November 10

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID.

Preventie Hoe doorbreek je een ingesleten leefpatroon

Toen en nu Wat is er veranderd door de jaren heen

Hypo’s Op welke manieren kun je ze voorkomen No. 4 / November ’10

DIABETES 3

HET LEVEN VAN EEN DIABEET IS ERG VERBETERD

FOTO: DIABETES FONDS / FRANK BONNET

TIPS

De vriendin van acteur Barry Atsma heeft diabetes: “Meer aandacht is en blijft erg belangrijk. Nog steeds is het een aandoening die je echt niet wilt hebben”

Ketenzorg Er is meer ruimte om zelf invulling te geven aan je behandeling

HENK BILO

Kind en diabetes Jelle kan alles doen wat andere kinderen ook kunnen

www.novonordisk.nl

JELLE VAN LANEN (8 JAAR)

2 · NOVEMBER 2010

FOTO: DIABETES FONDS / FRANK BONNET

DE UITDAGING

In het dagelijks leven kampt de vriendin van BarryAtsma, actrice Izaira Kersten, met een ziekte; diabetes. “Veel mensen realiseren zich niet hoe vermoeiend en irritant die aandoening is.”

WIJ RADEN AAN Dokter Martinez Oogspecialist in het oogziekenhuis in Rotterdam

PAGINA PAGINA00 5

“Meer aandacht voor diabetes is erg belangrijk” ls ambassadeur voor het Diabetes Fonds probeert Atsma, samen met Kersten, aandacht te vragen voor deze aandoening. En waar kunnen zij dat beter doen dan op het toneel? Vier jaar geleden stonden zij al op de bühne met het stuk ‘Suiker’. Geregisseerd door Atsma en geacteerd door Kersten. Hiermee gaven zij een hele persoonlijke kijk in haar leven als diabetespatiënt en dat van haar moeder,die zelf diabeet was en uiteindelijk hieraan is overleden. Nu, vier jaar later, zijn zij terug op het toneel met weer een voorstelling gewijd aan diabetes.“Met Candy proberen wij vooral jongeren met diabetes en de mensen daaromheen, zoals artsen en ouders,op een luchtige manier te bereiken. Jongeren zijn een moeilijke doelgroep, maar onder diabetes patiënten ook een steeds grotere groep. Er zijn al bijna een miljoen diabeten in Nederland en die groep zal vermoedelijk alleen nog maar groeien. Bizar vind ik dat. En onnodig, want diabetes is in veel gevallen te voorkomen!”

A

Candy

Geen garantie

Het stuk gaat over een zomerkamp van jongeren met diabetes. Een bont palet van mensen passeert de revue. Artsen, ouders, kampleiders en de jongeren onder elkaar vertolken op een grappige, maar ook ontroerende manier het leven van een jonge diabeet. “Het is een herkenbaar verhaal. Soms lachwekkend, soms aangrijpend. Veel van de scènes komen, hoewel ze natuurlijk wat zijn aangezet, rechtstreeks uit ons eigen huis. De obstinate puber die soms even helemaal geen zin meer heeft om de hele dag bezig te zijn met haar ziekte is duidelijk Izaira. En ik ben de betweterige ouder, die roept: “zeur niet en organiseer het!” Thuis zegt Izaira dan: “Hallo! Zo makkelijk gaat het allemaal niet! Ik ben geen computer!” En dat begrijp ik. Maar die bezorgdheid neem je niet zomaar weg. Ik denk dat die herkenbaarheid in de voorstelling zowel voor ouders als voor de jongeren prettig is. Het brengt een gesprek op gang en het geeft ook een kijkje in de beweegredenen van de ander.

Izaira moet voor het eten insuline spuiten om haar glucosegehalte op peil te houden, maar zelfs dan hebben we geen garantie dat alles goed gaat. Ze kan tijdens het autorijden plotseling last krijgen van een hypo, waardoor ze even aan de kant moet gaan staan. Het heeft dus een constante invloed op je leven. Je moet altijd op je hoede zijn en weten hoe je moet reageren als het mis gaat. Maar dat is juist het bedrieglijke van diabetes. Zelfs als je er goed mee omgaat, braaf je bloedsuikergehalte meet en je leven erop aanpast is dat nog geen garantie voor de toekomst. Die onduidelijkheid en onzekerheid zijn misschien nog wel het ergste. Juist daarom proberen wij, mede met onze voorstellingen en onze inzet voor het Diabetes Fonds, meer aandacht te krijgen voor de ziekte. In het bijzonder voor jongeren, omdat zij zich vaak nog niet realiseren dat overgewicht een groot risico vormt. Je hoeft geen sixpack te hebben of superfit te zijn. Een keer de fiets of de trap pakken is al voldoende.Maar doe het ook echt,want een leven met suikerziekte; dat wil je écht niet!”

Barry Atsma Ambassadeur voor het Diabetes Fonds

“Jongeren realiseren zich vaak niet dat overgewicht een groot risico vormt”

“Oogklachten hebben soms een direct verband met suikerziekte”

We make our readers succeed! DIABETES 4E EDITIE, NOVEMBER 2010 Managing Director: Robbert-Jan Ossebaar Production Manager: Sanne Hollmann Print Manager: Marc Reineman Design: Lii Treimann Project Manager: Stella van der Werf Telefoon: 020-7077010 E-mail: [email protected] Gedistribueerd: Dagblad De Telegraaf, november 2010 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: 020-7077000 Fax: 020-7077099 E-mail: [email protected] Dit is een bijlage bij dagblad De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf.

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daabij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerde dichter bij elkaar.

Goede zorg, patiënt werkt zelf mee aan zijn behandeling Eén loket voor chronisch zieken

Arnold Romeijnders, arts, medisch directeur van de zorggroep PoZoB geeft zijn visie.

Arnold Romeijnders directeur van PoZoB

Het aantal chronisch zieken stijgt de komende jaren. Steeds meer mensen vragen goede zorg en kiezen voor de zorg die bij hen past. Met zorgteams proberen we die zorgvraag zo goed mogelijk in te vullen. De patiënt staat daarbij centraal, maar dient hierin ook uitdrukkelijk zelf verantwoordelijkheid te nemen.

De 21ste eeuw wordt wel de eeuw van de chronische ziekte genoemd. Dat heeft alles te maken met de verwachte toename van het aantal chronisch zieken. Denk daarbij aan de vergrijzing en stijgende levensverwachting. Hierdoor hebben ook steeds meer mensen meerdere chronische ziekten tegelijk. De medische vooruitgang heeft ervoor gezorgd dat voorheen ongeneeslijke ziekten zoals kanker en hartfalen steeds beter behandelbaar en beheersbaar worden. De negatieve trend in leefstijl, zoals te weinig bewegen en te veel en ongezonde voeding verklaart ook een deel van de toename. Met als gevolg een toename van overgewicht en obesitas. Niet alleen het aantal mensen met chronische ziekten neemt toe, ook worden mensen op steeds jongere leeftijd chronisch ziek. Tegelijkertijd worden we ouder. “Oftewel: we leven langer met de aandoening”, zegt Arnold Romeijnders.

Beperkingen in leefsituatie

Voor de betrokkene zelf zijn de gevolgen groot als er een diagnose van een chronische aandoening wordt gesteld. “Hij of zij moet leren omgaan met de aandoening en zijn of haar leven hierop aanpassen”, zegt Romeijnders. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen door de chronische aandoening beperkingen ervaren in hun leefsituatie. Ruim 40 procent van de chronisch zieken geeft aan dat zij maatschappelijk niet zo kunnen functioneren als zij zouden willen. Problemen op het gebied van werk ervaren zij als het meest ernstig. Groot deel van de chronisch zieken ervaart problemen op het gebied van werk en onderwijs. Zij worden belemmerd door lichamelijke beperkingen, pijn, doordat ze niet goed kunnen lopen of doordat ze snel moe worden. Chronische aandoeningen zijn dan ook een belangrijke oorzaak van arbeidsverzuim en arbeidsongeschiktheid. Zo blijft de arbeidsparticipatie van mensen met een chronische ziekte sterk achter bij die van de algemene Nederlandse bevolking. De helft van de mensen met een chronische ziekte heeft een uitkering. Een chronische ziekte heeft logischerwijs met name consequenties voor de patiënt zelf, maar ook de omgeving moet hiermee omgaan. “Denk aan het gezin, sociale verbanden, school en werk”, aldus Romeijnders. Kortom: het participeren van mensen met chronische aandoeningen in de samenleving is van groot belang.

