond ik in het begin nogal overdreven. Maar als dat het gedrag is dat je graag meer wilt zien bij je kind, dan is het belangrijk om dat te belonen.‘
Pre-puberteit ‘Verder leer ik wat normaal is om van Jasmina te verwachten. Het is redelijk om van een kind te verwachten dat ze luistert en aan tafel komt als je dat zegt. Daarbij is het wel belangrijk om als ouder het goede voorbeeld te geven. Ik kwam bijvoorbeeld zelf niet meteen aan tafel als we gingen eten. Als je zelf geen goed voorbeeld geeft is het niet realistisch om te verwachten dat je kind dat wel meteen doet. Kinderen vanaf een jaar of negen kunnen al in de pre-puberteit komen. Ze kunnen vaak al goed oplossingen verzinnen voor hun eigen problemen. Als Jasmina een probleem heeft, vraag ik haar of ze een idee heeft hoe ze het op kan lossen. Zo zei ze laatst dat ze het vervelend vindt dat wanneer ze televisie kijkt, ze meteen moet komen als ik haar roep. Ze vindt het fijn als ik haar vijf minuten voordat ze moet komen, even vertel dat ik haar straks ga roepen. Dat doen we nu en dat werkt erg goed.’
Huisregels ‘We hebben nu met het hele gezin vijf huisregels opgesteld, waar iedereen zich aan moet houden. Deze regels hebben we ook met z’n allen bedacht. De eerste regel kwam van Jasmina: in huis praten we met een normale stem, we schreeuwen dus niet. Als iemand boos wordt, zeggen we: denk aan regel één, probeer het even met normale stem te zeggen. Dit werkt vooral voor Jasmina en mij heel goed. Het is bij ons in huis nu een stuk gezelliger!’
Nog meer tips of hulp nodig? Ga dan naar een gratis lezing Positief Opvoeden of informeer bij je CJG welke andere mogelijkheden er zijn. Kijk voor data op: www.positiefopvoeden.nl.
Ze doen het expres! Opvoeden kan boeiend en uitdagend zijn maar ook een hele klus. Dat geldt vooral als kinderen zich niet gedragen zoals ouders verwachten. Bijvoorbeeld wanneer ze niet gehoorzamen als ze moeten opruimen. Doorgaan met ruzie maken na tien keer waarschuwen. Of het elke avond weer op een huilen zetten. Elke ouder kent wel momenten dat je het even helemaal hebt gehad. Als je vaak geïrriteerd of teleurgesteld bent in je kind kun je ongewild soms in een negatieve spiraal terecht komen. Je kind wordt steeds lastiger en jij raakt meer en meer gefrustreerd. Je hebt al zo vaak gezegd dat... Het lijkt wel of je kind het erom doet. Hij ziet toch dat je moe bent? Zij weet toch dat het niet mag? Andere kinderen slapen ook de hele nacht door, waarom jouw baby niet? Als dit soort gedachten de boventoon voeren, ben je in een opvoedvalkuil terecht gekomen. De valkuil waarbij je kind de schuld krijgt van dingen die fout gaan. De enige manier om er weer uit te komen is om je verwachtingen onder de loep te nemen. Is je kind echt zo onverbeterlijk? Of zijn er ook leuke momenten? Is je peuter er op uit om je dwars te zitten? Of is er een andere reden waarom hij of zij niet doet wat jij wil? Wat zou je zeggen als het ging over het kind van je vriendin in plaats van over je eigen kind? Kijk eerlijk naar jezelf. Is wat je verwacht wel realistisch? Houd goed deze vuistregel voor ogen: kinderen zijn er niet op uit om hun ouders het leven zuur te maken. Opvoeden is een wisselwerking waarbij beide partijen elkaar beïnvloeden. Kinderen zijn dus nooit expres lastig. Elk kind wil het zijn ouders graag naar de zin maken, maar ze moeten ook de kans krijgen om dingen te leren. De opvoedmethode Positief Opvoeden van Triple P kan daarvoor handvatten bieden. Zodat in de opvoeding de leuke momenten weer gaan overheersen.
4 Over ouders Ella, 50 jaar ‘Hoewel onze kinderen inmiddels 21 en 17 jaar oud zijn, gaan mijn gedachten vaak terug naar de tijd dat ze klein en afhankelijk waren. Een periode die ik als zeer intensief en heel leuk heb ervaren.
