Notitie stand van zaken accommodatiebeleid Haaren. 1. Aanleiding. 2. De doelstellingen

Notitie stand van zaken accommodatiebeleid Haaren.

1.

Aanleiding.

Op 23 juli 1998 is door de raad besloten een krediet beschikbaar te stellen voor de opstelling van een nota strategisch accommodatiebeleid door Hospitality Consultants (HC). Dat interactieve traject is afgerond met een eindrapport1 dat op 28 oktober 1999 aan de raad is voorgelegd. In dat rapport wordt advies gegeven over de te maken beleidskeuzes binnen het accommodatiebeleid op de korte termijn (er lagen namelijk al diverse vragen en knelpunten voor) en de lange termijn. Gelijktijdig zijn in het rapport concrete bouwstenen aangedragen om in de loop der jaren te komen tot de gewenste situatie. Na de raadsbehandeling is aan het college opdracht verstrekt de in het rapport beschreven taakopvatting in overleg met betrokkenen verder uit te werken. Nu, enkele jaren verder, kan een tussenbalans worden opgemaakt.

2.

De doelstellingen.

Het destijds aangetroffen beleid op het vlak van accommodaties was een mix van het beleid van vier gemeenten. Taken van gemeenten en particulier initiatief (kortweg P.I.) waren daarin niet strikt te scheiden. De bemoeienis van de gemeenten strekte zich uit over investeringen (totstandkoming) en exploitatie (instandhouding) in diverse vormen van eigendom, beheer en subsidiëring. Een direct gevolg daarvan was dat niet alle gebruikers op een zelfde manier werden behandeld. De aangetroffen verschillen in deze indirecte vorm van subsidiëren waren dan ook zeer groot. Als voorbeeld: de ene vereniging betaalde een kostendekkende of zelfs commerciële huur, terwijl een ander daar een symbolische huur voor betaalde of bijvoorbeeld het gebouw zelf in eigendom had. Die ongelijke situaties zijn grotendeels in beeld gebracht via de zogenoemde “historische correcties” in de nieuwe subsidiesystematiek die eind 1998 werd ingevoerd. In die nieuwe subsidiesystematiek werd dat indirecte voordeel als het ware meegewogen in de bepaling van de nieuwe subsidiebedragen. Daardoor waren de financiële verschillen drastisch genivelleerd. Wat echter bleef was het feit dat in privaatrechtelijke zin (in de afgesloten overeenkomsten) de rechten en plichten verschillend bleven. De hoofddoelstelling van het nieuwe accommodatiebeleid dat daarop volgde was er dan ook op gericht om binnen het accommodatiebeleid een eenduidig en evenwichtige beleidslijn te verkrijgen zodat alle belanghebbenden ook in privaatrechtelijke zin op een gelijke behandeling konden rekenen. De kunstmatige (financiële) correctie via de subsidiesystematiek zou dan ook kunnen komen te vervallen. We spraken toen over harmonisatie. Daarnaast diende het accommodatiebeleid concrete helderheid te scheppen over de verantwoordelijkheden die zowel de gemeente als het P.I. op dat terrein hebben: wat mag van een gemeente worden verwacht en wat mag de gemeente verwachten van de gebruikers zelf. Dat niet alleen over wat er al was, maar ook ten aanzien van die accommodaties of aanpassingen die nog moesten komen. Om dat goed te kunnen beoordelen zou aanbod en vraag, afgezet tegen verwachte maatschappelijke ontwikkelingen en aanwezige knelpunten, moeten worden geïnventariseerd. Samengevat luidde de onderzoeksopdracht als volgt: “formuleer het accommodatiebeleid van de gemeente Haaren op basis van het wenselijke aanbod, wenselijke beheersvorm en wenselijke relatie tussen de gemeente en de gemeenschapsaccommodaties”.

1

Accommodatiebeleid Haaren, Hospitality Consultants, januari 1999,

Stand van zaken accommodatiebeleid Haaren 2006

1

3.

De aanbevelingen.

Gericht op de hiervoor beschreven doelstellingen heeft HC na een grondige analyse van de huidige en gewenste situatie, een reeks aanbevelingen neergelegd in haar eindrapport. Een beknopt overzicht van de aanbevelingen per categorie: 3.1.

Beleidslijnen buitensportaccommodaties.

• Handhaven huidig aanbod. Geconcludeerd werd dat grootschalige aanpassingen in het aanbod niet noodzakelijk zijn. Knelpunten in het aanbod worden in de toekomst benaderd vanuit de navolgende uitgangspunten: basisvoorzieningen die direct gerelateerd zijn aan de uitoefening van de sport komen in aanmerking voor een gemeentelijke bijdrage bij de totstandkoming. Andere voorzieningen vallen buiten de gemeentelijke verantwoordelijkheid. bij de capaciteitsbepaling worden de planningsnormen van het NOC*NSF gehanteerd; bij investeringen in capaciteit wordt tevens een rendementanalyse in de overweging betrokken. • Taakverdeling gemeenten - verenigingen. De gemeente is in principe verantwoordelijk voor de totstandkoming van de basisvoorzieningen die niet zonder gemeentelijke steun gerealiseerd kunnen worden. De verenigingen/gebruikers zijn verantwoordelijk voor de instandhouding van de basisvoorzieningen (m.u.v. basisvoorzieningen waarvoor een specialistische kennis benodigd is i.c. de “groene” sportvelden). De verenigingen/gebruikers zijn verantwoordelijk voor de totstandkoming en instandhouding van de voorzieningen die niet direct gerelateerd zijn aan de uitoefening van de sport (zie bijlage II: Definitie basisvoorzieningen buitensport). • Harmoniseren. Een eenduidige situatie in de taakverdeling (zie hierboven). Een eenduidige situatie voor wat betreft het eigendom (afstoten). Harmonisering huren. • Beheer en onderhoud. De gemeente houdt de controle op de instandhouding van de kwaliteit van de basisvoorzieningen. Overheveling van het onderhoud van de groene velden is onder zeer strikte voorwaarden bespreekbaar. Een aanspreekpunt voor accommodaties binnen de gemeente. 3.2.

