Nota herijking fietsroutes Leiden op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

“Nota herijking fietsroutes Leiden 2013-2020” op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

Versie 1.0 ter inspraak 09-04-2013 Gemeente Leiden

Gemeente Leiden afdeling Ruimte- en Milieubeleid 9 april 2013 behandeling college van Burgemeester en Wethouders 17 april t/m 29 mei 2013 inspraak 2013 behandeling in de Gemeenteraad Leiden

Inhoud 1.

2.

3.

4.

5.

Inleiding ...................................................................................................................................... 4 1.1.

Aanleiding ......................................................................................................................... 4

1.2.

Doelstelling: 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio ............................................. 5

1.3.

Beleidskeuzes op hoofdlijnen ........................................................................................ 5

Huidige situatie: beschrijving fietsnetwerk en gebruik ...................................................... 6 2.1.

Huidig fietsnetwerk In Leiden ......................................................................................... 6

2.2.

Belangrijke fietsbestemmingen ..................................................................................... 8

2.3.

Huidig gebruik: aantal fietsers en afgelegde kilometers ......................................... 9

Opgave fietsnetwerk 2013-2020 .......................................................................................... 11 3.1.

Regionaal fietsnetwerk: 7 corridors ............................................................................ 11

3.2.

Hoofdroutenetwerk en hoofdknelpunten................................................................. 12

3.3.

Overige knelpunten hoofdfietsroutes ........................................................................ 13

3.4.

Prioritering: uitwerking en realisatie op corridorniveau .......................................... 14

3.5.

“Binnenring” fiets centrum .......................................................................................... 15

Flankerend beleid .................................................................................................................. 16 4.1.

Verkeerslichten: meer prioriteit en doorstroming op hoofdroutes ....................... 16

4.2.

Versterken fietsparkeervoorzieningen ....................................................................... 16

4.3.

Fietsveiligheid.................................................................................................................. 18

4.4.

Bewegwijzering: belangrijk voor gebruik hoofdfietsroutes .................................... 20

4.5.

Afstemming met recreatief fietsnetwerk ................................................................... 21

4.6.

Promotie fietsgebruik..................................................................................................... 22

Realisatie maatregelen: uitvoeringsprogramma fietsroutes.......................................... 24 Bijlage 1: verwachte effecten toename fietsgebruik ......................................................... 25 Bijlage 2: ontwerpeisen fiets hoofdroutes .............................................................................. 26 Bijlage 3: fietsnetwerk kaarten A3 ........................................................................................... 26

1.

Inleiding

Leiden is een traditionele fietsstad die inter-/nationaal hoog op de toplijsten van fietsgebruik staat. Maar de regionale mobiliteitsopgave is veranderd en vraagt opnieuw om aanpassingen in het fietsnetwerk en om aanvullende maatregelen die het fietsgebruik stimuleren. In de Leidse regio zijn woningen en arbeidsplaatsen gerealiseerd of gepland, die op een fietsbare afstand van belangrijke bestemmingen liggen. Met de komst van de elektrische fiets en een goed regionaal netwerk tot een straal van 17km (bv. Den Haag of Alphen aan den Rhijn) kan hierop worden geanticipeerd. Als meer mensen in de Leidse regio de fiets pakken wordt het wegennet ontlast en wordt de kwaliteit van de stad flink verbeterd. Naast deze bereikbaarheidseffecten heeft een hoger fietsgebruik natuurlijk ook positieve effecten op de gezondheid van de Leidenaren, op lucht en geluid en op de openbare ruimte. Hierop gaan diverse beleidsvelden inhoudelijk verder in, zoals de sport- en de groennota (afstemming netwerk zie 0), het luchtkwaliteitsplan, de kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid en diverse programma’s.

1.1. Aanleiding Het College van Burgemeester en Wethouders heeft ingezet op een ‘Nota Herijking Fietsroutes Leiden’. De nota moet de kwaliteit en de knelpunten van het fietsnetwerk in kaart brengen en de ambitie van 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio faciliteren door een verbeterd fietsnetwerk. In december 2012 heeft de raad van Leiden het “Uitvoeringsprogramma Bereikbaar Leiden” vastgesteld, waarin deze ambitie onderdeel uitmaakt van een integrale bereikbaarheidsaanpak. Naast netwerkmaatregelen in Leiden zijn ook flankerende maatregelen verkennend onderzocht, die een vergelijkbaar effect op het fietsgebruik hebben. Zo zijn de regionale fietsroutes opgesteld en regionaal/provinciaal afgestemd en zijn de onderwerpen doorstroming, fietsparkeren, fietsveiligheid, bewegwijzering, afstemming met recreatief netwerk en fietspromotie toegevoegd. Met stedelijke en regionale fietsprojecten kan Leiden weer als aantrekkelijke fietsstad op de landelijke kaart worden gezet ( zie bv. www.fietsfilevrij.nl/routes of http://fietsstad.fietsersbond.nl ). De analyse van het Leidse fietsnetwerk isbesproken met bewoners, ondernemers, de fietsersbond, de stichting Leiden Fietst, buurgemeenten, het regioverband Holland Rijnland, de provincie Zuid -Holland, diverse vakafdelingen en infrastructuurprojecten. De nota wordt in het tweede kwartaal van 2013 ter inspraak gelegd.