Eén loket

De zorgvraag verandert door genoemde ontwikkelingen, weet Romeijnders. “Nu al besteden we het grootste deel van het zorgbudget in Nederland aan chronische aandoeningen. In de toekomst, als meer mensen chronisch ziek worden, zal dit nog sterker het geval zijn.” De manier waarop patiënten zorg willen krijgen, is ook veranderd. Zij hebben behoefte aan één loket zodat ze hun verhaal niet steeds opnieuw hoeven te vertellen. Daarom moeten zorgverleners goed met elkaar samenwerken en de zorg onderling goed afstemmen. Romeijnders: “Er zijn zoveel nieuwe inzichten en medisch-technologische vernieuwingen. Zorgaanbieders móeten samenwerken om de beste zorg te kunnen leveren.”

Patiënt centraal

Romeijnders benadrukt: “Bij alles moet de mens centraal staan, niet de ziekte of de zorgverlener. Het gaat hierbij om optimale kwaliteit van leven ondanks de aandoening. Dus is het zaak een goed persoonlijk zorgplan te maken. Ook spreek je af wie van de zorgverleners je eerste aanspreekpunt is; je ‘coach’. Samen met de coach (doorgaans de praktijkondersteuner, een in de huisartspraktijk werkzame verpleegkundige met een speciale opleiding voor begeleiden van chronisch zieken) stel je de doelen vast en voer je het zorgplan uit. Je zorgplan moet natuurlijk wel passen bij de algemene afspraken over goede zorg van patiënten en zorgverleners; de zorgstandaarden.” Patiënten dienen zelf hun verantwoordelijkheid te nemen. “Heel concreet door de zelfgemaakte afspraken over bv. medicijngebruik of meer gaan bewegen na te komen. Of door - in het komende jaar al - via de computer hun eigen bloeddruk- of suikerwaarden in te gaan vullen. Je coach

kan je daarin begeleiden.” Volgens Romeijnders is het wel zaak verder te kijken dan enkel het medische aspect van chronische aandoeningen. “Vaak heb je zelf ook invloed op de kwaliteit van leven door je levensstijl aan te passen. Stop met roken bijvoorbeeld, zodat je de trap nog op kunt blijven lopen. Wees trouw aan je afspraken en bouw conditie op.”

Zorggroep PoZoB Zorg op maat Werken met een zogenoemde ‘zorgstraat’ heeft grote voordelen voor de patiënt. Bij zorgroepen, zoals bij voorbeeld PoZoB in Zuidoost-Brabant en Midden-Limburg, is meer aandacht voor álle behandelaspecten, een betere afstemming tussen de zorgverleners onderling en een betere therapietrouw. De patiënt staat centraal, in alle opzichten. Zorggroepen bestaan uit verschillende zorgaanbieders die de chronische zorg in een bepaalde regio coördineren en uitvoeren met als doelstelling de kwaliteit van de zorg te verbeteren. PoZoB is zo’n zorggroep, waarbij huisartsen het voortouw hebben genomen om samen met andere disciplines de zorg op deze wijze vorm te geven. PoZoB is verantwoordelijk voor de ontwikkeling, coördinatie, implementatie en kwaliteit van zorgprogramma’s voor mensen met een chronische aandoening. De organisatie ondersteunt de zorg vanuit 150 huisartspraktijken in de regio Zuidoost-Brabant en Midden-Limburg. Daarbij richt zij zich vooralsnog op vier ‘zorgstraten’, te weten astma/COPD, diabetes, Vasculair risicomanagement en geestelijke gezondheidszorg. Uitgangspunt is het bieden van kwalitatieve kleinschalige zorg. Daarbij staan de persoonlijke benadering van de patiënt en het bieden van zorg op maat centraal. Zorgverzekeraars CZ en UVIT zijn nauw betrokken bij de opzet en financiering van deze zorgvernieuwing. Ook zijn samenwerkingsverbanden met een andere regionale zorggroep (DOH) en de Universiteit van Tilburg van belang om de zorg te blijven verbeteren.

Maatwerk

Via PoZoB werken alle betrokken hulpverleners op een efficiënte en praktische manier samen. “PoZoB ondersteunt de zorg achter de schermen, want de zorgprofessionals moeten alle ruimte en mogelijkheden hebben om de patiënt de beste zorg te bieden”, legt Arnold Romeijnders, medisch directeur van PoZoB, uit. “Wij geven scholing en cursussen aan hulpverleners om zo meer efficiency in de zorg te bereiken en de patiënt meer kwaliteit van zorg te bieden.” Een actieve rol is weggelegd voor de praktijkondersteuners, namens de huisartsen in dienst van PoZoB. “De patiënt heeft daarmee nog maar één aanspreekpunt en wordt niet langer van het kastje naar de muur gestuurd. Hij weet bij wie hij terecht kan.” De praktijkondersteuner maakt een persoonlijk zorgplan op maat, waarin alle belangrijke aandoeningen zijn opgenomen. Hij houdt goed in de gaten of alle aspecten van de benodigde zorg wel geboden zijn. De patiënt hoeft hier net als de huisarts dus niet zelf achteraan. “Alle betrokken hulpverleners kunnen relevante patiëntgegevens, onderzoeksresultaten en acties inzien. Op deze manier kunnen we een enorme kwaliteitswinst van de zorg behalen. Bovendien vermindert het aantal complicaties”, aldus Romeijnders. “Er is geen sprake van een knellend protocol, maar een plan dat uitgaat van de wensen van de patiënt. Dat biedt duidelijkheid voor iedereen, en zeker voor de patiënt.”

Portal

In 2010 zullen de meeste zorgverleners zijn aangesloten om voor mensen met diabetes mellitus via een speciale portal met elkaar te kunnen communiceren in een beveiligde omgeving. Als een van de aangesloten zorgaanbieders nieuwe informatie heeft over een gezamenlijke patiënt krijgen de zorgverleners voor wie dat van belang is een signaal en inzicht in deze informatie. Romeijnders: “De portal bevat niet alleen een inhoudelijk behandelplan, maar ook een jaarplan. Waar wil de patiënt over een jaar staan?” Volgend voorjaar is het de bedoeling dat patiënten ook zelf toegang krijgen tot hun plan via deze portal. “Patiënten kunnen dan hun eigen jaarplan inzien, afspraken vastleggen en controleren.” Op die manier is de patiënt nog meer betrokken, zodat hij precies weet wat er speelt, en kan hij ook steeds meer zijn eigen zorg gaan sturen! Deze bijlage wordt mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

4 · NOVEMBER 2010

NIEUWS

“WE HEBBEN HEEL VEEL VOORUITGANG GEBOEKT DE AFGELOPEN JAREN” O
Q: Is diabetes te genezen? O
A: Nog niet, maar de symptoombestrijding wordt wel steeds makkelijker. Er zijn verschillende vormen van diabetes. Maar wat ze allemaal met elkaar gemeen hebben, is het feit dat geen enkele vorm van diabetes te genezen is. Dat wil zeggen: nog niet. Dokter Diamant is hoogleraar diabetologie en directeur van het Diabetescentrum van het VU medisch centrum. “In enkele gevallen is gebleken dat diabetes type 2-patiënten met extreem overgewicht na een bariatrische ingreep genazen van de ziekte. Maar we weten niet of deze genezing definitief is en bovendien komt het leeuwendeel van de diabetespatiënten helemaal niet in aanmerking voor een dergelijke ingreep.”