Beleidslijnen binnensportaccommodaties.

• Handhaven huidig aanbod. (zie onder 3.1. beleidslijnen buitensportaccommodaties)

• Privatiseren beheerstaken.

De gemeente is verantwoordelijk voor de totstandkoming van de basisvoorzieningen. De beheerstaken en de exploitatie worden overgelaten aan het particulier initiatief. Verbetering van efficiency en klantvriendelijkheid door bundeling beheer. • Tarievenstructuur. harmoniseren tarieven. • Verbeteren exploitatieresultaten. terugdringen personeelskosten door versobering serviceniveau en sleutelbeheer. verhogen tarieven. 3.3.

Beleidslijnen welzijnsaccommodaties.

• Handhaven huidig aanbod. Geconcludeerd werd dat grootschalige aanpassingen in het aanbod niet noodzakelijk zijn. Knelpunten in het aanbod worden in de toekomst benaderd vanuit de navolgende uitgangspunten: de gemeente draagt alleen bij aan de huisvesting van organisaties voor sociaal cultureel werk;


2

multifunctioneel gebruik; concentratie van geluidsproducerende activiteiten; efficiënt ruimtegebruik. • Taakverdeling gemeenten - verenigingen. De gemeente is verantwoordelijk voor de totstandkoming en een gedeelte van de instandhouding (gebouwgebonden lasten) van welzijnsaccommodaties die multifunctioneel gebruikt worden (gemeenschapshuizen en oude Dr. Landmanschool). De gemeente is verantwoordelijk voor de totstandkoming van monofunctionele welzijnsaccommodaties (jeugd- en scoutinggebouwen). De verenigingen/gebruikers zijn verantwoordelijk voor de instandhouding. Alle beherende organisaties of vaste gebruikers van alle welzijnsaccommodaties zijn verantwoordelijk voor het beheer en de exploitatie van de accommodatie. • Subsidiesystematiek. De gemeente neemt in de toekomst de gebouwgebonden lasten voor haar rekening die haar eigendom zijn of subsidieert deze kosten. exploitatiesubsidies worden niet meer verstrekt De gemeente houdt de controle op de instandhouding van de kwaliteit van de accommodaties. • Beheer en exploitatie. In verband met continuïteit, professionaliteit en efficiency wordt gezocht naar mogelijke vormen van bundeling in beheer. Het is daarvoor niet noodzakelijk om de eigendomssituatie te uniformeren. Het ligt wel voor de hand om monofunctionele accommodaties over te dragen. Deze worden immers ook verantwoordelijk voor de instandhouding.

4.

De maatregelen.

Nu de uitgangspunten voor het beleid waren geformuleerd, is in hoofdstuk 5 “De wenselijke situatie” aangegeven welke concrete uitwerkingen deze uitgangspunten zouden hebben voor de toen al aanwezige knelpunten en vraagstukken. Samenvattend:

Buitensportaccommodaties. -

Realisatie diverse basisvoorzieningen voetbalsport (ballenvangers, parkeergelegenheid, verlichting ed..); Realisatie kogelvangers schutterijen; (Onderzoek) realisatie combiveld VV Helvoirt; Overdracht opstallen rijverenigingen; Overdracht opstallen sportpark Esch aan gebruikers; Opplussen bijdrage onderhoud velden VCB;

Binnensportaccommodaties. -

Normalisering personeelsinzet (door oa. Sleutelbeheer en selectieve openstelling horecavoorziening); Opstellen MOP’s; Overdracht restant beheerstaken Sportzaal de Wiekelaar; Aanpassen huurtarieven (verhogen en uniformeren); Normaliseren inslagpercentage horecavoorzieningen;

Welzijnsaccommodaties. -

Aanpassing peuterspeelzaal Helvoirt; Creëren extra opslagruimte Oude Dr. Landmanschool; Multifunctioneel maken EHBO ruimte Oude Dr. Landmanschool; Overplaatsing Harmonie Kunst Adelt naar gemeenschapshuis; Overdracht jeugdhonk D’n Inbreng Realisatie peuterspeelzaal Esch; Overdracht De Gaarshof (scouting) en Trapezium (KPJ); Analyse onderhoud Leijhoeve; Opstelling beleidsregels subsidiering gemeenschapshuizen Overdracht beheer en exploitatie Oude Dr. Landmanschool aan Stichting Drieklank; Opstellen MOP’s


3

5.

De praktijk.

Het treffen van maatregelen binnen het accommodatiebeleid kent over het algemeen een lange adem en veel geduld. Los van eenvoudige zaken en maatregelen, gaat het om kostbare en kapitaalintensieve goederen die niet van de ene op de andere dag voor iets anders in te zetten zijn. De veranderingen raken op een heel concrete wijze de gevestigde belangen en ook een groot financieel belang. Daarnaast is veel vastgelegd binnen het zogenaamde privaatrecht (denk aan huurovereenkomsten, privatiseringsovereenkomsten, zakelijke rechten enz.) die niet eenvoudig te wijzigen zijn. Dat betekent veel overleg, onderhandelen en investeren in medewerking. Beleid van lange adem wordt vanzelf geconfronteerd met maatschappelijke veranderingen. HC had destijds niet kunnen bevroeden dat een aantal dramatische gebeurtenissen zou leiden tot nieuwe prioriteiten. Zo leidde de Legionella-uitbraak in Bovenkarspel in het voorjaar van 1999 tot de vaststelling van nieuwe wettelijke voorschiften voor beheer en inrichting van watersystemen en blies de brand in het Volendamse café ’t Hemeltje de gebruiksvergunning hernieuwd leven in. Beide zaken zijn binnen de uitvoering van het accommodatiebeleid opgepakt en geïntegreerd. Er komen ook veranderingen voorbij die weer nieuwe kansen bieden. De Stimuleringsregeling Kinderopvang heeft veel gemeenten in Nederland de ruimte geboden om met rijksmiddelen nieuwe mogelijkheden te creëren binnen of in combinatie met bestaande accommodaties, zo ook in Haaren. In deze notitie gaat het echter niet in de eerste plaats om te achterhalen wat er allemaal van invloed is geweest op het gevoerde beleid. Centraal staat wat aan maatregelen werd voorgesteld en wat daarvan in de praktijk terecht is gekomen, de resultaten dus. .