Een gezin én een baan, kan dat samengaan? Janneke, 27 jaar ‘Ik ben een alleenstaande ouder van twee kinderen van 6 en 4 jaar. Anderhalf jaar geleden kreeg ik de kans om een opleiding in de zorg te gaan volgen. Ik dacht: hoe moet dat dan? Een moeder aan het werk, ik hoor bij mijn kinderen te zijn. Gelukkig vond ik heel snel een goede oppas en begon ik er ook steeds meer zin in te krijgen. Ik ging 5 dagen aan de slag, 4 dagen werken en 1 dag in de week naar school.
Al had ik er ontzettend moeite mee om het aan een ander over te laten!
Ik ging mijn eerste werkdag met een rotgevoel bij mijn kinderen weg, ik had het gevoel dat ik ze in de steek liet. Maar toen ik thuis kwam, hadden ze koekjes voor me gebakken en leuke dingen met de oppas gedaan. Ze waren erg vrolijk en hadden een erg leuke dag gehad. Ik voelde me gelukkig en wist dat het goed zat.
Ik heb na het behalen van mijn diploma een contract gekregen en werk nu in de zorg. Ik ben een sterke mama geworden die het goed op regel heeft. Mijn leven is erg veranderd. De muren om me heen zijn weg. Ik voel me weer nuttig! En ja: een moeder kan aan het werk als alles goed geregeld is!’
Beloond met een diploma Mijn strakke planning van overdag werken en ‘s avonds de boeken op tafel zodra de kinderen op bed lagen, was zwaar. Ik had soms geen zin en was vaak moe, maar dwong mezelf om toch door te gaan. Na een jaar hard bikkelen werd ik beloond met een diploma.
Ik ben indertijd halve dagen gaan werken en vond dit een fijne combinatie van werk en gezin. Onze buurvrouw heeft de eerste drie jaren op onze dochter gepast, ideaal een oppas naast de deur, vertrouwd en weinig gesleep met je kind. Vanaf haar derde jaar ging ze naar de professionele dagopvang, later naar de buitenschoolse opvangen. Onze zoon ging toen hij tien weken oud was naar de kinderopvang. Wel erg prettig was dat mijn man een tijd ouderschapsverlof nam op woensdagmiddag. Uiteindelijk willen kinderen toch het liefst in hun eigen omgeving zijn, zeker na schooltijd. Toch ben ik van mening dat deze periode heel goed is geweest voor hun sociale ontwikkeling, er worden leuke activiteiten georganiseerd voor de
kinderen, zeker in de schoolvakanties, ze stimuleren elkaar en ze leren rekening te houden met andere mensen. Het contact met andere ouders en leiding vond ik erg plezierig. Ik liet ze dan ook altijd met een goed gevoel achter. Nieuwe periode, ‘loslaten.’ Dan volgt de middelbare school periode en vinden de kinderen het heerlijk dat ze af en lekker alleen thuis zijn als wij aan het werk zijn. Ook voor ons breekt een nieuwe periode aan, je kunt zomaar de deur uit stappen zonder rekening te houden met. Heerlijk! Toch komen daar weer andere zaken voor terug. Maak je je zorgen omdat ze uitgaan, alcohol drinken, het geweldige idee hebben om stage te gaan lopen in Suriname, niet meer met ons op vakantie willen. Je realiseert je dat ze je niet meer zo nodig hebben. Als je probeert ze toch nog wat te sturen roepen ze ‘mama laat het los, wij redden ons wel!’
Sanne, 36 jaar ‘Na het zwangerschapsverlof van mijn eerste dochter ging ik terug naar mijn werk. Maar het ging met mijn dochter niet goed op de opvang. Ze werd er overprikkeld en was steeds ziek. Toen was het voor mij snel duidelijk: mijn dochter had mij nodig. Ik ben toen gestopt met werken. Inmiddels heb ik twee kinderen en ik geniet van de tijd die ik voor ze heb. Ik zie het wel als een fase. Ik werk nu een aantal jaren niet, maar pak later de draad weer op. Misschien een betaalde baan, misschien
wat anders. Ik merk wel dat je iets voor jezelf moet hebben; daarom doe ik in de avonduren een cursus. Beste oplossing Toch kun je niet oordelen over keuzes van andere mensen. Je moet je zelf goed voelen bij je keuze. Veel hangt ook van je kind af: sommige kinderen vinden het heerlijk op de opvang. Voor ons gezin was dit gewoon de beste oplossing.’
