Nota herijking fietsroutes Leiden op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

“Nota herijking fietsroutes Leiden 2013-2020” op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

09-07-2013 Gemeente Leiden

Gemeente Leiden afdeling Ruimte- en Milieubeleid 9 juli 2013 vaststelling college van Burgemeester en Wethouders Inspraak verwerkt: 17 april t/m 29 mei 2013 2013 behandeling in de Gemeenteraad Leiden

Inhoud 1.

2.

3.

4.

5.

Inleiding ...................................................................................................................................... 4 1.1.

Aanleiding ......................................................................................................................... 4

1.2.

Doelstelling: 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio ............................................. 5

1.3.

Beleidskeuzes op hoofdlijnen ........................................................................................ 5

Huidige situatie: beschrijving fietsnetwerk en gebruik ...................................................... 6 2.1.

Huidig fietsnetwerk In Leiden ......................................................................................... 6

2.2.

Belangrijke fietsbestemmingen ..................................................................................... 8

2.3.

Huidig gebruik: aantal fietsers en afgelegde kilometers ......................................... 9

Opgave fietsnetwerk ............................................................................................................. 11 3.1.

Prioritering ........................................................................................................................ 11

3.2.

Regionale hoofdroutes: op zeven corridors ............................................................. 11

3.3.

Stedelijke hoofdroutes .................................................................................................. 12

3.4.

“Binnenring” fiets centrum .......................................................................................... 12

3.5.

Ontbrekende schakels regionaal netwerk ............................................................... 13

3.6.

Overige knelpunten ...................................................................................................... 14

Flankerend beleid .................................................................................................................. 15 4.1.

Verkeerslichten: meer prioriteit en doorstroming op hoofdroutes ....................... 15

4.2.

Versterken fietsparkeervoorzieningen ....................................................................... 15

4.3.

Fietsveiligheid.................................................................................................................. 18

4.4.

Bewegwijzering: belangrijk voor gebruik hoofdfietsroutes .................................... 19

4.5.

Afstemming met recreatief fietsnetwerk ................................................................... 19

4.6.

Promotie fietsgebruik ..................................................................................................... 20

4.8.

Afstemming met beheer, onderhoud, ruimtelijke investeringen .......................... 22

Realisatie maatregelen: uitvoeringsprogramma fietsroutes .......................................... 23 Bijlage 1: uitvoeringsprogramma fietsroutes en flankerende maatregelen 2013-2020 25 Bijlage 2: verwachte effecten toename fietsgebruik ......................................................... 28 Bijlage 3: ontwerpeisen hoofdroutes fiets .............................................................................. 29 Bijlage 4: fietsnetwerk kaarten (A3) ........................................................................................ 30

1.

Inleiding

Leiden is een traditionele fietsstad die inter-/nationaal hoog op de toplijsten van fietsgebruik staat. Maar de regionale mobiliteitsopgave is veranderd en vraagt opnieuw om aanpassingen in het fietsnetwerk en om aanvullende maatregelen die het fietsgebruik stimuleren. In de Leidse regio zijn woningen en arbeidsplaatsen gerealiseerd of gepland, die op een fietsbare afstand van belangrijke bestemmingen liggen. Met de komst van de elektrische fiets en een goed regionaal netwerk tot een straal van 20km (bv. Den Haag, Alphen aan den Rhijn, Schiphol) kan hierop worden geanticipeerd. Als meer mensen in de Leidse regio de fiets pakken wordt het wegennet ontlast en wordt de kwaliteit van de stad flink verbeterd. Naast deze bereikbaarheidseffecten heeft een hoger fietsgebruik natuurlijk ook positieve effecten voor de Leidenaren en de stad, op de gezondheid, op lucht en geluid en op de openbare ruimte. Hierop gaan diverse beleidsvelden inhoudelijk verder in, zoals de sport- en de groennota, het luchtkwaliteitsplan, de kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid, het programma binnenstad en diverse programma’s.

1.1. Aanleiding Het College van Burgemeester en Wethouders heeft ingezet op een ‘Nota Herijking Fietsroutes Leiden’. De nota moet de kwaliteit en de knelpunten van het fietsnetwerk in kaart brengen en de ambitie van 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio faciliteren door een verbeterd fietsnetwerk. In december 2012 heeft de raad van Leiden het “Uitvoeringsprogramma Bereikbaar Leiden” vastgesteld, waarin deze ambitie onderdeel uitmaakt van een integrale bereikbaarheidsaanpak. Naast netwerkmaatregelen in Leiden zijn ook flankerende maatregelen verkennend onderzocht, die een vergelijkbaar effect op het fietsgebruik hebben. Zo zijn de regionale fietsroutes opgesteld en regionaal/provinciaal afgestemd en zijn de onderwerpen doorstroming, fietsparkeren, fietsveiligheid, bewegwijzering, afstemming met recreatief netwerk en fietspromotie toegevoegd. Met stedelijke en regionale fietsprojecten kan Leiden weer als aantrekkelijke fietsstad op de landelijke kaart worden gezet ( bv. www.fietsfilevrij.nl/routes of http://fietsstad.fietsersbond.nl ). De analyse van het Leidse fietsnetwerk is besproken met bewoners, ondernemers, de fietsersbond, de stichting Leiden Fietst, buurgemeenten, het regioverband Holland Rijnland, de provincie Zuid -Holland, diverse vakafdelingen en infrastructuurprojecten.

Nota herijking fietsroutes Leiden 2013-2020

p. 4

1.2. Doelstelling: 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio Deze doelstelling komt voort uit een integrale bereikbaarheidsaanpak (Uitvoeringsprogramma Bereikbaar Leiden 12/2012), waarin het stimuleren van woonwerk fietsen (utilitair) op grote afstanden als meest kansrijk en effectief wordt beschouwd. De komende jaren werkt de gemeente Leiden vooral aan de kwaliteit van hoofdroutes met prioriteit op drukke woon-werk trajecten. Knelpunten op deze routes die de reistijd, comfort en directheid beperken worden prioritair aangepakt. Natuurlijk wordt de fietsinfrastructuur voor alle Leidenaren, bezoekers en werknemers van Leiden verbeterd, maar de belangrijkste doelgroep is de potentiële woon-werk fietser van en naar de regionale kernen binnen de Leidse agglomeratie. Deze aanpak heeft de volgende voordelen:        

meest verwachte groeipotentieel “nieuwe” fietsritten meeste effect voor de bereikbaarheid van Leiden (zie hieronder) effectieve keuzemogelijkheid voor beperkte gemeentebudgetten en capaciteit regionale samenhang en filemijdend vermogen aantrekkelijk voor provinciale en landelijke subsidies maakt complexe projecten concreet uitvoerbaar (zoals verkeerslicht prioriteit) uitwerking en communicatie van lijnen i.p.v. losse vlekken/schakels bevordert het gebruik (mental map) verbindt de kernen van de Leidse Regio met elkaar en met de grote bestemmingen maakt zowel de hoofdbestemmingen beter bereikbaar als ook de onderliggende bestemmingen via ontsluitende fietspaden

Het binnenstedelijke fietsaandeel (ten opzichte van de andere vervoerswijze) ligt op een hoog niveau en heeft hierdoor minder groeipotentie. Voor de komende jaren wordt gestreefd naar consolidatie van dit aandeel en zal de aanpak met name gericht zijn op het oplossen van binnenstedelijke fietsknelpunten.

1.3. Beleidskeuzes op hoofdlijnen Om bovenstaande ambitie te behalen worden in deze nota de volgende beleidskeuzes op hoofdlijnen vastgesteld: 1. Vaststellen van een nieuw hoofdfietsroutenetwerk, gebaseerd op regionale hoofdroutes en stedelijke hoofdroutes (zie bijlage) 2. Vaststellen van prioritering voor uitvoering van het fietsbeleid, waarbij op basis van potentie een volgorde in de regionale corridors wordt vastgesteld; 3. Per corridor wordt ingezet op: a. realisatie van ontbrekende schakels in het hoofdroutenetwerk; b. aanpak van overige knelpunten binnen de regionale corridor, die aan de doelstelling bijdragen; 4. Ter ondersteuning van de groeiambitie voor het regionale fietsgebruik wordt flankerend beleid uitgevoerd op gebied van fietsparkeren, bewegwijzering, promotie en aantakking op het recreatief fietsnetwerk 5. Binnenstedelijk worden knelpunten op het gebied van fietsveiligheid en doorstroming bij verkeerslichten met prioriteit opgepakt


p. 5

2.