Resultaten buitensportaccommodaties. Voor de voetbalsport is in 2001 uitgewerkt beleid door de raad vastgesteld om de verantwoordelijkheden voor de accommodaties precies vast te leggen. Met een uitgebreide lijst over wat als basisvoorziening kan worden gezien, is concreet ingevuld wat van de gemeente kan worden verwacht en wat de gemeente verwacht van de verenigingen. Gelijktijdig is een extra bedrag (structureel ruim € 40.000,--) vrijgemaakt om een inhaalslag te plegen in het kwaliteitsniveau van de sportparken. Dat liet immers op diverse onderdelen te wensen over. Binnen die inhaalslag zijn door de jaren heen diverse veldreconstructies uitgevoerd, drainages en veldverlichting aangelegd, beregeningsystemen vervangen evenals doelen en ballenvangers. Elementen die nu nog de nodige aandacht verdienen zijn ondermeer de parkeergelegenheden en fietsenstallingen. Het onderzoek naar een combiveld in Helvoirt heeft uiteindelijk geresulteerd in de aanpassing en uitbreiding van het trainingsveld waarvoor in april 2003 de nodige middelen beschikbaar zijn gesteld (€ 90.000,--). De nieuwe trainingshoek is eind 2003 opgeleverd. Extra investeringen zijn ook gepleegd in het opplussen van de accommodatie van VCB door de aanleg van verlichting op het trainingsveld, het aanbrengen van een supporterskering rond het hoofdveld en een bijstelling van de bijdrage dagelijks onderhoud dat door de vereniging in eigen beheer wordt uitgevoerd. Zowel de aanpassingen aan het trainingsveld van VV Helvoirt als de diverse maatregelen voor VCB zijn door de verengingen zelf uitgevoerd om door zelfwerkzaamheid een meerwaarde te creëren. In de praktijk is deze werkwijze voor zowel gemeente als verenigingen succesvol gebleken. Het is voor de voetbalverenigingen echter een stap te ver om het dagelijks veldonderhoud in eigen beheer uit te voeren, behoudens voor VCB die dat als sinds jaar en dag doet. Voorafgaand aan de gunning van de nieuwe onderhoudsbestekken is die vraag nog eens expliciet aan de verenigingen voorgelegd, maar men ziet dat als een te grote belasting (men is terecht waakzaam over de vrijwilligers) met te weinig voordeel. Niettemin blijft dit een gesprekspunt voor de toekomst. Het gebouw op het sportpark in Esch dat door drie verenigingen (voetbalvereniging Essche Boys, Korfbalvereniging Tovido en Tennisvereniging D’Oggelen) van de gemeente werd gehuurd is bijna geheel afgestoten. Met een gemeentelijke bijdrage (ca € 45.000,--) heeft tennisvereniging D’Oggelen in eigen beheer begin 2003 een geheel nieuwe accommodatie opgeleverd. De huurrelatie tussen gemeente en D’Oggelen is gelijktijdig beëindigd en omgezet in een zakelijk recht van opstal. Het onderhandelingstraject met voetbalvereniging Essche Boys (en daaraan gekoppeld korfbalvereniging Tovido) over de overdracht van het gebouw is in afronding. De onderhandelingen over de overdracht


4

van oefenhal de Hoogakker te Helvoirt zijn recent afgerond. De huurovereenkomst is beeindigd en vervangen door bruikleenovereenkomst met ingang van 1 januari 2006. Ter compensatie van het achterstallig onderhoud is een bedrag ad € 10.500,-- beschikbaar gesteld. De Gilden vroegen tot slot aandacht voor het plaatsen van ricochet-kogelvangers. Deze dienen volgens de nieuwe veiligheids- en milieumaatregelen in het kader van de Circulaire Traditioneel Schieten 1999 van het ministerie van VROM aanwezig te zijn. Voor een tegemoetkoming in de kosten is in 2003 een regeling in het leven geroepen om een bijdrage ter hoogte van € 5.000,-- per gilde te verstrekken. Om voor die bijdrage in aanmerking te komen is het noodzakelijk een milieuvergunning te overleggen. Aan alle gilden is inmiddels de bijdrage verstrekt en zijn de milieuvergunningen afgegeven. 5.1.1.

Andere ontwikkelingen.