Praktisch en esthetisch En daarom houden de artsen zich, naast het zoeken naar een geneeswijze van diabetes, voornamelijk bezig met het bestrijden van de symptomen. En niet zonder succes. Insulinepompen die op de huid geplakt kunnen worden, draagbare monitoren die het glucosegehalte continu peilen en medicijnen die de werking van darmhormonen nabootsen zijn daar enkele voorbeelden van. Diamant: “We moeten niet vergeten dat men vroeger rondzeulde met een insulinepomp zo groot als

een rugzak. We hebben al heel veel vooruitgang geboekt in de afgelopen jaren. Niet alleen zijn de insuline preparaten verbeterd, maar ook in praktisch en esthetische zin. Patiënten hebben een drukke baan en een normaal sociaal leven. Juist daarom is het ook belangrijk dat zij, zonder al te veel moeite,hun glucosegehalte onder alle omstandigheden op peil kunnen houden.”

Patchpompen Een goed voorbeeld van een behandelmethode die vooral in praktische en esthetische zin een grote vooruitgang is, zijn de patchpompen. Kleine insulinepompjes, die je zelf kunt vullen en vervolgens onder de kleding op de huid kunt plakken. Met de bijbehorende ‘afstandsbediening’ wordt de pomp in werking gezet. Injecties zijn dus niet meer nodig. Een nadeel aan de patchpompen is dat we nog niet goed weten of deze een verbetering brengen boven de huidige pompen. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de vergoeding door de zorgverzekering.”

Michaela Diamant Hoogleraar diabetologie en directeur van het Diabetescentrum van het VU medisch centrum

Zelftest Diabetes type-1 patiënten die met insuline worden behandeld kunnen hun bloedglucose meten met een vingerprik. Maar er is nu ook een andere, makkelijkere methode om te kijken of het glucosegehalte nog op peil is. Een klein apparaatje dat continu onderhuids de glucose meet. Diamant: “Er zijn twee manieren waarop dit apparaat gebruikt kan worden. Voor diagnostiek, dus voor de arts en de patiënt om te kijken wanneer het glucosegehalte onverwachts stijgt of daalt.De glucose-profielen ziet men pas achteraf na 2-3 dagen meten waarbij de patiënt ook een dagboekje bijhoudt. De tweede manier is voor de patiënt zelf. Er wordt real-time gemeten en de patiënt ziet de waarden direct. Dreigt het gehalte te dalen, dan krijgt de patiënt een waarschuwing. Hij weet dan dat hij moet ingrijpen. Dit is natuurlijk een handig steuntje in de rug. Zeker voor patiënten met langbestaande diabetes type 1 die niet goed meer aanvoelen of het glucosegehalte nog op peil is. Hoewel dit heel aantrekkelijk lijkt, is de sensor geen oplossing. De patiënt moet na het sein zélf tot actie overgaan!” Het is belangrijk om te weten dat de pompen en sensoren voornamelijk zijn bedoeld voor mensen met diabetes type 1. Voor de verschillende vormen van diabetes zijn andere behandelwijzen van toepassing. Wat voor een patiënt met diabetes

type 1 een goede behandeling is, is vaak geen optie voor een patiënt met type 2.

Darmhormonen We weten dat diabetes type 2 ontstaat door een verminderde functie van de insulineproducerende bètacellen bij een verminderde gevoeligheid voor het hormoon insuline. Dit hangt meestal samen met overgewicht of een zekere (erfelijke) aanleg. Omdat insuline niet normaal werkt, worden de insulineproducerende betacellen overmatig belast en raakt de alvleesklier uitgeput. “Patiënten met diabetes type 2 kunnen worden geholpen door medicijnen die de werking van darmhormonen nabootsen. De medicijnen afgeleid van het darmhormoon GLP-1 die de alvleesklier aanzet tot het afgeven en de aanmaak van insuline tijdens de maaltijd. Groot voordeel van deze medicijnen, in tegenstelling tot insuline, is dat de patiënt eerder afvalt dan aankomt. Een tweede voordeel is dat GLP-1 glucoseafhankelijk is, waardoor er minder lage bloedglucosewaarden of ‘hypo’s’ voorkomen. “Maar desondanks blijft het voorkomen van overgewicht met diabetes als gevolg het beste. Genezen is namelijk maar zelden mogelijk.” KIM HAANAPPEL [email protected]

Eindelijk een continue en veilige insulinebehandeling zonder infuussets




Alternatieve Pod plaatsingsmogelijkheden WPPS
NFFS
æFYJCJMJUFJU "VUPNBUJTDI
FO
WFJMJH
JOCSFOHFO
van de canule

PLAK P & POM

Kijk voor meer informatie op: XXXNZMJGFEJBCFUFTDBSFOM
PG
CFM


Meer vrijheid. Meer vertrouwen. Met mylife™.

OmniPod is een geregistreerd handelsmerk van Insulet Corporation.

Discreet en zonder infuussets

NOVEMBER 2010 · 5 TIP

1 BLIJF ALERT BIJ KLACHTEN DIE KUNNEN DUIDEN OP DIABETES

Oogklachten als eerste teken van diabetes Vaak moeten plassen en een niet te lessen dorst zijn symptomen van diabetes die bijna iedereen kent. Toch zijn dit niet de enige klachten die kunnen duiden op mogelijke suikerziekte. Wisselend zien, droge ogen en regelmatig ontstoken talgklieren zijn ook een reden om naar de huisarts te gaan en u te laten onderzoeken op diabetes.

EXPERT Dokter Martinez is oogspecialist in het oogziekenhuis in Rotterdam. Hij vertelt dat oogklachten soms een direct verband hebben met suikerziekte. “Een te hoog of te laag suikergehalte in de bloedbaan kan de oorzaak zijn van wisselend zicht. Maar als patiënten bij mij komen met deze klachten, is het meestal al te laat. Het netvlies van de patiënt is dan al aangetast als gevolg van de diabetes. Dit noemen we diabetische retinopathie. Aan de diabetes kan ik niets doen.Waar ik wél iets aan kan doen is het oplossen van de oogklachten.”

Symptomen De symptomen zijn niet makkelijk te herkennen. Sommige patiënten zien wisselend goed en slecht. Anderen hebben droge ogen met als gevolg het gevoel dat er zand in hun ogen is gestrooid, vermoeide, branderige ogen en tranen.“Dat laatste klinkt natuurlijk vreemd, droge ogen die tranen,

VERANTWOORDELIJKHEID Als patient is het belangrijk dat je zelf de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van diabetes in de gaten houd. Onderneem daarom zelf actie en vraag hiernaar bij de specialist. FOTO: MARK NETTENBREIJERS

Dr. Martinez Oogspecialist in het Oogziekenhuis in Rotterdam

maar dit wordt veroorzaakt doordat het oog geïrriteerd raakt. Heb je iemand in de familie met diabetes en deze klachten? Ga dan eerst langs de huisarts!” Om deze klachten te behandelen is het belangrijk dat de arts vaststelt welke afwijking er aan het oog is ontstaan. De aantasting van de bloedvaten in het netvlies, oftewel diabetische retinopathie is goed te zien. Er verschijnen kleine bloedingen en infarcten in het netvlies en er is eiwit te zien. Er kunnen dan twee dingen aan de hand zijn: de bloedvaten kunnen dicht zitten of lekken.

