Noordrijn-Westfalen ontdekken: het land, de economie, de wetenschap en de cultuur

Noordrijn-Westfalen ontdekken: het land, de economie, de wetenschap en de cultuur

www.europa.nrw.de

2

01

Voorwoord

Welkom bij uw buurman, welkom in Noordrijn-Westfalen.

Geachte dames en heren, Noordrijn-Westfalen is een creatieve, levendige en internationaal georiënteerde deelstaat. NRW ligt in het hart van Europa en grenst aan de Koninkrijken Nederland en België. Met de auto ligt Noordrijn-Westfalen op slechts 70 km van het Groothertogdom Luxemburg. NRW is de deelstaat met het hoogste bevolkingscijfer van Duitsland. Hij ontwikkelde zich van een industriële regio met mijnbouw en staalnijverheid tot een moderne technologie- en dienstverleningspool. Tegenwoordig vindt men in NRW het grootste onderzoeksnetwerk van heel Europa en de deelstaat behoort tot de belangrijkste culturele regio‘s van de wereld. Industriepark Duisburg-Meiderich

02

Voorwoord

Inhoud Geen enkele andere regio in Europa bezit een zo sterk uitgebouwd wegen- en spoorwegnet, om nog maar te zwijgen van onze voortreffelijke luchthaveninfrastructuur. Noordrijn-Westfalen ligt ook op het kruispunt van belangrijke Europese waterwegen, die met belangrijke Europese zeehavens - in het bijzonder Antwerpen en Rotterdam - verbonden zijn. Maar niet alleen het bedrijfsleven, het verkeer, het onderzoek en de cultuur zorgen voor een hechte band tussen NRW en de Benelux-buurlanden. Samen met België, Luxemburg en Nederland vormt Noordrijn-Westfalen een Europese metropoolregio met 45 miljoen inwoners. De nabijheid, de gemeenschappelijke cultuurlandschappen en economische structuren, een vergelijkbare mentaliteit en een zeer hoge vervlechting van economie, wetenschap en transport maken van NRW en de Benelux-staten één grote, samenhangende regio met een Europese dimensie.

04 Noordrhijn-Westfalen ontdekken Geschiedenis van Noordrijn-Westfalen: „geboorteakte”, wirtschaftswunder, industriële omschakeling Federalisme in Duitsland Politieke instellingen in Noordrijn-Westfalen Openbaar bestuur in de deelstaat Noordrijn-Westfalen

Deze regio is uniek door zijn dimensies en zijn economische belang. De relatie met de Benelux is dan ook een onmiskenbare hoeksteen van het Europese beleid van Noordrijn-Westfalen. 12 Ik nodig u van harte uit meer over Noordrijn-Westfalen te vernemen en ik hoop dat ik uw belangstelling voor dit buurland kan wekken. Het zou me verheugen als deze brochure ertoe bijdraagt de betrekkingen tussen de burgers van de Benelux-landen en Noordrijn-Westfalen te verstevigen en op die manier een grensoverschrijdend gevoel van saamhorigheid helpt te ontwikkelen.

Grenzeloosheid in de dagelijkse praktijk: Noordrijn-Westfalen en zijn Benelux-buren Partnerschap van de steden in Noordrijn-Westfalen

14

12

Duitsland als economisch centrum Buitenlandse economische betrekkingen van Noordrijn-Westfalen Locatie van wereldklasse voor producenten en toeleveranciers Logistieke draaischijf van Europese betekenis De dichtste verkeersinfrastructuur in Europa Energieland Noordrijn-Westfalen

Dr. Angelica Schwall-Düren

07 08 09 10

16 17 18 19 20

22 Locatie van wereldklasse voor onderzoek en ontwikkeling

Ministerie voor Federale Zaken, Europa en Media van de Deelstaat Noordrijn-Westfalen

Internationale uitwisseling

24

22

Hoge levenskwaliteit, levendige cultuur Europese culturele hoofdstad van 2010 in Noordrijn-Westfalen Medialand NRW Noordrijn-Westfalen: reisbestemming en vrijetijdsparadijs Sport – waar veel beweegt Natuurgebieden en landschappen

32 Bronnen en impressum

27 28 29 30 31

»

04

05

Noordrhijn-Westfalen ontdekken

Noordrhijn-Westfalen


ontdekken

In de Bondsrepubliek Duitsland is Noordrijn-Westfalen van alle 16 deelstaten de dichtstbevolkte met het hoogste bevolkingscijfer. Op een oppervlakte van 34 088 km² wonen 17,9 miljoen mensen, d.w.z. 526 inwoners per km². Bijna de helft van Noordrijn-Westfalen is landbouwgebied, een vierde is bebost. De deelstaat Noordrijn-Westfalen is in vijf regeringsdistricten verdeeld: Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Keulen en Münster. 29 steden tellen meer dan 100 000 inwoners. De grootste zijn Keulen (met zowat 1 miljoen inwoners), Düsseldorf, Dortmund, Essen en Duisburg. De belangrijkste concentratiegebieden zijn enerzijds het Ruhrgebied met ongeveer 5,2 miljoen inwoners en anderzijds het gebied langs de Rijn met 3,5 miljoen inwoners. Het Ruhrgebied is met een oppervlakte van 4 435 km² en meer da 5 miljoen inwoners een van de grootste concentratiegebieden in Europa. Verder speelt ook de regio Aken - met inbegrip van Maastricht en Luik - een bijzondere rol als nauw vervlochten, grootstedelijk en grensoverschrijdend gebied. boven: Dom van Keulen midden: Zweefbaan Wuppertal onder: Historische stadskern Monschau