Al enkele jaren maakt Jeu de Boulesvereniging ’t Haarens Buutje gebruik van de voormalige schapenstal aan de Helvoirtseweg te Haaren. Omdat deze activiteiten op die plek volgens het bestemmingsplan niet zijn toegestaan is met de vereniging een onderzoek gestart naar een alternatieve locatie. Het oog is daarbij gevallen op het voormalige handbalveld op het sportpark te Haaren. Dat veld werd door handbalvereniging ODI te Haaren gehuurd tot aan de opheffing van de vereniging in 1999. In juli 2003 is een krediet gevoteerd ad € 57.500,-- om de verwijdering van het asfalt en de aanleg van buitenbanen te bekostigen. De bekostiging en realisatie van overdekte banen met kantinevoorziening is een taak van de vereniging zelf, waarbij de gemeentelijke rol zich beperkt tot het verlenen van een zakelijk recht tegen een symbolische canon. Op dit moment werkt de club nog aan de werkelijke realisatie van de overdekte banen. Deadline daarbij is het vertrek van de club aan de Helvoirtseweg uiterlijk 1 juni 2006. Gelijk met deze operatie worden het huidige opstalrecht en huurovereenkomst van resp. LTV Haaren en de Haarens gilden “opgeschoond” waarbij de perceelgrenzen zo zullen worden verlegd dat daarin ook het onderhoud van het omliggende groen aan de verenigingen kan worden overgedragen. Medio 2002 is toestemming verleend voor het plaatsen van een clubgebouwtje van duivensportvereniging De Spoorzoekers op het in gemeentelijk eigendom zijnde parkeerterrein van het sportpark te Helvoirt. Dit als alternatief voor haar onderkomen in een café dat door diverse omstandigheden (waaronder hygiënevoorschriften) niet meer als accommodatie tot haar dienst kon staan. De gemeentelijke rol heeft bestaan uit het realiseren van een zakelijk recht (recht van opstal) voor 15 jaar met een mogelijkheid tot verlenging. Een financiële bijdrage is niet verleend omdat de voorziening niet kan worden beschouwd als basisvoorziening. Het gebouw is geheel met eigen middelen van de vereniging gerealiseerd. Naast de verleende medewerking zijn er natuurlijk ook meerdere verzoeken ontvangen die niet op gemeentelijke medewerking konden rekenen. Over het algemeen genomen bieden de genoemde beleidsuitgangspunten voldoende houvast om verzoeken gemotiveerd te honoreren of af te wijzen. Daar waar aan de orde heeft nader overleg plaatsgevonden en/of is doorverwezen naar de Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) of andere fondsen. Er zijn op dit vlak geen bezwaarschriften ontvangen. SWS is in de afgelopen jaren bij meerdere investeringen betrokken geweest. Verzoeken van verenigingen om een garantstelling bij het aangaan van een (hypothecaire) lening werden doorgeleid naar deze stichting omdat daarin primair geen gemeentelijke taak werd gezien. De specifieke kennis bij SWS garandeert een grondige analyse van de plannen van de verenigingen. Zowel de investering als de exploitatie, waarbinnen de lasten van de investering gedragen moeten worden, worden onder de loep genomen. Indien akkoord staat SWS in de regel voor 50% garant richting de bank. Voorwaarde is wel dat er een zakelijk recht gevestigd is of wordt. Op basis van deze samenwerking is goedkeuring verleend voor een lening aan LTV Haaren voor de vervanging van alle banen en aan tennisvereniging D’Oggelen voor het nieuwe clubgebouw. SWS is echter ook getroffen door de bezuinigingen van het ministerie van VWS en heeft noodgedwongen haar beleid aangescherpt. Een garantstelling wordt nu alleen nog maar verstrekt als de gemeente waarin de vereniging gevestigd is ook bereid is voor 50% garant te staan. Tennisvereniging D'Oggelen is eind 2004 de eerste vereniging die in aanraking kwam met deze beleidswijziging bij haar verzoek tot medewerking voor de vervanging van vier gravelbanen door vier kunststofbanen die ook aan vervanging toe zijn. De omvang van de totale investering werd geraamd


5

op € 120.000,-- waarvan € 75.000,-- extern gefinancierd wordt. Aan tennisvereniging D'Oggelen is een garantstelling van maximaal 50% afgegeven voor de door haar aan te gane lening ad € 75.000,-- met een looptijd van 10 jaar, onder uitsluiting van alle achterstallige aflossingen en rentebetalingen en onder voorwaarde dat de vereniging ter zake afstand doet van vergoedingsaanspraken op grond van het zakelijk recht. SWS draagt een gelijkluidend deel. Overigens zal in de geplande Notitie garantstellingen een verdere uitwerking plaatsvinden van de beleidslijnen waarlangs garantstellingen al dan niet kunnen worden verstrekt. 5.1.2. •

.

Nog in uitvoering van de geplande maatregelen. Afronding overdracht gedeelte opstal sportpark Esch (Essche Boys en Korfbalvereniging Tovido).

Resultaten binnensportaccommodaties. Met de behandeling van de notitie Stand van zaken Stichting Gemeenschapsvoorzieningen Haaren2 in het voorjaar van 2002 is over het tijdsvak 1998-2001 verslag gedaan van de bevindingen en acties o.a. ten aanzien van de exploitatie van Beekdal. De stichting bevond zich in 1998 in grote problemen die om krachtige maatregelen vroegen. In de jaren daarna is een structuurwijziging doorgevoerd, zijn de administraties opnieuw ingericht, is een meerjarenpersoneelsvisie vormgegeven en uitgevoerd en is de dagelijkse bedrijfsvoering getild naar een “zakelijker” niveau. Daarnaast is ook gewerkt aan een nieuwe relatie met de gebruikers, wat ondermeer heeft geresulteerd in de introductie van sleutelbeheer. Al met al toen een enorme stap vooruit richting een genormaliseerde exploitatie. In het voorjaar van 2001 is vervolgens besloten de kantine van sporthal Beekdal te sluiten. De kantine leverde een forse negatieve bijdrage aan het exploitatieresultaat van de sporthal. Na deze sluiting fungeerde de kantine een korte tijd als uitwijklocatie voor gemeenschapshuis Den Domp. In 2002 ontstond het plan om de kantine als alternatieve locatie te koppelen aan de aanbesteding van de toen nog te realiseren kinderopvangplaatsen. Eind 2003 wordt een volledig nieuw kinderdagverblijf geopend in de voormalige kantine en garderoberuimte. De verbouwing is geheel gefinancierd met de ontvangen rijksmiddelen vanuit de Stimuleringsregeling Kinderopvang. Resultaat van deze ombouw is in de eerste plaats een nieuwe belangrijke voorziening voor de inwoners van Haaren. Op de tweede plaats is een negatieve bijdrage van de kantine aan de exploitatie omgebogen naar een (bruto) huuropbrengst van ca € 25.000,--. Stichting Gemeenschapsvoorzieningen Haaren (SGH) kan daardoor als exploitant en economisch eigenaar tot een nieuw financieel perspectief komen voor de sporthal. De exploitatiebijdrage die de gemeente jaarlijks aan SGH verstrekt voor de exploitatie van de sporthal kon door deze nieuwe impuls met het nettoresultaat (ca € 22.000,--) worden verminderd. Van de gevreesde daling in het gebruik door het ontbreken van een kantine is nauwelijks iets te merken geweest. Na een wisseling in beheer is in 2000 voor de kantine van sportzaal Wiekelaar in Helvoirt ingezet op sleutelbeheer en selectieve openstelling voor de kantine. De fulltime beheersfunctie voor het dagelijks beheer van kantine en zaal werd geschrapt en onder de verantwoordelijkheid van de beheerster van het Gastenbosch geplaatst. Stichting Drieklank is naast eigenaar en exploitant van Gastenbosch ook exploitant van sportzaal Wiekelaar dat in eigendom is van de gemeente. Daarnaast is binnen het kader van de heroverwegingen in april 2003 besloten tot een inhaalslag in de harmonisering van de tarieven. Voor Haarense verenigingen is in 2005 een zelfde tarief bereikt dat in verhouding is met de tarieven van sporthal Beekdal. Voor niet Haarense verenigingen is dat nieuwe tarief met ingang van het seizoen 2003-2004 direct ingegaan. Eindresultaat van deze tariefaanpassingen wordt geraamd op ca € 12.000,-- aan extra huuropbrengsten te bereiken rond seizoen 2005-2006. Het exploitatieresultaat zou nog kunnen worden verbeterd door een wijziging van de kantinefunctie voor een andere invulling, zoals bij sporthal Beekdal.