Positief Opvoeden begint bij het kinderdagverblijf. Zelf kiezen wat er op je broodje mag en het ook nog eens zelf smeren met een kindermesje? Op de kinderdagverblijven van Catalpa in Drachten weten ze maar al te goed dat je kinderen enorm stimuleert door het ze ‘zelluf’ te laten doen. Ouders zijn vaak verbaasd hoe goed hun kind eigenlijk eet op het dagverblijf. Door het kind te betrekken bij het maken van zijn eigen eten, gaat het eten vaak vanzelf en dit komt de sfeer aan tafel natuurlijk ten goede. Dit is slechts één van de voorbeelden waarbij er positief wordt opgevoed. Door kinderen op een positieve manier te stimuleren en te sturen in een veilige wereld vol uitdagingen, krijgen ze alle kansen om zich goed te kunnen ontwikkelen. De pedagogisch medewerkers van Catalpa vinden goed contact met de ouders essentieel. Je deelt tenslotte de zorg voor je kind. Tijdens de haal- en breng momenten is er voldoende gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan en ook tijdens de 10-minutengesprekken kan de ontwikkeling besproken worden. Ook kunnen ouders altijd bij de leidsters terecht met eventuele opvoedingsvragen. Ouders ervaren dit als prettig en voelen zich gesteund.
Peuterspeelzalen Smallingerland heeft maar liefst 15 peuterspeelzalen. Voor peuters tussen 2,5 en 4 jaar is er dus keuze genoeg om zich spelenderwijs voor te bereiden op de basisschool. De leidsters, allen werkzaam voor Maatschappelijke Onderneming Smallingerland (MOS), gaan uit van de principes van Positief Opvoeden, Triple P. De leidsters benaderen de peuters op een positief opbouwende manier. Zo worden regels positief geformuleerd: ‘binnen lopen we, buiten mag je straks rennen.’ Wanneer een kind iets goed doet of goede initiatieven neemt, wordt dit
beloond met positieve aandacht, waardoor gewenst gedrag gestimuleerd wordt en het zelfvertrouwen groeit. Uiteraard wordt er ook op de peuterspeelzalen regelmatig overlegd met de ouders. Tijdens deze gesprekken kunnen ouders ook terecht met eventuele opvoedvragen. Alle leidsters zijn Triple P gecertificeerd en staan open om mee te denken over een passende oplossing. Zo kan er bijvoorbeeld, wanneer ouders hier behoefte aan hebben, in overleg een plan met opvoedingsaanpak gemaakt worden.
Over ouders 5 SAMEN ER OP UIT TIPS Wat
Wanneer Waar
Kosten
Aeolus
het hele jaar Sexbierum Kind € 7.(wo-zo) Volw. gratis. Aeolus is een educatief en avontuurlijk ontdekkingscentrum voor kinderen van 1 tot en met 14 jaar. Binnen in de Pyramide zijn meer dan 50 doe-dingen en buiten is een groot speelterrein. Kijk verder op: www.aeolusfriesland.nl.
Natuurmuseum Fryslân
het hele jaar (di-zo)
Leeuwarden
Kind € 4.50 Volw. € 6.-
Saar voelt zich nu zeker! ‘Saar heeft het op de crèche niet altijd makkelijk gehad. Ze had daar één grote vriend waar ze heerlijk mee kon spelen. Maar als haar vriendje al met een ander kindje speelde, ging ze liever alleen spelen. Ze speelde vaak alleen, het liefst op de kamer van de directrice, ver weg van de andere kindjes.’
Natuurmuseum Fryslân is gekozen tot beste kindermuseum van Nederland. Erg leuk dus voor kinderen maar ook voor ouders en pake en beppe’s. Kijk verder op: www.natuurmuseumfryslan.nl.
De Fûgelhelling
Ureterp iedere middag (april-nov.) wo. middag (nov.-april)
Kind € 2.Volw. € 2.-
De Fûgelhelling is een opvangcentrum voor inheemse vogels en zoogdieren. Ouders en kinderen zijn van harte welkom om een kijkje achter de schermen te nemen. Verder organiseren ze excursies en ook je kinderfeestje kun je hier organiseren. Kijk verder op: www.defugelhelling.nl.
Spijkerdorp
het hele jaar (di-za)
Drachten
Gratis
In Speeltuin Spijkerdorp kun je hutten bouwen en avontuurlijk spelen. Kinderen onder de 6 jaar kunnen hier terecht met hun ouders of begeleiders. Oudere kinderen tot 13 jaar mogen hier zelfstandig bouwen. Kijk verder op: www.spijkerdorp.nl.
Mar en klif
Oudemirdum Iedere dag Gratis of (april-nov.) € 4.- /€ 6.za. (nov.-april) Via het Bezoekerscentrum Mar en Klif is er voor jong en oud veel te doen zoals: Survivalspellencircuits, bosspelmiddagen, sprookjeswandelingen, schilderworkshops, kaboutermiddagen, etc. Kijk in de agenda voor data op: www.marenklif.nl.