Huidige situatie: beschrijving fietsnetwerk en gebruik

2.1. Huidig fietsnetwerk In Leiden Leiden is een fietsstad door de hoge en redelijk homogene dichtheid (gemiddeld meer dan 2500 omgevingsadressen per km², zie CBS), de kleine afstanden naar de bestemmingen (2-3 km tussen de Burcht en grens), weinig grote barrières, door de jonge bevolkingssamenstelling en - door de grote hoeveelheid fietsinfrastructuur: 110,3 km fietspad; 35,3 km fietsstrook; 39,6 km overige fietsroutes; 14.000 fietsparkeerplekken in het stationsgebied en 6.800 in de binnenstad. De fietsroutes verlopen grotendeels langs de radiale historische invalswegen of zijn conform de stedenbouwkundige structuur van uitbreidingswijken toegevoegd: bv. orthogonaal aan weerszijden van de Churchilllaan of slingerend in de ‘bloemkoolwijk’ structuur van de Stevenshof en Merenwijk. In het centrum en langs de invalswegen werden na de oorlog op een aantal hoofdroutes vrij liggende fietspaden aangelegd. De laatste grote wijzigingen aan het fietsnetwerk hebben op het BioSciencePark en in Nieuw Leyden plaats gevonden. Daarnaast worden fietsroutes gewijzigd door grote infrastructuurprojecten zoals het verdiepen van de Willem de Zwijgerlaan.

Figuur 1: kaart fietsvoorzieningen als A3 in de bijlage


p. 6

Kadernota bereikbaarheid: uitbreiding hoofdfietsroutes In de kadernota bereikbaarheid 2009 werd gekozen voor een omvattend fietsnetwerk met een kleine maaswijdte. Het grote voordeel hiervan is de dekking van het netwerk, maar lastig in realisatie omdat er geen duidelijke keuzes gemaakt zijn. Daarom wordt de focus nu gelegd op realisatie per corridor en gericht op de hoofdroutes.

Figuur 2: fietsnetwerk 2009, kadernota bereikbaarheid


p. 7

2.2. Belangrijke fietsbestemmingen Om de doelstelling “10% meer fietsgebruik” te halen moeten de fietsroutes tussen de woongebieden en de bestemmingen op orde zijn. Tijdens de analyse van het huidige netwerk is gekeken of de hoofdroutes de grote bestemmingen goed ontsluiten en of de kleinere bestemmingen en de onderliggende fietsinfrastructuur daar goed op aansluiten. Bovendien zijn bij de grote bestemmingen fietsparkeervoorzieningen nodig om de bezoeker te stimuleren met de fiets te reizen (zie ook 4.2). Belangrijke bestemmingen zijn (zie kaart in de bijlage): 

OV stations (NS en HOV)



scholen (middelbare en overige)



universiteit/hogeschool/overige



kernwinkelgebied, “zwerfmilieu”, winkelcentra



overige openbare gebouwen (stadhuis, bibliotheek, zwembaden, toeristische attracties)



overige voorzieningen (uitgaan, sport, groen)



fietsenstallingen en -zoeklocaties



grote werklocaties/kantoren



ziekenhuizen/ grote zorginstellingen

Figuur 3: belangrijke fietsbestemmingen. A3 kaart zie bijlage


p. 8

2.3. Huidig gebruik: aantal fietsers en afgelegde kilometers Enquêtes Uit de stadsenquête 2010 is berekend dat Leidenaren per dag gemiddeld 350.000 kilometer in 250.000 verplaatsingen afleggen. Als men een afstand van 1 tot 3 km aflegt neemt de Leidenaar in 48% van de gevallen de fiets, 52% bij een afstand tussen 4-8 km en in 19% bij een afstand van 9-15 km en 3% van de verplaatsingen bij een afstand van meer dan 15 km. Tellingen De gemeente Leiden heeft in oktober 2012 fietstellingen gehouden op circa 50 locaties, waarvan circa 20 op de regionale stadspoorten, 20 op de singelpoorten, en 10 op overige locaties. Hiermee is de fietsintensiteit voor het eerst omvangrijk in kaart gebracht. Samen met modelberekeningen van pendelstromen zijn huidige en potentiele fietsstromen vergeleken en kunnen toekomstige infrastructuurkeuzes beter worden onderbouwd. De drukste locaties zijn in het centrum: de Breestraat, Valkbrug, Zijlpoortsbrug, Langegracht, Jan van Houtbrug (Korevaarstraat). Maar ook op aanrijroutes zoals de Broekweg, Haagweg en Voorschoterweg wordt veel gefietst. De tellingen van het regionale fietsgebruik op de stadspoorten vallen gemiddeld relatief laag uit. Dat is deels door koud en slecht weer te verklaren. Hier zijn de verschillen in dagen ook groter, want op de langere afstanden is slecht weer meer demotiverend dan binnen de bebouwde kom en wordt vaker de auto/bus gepakt (zie ook Fietsberaad: “fietsers kijken van dag tot dag” 2010).

Figuur 4: overzicht werkdagintensiteiten fiets (tellingen week 41 2012. 8ºC, deels regen)


p. 9

Pendelstromen en relatie regionale kernen Het fietsgebruik op lange afstanden is sterker weersgevoelig dan op binnenstedelijke routes (straal Burcht - gemeentegrens 2-3 km). Vooral bij lange afstanden wordt daarom naast tellingen ook gebruik gemaakt van regionale modelberekeningen (in samenwerking met regioverband Holland Rijnland). De kaart toont  

de pendelstromen tussen de gemeenten (tot 16km afstand) in lijndikte (stippenlijn is niet beschikbaar) het maat van omrijden met de fiets ten opzichte van de hemelsbrede afstand: groen is direct en rood betekent veel omrijden

Figuur 5: pendelstromen en omrijden t.o.v. hemelsbreed (bron: Holland Rijnland)

Uit tellingen, enquêtes en modelberekeningen volgt dus dat het fietsgebruik op de korte afstanden al zeer hoog is en dat de meeste winst op de langere afstanden te halen is. Hieruit is ook een prioritering in corridors af te leiden (zie hoofdstuk 3.2) Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.


p. 10

3.

Opgave fietsnetwerk

3.1. Prioritering De komende jaren wordt prioritair aan ontbrekende schakels en knelpunten op regionale corridors gewerkt, waar de pendelstromen (toekomstig) hoog zijn en de waar de knelpunten het fietsgebruik beperken: veel omrijden, wachten, laag comfort. Volgens deze analysecriteria en in combinatie met de planning van grote infrastructuurprojecten wordt de onderstaande globale volgorde uitgewerkt. 

Prioriteit 1: regionale fietsroutes – in onderstaande volgorde “afmaken”



Prioriteit 2: stedelijke hoofdroutes – niveau verhogen



Prioriteit 3: flankerende maatregelen uitvoeren (met oog op doelstelling)



Prioriteit 4: basisniveau onderliggend netwerk herstellen

3.2. Regionale hoofdroutes: op zeven corridors Corridors In de kaart hieronder zijn de zeven fietscorridors weergegeven, die als stralen vanaf het centrum/CS naar de gemeentekernen rond Leiden tot 20km afstand zijn opgebouwd. Het gaat om de volgende corridors (volgorde uitvoeringsprogramma): 1. Leiden – Den Haag oost (via Voorschoten, Leidschendam-Voorburg) 2. Leiden – Den Haag west (via Wassenaar) 3. Leiden – Katwijk (via Bio Science Park en Locatie-/Valkenburg) 4. Leiden – Kaag en Braassem (via Leiderdorp) 5. Leiden – Zoetermeer (via Zoeterwoude-Dorp) 6. Leiden – Noordwijk (via Oegstgeest/Teylingen/Noordwijkerhout, tot Schiphol) 7. Leiden – Alphen aan den Rijn (via Zoeterwoude)


p. 11

Regionale hoofdroutes Binnen deze corridors is een eerste opzet van regionale hoofdroutes (groen) uitgewerkt – in samenwerking met buurgemeenten, Holland Rijnland en de Provincie Zuid Holland. Deze zijn nu nog grotendeels gebaseerd op huidige hoofdroutes met een eerste opzet van inkorten door ontbrekende schakels. De routes zullen regelmatig worden bijgewerkt om de afstanden verder in te korten en het comfort te verhogen. Hierbij is het streven alternatieve routes uit te werken die minder langs drukke autowegen en verkeerslichten liggen. Daar waar hoofdfietsroutes alsnog hoofdautoroutes kruizen wordt gestreefd naar een ongelijkvloerse oplossing, tenzij andere oplossingen verglijkbare resultaten voor de snelheid, comfort, veiligheid van de fiets kunnen opleveren, zoals rotondes of acceptabele wachttijden bij verkeerslichten. Dit is echter afhankelijk van de intensiteit en kruispuntconfiguratie en mag de autodoorstroming op hoofdwegen niet zwaar belemmeren. De maaswijdte en ligging zijn gebaseerd op de pendelstromen uit het regionale verkeersmodel en, tellingen en de grootte en potentie van fietsstromen tussen de regionale kernen. Door deze keuze op hoofdroutes wordt de subsidie beter gebundeld op de drukke woon-werk fietsroutes. De Provincie Zuid Holland is van plan om naast dit regionale hoofroutenetwerk verder op te schalen naar een beperkt aantal snelfietsroutes op de meest drukke pendelroutes. Dit is een positieve ontwikkeling voor de Leidse en regionale bereikbaarheid en zijn er kansen voor meer provinciale en landelijke subsidie.