2

Notitie stand van zaken Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren, december 2001, gemeente Haaren.


6

5.2.1.

Positie in visies.

Door de diverse maatregelen is het kostenniveau en het batenniveau van de sporthal en -zaal genormaliseerd. Dat maakt echter nog niet dat de zorgen rond deze gebouwen op de lange termijn minder zijn. De leeftijd van de gebouwen brengt met zich mee dat de kosten voor het onderhoud zullen toenemen terwijl (o.a. door de vergrijzing en de afname van de belangstelling voor teamsporten) de bezettingsgraad onder druk zal komen te staan. Beide gebouwen behoren tot de gebieden waarop de centrumvisie Helvoirt en het centrumplan Haaren zich gaan richten. Lopende die visieontwikkelingen wordt een soort status-quo rond deze gebouwen aangehouden en investeringen of ontwikkelingen (zoals rond verdere bundeling beheer) uitgesteld. 5.2.2.

Opstellen MOP´s.

In 1998 waren er voor de gemeentelijke gebouwen geen up tot date meerjarenonderhoudsplanningen (MOP’s) voorhanden die o.a. de basis dienen te vormen voor de te ramen dotaties aan de onderhoudsvoorziening. In verband met het ontbreken van een dergelijke onafhankelijke expertise in de ambtelijke organisatie, is bij raadsbesluit van 23 september 1999 de opstelling van MOP´s en de actualisatie ervan uitbesteed aan Brinkgroep BV. De MOP’s worden gemaakt voor een drietal soorten gebouwen. a. Gebouwen in gemeentelijk eigendom; Naast het gemeentehuis, de gemeentewerven en de brandweergarage is er een aantal gebouwen dat in eigendom is van de gemeente en verhuurd wordt. In de verhuurovereenkomsten zijn de wederzijdse verplichtingen opgenomen. De verplichting tot het verzorgen van het groot onderhoud ligt bij de verhuurder i.c. de gemeente. b. Schoolgebouwen; Met de decentralisatie van de onderwijshuisvesting per 1 januari 1997 is de verantwoordelijkheid voor adequate onderwijshuisvestingsvoorzieningen neergelegd bij de gemeente. Ook het onderhoud (via het binnen-buitenkantprincipe) maakt deel uit van de voorzieningen die voor rekening van de gemeente komen. c. Gebouwen in privaat eigendom. Voor een aantal gebouwen in privaat eigendom van stichtingen (zoals bv de gemeenschapshuizen) vindt subsidiëring van gebouwgebonden lasten plaats. Het onderhoud is daarbinnen verreweg de belangrijkste last. De MOP’s worden gebruikt voor een objectieve bepaling van dat subsidieonderdeel. 5.2.3. •

.

Nog uit te voeren van de geplande maatregelen. Overdracht restant beheerstaken Sportzaal de Wiekelaar; (het betreft hier in de facturering die nog door de gemeente wordt verzorgd, conform de samenwerkingsovereenkomst d.d. 6 februari 1992)

Resultaten welzijnsaccommodaties. In, aan en rond de Oude Dr. Landmanschool is in de afgelopen jaren veel te doen geweest. Na het vertrek van Stichting Anders bezig zijn naar het gereedgekomen ouderenhome d’n Hof is de volledige begane grond binnen deze voormalige lagere school voor het peuterspeelzaalwerk beschikbaar gekomen. Met een beschikbaar gesteld krediet ad ca € 73.000,-- is in 2000 een derde multifunctionele speelruimte gecreëerd. Gelijktijdig is op de begane grond extra bergruimte gecreëerd voor de HOS, Wereldwinkel en Kunst Adelt. Het gecombineerd gebruik van het EHBO-lokaal is in 1999 geformaliseerd. Vanaf dat moment wordt de ruimte ook door de HOS gehuurd. Aan de buitenzijde van het gebouw is in 2001 nieuw gebruik gerealiseerd. Omdat eerdere plannen om bij de Leyenhof jeu de boulebanen aan te leggen op niets uitliepen, is voor de Oude Dr. Landmanschool een aantal banen aangelegd waarvoor de raad een krediet heeft gevoteerd ad € 17.697,--.. Het onderhoud ervan wordt geheel in eigen beheer door Jeu de Boules club "Leye-Boule" uitgevoerd.