Nota herijking fietsroutes Leiden 2013-2020

p. 4

1.2. Doelstelling: 10% meer fietsgebruik in de Leidse regio Deze doelstelling komt voort uit een integrale bereikbaarheidsaanpak (Uitvoeringsprogramma Bereikbaar Leiden 12/2012), waarin het stimuleren van woonwerk fietsen (utilitair) op grote afstanden als meest kansrijk en effectief wordt beschouwd. De komende jaren werkt de gemeente Leiden vooral aan de kwaliteit van hoofdroutes met prioriteit op drukke woon-werk trajecten. Knelpunten op deze routes die de reistijd, comfort en directheid beperken worden prioritair aangepakt. Natuurlijk wordt de fietsinfrastructuur voor alle Leidenaren, bezoekers en werknemers van Leiden verbeterd, maar de belangrijkste doelgroep is de potentiële woon-werk fietser van en naar de regionale kernen binnen de Leidse agglomeratie. Deze aanpak heeft de volgende voordelen: • • • • • • • •

meest verwachte groeipotentieel “nieuwe” fietsritten meeste effect voor de bereikbaarheid van Leiden (zie hieronder) effectieve keuzemogelijkheid voor beperkte gemeentebudgetten en capaciteit regionale samenhang en filemijdend vermogen aantrekkelijk voor provinciale en landelijke subsidies maakt complexe projecten concreet uitvoerbaar (zoals verkeerslicht prioriteit) uitwerking en communicatie van lijnen i.p.v. losse vlekken/schakels bevordert het gebruik (mental map) verbindt de kernen van de Leidse Regio met elkaar en met de grote bestemmingen maakt zowel de hoofdbestemmingen beter bereikbaar als ook de onderliggende bestemmingen via ontsluitende fietspaden

Het binnenstedelijke fietsaandeel (ten opzichte van de andere vervoerswijze) ligt op een hoog niveau en heeft hierdoor minder groeipotentie. Voor de komende jaren wordt gestreefd naar consolidatie van dit aandeel en zal de aanpak met name gericht zijn op het oplossen van binnenstedelijke fietsknelpunten.

1.3. Beleidskeuzes op hoofdlijnen Om bovenstaande ambitie te behalen worden in deze nota de volgende beleidskeuzes op hoofdlijnen vastgesteld: 1. Vaststellen van een nieuw hoofdfietsroutenetwerk, gebaseerd op regionale routes 2. Vaststellen van prioritering voor uitvoering van het fietsbeleid, waarbij op basis van potentie een volgorde in de regionale corridors wordt vastgesteld; 3. Per corridor wordt ingezet op: a. realisatie van ontbrekende schakels in het hoofdroutenetwerk; b. aanpak van overige knelpunten binnen de regionale corridor, die aan de doelstelling bijdragen; c. verbetering van de bewegwijzering; 4. Ter ondersteuning van de groeiambitie voor het regionale fietsgebruik wordt flankerend beleid uitgevoerd op gebied van fietsparkeren, promotie en aantakking op het recreatief fietsnetwerk 5. Binnenstedelijk worden knelpunten op het gebied van fietsveiligheid en doorstroming bij verkeerslichten met prioriteit opgepakt


p. 5

2.

Huidige situatie: beschrijving fietsnetwerk en gebruik

2.1. Huidig fietsnetwerk In Leiden Leiden is een fietsstad door de hoge en redelijk homogene dichtheid (gemiddeld meer dan 2500 omgevingsadressen per km², zie CBS), de kleine afstanden naar de bestemmingen (2-3 km tussen de Burcht en grens), weinig grote barrières, door de jonge bevolkingssamenstelling en - door de grote hoeveelheid fietsinfrastructuur: 110,3 km fietspad; 35,3 km fietsstrook; 39,6 km overige fietsroutes; 14.000 fietsparkeerplekken in het stationsgebied en 6.800 in de binnenstad. De fietsroutes verlopen grotendeels langs de radiale historische invalswegen of zijn conform de stedenbouwkundige structuur van uitbreidingswijken toegevoegd: bv. orthogonaal aan weerszijden van de Churchilllaan of slingerend in de ‘bloemkoolwijk’ structuur van de Stevenshof en Merenwijk. In het centrum en langs de invalswegen werden na de oorlog op een aantal hoofdroutes vrij liggende fietspaden aangelegd. De laatste grote wijzigingen aan het fietsnetwerk hebben op het BioSciencePark en in Nieuw Leyden plaats gevonden. Daarnaast worden fietsroutes gewijzigd door grote infrastructuurprojecten zoals het verdiepen van de Willem de Zwijgerlaan.

Figuur 1: kaart fietsvoorzieningen als A3 in de bijlage


p. 6

Kadernota bereikbaarheid: uitbreiding hoofdfietsroutes In de kadernota bereikbaarheid 2009 werd gekozen voor een omvattend fietsnetwerk met een kleine maaswijdte. Het grote voordeel hiervan is de dekking van het netwerk, maar lastig in realisatie omdat er geen duidelijke keuzes gemaakt zijn. Daarom wordt de focus nu gelegd op realisatie per corridor en gericht op de hoofdroutes.