3.3. Stedelijke hoofdroutes De regionale fietsroutes verbinden de regionale kernen met elkaar. Dit netwerk verbindt ook een groot deel van de Leidse wijken, maar niet volledig. Daarom zijn aanvullende stedelijke hoofdroutes opgenomen, die de grote fietsstromen van de woonwijken naar de topbestemmingen faciliteren. Samen vormen deze het Leidse hoofdfietsnetwerk. Zie bijlage.

3.4. “Binnenring” fiets centrum Extra aandacht heeft de fietsinfrastructuur rond het kernwinkelgebied nodig. Een duidelijke ring bevordert het snelle fietsen naar bestemmingen en vermindert het dwarsfietsen door de steegjes. Een deel van de fietsers zal de kortste weg blijven zoeken, maar als de omrijdbewegingen redelijk beperkt zijn en de inrichting het gevoel geeft van makkelijke geleiding, zal het gebruik van deze routes toenemen. De ring bestaat uit Breestraat, Hooigracht, Langegracht en Turfmarkt / Prinsessekade / Kort Rapenburg. Aandachtspunten bij een herinrichting zijn hier   

aansluitingen vanuit de omliggende routes herinrichten: geleiden naar ringroute tenzij rechtstreeks route naar fietsenstalling herkenbaarheid: wordt in de projecten nog uitgewerkt: bv. fietssymbool op de fietspaden


p. 12

Bovendien worden in het centrum de ongevallen locaties heringericht – in samenwerking met het project transformatie binnenstad en H-/OV corridors.

3.5. Ontbrekende schakels regionaal netwerk Hieronder is vanuit het regionale netwerk ingezoomd op de gemeente Leiden. De hoofdknelpunten zijn ontbrekende schakels in het regionale netwerk. Deze zijn weergegeven en beschreven in de onderstaande tabel. (concrete maatregelen zie uitvoeringsprogramma bijlage 1)

NR Hoofdknelpunt

Corridor Toelichting

1

Knoop West

Katwijk

2

NUON Noordwij terrein k Langegrac ht

3

De Waard Kaag/Br.; Alphen

regionaal belang (verbinding kernen woon-werk routes. Onderbouwing: verkeersmodel en tellingen)

• Snelfietsroute Katwijk-Leiden, via Locatie Valkenburg/ BioSciencePark/ Leiden CS. • Aanvulling en/of alternatieve op de Plesmanlaan (verkeerslichten) • Wordt in project Rijnlandroute meegenomen (varianten onderzoek provincie Zuid Holland 2013) • Ontbrekende schakel regionale route Sassenheim-WarmondLeiden • Tussen Maresingel en Langegracht t.h.v. EON centrale • Wordt opgepakt door o.a. singelpark en recreatieve routes

Groot. Zie toelichting en zie pendelstromen RVMK. Met ontwikkeling locatie Valkenburg nog groter.

• Route Voorschoten en Leiden-West /Leiderdorp; • Zelfs route Amsterdam-Leiden-Rotterdam loopt hier vast • langs de Rijn (Kanaalweg) tussen Hoge Rijndijk en de Surinamestraat/Zijldijk ontbreekt een schakel • Zat in project Ringweg Oost, nu LAB 071

Groot. Nu omrijden en minder fietsgebruik. Lange afstand fietsers raken op De Waard de weg kwijt


p. 13

Groot. Nu eindigt de route op de singel (omrijden/oriëntatie) en straks gaat deze door tot aan het centrum

4

Park Matilo Kaag/Br.; Alphen

5

Spoorroute Zoeterme Haagwegte er rrein

6

Kikkerpold Noordwij er k

7

BioScience Katwijk Park

• Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS LammenschansGroot/midden: nu omrijden. Leiderdorp via Park Matilo (i.p.v. omrijden en VRI Hoge Rijndijk) Route wordt direct en • Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS Lammenschans aantrekkelijk (via park) Zoeterwoude via Park Matilo (i.p.v. omrijden en VRI Hoge Rijndijk of W.v.d.Madeweg) • Onderzoek/realisatie nieuwe rechtstreekse verbinding Groot/midden: nu omrijden via Zoetermeer-Zoeterwoude-Dorp –Leiden Zuid- CS drukke binnenstad of via • Onderzoek en afstemming fietsvoorziening Rooseveltstraat en sluiproutes met veel hinder. Zoeterwoudseweg • aanleggen fietspad rond Jan Wolkersstraat tot aan Haagweg; nieuw oversteek • Verbind Regionale routes Noordwijk/Teylingen/Warmond/ Groot, afhankelijk van Brug Poelgeest met BioSciencePark en CS Poelgeest • Tussen nieuwe brug Poelgeest en Houtlaan • Aantakking Oegstgeest op snelfietsroute Leiden-Den Haag • Boerhaven-/Leeuwenhoekpark: tussen Wassenaarsweg en CS/centrum Leiden (verlenging snelfietsroutes Katwijk; zie 1)

Groot

3.6. Overige knelpunten Naast de ontbrekende schakels is er nog een aantal andere knelpunten op de (hoofd)routes. In de uitwerking en realisatie zullen deze per corridor worden gecombineerd. De verschillende typen knelpunten zijn weergegeven op de kaart in de bijlage: 

Ontbrekende schakels (routedelen)



Nieuwe schakels visie/ lange termijn



Fietsvoorziening ontbreekt / wenselijk (bv. fietsstraat/-strook)



Slechte kwaliteit / verhardingsmateriaal (wordt aan beheer doorgegeven)



Lange wachttijden (verkeerslichten) (zie ook 4.1)



Fietsongevallen locatie (top 11 2001-2012) (zie ook 4.3)



Route of kruispunt onlogisch: ontwerp aanpassen (bv. trottoirband)



Bewegwijzering hoofdroute ontbreekt / onlogisch (zie ook 4.4)



Zoeklocatie stallingsvoorziening (zie ook 4.2)


p. 14

Figuur 6: Knelpunten fietsnetwerk. A3 zie bijlage

4.

Flankerend beleid

4.1. Verkeerslichten: meer prioriteit en doorstroming op hoofdroutes Te vaak/lang wachten bij verkeerslichten vormt een grote hinder voor het fietsgebruik en het is de meest genoemde ergernis bij enquêtes. Het stoppen kost de fietser niet alleen tijd maar ook energie. De gemeente Leiden heeft sinds begin 2013 een nieuwe techniek beschikbaar, waarmee de verkeersregelinstallaties (VRI) beter geanalyseerd en geregeld kunnen worden. Volgens een eerste inschatting kan daarmee beter en meer flexibel op wensen van alle modaliteiten dus ook de fiets worden ingegaan. Dit is ook nodig want juist op de kruispunten waar de fietser nu lang moet wachten zijn meestal ook complexe verkeersopgaven te regelen. In de knelpuntenkaart (zie bijlage) zijn de tot nu toe geïnventariseerde “probleem verkeerslichten” met bijzonder lange wachttijden opgenomen. Deze liggen bijna allemaal op de regionale routes. Juist op deze routes zijn kortere wachttijden en betrouwbare doorstroming wenselijk, om de (lange afstand) fietser niet te ontmoedigen en toch weer de auto/bus te laten pakken. Er wordt in onderzoek en pilotlocaties gewerkt aan meer afstanddetectie (meteen doorfietsen bij weinig autoverkeer), beperking van de maximale wachttijd, twee keer groen per regelcyclus, meer prioriteit fiets op onderliggende wegen auto, Hierbij zal alsnog integraal worden afgewogen, om de auto- en bus doorstroming in de spits niet ernstig te belemmeren.

4.2. Versterken fietsparkeervoorzieningen Het investeren in fietsparkeervoorzieningen heeft positieve gevolgen voor het fietsgebruik en de openbare ruimte – goed voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van Leiden

In december 2012 werd het “masterplan fietsparkeren Leiden centrum” vastgesteld door de gemeenteraad. Het masterplan “… heeft als doel om de beleidskaders voor


p. 15

fietsparkeren vast te stellen voor de binnenstad van Leiden: het gebied binnen de singels en de omgeving van het centraal station…”. Aangezien in de voor u liggende nota het stimuleren van fietsgebruik centraal staat worden hier ook aanvullingen op het dossier fietsparkeren uitgewerkt, op de volgende thema’s:   

fietsparkeren voor bewoners extra zoeklocaties stallingsvoorziening bij grote bestemmingen extra service in fietsenstallingen

Uit het boven genoemde fietsberaad onderzoek in Alkmaar (http://goo.gl/jbf2N ) blijkt 10% meer fietsgebruik ook 20% minder autoparkeerdruk in het centrum te kunnen betekenen. Hier bovenop komt het effect van een uitgebreide parkeerrestrictie (betaald parkeren of blauwe zone), die vanaf 2013 gepland is. De vrij gekomen openbare ruimte biedt Leiden de komende jaren de eenmalige kans, fietsparkeren voor bewoners en bezoekers in of dicht bij het centrum aan te bieden, zonder dat hiervoor dure ondergrondse/inpandige stallingen moeten worden gebouwd. Fietsparkeren voor bewoners door makkelijk toegankelijke en veilige fietsparkeervoorzieningen schaffen meer Leidenaren in/rond het centrum een dure (e-)fiets aan die geschikt is voor lange afstanden, neemt de fietsdiefstal af en wordt de openbare ruimte geordend.