Brug in het Nordsternpark, Gelsenkirchen

06


07


Geschiedenis van Noordrijn-Westfalen: „geboorteakte”, wirtschaftswunder, industriële omschakeling

I

n 1945, na twaalf jaar naziheerschappij, lag het land in puin. De mensen leden honger, de steden waren gebombardeerd, de woningen tot ruïnes herleid, de wegen en spoorwegen zwaar beschadigd. De energie- en watervoorziening werkte nog nauwelijks. De wederopbouw en de vestiging van een democratisch staatsbestel waren in de naoorlogse periode de belangrijkste taken. Toen de Britten op 23 augustus 1946 de deelstaat Noordrijn-Westfalen in het leven riepen, gebeurde dit onder de codenaam „Operation Marriage”. Met het noordelijke deel van de Pruisische Rijnprovincie en met de Pruisische provincie Westfalen werd de nieuwe deelstaat Noordrijn-Westfalen gevormd. Düsseldorf werd de hoofdstad. Op 21 januari 1947 werd ook de deelstaat Lippe bij Noordrijn-Westfalen opgenomen. NRW was de economische en industriële reus onder de nieuw opgerichte Duitse deelstaten. De deelstaat beschikte immers dankzij het Ruhrgebied over zware industrie en die was dan weer de motor voor de economische wederopbouw van de Bondsrepubliek Duitsland. Op 6 juni 1950 keurde de Landtag van Noordrijn-Westfalen de grondwet van de deelstaat goed. Tijdens een referendum stemde de meerderheid van de stemgerechtigden op 18 juni 1950 voor de grondwet, die op 11 juli 1950 in werking trad.

links: Burcht Altena rechts: Mediapark Keulen

De zware industrie van het Ruhrgebied was niet alleen voor de heropbouw van Noordrijn-Westfalen maar voor heel Europa belangrijk. Met het op 28 april 1949 goedgekeurde Ruhrstatuut kwam die industrie Europese controle. De oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal in 1951 zorgde ervoor dat de vroegere „wapensmidse Ruhrgebied” definitief werd geëuropeaniseerd. De EGKS werd de drijvende kracht voor de economische boom en leverde de basis voor de Europese eenwording. Datzelfde jaar trad ook de Duitse wet over de medezeggenschap in de mijn- en staalnijverheid in werking. Sindsdien bepalen aandeelhouders en werknemers in de steenkool- en staalondernemingen samen de te volgen koers. Het wirtschaftswunder maakte voor iedereen welvaart mogelijk. De eerste barsten in dit welvaartsysteem traden al tijdens de steenkoolcrisis van 1964 op. Die crisis gaf de aanzet tot een pijnlijke, decennia aanhoudende industriële omschakeling van het Ruhrgebied. Ze ging gepaard met een teruggang van de steenkoolwinning en de metallurgische industrie. Als reactie hierop ontwikkelden zich met succes nieuwe bedrijfstakken zoals de media, de informatie- en communicatie-industrie, de culturele sector en de milieutechnologie. Dankzij de jarenlange ervaring met de industriële omschakeling beschikt de deelstaat momenteel over een uitstekend gespreide economische structuur. De industrie is goed voor zowat 30 percent van de bruto toegevoegde waarde, de bedrijfsgerichte diensten zijn goed voor ongeveer 70 percent.

08


09


Federalisme in Duitsland

Politieke instellingen in Noordrijn-Westfalen

D

D

e Bondsrepubliek Duitsland is een federaal georganiseerde staat. Dat principe is in het Grundgesetz, de grondwet van de Duitse Bondsrepubliek, verankerd. De Bondsrepubliek Duitsland bestaat uit zestien gedeeltelijk soevereine deelstaten, de Bundesländer. Die vormen samen een overkoepelende federale staat, de Bund. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het federale niveau, dat de Duitse staat naar buiten vertegenwoordigt, en het niveau van de Länder, de deelstaten.

e Landtag van Noordrijn-Westfalen is het parlement (wetgevende macht). Hij zetelt in Düsseldorf, de hoofdstad van de deelstaat. De Landtag is de vergadering van de volksvertegenwoordigers die door de kiesgerechtigde burgers van Noordrijn-Westfalen verkozen worden. De belangrijkste taken van de Landtag zijn: de wetgeving, de verkiezing van andere constitutionele deelstaatorganen, het begrotingsrecht; door de goedkeuring van de deelstaatbegroting beslist de Landtag over de inkomsten en uitgaven van de deelstaat (totale begroting in 2010: 53 111,4 miljoen EUR), de controle op de uitvoerende macht (regering en overheidsdiensten), het openbare debat van de volksvertegenwoordiging over politieke aangelegenheden.

