Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis Van een onderbelichte subgroep Naar een subgroep in de spotlight
Dr Audrey Mol, Gz-psycholoog i.o. tot Klinisch psycholoog Volwassenenteam Centrum Autisme, Leiden Expertmeeting MEE, Lelystad 1 december 2010
Inhoud • Verschillen tussen mannen en vrouwen met ASS • Vrouwen met ASS binnen de GGz?
• Valkuilen voor gedragsdeskundigen, hulpverleners en dienstverleners • Aandachtspunten voor behandeling en begeleiding
Prevalentie ASS • Gezondheidsraad november 2009: ASS prevalentie 1:100
• M-V verhouding bij ASS – 2 : 1 bij ernstige verstandelijke beperking – 6 tot 8 : 1 bij normale tot hogere begaafdheid
• Meer aanmeldingen vrouwen onderzoek
Vrouwen met autisme • Casusbeschrijvingen – Bij meisjes minder snel opgemerkt – Risico op onderdiagnose
• Autobiografieën – Jong bewust van ‘anders’ zijn – Doen hun uiterste best zo min mogelijk op te vallen – Slagen daar maar ten dele in
Opzet van het onderzoek
Onderzoeksvragen - In hoeverre herkennen ze autismespecifieke kenmerken bij zichzelf? - Hoe beoordelen zij nu hun huidige psychisch/lichamelijk welbevinden? - Zijn deze vrouwen eerder met hulpverlening in contact
geweest? - Welke diagnoses zijn in het verleden gesteld?
- Verschil tussen mannen en vrouwen
Dossieranalyse • Dossiers 44 vrouwen; 43 mannen • Normale begaafdheid, diagnose 18 jaar
• Variabelen: – Sociaal-demografische gegevens – Eerdere hulpverlening – Eerdere DSM-classificaties – Scores op klachtenlijst (SCL-90) – Scores op autismescreeningslijst (AQ)
Resultaten
Soc.-Demografische variabelen Vrouwen (n=44) Mannen (n=43) Gemiddelde leeftijd
34 (sd 11.7)
36 (sd 12.6)
•alleenstaand
70% (n=31)
56% (n=24)
•alleenwonend
48% (n=21)
37% (n=16)
43% (n=19)
40% (n=17)
•via eigen beroep
41% (n=18)
56% (n=24)
•uitkering (gedeeltelijke)
23% (n=10)
28% (n=12)
45% (14/31)
51% (22/41)
Burgerlijke staat
Opleiding •HBO- of universitair
Levensonderhoud
arbeidsongeschiktheid Autisme(trekken) familie
DSM-classificaties Vrouwen Mannen Diagnose
•Stoornis van Asperger
59%
56%
•Autistische stoornis
25%
26%
•PDD-NOS
16%
19%
25% van de vrouwen had tevens een comorbide stoornis op As 1
Autismespecifieke kenmerken 35
*
30
10 8
*
25
6
20
10
* * sign. p<.05
4
15
*
vro uw man
2
5 0
AQ Totaal
0
so c.
aa aa co v nd nd mm erb ee va ac ac un ar h h t t ica lding dig ve vo tie rd he or ele de de n n t ai l
Klachten Zeer hoog Hoog Boven gem.
*
* * * * * *
Gemiddeld Ben. gem.
*
* sign. p<.05 vrouw man
Laag Zeer laag
ps
s a a d in w h s yc gor ngs epr om su an ost laa ho af es ati ffi tro ili pp t te o r sc ci ë u si ne b e he n we it obl ur ie em n ot kl tie ic en ac is ht m en e
Eerdere hulpverlening • 94% eerder in contact met (GGz)hulpverlening (mannen: 63%)
• 50% in jeugdhulpverlening (mannen: 54%)
• 88% contact-/gedragsproblemen of gepest op school (mannen: 64%)
Diagnoses in het verleden Vrouwen (n=44) Mannen (n=43) Eerdere DSM-classificaties
66% (n=29)
33% (n=14)
• 1 stoornis As 1
60% (n=27)
28% (n=12)
–stemmingsstoornis
30% (n=13)
14% (n=6)
–angststoornis
18% (n=8)
12% (n=5)
–andere ontwik. stoornis, o.a. AD(H)D
20% (n=9)
12% (n=5)
•Persoonlijkheidsstoornis (As 2)
18% (n=8) (n=4) C-cluster
5% (n=2) A-cluster
Samenvattend…
Samenvattend…(1) • Vrouwen herkennen meer autismespecifieke trekken bij zichzelf • Vrouwen lijken goed zicht te hebben op hun beperkingen • Vrouwen geven meer lichamelijke/psychische klachten aan; ervaren hogere lijdensdruk • Bij 66% zijn in het verleden andere diagnoses
gesteld, niet ASS
Samenvattend…(2) • Overgrote deel van de vrouwen had eerder contact met hulpverlening • Echter… De autismespectrumstoornis werd niet eerder opgemerkt!
Aanbevelingen • Vergroten van kennis over autisme bij hulpverleners • Meer aandacht voor autisme bij vrouwen • Verder onderzoek is noodzakelijk! Bijv… – Hormoonhuishouding – Specifieke belangstellingsgebieden
Implicaties voor behandeling • Luister naar hun verhaal! Erken het autisme • Aandacht voor zowel sterke kanten als
beperkingen • Aandacht voor identiteitsproblematiek • Behandel de comorbide problematiek • Pas op voor overschatting!
Lotgenotencontact • autivrouw.6e.nl • vrouwenmetautisme.hyves.nl
Bedankt voor uw aandacht
[email protected]