De bewoners van Leiden kunnen op verschillende manieren hun fiets dicht bij de woning stallen/parkeren. Alleen het niveau verschilt per wijk, blok, straat of woning of er is helemaal geen voorziening aanwezig. Bij woningen/blokken die voor 1960 gebouwd werden (centrum en uitbreidingsschil, zie kaart) is vaak geen opslag, schuur of fietsenstalling geregeld of deze zijn niet makkelijk toegankelijk of te klein voor bv. meerdere gezinsfietsen. Uit deze wijken/ straten komen dan ook de meeste klachten over de beperkte fietsparkeer mogelijkheid (via telefoon, brieven of verbeterdebuurt.nl ) Na 1960 werden woningen grotendeels voorzien van fietsbergingen/-stallingen, deze worden in een vervolg alsnog nader onderzocht.

Figuur 7: 1e quick scan woonblokken voor 1960, grotendeels met (geel) / zonder (blauw) toegankelijke fietsberging


p. 16

Gevolgen van geen/slechte fietsberging     

er wordt minder vaak of (klein aandeel) helemaal niet gefietst Meer ritten vinden per auto of OV plaats: hogere maatschappelijke kosten en overlast (binnen) stad Er wordt geen dure fiets aangeschaft (dus ook geen e-fiets / racefiets), die voor grotere afstanden geschikt is, of alternatieven biedt voor de (tweede) auto (bv. bakfiets). fietsen worden voor de deur op het trottoir, tegen de gevel of aan borden/palen geplaatst, waardoor de openbare ruimte beperkt wordt en verrommelt fietsen kunnen nergens worden vastgemaakt en (kunnen) worden gestolen

Oplossingsrichtingen 

  

Uitwerking concepten bewonersparkeren: o Kleinschalig en flexibel: fietstrommels (voorbeeld Den Haag / Rotterdam/Delft) o Grootschalig: buurtstalling zoeklocaties in de openbare ruimte (voorbeeld Morsweg) onderzoek potentiële gebruikers en draagvlak betalen voor stallingsplekken (enquête, wijkorganisaties); onderzoek exploitatieconcepten (aanleg door gemeente, exploitatie door externe partij zoals Biesieklette (Delft) onderzoek flexparkeren in het centrum: fietsen overdag auto’s ’s nachts (voorbeeld Copenhagen) onderzoek inpassing in openbare ruimte in het centrum en beschermd stadsgezicht (TACOR). In het kernwinkelgebied zal de ruimte hiervoor zeer beperkt zijn, maar in woonstraten daaromheen zou de plaatsing per geval onderzocht en afgestemd worden.

Extra zoeklocaties stallingsvoorziening bij grote bestemmingen In 2014 wordt verder onderzoek gedaan naar nieuwe fietsenstallingen/ voorzieningen: A) winkelgebied Naast de vastgestelde stalling onder de V&D Breestraat is er behoefte aan fietsparkeren op:   

de noordzijde van het kernwinkelgebied (tussen Lange Mare en Vollersgracht/ Haarlemmerstraat) de zuidoostzijde van het kernwinkelgebied (Breestraat/Hoogewoerd/Gangetje) de westzijde van het kernwinkelgebied (Beestenmarkt)

B) HOV haltes Deze ambities worden met de HOV projectleiding besproken   

Goede stallingsvoorziening bij HOV eindhaltes (bv. overkapte fietsklemmen) Stimuleert fiets-bus gebruik i.p.v. auto: voor bewoners van kernen rond Leiden en werknemers uit Leiden die daar werken Kleine voorziening bij overige HOV haltes (bv. fietsklemmen)

C) bedrijven en onderwijs Voor de stallingbehoefte bij utilitaire gebouwen is in de beleidsregels parkeernormen de eis opgenomen dat er voldaan moet worden aan de landelijke (CROW) kencijfers van fietsparkeervoorzieningen. Aanvullend aan deze norm worden de volgende ambities met mobiliteitsmanagement en programma “beter benutten” besproken:  

Stimuleren aanleg fietsenstalling / overkapte fietsklemmen (via parkeer/bouwverordening, eenvoudige vergunningsprocedure) Stimuleren gebruik werknemers via mobiliteitsmanagement (bv. mobiliteitsmakelaar beter benutten)

Extra service in fietsenstallingen:  

opladen elektrische fiets/-scooter; (zie promotie 4.4) park&bike: stimuleren leenfietsen bij parkeergarages/transferia/HOV. kan bij hoge frequentie ook met OV fiets. Verhoogt het gebruik van garages die een grotere loopafstand hebben en vergemakkelijkt het laten staan van de auto aan de rand van de binnenstad


p. 17

 

OV fietskluizen bij de stations (nu beperkte huurtijd door openingstijden stallingen). Een 24uur stalling bij CS wordt onderzocht in het masterplan fietsparkeren. Bij overige stations zijn kluizen meer geschikt. leenbuggy: gezinnen komen vaker en langer winkelen als ze met fiets/buggy i.p.v. met de auto komen. Deze zijn nu beschikbaar bij de stallingen Kapelstraat en Lange Mare, maar wordt nog uitgebreid op de andere locaties

4.3. Fietsveiligheid Ongevallenlocaties

In de tweede helft van 2013 wordt een quick scan uitgevoerd naar oorzaak en oplossingen van de top 11 fietsongevallen locaties in Leiden (2001-2011). De voorgestelde maatregelen worden meegenomen met de transformatie binnenstad, onderhoud, of als apart project uitgevoerd. Er is gekozen voor een ongevallenlijst van 10 jaar, omdat de ongevallenregistratie de laatste jaren is verslechterd. Een aantal locaties zullen daarom al deels verbeterd zijn. De onveilige locaties zijn weergegeven in de hierna volgende kaart. Aan een verbetering van de registratie wordt landelijk gewerkt in afstemming met de Leidse alarmdiensten. Gladheidsbestrijding De nieuwe hoofdfietsroutes worden afgestemd met het team vegen en strooien. Hierbij wordt de publicatie van het fietsberaad als aanbeveling voor kwaliteit en frequentie gehanteerd. Fietspalen Fietspalen leiden regelmatig tot eenzijdige ongevallen, verslechteren de (subjectieve) waarneming van de route door bijna ongevallen en reduceren de snelheid door versmalling.


p. 18

Het fietsberaad heeft daarom een handleiding uitgebracht om bij her-/inrichtingen fietspalen te meiden of in ieder geval veiliger aan te leggen. Bovendien zijn aanbevelingen gemaakt over het weghalen van niet (meer) noodzakelijke fietspalen. Hiervoor zal in 2014 een concept worden opgesteld om zo veel mogelijk gevaarlijke palen te saneren of te verwijderen. De sleutelpalen die voor de strooiroutes 2013/2014 worden verwijderd worden prioritair onderzocht en waar mogelijk al na de winter niet meer terug geplaatst.

4.4. Bewegwijzering: belangrijk voor gebruik hoofdfietsroutes Leidenaren kennen de stad en de routes naar de bestemmingen goed. In de stadsenquêtes wordt “slechte bewegwijzering” daarom ook nauwelijks als ergernis benoemd (4% t.o.v. 22% verkeerslichten). Voor minder bekende routes – bv. naar een andere stad – zoeken steeds meer mensen de route vooraf thuis op of onderweg via een smartphone. De mobiele fietsrouteplanners/-navigatie worden hiervoor steeds beter: zie bijvoorbeeld , www.naviki.org (I-phone/android), http://routeplanner.fietsersbond.nl of routeplanner/navigatie via www.maps.google.com (android) of de ANWB http://route.anwb.nl/routeplanner/ De bewegwijzering van gemeenten middels rode ANWB-borden blijft desondanks belangrijk – voor fietsers zonder navigatie en ter oriëntatie en bevestiging zelfs met smartphone. Deze zullen in de toekomst steeds meer op de regionale routes worden geconcentreerd, omdat deze routes steeds beter worden. Tijdens de fietsrouteanalyse zijn opvallende fouten of ontbrekende borden voor belangrijke routes opgemerkt. In 2014 zal voor de bewegwijzering van de hoofdroutes een aanpak worden uitgewerkt. Bovendien hebben de projectleiders per fietscorridor een flexibel budget om wijzigingen uit te voeren. Om dubbel werk te voorkomen worden de borden aan de onderhoudscycli van wegen en fietspaden gekoppeld. Sommige borden kunnen met snelfietsroute projecten door de provincie worden opgepakt – bv. richting Den Haag of Katwijk. Voor bezoekers van Leiden moet de regionale bewegwijzering aansluiten bij de grote bestemmingen - tot aan de fietsenstallingen: stations, centrum. Aanvullend op deze direct verbindende (utilitaire) routes heeft de provincie vanaf 2001 het recreatieve knoppuntennetwerk uitgebouwd en bewegwijzerd.