7

Ten aanzien van het gebruik van de Notenkraker door de Harmonie is door HC aanbevolen de harmonie (na enkele aanpassingen) onder te brengen in het gemeenschapshuis Gastenbosch. Dit op de eerste plaats omdat het gebouw niet voldoet aan de Wet Milieubeheer terwijl de gemeenschapshuizen niet lang daarvoor op zijn aangepast. Op de tweede plaats omdat zowel in Haaren als Esch de harmonieën in de gemeenschapshuizen hun thuis hebben en daarmee ook een belangrijke bijdrage leveren aan de exploitatie ervan. Bovendien zou de Notenkraker vrijkomen voor ander functies. Tijdens de behandeling van het rapport in de raadsvergadering van 28 oktober 1999 is gebleken dat de raad geen uitvoering aan dit advies wenste te geven. Vanaf dat moment is gezocht naar een nieuwe koers voor de Notenkraker en de Oude Dr. Landmanschool waarbij ook gesproken is over de overdracht van de Notenkraker aan Kunst Adelt. In het nieuwe collegeprogramma is eind 2002 een nieuwe invulling gegeven aan die koers. Ter versterking van de gemeenschapshuizen wordt in de bestaande functie van de Oude Dr. Landmanschool op termijn geen toekomst meer gezien en wordt het gebouw als potentiële inbreidingslocatie opgenomen in het actieprogramma bij de Structuurvisie plus. Lopende het jaar 2003 wordt duidelijk dat het centrum van Helvoirt een brede visie vergt om een aantal ontwikkelingen bij elkaar te brengen. De Oude Dr. Landmanschool loopt in die visie ontwikkeling mee. Geruime tijd was Peuterspeelzaal De Dribbelaartjes te gast in de basisschool te Esch. Door de voorziene groei van de school (in korte tijd van 10 naar 12 lokalen) dreigde de peuterspeelzaal haar vast plek te verliezen. Op 22 juni 2000 is met het verstrekken van een krediet ad ca € 153.000,-- het startsein gegeven voor de bouw van een nieuwe peuterspeelzaal tegen de basisschool aan. Medio 2001 is de nieuwe peuterspeelzaal opgeleverd en in gebruik genomen. De Gaarshof (Scouting Haaren) en Trapezium (KPJ-Haaren) waren de laatste twee door de gemeente verhuurde welzijnsgebouwen in de kern Haaren. Aan Stichting Scouting Haaren is het gebouw per 1 januari 2003 in bruikleen gegeven onder gelijktijdige ontbinding van de huurovereenkomst. Een bedrag ad € 24.742,-- is aan de stichting betaalbaar gesteld als een eenmalige bijdrage in het achterstallig onderhoud. Met KPJ-Haaren is ook overeenstemming bereikt. Per 1 januari 2005 is dat gebouw in bruikleen gegeven onder gelijktijdige ontbinding van de huurovereenkomst. Een eenmalige bijdrage in het achterstallig onderhoud ad € 14.383,-- is aan de vereniging betaalbaar gesteld. Met de vaststelling van de nieuwe beleidsregels voor de subsidiëring van gemeenschapshuizen3 op 18 mei 2000 is een belangrijke fase afgerond die in 1998 gestart was met de uitgangspunten zoals genoemd in het rapport “Doorlichting gemeenschapshuizen Haaren” 4 . In die beleidsregels wordt onderscheid gemaakt in de verantwoordelijkheden: een voorwaardenscheppende rol voor de gemeente die tot uitdrukking komt in de financiering van gebouwgebonden lasten en een primaire verantwoordelijkheid voor de exploitatie in bestuurlijke en financiële zin voor de stichtingsbesturen. Na de financiële herschikking van deze verantwoordelijkheden is een tweetal additionele regelingen getroffen. Eén regeling is gericht op de verdeling van de gelden die na aftrek van de gebouwgebonden lasten binnen het clusterbudget resteerden en feitelijk nog subsidie in de exploitatie is, het zogenaamde “servicedeel”. Gelijk aan de gehanteerde systematiek bij de andere beleidsregels is besloten voor een overgangsperiode van drie jaren uit te blijven gaan van vaststaande “servicedeelbudgetten”. Die budgetten zijn in het kader van de heroverwegingen5 met ingang van 2004 neerwaarts geplafonneerd, waarmee de richting is ingezet naar de voorgestelde primaire taakverdeling. De tweede additionele regeling is door de raad getroffen als antwoord op de vragen rond de financiële positie van de gemeenschapshuizen die door exploitatietekorten in het verleden hier en daar te wensen overliet. Een eenmalig krediet ad € 94.200,-- is in 2000 door de raad beschikbaar gesteld om de aangetroffen balansen van de stichtingen op te schonen en te normaliseren.

3

Notitie beleidsregels subsidiering gemeenschapshuizen, gemeente Haaren, april 2000. Doorlichting gemeenschapshuizen Haaren, Hospitality Consultants, juni 1998. 5 Notitie heroverwegingen voorzieningen welzijn, gemeente Haaren, april 2003. 4


8

5.3.1.

Andere ontwikkelingen.

