Nota aan de leden van het Cultuurforum

      Nota aan de leden van het  Cultuurforum      Standpunten van VOBK in het kader van de beleidsnota  Cultuur                   

V O B K    verenigde   organisaties   beeldkunst

 

Inhoudstafel        Inleiding 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

Prioriteiten voor deze legislatuur   

 

 

 

 

 

4 

1. Grondige evaluatie van het Kunstendecreet en het Cultureel   Erfgoeddecreet             

 

6 

2. Meer middelen voor professionalisering    

 

 

 

7 

3. Nieuwe beleidsinstrumenten 

 

 

 

 

 

9 

4. Infrastructuur  

 

 

 

 

10 

5. Uitdiepen van onze internationale uitstraling 

 

 

 

11 

6. Administratieve lastenverlaging 

 

 

 

12 

7. Een duidelijk en coherent beleid voor de audiovisuele kunsten   

13 

 

 

 

 

8. Digitalisering en archivering  

 

 

 

 

15 

9. Participatie   

 

 

 

 

 

16 

 

 

 

 

 

17 

 

 

10. Een gedegen kunstenaarsbeleid 

11. Grotere wisselwerking tussen kunsten en economische wereld  18  12. Auteursrecht   

 

 

 

 

 

 

 

19 

 

 

 

 

 

 

 

 

20 

 

 

 

 

 

 

 

 

23 

  Basiscijfers 

 

VOBK fact sheet 

2 

Inleiding      Onze Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege kondigde reeds bij het begin van deze legislatuur aan dat zij  de sector zou raadplegen om naar een bottom‐up beleid te streven. In het kader daarvan nam zij het initiatief tot  het oprichten van een Cultuurforum. Aan de deelnemers van de verschillende ateliers, die werden samengesteld  rond de strategische doelstellingen van haar beleidsnota, wordt gevraagd om adviezen te formuleren om het  beleid verder vorm te geven.     Het Cultuurforum zou volgens de minister bestaan uit representatieve vertegenwoordigers uit de sector,  alhoewel niet helemaal duidelijk is op basis van welke criteria de deelnemers van de ateliers werden gekozen.  Aangezien de ateliers zouden moeten leiden tot beleidsvoorbereidende adviezen  vindt VOBK het  erg belangrijk  om de standpunten van de sector van de beeldkunst opnieuw onder de aandacht te brengen van zowel de  minister als de deelnemers aan de ateliers.     In deze nota formuleert VOBK daarom een reeks eerder gecommuniceerde standpunten. We leggen bij elk  standpunt de link naar de beleidsnota en maken duidelijk welke strategische of operationele doelstellingen uit de  beleidsnota relevant zijn voor elk thema dat VOBK onder de aandacht wil brengen. We kiezen dus bewust niet  voor een ‘antwoord’ op de beleidsnota waarbij we de structuur van de beleidsnota overnemen. Verschillende van  onze standpunten hebben namelijk betrekking op meerdere doelstellingen uit de beleidsnota. De structuur van  de beleidsnota overnemen zou er daarom enkel voor zorgen dat wij onszelf vaak herhalen. Daarnaast zijn er een  aantal zaken in de beleidsnota die voor onze sectoren niet relevant zijn, en waar dus weinig op te reageren valt.     De thema’s die VOBK in deze nota naar voren schuift zijn prioritair voor de sector van de beeldkunst. Daarom  vragen wij  dan ook dat al deze thema’s, die tevens aasluiten bij de doelstellingen van de beleidsnota, door de  minister ter harte genomen worden tijdens deze legislatuur.      Fran Devos  Coördinator VOBK  Kouter 29  9000 Gent    [email protected]  GSM 0473 21 43 71     

3 

Prioriteiten voor deze legislatuur  1. Grondige evaluatie van het Kunstendecreet en het Cultureel Erfgoeddecreet  Na twee subsidierondes en een louter technische bijsturing van het Kunstendecreet is het nu tijd om de effecten  van  dit  uiterst  ambitieuze  –  en  zeer  welgekomen  –  decreet  ten  gronde  te  evalueren.  Heeft  het  de  artistieke  praktijk  verbeterd?  Zorgt  het  voor  de  gelijkberechtiging  van  de  verschillende  kunstsectoren?  Creëert  het  meer  uitstraling  voor  de  kunsten?  Is  de  algemene  organisatiestructuur  verbeterd?  Ook  het  Cultureel  Erfgoeddecreet  moet na de eerste uitvoering grondig geëvalueerd worden.   ‐‐>  zie  pagina  6  /  SD  1:  Duurzaam  beleid  voeren;  OD  12:  Evenwichtiger  verhouding  tussen  structurele  en  projectmatige subsidies   

2. Meer middelen voor professionalisering   Elke  organisatie  op  zich  moet  aan  steeds  meer  normen  en  verwachtingen  voldoen  op  het  vlak  van  professionalisering. Naast het feit dat dit voor de organisaties meer kosten met zich meebrengt, vergroot dit ook  de nood aan een professioneel veld om in te opereren. Een evenwichtige spreiding tussen grote, middelgrote en  kleine organisaties dringt zich op.  Verschillende organisaties dienen, elk op hun niveau, voldoende middelen ter  beschikking te hebben om hun veldpositie op een professionele manier te kunnen invullen.  ‐‐> zie pagina 7/ SD 1: Duurzaam beleid voeren   

3. Nieuwe beleidsinstrumenten  Naast  de  grote  decreten  dienen  nieuwe  beleidsinstrumenten  ontwikkeld  te  worden  om  het  kunstenbeleid  te  dynamiseren. We denken zo aan een uitbreiding van de tax shelter. En een indemniteitsregeling die topcollecties  mobieler moet maken. In Nederland bewijst de ‘kunstkoopregeling’ dat eenvoudige mechanismen de sector in de  breedste  zin  kunnen  stimuleren  én  opbrengsten  genereren  voor  de  overheid.  Cultuurinvest  lijkt  dan  weer  de  perfecte host voor microkredieten.  ‐‐> zie pagina 9 / SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele  economie; SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken ; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering  onderzoeken; OD14: Afstemming productie, aanbod en spreiding; OD 15: Extra aandacht voor de beginnende  en individuele kunstenaar   

4. Infrastructuur  Via  het  Fonds Culturele  Infrastructuur (Foci)  kan  de  Vlaamse  Gemeenschap  investeringssubsidies  verlenen  voor  het  bouwen,  uitbreiden,  verbouwen  of  aankopen  van  culturele  infrastructuur  met  bovenlokaal  belang.  De  organisatie moet zelf voor 40% van de toegekende middelen aan eigen inbreng zorgen. De beschikbare middelen  voor  Culturele  Infrastructuur  voor  de  volgende  legislatuur  blijken  echter  nu  reeds  ontoereikend.  Een  bewustwording  binnen  de  sector  van  problemen  met  betrekking  tot  energiegebruik,  veiligheid  en  behoud  en  beheer maakt dit tekort aan middelen enkel nog schrijnender.  ‐‐> zie pagina 10 / SD 1: Duurzaam beleid voeren;  SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken;  SD 7: Eco‐ cultuur initiëren   

5. Uitdiepen van onze internationale uitstraling  Vlaanderen  heeft  een  schat  aan  museale  collecties  en  beschikt  over  prestigieuze  toonplekken  (musea  en  kunsthallen) om deze collecties te presenteren. ‘Vlaamse kunst’ is synoniem voor een toonaangevende Europese  kunsttraditie.    Desondanks  slaagt  Vlaanderen  er  nog  niet  in  de  internationale  aantrekkingskracht  van  dit  rijke  erfgoed  en  kunstbezit  optimaal  te  benutten.  VOBK  roept  de  Vlaamse  regering  op  om  samen  met  de  kunstenorganisaties,  de  musea  en  de  lokale  overheden  te  onderzoeken  hoe  de  organisaties  hun  internationale  roeping het best kunnen waarmaken.   ‐‐> zie pagina 11 / SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken   