4.5. Afstemming met recreatief fietsnetwerk In deze nota wordt het 'utilitaire' fietsnetwerk uitgewerkt en vastgesteld. Door snelle en comfortabele routes op woon-werk trajecten wordt hier het fietsen op werkdagen en in de spits gestimuleerd. Het regionale netwerk verbindt de regionale kernen met elkaar. Het recreatieve fietsnetwerk kan hier grotendeels op aansluiten en waar nodig aanvullen. De 'recreatieve fietser' wil grotendeels ook snel en comfortabel bij de


p. 19

recreatieve bestemmingen, belevingen en routes komen, die vaak in de landschappen rond Leiden liggen. Een uitgebreid programma is vastgelegd in het “Uitvoeringsprogramma Leidse Ommelanden”. In tijden van een krimpend gemeentebudget wordt het bundelen van krachten steeds belangrijker: utilitaire en recreatieve netwerken en knelpunten worden daarom steeds meer samen gevoegd en recreatieve netwerkprojecten vinden grotendeels aanvullend op het regionale netwerk buiten de bebouwde kom plaats.

Figuur 8: recreatief fietsnetwerk. conceptversie Kadernota groen 2013. wordt afgestemd met nota fietsroutes

4.6. Promotie fietsgebruik 1+1=3 fietsinfrastructuur + promotie = meer fietsgebruik

Promotie van nieuw beleid en van projecten (plan/uitvoering/opening) is belangrijk om de doelgroep en het gebruik te vergroten. Als bijvoorbeeld een nieuwe snelfietsroute niet langs drukke autowegen ligt, zullen veel automobilisten niet van dit alternatief afweten. Gezien de grote straal van lange afstand routes ook meer communicatie nodig heeft – ook buiten Leiden - wordt samenwerking en cofinanciering belangrijk. De gemeente Leiden werkt vanaf 2013 hard aan een betere communicatie over fietsen. Er wordt onderzocht of er regionaal draagvlak voor een brede campagne bestaat die alle projecten en netwerkvoordelen onder één paraplumerk brengt. In diverse steden/regio’s heeft deze “umbrella branding” voor duidelijk meer bekendheid en gebruik kunnen zorgen dan losse of geen communicatie http://goo.gl/pfgIM Voorbeeld Den Haag-Leiden De snelfietsroutes Den Haag-Leiden kunnen hiervoor een goed voorbeeld zijn. De provincie heeft deze samen met de wethouders in mei 2013 geopend en voor diverse communicatie acties daaromheen


p. 20

gezorgd. De routes maken een lange afstand rit steeds makkelijker, maar de bekendheid valt nog tegen. afbeelding: Provincie Zuid Holland

Promotie door de gemeente Leiden (zie uitvoeringsprogramma) 

Vernieuwen gemeentewebsite www.leiden.nl/fietsen vanuit service voor de doelgroepen (bv. waar kan ik als bewoner/bezoeker/werknemer mijn fiets stallen?) en www.elkedagdichterbij.nl en social media (facebook, twitter, linkedin) voor campagnes en acties.



éénmalige acties zoals promotie snelfietsroutes op CS, opstellen fietskaart



Aansluiten bij de bereikbaarheidscampagne 2013 http://elkedagdichterbij.nl



de Omgevingsdienst Midden Holland, luchtkwaliteitsplan: stimuleren (elektrische) fietsgebruik door promotie en mobiliteitsmanagement (bv. e-bikes testen voor bedrijventerreinen / grote bedrijven)

Promotie in samenwerking met:  

regio Holland Rijnland: promotie regionale hoofdfietsroutes, vanaf vaststelling 2013 met de provincie Zuid Holland: 

promotie en bewegwijzering snelfietsroutes



Beter Benutten en mobiliteitsmanagement: stimuleren woon-werk (e-)fietsen via bedrijven



met de fietsersbond en de stichting Leiden fietst (en aangesloten fietsverenigingen): acties en communicatie



met bedrijvenorganisaties (bv. via mobiliteitsmanagement)



samenwerking met kaarten navigatie bedrijven

Promotie e-fiets voor woon-werk fietsen 

informatie en stimuleren gebruik werknemers via mobiliteitsmanagement, bv. proefdagen elektrische fiets bij bedrijven(terreinen) en ondernemersverenigingen



Conclusie uit evaluatie ‘Fietsen Loont’ project Noord-Brabant, fietsberaad 6/2013 http://goo.gl/HtBeZ



o

belonen van het gebruik van de e-fiets in het woon-werkverkeer levert gunstige resultaten op voor de mobiliteit en gezondheid van forensen

o

na proeftijd steeg de acceptabele reisafstand naar gemiddeld 18,9km

o

94% van de deelnemers blijven de e-fiets na afloop van het project gebruiken als hoofdvervoermiddel

stimuleren oplaadpalen/-kluizen voor accu’s: o

als eis opnemen in alle nieuwe openbare fietsenstallingen

o

organiseren en co-financieren in bestaande fietsenstallingen

o

gratis opladen bv. de eerste 2 jaar (financiering bv. via budget fietsvoorzieningen)

o

brochure en stimuleren voor grote bedrijven / partijen

o

informatie over oplaadpunten via website en apps: www.laad.nl/fietsen


p. 21

4.8. Afstemming met beheer, onderhoud, ruimtelijke investeringen Het uitvoeringsprogramma fietsroutes is zo veel mogelijk afgestemd met ruimtelijke ambities, investeringen en beheerplannen in de stad. Dit is een groeiend proces aangezien de beheersystemen nog niet volledig digitaal beschikbaar zijn. De jaarlijkse ruimtelijke investeringsagenda biedt hiervoor een platform. Bovendien worden de fietsroutes, -knelpunten en - projecten in de geoinformatiesystemen van de gemeente (GIS) beschikbaar gesteld om ook voor andere projecten en disciplines inzichtelijk te blijven. Aandachtspunten beheer/onderhoud, werkzaamheden:     

Onderhoud en werkzaamheden aan hoofdroutes altijd met beleid verkeer en stedenbouw afstemmen hinder door (tijdelijke) stukken tegels/klinkers op asfalt fietspaden zo snel mogelijk herstellen en toekomstig voorkomen. Deze worden snel hobbelig of zelfs los. Hierover zijn veel klachten ontvangen inzichtelijk maken van achterstallig onderhoud op hoofdroutes en onderliggende routes (via GIS en toekomstig beheersysteem) en afstemmen met de projectleider fietscorridors bewaken en aanpassen van de onderhoudscycli voor hoofdroutes (vooral onderzoek gladheid klinker-/tegelpaden) het sneeuwvrij houden van de hoofdfietsroutes. Strooiroutes in GIS en op de website tonen (zie ook uitvoeringsprogramma gladheidsbestreiding)


p. 22

5.

Realisatie maatregelen: uitvoeringsprogramma fietsroutes

Methodiek Het uitvoeringsprogramma is uitgewerkt in zeven regionale corridors. Hierdoor kunnen te nemen maatregelen in samenhang worden beschouwd. Tevens kan hiermee beter op de uitvoering en 'afronding' van volledige routes van Leiden naar de omliggende kernen kan worden gestuurd. Daarnaast zijn in de tabel corridoroverschrijdende maatregelen opgenomen, die betrekking hebben op meerdere corridors, zoals de afstelling van verkeerslichten, of projecten die niet ruimtelijk/fysiek zijn, zoals een promotiecampagne voor meer fietsgebruik. Voor elk project is een uitvoeringsjaar opgenomen. Omdat in veel gevallen de realisatie van de betreffende maatregel gecombineerd moet worden met andere uit te voeren projecten, zijn veel projecten afhankelijk van de planning van deze projecten, bijvoorbeeld infrastructuurprojecten (zoals de Rijnlandroute) en onderhoudsprojecten (bv. herbestrating). Hierdoor is het streven de corridors één voor één na elkaar uit te voeren, niet volledig haalbaar, er zal aan meerdere corridors tegelijk gewerkt worden Meerdere complexe projecten, bijvoorbeeld het invoeren van fietsparkeertrommels of het aanleggen van bruggen bevinden zich nog in de initiatieffase, waardoor zowel bedragen als de planning indicatief zijn. Kostenramingen De kosten van het totaal aan fietsrouteprojecten en flankerende maatregelen in de periode 2013-2020 zijn globaal geraamd op 21,5 miljoen euro. Hierin zijn ook de fietsprojecten van grote infrastructuurprojecten als de Rijnlandroute of Bio Science Park verwerkt, waar deze onderdeel zijn van het hoofdfietsroutenet. Deze maatregelen moeten betaald worden uit projectbudgetten van deze projecten. De directe en indirecte fietsbudgetten (zie dekkingsmiddelen) worden met rond 6 miljoen euro belast. Dekkingsmiddelen De volgende dekkingsmiddelen zijn opgenomen in het uitvoeringsprogramma: A) directe gemeentelijke fiets budgetten (perspectiefnota / meerjareninvesteringsplan): 