Laser en medicijnen “In het eerste geval is er een tekort aan zuurstof in het netvlies. Er worden dan nieuwe bloedvaten aangemaakt die kwalitatief slecht zijn.Dit kunnen we behandelen door de slechte bloedvaten weg te laseren.Het voordeel van deze behandeling is dat de kans op blindheid van 75 procent wordt verkleind naar minder dan vijf procent. Het nadeel is dat de patiënt voortaan nachtblind is en de wereld vanuit en kokervisie zal zien.Maar deze nadelen wegen natuurlijk niet op tegen het risico op blijvende blindheid. Als de bloedvaten lekken is er sprake van oog-oedeem of, in medische termen, diabetische maculopathie. Er komt vocht in de zogenaamde gele vlek en de patiënt kan niet meer scherp zien. In combinatie met de laser zijn er nu medicijnen op de markt die we in het oog injecteren,waardoor we het lekken kunnen verminderen. Er lopen momenteel veel studies naar deze behandelmethoden met tot nu toe positieve uitkomsten.Of het op de lange termijn blijft werken,is dus nog niet zeker,maar het ziet er goed uit.” KIM HAANAPPEL [email protected]

Caring and Curing www.novartis.nl

6 · NOVEMBER 2010

INSPIRATIE

“Als je rekening met je diabetes houdt, kun je nog steeds alles doen” O
Vraag: Hoe behandel je kinderen met diabetes? O
Antwoord: “De begeleiding is intensiever, want een kinderlichaam is aan meer verandering onderhevig dan een volwassen lichaam” Henk Veeze Kinderarts en diabetoloog.

Jelle van Lanen Heeft bijna drie jaar diabetes type 1.

Nederland telt 5000 kinderen met diabetes type 1 en ongeveer 150 kinderen met diabetes type 2. “Bij type 1 is de insulinefabriek in je lichaam stuk. Als je dat overkomt is het vooral pech hebben. Type 2 is vaak het gevolg van een verkeerde leefstijl. Het komt (nog) nauwelijks voor bij kinderen in Nederland”, vertelt kinderarts en diabetoloog Henk Veeze. Hij is een van de oprichters van Diabeter, het nationale centrum voor de behandeling van diabetes bij kinderen en jong volwassenen.

Intensiever Diabetes type 1 is lastiger te behandelen bij kinderen dan bij volwassenen, aldus Veeze. De waarde van hun bloedglucose schommelt sterker. Bovendien zijn kinderen in de groei en vaker onvoorzien in beweging. Dit alles maakt het moeilijker om hun insulinebehoefte af

te stemmen. De bloedglucose moet vaker worden gemeten en de insulinebehandeling moet frequenter worden aangepast. Er wordt daarom sneller gekozen voor een insulinepomp die de afgifte van insuline aan het lichaam beter kan aanpassen.”

Aanleren Volgens de kinderarts reageert ieder kind en gezin anders op de diagnose en behandelingsmethode. “Diabetes heb je 24 uur per dag, zeven dagen per week. Je hebt nooit vakantie van deze ziekte. Je moet altijd materialen meenemen en daar zorgvuldig mee omgaan. Dat is niet iedereen even makkelijk aan te leren. Je moet per gezinssituatie aanvoelen wat de beste mogelijkheden zijn op dat moment. Maar je leven hoeft niet ingrijpend te veranderen: we begeleiden bij Diabeter bijvoorbeeld topsporters en jongeren die topsport bedrijven. Bovendien wordt de technologie steeds geavanceerder waardoor een kind met diabetes binnenkort niet meer te onderscheiden is van een kind in een normale situatie.”

Vooruitgang Momenteel wordt er vooruitgang geboekt met slimme pompsystemen die nog nauwkeuriger zijn en dat heeft positieve effecten op de lange termijn. De prognose op een complicatievrij leven wordt hiermee aanzienlijk vergroot. Veeze: “Daarnaast zijn er grote onderzoeken gaande waar met behulp van slimme vaccinatie de ‘immuunvergissing’ gerepareerd kan worden, maar dat is nog toekomstmuziek. Het is hoe dan ook belangrijk dat zorgverzekeraars de ruimte blijven bieden voor nieuwe ontwikkelingen.”

Kinderen Jelle van Lanen (8) heeft bijna drie jaar diabetes type 1. Na tien maanden insuline te hebben gespoten, is Jelle overgestapt op het gebruik van een insulinepomp. “Jelle had veel last van stemmingswisselingen, met de pomp is dat veel minder”, vertelt zijn moeder Hester van Lanen. “De pomp staat in principe zo ingesteld dat Jelle op school niet extra hoeft te meten. Maar voelt Jelle zich niet zo lekker, dan zal hij extra moeten meten. Hij weet precies wat hij moet doen en Jelle is prima in staat om zelf uit te rekenen hoeveel insuline hoort bij bepaalde voedingsmiddelen. Daar is hij heel secuur in.”

Vervelend Jelle vindt het vervelend als hij zijn bloedsuiker moet meten, vertelt hij. “Dan ben je net lekker bezig en dan moet ik prikken, de strip in een apparaatje stoppen en kijken welke waarde de meter aangeeft. Soms moet dat wel zeven of acht keer per dag.” Gelukkig komt dat niet zo vaak voor, alleen als Jelle zich niet goed voelt. Hester: “Het schooljaar is zeven weken bezig en Jelle heeft alleen in de laatste week extra moeten meten.”

vertelt Jelle die drie keer per week in het zwembadwater ligt. Verder kan Jelle alles doen wat andere kinderen ook kunnen, zelfs snoepjes eten. Hester: “We hebben wel gevraagd of ouders vooraf kunnen laten weten wat de traktatie van hun jarige kind wordt, dan kunnen we uitrekenen hoe de insulinepomp ingesteld moet worden, zodat Jelle ook van de traktatie kan genieten.”

Klas De kinderen in de klas vinden het niet gek dat Jelle diabetes heeft. “Mijn vriendje wil altijd kijken als ik moet prikken en in het begin kwam de klas om me heen staan om te zien wat ik deed.” Ook de leraar let extra op. Hester: “Als je diabetes hebt, kun je alles eten en alles doen. Je zult er alleen altijd rekening mee moeten houden. Daarom heeft Jelle een aparte tas mee naar school waar zijn meter in zit, maar ook dextro en een paar koeken voor het geval hij zich niet goed voelt.” NIENKE HOEK [email protected]

Insulinepomp Jelle draagt de insulinepomp de hele dag met een draagband om zijn middel en hij kan er alles mee doen. “Ik kan er alleen niet mee zwemmen”,

JELLE VAN LANEN. “Ik kan alleen niet met mijn insulinepomp zwemmen, maar verder kan ik alles doen wat andere kinderen ook kunnen” FOTO: DIABETES 24/7

Diabetes op school. Hoe werkt dat? Alleen in samenwerking! Diabetesopschool.nl helpt daarbij. Met informatie, checklists en handige lijstjes. Voor kinderen en ouders; scholen, leerkrachten en verzorgers. Voor drie leeftijdsgroepen: kinderopvang, basisschool, middelbaar onderwijs.

www.diabetesopschool.nl Foto: NDF Diabetes 24/7 – Jacques Jullens

TIP

2

NIEUWS

“Leef actief, leef bewust, dan leef je lekker en langer”

NOVEMBER 2010 · 7

RECEPT

BEPERK JE ZOUTINNAME

O
Vraag: Door slechte leefgewoonten krijgt diabetes type 2 meer kans. Hoe doorbreek je ingesleten patronen? O
Antwoord: “Dat is ook moeilijk maar het is wel belangrijk om te weten dat het loont. Je kunt je risico op het krijgen van diabetes meer dan halveren, dat is bewezen. Dat begint bij gezonde voeding, gezonder eten. En wie daarnaast meer gaat bewegen creëert voor zichzelf de beste kansen.”

het lichaam het voedsel sneller verbrandt. De vetten, koolhydraten en suikers worden sneller afgebroken. Probeer vooral meer te bewegen tijdens de dagelijkse handelingen. Dat is makkelijker vol te houden dan jezelf voor te nemen om vaker naar de sportschool te gaan. Stap bijvoorbeeld een halte eerder uit, neem vaker de trap en breng kinderen op de fiets naar school. Stel jezelf niet te hoge eisen, dan hou je het beter vol en dat is op de lange termijn gunstiger.”