6. Administratieve lastenverlaging  Bij  de  meest  recente  wijziging  van  het  kunstendecreet  werd  de  problematiek  van  de  administratieve  lasten,  veroorzaakt door het decreet, ter harte genomen. Er blijft echter nog heel wat werk aan de winkel. Ook  binnen  het  Cultureel‐Erfgoeddecreet  dringt  een  lastenverlaging  zich  op.  Nieuwe  vereisten  zoals  het  opstellen  van  een  beheersovereenkomst met de Vlaamse Overheid werden bij de invoering van het decreet onderschat.  ‐‐> zie pagina 12 / SD 1: Duurzaam beleid voeren

4 

 

7. Een duidelijk en coherent beleid voor de audiovisuele kunsten  Zowel  op  het  kabinet  als  op  het  Agentschap  moet  er  iemand  komen  die  kennis  en  ervaring  heeft  binnen  de  audiovisuele  sector  opdat  er  een  duidelijke  en  coherente  beleidsvisie  kan  ontwikkeld  worden.  Een  gedegen  veldanalyse van het audiovisuele werkveld moet de basis en stimulans vormen voor het beleid om samen met de  betrokken actoren een integrale beleidsvisie uit te stippelen.  ‐‐> zie pagina 13 / SD 1: Duurzaam beleid voeren; OD 11: Het kunstenlandschap in kaart brengen ; OD 12:  Evenwichtiger verhouding tussen structurele en projectmatige subsidies; OD 13: Alternatieve pistes voor  financiering onderzoeken; OD14: Afstemming productie, aanbod en spreiding   

8. Digitalisering en archivering  Er moet gewerkt worden rond (digitale) infrastructuur en digitale beschikbaarheid. Binnen de audiovisuele sector  is dit reeds een aandachtspunt waarmee het beleid de eerste stappen zet met het BOM‐Vl. project. Dit moet een  startpunt vormen van een reeks diverse initiatieven. Ook binnen andere sectoren is digitalisering meer en meer  aan de orde.  ‐‐> zie pagina 15/ SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 3: E‐cultuur en digitalisering bevorderen  SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele economie; SD 6: Internationaal cultuurbeleid  versterken; OD14: Afstemming productie, aanbod en spreiding   

9. Participatie  Er werden nog nooit zoveel beelden gemaakt en geconsumeerd als vandaag. Toch dreigen de culturele producties  en de openheid en nieuwsgierigheid voor het nieuwe en onbekende bij het publiek in de verdrukking te komen.  Ondanks het feit dat er een audiovisuele tijdsgeest heerst en de maatschappij gevuld met en overspoeld wordt  door  beelden  is  het  maatschappelijk  draagvlak  voor  beeldcultuur  te  klein.  De  overheid  moet  een  betere  beeldvorming  en  sterkere  profilering  van  de  beeldkunstsector  stimuleren  en  zo  een  groter,  maatschappelijk  draagvlak creëren. Educatie speelt hierin een sleutelrol en moet meer op de voorgrond treden.  ‐‐> zie pagina 16/ SD 2: Participatie en diversiteit als motoren voor vernieuwing verankeren; OD14:  Afstemming productie, aanbod en spreiding    

10. Een gedegen kunstenaarsbeleid  Om zijn inkomsten te verwerven heeft de kunstenaar nood aan 3 pijlers: rechtstreekse ondersteuning vanuit de  overheid,  ondersteuning  vanuit  (gesubsidieerde)  organisaties  en  de  markt.  Om  de  onafhankelijkheid  van  kunstenaars  te  waarborgen  zou  op  de  drie  bovenstaande  domeinen  even  hard  moeten  ingezet  worden  en  moeten deze de volledige steun krijgen van de overheid.  ‐‐> zie pagina 17/ SD 1: Duurzaam beleid voeren; OD 12: Evenwichtiger verhouding tussen structurele en  projectmatige subsidies; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering onderzoeken; OD 15: Extra aandacht  voor de beginnende en individuele kunstenaar   

11. Grotere wisselwerking tussen kunsten en economische wereld  Steeds  meer  zoeken  kunstenveld  en  ondernemerswereld  toenadering.  Er  wacht  de    minister  van  cultuur  een  uitdaging  om  de  mogelijkheden  hier  te  verkennen.  Het  blijft  de  opdracht  van  de  overheid  om  basistaken  van  kunstenaars en organisaties te subsidiëren. Daarnaast is een wederzijds commitment tussen economie en kunst  mogelijk dat verder gaat dan louter financiële kwesties.  ‐‐> zie pagina 18/ SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele  economie; SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering  onderzoeken;  SD 7: Eco‐cultuur initiëren   

5 

1. Grondige evaluatie van het Kunstendecreet en het Cultureel Erfgoeddecreet  SD 1: Duurzaam beleid voeren; OD 12: Evenwichtiger verhouding tussen structurele en projectmatige subsidies 

Kunstendecreet  Het kunstendecreet stond een gelijkberechtiging tussen de verschillende kunstdisciplines voor. Het  theater had  sinds  1975  een  decreet,  de  overheid  had  toen  al  een  visie  opgebouwd  over  een  beleid  voor  het  theater.  De  andere  podiumkunsten  konden  vanaf  1999  rekenen  op  een  continuïteit  in  de  regelgeving  met  het  podiumkunstendecreet. Voor de beeldkunst bleef het echter aanmodderen met jaarlijkse reglementen en een ad  hoc  beleid  tot  het  kunstendecreet  er  kwam  in  2004.  Sinds  januari  2006  konden  de  organisaties  beeldkunst  meestappen in dit decreet.    Dit  kunstendecreet  werd  uiteraard  op  maat  van  de  podiumkunsten  geschreven,  met  de  bedoeling  de  beeldkunsten  tot  hetzelfde  niveau  te  professionaliseren.  Vandaag  echter  worden  er  wel  dezelfde  eisen  gesteld  1 aan de beeldkunsten, maar daar staan niet dezelfde middelen tegenover  .    Het  kunstendecreet  werd  tevens  aangekondigd  als  een  schottenloos  decreet.  Ondertussen  is  gebleken  dat  de  beoordeling  binnen  een  schottenloos  decreet  niet  te  organiseren  valt  waardoor  elke  commissie  binnen  een  bepaald budget dient te werken. Aangezien dit de inhaalbeweging voor de beeldkunst heeft stil gelegd pleit VOBK  voor een stapsgewijze inhaalbeweging door de budgetten van de beoordelingscommissies te verhogen.    Verder  merken  we  ook  dat  de  projectenpot  geen  vetpot  is.  De  druk  op  deze  pot  is  heel  groot,  o.a.  doordat  verscheidene  positief  beoordeelde  structurele  aanvragen  door  de  minister  alsnog  naar  de  projecten  werden  doorverwezen.  Projectsubsidies  dienen  ten  goede  te  komen  aan  beloftevolle  startende  of  kleinschalige  initiatieven. Via deze projectenpot zou een veelheid aan organisaties ondersteuning moeten genieten zodat van  daaruit de instroom van nieuwe spelers voor de komende rondes verzekerd kan worden. Men moet veel zaaien  om enkel het goede te oogsten.    Vooral de beeldkunstsector, die volop in transitie is en waar nog steeds gewerkt wordt aan een gestructureerde  veldopbouw, heeft nood aan een rijke humuslaag waarin experiment en vernieuwing een eerlijke kans krijgen.    Aanbeveling:   • VOBK pleit voor een verhouding tussen structurele middelen en projectmiddelen van 10%.   • VOBK pleit voor een stapsgewijze inhaalbeweging voor de beeldkunst: bij elke  tweejaarlijkse beoordeling een stijging van minstens 15% van het totale budget voor de  beoordelingscommissies beeldende kunst en audiovisuele kunst.     