€ 3.800.000 “fietsvoorzieningen” (586.000 jaarlijks, waarvan 75% te besteden aan fietsroutes en 25% te besteden aan fietsparkeren. € 1.029.000 “aanpak black spots” (2014, waarvan 70% voor fietsongevallenlocaties)

B) indirecte gemeentelijke fiets budgetten  

€ 200.000 éénmalig 2014 “luchtkwaliteitsplan”, categorieën: stimuleren fietsgebruik, mobiliteitsmanagement voor bewoners, communicatie, elektrisch rijden € 1.000.000 NUON gelden reservering groene stad-land verbindingen (recreatieve projecten zijn met hoofdroutenetwerk afgestemd) (zie College van B&W 6/2013)

C) € 5.000.000 Fietsmaatregelen onderdeel van gemeentelijke projecten   

Gepland beheer wegen, fietspaden, fietsborden Vastgestelde gemeentelijke infrastructuurprojecten met fietsroutes Gebiedsontwikkeling met fietsroutes (bv. Haagwegkwartier)

D) € 7.000.000 Fietsmaatregelen onderdeel van projecten van derden (rijk, provincie) (bv. Rijnlandroute) E) € 1.500.000 subsidie  

Brede doeluitkering (BDU) categorieën fiets, duurzaam veilig, spaarprojecten, verkeersveilige schoolomgeving provinciaal fietsplan Zuid Holland


p. 23

F) € 2.100.000 tekort (2017-2020): dekkingsvoorstel in en separaat voorstel bij de actualisatie van het uitvoeringsprogramma in 2016 Planning en terugkoppeling Op basis van de huidige globale ramingen, uitwerkingsstanden en subsidie inschatting, is in de periode 2013 t/m 2016 dekking beschikbaar om de in het uitvoeringsprogramma opgenomen maatregelen uit te voeren. In de periode 2017 t/m 2020 ontstaat een tekort van rond 2,1 miljoen euro. Hiervoor zal in de actualisatie van het uitvoeringsprogramma in 2016 een dekkingsvoorstel worden opgenomen.


p. 24

Bijlage 1: uitvoeringsprogramma fietsroutes en flankerende maatregelen 2013-2020 Nr .

project (naam/locatie)

jaar uitvoe ring vanaf

omschrijving

effectmeting

corridor overschrijdende maatregelen

1

communicatie beleid en projecten

communicatie fietsgebruik verbeteren: vanuit mogelijkheden/service voor bewoners, werknemers, bezoekers, potentiële gebruikers via alle potentiële mediakanalen. 1e stap verbetering op: www.leiden.nl/fietsen en www.elkedagdichterbij.nl Structurele tellingen op rond 10 stadspoorten. Ter effectindicator/evaluatie ambitie 10% meer regionaal fietsgebruik (2020 t.o.v. 2014). (hard- en software, uren). Aanschaf 2013, vanaf 2014 beheer onderzoek (2013) en begin uitvoering verbetering "probleem verkeerslichten" op drukke hoofdroutes. Reductie wachttijd, afstanddetectie, wachttijdvoorspeller.: Sumatrastraat/L.Rijndijk; J. Caesarbrug; Haagweg/Rijnzichtbrug; pilot: verkeerslichten fiets standaard op groen of twee keer groen (bij geen aanvraag auto op niet hoofdwegen auto en in het centrum)

2013

enquête , feedback

2013

n.v.t.

3

fietstellingen op regionale hoofdroutes wachttijd verkeerslichten fase 1: probleem verkeerslichten hoofdroutes

4

fiets - campagne: woon-werk fietsen ook op lange afstand

5

elektrisch rijden: stimuleren e-bike / escooter gebruik voor lange afstanden

6

fietskaart Leidse regio

7

wachttijd verkeerslichten fase 2

8

wijkstallingen

9

ongevallenlocaties fase 1

10

aanpak fietspalen

11

bewegwijzering hoofdroutes

promotiecampagne regionale fietsroutes en acties woon-werk fietsen ook op lange afstand. Samenwerking met luchtkwaliteitsplan, programma bereikbaarheid, mobiliteitsmakelaar financieren oplaadkluizen (accu's e-fiets) en oplaadpalen (e-fiets met vaste accu, escooter) in fietsenstallingen en parkeergarages. Proefdagen en info/acties voor bewoners (naast werknemers mobiliteitsmanagement), in afstemming met promotie campagne, nota duurzame mobiliteit, luchtkwaliteitsplan, beter benutten. Eventueel uitbreiden naar subsidie aanschaf e-bike/e-scooter fietskaart Leidse regio (20km): website/print/inter-/nationale apps. Hoe kom ik van/naar mijn werk / topbestemming? met routeinformatie, bestemmingen, voorzieningen, handige informatie. Voor VVV, fietscampagne, mobiliteitsmanagement ondernemers, bewoners, bezoekers vervolg projectnummer 3: uitvoeren aanbeveling pilot op meerdere toepasbare locaties een onderzoek/verbetering wachttijden op vier specifieke probleem verkeerslichten (zie knelpuntenkaart) op aanvraag van georganiseerde verenigingen en bij beschikbare fysieke ruimte, kan een deel van de stallingskosten door de gemeente worden gedragen. Dit stimuleert aanschaf en gebruik van (duurdere) fietsen (zie ook fietstrommels). Nader uit te werken (voorbeeld Den Haag) herinrichting 2 van de top fietsongevallenlocaties vanaf 2014. In samenwerking met beheer, herinrichting binnenstad, HOV corridors. (Locaties, zie knelpuntenkaart: Koninginnelaan / Lammenschansweg; Vijf Meilaan / Sweelincklaan; Kort Rapenburg / Noordeinde; Turfmarkt/Blauwpoortsbrug; Sumatrastraat/Lage Rijndijk; Hooigracht/Nieuwstraat; Lammermarkt /Molenwerf; Vrijheidslaan/Zoeterwoudseweg; Zijlsingel/Oosterkerkstraat; De Sitterlaan/Lammenschansweg; Herenstraat / Zoeterwoudsesingel; Herenstraat / Koninginnelaan; Rijnzichtbrug / Morsweg; Rijnzichtbrug/Haagweg) verwijderen gevaarlijke fietspalen en eilandjes, die niet meer aan de huidige normen voldoen of overbodig zijn (bv. naast bord fietspad en bij geen gevaarlijke sluiproute). Afstemming sleutelpalen met gladheidsbestrijding bewegwijzering hoofdroutes (onderzoek 2014: 5 per categorie mal 7 corridors): nieuwe borden (35), wijzigingen (35), onderhoud (35) . Dit is een aanvullende reservering bovenop de "quick wins" per corridor.

12

ongevallenlocaties fase 2 (divers)

herinrichting 2 van de top fietsongevallenlocaties

herinrichting kruispunten hoofdroutes verbeteren bewonersparkeren: fietstrommels

herinrichting/-routering 5 locaties, waar de route niet logisch aansluit. Deels met onderhoud of projecten. Zie knelpuntenkaart Uitwerking concept fietstrommels in wijken/blokken zonder eigen (snel toegankelijk) opslag (zie nota). Dit verhoogt het dagelijkse fietsgebruik, aanschaf (e-/) fiets, reduceert autoverkeer centrum, ordent openbare ruimte.

2019

locatieonderz oek enquête, wijkverenigin gen

fietsstraten

herinrichting 2 parallelwegen en 2 woonstraten op hoofdroutes naar fietsstraten met deels asfalt. In samenwerking met onderhoud en projecten

2020

tellingen

verhogen niveau gladheidsbestreiding

sneeuw- en ijsvrij houden van a) meer routes (regionale en stedelijke hoofdroutes) b) op een hoger niveau (bv. Verbeteren wagenpark) en sneller bewerken. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van routes en het gebruik in de winter (spitseffect)

2013

tellingen winter

2

14

15 16

17

2013

2014

2014

2014

2014

2014

2014

2014

2015

2015

2017

tellingen en model enquête, feedback website, tellingen enquête, feedback website, tellingen interviews mm. Feedback, website tellingen en model enquête, gesprekken wijkverenigin g

locatieonderz oek; aantal ongevallen minder eenzijdige ongevallen enquête, campagne en telling locatieonderz oek; aantal ongevallen

corridor 1 Den Haag oost Opgave: verbinden snelfietsroute "Velostrada" (opening 5/2013) met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële woon-werk fietsers van/naar Den Haag (9,5km tussen grenzen), Leidschendam (7,2km) en Voorschoten (0km)

18

quick wins corridor 1 Den Haag

projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden


p. 25

2014

tellingen

19

Aanpassing kruispunten Herenstraat

kruispunten Zoeterwoudseweg, Koninginnelaan, Jan van Houtkade: Aanpassingen gevaarlijke kruispunten stedelijke hoofdroute. Voorrang onduidelijk en ontwerp onveilig (6000 fietsers rechtdoor terwijl voorrang rechtsaf). Klachten fietsersbond, wijkorganisaties, bewoners. Lokaal maar intensief gebruik, veel scholieren. Afstemming OV J.v.d.Houtkade

2015

tellingen en locatieonderz oek

20

fietsstraat Haagweg (tussen Korte Vliet en Churchilllaan)

herinrichting parallelweg naar fietsstraat met deels asfalt en mogelijk eenrichtingverkeer. Onderdeel snelfietsroute Den Haag oost en regionale route Voorschoten. Nu hobbelig klinkerpad 2 richtingen auto. In samenwerking met onderhoud en subsidie.