Cinekid Kinderfilms
herfstvakantie
Leeuwarden
Kinderfilm € 6.-
In het Filmhuis zijn regelmatig kinderfilms te zien. In de herfstvakantie organiseert Cinekid in Filmhuis Leeuwarden een kinderfilmfestival. Kijk verder op: www.filmhuisleeuwarden.nl. Kijk voor meer uittips met kinderen in Fryslân ook op www.beleeffriesland.nl.
Valkuilen bij het geven van instructies De manier waarop je als ouder instructie geeft, bepaalt in belangrijke mate of je kind wel of niet doet wat hem gezegd wordt. Veel voorkomende valkuilen bij het geven van instructies zijn:
Hulp zoeken
Positief zelfbeeld
‘Wij maakten ons zorgen over haar sociale gedrag. Als ouders is het ook heel verdrietig om je kind zo alleen te zien. Thuis was ze vaak dwars en wilde niet luisteren. Vooral het naar bed gaan was een drama. Ik heb uren doorgebracht op de gang voor haar kamertje, om ervoor te zorgen dat ze er niet uit kwam.
Op de opvoedcursus leerden we wat de oorzaken van de gedragsproblemen van Saar waren. Bijvoorbeeld waarom Saar slecht luisterde. We ontdekten dat wij geen duidelijke instructies aan Saar gaven.
• Te veel: Elk nieuw verzoek biedt kinderen de gelegenheid om ongehoorzaam te zijn. Wanneer je veel instructies achter elkaar geeft, voelen kinderen zich te veel op de huid gezeten en dat roept weerstand op.
• Te weinig: Kinderen lijken soms ongehoorzaam omdat niemand hen rustig en duidelijk heeft uitgelegd wat er precies van hen verwacht wordt. Zo kunnen ze slechte tafelmanieren hebben omdat hen nooit is voorgedaan hoe je een mes en vork gebruikt.
• Te moeilijk:
Kinderen kunnen ook ongehoorzaam lijken als ouders te hoge eisen stellen en dingen vragen die te moeilijk zijn. Het is bijvoorbeeld voor een peuter te moeilijk als je hem vraagt om de rommel in zijn kamer op te ruimen. Je kunt hem wel vragen het speel- goed in de kast te zetten.
• Het verkeerde moment: Als je een instructie geeft terwijl je kind druk met iets bezig is, zoals tv kijken, heb je grote kans dat de instructie niet overkomt.
• Te vaag:
Onduidelijke instructies zijn vaak moeilijk op te volgen. Je kind lijkt dan ongehoorzaam maar snapt misschien niet wat de bedoeling is. Bijvoorbeeld als je zegt: ‘Doe niet zo gek!’ Instructies die als een vraag overkomen, kunnen ook problemen geven: ‘Wil je nu naar bed gaan?’ Als je een kind de keuze laat, moet je niet vreemd opkijken als je ‘nee’ te horen krijgt.
Toen ze vier werd, besloten wij om wat aan haar sociale gedrag te doen. Ze ging nu naar school en we wilden haar de kans geven om een goede, nieuwe start te maken. We wilden dat ze leerde om met meerdere kindjes te spelen. We wisten niet goed waar we moesten beginnen, we zochten een therapeut voor haar. Maar er is zoveel keuze, wat werkt nu en wat moet je kiezen? Een vriendin vertelde over Positief Opvoeden. Ze dacht dat we daarmee Saar wel konden helpen. We dachten eerst dat het niets voor ons was, Saar had een probleem, wij niet! Maar al snel leerden we dat je als ouder altijd invloed hebt op het gedrag van je kind.
Door positief op te voeden, kijken we vooral naar wat er wel goed gaat. Dat belonen we ook. Saar is daardoor veel zekerder geworden. Ze heeft echt een positiever zelfbeeld. Doordat we direct zijn gaan ingrijpen als ze niet luisterde, is ze ook veel beter gaan luisteren. Hierdoor zeggen we heel vaak: ‘Wat goed Saar, dat je meteen gekomen bent’. Je ziet haar dan gewoon groeien, dat is geweldig! Op school gaat het goed, Saar heeft verschillende vriendjes en vriendinnetjes. Wij doen er ook ons best voor. We zorgen dat we vaak op het schoolplein zijn, zodat wij ook andere ouders leren kennen. Als een kindje komt spelen, blijven we in de buurt. Als Saar bijvoorbeeld goed samen speelt, geven we een complimentje. We zeggen dan: ‘Wat goed Saar, dat Tom nu ook even op jouw fiets mag!’
Lees hiernaast wat de valkuilen zijn bij het geven van duidelijke instructies.