Cultureel‐Erfgoeddecreet  Momenteel  zijn  binnen  de  structurele  subsidies  voor  musea  op  Vlaams  niveau  ook  de  middelen  voor  de  tegemoetkoming  voor  de  1  euro  maatregel  inbegrepen.  Verder  werd  er  bij  de  eerste  beslissingsronde  in  2008  rekening  gehouden  met  de gemiddelde  toegekende projectsubsidie over  de  voorbije  beleidsperiode.  Musea  op  Vlaams  niveau  kunnen  vanaf  de  inwerkingtreding  van  het  nieuwe  Cultureel‐Erfgoeddecreet  namelijk  geen  aanspraak meer maken op extra projectsubsidies, waar dit onder het Erfgoeddecreet van 2004 wel nog kon.      Aanbeveling:   • De  compensatie  voor  de  1  euro  moet  gegarandeerd  blijven  zo  lang  de  maatregel  verder bestaat.   • Er moet geëvalueerd worden tijdens de volgende legislatuur of musea in staat zijn om  uitzonderlijke  projecten  met  internationale  uitstraling  te  blijven  organiseren.  Het  systeem van enveloppenfinanciering gaat er van uit dat men zelf reserves aanlegt.   • Een transparantere communicatie en een terugkoppeling van de pré‐adviezen naar de  instellingen cf het kunstendecreet is wenselijk.   • De  termijn  van  het  bekend  maken  van  beslissingen  moet  bindend  worden  voor  de  overheid.  • De beheersovereenkomst dient kritisch geëvalueerd te worden als instrument. 

1

 Zie grafiek p 16 

6 

2. Meer middelen voor professionalisering   SD 1: Duurzaam beleid voeren   In  de  eerste  beslissingsronde  voor  de  structurele  subsidies  binnen  het  kunstendecreet  stelde  de  beoordelingscommissie  Beeldende  Kunst  (de  BBK)  in  zijn  landschapstekst 2   van  2005  een  aantal  richtbedragen  voor organisaties binnen het kunstendecreet voor.   

Deze tekst kan nog steeds dienst doen als een blauwdruk van het publieke landschap waar de beeldende kunst  (en  bij  uitbreiding  ook  de  audiovisuele  kunsten  en  mediakunsten)  naar  toe  wil  groeien.  Uiteraard  moeten  de  cijfers van toen in de huidige evolutie gezien en aangepast worden.    

De  BBK  maakte  in  2005  een  onderscheid  tussen  de  grote,  middelgrote  en  kleine  organisaties  beeldende  kunst  binnen  het  kunstendecreet  en  maakte  een  aanbeveling  voor  een  gemiddeld  subsidiebedrag  voor  de  periode  2006‐2007 voor elk van deze types organisaties.    Duurzaam  beleid  voeren  betekent  bij  het  toekennen  van  subsidies  niet  enkel  dossier  per  dossier  beoordelen,  maar elk dossier ook in het kader van een gestructureerde veldopbouw  bekijken.     Grote organisaties dienen een pilootfunctie te vervullen en expertise te ontwikkelen die zij ten dienste kunnen  stellen van het veld. Verder hebben grote organisaties een rol te vervullen rond de internationale uitstraling van  het veld door hun internationale werking. Kleine organisaties zijn dan weer broodnodig om ruimte te laten voor  experiment  en  vernieuwing,  voor  belangrijke  niche‐werkingen  en  dergelijke  meer.  De  middelgrote  organisaties  tenslotte  zijn  onmisbaar  om  voldoende  spreiding,  professionalisering  en  maatschappelijk  draagvlak  te  ontwikkelen.     Binnen de beeldkunst is het noodzakelijk dat een aantal kleine organisaties kunnen doorgroeien tot een stabiele  stevige structuur waarbinnen knowhow op een duurzame manier verankerd kan worden. Momenteel zijn te veel  organisaties persoonsafhankelijk. Medewerkers combineren vaak heel uiteenlopende taken en knowhow binnen  1  organisatie  en  zijn  tegelijk  onderbetaald  waardoor  zij  niet  of  niet  makkelijk  te  vervangen  zijn  als  ze  uit  de  organisatie  vertrekken.  Het  is  zeker  een  goede  zaak  om  kleine  organisaties  ook  een  kans  te  geven  binnen  het  kunstendecreet  om  verscheidenheid  binnen  het  veld  te  garanderen,  maar  als  een  te  groot  aandeel  van  de  organisaties een precaire werking hebben ondermijnt dit de professionalisering van het hele veld. Een goed deel  van de organisaties stapsgewijs laten doorgroeien tot een stabielere werking is dus een must. Daarnaast moeten  ook  de  kleine  organisaties  hun  medewerkers  en  kunstenaars  op  een  eerlijke  manier  kunnen  vergoeden  en  moeten daar voldoende middelen voor beschikbaar zijn.     

Aanbeveling:   • Voor de sector van de beeldende kunst moeten de bedragen op basis van de aanbevelingen  van  de  BBK  uit  2005  alsnog  ter  harte  genomen  worden,  voor  de  andere  sectoren  moet  vanuit  de  overheid  dezelfde  oefening  gemaakt  worden  om  minimale  richtbedragen  per  organisatievorm naar voor te schuiven.   • VOBK  wil  constructief  meewerken  aan  het  opstellen  van  richtlijnen  voor  minimale  subsidiebedragen  binnen  de  sectoren  van  de  audiovisuele  en  mediakunsten.  Om  deze  richtlijnen  te  onderbouwen  wil  VOBK  onderzoek  stimuleren  naar  de  lonen  binnen  deze  sectoren.   

2

 Landschapstekst van de BBK in 2205: ‘De veldrealiteit: manifeste ondersubsidiëring – consensus betreffende een verhoging van de  subsidiemiddelen’ 

7 

3. Nieuwe beleidsinstrumenten  SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele economie; SD 6:  Internationaal cultuurbeleid versterken; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering onderzoeken; OD14:  Afstemming productie, aanbod en spreiding; OD 15: Extra aandacht voor de beginnende en individuele kunstenaar 

  Financieringsmechanismen  OD  13:  Alternatieve  pistes  voor  financiering  onderzoeken;  OD  15:  Extra  aandacht  voor  de  beginnende  en  individuele kunstenaar 

  Sommige  organisaties  (zoals  festivals,  periodieke  publicaties,  musea  …)  werken  heel  hard  naar  piekmomenten  toe. Anderzijds komen eigen inkomsten pas enige weken na de uitgaven binnen en kampt de organisatie met een  tijdelijk ‘gat’ dat gedicht moet worden. Kunstenaars zijn vaak op zoek naar financiering voor het produceren van  nieuw werk dat nadien verkocht kan worden. Een systeem van microkredieten en/of overbruggingskredieten voor  organisaties en kunstenaars zou hier aan kunnen verhelpen.   

Op  Federaal  niveau  bestaat  momenteel  het  systeem  van  de  tax  shelter.  Het  is  een  financieringsoptie  die  een  interessante  win‐win  oplevert,  zowel  voor  investerende  bedrijven  als  voor  de  audiovisuele  industrie.  Deze  tax  shelter zou uitgebreid moeten worden naar andere sectoren binnen de beeldkunst.   

Aanbeveling:  • De Vlaamse Regering moet met de partners in de Federale Regering een constructieve  dialoog opstarten om de tax shelter uit te breiden.  • Ook  over  een  tax  incentive  voor  cultuurmecenaat  moet  een  constructieve  dialoog  opgestart worden.  • Cultuurinvest  moet  organisaties  en  kunstenaars  microkredieten  en/of  overbruggingskredieten toekennen.   