In het verlengde van de beleidsregels is het gehele pand waarin ook het gemeenschapshuis De Es is gevestigd per 1 juli 2000 in bruikleen overgedragen onder gelijktijdige beëindiging van de huurovereenkomst. De verhuur van een praktijkruimte in dat pand is eveneens naar de stichting overgegaan. De door het vertrek van de thuiszorg leegstaande ruimten zijn in mei 2003 omgebouwd tot een kinderdagverblijf dat door de stichting wordt verhuurd aan de Kindertuin. In 1999 is de BSO (buitenschoolse opvang) in de kern Haaren door Humanitas gestart in een van de leegstaande lokalen van de Hasselbraam. De school die in 1998 startte, zat echter al spoedig om ruimte verlegen. In samenwerking met Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren is de BSO in 2001 verhuisd naar de voormalige bibliotheekruimte in gemeenschapshuis Den Domp. In 2003 is de exploitatie ervan overgenomen door De Kindertuin. In de zomer van 2004 is ook de strategische aankoop Kastanjelaan 10 te Helvoirt op basis van een tijdelijke overeenkomst verhuurd aan de Kindertuin voor de realisatie van een BSO. Met die tijdelijke invulling is een financieel en juridisch verantwoorde overeenkomst aangegaan en is in facilliterende zin meegeholpen aan een verdere uitbouw van het voorzieningenniveau in de kern Helvoirt. In het kader van de sluiting van de bibliotheek heeft nader onderzoek plaatsgevonden ten aanzien van het vrijkomende gebouw aan het Leypad. Dat gebouw wordt ook nog bevolkt door de peuterspeelzaal, de parochie en de basisschool (met 1 leslokaal) en was van oorsprong gemeentelijk eigendom. Vlak voorafgaand aan de herindeling verkocht de gemeente het betreffende gebouw (met het oog op een BTW voordeel) aan Stichting Gemeenschapsvoorzieningen Haaren (SGH). Het blijkt nu niet meer mogelijk te zijn, maar bij de verkoop is een scheiding aangebracht tussen het juridisch en economisch eigendom. In de verkoopakte is het economisch eigendom overgedragen aan de SGH. Het juridisch eigendom heeft de gemeente aan zichzelf gehouden. Per 1 juli 2004 is het gebouw weer in volledige eigendom gekomen van de gemeente. De terugkoop van het pand heeft plaatsgevonden met gesloten beurzen door een uitruil van de nog uitstaande lening ad € 205.348,-- die door gemeente aan SGH was verstrekt ter financiering van de aankoop. In afwachting van de ontwikkelingsrichting vanuit de centrumvisie Haaren/unilocatie is besloten over te gaan tot tijdelijke verhuur aan een fysiotherapiepraktijk. Met Stichting Maatschappelijke Dienstverlening regio 's-Hertogenbosch is in het voorjaar van 2003 overeenstemming bereikt over de huisvesting van de gehele dienst in het gemeentelijke pand Driehoeven 1 te Haaren. Lopende het onderzoekstraject zijn meerdere vragen om kantoorruimten naar voren gekomen. Het betrof Stichting Vluchtelingenwerk die kantoor hield in het voormalige kruisgebouw te Helvoirt en de politie. Door de overheveling van deze twee organisaties naar Driehoeven 1 is (naast het beoogde financiële voordeel) ook een centrale clustering van maatschappelijke en openbare diensten tostand gekomen. Daarnaast bood de verhuizing van de politie een deeloplossing voor het capaciteitsvraagstuk binnen het gemeentehuis. Driehoeven 1 opende in haar nieuwe hoedanigheid eind 2003 haar deuren. Tot slot is met de basisscholen meerdere malen gesproken over het medegebruik van de schoolgebouwen. Als gevolg exploitatieverbeterende maatregelen binnen de gemeenschapshuizen zochten enkele gebruikers naar goedkopere alternatieven, zo ook binnen de scholen. Hoewel het zeer zeker niet de bedoeling is alle niet wettelijke onderwijskundige activiteiten aan banden te leggen is wel een oproep gedaan om tot nadere afstemmingsafspraken te komen tussen de scholen en gemeenschapshuizen. 5.3.2. Positie in visies. Een aantal gebouwen is gelegen binnen het gebied waarop de centrumvisie Helvoirt en het centrumplan Haaren zich richten. Lopende die visieontwikkelingen wordt een soort status-quo rond deze gebouwen aangehouden en investeringen of ontwikkelingen beperkt of uitgesteld. We hebben het dan vooral over gemeenschapshuis Gastenbosch, de Oude Dr. Landmanschool (en Notenkraker) D’n Inbreng en gemeenschapshuis Den Domp.


9

5.3.3. •

Nog uit te voeren van de geplande maatregelen. Overdracht jeugdhonk D’n Inbreng; (omdat het gebouw binnen de reikwijdte van de centrumvisie valt wordt op dit moment geen verdere actie ondernomen).

6.

De toekomst.

De gemeente Haaren gaat de toekomst in met een zeer beperkte gebouwenportefeuille in eigen beheer. Dat betekent echter niet dat daardoor niets meer te doen zou zijn. Vooral als gevolg van een aantal ontwikkelingen binnen de algemene zorgtaak van de gemeente is een verschuiving op het vlak van het accommodatiebeleid te verwachten. 6.1.

Ontgroening en vergrijzing.

De ontgroening en vergrijzing zullen een groot effect hebben op het gemeentelijk handelen in de komende decennia. Dat beeld wordt door de provincie als volgt geschetst6. • • • •

Volgens het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) zal de komende 20 jaar het aantal ouderen in onze provincie drastisch toenemen; in 2020 is 22% van de Brabantse bevolking 65 jaar of ouder. Dat percentage lag in 2002 nog op 13%. In de leeftijd tussen 65 en 74 jaar bedraagt de stijging 75%; het aantal 75-plussers zal zelfs meer dan verdubbelen. Tegelijk daalt het aantal jongeren tot 19 jaar, van 24,4% in 2000 tot 22% in 2020. Daarmee staat Noord-Brabant in de toptien van Europese regio’s die het meest vergrijzen.

Het voorzieningenniveau en daarmee de leefbaarheid van de kernen wordt de komende decennia geconfronteerd met de toenemende vergrijzing en ontgroening. De prognosecijfers voor de onderwijshuisvesting laten zien dat vanaf 2010 een daling van het aantal basisschoolkinderen zal inzetten. In combinatie met de toenemende vercommercialisering van de vrijetijdsbesteding zal dat een effect hebben op het verenigingsleven en het voorzieningenpakket. Daarnaast is ook de mobiliteit groeiende waardoor de actieradius voor de vrijetijdsbesteding toeneemt. Dit natuurlijk ook vanwege het bredere aanbod in de buurgemeenten. Omdat de vergrijzing in toenemende mate zal vragen om ouderen(zorg)voorzieningen, kan op termijn een onbalans gaan ontstaan in de opbouw van het voorzieningenniveau in de kernen. Voor een goede balans zal voor een uitdunning van het plaatselijk aanbod voor de categorie van 0 tot 55 jaar moeten worden gewaakt. 6.2.

Vrijwilligers en professionalisering.

Het meest recente onderzoek (7) van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) lijkt de indruk te bevestigen dat deelname aan vrijwilligerswerk terugloopt. Zo verminderde vrijwilligerswerk alleen al in de sectoren onderwijs en kinderopvang in vijf jaar met zo’n 14%. Dat terwijl de vraag naar vrijwilligers alleen maar toeneemt. Die toenemende vraag brengt meteen twee andere ontwikkelingen naar voren: professionalisering en regelgeving. De vrijwilligerssector wordt door de wetgever steeds meer als volwassen veld beschouwd. Dit uit zich in de toename van wet- en regelgeving die van toepassing wordt verklaard op vrijwilligersorganisaties en hun vrijwilligers. Naast de bestaande fiscale regels zijn er milieu-, veiligheids-, hygiëne-, arbeidsrechtelijke, etc. regels bijgekomen. Dit vraagt enorm veel van vrijwilligersorganisaties in termen van kennis, tijd nodig om niet-kernactiviteiten uit te voeren, aanpassingen van voorzieningen e.d. Daar bovenop stellen gemeenten lokale vrijwilligersorganisaties steeds vaker voor het dilemma van subsidietoewijzing voor een bepaalde prestatie. Het is lang niet alle vrijwilligersorganisaties gegeven vanuit een strak vrijwilligers- en kwaliteitsbeleid te kunnen voldoen aan overheidseisen.