Volgens de federale grondwet hebben de deelstaten het recht hun eigen wetgeving uit te vaardigen, behalve als het Grundgesetz uitdrukkelijk een bevoegdheid aan de federale overheid toewijst. De bevoegdheden van de Länder worden niet gedetailleerd opgesomd. De deelstaten zijn in essentie bevoegd voor het constitutionele recht van de deelstaat, het algemene politierecht en het recht van openbare orde, het gemeenterecht en het ressort onderwijs en cultuur. Men noemt dit de „culturele autonomie van de deelstaten”.

De Landtag van Noordrijn-Westfalen vertegenwoordigt de hele bevolking van de deelstaat en wordt om de vijf jaar verkozen. De recentste verkiezing van de Landtag vond op 9 mei 2010 plaats.

Door de verdeling van de overheidstaken in de Bonds republiek Duitsland zijn de federale overheid en de deelstaten voor verschillende zaken bevoegd. Als gevolg daarvan heeft elk Bundesland – ook Noordrijn-West falen – in Duitsland niet alleen een eigen deelstaatgrondwet maar ook eigen politieke instellingen van wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

links: K 21, Düsseldorf boven: Landdag NRW onder: Landdag NRW. Plenaire zittingszaal

Na de verkiezing vormde de SPD samen met Bündnis 90/ Die Grünen een regering, geleid door minister-president Hannelore Kraft. De minister-president staat aan het hoofd van de Landesregierung (uitvoerende macht) en wordt in een geheime stemming uit de leden van de Landtag verkozen. Zij legt de beleidslijnen vast en draagt ook de beleidsverantwoordelijkheid. Ook de samenstelling van de regering is aan de minister-president voorbehouden. Ze benoemt en ontslaat de leden van haar kabinet zonder dat daarvoor een toestemming van de Landtag vereist is. De vice-minister-president is Sylvia Löhrmann, minister voor scholen en voortgezette opleiding.

10

11



Openbaar bestuur in de deelstaat Noordrijn-Westfalen

H

et bestuur van Noordrijn-Westfalen is op drie niveaus georganiseerd: de hoogste instanties zijn de deelstaatregering (Landesregierung), geleid door de minister-president, en de deelstaatministeries (Landesministerien). Rechtstreeks onder hen ressorteren de hogere besturen, die voor de hele deelstaat bevoegd zijn, zoals het Landeskriminalamt (recherche) van Noordrijn-Westfalen of het Landesamt für Natur, Umwelt und Verbraucherschutz (Bureau voor Natuur, Milieu en Consumentenbescherming) van NRW. Op het middelste bestuursniveau vindt men de vijf districtsregeringen (Bezirksregierungen) in Arnsberg, Detmold, Düsseldorf, Keulen en Münster. De Bezirksregierungen vormen de schakel tussen de Landesregierung enerzijds en de gemeenten, de ondergeschikte besturen, de ondernemingen, de organisaties en de burgers anderzijds. Deze regionale besturen coördineren nagenoeg elk bestuursressort. Ze vertegenwoordigen de Landesregierung in het district en stemmen uiteenlopende standpunten met elkaar af. Ze worden door de president van de districtsregering (Regierungspräsident) geleid. Op het onderste bestuursniveau bevinden zich bijvoorbeeld de Landschaftsverbände Rijnland en WestfalenLippe - gemeentelijke samenwerkingsverbanden die onder meer op het sociale vlak werkzaam zijn -, de Finanzämter (belastingdiensten), de Kreispolizeibe hörden (districtspolitie) of de Schulämter (onderwijsinspectie).

In Duitsland heeft gemeentelijk zelfbestuur een eeuwenoude traditie. De gemeenten zijn in de federale staatsstructuur het niveau dat het dichtst bij de burger staat en ze hebben het recht „alle aangelegenheden van de lokale gemeenschap in overeenstemming met de wet en op eigen verantwoordelijkheid te regelen”. Volgens de deelstaatwetgeving omvat de gemeentelijke organisatie gemeenten en Gemeindeverbände (intergemeentelijke publiekrechtelijke lichamen), namelijk Kreise (districten) en höhere Gemeindeverbände (overkoepelende intergemeentelijke publiekrechtelijke organen). Op gemeentelijk vlak is de deelstaat Noordrijn-Westfalen verdeeld in 30 districten, een stadsregio, 374 tot een Kreis behorende gemeenten en steden en 22 kreisfreie Städte (doorgaans grote steden die niet onder een Kreis vallen). De onder een Kreis vallende gemeenten en steden zijn voor lokale zaken bevoegd. De Kreise moeten voor hun grondgebied de bovengemeentelijke zaken regelen. Bij kreisfreie Städte vallen de taken van gemeenten en districten samen. In de Kreise vervult de Landrat de taken van het overheidsbestuur. Deze Landrat is het hoofd van een Kreis en ook chef van de Kreispolizeibehörde (districtspolitie).