De kunstkoopregeling en erkenning van promotiegaleries  SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele economie; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering  onderzoeken; OD14: Afstemming productie, aanbod en spreiding; OD 15: Extra aandacht voor de beginnende en  individuele kunstenaar 

  De promotiegalerie speelt een belangrijke rol als intermediair maar het beroep van galerist staat in Vlaanderen  open voor iedereen, wat zorgt voor een belangrijk kwaliteitsverschil tussen verschillende galeries. Daarom pleit  VOBK voor het invoeren van een erkenning voor Vlaamse promotiegaleries gelinkt aan een kunstkoopregeling.    VOBK vraagt de uitwerking van een kunstkoopregeling naar analogie met deze in Nederland. Dit is een regeling  die  er  voor  zorgt  dat  de  particulier  die  kunst  wil  aankopen  dit  kan  doen  met  een  renteloze  afbetaling.  Deze  regeling  is  niet  zomaar  een  vorm  van  ondersteuning  van  de  galeries,  maar  ook  van  kunstenaars  én  van  beginnende collectioneurs, die op deze manier sneller kunnen over gaan tot de aankoop van een nieuw werk.    Aanbeveling:  • De Vlaamse Regering kan ism Cultuurinvest een kunstkoopregeling opzetten voor het  kopen van werk van Vlaamse kunstenaars bij een erkende promotiegalerie.  • De overheid moet in samenspraak met de sector criteria voor het erkennen van een  promotiegalerie opstellen. De erkenning kan in het kader van de kunstkoop gebeuren.   

Het indemniteitsdecreet  SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken

  Het  indemniteitsdecreet  is  grotendeels  voorbereid  door  de  vorige  cultuurminister.  VOBK  vraagt  verdere  afstemming met het veld en invoering van het decreet tijdens deze legislatuur.    Aanbeveling:  Het is belangrijk voor een goede uitvoerbaarheid van dit decreet, dat de museale sector volop  betrokken wordt bij het uitwerken van het ontwerp van decreet en de uitvoeringsbesluiten. 

8 

4. Infrastructuur  SD 1: Duurzaam beleid voeren;  SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken;  SD 7: Eco‐cultuur initiëren    De middelen van het Foci zijn slechts 1,5 miljoen euro per jaar. Dit geeft weinig beleidsruimte. Er zijn nog een hele  hoop noden bij bestaande infrastructuren. Investeringen dringen zich op om energiezuiniger te kunnen werken,  om tegemoet te komen aan essentiële veiligheidsmaatregelen, om condities voor behoud en beheer op een  internationaal niveau te brengen en om de toegankelijkheid van publieksruimtes te verbeteren.      Het Indemniteitsdecreet (zie boven) zal op het vlak van veiligheid en behoud en beheer vereisten opleggen waar  momenteel heel weinig instellingen in Vlaanderen aan kunnen beantwoorden. Dit zijn echter vereisten die binnen  de internationale gemeenschap als basisvereisten voor een goed beheer worden aanzien. Om meer Vlaamse  instellingen qua infrastructuur op dit niveau van veiligheid en behoud en beheer te brengen zijn nieuwe  investeringen nodig.    Culturele instellingen denken steeds groener, en ook op het vlak van culturele infrastructuur wil men de  ecologische verantwoordelijkheid niet uit de weg gaan. Extra isolatie, vernieuwen van verwarmingsinstallaties,  maar ook investeringen zoals zonnepanelen staan bij verschillende instellingen op het verlanglijstje. Een energie‐ audit van verschillende infrastructuren is aangewezen om na te gaan waar de meest dringende investeringen met  het hoogste rendement moeten gebeuren.     Op het vlak van toegankelijkheid kan er in veel instellingen nog heel wat gebeuren. Niet alle  tentoonstellingsruimtes zijn momenteel toegankelijk voor minder validen. Anderzijds is vaak niet nagedacht over  hoe het publiek zich in publieksruimtes beweegt, en zijn veel ruimtes momenteel onlogisch of onpraktisch  ingericht waardoor men bijvoorbeeld stukken van tentoonstellingen kan mislopen of waardoor men bij grote  evenementen lange wachtrijen krijgt op bepaalde punten. Ook daar is een onderzoek aangewezen naar de meest  dringende investeringen binnen de sector.    Nieuwe kunstdisciplines of nieuwe presentatievormen vragen ook naar moderniseringen van verschillende  infrastructuren. Het meest gekende voorbeeld hiervan is de geleidelijke overstap van pellicule naar digitale  projectie binnen de filmwereld. Filmzalen in huidige culturele infrastructuren en Arthouse bioscopen zijn hier  momenteel hoegenaamd niet voor uitgerust.       Aanbeveling:  • Duurzame  infrastructuur  is  noodzakelijk,  waarbij  aandacht  voor  energieverbruik,  veiligheid, toegankelijkheid en condities voor behoud en beheer op elkaar afgestemd  worden.    • Modernisering  van  verschillende  infrastructuren  dringt  zich  op  om  de  hedendaagse  evolutie van de beeldkunst te kunnen volgen.  • De middelen voor het Foci zijn niet afdoende om de doelstellingen van de sector op  het  vlak  van  duurzame  infrastructuur  te  halen.  Er  moet  gezocht  worden  naar  meer  middelen en nieuwe financieringsmogelijkheden.       

9 

5. Uitdiepen van onze internationale uitstraling  SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken  Vlaanderen heeft een schat aan museale collecties en beschikt over prestigieuze toonplekken. ‘Vlaamse kunst’ is  bovendien nog steeds synoniem voor een toonaangevende Europese kunsttraditie.     Desondanks  slaagt  Vlaanderen  er  vandaag  niet  in  de  internationale  aantrekkingskracht  van  dit  rijke  erfgoed  en  kunstenveld optimaal te benutten. Enkele grote tentoonstellingen vallen internationaal op door hun inhoudelijke  kwaliteit  en  trekken  veel  internationale  bezoekers.  De  dagelijkse  aantrekkingskracht  van  de  musea  en  de  kunstenorganisaties is echter te klein. Bovendien is er in Vlaanderen te weinig systematisch onderzoek, waardoor  toonaangevende tentoonstellingen en publicaties over Vlaamse kunst voornamelijk van buitenlandse makelij zijn.  Ook de musea van hedendaagse kunsten scoren slecht in vergelijking met hun buitenlandse collega’s, zo bleek uit  een  benchmarking 3   in  opdracht  van  de  overheid.  Tegelijk  wees  dit  onderzoek  echter  op  het  grote  ontwikkelingspotentieel van deze Vlaamse musea.      Vaak  wordt  de  versnippering  van  het Culturele  landschap  in  Vlaanderen  aangewezen als  de  hoofdoorzaak  voor  deze situatie. De Vlaamse Gemeenschap stimuleert daarom samenwerking en synergieën. Het is echter volkomen  illusoir  te  denken  dat  enkel  op  basis  van  de  realisatie  van  synergieën  de  achterstand  ten  opzichte  van  andere  (middelgrote) kunstplekken in Europa kan worden weggewerkt. Zeker niet met de middelen die Vlaanderen hierin  vandaag investeert.     Het VOBK roept de Vlaamse regering op om samen met de kunstenorganisaties, musea en lokale overheden te  onderzoeken  hoe  de  Vlaamse  kunstplekken  hun  internationale  roeping  het  best  kunnen  waarmaken.  Een  internationale  benchmarking  is  daarbij  een  must.  Verder  dienen  alle  politieke,  persoonlijke,  financiële  en  bureaucratische obstakels die een verdere internationalisering in de weg staan in alle openheid in kaart  worden  gebracht.     Dit onderzoek moet resulteren in een coherente en haalbare toekomstvisie, waarover consensus bestaat en die  door  alle  partijen  (Vlaamse  en  lokale  overheden,  musea,  kunstenorganisaties,  toerisme)  als  prioritair  wordt  aanzien. Deze gedragenheid is heel belangrijk, want de oplossing zal wellicht liggen in een hertekening van het  culturele landschap. Zo zijn bijvoorbeeld de musea vragende partij voor een grotere vorm van verzelfstandiging.     Het mag echter niet alleen bij woorden blijven, er moeten ook middelen worden vrijgemaakt.     Aanbeveling:  • VOBK vraagt een vergelijkend onderzoek met buitenlandse instellingen.  • VOBK vraagt voldoende middelen om de internationale ambities van Vlaanderen op  cultureel vlak waar te maken.   • De  middelen  moeten  op  de  efficiëntst  mogelijke  manier  ingezet  worden.  Eventueel  moet  hier  een  nieuw  kerntakendebat  rond  opgestart  worden  ivm  de  middelenverdeling voor internationale werking.   