Fabel Met een gezonde juiste leefstijl kan diabetes type 2 in het beste geval voorkomen worden, zegt Bert Kuipers, directeur van de Nederlandse Diabetes Federatie. “Maar ook als je diabetes hebt is een gezond leefpatroon heel belangrijk, voor de kwaliteit van je leven maar ook om complicaties van de ziekte te voorkomen of uit te stellen. Met diabetes valt goed te leven, het zijn de complicaties die het lastig maken.”

BERT KUIPERS “Let op je eten, beweeg elke dag in ieder geval een half uur matig intenFOTO: SHUTTERSTOCK sief, en vraag advies als je dat nodig hebt”

Actie

Combinatie

Hoe eerder je actie onderneemt, hoe beter. Kuipers: “Zit je in de pre-diabetesfase, dat wil zeggen dat je nog geen diabetes hebt, maar je bloedglucose is wel verhoogd en je cholesterolgehalte en vetstofwisseling is aan het veranderen, dan is het de hoogste tijd om in actie te komen. Let op je eten, beweeg elke dag in ieder geval een half uur matig intensief, en vraag advies als je dat nodig hebt. Tegen alle 45-plussers zeg ik, doe om te beginnen de Diabetes Risicotest op kijkopdiabetes.nl.”

Bewegen is daarbij net zo belangrijk als gezonde voeding. De nadruk heeft altijd op het voedingspatroon

Bert Kuipers Directeur van de Nederlandse Diabetes Federatie

gelegen.Recentelijk is aan het licht gekomen dat juist de combinatie met bewegen voor de beste effecten zorgt. “Beweging zorgt ervoor dat

Koolhydraatrijke voeding en de inname van onvoldoende vezels hebben nadelige effecten op de gezondheid en kunnen diabetes in de hand werken. Probeer daarnaast om producten met verzadigde vetten te vermijden en beperk de inname van suiker. Kuipers: “Het is een fabel dat mensen diabetes ontwikkelen omdat ze te veel suiker nemen. Maar bij gezonder eten hoort wel minder suiker.Dus beter geen glas cola want dit staat gelijk aan zeven suikerklontjes. Zorg vooral dat je weet wat je eet.Suikervrije chocola bijvoorbeeld zit vol verzadigde vetten.”

Vezels

FEITEN Gezond eten en bewegen geeft een kleinere kans op diabetes type 2. Dat concluderen Chinese en Amerikaanse onderzoekers na langdurig onderzoek.

1

In ditzelfde onderzoek hadden deelnemers die zich zes jaar lang aan een gezonde leefstijl hielden, 51% minder kans om diabetes type 2 te krijgen dan deelnemers die zich hier niet aan hielden. Na twintig jaar hadden de deelnemers met een gezonde leefstijl nog altijd 43% minder kans op het krij-

2

gen van diabetes type 2. Voldoende lichaamsbeweging verhoogt de gevoeligheid van het lichaam voor insuline. Dat helpt diabetes type 2 te voorkomen. Bij mensen met harten vaatziekten voorkomt voldoende beweging ook nieuwe problemen met hart en bloedvaten. Onderzoekers uit Utrecht en Wageningen concludeerden dat actieve mensen zonder overgewicht het minste risico lopen op diabetes type 2.

3

Een gezond voedingspatroon bestaat uit een vezelrijk dieet. Kuipers: “Volkoren producten zijn hier goede voorbeelden van. Fruit bevat veel vezels, maar ook suikers. Dus het is niet verstandig om onbeperkt fruit te eten. Zorg verder dat je genoeg verse groente eet.Daarnaast hebben mensen met diabetes type 2 vaak last van een hoge bloeddruk. Het is daarom tevens van belang om de zoutinname te beperken tot een minimum. Leef actief en bewust, daar gaat het om, want dan leef je lekker en langer.”

Blueberry muffins Ingrediënten 100 gram bosbessen of blauwe bessen 100 gram bloem mespunt bakpoeder 3 eetlepels suiker mespunt geraspte citroenschil 1 ei 2 eetlepels vloeibare margarine ca. 2 eetlepels melk 8 papieren bakvormpjes Bereiding 1. Warm de oven voor op 200° C. 2. Maak de bessen schoon en dep ze droog. 3. Meng de bloem met het bakpoeder, de suiker en de geraspte citroenschil in een kom. 4. Voeg het ei, de margarine en de melk toe. Klop dit tot een glad deeg. 5. Schep voorzichtig de bessen door het deeg. 6. Verdeel het over de papieren bakvormpjes. 7. Bak de muffins in het midden van de hete oven in ca. 15 minuten gaar en goudgeel. Als de bovenkant stevig aanvoelt, zijn ze klaar. 8. De muffins zijn een beetje vochtig. Eet ze warm of lauw. Bevat per muffin Energie 110 kcal Eiwit 3 gram Koolhydraten 16 gram Vet 4 gram Verzadigd vet 1 gram Vezels 3 gram

NIENKE HOEK

Bron: voedingscentrum.nl

[email protected]

NU EXTRA VOORDEEL!

DIABETES VOORDEEL DIABETES VOORDEEL Alle teststrips €29,95

LifeScan OneTouch Ultra

Precision Xtra Plus

LifeScan OneTouch Vita

Bayer Ascensia Autodisc

Accu-Chek Sensor Comfort

Bayer Ascensia Elite

Accu-Chek Compact

Bayer Ascensia Contour

Accu-Chek Aviva

Menarini Glucocard Memory

FreeStyle

Menarini X-sensor

Freestyle Lite

Menarini Glucomen LX-sensor

...en natuurlijk ook lancetten, pennaalden, infuussets, etc met de hoogste kortingen! Cinnulin PF kaneelcapsules 120 stuks €22,50

Rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars!


 

$
& 
'$
%
$


'
#$"$&"!
%
&

 "
 
/6;
 

Refresh Teacaps zijn oranje/groene gelatinecapsules met 95% zuivere EGCG uit de groene theeplant. Refresh Teacaps is goed voor: * * * * *

meer energie en een sterke conditie een jong en fit lichaam een stralende jonge huid een mooi figuur een frisse adem

Begin nu met onze 2 weken Startverpakking (42caps)

Speciaa l onder d e aandach t gebrac ht door Health A ngels bij RTL 4 zie uitze nding g emist van 10 o ktober

www.diabetesvoordeel.nl Tel. 070 - 325 77 15

/01
;557
3,,7
/4-573)9/,
56
<<<7,-7,8.9,)*)6842
5-
3)/2
3,9
/4-57/11,2+,742 (9
"/11,2+,7





=


 

"::725


=


$,2,-554
 




8 · NOVEMBER 2010

INSPIRATIE

FOTO: ANNEMIKE VAN DER MEIDEN

TIPS

2

1

Annemike van der Meiden: “Dit is hoe ik in 1978 mijn insuline spoot. Helaas bestonden er geen bloedglucosemeters, insulinepompen en insulinepennen in mijn beginjaren als diabeet. Doordat dit soort innovaties voor mij te laat kwamen, heb ik nu last van complicaties. Dat is voor de jongeren van nu gelukkig anders. Die groeien op met betere middelen en meer controle.”

ONTWIKKELING 1. Een set ouderwetse insuline spuiten. 2. Insuline toedienen anno nu: één van de nieuwste methoden, patchpompen.