«

»

12

13

Noordrijn-Westfalen en zijn Benelux-buren

Grenzeloosheid Wie in Noordrijn-Westfalen woont, vindt het heel normaal om op een feestdag in Nederland inkopen te doen of er van de zon te genieten, in de Belgische Ardennen te wandelen, het Atomium in Brussel te bezoeken, Michelangelo‘s Madonna met kind in de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Brugge te bewonderen of door het prachtige historische stadscentrum van Luxemburg te kuieren. Met diezelfde vanzelfsprekendheid werkt de deelstaat Noordrijn-Westfalen ook al sinds decennia met zijn buurlanden, de Benelux-staten, samen. Als geen andere Europese regio is NRW, de deelstaat met de hoogste bevolkingsdichtheid van Duitsland, met zijn Europese buren vervlochten. De samenwerking met België, Nederland en Luxemburg vormt het zwaartepunt van de betrekkingen tussen Noordrijn-Westfalen en zijn Europese buren en ze bestaat uit drie pijlers: de grensoverschrijdende samenwerking, de bilaterale betrekkingen met België - en zijn gewesten en taalgemeenschappen - en met Luxemburg en Nederland, de samenwerking in het kader van de Benelux Unie.

Partnerschap van de steden in Noordrijn-Westfalen

M

omenteel bestaat er een dicht netwerk van in totaal 93 formele partnerschappen tussen steden in België, Nederland, Luxemburg en Noordrijn-Westfalen. Zo zijn er 57 partnerships tussen steden in Nederland en Noordrijn-Westfalen, 33 Belgisch-Noordrijn-Westfaalse stedelijke partnerschappen en drie NRW-partnerships met Luxemburgse zustersteden. In de loop der jaren werden de bestaande vriendschappelijke contacten in het kader van die partnerships geconsolideerd en werden talrijke partnerschapsbanden tussen burgers, jongeren en organisaties aangehaald.

Noordrijn-Westfalen en zijn Benelux-buren

in de dagelijkse praktijk: Noordrijn-Westfalen en zijn Benelux-buren

«

»

14

15

Duitsland als economisch centrum

Duitsland als economisch De uitstekende infrastructuur, de centrale ligging en de hoge vakbekwaamheid van de inwoners hebben van Noordrijn-Westfalen een economische macht met internationale renommee gemaakt. Bij talrijke economische kerncijfers behoort NRW tot de wereldtop. De deelstaat bekleedt met zijn bruto binnenlands product (BBP) internationaal de 17e plaats, net na Nederland. Volgens het BBP is Noordrijn-Westfalen de belangrijkste vestigingsplaats voor bedrijven in Duitsland. NRW is goed voor 4,4% van het Europese BBP (EU-27).

linksonder: Luchthaven Düsseldorf rechtsonder: Industriepark Seestern, Düsseldorf


centrum

16

17



Buitenlandse economische betrekkingen van Noordrijn-Westfalen

Locatie van wereldklasse voor producenten en toeleveranciers

H

I

et import- en exporthandelsvolume van NoordrijnWestfalen bedraagt in totaal 286,4 miljard EUR (in 2009). Nederland en België waren volgens hun aandeel in het internationale handelsvolume van Noordrijn-Westfalen in 2009 de belangrijkste handelspartners. Nederland bekleedt met in totaal 38,2 miljard EUR de eerste plaats en België met in totaal 18,8 miljard EUR de vierde plaats, na Frankrijk en China.

De belangrijkste ingevoerde goederen van Nederland, België en Luxemburg naar Noordrijn-Westfalen (stand: 01.01.2009): Belangrijkste importgoederen

aandeel in %

in miljard EUR

Chemische producten

4 073,3

11,8

Aardolie en aardgas

3 908,2

11,3

Cokes- en petroleumproducten

3 725,1

10,8

Levensmiddelen en voeders

3 477,3

10,1

Voertuigen en voertuigonderdelen

2 953,0

8,5

Metalen

2 662,0

7,7

Landbouw- en jachtproducten

1 968,7

5,7

Toestellen voor gegevensverwerking, elektrische en optische producten

1 003,3

Machines

889,8

Rubber- en kunststofproducten

689,7

De belangrijkste uit Noordrijn-Westfalen naar Nederland, België en Luxemburg uitgevoerde goederen (stand: 01.01.2009): aandeel in %