3

 Guido De Brabander & Iris Verhoeven, Musea voor Moderne Kunst Vergeleken. Ontwerp publieksrapport, 27 oktober 2005 

10 

6. Administratieve lastenverlaging  SD 1: Duurzaam beleid voeren    Bij  de  meest  recente  wijziging  van  het  kunstendecreet  werd  de  problematiek  van  de  administratieve  lasten  veroorzaakt  door  het  decreet  ter  harte  genomen.  Er  werden  verscheidene  maatregelen  genomen  met  de  bedoeling de lasten te verlagen. Er blijft echter nog steeds heel wat werk aan de winkel.     Zo  is  voor  verschillende  kleine  vzw’s  ook  de  maandelijkse  kost  voor  de  boekhouding,  na  de  verplichting  een  “dubbele boekhouding” te voeren, verdubbeld.   Daar komen uiteraard nog extra kosten bij voor de werkzaamheden van het boekhoudkantoor met betrekking tot  de controles. Verder kost het accountantsverslag ook heel wat geld. Voor organisaties die 100 000 euro per jaar  ontvangen of minder ‐ zoals er nu heel wat zijn ‐ is deze totale kost niet meer in een logische verhouding met de  ontvangen subsidiegelden.     Ook vraagt VOBK een grondige evaluatie van de format, voorgesteld als hét instrument voor de administratieve  lastenverlaging,  terwijl  achteraf  toch  nog  wat  vragen  blijken  over  de  efficiëntie  van  het  instrument  voor  de  organisaties zelf.    Binnen  het  nieuwe  Cultureel‐Erfgoeddecreet  werd  ook  gestreefd  naar  administratieve  lastenverlaging  tov  het  Erfgoeddecreet.  Bij  de  organisaties  zelf  stelt  men  zich  echter  momenteel  ook  vragen  of  deze  lastenverlaging  effectief  voelbaar  is.  Zo  is  bijvoorbeeld  de  nieuwe  verplichting  een  beheersovereenkomst  op  te  stellen  met  de  Vlaamse Overheid na de toekenning van de werkingsmiddelen een niet te onderschatten nieuwe administratieve  last.    Aanbeveling:  • Een nieuwe evaluatie na de aangekondigde lastenverlaging dringt zich op: wat voelt  men  hiervan  in  het  veld?  De  evaluatie  van  de  format  moet  hierin  meegenomen  worden als constructieve input.  • VOBK  vraagt  dat  de  administratieve  lasten  veroorzaakt  door  de  decreten  in  verhouding blijven tot de toegekende subsidiebedragen. Voor kleinere bedragen zijn  de lasten momenteel niet in verhouding.  • Binnen  het  Cultureel‐Erfgoeddecreet  moet  na  de  eerste  beslissingsprocedure  een  grondige  evaluatie  komen  die  als  nulmeting  kan  dienen  voor  verdere  lastenverlagingen binnen dit decreet.   

11 

7. Een duidelijk en coherent beleid voor de audiovisuele kunsten  SD 1: Duurzaam beleid voeren; OD 11: Het kunstenlandschap in kaart brengen ; OD 12: Evenwichtiger verhouding  tussen structurele en projectmatige subsidies; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering onderzoeken; OD14:  Afstemming productie, aanbod en spreiding 

Een duidelijke beleidsvisie    Wat echt broodnodig is maar wat volledig ontbreekt tot op de dag van vandaag is een coherente beleidsvisie voor  de audiovisuele sector  waarbinnen ervaring en expertise gekoppeld worden en leiden tot een inclusieve visie op  het audiovisuele landschap en de toekomstperspectieven voor deze sector. BAM, het Instituut voor beeldende,  audiovisuele en mediakunst, heeft recent een beschrijvende veldanalyse van het audiovisuele werkveld gemaakt  waardoor o.a. de sterke en zwakke punten in kaart gebracht werden. Deze analyse kan gebruikt worden voor het  bevorderen van de sectoridentiteit via kennisverdieping voor alle betrokken actoren.    De overheid en de audiovisuele sector zelf moeten hier rond ook meer samenwerken. Er moet in eerste instantie  gewerkt worden aan professionalisering van  de verschillende organisaties, want de audiovisuele sector is tot nu  toe  immers  erg  bescheiden  wat  betreft  het  zakelijk  beleid  (lage  loonbarema’s  in  vergelijking  met  de  andere  kunsten,  veel  vrijwilligerswerk,…).  De    audiovisuele  sector  moet  naar  een  hoger  niveau  getild  worden  bij  de  overheid  teneinde  deze  sector  voldoende  te  financieren  en  zijn  groeispurt  met  alle  inhoudelijk  en  creatief  potentieel te laten uitbouwen. Meer tijd en dus meer middelen moeten vrijgemaakt worden om te investeren in  samenwerken  en  internationaal  netwerken.  Een  dialoog  met  alle  culturele  actoren  is  nodig  om  een  inclusieve  beleidsvisie uit te stippelen.     Men verwijst ook vaak naar het Vlaams Audiovisueel Fonds als men spreekt over subsidiemogelijkheden voor de  audiovisuele sector. Echter, dit is te beperkend,want het VAF gaat enkel over  “creatie”, niet over presentatie en  reflectie. Ook zijn nieuwe hefbomen zoals  de tax shelter,  Cultuurinvest, enz. mogelijkheden waarvan de sector  niet  steeds  op  de  hoogte  is.  Daarom  is  het  belangrijk  om  een  coherente  beleidsvisie  uit  te  stippelen  met  één   iemand  die  op  de  hoogte  is  van  alles  wat  er  gebeurt  in  de  audiovisuele  sector  op  het  vlak  van  productie,  presentatie, reflectie en distributie  en van de verschillende financieringsmogelijkheden. 

  Een commerciële logica domineert vandaag de dag meer en meer deze sector.  Het evenwicht tussen productie,  distributie en vertoning is fragiel en de overheid zou moeten zoeken naar manieren om distributie en vertoning te  ondersteunen  binnen  een  structurele  beleidsvisie.  Een  divers  aanbod  en  spreiding  staan  hoog  op  de  prioriteitenlijst en moeten ingebed worden in een overkoepelende visie.       Aanbevelingen:   • Op  het  Agentschap  moet  er  iemand  komen  die  kennis  en  ervaring  heeft  binnen  de  audiovisuele sector en die een duidelijke beleidsvisie ontwikkelt.  • Op het Kabinet moet er iemand komen die in contact staat met de verantwoordelijke  op het Agentschap en die ook het  overzicht heeft en bewaart van de sector.  • Als steunpunt heeft BAM de taak op zich genomen om via een gedegen veldanalyse  een  coherente  en  integrale  beleidsvisie  te  ontwikkelen  in  samenwerking  met  de  overheid.  Deze  initiatieven  en  processen  moeten  dan  ook  een  stimulans  en  basis  vormen voor het beleid om een inclusief en duidelijk beleid te voeren in de toekomst  die de audiovisuele sector naar een hoger niveau stuwt.     