6 7

Brabant tussen ontgroening en vergrijzing; Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI), juli 2000 Tijdsbestedingsonderzoek TBO, Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) 2000

Stand van zaken accommodatiebeleid Haaren 2006 10

Los van de lokale overheid die eisen stelt, heeft ook het ‘consumentisme’ zijn intrede gedaan in de maatschappelijke sector. Vrijwilligers en gebruikers van de diensten van vrijwilligersorganisaties stellen steeds hogere eisen aan de kwaliteit van dienstverlening. Ook dit stimuleert de professionaliseringsslag. Deze ontwikkelingen zorgen er onder meer voor dat gewaakt moet worden voor (te) hoge verwachtingen die bestaan bij de taak die de vrijwilligers hebben bij de instandhouding van de accommodaties. Vooral ook ten aanzien van de bestuurlijke bezetting waarvoor de interesse het snelst lijkt terug te lopen. Opschalen, bundeling en professionalisering van beheer blijven belangrijk om een gezonde balans op dat vlak voor de toekomst te behouden. 6.3.

Centrumvisies en -plannen.

Het mag duidelijk zijn dat de deze in ontwikkeling zijnde visies bepalend zullen zijn voor de nieuwe strategische koers binnen het accommodatiebeleid. Daar liggen belangrijke kansen om zowel in fysieke (de gebouwen zelf) als in immateriële (zie ontwikkelingen hiervoor) en financiële zin stappen vooruit te doen. Daar waar mogelijk kan ingezet worden op elkaar versterkende combinaties, multifunctioneel gebruik en een invulling die “vergrijzing- en ontgroeningsproof” is. De publieke sociaal-culturele en educatieve functies kunnen opnieuw worden geclusterd waarbij de ruimteefficiencywinst kan worden ingezet voor een kwaliteitsniveau dat past bij de eisen van de tijd en de tijden die komen gaan. 19 januari 2005 Gemeente Haaren


Overzicht eigendom en beheer accommodaties Binnensportaccommodaties Spothal Beekdal

Vorm Acte economische eigendomsoverdracht; convenant

Beheer Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren

Sportzaal Wiekelaar Buitensportaccommodaties RKSV Nemelear opstallen RKSV Nemelear velden 't Haarens buutje banen en te realiseren opstal Schietterrein gilden Haaren Oefenhal Edele ros LTV Haaren opstal LTV Haaren velden VV Helvoirt opstallen VV Helvoirt velden Helvoirtse tennisvereniging (HTV) opstal Helvoirtse tennisvereniging (HTV) velden Oefenhal De Hoogakker Gilden Helvoirt Essche Boys opstal

Eigendom Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren (economisch) Gemeente (juridisch) Gemeente Eigendom RKSV Nemelear Gemeente Gemeente

Samenwerkingsovereenkomst Vorm Zakelijk recht van opstal Huurovereenkomst Zakelijk recht van opstal

Stichting Drieklank Beheer RKSV Nemelear Gemeente T Haarens buutje

Gemeente Edele ros LTV Haaren Gemeente VV Helvoirt Gemeente HTV

Huurovereenkomst Gebruiksovereenkomst Zakelijk recht van opstal Bruikleen Zakelijk recht van opstal Huurovereenkomst Zakelijk recht van opstal

gilden Haaren Oefenhal Edele ros LTV Haaren LTV Haaren VV Helvoirt Gemeente HTV

Gemeente

Bruikleen

HTV

Gemeente Gemeente Gemeente

Stichting De Hoogakker Gilden Helvoirt Gemeente

Essche Boys velden Tovido opstal

Gemeente Gemeente

Gemeente Gemeente

Tovido velden Tennisvereniging D’Oggelen opstal Tennisvereniging D’Oggelen velden Voetbalclub biezenmortel (VCB) opstal Voetbalclub biezenmortel (VCB) velden Duivensportvereniging Spoorzoekers

Gemeente Tennisvereniging D’Oggelen Tennisvereniging D’Oggelen Voetbalclub biezenmortel (VCB)

Bruikleen Bruikleen Huurovereenkomst (gaat over in Zakelijk recht van opstal) Huurovereenkomst Huurovereenkomst (gaat over in Zakelijk recht van opstal) Huurovereenkomst Zakelijk recht van opstal Zakelijk recht van opstal

particulier

Huurovereenkomst (particulier)

Voetbalclub biezenmortel (VCB)

Duivensportvereniging Spoorzoekers

Zakelijk recht van opstal

Duivensportvereniging Spoorzoekers

Gemeente Tennisvereniging D’Oggelen Tennisvereniging D’Oggelen Voetbalclub biezenmortel (VCB)


opstal Welzijnsaccommodaties Oude dr. landmanschool De Gaarshof Trapezium D’n Inbreng Gastenbosch Vorselear Den Domp De Es Leijhoeve 1 en 1a Kastanjelaan 10 Driehoeven 1 Peuterspeelzaal Esch

Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Stichting Drieklank Stichting de gemeenschap Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente

Huurovereenkomst diverse huurders Bruikleen Bruikleen Huurovereenkomst

Bruikleen Huurovereenkomst div. huurders Huurovereenkomst Huurovereenkomst div. huurders Huurovereenkomst

Gemeente Scouting Haaren KPJ Haaren Gemeente Stichting Drieklank Stichting de gemeenschap Stichting gemeenschapsvoorzieningen Haaren Stichting dorpshuis de Es Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente


Notitie stand van zaken accommodatiebeleid Haaren. 1. Aanleiding. 2. De doelstellingen

Recommend Documents