Belangrijkste exportgoederen

in miljard EUR

Chemische producten

3 860,3

16,1

Levensmiddelen en voeders

1 855,4

7,7

Metalen

1 793,0

7,5

Machines

1 600,1

6,7

Voertuigen en voertuigonderdelen

1 519,6

6,3

Metaalproducten

1 311,7

5,5

Rubber- en kunststofproducten

909,3

3,8

Elektrische installaties

849,8

3,5

Cokes- en petroleumproducten

833,5

3,5

Toestellen voor gegevensverwerking, elektrische en optische producten

829,5

3,5

Ontwikkeling van de buitenlandse handel tussen Noordrijn-Westfalen en Nederland, België en Luxemburg: Export

Periode in miljard EUR

Import

aandeel van NRW in de Bondsrepubliek Duitsland in %

in miljard EUR

aandeel van NRW in de Bondsrepubliek Duitsland in %

2005

25 414,9

26,3 31 267,5

37,6

2006

26 586,5

24,7 36 434,4

37,5

2,9

2007

29 664,8

25,1 37 916,5

37,4

2,6

2008

29 964,0

24,8 41 315,0

38,3

2,0

2009

24 028,0

23,8 34 566,3

38,3

n Noordrijn-Westfalen zijn grote industriële ondernemingen met wereldfaam en duizenden kleine bedrijven gevestigd die in hun sector toonaangevend zijn. 19,6 percent van de beroepsbevolking in Noordrijn-Westfalen is in de industrie werkzaam. Nergens anders in Duitsland zijn het aantal buitenlandse ondernemingen en hun betekenis voor de arbeidsmarkt groter dan in Noordrijn-Westfalen. Van de 50 Duitse ondernemingen met de grootste omzet (banken en verzekeringsmaatschappijen niet meegerekend) hebben er 19 hun zetel in Noordrijn-Westfalen. Toonaangevende „giganten” uit Noordrijn-Westfalen zijn onder andere E.ON (energie), Metro (levensmiddelen), Deutsche Telekom (telecommunicatie), Rewe Gruppe (levensmiddelen), RWE (energie), Deutsche Post DHL (logistiek), ThyssenKrupp (toeleverancier van de automobielnijverheid), Bayer AG (farmaceutica), Franz Haniel & Cie. GmbH (handel en dienstverlening), Deutsche Lufthansa AG (luchtvervoer), Aldi Gruppe (levensmiddelen), Deutsche BP AG (olie, energie, zonne-energie), Hochtief AG (bouw), Ford-Werke GmbH (automobielnijverheid), Bertelsmann AG (media), Unternehmensgruppe Tengelmann (levensmiddelen), Henkel AG (chemische nijverheid), Evonik Industries AG (energie, chemische nijverheid, vastgoed) en Lekkerland AG & Co. KG (levensmiddelen).

Noordrijn-Westfalen is goed voor 28,7 percent (187,7 miljard EUR) van alle buitenlandse investeringen in Duitsland. Meer dan 11 700 buitenlandse ondernemingen leiden vanuit Noordrijn-Westfalen hun activiteiten in Duitsland of Europa. Nederland is daarbij met 42,9 miljard EUR de grootste buitenlandse investeerder (situatie eind 2008). Dat blijkt ook uit het feit dat in NRW meer dan 2 700 Nederlandse firma‘s actief zijn. Omdat het hoofdzakelijk om financiële instellingen gaat, is Luxemburg met 53,9 miljard EUR een speciaal geval in de lijst van de grootste buitenlandse investeerders.

18


19


Logistieke draaischijf van Europese betekenis

De dichtste verkeersinfrastructuur in Europa

B

E

egin 2010 riep een studie van de Wereldbank Duitsland tot de beste logistieke locatie ter wereld uit. Voor Noordrijn-Westfalen als belangrijkste Duitse deelstaat op het vlak van economie en verkeer is een efficiënte logistiek tegelijk een onmiskenbaar internationaal handelsmerk en de basis van het eigen economische potentieel. De logistiek is een van de toonaangevende groeisectoren van NRW. De bedrijfstak telt 21 600 bedrijven met 272 000 medewerkers en is daardoor een van de grootste van Noordrijn-Westfalen. Telt men daar ook de werknemers met logistieke taken uit de industriële en handelsondernemingen bij, dan zijn meer dan 607 000 mensen in de logistiek werkzaam. De bedrijfstak realiseerde in 2007 een totale omzet van ruim 70 miljard EUR. Miljoenen tonnen goederen worden bijvoorbeeld tussen de Benelux-staten en Noordrijn-Westfalen heen een weer vervoerd. 140 miljoen Europeanen zijn binnen een dag per vrachtwagen vanuit NRW bereikbaar. Daardoor vervult de deelstaat een brugfunctie tussen West- en Oost-Europa. Deze functie wil Noordrijn-Westfalen door een intensere samenwerking met zijn Europese buren nog verder uitbreiden.