Figuur 2: fietsnetwerk 2009, kadernota bereikbaarheid


p. 7

2.2. Belangrijke fietsbestemmingen Om de doelstelling “10% meer fietsgebruik” te halen moeten de fietsroutes tussen de woongebieden en de bestemmingen op orde zijn. Tijdens de analyse van het huidige netwerk is gekeken of de hoofdroutes de grote bestemmingen goed ontsluiten en of de kleinere bestemmingen en de onderliggende fietsinfrastructuur daar goed op aansluiten. Bovendien zijn bij de grote bestemmingen fietsparkeervoorzieningen nodig om de bezoeker te stimuleren met de fiets te reizen (zie ook 4.2). Belangrijke bestemmingen zijn (zie kaart in de bijlage): •

OV stations (NS en HOV)

•

scholen (middelbare en overige)

•

universiteit/hogeschool/overige

•

kernwinkelgebied, “zwerfmilieu”, winkelcentra

•

overige openbare gebouwen (stadhuis, bibliotheek, zwembaden, toeristische attracties)

•

overige voorzieningen (uitgaan, sport, groen)

•

fietsenstallingen en -zoeklocaties

•

grote werklocaties/kantoren

•

ziekenhuizen/ grote zorginstellingen

Figuur 3: belangrijke fietsbestemmingen. A3 kaart zie bijlage


p. 8

2.3. Huidig gebruik: aantal fietsers en afgelegde kilometers Enquêtes Uit de stadsenquête 2010 is berekend dat Leidenaren per dag gemiddeld 350.000 kilometer in 250.000 verplaatsingen afleggen. Als men een afstand van 1 tot 3 km aflegt neemt de Leidenaar in 48% van de gevallen de fiets, 52% bij een afstand tussen 4-8 km en in 19% bij een afstand van 9-15 km en 3% van de verplaatsingen bij een afstand van meer dan 15 km.

Tellingen De gemeente Leiden heeft in oktober 2012 fietstellingen gehouden op circa 50 locaties, waarvan circa 20 op de regionale stadspoorten, 20 op de singelpoorten, en 10 op overige locaties. Hiermee is de fietsintensiteit voor het eerst omvangrijk in kaart gebracht. Samen met modelberekeningen van pendelstromen zijn huidige en potentiele fietsstromen vergeleken en kunnen toekomstige infrastructuurkeuzes beter worden onderbouwd. De drukste locaties zijn in het centrum: de Breestraat, Valkbrug, Zijlpoortsbrug, Langegracht, Jan van.Houtbrug (Korevaarstraat). Maar ook op aanrijroutes zoals de Broekweg, Haagweg en Voorschoterweg wordt veel gefietst. De tellingen van het regionale fietsgebruik op de stadspoorten vallen gemiddeld relatief laag uit. Dat is deels door koud en slecht weer te verklaren. Hier zijn de verschillen in dagen ook groter, want op de langere afstanden is slecht weer meer demotiverend dan binnen de bebouwde kom en wordt vaker de auto/bus gepakt (zie ook Fietsberaad: “fietsers kijken van dag tot dag” 2010).

Figuur 4: overzicht werkdagintensiteiten fiets (tellingen week 41 2012. 8ºC, deels regen)


p. 9

Pendelstromen en relatie regionale kernen Het fietsgebruik op lange afstanden is sterker weersgevoelig dan op binnenstedelijke routes (straal Burcht - gemeentegrens 2-3 km). Vooral bij lange afstanden wordt daarom naast tellingen ook gebruik gemaakt van regionale modelberekeningen (in samenwerking met regioverband Holland Rijnland). De kaart toont • •

de pendelstromen tussen de gemeenten (tot 16km afstand) in lijndikte (stippenlijn is niet beschikbaar) het maat van omrijden met de fiets ten opzichte van de hemelsbrede afstand: groen is direct en rood betekent veel omrijden

Figuur 5: pendelstromen en omrijden t.o.v. hemelsbreed (bron: Holland Rijnland)

Uit tellingen, enquêtes en modelberekeningen volgt dus dat het fietsgebruik op de korte afstanden al zeer hoog is en dat de meeste winst op de langere afstanden te halen is. Hieruit is ook een prioritering in corridors af te leiden (zie hoofdstuk 3.4


p. 10

3.

Opgave fietsnetwerk 2013-2020

3.1. Regionaal fietsnetwerk: 7 corridors In de kaart hieronder zijn de zeven corridors weergegeven, deze zijn gebaseerd op de pendelstromen uit het regionale model en de grootte en potentie van de kernen. Het gaat om de volgende corridors: •

Leiden – Den Haag west (via Wassenaar)

•

Leiden – Katwijk (via Valkenburg)

•

Leiden – Noordwijk (via Oegstgeest/Teylingen/Noordwijkerhout)

•

Leiden – Kaag en Braassem (via Leiderdorp)

•

Leiden – Alphen aanden Rijn (via Zoeterwoude)

•

Leiden – Zoetermeer (via Zoeterwoude-Dorp)

•

Leiden – Den Haag oost (via Voorschoten, Leidschendam-Voorburg)

In de kaart zijn de corridors geprojecteerd op het regionale fietsnetwerk. Dit leidt tot de keuze van hoofdroutes en ontbrekende schakels. Voor het functioneren van de hoofdroutes gaat het naast directheid ook om de kwaliteit, comfort en herkenbaarheid (zie bijlage 2: ontwerpeisen fiets hoofdroutes). Het regionale fietsnetwerk is en wordt nog steeds uitgebreid afgestemd met de buurgemeenten (ambtelijk bilateraal) en Holland Rijnland (kernteam fiets, UVP fietsroutes, ambtelijke overleggen verkeer en vervoer) Het UVP regionale fietsroutes


p. 11

wordt in mei of juni aan het PHO aangeboden. De Provincie Zuid Holland is ook betrokken bij laatstgenoemd proces. Er zijn goede kansen voor meer provinciale subsidie voor bv. snelfietsroutes. Ten slotte is er regelmatig afstemmen tussen de betrokken partijen bij grote infrastructuurprojecten zoals de knoop West in het kader van de Rijnlandroute.

3.2. Hoofdroutenetwerk en hoofdknelpunten Hieronder is vanuit het regionale netwerk ingezoomd op de gemeente Leiden. De hoofdknelpunten zijn ontbrekende schakels in het regionale netwerk. Deze zijn weergegeven en beschreven in de onderstaande tabel.