Beter leven met Diabetes Type 2 www.luisternaaruwlichaam.nl is mogelijk gemaakt door Merck Sharp & Dohme (MSD) 0209JAN08NL79C0208

FOTO: DIABETES 24/7

“De zoete herinnering”

Kijk daarom snel op:

Diabetes type 2 is een serieuze aandoening. Toch is er goed mee te leven. Maar goed kan altijd beter. Daarom is het verstandig om naar uw lichaam te luisteren. Uw lichaam liegt niet en vertelt u of u goed voor uzelf zorgt. Luister naar de signalen en onderneem actie als het nodig is.

www.luisternaaruwlichaam.nl

NOVEMBER 2010 · 9

DESKUNDIG ADVIES Dr. Adriaan Kooy, internist-diabetoloog, geeft uitleg over een hypo. Wat het precies is, en welke medicijnen en behandelmethoden momenteel in gebruik zijn. Ook gaat hij in gesprek met Maarten Ploeg, directeur van de Diabetesvereniging Nederland, over het proces van het op de markt brengen van nieuwe medicijnen. NEWS IN BRIEF

WebTV over diabetes

Verklein de kans op een hypo door je glucosewaarde te reguleren ensen met diabetes hebben onbehandeld hoge bloedsuikers (bloedglucoses). Hoge bloedsuikers vragen om behandeling met soms een hypo tot gevolg. Een ‘hypo’ is een afkorting voor hypoglykemie, waarbij de bloedsuikerspiegel onder invloed van verschillende factoren naar een te lage waarde zakt. Normaliter schommelt de bloedsuikerspiegel meestal tussen de 3,8 en 8,0 mmol/l. Komt het bloedsuikergehalte onder de 3,8 mmol/l dan is sprake van een hypoglykemie. Bij een lichte tot matige hypo is de waarde gedaald naar een niveau tussen de 3,0 en 3,8. Met suiker, een boterham of een stuk fruit kan de bloedsuiker weer omhoog worden gebracht.

M Verschijnselen

Verschillende verschijnselen kunnen er op wijzen dat de bloedsuikerspiegel te ver is gedaald en er een hypo optreedt. Iemand kan last krijgen van een hongersensatie, overmatig transpireren, onrust, maar men kan ook agressief gedrag vertonen of hartkloppingen krijgen. Oftewel, als de bloedsuikerspiegel onder een waarde van 3,8 mmo/l zakt, geeft het lichaam via het sympathisch zenuwstelsel een alarmreactie af. Daalt de waarde verder door naar een niveau onder de 2 dan is er een kritisch bloedsuikertekort bereikt voor de hersenen. De patiënt wordt suf, kan flauwvallen of zelfs in een coma raken. Is iemand bewusteloos

dan moet glucose of glucagon worden ingespoten.

Behandelstrategie Wanneer bij mensen de diagnose diabetes type 2 geconstateerd is, is behandeling met Metformine de eerste keuze. Metformine geeft bescherming tegen hart- en vaatziekten en vermindert de hoeveelheid glucose in het bloed. Als dit medicijn niet wordt verdragen of door progressie van de diabetes niet afdoende werkt, kan worden gestart met een SU-derivaat of insuline. Deze behandelstrategieën verlagen de bloedglucose onafhankelijk van de glucosewaarde. Patiënten kunnen daardoor vaker last krijgen van hypo’s.

“Een ‘hypo’ is een afkorting voor hypoglykemie. Dit is een verschijnsel waarbij de bloedsuikerspiegel naar een te lage waarde zakt”

Werking

Kans verkleinen De kans op een hypo verkleint als de glucosewaarde binnen een bandbreedte in het lichaam wordt gereguleerd via insuline en glucagon vanuit de alvleesklier. Insuline verlaagt de bloedsuiker en glucagon verhoogt deze juist. Een belangrijke dirigent van deze hormonen is het zogenaamde ‘darmhormoon’ GLP-1 (glucagon-like-peptide-1) dat in de darm wordt aangemaakt op het moment dat we beginnen te eten. Als GLP-1 in het bloed terechtkomt, stimuleert het de afgifte van insuline bij een hoge bloedsuiker, terwijl het tegelijkertijd de afgifte van glucagon remt. Bij een dreigende hypo gebeurt onder invloed van GLP-1 precies het omgekeerde: de glucagonafgifte neemt toe, en de insulineafgifte neemt af. Kortom: GLP-1 zorgt er-

voor dat insuline en glucagon werken wanneer ze moeten werken, bij respectievelijk een hoge en een lage bloedsuiker. Mensen met diabetes type 2 maken minder GLP-1 aan. De medicijnen die gebaseerd zijn op de werking van GLP-1 worden 1-2 maal daags onder de huid gespoten. GLP1-therapie kan, in tegenstelling tot insulinetherapie, zonder controle van de bloedsuikerspiegel plaatsvinden. Het middel treedt namelijk alleen in werking bij een afwijkende bloedsuiker zonder een verhoogde kans op een hypo.

Dr. Adriaan Kooy internist-diabetoloog en directeur van het Bethesda Diabetes Research Centrum

DDP4 is een enzym dat het GLP-1 hormoon afbreekt en in allerlei weefsels aanwezig is. DDP4-remmers zijn medicijnen die de werking van dit enzym afremmen zodat het hormoon GLP-1 langer werkt. Net als GLP-1 therapie werken DDP4-remmers alleen als het nodig is: bij een afwijkende bloedsuiker. DDP4-remmers worden 1-2 maal daags in tabletvorm ingenomen. Beide nieuwe behandelstrategieën (GLP-1 en DPP-4 remming) zijn hyponeutraal en gaan gewichtstoename tegen.Dit laatste is heel belangrijk,omdat dit naar verwachting gunstig kan doorwerken in het voorkomen van hart- en vaatziekten bij diabetes. Bovendien is preventie van hypo’s ook van meerwaarde voor het behoud van hersenfuncties, blijkens de duidelijke associatie tussen een hoge hypofrequentie en het optreden van Alzheimer. De lange termijn effecten van deze veelbelovende middelen zijn evenwel nog onbekend, maar worden nu onderzocht in grote trials.

O
De gehele maand november zullen er op internet verschillende WebTV afleveringen te zien zijn over het thema ‘Diabetes’.Deze afleveringen zullen in het verlengde liggen van de onderwerpen binnen deze themabijlage. In de afleveringen laten we experts, ervaringsdeskundigen en patiënten aan het woord, waarbij herkenbare verhalen, problemen en mogelijkheden rondom het onderwerp diabetes zullen worden besproken.

Surf snel naar één van de volgende sites om deze afleveringen te bekijken: O
www.dokter.nl O
www.gezonderworden.nl O
www.diabetes-suikerziekte.nl O
www.spreekuurthuis.nl O
www.vitaal.nl O
www.catherine.nl O
www.leerwiki.nl

Tentoonstelling over diabetes O
In deze bijlage zijn foto’s gebruikt die zijn ingestuurd voor de fotowedstrijd Diabetes 24/7. Een deskundige jury heeft de inzendingen beoordeeld en de prijswinnaars bepaald. De winnende foto’s zullen worden opgenomen in de expositie Diabetes 24/7 die vanaf 12 november te zien is op Amersfoort CS. Een tentoonstelling van beelden die het leven met diabetes in al zijn facetten laat zien. Voor meer informatie kun je kijken op www.diabetes24-7.nl

Het op de markt brengen van nieuwe middelen gaat soms erg traag Dr. Adriaan Kooy gaat in gesprek met Maarten Ploeg, directeur van de Diabetesvereniging Nederland, over de invoering van nieuwe medicijnen.