6 Over ouders Samen doen
Femke en Gijsbert van ‘Boer zoekt vrouw’ “Hoe bijzonder is het wanneer je kunt zeggen dat je in verwachting ‘van’ bent? Nu mag ik mezelf gelukkig prijzen, want deze eer is mij al voor de tweede keer gegund. Gijsbert mag zichzelf straks voor het eerst in zijn leven vader noemen. We gaan door een toch wel behoorlijk spannende tijd waarin er van alles in je lichaam gebeurt, terwijl je daarnaast in je hoofd druk bezig bent om je voor te bereiden op wat de nabije toekomst ons brengt.
Kinder Kruimeltaart Deze taart is makkelijk samen te maken en erg lekker.
Wat heb je nodig: • • • • • •
850 gram appels 0,5 eetlepel boter om in te vetten 125 gram suiker 1 theelepel kaneel 150 gram bloem 75 gram koude boter
Bereidingswijze:
1. Verwarm de oven voor op 175°C. 2. Schil de appels, haal de klokhuizen eruit en snijd de appels in stukjes. 3. Vet een ovenschaal in met boter en leg de appelstukjes erin. 4. Strooi er 2 eetlepels suiker en kaneel over en hussel alles goed door elkaar. 5. Doe de bloem en de koude boter in een kom. 6. Snijd de boter met een mes in kleine stukjes en wrijf het met je vingers door de bloem zodat er kruimels ontstaan. 7. Wrijf de rest van de suiker op dezelfde manier door de bloem. 8. Strooi het kruimeldeeg over de appels en bak de taart in 40 minuten lichtbruin en knapperig.
Eet smakelijk!
Hoewel ik natuurlijk al een soort van ervaring heb op dit gebied, kan ik niet zeggen dat ik veel overeenkomsten zie met mijn eerste zwangerschap. Ten eerste ben ik ondertussen zes jaar ouder. Ik weet daarom al wat het betekent om de verantwoordelijkheid voor een kind te hebben en er van te houden. Ik denk dat dit deels de reden is dat ik nu eerder geneigd ben me zorgen over ons ongeboren kindje te maken, bijvoorbeeld voordat we een echo krijgen. Zal alles nog goed zijn? Ik realiseer me wat voor waardevols er in mijn buik groeit en tegelijkertijd is er het besef hoe kwetsbaar het is. Gelukkig hoeven wij ons vooralsnog geen zorgen te maken, alle echo’s lijken uitstekend. Voor Gijs is het dubbel speciaal, want met name in het begin merkt een man natuurlijk, buiten een soms wat emotionelere reactie van zijn vrouw, vrij weinig van zo’n zwangerschap. Door een echo en het beluisteren van het hartje wordt het iets minder abstract. Genieten dus.
Positief opvoeden Omdat wij hier al met zijn drietjes leven, is ons gezin in principe aangepast aan het ritme van een kind, mijn zoontje is nog maar vijf. Toch zal er straks veel veranderen met alle zorgtaken die er bijkomen. Er zal bijvoorbeeld meer van onze opvoedkundige vaardigheden worden gevergd. Mede om die reden heb ik onlangs een opvoedcursus gedaan. Deze cursus gaat over liefdevol en positief opvoeden. Niet dat ik tegen problemen aanloop met Romke, integendeel. Maar omdat onze kleine baby straks toch ook veel energie zal vragen, wil ik alle handvatten aangrijpen om de harmonie in ons gezin zo veel mogelijk te kunnen handhaven. In de cursus heb ik methodes geleerd die je in veel situaties toe kunt passen, een mooie aanvulling op hetgeen ik in de afgelopen zes jaar me al eigen heb gemaakt. Harmonie in het gezin begint naar mijn mening met eensgezindheid tussen partners. Na iedere cursusavond hebben Gijs en ik besproken wat er allemaal aan bod gekomen is. Hoe wij daar tegenaan kijken en wat we er mee kunnen en willen doen. Een bepaalde methode of opvoedstijl moet uiteindelijk wel bij je passen.
Verantwoordelijk voor eigen keuzes Wat wij beiden erg belangrijk vinden is dat een kind in de opvoeding leert verantwoordelijkheid voor zijn keuzes te dragen en daar van te leren. Natuurlijk hoeft een kind
niet perfect te zijn, gemaakte fouten zorgen vaak juist voor een prachtig leermoment. Als ouder probeer ik daarom mijn kind op een positieve manier te doen inzien dat wat hij doet, gevolgen heeft voor zijn eigen leventje.