Nr Hoofdknelpunt

Corridor Toelichting

regionaal belang (verbinding kernen woon-werk routes. Onderbouwing v.model en tellingen)

1

Knoop West

Katwijk

2

NUON Noordwij terrein k Langegrac ht

3

De Waard Kaag/Br.; Alphen

• Route Voorschoten en Leiden-West /Leiderdorp; • Zelfs route Amsterdam-Leiden-Rotterdam loopt hier vast • langs de Rijn (Kanalweg) tussen Hoge Rijndijk en de Surinamestraat/Zijldijk ontbreekt een schakel • Zat in project Ringweg Oost, nu LAB 071

4

Park Matilo Kaag/Br.; Alphen

• Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS LammenschansGroot/midden: nu omrijden. Leiderdorp via Park Matilo (i.p.v. omrijden en VRI Hoge Rijndijk) Route wordt direct en • Route Voorschoten-Leiden Zuid/NS Lammenschans aantrekkelijk (via park) Zoeterwoude via Park Matilo (i.p.v. omrijden en VRI Hoge Rijndijk of W.v.d.Madeweg)

• Snelfietsroute Katwijk-Leiden,via Locatie Falkenburg/ BioSciencePark/ Leiden CS. • Aanvulling en/of alternatieve op de Plesmanlaan (verkeerslichten) • Wordt in project Rijnlandroute meegenomen (varianten onderzoek provincie Zuid Holland 2013) • Ontbrekende schakel regionale route Sassenheim-WarmondLeiden • Tussen Maresingel en Langegracht t.h.v. EON centrale • Wordt opgepakt door o.a. singelpark en recr. routes, BDU


p. 12

Groot. Zie toelichting en zie pendelstromen RVMK. Met ontwikkeling locatie Falkenburg nog groter.

Groot. Nu eindigt de route op de singel (omrijden/oriëntatie) en straks gaat deze door tot aan het centrum Groot. Nu omrijden en minder fietsgebruik. Lange afstandfietsers raken op De Waard de weg kwijt

5

Spoorroute Zoeterme Haagwegte er rrein

• Onderzoek/realisatie nieuwe rechtstreekse verbinding Zoetermeer-Zouterwoude-Dorp –Leiden Zuid- CS • fietsvoorziening Rooseveltstraat en aanleggen fietspad rond Jan Wolkersstraat tot aan Haagweg; nieuw oversteek

Groot/midden: nu omrijden via drukke binnenstad of via sluiproutes met veel hinder.

6

Kikkerpold Noordwij er k

• Verbind Regionale routes Noordwijk/Teylingen/Warmond/ Poelgeest met BioSciencePark en CS • Tussen nieuwe brug Poelgeest en Houtlaan

Groot, afhankelijk van Brug Poelgeest

7

BioScience Katwijk Park

• Aantakking Oegstgeest op snelfietsroute Leiden-Den Haag • Boerhavenpark: tussen Wassenaarsweg en centrum Leiden (verlenging snelfietsroutes Katwijk; zie 1)

Groot

3.3. Overige knelpunten hoofdfietsroutes Naast de ontbrekende schakels is er nog een aantal andere knelpunten op de (hoofd)routes. In de uitwerking en realisatie zullen deze per corridor worden gecombineerd. De verschillende typen knelpunten zijn (ook weergegeven op de kaart hieronder): •

Ontbrekende schakels

•

Nieuwe schakels visie/ lange termijn

•

Fietsvoorziening ontbreekt / wenselijk

•

Slechte kwaliteit / verhardingsmateriaal

•

Lange wachttijden (verkeerslichten) (zie ook 4.1)

•

Fietsongevallen locatie (top 11 2001-2012) (zie ook 4.3)

•

Route of kruispunt onlogisch: ontwerp aanpassen (zie ook 3.5)

•

Bewegwijzering hoofdroute ontbreekt / onlogisch (zie ook 4.4)

•

Zoeklocatie stallingsvoorziening (zie ook 4.2)

Figuur 6: Knelpunten fietsnetwerk. A3 zie bijlage


p. 13

3.4. Prioritering: uitwerking en realisatie op corridorniveau De komende jaren wordt prioritair aan ontbrekende schakels en knelpunten op corridors gewerkt, waar de pendelstromen (toekomstig) hoog zijn en de knelpunten het fietsgebruik beperken: veel omrijden, wachten, laag comfort. Volgens deze analysecriteria (0 ) en in combinatie met de planning van grote infrastructuurprojecten wordt de onderstaande globale volgorde uitgewerkt. Deze wordt in 2013 verder uitgewerkt en als uitvoeringsprogramma aan de raadsbehandeling toegevoegd (zie concept hoofdstuk 5) Leiden-Katwijk: • • • • •

beperken omrijden en wachttijd (Plesmanlaan); alternatieve/aanvullende route Wassenaarseweg; comfort, bewegwijzering; aantakkingen in Leiden en Katwijk uitwerken grotendeels meeliften met projecten

Leiden- Den Haag (West/Oost): • • • •

Snelfietsroutes tussen de gemeentegrenzen bijna afgerond (opening mei 2013) comfort en bewegwijzering tussen gemeentegrens en centrum verbeteren: Route oost: Haagweg tot CS/ Breestraat Route west: knelpunten oplossen rond Plesmanlaan/HaagseSchouwweg/Dr.Lelylaan, project OBSP

Leiden- Alpen a.d.Rijn en Kaag- en Braasem (via Leiderdorp): • • •

Samenwerking LAB071 Verbeteren routes en aansluitingen rond de vier bruggen Comfort en doorstroming (zie ook onderzoek verkeerslichten 4.1


p. 14

Voorbeeld corridor Leiden-Katwijk

Figuur 7: onderzoek snelfietsroutes Katwijk-Leiden (rood), varianten t.h.v. de A44, heerkomstbestemmingsgebieden