12 

Herpositionering en netwerking    Er werden nog nooit zoveel beelden gemaakt en geconsumeerd als vandaag. Toch dreigen de culturele producties  en de openheid en nieuwsgierigheid voor het nieuwe en onbekende bij het publiek in de verdrukking te komen.  De verschillende technologische evoluties binnen onze hedendaagse maatschappij hebben een zeer grote, zelfs  essentiële  invloed  op  de  gehele  audiovisuele  sector  die  de  sector  zelf  niet  steeds  in  de  hand  heeft.  Makers  en  vertoners  zullen  zich  moeten  herprofileren  en  herpositioneren  in  dit  veranderende  medialandschap.  De  aansluiting op al die ontwikkelingen in het audiovisuele veld ontbreekt vaak en een commerciële logica wint meer  en meer terrein.   Herpositioneren  betekent  ook  het  ontwikkelen  en  opzetten  van  locale  en  internationale  samenwerking  en  netwerking  en  dit  zowel  binnen  de  filmsector  (festivals,  bioscopen,  tijdschriften,  educatieve  initiatieven)  als  daarbuiten (andere culturele vertoners, bibliotheken, vrije tijdsindustrie, jongeren, onderwijs, enz).     Aanbeveling:   Er  moeten  een  volledig  zicht  gecreëerd  worden op deze  veranderingen.  Hiervoor moeten  de  nodige middelen vrijgemaakt worden.   

 

13 

8. Digitalisering en archivering  SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 3: E‐cultuur en digitalisering bevorderen; SD 5: Aandacht voor  cultuurmanagement en een culturele economie; SD 6: Internationaal cultuurbeleid versterken; OD14: Afstemming  productie, aanbod en spreiding 

  Er  moet  gewerkt  worden  rond  (digitale)  infrastructuur  en  digitale  beschikbaarheid  en  er  moet  gezocht  worden  naar  duurzame  oplossingen  voor  het  behoud  en  de  ontsluiting  van  audiovisuele  archieven.  Waardevol  archiefmateriaal,  dat  vandaag  nog  grotendeels  op  allerhande  vergankelijke  dragers  in  diverse  archieven  achter  slot en grendel zit, zal morgen digitaal ter beschikking moeten worden gesteld.  

  Binnen de audiovisuele sector is dit reeds een aandachtspunt. Er bestaat reeds een website van het IBBT‐project  ‘Bewaring en Ontsluiting van Multimedia in Vlaanderen’ (BOM‐vl) waarop u het hele project kan volgen dat de  problematiek van opslag en ontsluiting van multimediaal materiaal zal bestuderen en praktische oplossingen zal   voorstellen.  Dergelijke initiatieven moeten het startschot vormen van een hele reeks uiteenlopende initiatieven  ter bevordering van digitalisering en archivering die kunnen convergeren naar meer consistente strategieën, en  dit over de sectoren van erfgoed, cultuur en media heen.    Binnen  het  audiovisuele  landschap  gaat  dit  niet  alleen  over  digitalisering  van  de  grote  distributeurs,  megacomplexen en grote films, maar ook kleinere films, kleinere distributeurs, art house en culturele vertoners  moeten toegang krijgen tot digitale projectie.     Ook binnen andere sectoren is digitalisering echter meer en meer aan de orde. Zo is bijvoorbeeld de digitalisering  van archieven en collecties een belangrijk aandachtspunt, extra onder de aandacht gebracht door projecten zoals  Europeana.     Aanbevelingen:   • Binnen  het  Erfgoeddecreet  moet  er  een  duidelijke  budgetlijn  komen  voor  digitalisering en ontsluiting van de archieven.  • In  het  kader  van  de  digitalisering  moeten  er  middelen  vrijgemaakt  worden  voor  de  kleinere  spelers  die  commercieel  kwetsbaar  werk  tonen  en  er  aldus  een  ruim,  cultureel en niet‐commercieel aanbod gevrijwaard kan blijven. 

14 

9. Participatie  SD 2: Participatie en diversiteit als motoren voor vernieuwing verankeren; OD14: Afstemming productie, aanbod  en spreiding  Het is ook mede de taak van het beleid om het draagvlak voor Cultuur te blijven voeden. Het participatievraagstuk  houdt  op  het  eerste  zicht  gevaren  en  dilemma’s  in.  Wanneer  men  stelt  dat  iedereen  aan  alles  zou  moeten  participeren  stelt  zich  een  probleem.  Het  consumeren  van  Cultuur  verloopt  namelijk  niet  anders  dan  het  consumeren van eender wat. Er is steeds een kleine groep van voorlopers die interesse heeft in een vernieuwend  en innovatief product. Eens deze groep groot genoeg geworden is, tonen de volgers voor het eerst interesse, en  pas als het eigenlijk al weer passé is haal je ook een deel van de achterblijvers binnen. Maar het is de taak van het  beleid zich blijvend te bekommeren om zij die om wat voor reden dan ook uit de boot vallen.    Hier  moeten  we  beginnen  bij  de  basis  en  dat  is  educatie.  Educatie  moet  meer  op  de  voorgrond  treden.  Kennisoverdracht, contexten en referentiekaders zijn belangrijk, maar vooral ook het van jongs af aan leren van  verschillende  manieren  om  te  kijken,  om  meer  te  kunnen  zien  en  hoe  dit  anders  kijken  kan  bijdragen  aan  een  persoonlijke  en  brede  ontwikkeling.  Om  de  participatie  te  bevorderen  moet  men  immers  eerst  de  interesse  stimuleren.    Om iedereen te laten participeren moet er dus eigenlijk ‘voor elk wat wils’ zijn. Men kan onmogelijk iedereen aan  alles laten participeren. Het moet uiteraard mogelijk zijn, maar het mag niet moeten. Vanuit dit standpunt is het  participatievraagstuk  dus  wél  perfect  verenigbaar  met  het  streven  naar  kwaliteit  en  vernieuwing,  zolang  dit  streven naar vernieuwing geen dogma wordt waardoor énkel nog innovatieve projecten een kans krijgen.     Een goed Cultuurbeleid streeft dus naar een evenwichtig, rijk en gediversifieerd kunsten‐ en erfgoedveld. Voor elk  wat  wils,  maar  toch  kwalitatief  hoogstaand  en  met  voldoende  stimulans  voor  vernieuwing  én  oog  voor  het  wegwerken van bestaande drempels op verschillende niveaus.    Ondanks het feit dat we in een audiovisuele tijd leven en we gevuld met en overspoeld worden door beelden is  het maatschappelijk draagvlak voor beeldcultuur nog steeds te klein. De overheid moet een betere beeldvorming  en sterkere profilering van de beeldkunstsector stimuleren en zo een groter maatschappelijk draagvlak creëren.  De VRT kan hierin zeker een rol opnemen.    Aanbevelingen :   • De verschillende betrokken domeinen moeten samenwerken ter bevordering van de  cultuurparticipatie:  ‐ Educatie moet op de voorgrond treden. Contacten tussen cultuur en onderwijs zijn  hierbij essentieel teneinde kansen te creëren voor kinderen om in het onderwijs met  diverse  kunstvormen  in  aanraking  te  komen  en  zo  een  vertrouwdheid  alsook  een  autonome perceptie en smaak te ontwikkelen  ‐  Er  moet  een  onderzoek  komen  naar  de  rol  van  de  VRT  in  het  brede  kunstenlandschap.  Een  overleg  tussen  de  VRT  enerzijds  en  de  culturele  sector  anderzijds moet gestimuleerd worden. 