en dicht netwerk van waterwegen, spoorwegen en wegen staat borg voor goede verbindingen tussen Noordrijn-Westfalen en de rest van de wereld. Rotterdam, de grootste zeehaven van het Europese vasteland, is via de Rijn gemakkelijk bereikbaar. De haven van Dortmund is zowel per schip, per spoor als over de weg te bereiken. „Duisport”, de haven van Duisburg, is de grootste

binnenhaven ter wereld. Als men ook de eigen havens van de fabrieken meetelt, dan werd in de haven en de logistieke locatie Duisburg in 2009 ongeveer 80 miljoen ton overgeslagen. Bovendien heeft de Duisburger Hafen AG ook een participatie in „Antwerp Gateway”, een grote containerterminal in de zeehaven van Antwerpen, en zijn er rechtstreekse spoor- en scheepvaartverbindingen met Duisburg. Er zijn meer dan 450 directe luchtvaartverbindingen tussen de twee internationale luchthavens en de vier Europese luchthavens van NRW en de rest van de wereld. De luchthaven van Düsseldorf International is met ongeveer 18 miljoen passagiers de grootste van Noordrijn-Westfalen. De luchthaven van Keulen/Bonn is sterk gegroeid en is na Frankfurt am Main het tweede luchtvrachtcentrum van Duitsland. NRW heeft met ca. 6 500 km het dichtste spoorwegnet van Duitsland. Met jaarlijks meer dan 2,1 miljard passagiers en zowat 100 miljoen treinkilometers per jaar bij het reizigers transport, meer dan 100 regionale spoorlijnen en meer dan 1 500 spoorvoertuigen bij het personenvervoer alleen al behoort Noordrijn-Westfalen tot de top van de Europese verkeersmarkt. Keulen is een van de drukste spoorwegknooppunten van Europa. Door de centrale ligging in Europa verloopt 20 percent van het hele Duitse wegtransport over de auto-, hoofd- en secundaire wegen van Noordrijn-Westfalen. Een netwerk van 2 200 km autowegen - die grotendeels uit zes rijstroken bestaan - en 17 700 km hoofd- en secundaire wegen zorgen ervoor dat de grote Europese verkeersassen altijd goed bereikbaar zijn.

Rijn in Duisburg (montage)

Knooppunt Mönchengladbach

20

21



Energieland Noordrijn-Westfalen

N

oordrijn-Westfalen is de grootste energielocatie van Duitsland en de belangrijkste energieregio van Europa. Hier wordt meer energie opgewekt en verbruikt dan in alle andere Duitse deelstaten. In het Bundesland aan Rijn en Ruhr wordt ongeveer een derde van alle Duitse elektriciteit geproduceerd en wordt 83 percent van de Duitse steenkool en 55 percent van de Duitse bruinkool gewonnen. NRW speelt bovendien een centrale rol op het vlak van energie-efficiëntie en hernieuwbare energiebronnen. Noordrijn-Westfalen heeft een internationale toppositie veroverd bij de ontwikkeling, het uittesten en de invoering van technologieën voor het gebruik van nieuwe, onuitputtelijke energiebronnen zoals zon en wind. De energietechnologie uit NRW staat garant voor innovatie, kwaliteit en efficiëntie. De energiesector van NoordrijnWestfalen wordt gekenmerkt door ultramoderne krachtcentrales en stroomverdelingsnetten, zonne-energietechnologie, installaties voor biomassa en aardwarmte, moderne en krachtige windkrachtinstallaties en -componenten of brandstofcellen en waterstoftechnologie.

Het belang van Noordrijn-Westfalen als belangrijkste energielocatie in Duitsland heeft echter ook tot gevolg dat meer dan een derde van de Duitse CO² in NoordrijnWestfalen wordt uitgestoten. Daardoor draagt NRW een bijzondere verantwoordelijkheid voor de verwezenlijking van de klimaatbeschermingsdoelstellingen. De naleving ervan zal met concrete doelstellingen in een klimaatbeschermingswet en een klimaatbeschermingsplan worden verankerd.

Noordrijn-Westfalen is de ideale locatie voor veel toekomstgerichte bedrijven in de branche van de hernieuwbare energiebronnen. Zo realiseerden volgens een onderzoek van het IWR (Internationaal Economisch Forum Duurzame Energieën) ongeveer 22 400 werknemers in de ongeveer 3 200 firma‘s uit de sector van de hernieuwbare energiebronnen een omzet van zowat 6,6 miljard EUR. boven: Biomassacentrale Recklinghausen Zonne-energiecentrale Jülich

rechts: Windkracht in Oelde

»

22

23

onderzoek en ontwikkeling

Locatie van wereldklasse voor 68 universiteiten en hogescholen met meer dan 500 000 studenten staan borg voor een dynamisch onderzoeksen ontwikkelingslandschap. Zes van de twaalf grootste Duitse universiteiten zijn in NRW gevestigd. In oktober 2007 werd de RWTH Aken in het kader van het Excellentie-initiatief van de federale overheid en de deelstaten tot elite-universiteit uitgeroepen. 24 percent van alle afgestudeerden van Duitse hoge scholen wordt in Noordrijn-Westfalen opgeleid. Ongeveer 60 000 studenten van de hogescholen in NRW komen uit het buitenland en maken 11,8 percent van de studentenpopulatie uit.