3.5. “Binnenring” fiets centrum Extra aandacht heeft de fietsinfrastructuur rond het kernwinkelgebied nodig. Een duidelijke ring bevordert het snelle fietsen naar bestemmingen en vermindert het dwarsfietsen door de steegjes. Een deel van de fietsers zal de kortste weg blijven zoeken, maar als de omrijdbewegingen redelijk beperkt zijn en de inrichting het gevoel geeft van makkelijke geleiding, zal het gebruik van deze routes toenemen. De ring bestaat uit Breestraat, Hooigracht, Langegracht en Turfmarkt / Prinsessekade / Kort Rapenburg. Aandachtspunten bij een herinrichting zijn hier •

•

aansluitingen vanuit de omliggende routes herinrichten: geleiden naar ringroute (tenzij rechtstreeks route naar fietsenstalling) herkenbaarheid: wordt in de projecten nog uitgewerkt: bv. fietssymbool op de fietspaden


p. 15

4.

Flankerend beleid

4.1. Verkeerslichten: meer prioriteit en doorstroming op hoofdroutes De gemeente Leiden heeft sinds begin 2013 een nieuwe techniek beschikbaar, waarmee de verkeersregelinstallaties (VRI) beter geanalyseerd en geregeld kunnen worden. Volgens een eerste inschatting kan daarmee beter en meer flexibel op wensen van alle modaliteiten dus ook de fiets worden ingegaan. Dit is ook nodig want juist op de kruispunten waar de fietser nu lang moet wachten zijn meestal ook complexe verkeersopgaven te regelen. In de knelpuntenkaart (zie bijlage) zijn de tot nu toe geïnventariseerde “probleem VRI’s” met bijzonder lange wachttijden opgenomen. Deze liggen bijna allemaal op de regionale routes. Juist op deze routes zijn kortere wachttijden en betrouwbare doorstroming wenselijk, om de (lange afstand) fietser niet te ontmoedigen en toch weer de auto/bus te laten pakken. Hierbij zal alsnog integraal worden afgewogen, om de auto- en bus doorstroming in de spits niet ernstig te belemmeren.

4.2. Versterken fietsparkeervoorzieningen Het investeren in fietsparkeervoorzieningen heeft positieve gevolgen voor het fietsgebruik en de openbare ruimte – goed voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van Leiden

In december 2012 werd het “masterplan fietsparkeren Leiden centrum” vastgesteld door de gemeenteraad. Het masterplan “… heeft als doel om de beleidskaders voor fietsparkeren vast te stellen voor de binnenstad van Leiden: het gebied binnen de singels en de omgeving van het centraal station…”. Aangezien in de voor u liggende nota het stimuleren van fietsgebruik centraal staat worden hier ook aanvullingen op het dossier fietsparkeren uitgewerkt, op de volgende thema’s: • • •

fietsparkeren voor bewoners extra zoeklocaties stallingsvoorziening bij grote bestemmingen extra service in fietsenstallingen

Uit het boven genoemde fietsberaad onderzoek in Alkmaar (http://goo.gl/jbf2N ) blijkt 10% meer fietsgebruik ook 20% minder autoparkeerdruk in het centrum te kunnen betekenen. Hier bovenop komt het effect van een uitgebreide parkeerrestrictie (betaald parkeren of blauwe zone), die vanaf 2013 gepland is. De vrij gekomen openbare ruimte biedt Leiden de komende jaren de eenmalige kans, fietsparkeren voor bewoners en bezoekers in of dicht bij het centrum aan te bieden, zonder dat hiervoor dure ondergrondse stallingen moeten worden gebouwd.

Fietsparkeren voor bewoners door makkelijk toegankelijke fietsparkeervoorzieningen pakken Leidenaren nog vaker de fiets, neemt de fietsdiefstal af en wordt de openbare ruimte geordend. Dit verhoogt de leefbaarheid en bereikbaarheid van Leiden.

De bewoners van Leiden kunnen op verschillende manieren hun fiets dicht bij de woning stallen/parkeren. Alleen het niveau verschilt per wijk, blok, straat of woning of er is helemaal geen voorziening aanwezig. Bij woningen/blokken die voor 1960 gebouwd werden (centrum en uitbreidingsschil, zie kaart) is vaak geen opslag, schuur of fietsenstalling geregeld of deze zijn niet makkelijk toegankelijk of te klein voor bv. meerdere gezinsfietsen. Uit deze wijken/ straten komen dan ook de meeste klachten over de fietsparkeer mogelijkheid (via telefoon, brieven of verbeterdebuurt.nl )


p. 16

Na 1960 werden woningen grotendeels voorzien van fietsbergingen/-stallingen, deze worden in een vervolg alsnog nader onderzocht.