15 

10. Een gedegen kunstenaarsbeleid  SD 1: Duurzaam beleid voeren; OD 12: Evenwichtiger verhouding tussen structurele en projectmatige subsidies;  OD 13: Alternatieve pistes voor financiering onderzoeken; OD 15: Extra aandacht voor de beginnende en  individuele kunstenaar  Om  inkomsten  te  verwerven  heeft  de  kunstenaar  nood  aan  3  pijlers:  rechtstreekse  ondersteuning  vanuit  de  overheid,  ondersteuning  vanuit  (gesubsidieerde)  organisaties  en  de  markt.  Om  de  onafhankelijkheid  van  kunstenaars  te  waarborgen  zou  op  de  drie  bovenstaande  domeinen  even  hard  moeten  ingezet  worden  en  moeten deze de volledige steun krijgen van de overheid. 

Rechtstreekse ondersteuning vanuit de overheid  De  overheid  heeft  een  geheel  eigen  rol  in  het  ondersteunen  van  kunstenaars:  zij  moet  op  zoek  naar  die  kunstenaars die de potentie hebben om mee te draaien binnen de hedendaagse internationale kunstscène. Deze  kunstenaars  moeten  door  haar  rechtstreeks  ondersteund  worden  met  beurzen,  achtergestelde  leningen,  investeringspremies, projectsubsidies en via een gedegen aankoopbeleid.  De ondersteuning van de overheid voor jonge kunstenaars hoort de kunstenaar tijd en ruimte te bieden om het  eigen  oeuvre  verder  tot  ontplooiing  te  brengen.  De  overheid  dient  de  ondersteuning  op  te  volgen  en,  in  de  gevallen waar dit vruchten afwerpt, deze verder te zetten.   Er is ook nog heel wat werk aan de winkel voor het behoud en beheer van kunstenaarsarchieven. Zelfs al stopt  een kunstenaar met het maken van nieuwe creaties, vaak wil hij het bestaande werk nog verder tentoonstellen,  distribueren of ontsluiten naar een publiek toe.  Trajectbeurzen  Waar in andere sectoren kunstenaars zich verenigen in gezelschappen of groepen om samen te creëren en zo als  organisatie structurele steun kunnen aanvragen, bestaat dit niet in die vorm binnen de beeldkunst. Om de lacune  op te vangen die daardoor ontstaan is waardoor deze kunstenaars niet op lange termijn kunnen plannen, moet  het  systeem  van  de  trajectbeurs  in  het  leven  geroepen  worden.    Vooral  om  internationale  ambities  waar  te  maken is een subsidie die de kunstenaar toelaat op lange termijn te plannen onmisbaar.  Aanbeveling:   • Trajectbeurzen  dienen  kunstenaars  minstens  3  jaar  structureel  te  ondersteunen  met  voldoende  middelen  om  hun  plannen  en  ambities  waar te maken.  • Bij het ontwikkelen van mechanismen voor rechtstreekse ondersteuning  voor kunstenaars moet steeds gewaakt worden over het onder controle  houden van de planlast.  

Ondersteuning vanuit (gesubsidieerde) organisaties  Uit verschillende bevragingen van VOBK blijktEr blijkt dat alle ledenorganisaties heel veel inspanningen leveren op  dit vlak en dat kunstenaars die nu tentoonstellen in een gesubsidieerde organisatie financieel veel beter af zijn  dan in 2005. Steeds meer organisaties betalen naast het vergoeden van alle onkosten en het voorzien van een  productiebudget, een honorarium uit.    

Er kan op het vlak van uitbetaling van lonen of honoraria aan kunstenaars echter nog veel gebeuren. Uiteraard  moet dit steeds bekeken en beoordeeld worden in het kader van het financiële draagvlak van de organisatie in  kwestie.  Veel  (kleinschalige)  organisaties  kunnen  niet  anders  dan  slechte  (financiële)  arbeidsomstandigheden  aanbieden aan hun werknemers. Parttime contracten voor fulltime banen en fulltime vrijwilligerswerk behoort in  de sector jammer genoeg nog steeds niet tot het verleden. Zo lang de (overheids)middelen voor deze organisaties  niet stijgen zit de verloning, ook voor kunstenaars, dus jammer genoeg vaak aan een plafond. 

De markt  VOBK maakt onder het hoofdstuk ‘nieuwe beleidsinstrumenten’ op p 7 verschillende aanbevelingen die specifiek  naar het ondersteunen en faciliteren van de kunstmarkt toe gericht zijn. Deze aanbevelingen komen rechtstreeks  of onrechtstreeks ook de kunstenaars ten goede. 

16 

12. Grotere wisselwerking tussen kunsten en economische wereld  SD 1: Duurzaam beleid voeren; SD 5: Aandacht voor cultuurmanagement en een culturele economie; SD 6:  Internationaal cultuurbeleid versterken; OD 13: Alternatieve pistes voor financiering onderzoeken;  SD 7: Eco‐ cultuur initiëren  Een beleidsvisie over de verhouding tussen kunst en economie dringt zich op.    Aan  het  kunstenbeleid  in  Vlaanderen  wordt  met  aandrang  gevraagd  om  een  meer  actieve  rol  te  spelen  in  de  overal (dus niet enkel in Vlaanderen) waar te nemen toenadering tussen kunst en economie.     Stilaan  groeien  bottom‐up  verschillende  initiatieven  die  de  relatie  tussen  kunst  en  economie  als  onderwerp  hebben, elk vanuit een eigen invalshoek. We verwijzen naar voorbeelden als Arteconomy in West‐Vlaanderen.    De  vraag  is  en  blijft  hoe  de  toenadering  tussen  kunstenwereld  en  bedrijfswereld  kan  worden  omgezet  in  een  meer fundamentele, effectieve samenwerking. VOBK wil de overheid stimuleren om mee na te denken over een  partnerschap dat duurzamer is dan de klassieke sponsor‐ of mecenaatsformules, dat verder durft denken dan de  directe economische impact van kunst via tewerkstelling of het spendeergedrag van museumbezoekers.     De  kunsten,  zo  erkent  de  economische  wereld  meer  en  meer,  zijn  een  vitale  factor  in  de  toekomst  van  onze  kenniseconomie.  Die  kenniseconomie  wordt  aangestuurd  door  hersenen,  en  dus  creativiteit‐inzicht‐talent,  kerneigenschappen  die  ontstaan  en  evolueren  in  een  specifieke,  stimulerende  omgevingen.  De  kunsten,  het  terrein  bij  uitstek  van  creativiteit‐inzicht‐talent,  spelen  daarin  een  waardevolle  rol.  Dit  is  de  basis  voor  een  mogelijks vruchtbare toenadering.    We bepleitten dat de minister van Cultuur op dit thema een ambitieuze, aansturende rol op zich neemt. Concreet  kan  dit  de  vorm  aannemen  van  een  expertisecentrum  dat  de  nodige  deskundigheid  verzamelt,  onderzoeken  coördineert naar de mogelijkheden, voorbeelden, verbindingen en struikelblokken, een strategie rond dit thema  uitwerkt,  beleidsvoorbereidend  werk  verricht  en  over  dit  alles  actief  communiceert  naar  de  verschillende  doelgroepen en stake holders, Vlaams, nationaal en internationaal.     Belangrijk  bij  dit  alles  is  dat  de  eigenheid  en  intrinsieke  waarde  van  de  artistieke  sector,  kunstenaars  en  instellingen,  gerespecteerd  wordt.  Duidelijk  is  dat  enkel  sterke  en  inhoudelijk  waardevolle  kunst  duurzame,  innovatieve  effecten  genereert.  Wanneer  kunsten  zich  onder  economische  druk  beperken  tot  goedverkopend  amusement is dit misschien goed voor het kasboek maar nefast voor het inhoudelijke, het stimulerende.       Aanbeveling:  • Aansturing  van  dit  thema  vanuit  het  cultuurbeleid,  met  nadruk  op  de  doorslaggevende  inhoudelijke factor en de bestaande sterktes van het kunstenveld in  Vlaanderen.    • Oprichting  van  een  expertisecentrum  dat  de  nodige  deskundigheid  verzamelt,  onderzoeken  coördineert  naar  de  mogelijkheden,  voorbeelden,  verbindingen  en  struikelblokken,  een  strategie  rond  dit  thema  uitwerkt,  beleidsvoorbereidend  werk  verricht en over dit alles actief communiceert naar de verschillende doelgroepen en  stake holders. 