‘Natuurlijk hoeft een kind niet perfect te zijn’ Als Romke zijn avondeten niet opeet, word ik daar niet boos om. Boos worden zou hem alleen macht en controle geven over mijn gedrag. Ik zeg hem wel dat ik het heel jammer vind dat hij nu vanavond geen lekkere hapjes kan eten bij de film die we zouden gaan kijken, omdat hij zijn eten niet heeft opgegeten. Hierbij de kanttekening dat ik hem zelf laat beslissen hoeveel hij op wilde scheppen, omdat ik niet kan zien aan de buitenkant hoe veel trek hij heeft. Ik toon empathie voor het feit dat hij een keus maakt die een minder leuke consequentie ten gevolge heeft. Vervolgens leg ik dit wel geheel bij zijn eigen gedrag neer. Dit zet hem hopelijk aan het denken over de keuzes die hij maakt en dat deze van invloed zijn op hoe zijn dag en
leven er verder uit ziet. Want nu gaat het om een bord eten, of misschien het opruimen van zijn speelgoed. Wanneer hij een jaar of 16 is, gaat het veelal om grotere keuzes die weer grotere gevolgen hebben. Ik denk dat ook hierin het principe ‘jong geleerd, oud gedaan’ zijn kracht wel weer eens kan bewijzen.
Wat is goed voor ons Wat verder belangrijk is, is dat je ook goed voor jezelf zorgt. Af en toe even uit je rol als vader en moeder. Even uit de dienstbaarheid voor je gezin stappen en iets gaan doen wat je zelf of samen echt leuk vindt. Zolang ik als moeder (en wij als partners) de kans heb af en toe leuke dingen voor mezelf te doen, ben ik ook in staat een leukere moeder te zijn omdat mijn behoeften vervuld zijn. Al met al tellen we met zijn drietjes de dagen af tot ons nieuwe gezinslid zijn of haar intrede gaat doen, en we onze liefde ook met hem of haar kunnen gaan delen.”
Femke en Gijsbert
Over ouders 7
Lezingen Tijdens de lezingen over Positief Opvoeden, Triple P krijgen ouders met kinderen van 0-12 jaar in-
‘Ouders moeten goed en snel geholpen worden’ Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is de plek waar (aan staande) ouders, kinderen en jongeren terecht kunnen met al hun vragen over opvoeden en opgroeien. In Leeuwarden kan dat bij de CJG’s die overal in de stad te vinden zijn. Plekken waar ouders en kinderen dagelijks zijn zoals op scholen, bij de kinderopvang en het consultatiebureau. In het CJG-team Westeinde, in het westen van Leeuwarden, is veel enthousiasme en betrokkenheid om ouders en kinderen de juiste zorg te geven en ook de wil om van elkaar te leren en samen te werken. Uitgangspunt is altijd dat ouders die met hun kind bij het CJG komen, goed en snel geholpen moeten worden. Om deze samenwerking kracht bij te zetten en ouders nog meer te betrekken, is er een ouderklankbordgroep in het leven geroepen
Ouderklankbordgroep ‘De ouders die zitting hebben in de klankbordgroep zijn enthousiast en hebben een waardevolle inbreng. De groep komt vier keer per jaar bij elkaar om elkaar te informeren en om met elkaar te kijken naar wat goed gaat en wat beter kan. Het is een positief teken dat ouders op deze wijze betrokken willen zijn bij het CJG’; vindt Jannie Horjus, procesmanager van het Centrum voor Jeugd en Gezin.
Wat vind jij? Hoe kijken andere ouders tegen een situatie aan en welke oplossingen gebruiken zij? Elk nummer vragen wij naar hun ervaringen. Deze keer staat de stelling centraal:
‘Tips en hulp vragen over opvoeden is moeilijk.’
Patricia Scholten is een van de ouders die zitting heeft in de klankbordgroep. “Wat ik zou willen bereiken, is dat het CJG bij iedereen bekend is. Dat de drempel om als ouder hulp te vragen bij het CJG laag is. Ik hoop door lid te zijn van deze klankbordgroep de lijnen tussen het CJG en ouders te verkleinen, zodat het CJG weet wat er speelt bij ouders, en daarop adequaat kan inspringen”. Ella Kuipers vult aan ‘Ik vind het goed, dat er één aanspreekpunt is voor vragen over opvoeding en ontwikkeling van je kind. Korte lijnen vind ik erg belangrijk. Bovendien is contact met andere ouders ook nog eens gezellig!’
CJG team: van elkaar leren Het CJG-team, dat bestaat uit vertegenwoordigers van alle instanties in de wijk die met ouders van kinderen van 0-12 jaar werken, komt regelmatig bij elkaar. De open sfeer van het overleg maakt dat bijvoorbeeld scholen aangeven dat ze soms niet meer weten wat
Joukje 25 jaar dochter Berber 2,5 jaar ‘Mijn dochter is gelukkig niet heel moeilijk. Af en toe niet wil ze niet eten of naar bed, maar dat hoort bij de leeftijd. Laatst hadden we een situatie waarvan wij niet goed wisten hoe we ermee om moesten gaan. Dit bespraken we op het Centrum voor Jeugd en Gezin met een opvoedadviseur. Dat hielp.’