Figuur 8: 1e quick scan woonblokken voor 1960, grotendeels met (geel) / zonder (blauw) toegankelijke fietsberging

Gevolgen van geen/slechte fietsberging • • • • •

er wordt minder vaak of (klein aandeel) helemaal niet gefietst Meer ritten vinden per auto of OV plaats: hogere maatschappelijke kosten en overlast (binnen) stad Er wordt geen dure fiets aangeschaft (dus ook geen e-fiets / bakfiets/ racefiets), die voor grotere afstanden geschikt is fietsen worden voor de deur op het trottoir, tegen de gevel of aan borden/palen geplaatst, waardoor de openbare ruimte beperkt wordt en verrommelt fietsen kunnen nergens worden vastgemaakt en (kunnen) worden gestolen

Oplossingen • • • • •

Uitwerking voorwaarden en handleiding realisatie Zoeklocaties in de openbare ruimte en onderzoek vrij gekomen autoparkeerplaatsen (parkeerbeleid 2013) onderzoek draagvlak betaald fietstrommels (voorbeeld Den Haag, Rotterdam) flexparkeren in het centrum: fietsen overdag auto’s ’s nachts (voorbeeld Copenhagen)

Extra zoeklocaties stallingsvoorziening bij grote bestemmingen In 2014 wordt verder onderzoek gedaan naar nieuwe fietsenstallingen/ voorzieningen: A) winkelgebied Naast de vastgestelde stalling onder de V&D Breestraat is er behoefte aan fietsparkeren op: • • •

de noordzijde van het kernwinkelgebied (tussen Lange Mare en Vollersgracht/ Haarlemmerstraat) de zuidoostzijde van het kernwinkelgebied (Breestraat/Hoogewoerd/Gangetje) de westzijde van het kernwinkelgebied (Beestenmarkt)

B) HOV haltes Deze ambities worden met de HOV projectleiding besproken


p. 17

• • •

Goede stallingsvoorziening bij HOV eindhaltes (bv. overkapte fietsklemmen) Stimuleert fiets-bus gebruik i.p.v. auto: voor bewoners van kernen rond Leiden en werknemers uit Leiden die daar werken Kleine voorziening bij overige HOV haltes (bv. fietsklemmen)

C) bedrijven en onderwijs Voor de stallingbehoefte bij utilitaire gebouwen is in de beleidsregels parkeernormen de eis opgenomen dat er voldaan moet worden aan de landelijke (CROW) kencijfers van fietsparkeervoorzieningen. Aanvullend aan deze norm worden de volgende ambities met mobiliteitsmanagement en programma “beter benutten” besproken: • •

Stimuleren aanleg fietsenstalling / overkapte fietsklemmen (via parkeer/bouwverordening, eenvoudige vergunningsprocedure) Stimuleren gebruik werknemers via mobiliteitsmanagement (bv. mobiliteitsmakelaar beter benutten)

Extra service in fietsenstallingen: • •

•

•

opladen elektrische fiets/-scooter; (zie promotie 4.3) park&bike: stimuleren leenfietsen bij parkeergarages/transferia/HOV. kan bij hoge frequentie ook met OV fiets. Verhoogt het gebruik van garages die een grotere loopafstand hebben en vergemakkelijkt het laten staan van de auto aan de rand van de binnenstad OV fietskluizen bij de stations (nu beperkte huurtijd door openingstijden stallingen). Een 24uur stalling bij CS wordt onderzocht in het masterplan fietsparkeren. Bij overige stations zijn kluizen meer geschikt. leenbuggy: gezinnen komen vaker en langer winkelen als ze met fiets/buggy i.p.v. met de auto komen (wordt veel gebruikt in andere steden). Dit wordt al aangeboden in de stalling naast het stadhuis, maar moet ook worden uitgebreid op de andere locaties

4.3. Fietsveiligheid In de tweede helft van 2013 wordt een quick scan uitgevoerd naar oorzaak en oplossingen van de top 11 fietsongevallen locaties in Leiden (2001-2011). De voorgestelde maatregelen worden meegenomen met de herinrichting van de binnenstad (bv. HOV tracés, 30km binnenstad, onderhoud, herinrichting) of als apart project uitgevoerd. Er is gekozen voor een ongevallenlijst van 10 jaar, omdat de ongevallenregistratie de laatste jaren is verslechterd. Een aantal locaties zullen daarom al deels verbeterd zijn. De onveilige locaties zijn weergegeven in de hierna volgende kaart. Aan een verbetering van de registratie wordt landelijk gewerkt. In het kader van de sneeuwbestrijding zullen de hoofdfietsroutes na de zomer steeds geëvalueerd worden en dit jaar afgestemd met nieuw hoofdnetwerk en de kaart wordt opgenomen op de gemeente website, onderdeel fiets.


p. 18


p. 19

4.4. Bewegwijzering: belangrijk voor gebruik hoofdfietsroutes Leidenaren kennen de stad en de routes naar de bestemmingen goed. In de stadsenquêtes wordt “slechte bewegwijzering” daarom ook nauwelijks als ergernis benoemd (4% t.o.v. 22% verkeerslichten). Voor minder bekende routes – bv. naar een andere stad – zoeken steeds meer mensen de route vooraf thuis op of onderweg via een smartphone. De mobiele fietsrouteplanners/-navigatie worden hiervoor steeds beter. De bewegwijzering van gemeenten middels rode ANWB-borden blijft desondanks belangrijk – voor fietsers zonder navigatie en ter oriëntatie en bevestiging zelfs met smartphone. Deze zullen in de toekomst steeds meer op de regionale routes worden geconcentreerd, omdat deze routes steeds beter worden. Tijdens de fietsrouteanalyse zijn opvallende fouten of ontbrekende borden voor belangrijke routes opgemerkt. Vanaf 2014 zal hiervoor een aanpak worden uitgewerkt. Om dubbel werk te voorkomen worden de borden aan de onderhoudscycli van wegen gekoppeld. Sommige borden kunnen met snelfietsroute projecten door de provincie worden opgepakt – bv. richting Den Haag of Katwijk. Voor bezoekers van Leiden moet de regionale bewegwijzering aansluiten bij de grote bestemmingen - tot aan de fietsenstallingen: stations, centrum. Aanvullend op deze direct verbindende (utilitaire) routes heeft de provincie vanaf 2001 het recreatieve knoppuntennetwerk uitgebouwd en bewegwijzerd.


