Notitie aanvullend onderzoek

Notitie aanvullend onderzoek ‘Vleermuizen Langbroekerdijk, Overlangbroek’ Auteur(s ): Project: Datum: Status:

Ing. M. (Martijn) Bunskoek 09078 28 oktober 2009 Definitief

ecogroen advies bv

1

Aanleiding en doelstelling Voorliggend onderzoek is uitgevoerd op verzoek van Amer Adviseurs BV (contactpersoon dhr. H. Nienhuis) in verband met de mogelijke aanwezigheid van vaste verblijfplaatsen van vleermuizen in een drietal te slopen schuren aan de 1 Langbroekerdijk te Overlangbroek (Utrecht) .

Postbus 625, 8000 AP Zwolle

Het is belangrijk om voorafgaand aan ruimtelijke ontwikkelingen duidelijkheid te hebben over het al of niet voorkomen van vleermuizen. Alle in Nederland voorkomende vleermuissoorten zijn opgenomen in de Europese Habitatrichtlijn en zodoende strikt beschermd. In de praktijk houdt deze beschermingsstatus in dat vaste verblijfplaatsen van vleermuizen niet verstoord of vernietigd mogen worden en dat in geval van onvermijdelijke schade ontheffing aangevraagd moet worden bij het ministerie van LNV. Daarnaast kunnen er mitigerende of compenserende eisen gesteld worden aan de uitvoering van de plannen.

2

Situatie

t:038 423 64 64

Het onderzochte gebied bestaat uit drie schuren met zowel aan de voor- als achterzijde potentiële verblijfplaatsen van vleermuizen in de vorm van openingen in de aanwezige spouwmuren. Op de luchtfoto in figuur 1 is de ligging van de onderzoekslocatie en zijn de potentiële verblijfplaatsen weergegeven. Genoemde schuren worden gesloopt waarna nieuwbouw van twee woningen plaats zal vinden.

f:038 423 64 65 [email protected] www.ecogroen.nl

Figuur 1: Luchtfoto met (gele omlijning) de ligging van de onderzoekslocatie en in rood zijn de potentiële verblijfplaatsen van vleermuizen weergegeven (bron: Google Earth, 2009).

1 Bunskoek, M. (2009). ‘Quickscan natuurtoets Langbroekerdijk B13-A, Overlangbroek’; Inventarisatie en beoordeling van

natuurwaarden in het kader van natuurwet- en regelgeving. Rapport 08-389. EcoGroen Advies, Zwolle.

VLEERMUISONDERZOEK LANGBROEKERDIJK, OVERLANGBROEK

3

Werkwijze In het voorjaar van 2009 is onder andere door het ministerie van LNV (bevoegd gezag voor de Flora- en faunawet) een zogenaamd ‘vleermuisprotocol’ opgesteld met richtlijnen voor vleermuisonderzoek2. Het protocol wordt gebruikt om te toetsen of afdoende en zorgvuldig onderzoek naar vleermuizen is uitgevoerd. Het protocol stelt dat in principe voor elke functie die een locatie kan hebben voor vleermuizen tweemaal bezocht dient te worden. In voorliggende situatie is ingeschat dat de locatie mogelijk de functies ‘kraamverblijfplaats’ en ‘paarverblijfplaats’ kan hebben. Volgens het protocol is het zodoende noodzakelijk om minimaal vier (nachtelijke) bezoeken te brengen aan het plangebied. In deze situatie echter sprake is van schuren met een lage verwachtingswaarde voor vleermuizen en op basis van expert-judgement is ingeschat dat twee bezoeken voldoende zijn. Het eerste bezoek is uitgevoerd in de kraamperiode van vleermuizen (juni – half juli) en het tweede bezoek in de paarperiode (augustus – half september). Deze nachtelijke vleermuisbezoeken zijn op 17 juni en 27 augustus 2009 uitgevoerd. Beide bezoeken hebben plaatsgevonden in de ochtendschemering, waarbij invliegende exemplaren konden worden vastgesteld. Tevens zijn eventuele vliegroutes en belangrijke foerageergebieden in kaart gebracht. Tijdens de bezoeken is gebruik gemaakt van een batdetector. Beide bezoeken zijn uitgevoerd tijdens voor vleermuizen gunstige weersomstandigheden, namelijk droog, niet te koud en nagenoeg windstil.