Restricties “Met bijvoorbeeld GLP-1-analogen en DPP-4 remmers hebben we middelen in handen die alleen werken als ze dat moeten doen; bij een afwijkende bloedsuiker’’, vertelt Dr. Kooy. “Punt is echter dat alleen mensen met een Body Mass Index boven de 35 in aanmerking komen voor de behandeling met een GLP1-analoog. Dat kun je enerzijds zien als bezuinigingsmaatregel voor de toepassing van een nieuw middel,” meent Kooy, “en anderzijds als uiting van relatieve onbekendheid met de lange termijneffecten. Niettemin wordt er volop onderzoek verricht naar de lange termijngevolgen en zijn er tot nu toe geen belangrijke negatieve effecten gevonden. Ik ben van mening dat restricties op wetenschappelijke gronden gerechtvaardigd kunnen

zijn als een middel bijvoorbeeld onveilig is of bij bepaalde groepen onvoldoende werkt. Met de kennis van nu kunnen GLP-1-analogen al worden voorgeschreven aan patienten met een BMI vanaf 27. Goede monitoring is daarbij cruciaal. Nederland is een innovatief land, maar we geven wat mij betreft nog onvoldoende ruimte aan de toepassing van nieuwe middelen. ’’

Omlaag Maarten Ploeg is het voor een groot deel met Kooy eens. Hij kan zich niet altijd vinden in de beperkingen. “Uiteraard wil je dat een patient een medicijn met toegevoegde waarde zo snel mogelijk kan krijgen. Niet alle middelen kunnen nu eenmaal in het basispakket zitten aangezien de zorgkosten niet uit de hand mogen lopen. Het College voor Zorgverzekeringen adviseert over de vergoeding van medicijnen vanuit de basisverzekering, kijkend naar het geheel van dit pakket. Zodra er bijvoorbeeld meer DPP-4- of GLP-1-recepten worden uitgeschre-

“Uiteraard wil je dat een patiënt een medicijn met toegevoegde waarde zo snel mogelijk kan krijgen”

Maarten Ploeg Directeur van de Diabetesvereniging Nederland

ven, dan drukt dat behoorlijk op het totaal aan zorgkosten. Maar de genoemde regel dat de hoogte van het BMI bepaalt of je de medicijnen krijgt, vind ik onzin. Dat moet omlaag.’’ Ploeg heeft nog meer suggesties. Bijvoorbeeld met betrekking tot het tempo waarmee een middel op de markt wordt gebracht. “Het gaat soms erg traag. Farmaceuten zouden tijdens het ontwikkelen van medicijnen meer moeten samenwerken met patiëntenorganisaties om sneller te weten of de middelen wel echt toegevoegde waarde hebben. Nu komt het voor dat tien farmaceuten ongeveer hetzelfde middel ontwikkelen, terwijl ze zich niet door patiëntenorganisaties laten informeren over de behoefte. Dat is jammer, zo wordt veel geld voor niets in research geïnvesteerd en krijgen belangwekkende innovaties te weinig kans.’’

niets. Het is essentieel dat de juiste doelgroep de juiste medicijnen krijgt. “Je kunt ook niet zomaar alles voorschrijven aan iedereen. Het zijn evenwel niet alleen de kosten die sturen, maar ook de medische voordelen. Daarbij geldt een genuanceerde afweging van lange termijnkosten en de gezondheidswinst voor de patiënt. De maatschappij heeft ook baat bij een gezondere bevolking’’, aldus Kooy. Er mag wel wat veranderen in het voorschrijven van medicijnen, vindt Maarten Ploeg. “Patiënten moeten eerst naar de internist voor een GLP1-recept terwijl de huisarts dat net zo goed kan uitschrijven. Ik vind dat niet klantvriendelijk en een onnodige stap.’’ Kooy ziet mogelijkheden voor een nauwere samenwerking tussen internist, diabetoloog en huisarts. “Zolang er maar monitoring is van de patiënt om in de gaten te houden hoe deze reageert op de middelen.’’

Recepten Toch zijn beperkingen op nieuwe behandelmethoden er niet voor

MARJOLEIN STRAATMAN [email protected]

Bemer helpt de doorbloeding te verbeteren. Óok de organen! Circa 1 miljoen mensen per dag gebruiken de Bemer voor diverse klachten. 8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed. Als aanvulling op hetgeen uw arts u voorschrijft, een goede extra hulp voor het stimuleren van de „zelfgenezing“.

Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed.

vóór inschakeling

3 minuten ná activering van de Bemer3000 therapie

Enkele van de méér dan 1000 Bemer-gebruikers meldden ons spontaan: Fam. Ten H. Tot mijn verrassing heeft een driemaandelijks bloedonderzoek (Diabetes Centrum Overvecht Utrecht) bij mij vandaag het beste resultaat opgeleverd (insuline enz.) van mijn toestand sinds enkele jaren. Fam. Vr. We hebben iemand in de familie die er al een in gebruikt, ivm haar suikerziekte en hier erg goede resultaten mee bereikt. En omdat wij nogal veel sporten en beide 50 jaar zijn willen we toch zo gezond mogelijk blijven. H.v.N. Mij helpt de bemer bij het beheersbaar houden van diabetes mell.II , te hoge bloeddruk en rugpijn. Bij mijn vrouw voor artrose. Fam. C. Ervaringen: Mijn vrouw wiens gezondheid tot voor het gebruik te wensen overliet, zoals suikerziekte, hoge bloeddruk enz. heeft enorme vooruitgang geboekt.de suikerwaarden zijn lager en stabiler. - de bloeddruk is van waarden 190/90 verminderd tot 160/70> - de vermoeidheid is verdwenen, heeft meer energie zonder benauwheid. - de chorlesterol waarden zijn lager tot verbazing van de internist bij controle. - de versleten knie is ook door de behandeling sterker geworden. P.v.O. De verbetering en vermindering van de pijn in de onderbenen is behoorlijk en ik slaap sinds het gebruik van de Bemer ook aanzienlijk beter. Bovendien heb ik deze winter geen last gehad van griep of verkoudheid. Nog verrasserder was het feit, natuurlijk met medicijnen en beweging, dat het HbA1c gehalte opnieuw gezakt is naar 6,6 zoals vorig week op het diabetes centrum bleek.Ook de bloeddruk bleek goed te zijn. Binnenkort heb ik een afspraak met de nefroloog op het diabetes centrum en ik zal zeker als ik de kans krijg over de Bemer spreken.

Bemer helpt de doorbloeding te verbeteren, óók in de zo belangrijke microcirculatie, het belangrijkste deel van de doorbloeding. Daardoor wordt het lichaam via de haarvaten verzorgd met extra zuurstof en voedingsstoffen. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Het Bemer-signaal is het enig bekende, dat ook de vasomotie stimuleert. In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en wordt ook ingezet door ca. 6.000 artsen/ therapeuten en 300 ziekenhuizen. Ook veel bekende sporters en sport-clubs willen niet meer zonder de Bemer. Vóór u besluit tot koop kunt u de Bemer 3 maanden uitproberen. De voorwaarden sturen wij u graag.

Informatie: bel svp. 0314-66 85 92 of mail: [email protected] Een korte film van de werking in het lichaam ziet u op www.bemer3000.nl Bemer Nederland bv. Postbus 136, 7040 AC ´s Heerenberg

Omdat de ogen van Sanne niet te vervangen zijn.

29 N OVEM BER 4 DECT/M EMBE R

Geef daarom aan de Nationale Oogcollecte. DbYVidd`jld\Zcc^ZiiZkZgkVc\Zco^_c!^hdcYZgodZ`cVVgYZddgoVV`ZcWZ]VcYZa" bZi]dYZhkVcdd\VVcYdZc^c\Zc]VgYcdY^\#
www.oogcollecte.nl De Nationale Oogcollecte is een initiatief van Het Oogfonds en Vereniging Bartiméus Sonneheerdt

NOVEMBER 2010 · 11

NIEUWS

TIP

3 WORD ACTIEF ONDERDEEL VAN HET BEHANDELTEAM

“AFVALLEN EN BEWEGEN HEEFT MIJ ONTZETTEND GEHOLPEN” Henk de Leeuw Heeft sinds 15 jaar diabetes type 2.

Henk de Leeuw (68) uit Dalfsen heeft al 15 jaar diabetes type 2. Wat is zijn ervaring met de ziekte en de zorg die hij tijdens deze periode heeft ontvangen?

COLLECTIEF Als patiënt ben je actief onderdeel van het behandelteam. Je bent daardoor beter in staat je eigen ziekteverloop te managen. FOTO: SHUTTERSTOCK

Ketenzorg blijft altijd in ontwikkeling O
Vraag: De zorg voor mensen met type 2 diabetes wordt in toenemende mate binnen ketenzorgorganisaties geleverd. Wat houdt deze manier van zorg verlenen in en welke rol speelt de patiënt hierin? O
Antwoord: ‘Dankzij sterke structuren en protocollen is de zorg transparanter geworden en kunnen meer patiënten in de eerstelijnszorg worden behandeld.’