2017

tellingen

corridor 2 Den Haag west Opgave: verbinden snelfietsroute "Via44" (opening 5/2013) met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële woon-werk fietsers van/naar Den Haag (10,8km tussen grenzen) en Wassenaar (2,1km) projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, quick wins corridor 2 van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe 21 Den Haag west bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden 2014 tellingen

22

snelfietsroute 'via 44' groen naar CS/centrum, via Park Kweeklust. Fase 1

23

OBSP Haagse Schouw: verbinden route Den HaagLBSP/Oegstgeest

De snelfietsroute "via 44" Den Haag west gaat in Leiden vanaf de Ommedijkseweg niet direct richting het centrum/CS en bovendien langs de drukke wegen Haagse Schouwweg en Plesmanlaan en heeft een ontbrekende schakel rond de Verbeekstraat. De alternatieve route Rijndijk-Agaatlaan-C.Huygenslaan is rustig, schoon en korter: fase 1 aanpassingen op de korte termijn: bochten, kruispunten, voorziening, bewegwijzering, verbeteren voorrang. o.a. - korte wachttijden Haagse Schouw. / Dr. Lelylaan (voorkeur ongelijkvloers) - korte wachttijden Haagse Schouww. / Plesmanlaan - oplossen ontbrekende schakel rond Verbeekstraat (bv. fietsstraat v.Ravelingenstraat) - doorverbinden naar Oegstgeest (Ehrenvestw./Oortweg en Einsteinweg / Silviusweg) - samenwerking knoop West (RLR) voor oost-west fietsrelaties (N206, N.Bohrweg, Wassenaarseweg)

24

snelfietsroute 'via 44' groen naar CS/centrum, via Park Kweeklust. Fase 2

fase 2 v.project 22): fietsbrug/-tunnel Dr. Lelylaan sluiten niet aan op routes. Bij onderhoud vervangen door 1 nieuwe verbinding in het midden; fietsstraat C.Huygenslaan of parkroute onderzoeken

2015

tellingen, locatieonderz oek

2016


2020


corridor 3 Katwijk Opgave: verbinden snelfietsroutes Katwijk (gewenste opening 2017) met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële spits fietsers van/naar Katwijk Strand (6,8km vanaf grens) Katwijk Dorp (4km), Valkenburg en Locatie Valkenburg (2km). Afstemming met Rijnlandroute (knoop West), LBSP en HOV

25

quick wins corridor 3 Katwijk

26

BioSciencePark noord-zuid: verbinding via parken

27

28

BioSciencePark oostwest: kennislijn Snelfietsroute Katwijk en knoop west (RLR) fase 2: Rijnbrug tussen Wassenaarseweg en Ir.G. Tjalmaweg

projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden Aanleg fietspad Boerhavenpark/Leeuwenhoekpark: Verbindt snelfietsroutes Katwijk (Wassenaarseweg) en centrum Leiden (Plesmanlaan)/ CS (Hippoctratespad). In samenwerking met NUON stad-land verbinding en masterplan LBSP Aanleg kennislijn door het Bio Science Park gecombineerd met lokale bus (wordt nader onderzocht): aanleggen verbinding tunnel A44 / Niels Bohrweg, aanleg vrijliggende fiets-/busstraat tussen N.Bohrweg en CS. Aanleggen fietsbrug en fietspad: inkorten reistijd snelfietsroute Katwijk-Leiden; verplaatsen route van groeiende knelpunt, drukke N206/A44/Rijnlandroute (financiering grotendeels RLR); verbindt nieuwbouw locaties N.Valkenburg, Duyvrak; N.Rijngeest, BSP > woon-werk fietsverkeer. In samenwerking met RLR, HOV, gemeenten, PZH.

2015

tellingen

2014

tellingen

2016

tellingen

2020

tellingen; pendelstrome n; effectonderzo ek

corridor 4 Kaag en Braassem / Leiderdorp Opgave: verbinden regionale kernen met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële spits fietsers van/naar Leiderdorp (3,5km tussen kernwinkelgebieden), Roelofarendsveen(8km tussen grenzen), tot aan Schiphol (23km). De fietsopgave met de grootste pendelrelatie Leiderdorp wordt samen met LAB071 verder uitgewerkt.

29

30

quick wins corridor 4 Kaag en Braassem

projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud (bv. Fietstunnel P.Snoepweg/H.Rijndijk), verwijderen scherpe bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden.

2015

tellingen

fietsstraat parallel W.d.Zwijgerlaan

inrichting parallelwegen als fietsstraten met (deels) asfalt. (meer snelheid en duurzaam glad; hoofdroute Leiderdorp, t.o.v. klinkers). Reeds aangelegde delen (klinker) bij onderhoud vervangen.

2014

tellingen


p. 26

31

32

Variantenonderzoek route RijnSchiekanaal (Kanaalweg / De Waard) 2 richting fietspad Hoge Rijndijk zuid, tussen Kanaalweg en Verdamstraat

Oplossen omrijden en oriëntatie: langs de Rijn (Kanaalweg) tussen Hoge Rijndijk en de Surinamestraat/Zijldijk ontbreekt een schakel (nu omrijden en onduidelijke route); route Voorschoten - Leiden-West - Leiderdorp; zelfs route Amsterdam-LeidenRotterdam loopt hier vast; zat in project Ringweg Oost, nu LAB 071; variantenonderzoek: minimaal: verbeteren huidige aansluitingen houtbrug, maximaal: nieuwe fietsbrug; of eventueel meeliften variant auto ontsluiting de Waard-Rijndijk

2018

tellingen, pendelstrome n

onderzoek haalbaarheid tweerichting fietspad. Er wordt veel gefietst op het smalle 1 richting fietspad tussen Leiderdorp/Meerburg en het Bonaventuracollege. Dit is ook een knelpunt op de regionale route naar Alphen

2015

tellingen

corridor 5 Zoetermeer Opgave: verbinden regionale kernen met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële spits fietsers van/naar Zoeterwoude-dorp (2km vanaf Lammenschansplein) en Zoetermeer (8km tussen de grenzen). Uitwerkingen zijn afhankelijk van aanpassing Europaweg en Lammenschansplein regionale hoofdroute en schoolverkeer; door Zoeterwoude als gevaarlijk genoemd i.v.m. busverkeer, regiotaxi. Opritten onveilig. + route naar groene hart. Aangezien Europaweg viaduct de herinrichting Europaweg en HOV corridor nog onzeker zijn, wordt alleen een A4: aanleg minimale variant uitgevoerd: fietsstrook rood bij opritten bus. Onderzoek lange 33 fietsstroken termijn: vrijliggend fietspad. 2013 tellingen

34

35

36

37

quick wins corridor 5 Zoetermeer fietsstraat parallelweg Lammenschans west

Aanleggen route LammenschanspleinCS, fase 1 Aanleggen route LammenschanspleinCS, fase 2

projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden onderzoek fietsstraat tweerichting fietsen op de parallelweg Lammenschans westzijde. Bestemmingen sneller en veiliger bereikbaar (vanuit Lammenschansplein en Koninginnelaan) en minder oversteken/wachttijd bij Gerenstraat Nieuwe directe route langs het spoor Haagwegkwartier tussen Lammenschansplein en CS, sneller en veiliger dan via Breestraat. Deels meeliften met projecten Haagwegkwartier, Morsweg, brugsanering, Lammenschansplein. Variantenonderzoek en afstemming rond bedrijventerrein Rooseveltstraat / Zoeterwoudseweg

uitvoering fase twee (project 36):