Internationale uitwisseling

D

e deelstaat Noordrijn-Westfalen streeft naar een doelgerichte internationale uitwisseling van studenten en onderzoekers, gemeenschappelijke onderzoeksprojecten en strategische allianties. De hogescholen van Noordrijn-Westfalen onderhouden actieve partnerships met hogescholen in meer dan 100 landen. Het gaat hierbij om overeenkomsten tussen faculteiten enerzijds en contracten tussen hogescholen anderzijds.

Meer dan 50 buitenuniversitaire onderzoeksinstellingen - onder meer 12 Max-Planck-instituten en 14 instituten van de Fraunhofer Gesellschaft - en ongeveer 100 bij de hogescholen aanleunende onderzoeksinstellingen vormen samen het dichtste onderzoeksnetwerk van Europa en ze bieden de ideale voorwaarden voor de overdracht van technologie. Duits Instituut voor Lucht- en Ruimtevaart, Bonn

«

»

24

25

Hoge levenskwaliteit, levendige cultuur


Hoge levenskwalit eit,

levendige cultuur

Theaters, balletensembles en operahuizen met geëngageerde voorstellingen zijn tot over de landsgrenzen bekend. Het theater van Bochum bijvoorbeeld behoort tot de meest gerenommeerde podia van Duitsland. Het programma van de concertgebouwen - bijvoorbeeld de Philharmonie Köln of het Konzerthaus Dortmund - omvat orgelrecitals, klassieke concerten en jazz. NoordrijnWestfalen is een van de centra van de danscultuur in Duitsland. Internationaal bekend is het Tanztheater Wuppertal, dat door de wereldberoemde regisseur en choreografe Pina Bausch werd geleid tot haar overlijden in juni 2009. Diversiteit, creativiteit en internationale uitstraling zijn kenmerkend voor het culturele landschap van NoordrijnWestfalen. De toneelgezelschappen en orkesten, musea, bibliotheken, de vrije artistieke scène en vooral de talrijke kunstenaars die hier wonen en werken, drukken mee hun stempel op de sfeer in NRW.

boven: Kunsthal Düsseldorf onder: Schouwburg Düsseldorf rechts: Landschapspark Duisburg Noord

26

27


N

oordrijn-Westfalen is een metropool van de beeldende kunsten. De meer dan 30 000 kunstenaars die hier wonen, zorgen voor een artistieke kwaliteit en creatieve verscheidenheid zonder weerga. Ze sluiten aan bij een lange traditie van kunstbeoefenaars zoals Stefan Lochner, Hans von Aachen, Peter Paul Rubens, August Macke, Max Ernst, Joseph Beuys, Gerhard Richter, Sigmar Polke, Rune Mields, Ulrike Rosenbach, om er maar enkele te noemen. Allemaal kunstenaars die ofwel in NRW het levenslicht zagen, daar hun artistieke vorming genoten of er gewerkt hebben. De zowat 680 musea van de deelstaat trekken jaarlijks meer dan 15 miljoen bezoekers. De Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen in Düsseldorf bijvoorbeeld exposeert werken van de belangrijkste kunstenaars uit de 20e eeuw. Het Museum Ludwig in Keulen huisvest een van de belangrijkste collecties van hedendaagse kunst in Europa. In het Slot Moyland is het grootste deel van het oeuvre van Joseph Beuys ondergebracht. Bekende pop- en rocksterren zoals de Tote Hosen, Nena en Herbert Grönemeyer trekken duizenden fans naar de talrijke hallen en openluchtfestivals in NRW. In NoordrijnWestfalen wordt niet alleen muziek gespeeld maar ook gecomponeerd. Een van de beroemdste componisten van de deelstaat is Ludwig van Beethoven, die in Bonn geboren werd. Ook nieuwe muziekstromingen - bijvoorbeeld van componisten zoals Stockhausen of van bands zoals Kraftwerk - vinden in Noordrijn-Westfalen hun oorsprong.


Het unieke en internationaal georiënteerde kunstenfestival „Ruhrtriennale” vindt in industriële gebouwen in het Ruhrgebied - bijvoorbeeld in de Jahrhunderthalle in Bochum - plaats. Daar kan men genieten van hedendaagse muziek- en theaterproducties van creatieve geesten uit de hele wereld. Een even hoge renommee hebben de „Ruhrfestspiele”, een van de oudste en tegelijk grootste theaterfestivals van Europa.

Europese culturele hoofdstad van 2010 in Noordrijn-Westfalen

I

n 2010 was Essen plaatsvervangend voor het hele Ruhrgebied culturele hoofdstad van Europa. Onder het motto „Verandering door cultuur, cultuur door verandering” werden de structurele veranderingen in het Ruhrgebied met innoverende ideeën, engagement en creativiteit aanschouwelijk voorgesteld.