4

Resultaten

Verblijfplaatsen In het plangebied zijn in het seizoen 2009 geen paar- en/ of kraamverblijfplaatsen aangetroffen. In de (eventueel) te verwijderen bomen op de onderzoekslocatie zijn geen holten aangetroffen die geschikt kunnen zijn als vaste verblijfplaats voor vleermuizen. Vleermuizen maken gebruik van een netwerk van verblijfplaatsen, waardoor vleermuizen regelmatig wisselen van verblijfplaats. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat zich later alsnog vleermuizen gaan vestigen in het plangebied. Er zijn namelijk geschikte invliegopeningen in combinatie met ruimten waar vleermuizen kunnen huizen. Aangezien in het najaar van 2009 geen vaste verblijfplaatsen van vleermuizen zijn aangetroffen, is het niet aannemelijk dat aankomende winterperiode (2009/ 2010) overwinterende vleermuizen aanwezig zijn in het pand. Gezien het mobiele karakter van vleermuizen is vleermuizenonderzoek juridisch gezien slechts voor een bepaalde periode rechtsgeldig. Volgens de afdeling Flora- en faunawet van het Ministerie van LNV blijkt dat er geen richtlijnen zijn voor hoe lang een vleermuizenonderzoek houdbaar is. Over het algemeen wordt een periode van één tot maximaal twee jaar aangehouden. Gezien de mogelijke (her)vestiging van vleermuizen in de toekomst dient de volgende strategie aangehouden te worden: Sloop vóór half maart 2010 Sloopwerkzaamheden die vóór half maart 2010 uitgevoerd worden kunnen - vanuit het oogpunt van vleermuizen - zonder nadere voorwaarden plaatsvinden; Sloop in periode half maart 2010 t/m half maart 2012 • Indien de sloopwerkzaamheden uitgevoerd worden in de periode half maart 2010 tot en met half maart 2012, dient rekening gehouden te worden met de mogelijke (her)vestiging van vleermuizen; • Om schade aan vleermuizen met zekerheid te voorkomen, dient in de actieve periode van vleermuizen – half maart t/m begin november – circa een week voorafgaand aan de geplande sloop een controlebezoek uitgevoerd te worden om na te gaan of vleermuizen, door bijvoorbeeld (her)kolonisatie, aanwezig

2

Zie bijvoorbeeld: http://www.binnenlandsbestuur.nl/nieuws/2009/03/wereldprimeur-het

vleermuisprotocol.111744.lynkx


•

zijn3; Het wordt aangeraden, indien de planning het toelaat, niet te slopen in de meest kwetsbare perioden van vleermuizen. Deze kwetsbare perioden zijn globaal aan te geven als de voortplantingsperiode (1 mei - half juli) en de overwinteringsperiode (begin november - half maart).

Sloop na half maart 2012 Indien de sloop voor half maart 2012 niet haalbaar is, is een actualiserend vleermuizenonderzoek in het seizoen voorafgaand aan de sloop noodzakelijk.

Vliegroutes Van veel vleermuissoorten is bekend dat zij gebruik kunnen maken van steeds dezelfde structuren om zich tussen hun verblijfplaatsen en foerageergebieden te verplaatsen. Vanwege dit traditiegetrouwe gedrag zijn dergelijke lijnvormige structuren (bijvoorbeeld rijen woningen en singels) beschermd, indien zij van wezenlijk belang zijn voor het functioneren en voortbestaan van populaties en wanneer alternatieve routes ontbreken. Het uitgevoerde onderzoek naar vleermuizen heeft geen vliegroute aangetoond in of langs de rand van het plangebied. De plannen zullen geen schade aan vliegroutes van vleermuizen veroorzaken.

Foerageergebieden Tijdens het gerichte onderzoek naar vleermuizen is vastgesteld dat het plangebied niet of nauwelijks door vleermuizen wordt gebruikt als foerageergebied. Alleen langs de Langbroekerdijk werden op 17 augustus zowel een Gewone als een Ruige dwergvleermuis waargenomen. Op 17 juni werden helemaal geen vleermuizen waargenomen. Foerageergebied van vleermuizen geniet binnen de Flora- en faunawetgeving geen juridische bescherming, tenzij het onmisbaar is voor het voortbestaan van een populatie. Dat is hier niet het geval. Bovendien is het plangebied ook in de nieuwe situatie geschikt als foerageergebied voor deze soorten. 5

Conclusies In de schuren zijn in zowel in de zomer- als najaarsperiode van 2009 respectievelijk geen kraam- en paarverblijfplaats aangetroffen. Sloopwerkzaamheden die vóór circa half maart 2010 uitgevoerd worden kunnen - vanuit het oogpunt van vleermuizen zonder nadere voorwaarden plaatsvinden. Indien de sloopwerkzaamheden na half maart 2010 worden uitgevoerd, is het van belang rekening te houden met de mogelijk (her)vestiging van vleermuizen in het plangebied (zie Hoofdstuk 4).