p. 20

4.5. Afstemming met recreatief fietsnetwerk In deze nota wordt het 'utilitaire' fietsnetwerk uitgewerkt en vastgesteld. Door snelle en comfortabele routes op woon-werk trajecten wordt hier het fietsen op werkdagen en in de spits gestimuleerd. Het regionale netwerk verbindt de regionale kernen met elkaar. Het recreatieve fietsnetwerk kan hier grotendeels op aansluiten en waar nodig aanvullen. De 'recreatieve fietser' wil grotendeels ook snel en comfortabel bij de recreatieve bestemmingen, belevingen en routes komen, die vaak in de landschappen rond Leiden liggen. Een uitgebreid programma is vastgelegd in het “Uitvoeringsprogramma Leidse Ommelanden”. In tijden van een krimpend gemeentebudget wordt het bundelen van krachten steeds belangrijker: utilitaire en recreatieve netwerken en knelpunten worden daarom steeds meer samen gevoegd en recreatieve netwerkprojecten vinden grotendeels aanvullend op het regionale netwerk buiten de bebouwde kom plaats.

Figuur 9: recreatief fietsnetwerk Leiden. conceptversie Kadernota groen 2013.wordt afgestemd met nota fietsroutes


p. 21

4.6. Promotie fietsgebruik 1+1=3 oftewel: fietsinfrastructuur + promotie = meer fietsgebruik

Promotie van nieuw beleid en van projecten (plan/uitvoering/opening) is belangrijk om de doelgroep en het gebruik te vergroten. Als bijvoorbeeld een nieuwe snelfietsroute niet langs drukke autowegen ligt, zullen veel automobilisten (die ook eens met de fiets willen rijden) niet van dit alternatief afweten. Gezien de grote straal van lange afstand routes ook meer communicatie nodig heeft – ook buiten Leiden - wordt samenwerking en cofinanciering belangrijk. De gemeente Leiden werkt vanaf 2013 hard aan een betere communicatie over fietsen. Er wordt onderzocht of er regionaal draagvlak voor een brede campagne bestaat die alle projecten en netwerkvoordelen onder één paraplumerk brengt. In diverse steden/regio’s heeft deze “umbrella branding” voor duidelijk meer bekendheid en gebruik kunnen zorgen dan losse of geen communicatie http://goo.gl/pfgIM

Voorbeeld Den Haag-Leiden De snelfietsroutes Den Haag-Leiden kunnen hiervoor een goed voorbeeld worden. De provincie heeft de gemeentes en landelijke organisaties uitgenodigd voor de opening in mei 2013 en voor diverse communicatie acties daaromheen. De routes maken een lange afstand rit steeds makkelijker, maar de bekendheid valt nog tegen. afbeelding: Provincie Zuid Holland

Promotie door de gemeente Leiden •

nieuwsberichten op de gemeentewebsite www.leiden.nl/fietsen en www.elkedagdichterbij.nl em via de stadskrant en social media (facebook, twitter, linkedin).

•

Aansluiten bij de bereikbaarheidscampagne 2013 http://elkedagdichterbij.nl

•

de Omgevingsdienst Midden Holland, luchtkwaliteitsplan: stimuleren (elektrische) fietsgebruik door promotie en mobiliteitsmanagement (bv. e-bikes testen voor bedrijventerreinen / grote bedrijven)

•

éénmalige acties zoals promotie snelfietsroutes op CS

Promotie in samenwerking met: •

regio Holland Rijnland: promotie regionale hoofdfietsroutes, vanaf vaststelling zomer 2013

•

met de provincie Zuid Holland: •

promotie en bewegwijzering snelfietsroutes

•

Beter Benutten en mobiliteitsmanagement: stimuleren woon-werk fietsen via bedrijven

•

met de fietsersbond en de stichting Leiden fietst: acties en communicatie

•

met bedrijvenorganisaties (bv. via mobiliteitsmanagement)

•

samenwerking met kaarten navigatie bedrijven


p. 22

Promotie elektrische fiets / e-bike •

•

stimuleren oplaadpalen: o

als eis opnemen in alle nieuwe openbare fietsenstallingen

o

organiseren en cofinancieren in bestaande fietsenstallingen

o

gratis opladen bv. de eerste 2 jaar (financiering bv. via budget fietsvoorzieningen)

o

brochure en stimuleren voor grote bedrijven / partijen

o

informatie over oplaadpunten via website en apps: www.laad.nl/fietsen

informatie en stimuleren gebruik werknemers via mobiliteitsmanagement


p. 23

5.

Realisatie maatregelen: uitvoeringsprogramma fietsroutes

Het uitvoeringsprogramma fietsroutes wordt als bijlage aan het collegebesluit (na inspraak) toegevoegd. Hierin wordende maatregelen in prioriteit en uitvoeringsjaar uitgewerkt. Deze prioritering komt voort uit een afweging tussen de doelstelling, de knelpuntenanalyse en de haalbarheid, planning en dekking van projecten.