Anna 36 jaar dochter Linda 2 jaar ‘Ja, nu ze peutert heb ik wel moeite. Soms is mijn geduld op. Bij het aankleden bijvoor-
te doen met sommige zorgen. Dan is het fijn en belangrijk dat iemand van een andere instelling met een frisse blik naar de zorg kan kijken. Jannie Horius: ‘Je zit soms vast in je eigen manier van denken en een andere kijk kan ervoor zorgen dat je uit dat patroon stap. Het is dus belangrijk om van elkaar te leren en die kennis te gebruiken om het juiste te doen of aan te bieden. Ouders hebben bijvoorbeeld soms moeite met de overdracht van de kinderopvang naar de basisschool. Aan de orde komt dan dat het belangrijk is om eerst met de ouders te bespreken waarom zij daar moeite mee hebben. Vervolgens is het aan ons om het belang van de overdracht voor hun kind aan te geven en dat dit zorgvuldig gebeurt.’ Maar er wordt niet alleen gesproken. Begin oktober, in de Week van de Opvoeding, staat een opvoeddebat door en voor ouders gepland. Houd de website www.cjgleeuwarden.nl in de gaten.
formatie en praktische tips over onderwerpen waar veel ouders vragen over hebben. De lezingen bestaan uit een reeks van drie, maar kunnen ook los van elkaar gevolgd worden. Een lezing duurt ongeveer 2 uur en er zijn meestal geen kosten aan verbonden. De onderwerpen van de lezingen zijn: • De kracht van Positief Opvoeden. • Opvoeden tot zelfvertrouwen en zelfredzaamheid. • Veerkracht bij kinderen bevorderen. Door de lezingen beschik je over voldoende kennis en informatie om het gedrag van je kind op een positieve manier te beïnvloeden. Kijk voor het actuele overzicht van de lezingen Positief Opvoeden in jouw gemeente op: www.positiefopvoeden.nl/agenda of kijk op www.cjginfryslan.nl
CJG’s in Fryslân: www.cjginfryslan.nl.
Foto CJG-team Westeinde: Jannie Horjus, procesmanager van het Centrum voor Jeugd en Gezin (2e van links), samen met enkele vertegenwoordigers van o.a. de Jeugdgezondheidszorg, MEE, Welzijn centraal, Sociaal wijkteam, de scholen, kinderopvang en peuterspeelzaal.
beeld, dan gooi ik haar kleren neer en doe net of ik wegga... Daarna lukt het wel. Ik hoorde laatst iemand die een driftig kind van twee jaar onder de koude douche zette om af te koelen. Daar zou ik nóóit voor kiezen, maar soms weet je echt niet meer wat je moet. Daar wordt niet makkelijk over gesproken.’
Theo 49 jaar zoon Bram 11 jaar ‘Ik voed mijn kind alleen op. Als ik tips of hulp nodig heb, ga ik naar het Centrum voor Jeugd en Gezinof mijn ouders, familie of vrienden. Zelf vind ik dat alles bespreekbaar moet zijn.
Mijn vrienden weten alles over mijn opvoedzaken. Ik merk wel dat sommige ouders alleen over de leuke kant van hun kinderen vertellen.’
Alida 27 jaar zoon Tom 11 maanden ‘Kinderen groeien niet vanzelf goed op. Ook wij hebben onze moeilijkheden. Het gaat dan vooral om dagelijkse dingen, zoals niet naar bed willen gaan, of slecht eten. Ik merk niet dat ouders moeilijk over opvoedproblemen praten. Als je jezelf herkent in een probleem, dan praat je hier wel over.’
8 Over instanties
Tips, advies of hulp. Waar moet je zijn?
Wat is Triple P Positief Opvoeden Triple P staat voor Positief Pedagogisch Programma. Het is een opvoedmethode voor ouders die als doel heeft om de opvoeding van kinderen makkelijker te maken. Triple P leert je op welke manier je het goede gedrag van je kind kunt stimuleren. Maar ook hoe je om kunt gaan met gedrag dat je niet graag ziet. Positief Opvoeden helpt kinderen om de vaardigheden te leren die ze nodig hebben in het leven. Je leert je kind bijvoorbeeld om goed te communiceren, respect te hebben voor anderen, problemen op te lossen en positief te denken.