 

17 

 

-

€

500.000,00 €

1.000.000,00 €

1.500.000,00 €

2.000.000,00 €

2.500.000,00 €

3.000.000,00 €

Beslissing beeldkunst Beslissing theater

 

Basiscijfers 

  Grafiek: organisaties theater en beeldkunst volgens subsidiebedrag na beslissingen 2008‐2009.     

 

18 

Let  wel:  bovenstaande  grafiek  gaat  enkel  en  alleen  over  de  structurele  subsidiebedragen  binnen  het  kunstendecreet.  Voor  de  sector  beeldkunst  wordt  hier  geen  rekening  gehouden  met  middelen  uit  het  Erfgoeddecreet of organisaties die volledig binnen het Cultureel‐Erfgoeddecreet gesubsidieerd worden.  Ook eigen inkomsten etc worden niet in beeld gebracht. Bij theater is dat cijfer significant, wat het totale verschil  aan middelen tussen de sectoren nog groter maakt.         Onderstaande grafiek: evolutie van de rechtstreekse subsidies aan kunstenaars binnen het veld van de  beeldende kunst.     

Evolutie subsidies aan kunstenaars 900.000,00 € 800.000,00 € 700.000,00 € 600.000,00 € 500.000,00 € 400.000,00 € 300.000,00 € 200.000,00 € 100.000,00 € ‐

 € 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Na een significante stijging in 2001 bleven de cijfers quasi onveranderd, met pas vanaf 2008 terug een stijgende  trend. 

19 

De middelen voor hedendaagse beeldende kunsten stegen significant sinds 2000, om de kloof met andere  disciplines te dichten zal deze trend zich verder moeten zetten. 

Totaaloverzicht ondersteuning hedendaagse beeldende kunst  1999 – 2008 12.000.000,00 €

10.000.000,00 €

8.000.000,00 €

6.000.000,00 €

4.000.000,00 €

2.000.000,00 €

‐

 € 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

   

Jaarlijks totaalbudget hedendaagse beeldende kunst

10.000.000,00 € 9.000.000,00 € 8.000.000,00 € 7.000.000,00 € 6.000.000,00 €

grote culturele evenementen SMAK

5.000.000,00 €

MuHKA

4.000.000,00 €

Kunst In Huis (pre‐)decretaal

3.000.000,00 € 2.000.000,00 € 1.000.000,00 € ‐

 € 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

 

20 

VOBK fact sheet    VOBK is de koepel van organisaties beeldende, audiovisuele, mediakunsten en musea. Zij vertolkt de stem van  de aangesloten ledenorganisaties 4 .     Opgericht in 2003 heeft de organisatie haar rol gespeeld in de totstandkoming van het kunstendecreet en het  bredere  kunsten‐  en  erfgoedbeleid.  Ze  doet  dit  steeds  in  wisselwerking  met  andere  structuren  als  beoordelingscommissies, steunpunten en andere belangenbehartigers binnen het kunsten‐ en erfgoedveld.    Standpunten  komen  binnen  VOBK  steeds  tot  stand  via  overleg  en  dialoog  met  de  aangesloten  leden.  Verder  specialiseert  zij  zich  in  dienstverlening  voor  de  leden  en  verspreid  zij  alle  nuttige  informatie  rond  beleid  en  zakelijkheid.    Contactgegevens  Fran Devos ‐ coördinator ‐ [email protected]     Kim De Weerdt – medewerker beleid en communicatie – [email protected]    Kouter 29  9000 Gent     Tel. 09 324 15 87  GSM 0473 21 43 71     www.vobk.be    Raad van Bestuur   Luc Delrue ‐ M  Chantal De Smet  Lode Geens ‐ NICC  Eric Krols –M HKA  Kris Motmans   Katrien Reist – Extra City  Evi Swinnen ‐ Timelab  Philippe Vandenweghe –SMAK  Ann Vanderheyden ‐ Z33       Felix Vanginderhuysen –Jekino  Iris Verhoeven – Europees Jeugdfilmfestival  Etienne Wynants  ‐ Etablissement d'en face     

4

 Zie ledenlijst dd januari 2010 in bijlage. 

21 

Ledenlijst    Afrika Filmfestival  AIR (Artists In Resident)  A‐Prior   Arteconomy   Be‐Part  Bevrijdingsfilms  BIFFF   Buda Kunstencentrum  CIAP  Constant  De Nieuwe Opdrachtgevers  Etablissement d'en Face   Europees Jeugdfilmfestival Vlaanderen   Extra City  Folioscope   FotoMuseum Provincie Antwerpen  Gagarin   (H)art  Initia  Jekino  Kunst In Huis  Lessen in het Donker  Lokaal 01  M HKA   Museum Dhondt‐Dhaenens   Netwerk  NICC  Nova  Nucleo  Objectif Exhibitions   Okno  Open Doek   Platform Beeldende Kunst  Ruimte Morguen  Sint‐Lukasgalerij  SMAK   STUK  Tweede Natuur  Voorkamer  Vooruit  Z33 PCBK 

Elfnovemberlaan 29, 3010 Leuven  Oosterweelsteenweg 3, 2030 Antwerpen  p.a. KASK, Campus Bijloke, J. Kluyskensstraat 2, 9000 Gent  Kuipebosstraat 6, 8880 Sint‐Eloois Winkel  Westerlaan 17, 8790 Waregem  Quinten Metsijsplein 4 ‐ 3000 Leuven  Gravin Van Vlaanderenstraat 8, 1020 Brussel  Broelkaai 1b, 8500 Kortrijk  Zuivelmarkt 44, 3500 Hasselt  Fortstraat 5, 1060 Brussel  Louizalaan 399 ‐ bus 32, 1050 Brussel  Dansaertstraat 161, 1000 Brussel  Somméstraat 49, 2060 Antwerpen  Tulpstraat 79, 2060 Antwerpen  Stalingradlaan 52, 1000 Brussel  Waalse Kaai 47, 2000 Antwerpen  Oosterweelsteenweg 3 / Royersbrug, 2030 Antwerpen  Cadixstraat 39, 2000 Antwerpen  Blaesstraat 261, 1000 Brussel  Paleizenstraat 112 ‐ 1030 Brussel  Gallaitstraat 78, 1030 Brussel  Sint‐Jacobsstraat 36, 8000 Brugge  Provinciestraat 287, 2018 Antwerpen  Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen  Museumlaan 14, 9831 Deurle  Houtkaai z/n, 9300 Aalst  Lange Winkelhaakstraat 26, 2060 Antwerpen  Schildknaapstraat 65, 1000 Brussel  Lange Violettestraat 237‐239, 9000 Gent   Kleine Markt 7‐9, 2000 Antwerpen  Koolmijnenkaai 30 ‐ 32, 1080 Brussel  Warandestraat 42, 2300 Turnhout  Zuivelmarkt 33, 3500 Hasselt  Waalse Kaai 21‐22, 2000 Antwerpen  Paleizenstraat 70, 1030 Brussel  Citadelpark, 9000 Gent  Naamsestraat 96, 3000 Leuven  Paardenmarkt 90, 2980 Zoersel  H. Geeststraat 7, B‐2500 Lier  Sint‐Pietersnieuwstraat 23, 9000 Gent  Zuivelmarkt 33, 3500 Hasselt 

 

22