Dekkingsmiddelen De potentiële dekkingsmiddelen van fietsrouteprojecten wordt samengesteld uit de volgende bronnen: Directe fietsbudgetten opgenomen in de gemeentebegroting: • •

“fietsvoorzieningen” begroting Leiden 2013-2016 (fietsroutes en fietsparkeren) “NUON gelden reservering recreatieve stad-land routes” (gecombineerd recreatief/utilitaire knelpunten tussen singel en ommelanden)

Indirecte fietsbudgetten opgenomen in de gemeentebegroting: • • • •

“verkeersveiligheid” (deels voor aanpak ongevallenlocaties en veilige schoolroutes) Luchtkwaliteitsplan (stimuleren fietsgebruik, communicatie, stimuleren elektrisch vervoer) onderhoud en herinrichtingsbudgetten combineren met gebiedsontwikkeling en infrastructuurprojecten

Subsidie (provincie, rijk) • • • •

Brede doel uitkering (BDU), onderdeel fietsroute projecten Provinciaal fietsplan (bv. snelfietsroutes en overige schakels in het provinciale fietsnetwerk) Programma Beter Benutten (snelfietsroutes, fietsparken en fietspromotie bij bedrijven) Combineren met provinciale wegenprojecten

Aandachtspunten beheer en onderhoud • • •

•

afstemming onderhoud met beleidswensen: tijdig betrekken van fietsnetwerk- en knelpuntenkaart (via GIS) om beleidswensen mee te nemen bij onderhoudsprojecten bij onderhoud hoofdroutes altijd met beleid verkeer en stedenbouw afstemmen hinder door (tijdelijke) stukken tegels/klinkers op asfalt fietspaden herstellen en toekomstig voorkomen. Deze worden snel hobbelig of zelfs los. Hierover zijn veel klachten ontvangen het sneeuwvrij houden van de hoofdfietsroutes.


p. 24

Bijlage 1: verwachte effecten toename fietsgebruik Modelmatig Een goede fietsinfrastructuur en meer fietsgebruik heeft positieve effecten op ernstige ongevallen, lucht en geluid, parkeerdruk, openbare ruimte, tijdverlies en infrastructuurkosten In Alkmaar werd dit deels modelmatig berekend ( bron: publicatie fietsberaad http://goo.gl/jbf2N )

Fiets MKBA Uit recent onderzoek over de maatschappelijke kosten en baten (MKB) van fietsinfrastructuur en fietsgebruik kan geconcludeerd worden dat het maatschappelijk rendement daarvan meestal zwaar wordt onderschat. Een quick scan van het Ministerie van I&M (zie fietsberaad http://goo.gl/bTv6I ) heeft de volgende uitkomst: • • • •

een overstap van auto naar fiets kan de maatschappij 10-41 cent per gereden kilometer opleveren (bebouwde kom / stedelijke omgeving) die van bus naar fiets tot 51 cent bovenop komen enorme baten voor de regiobewoner door o.a. tijdwinst (voor fietsers EN automobilisten) en minder reiskosten hierdoor wordt bv. een “dure” fietsbrug maatschappelijk snel rendabel

Figuur 10: maatschappelijke kosten/baten van overstap naar fiets per gereden km (binnen/omgeving bebouwde kom)

Deze OEI-methodiek (Overzicht Effecten Infrastructuur) wordt voor autoprojecten vaak gehanteerd maar voor fietsprojecten nog nauwelijks - gezien de kleine investeringskosten. Daarom laat het Ministerie van I&M in 2013 een webtool ontwikkelen, waarmee gemeenten de MKB van fietsprojecten kunnen toetsen. De gemeente Leiden zal de geplande en toekomstige fietsprojecten hiermee grotendeels verder analyseren.


p. 25

Bijlage 2: ontwerpeisen fiets hoofdroutes De hier omschreven eisen zijn uitgewerkt voor de hoofdfietsroutes. Grootschalige samenhang en leesbaarheid/oriëntatie • •

Herkenbare route tussen kernen en centra die zo min mogelijk van de oriëntatie (hemelsbreed) afwijkt Maaswijdte netwerk: o 500m bij hoge dichtheid herkomst bestemming

bundeling waar mogelijk Directheid en snelheid • • •

Gestrekt en geen scherpe bochten, hoge hellingen geen/ zo min mogelijk verkeerslichten max. 10%omrijden t.o.v. hemelsbreed

Comfort en beleving • • • • •

vrijliggend fietspad, waar mogelijk afstandgroen tussen drukke wegen (>8.000 mvt./etm.) rood asfalt 3,5m breedte (2 richting)); 2,5m breedte (1richting) Verlichting

Veiligheid • • •

midden markering en markering op kruispunten, opritten, bushaltes breedte, bochten, verlichting zie boven sociale veiligheid: op zichtafstand naar woningen of berden straten

Uitzondering binnenstad De boven omschreven eisen kunnen in een historisch centrum grotendeels niet worden gerealiseerd, vooral op de thema’s breedte, materiaalgebruik en gestrektheid. Dit heeft te maken met een beperkte ruimte (straatprofielen en –ontwerp), historisch of bijzonder materiaalgebruik voor een aantrekkelijk centrum en veel lagen van belangen en programma’s/projecten. De wegen en fietsroutes zullen grotendeels volgens het handboek openbare ruimte worden heringericht en dat voorziet bijvoorbeeld gebakken materiaal (klinker). Dat betekend een lagere fietssnelheid voor een aantal routedelen die nu in asfalt zijn uitgevoerd. • • •

gezien de historische omgeving kan hier van rood asfalt worden afgeweken, mits: gebakken materiaal duurzaam gelegd wordt met garantie gladheid (geen hobbels of losse tegels) en risico-/onderhoudreservering.

Bijlage 3: fietsnetwerk kaarten A3 • • •

Kaart fietroutevoorzieningen (hoofdstuk 2.1) Kaart fietsbestemmingen (hoofdstuk 2.2) Kaart ontbrekende schakels en knelpunten (hoofdstuk 3.3)


p. 26

Nota herijking fietsroutes Leiden op weg naar meer fietsgebruik in de Leidse Regio

Recommend Documents