Komt jouw 15-jarige zoon altijd te laat thuis van het stappen? Of plast jouw 7-jarige dochter nog in bed? Vraag advies en hulp die bij jou past. Heb je een vraag over de opvoeding van jouw kind, dan kun je op meerdere plekken terecht. Elke Friese gemeente heeft een CJG site waarop je online vragen kunt stellen. Ook vind je hier veel informatie en tips over het opvoeden en opgroeien van kinderen. Wanneer je behoefte hebt aan een gesprek met een opvoedadviseur, dan kan je een afspraak maken via het Centrum voor Jeugd en Gezin in jouw gemeente. Samen met de deskundige bespreek je welke aanpak in jouw geval prettig is. Je bepaalt zelf op welke manier je (verder) geholpen wilt worden.
Individuele gesprekken met opvoedadviseurs van het CJG zijn vrijwel altijd gratis. Kijk bij de onderstaande adressen op deze pagina voor een Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou in de buurt. Heb je niet meteen een vraag, maar wil je wel meer weten over Positief Opvoeden, dan kun je een lezing volgen. Informatie vind je op www.positiefopvoeden.nl.
Basisprincipes De vijf basisprincipes van Positief Opvoeden zijn:
1 2 3 4 5
Bijvoorbeeld: • Tips voor jouw persoonlijke situatie. • Advies over het gedrag of de ontwikkeling van je kind. • Het oefenen van opvoedvaardigheden. • Hulp bij het leren herkennen en voorkomen van ongewenst gedrag.
ADRESSEN
Kinderen een veilige en stimulerende omgeving bieden. Kinderen laten leren door positieve ondersteuning. Een aansprekende discipline hanteren. Realistische verwachtingen hebben.
Triple P werd 30 jaar geleden in Australië ontwikkeld door de psycholoog Matthew Sanders, hoogleraar aan de universiteit van Queensland. Het programma wordt inmiddels in veel landen met succes gebruikt. Veel beroepskrachten die met ouders en kinderen werken in de provincie Fryslân werken ook met Positief Opvoeden, Triple P.
Meer informatie over Triple P vind je op www.positiefopvoeden.nl.
Goed voor jezelf zorgen.
Opvoedadvies bij jou in de buurt Centra voor Jeugd en Gezin Fryslân www.cjginfryslan.nl Gemeente Achtkarspelen Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen www.cjgachtkarspelen.nl T: 06 51 39 45 30
Gemeente Dongeradeel Centrum voor Jeugd en Gezin Dongeradeel www.cjgdongeradeel.nl T: 0519 298 891
Gemeente Skarsterlân Centrum voor Jeugd en Gezin Skarsterlân www.cjgskarsterlan.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Ameland Centrum voor Jeugd en Gezin Ameland www.cjgameland.nl T: 0519 555 555
Gemeente Heerenveen Centrum voor Jeugd en Gezin Heerenveen www.cjgheerenveen.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Smallingerland Centrum voor Jeugd en Gezin Smallingerland www.cjgsmallingerland.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Boansterhim Centrum voor Jeugd en Gezin Boansterhim www.cjgboansterhim.nl T: 06 25 00 06 77
Gemeente Kollummerland Centrum voor Jeugd en Gezin Kolummerland www.cjgkolummerland.nl T: 0511 458 811
Gemeente Terschelling Centrum voor Jeugd en Gezin Terschelling www.cjgterschelling.nl T: 06 10 92 84 65
Gemeente het Bildt, Ferwerderadiel, Leeuwarderadeel en Menameradiel Centrum voor Jeugd en Gezin Middelsee www.cjgmiddelsee.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Leeuwarden Centrum voor Jeugd en Gezin Leeuwarden www.cjgleeuwarden.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Tytsjerksteradiel Centrum voor Jeugd en Gezin Tytsjerksteradiel www.cjgtytsjerksteradiel.nl T: 06 25 35 87 80
Gemeente Ooststellingwerf Centrum voor Jeugd en Gezin Ooststellingwerf www.cjgooststellingwerf.nl
Gemeente Weststellingwerf Centrum voor Jeugd en Gezin Weststellingwerf www.cjgweststellingwerf.nl T: 0900 254 1 254
Gemeente Dantumadiel Centrum voor Jeugd en Gezin Dantumadiel www.cjgdantumadiel.eu T: 0511 426 262
T: 0516 566 426
CJG’s in Fryslân: www.cjginfryslan.nl
Colofon Tekst en redactie: Centra voor Jeugd en Gezin in Fryslân SO&T GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg Concept en ontwerp: Triple P Communications, Amsterdam Met dank aan: Janneke Ella CJG-team Westeinde Femke en Gijsbert Deze Tipkrant is een uitgave van de gezamenlijke Friese Centra voor Jeugd en Gezin.
© Copyright