3

Indien de sloop toch gepland staat in de overwinteringsperiode (begin november - half maart), van belang om circa eind oktober het controlebezoek uit te voeren.


dan is het

BIJLAGE I: WETTELIJK KADER Flora- en faunawet Inleiding Sinds 1 april 2002 is de Flora- en faunawet van kracht. Onder de Flora- en faunawet zijn ongeveer 500 soorten in Nederland aangewezen als beschermde dier- of plantensoort. De doelstelling van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten diersoorten. Het uitgangspunt van de wet is `nee, tenzij`. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe verboden zijn. De Flora- en faunawet kent een groot aantal verbodsbepalingen die samenhangen met ruimtelijke ingrepen, plannen en projecten. Zo is het verboden beschermde inheemse planten te plukken of te beschadigen en geldt voor beschermde dieren een verbod op het doden, verwonden en opzettelijk verontrusten. Ook is het verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van beschermde inheemse dieren te beschadigen of te verstoren of eieren te rapen of te vernielen. De verbodsbepalingen betreffende planten op hun groeiplaats zijn opgenomen in artikel 8. De verbodsbepalingen betreffende dieren in hun natuurlijke leefomgeving zijn vermeld in artikel 9 tot en met 12. Van het verbod op schadelijke handelingen (`nee`) kan onder voorwaarden (`tenzij`) worden afgeweken, met een ontheffing of vrijstelling. Het verlenen hiervan is de bevoegdheid van de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) of, in geval van beheer en schadebestrijding, van gedeputeerde staten van de provincies. Beschermde dieren plantensoorten Beschermde inheemse planten- en diersoorten zijn bij algemene maatregel van bestuur aangewezen. Het zijn soorten die van nature in Nederland voorkomen en die in hun voortbestaan worden bedreigd of het gevaar lopen in hun voortbestaan te worden bedreigd. Ook zijn soorten aangewezen die niet noodzakelijkerwijs in hun voortbestaan worden bedreigd, maar wel bescherming genieten ter voorkoming van overmatige benutting. De volgende diersoorten zijn beschermd volgens de Flora- en faunawet: 1) Alle van nature in Nederland voorkomende soorten zoogdieren, met uitzondering van gedomesticeerde dieren en met uitzondering van de zwarte rat, de bruine rat en de huismuis; 2) Alle van nature op het Europese grondgebied van de Lidstaten van de Europese Unie voorkomende soorten vogels met uitzondering van gedomesticeerde vogels; 3) Alle van nature in Nederland voorkomende soorten amfibieën en reptielen; 4) Alle van nature in Nederland voorkomende soorten vissen, met uitzondering van de soorten waarop de Visserijwet 1963 van toepassing is; 5) Een aantal ongewervelden (o.a. insecten, libellen en kevers) die in hun voortbestaan bedreigd zijn of het gevaar lopen in hun voortbestaan te worden bedreigd. Er zijn drie beschermingsregimes van kracht, mede afhankelijk van de zeldzaamheid van de soort en de status in Europese richtlijnen. Van licht naar zwaar beschermd zijn de soorten opgenomen op Tabel 1, 2 of 3. Voor vogels gelden specifieke eisen, met name tijdens het broedseizoen. Bij ruimtelijke ingrepen geldt automatisch vrijstelling voor soorten van Tabel 1 waardoor de meeste aandacht gevraagd is voor soorten van Tabel 2/3 en voor vogels. Wijze van toetsing Door uitspraken van de Raad van State in het voorjaar van 2009 is de beoordeling aangepast bij ontheffingsaanvragen voor ruimtelijke ingrepen. Sinds 26 augustus van dat jaar werken we daardoor volgens een nieuw stroomschema (zie volgende pagina). Gaat u een ruimtelijke ingreep uitvoeren en zijn beschermde soorten aanwezig, dan zijn er vaak twee opties: 1) Voorkom overtreding van de Flora- en faunawet. Het gaat dan om het behoud van de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats van de soort. Het betreft de functies van het leefgebied die ervoor zorgen dat de soort succesvol kan rusten of voortplanten, bijvoorbeeld nesten, migratieroutes en foerageergebied. Als u deze veilig stelt door vooraf mitigerende maatregelen te treffen, heeft u mogelijk geen ontheffing meer nodig. Om zeker te zijn dat uw maatregelen voldoende zijn, kunt u ze vóóraf laten beoordelen door Dienst Regelingen. Als deze voldoende zijn krijgt u een beschikking met daarin de goedkeuring van uw maatregelen. De goedkeuring krijgt u in de vorm van een afwijzing van uw ontheffingsaanvraag. U heeft namelijk geen ontheffing nodig doordat u met uw maatregelen overtreding van de Flora- en faunawet voorkomt. 2 ) Kan de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats van de soort niet worden gegarandeerd door mitigerende maatregelen? Dan dient u een reguliere ontheffingsaanvraag in waarbij de onderstaande vragen gesteld worden:


• • • •

In welke mate wordt de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats aangetast? Is er een bij wet genoemd belang? (behalve bij Tabel 2-soorten) Is er een andere bevredigende oplossing? (behalve bij Tabel 2-soorten) Komt de gunstige staat van instandhouding niet in gevaar?

Beoordeling Dienst Regelingen Dienst Regelingen beoordeelt of het bij wet genoemd belang zwaarder weegt dan het overtreden van de verbodsbepaling(en). Voor Tabel 2-soorten gelden minder zware eisen en kan een door het ministerie goedgekeurde gedragscode ook uitkomst bieden. De gedragscode moet wel van toepassing zijn op uw activiteit en u moet kunnen aantonen dat u precies zo werkt als in de gedragscode staat. Voor Bijlage 1-soorten uit Tabel 3 krijgt u alleen ontheffing wanneer sprake is van een bij wet genoemd belang. Bij een ruimtelijke ingreep betreft het meestal één van de onderstaande vier belangen: • • • •

Bescherming van flora en fauna (b) Volksgezondheid of openbare veiligheid (d) Dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten (e) Uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling (j)

Voor vogels en soorten van bijlage IV van de Habitatrichtlijn geldt dat u alleen ontheffing kunt krijgen op grond van een bij wet genoemd belang uit respectievelijk de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. In de praktijk zijn de mogelijkheden voor het verkrijgen van een ontheffing voor die soorten dan ook zeer beperkt, met name voor 4 vogels .

Toetsingsschema Flora- en faunawet (Bron: Dienst Regelingen 2009. Aangepaste beoordeling ontheffing ruimtelijk ingrepen Flora- en faunawet).

4

In de Vogelrichtlijn worden alleen de belangen b en d én de veiligheid van het luchtverkeer (belang c) genoemd;


Rode lijsten Los van de Flora- en faunawet heeft de Minister van LNV ter uitvoering van de bepalingen in artikelen 1 en 3 van het Verdrag van Bern een aantal Rode Lijsten voor bedreigde en kwetsbare soorten dieren en planten 5 gepubliceerd . Voor soorten van de Rode Lijsten heeft de overheid zich verplicht onderzoek en werkzaamheden te bevorderen die nodig zijn voor bescherming en beheer. Het voorkomen van een soort op de Rode Lijst heeft geen wettelijke beschermingsstatus tot gevolg. Opname op de Rode Lijst zegt alleen iets over de zeldzaamheid en populatieontwikkelingen van de betreffende soorten.

Natuurbeschermingswet 1998 Op 1 oktober 2005 is de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 in werking getreden. De Natuurbeschermingswet heeft betrekking op Natura 2000 gebieden in Nederland en verankert een deel van de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn in de nationale wetgeving. Natura 2000 bestaat uit een netwerk van Europese natuurgebieden. Het vormt de basis van het Europese natuurbeleid. Natura 2000 is gericht op de instandhouding en ontwikkeling van soorten en ecosystemen die voor Europa belangrijk zijn. Nederland regelt aan de hand van een vergunningenstelsel de zorgvuldige afweging rond projecten die gevolgen kunnen hebben voor Natura 2000-gebieden. Deze vergunningen worden verleend door de provincies of door de Minister van LNV. Daarnaast stelt Nederland voor al haar Natura 2000-gebieden beheerplannen op waarin de te beschermen waarden, de zogeheten instandhoudingsdoelen, nader worden uitgewerkt in ruimte, tijd en omvang. In deze samenvatting zijn alleen de meest relevante onderdelen van de wetgeving vereenvoudigd weergegeven. Aan deze tekst kunnen derhalve geen rechten worden ontleend. Voor meer achtergronden en de oorspronkelijke wetsteksten kunt u terecht op www.minlnv.nl ‘Onderwerpen Natuur’. U kunt daar ook verleende ontheffingen inzien.

5

Besluit van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van TRCJZ/2004/5727, houdende vaststelling van rode lijsten flora en fauna.


Notitie aanvullend onderzoek

Recommend Documents