2016

tellingen

2016

tellingen

2016

tellingen

2017

tellingen

corridor 6 Noordwijk Opgave: verbinden regionale kernen met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële spits fietsers van/naar Warmond (1km vanaf Merenwijk) , Voorhout/Sassenheim (4km), Noordwijk (7,6km), Noordwijkerhout (8,9km), Lisse (9,2km), Hillegom (13km), Hoofddorp/Nieuw Vennep/ Schiphol (22km). Uitwerking potentiele snelfietsroutes in samenwerking met de provincie Zuid Holland, de gemeenten en Holland Rijnland Aanleggen fietsverbinding NUON terrein: tussen Nieuw fietspad een aanpassing kruispunten. verbindt regionale en stedelijke route Langegracht en (Merenwijk) met het centrum, via het nieuwe ecoduct Willem de Zwijgerlaan. eindigt 38 Maresingel nu op de singel. Uitvoering na bodemsanering parkeerterrein eind 2014. 2014 tellingen projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): zoals extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe bochten, aanpassen quick wins corridor 6 verkeerslichten wachttijden. Vooral de route in de Merenwijk heeft nog een aantal 39 Noordwijk kleine knelpunten (tussen grens en W.d.Zwijgerlaan 2017 tellingen Verbindt Regionale routes Noordwijk/Teylingen/Warmond/ Poelgeest met BioSciencePark en CS; ontsluit recreatiegebieden. Tussen nieuwe brug Poelgeest 40 Kikkerpolder en Houtlaan (fietspad en bruggen). Deels dekking BDU, NUON recreatieve routes 2015 tellingen

corridor 7 Alphen aan den Rijn Opgave: verbinden regionale kernen met de topbestemmingen van Leiden. Potentiële spits fietsers van/naar Zoeterwoude-Rijndijk (0km), bedrijventerreinen Grote Polder, Barrepolder (1km vanaf grens), Hazerswoude-Rijndijk (5km), Alphen aan den Rijn (8km). Deelaspecten in samenwerking met LAB071 projectbudget optimaal aansluiten snelfietsroute van gemeentegrens tot topbestemmingen (BSP, centrum, CS): door middel van bv. extra bewegwijzering, van tegels naar asfalt, aansturen achterstallig onderhoud, verwijderen scherpe bochten, aanpassen verkeerslichten wachttijden (bv. J.Caesarbrug, wordt in 2013 al quick wins corridor 7 onderzocht); onderzoek aanpassing fietsroute Oude Rijn zuid en noord (met 41 Alphen aan den Rijn gemeentes) 2019 tellingen Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS Lammenschans- Leiderdorp via Park Matilo (i.p.v. omrijden en verkeerslichten Hoge Rijndijk) • Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS Lammenschans Zoeterwoude via Park Matilo Park Matilo: twee (i.p.v. omrijden en verkeerslichten Hoge Rijndijk of W.v.d.Madeweg). Samenhang 42 schakels recreatieve routes 2016 tellingen tussen de drie bruggen: Van Disselbrug, J.Caesarbrug, Fortunaweg/A4: In samenwerking met beheer worden de kruispunten op deze route verbeterd en waar nodig ook een extra fietsvoorziening aangebracht (bv. De Laat de Kanterstraat als Opwaarderen fietsstraat). Na aanleg van de nieuwe brug A4 (Fortunaweg) wordt de fietsintensiteit tellingen, stedelijke hoofdroute via Roomburg en de conflicten met auto' s onderzocht. Mogelijke aanpassingen bv. wijkorganisati 43 centrum-Meerburg fietsstraat J.Caesarlaan/Fortunaweg. 2017 es


p. 27

Bijlage 2: verwachte effecten toename fietsgebruik Modelmatig Een goede fietsinfrastructuur en meer fietsgebruik heeft positieve effecten op ernstige ongevallen, lucht en geluid, parkeerdruk, openbare ruimte, tijdverlies en infrastructuurkosten In Alkmaar werd dit deels modelmatig berekend ( bron: publicatie fietsberaad http://goo.gl/jbf2N )

Fiets MKBA Uit recent onderzoek over de maatschappelijke kosten en baten (MKB) van fietsinfrastructuur en fietsgebruik kan geconcludeerd worden dat het maatschappelijk rendement daarvan meestal zwaar wordt onderschat. Een quick scan van het Ministerie van I&M (zie fietsberaad http://goo.gl/bTv6I ) heeft de volgende uitkomst:    

een overstap van auto naar fiets kan de maatschappij 10-41 cent per gereden kilometer opleveren (bebouwde kom / stedelijke omgeving) die van bus naar fiets tot 51 cent bovenop komen enorme baten voor de regiobewoner door o.a. tijdwinst (voor fietsers EN automobilisten) en minder reiskosten hierdoor wordt bv. een “dure” fietsbrug maatschappelijk snel rendabel

Figuur 9: maatschappelijke kosten/baten van overstap naar fiets per gereden km (binnen/omgeving bebouwde kom)

Deze OEI-methodiek (Overzicht Effecten Infrastructuur) wordt voor autoprojecten vaak gehanteerd maar voor fietsprojecten nog nauwelijks - gezien de kleine investeringskosten. Daarom laat het Ministerie van I&M in 2013 een webtool ontwikkelen, waarmee gemeenten de MKB van fietsprojecten kunnen toetsen. De gemeente Leiden zal de geplande en toekomstige fietsprojecten hiermee grotendeels verder analyseren.


p. 28

Bijlage 3: ontwerpeisen hoofdroutes fiets Algemeen Afwijkingen van ontwerpeisen dienen in overleg met verkeer en stedenbouw en aan de hand van recente ontwerpaanbevelingen van CROW en fietsberaad worden afgestemd De ontwerpeisen worden in de actualisaties van het handboek openbare ruimte herzien. Regionale hoofdroutes Grootschalige samenhang en leesbaarheid/oriëntatie   

Herkenbare route tussen regionale kernen en topbestemmingen die zo min mogelijk van de oriëntatie (hemelsbreed) afwijkt. De route dient zo veel mogelijk ‘vanzelf’ te gaan. Zo veel mogelijk fysieke geleiding (bv. materiaal / trottoirband) en alleen waar nodig aanvullend bewegwijzering Maaswijdte netwerk: o 500m bij hoge dichtheid (herkomst bestemming), bundeling waar mogelijk

Directheid en snelheid     

Gestrekt en geen scherpe bochten (snelheid 30km/h), geen hoge hellingen geen/ zo min mogelijk verkeerslichten. Maximale reductie wachttijd (zie hoofdstuk 4.1) max. 10%omrijden t.o.v. hemelsbreed tussen kernen / topbestemmingen zo veel mogelijk voorrang bij kruispunten bij kruizen autohoofdroute: voorkeur ongelijkvloers of vergelijkbaar snelle/veilige oplossing: rotonde met voorrang, prioriteit verkeerslicht

Comfort en beleving    

vrij liggend fietspad, waar mogelijk afstand groen tussen drukke wegen (>8.000 voertuigen/etmaal) rood asfalt (afwijking beschermd stadsgebied in overleg, zie binnenstad) 4,5m breedte (2 richtingen met scooters); 2,5m breedte (1richting) (mits afwijking nieuw CROW)

Veiligheid      

midden markering en markering op kruispunten, opritmarkering (rood), bushaltes: geen scherpe bochten rond bushaltes en voldoende afstand van wachtruimte rekening houden met verhoogde snelheid: breedte, bochten (30km/h elektrische fiets/scooter) Verlichting en sociaal veilige inrichting tunnels sociale veiligheid: op zichtafstand naar woningen of bereden straten gladheid: (zie gladheidsbestrijding) geen (gladde) putdeksels in bochten

Stedelijke hoofdroutes Zijn volledig binnen de bebouwde kom en deels binnen beschermd stadsgezicht. Hier zijn maatwerk toepassingen nodig, die in overleg met verkeer en stedenbouw plaats vinden. Voor fietsstraten op parallelwegen en stedelijke wegen zonder fietsvoorziening worden de eisen nog verder uitgewerkt en in de actualisatie van het handboek openbare ruimte meegenomen. Binnenstad De boven omschreven eisen kunnen in een historisch centrum grotendeels niet worden gerealiseerd, vooral op de thema’s breedte, materiaalgebruik en gestrektheid. Dit heeft te maken met een beperkte ruimte (straatprofielen en –ontwerp), historisch of bijzonder materiaalgebruik voor een aantrekkelijk centrum en veel lagen van belangen en programma’s/projecten. De wegen en fietsroutes zullen grotendeels volgens het handboek openbare ruimte worden heringericht en dat voorziet


p. 29

bijvoorbeeld gebakken materiaal (klinker). Dat betekend een lagere fietssnelheid voor een aantal routedelen die nu in asfalt zijn uitgevoerd.    

gezien de historische omgeving kan hier van rood asfalt worden afgeweken, mits: gebakken materiaal duurzaam gelegd wordt (goed ondergrond) met garantie gladheid (geen hobbels of losse tegels) risicoreservering voor versneld onderhoud bij hobbels

Bijlage 4: fietsnetwerk kaarten (A3)    

Kaart fietsroutevoorzieningen (hoofdstuk 2.1) Kaart fietsbestemmingen (hoofdstuk 2.2) Kaart ontbrekende schakels en knelpunten (hoofdstuk 3.6) Kaart uitvoeringsprogramma fietsroutes en flankerende maatregelen 2013-2020 (hoofdstuk 5)


p. 30

Nota herijking fietsroutes Leiden op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

Recommend Documents