EXPERTISE Ketenzorg betekent dat huisartsen, praktijkondersteuners, internisten, diabetesverpleegkundigen, diëtisten en laboranten, kortom alle behandelaars gezamenlijk, in een keten van zorgverleners zorg bieden aan patiënten op verschillende niveaus.Dat loopt uiteen van preventieve maatregelen tot aan diagnose en behandeling. De zorg is cliëntgericht en gaat uit van de zorgvraag van de patiënt. Henk Bilo is sinds 1991 als internist verbonden aan de Isala klinieken in Zwolle en vanaf het eerste uur betrokken bij het Transmuraal Diabetesproject van MCC Klik. Hij heeft een grote rol gespeeld bij het vormgeven van de huidige ketenzorg voor mensen met type 2 diabetes.

Verwachting Midden jaren ’90 werd in Noordoost Nederland gestart met het transmurale diabetesproject. Een kwart van de patiënten met diabetes type 2 werd behandeld in de tweede lijn. Tweedelijn behandelaars zijn ziekenhuizen en klinieken. Inmiddels is dat gedaald naar tien procent.“Dat lijkt in eerste instantie niet veel, maar als je kijkt naar ab-

”De zorg is cliëntgericht en gaat uit van de zorgvraag van de patiënt” Henk Bilo Internist aan de Isala klinieken in Zwolle

solute getallen dan zijn het beduidende hoeveelheden. Twintig jaar geleden waren er bijvoorbeeld zo’n 150.000 mensen met type 2 diabetes in Nederland.Momenteel zijn dat er 800.000 en als we niks doen is de verwachting dat het aantal in 2025 is gegroeid naar 1,3 miljoen patiënten.”

Praktijkondersteuners De afspraken, die de laatste jaren

over ketenzorg gemaakt zijn, concentreren zich met name in de eerste lijn. Eerste lijn zorg zijn huisartsen, diëtisten etc. Ketenzorg houdt volgens Bilo echter niet op bij de eerste lijn. “Er zullen altijd mensen zijn die te ziek zijn om behandeld te kunnen worden in de eerste lijn. Ook al is de eerstelijnszorg in Nederland goed georganiseerd, het zal nooit zo worden dat patiënten voor een dialysebehan-

FEITEN O
De zorg rond diabetespatiënten is in ontwikkeling en wordt continu verbeterd. De rol die de patiënt inneemt bij het behandelingsproces groeit. Om de kosten te beperken, wordt diabeteszorg in toenemende mate ingekocht door zorgverzekeraars als één pakket waarin verschillende zorgverleners zijn samengebundeld. O
Voor zowel zorgverleners als de patiënten is ondersteuning door ICT onontbeerlijk voor deze organisatie van zorg. Zo kunnen bijvoorbeeld onnodige complicaties worden voorkomen als de betrokken zorgprofessionals tijdig over volledi-

ge en juiste patiënteninformatie beschikken. Door middel van ICT kan de zorg efficiënter worden ingezet. O
Bovendien word je als patient actief onderdeel van het behandelteam. Je bent daardoor beter in staat je eigen ziekteverloop te managen. Het is van essentieel belang dat zorgprofessionals maar ook patiënten bepaalde informatie over de behandeling op een transparante manier via ICT systemen kunnen uitwisselen. Hiervoor zijn goede informatiestandaarden beschikbaar die zijn vastgesteld volgens richtlijnen die hun werking inmiddels hebben bewezen.

deling bij hun huisarts terecht kunnen.Wel is gebleken dat door de inzet van ketenzorg meer patiënten in de eerstelijnszorg kunnen worden behandeld. De praktijkondersteuners die specifiek voor de eerste lijn worden getraind, spelen een belangrijke rol. Zij nemen taken van de huisarts over maar de huisarts houdt de regie. Daarnaast is de vorming van zorggroepen een belangrijke ontwikkeling geweest.”

Verbeterpunten Natuurlijk zijn er nog verbeterpunten. “Zo is er een grotere rol weggelegd voor elektronica”, meent Bilo. “De data, die aangaande de diabetes kunnen worden vastgelegd, zijn ook voor deze groep mensen met een chronisch ziekte een belangrijke factor. Met de data kan een individueel zorgplan worden opgesteld waarbij de patiënt zelf inzicht krijgt in zijn aandoening en kan leren,wat hij of zij zelf kan doen als medehandelaar. Ervan uitgaande dat leefstijlfactoren in meer dan 70% van de gevallen (mede) een rol spelen bij het ontstaan van de aandoening, is daar zeker winst te halen. Inzicht in de data kan daarbij helpen,maar de regelgeving rond het EPD is zo streng dat zelfs behandelaars niet in staat zijn de juiste informatie op te vragen wegens inbreuk op de privacy.Alleen inzicht in de data is niet genoeg. Als men de wil niet heeft om te veranderen, lukt het niet. Er moet een knop omgaan en dat lukt het beste als een patiënt het gevoel heeft dat de zorg door de gehele keten goed gewaarborgd is.”

O
Welke maatregelen heeft u getroffen nadat bekend werd dat u diabetes had? “In het begin ontving ik de zorg van mijn huisarts, maar mijn bloedglucose waarde werd zo hoog en ik moest zo veel insuline spuiten en medicijnen slikken dat de huisarts mij doorverwees naar de internist. Deze adviseerde mij om drastisch af te vallen omdat er anders ernstige complicaties zouden optreden. Ik heb een diëtist in de arm genomen en ben onder begeleiding 30 kilo afgevallen. Daarnaast ben ik meer gaan bewegen. Ik wandelde tot voor kort wel 1,5 tot 2 uur per dag. Weer of geen weer,ik ging naar buiten!” O
Welke effecten hebben de veranderingen gehad op uw ziekteverloop? “Nadat ik 30 kilo was afgevallen, hoefde ik helemaal niet meer te spuiten. Ik ben zo’n 3 tot 4 jaar spuitvrij geweest. Helaas moet ik nu sinds drie weken weer elke avond insuline spuiten. Dat is wennen en vervelend als je ’s avonds ergens op bezoek gaat. Maar als het hier bij blijft,is het eigenlijk wel prima. Want ik denk niet dat het goed met mij was afgelopen als ik die kilo’s niet was kwijtgeraakt.” O
Welke zorg ontvangt u momenteel? “Ik bezoek eens per 3 maanden een diabetesverpleegkundige. Dat ervaar ik als prettig, want ik communiceer nu met slechts één behandelaar. Het is fijn als je met iemand kan praten over de ziekte.Ik krijg advies en de diabetesverpleegkundige overlegt met de huisarts of de internist. Ik hoef dat niet zelf te doen.” O
Wat is er veranderd met 15 jaar geleden? “Het lijkt allemaal wat vrijer.Er is meer ruimte om zelf invulling te geven aan de behandeling.Als mijn suiker aan de hoge kant is, kan ik zelf bepalen of ik meer ga spuiten. In het begin hield ik me strikt aan de voorgeschreven regels van de arts. Dat ik me vrijer voel, kan er ook mee te maken hebben dat ik de ziekte al 15 jaar heb.” O
Welk advies heeft u voor andere diabetespatiënten? “Mensen moeten er geen probleem van maken als de diagnose diabetes gesteld wordt.Ga niet bij de pakken neerzitten. Ga afvallen en veel bewegen. Dat heeft mij ontzettend geholpen in die eerste periode. Ik hoefde zelfs niet meer te spuiten. En dat terwijl artsen zeiden: als je eenmaal spuit kan je niet afvallen, want de insuline gaat dat tegen. Ik heb laten zien dat het wel mogelijk is.” NIENKE HOEK

NIENKE HOEK [email protected]

[email protected]