Veel festivals in Noordrijn-Westfalen zijn tot over de Duitse landsgrenzen bekend. Daartoe behoren het Internationaal Literatuurfestival lit.COLOGNE in Keulen en de Internationale Dagen van de Kortfilm in Oberhausen.

boven: Danstheater Pina Bausch onder: Tanzbrunnen Keulen

Steenkolenmijn Zollverein

28

29



Medialand NRW

Noordrijn-Westfalen: reisbestemming en vrijetijdsparadijs

N

A

oordrijn-Westfalen is al jaren een van de toonaangevende medialocaties in Duitsland en Europa. De media- en communicatiebranche in NRW kende een dynamische groei en bekleedt al jaren een belangrijke positie in het regionale bedrijfsleven. Bijna 67 000 ondernemingen met ongeveer 373 000 werknemers zijn in de media- en communicatiebranche actief (stand: 2009). De omzet van deze mediabedrijven bedroeg 112 miljard EUR in 2008 en overtrof daarmee onmiskenbaar de omzetcijfers in de andere Duitse regio‘s. In Noordrijn-Westfalen is de IT- en telecommunicatieindustrie thuis. De dynamische groei van deze bedrijfstak heeft van NRW een van de grootste Europese markten voor informatie- en communicatietechniek en telecommunicatiediensten gemaakt. Naast gereputeerde internationale concerns vestigen zich hier vooral kleine en middelgrote ondernemingen, de drijvende krachten van de economie. In de film- en omroepsector en bij de pers bekleedt Noordrijn-Westfalen een zeer prominente plaats. Met een veelbelovende en gerenommeerde filmindustrie, radiozenders met een groot zendbereik en een uniek krantenlandschap heeft Noordrijn-Westfalen zich allang tot kloppend medialand ontpopt. NRW munt niet alleen door zijn toenemende programma-aanbod uit maar in het kielzog van de digitalisering ook door een enorme diversiteit van moderne uitzend- en verspreidingstechnieken.

ls vakantiebestemming wordt Noordrijn-Westfalen almaar populairder. Met meer dan 40 miljoen overnachtingen per jaar behoort Noordrijn-Westfalen tot de aantrekkelijkste reisbestemmingen van Duitsland. De dom van Keulen blijft de topattractie. Tot het cultureel werelderfgoed behoren verder ook nog de dom van Aken, het slot Augustusburg in Brühl niet ver van Bonn en de vroegere kolenmijn en het industriecomplex Zeche Zoll verein in Essen. Noordrijn-Westfalen verwent zijn gasten met een ruim geschakeerd natuurlandschap met uitgestrekte laaglanden, middelgebergten en meren. Slechts weinig regio‘s hebben zoveel historische en kunsthistorische monumenten. Noordrijn-Westfalen biedt ook tal van vrijetijdsmogelijkheden, bijvoorbeeld voor wandelaars. Met niet minder dan 60 000 km bewegwijzerde wandelwegen beschikt Noordrijn-Westfalen over het grootste wandelwegennetwerk van Duitsland. Ook de fietsers komen aan hun trekken, want een netwerk van 13 800 km voert hen door de hele deelstaat. Meer dan 70 meren bieden zwem- en watersportpret voor de warme dagen. Meer dan een vierde van het oppervlak van de deelstaat is bovendien natuurbeschermingsgebied. Vooral het Nationaal Park Eifel is een bezoek meer dan waard.

boven: Hermannsmonument bij Detmold midden: Unterbacher See, Düsseldorf onder: Historische stadskern Monschau

30

31



Sport – waar veel beweegt

Natuurgebieden en landschappen

A

D

ls sportland telt Noordrijn-Westfalen talrijke historische en ultramoderne sportlocaties. Nergens anders dan in het voetbal wordt dat duidelijk. In stadions zoals het Signal Iduna Park (Dortmund), de VELTINS-Arena van Schalke (Gelsenkirchen), het RheinEnergieStadion (Keulen), de BayArena (Leverkusen) en het stadion in het Borussia-Park (Mönchengladbach) strijden profvoetballers om het leder. Ook 5 100 voetbalclubs met ongeveer 1,5 miljoen leden in 38 000 teams drukken hun stempel. De Confederations Cup van 2005 en het Wereldkampioenschap Voetbal van 2006 waren twee internationale voetbalhoogtepunten in NoordrijnWestfalen. In 2011 wordt het Wereldkampioenschap Vrouwenvoetbal het grootste voetbalevenement van NRW. Elk jaar vindt in Aken het paardensportevenement CHIO, een van de belangrijkste internationale ruitertoernooien, plaats. Tijdens dit concours dingt de elite van het paardenspringen en de dressuur naar de prijzen en medailles. In 2006 vonden bovendien de Wereldruiter spelen in Aken plaats.

e biologische diversiteit van Noordrijn-Westfalen is opmerkelijk. In NRW leven 40 000 verschillende soorten planten en dieren. Deze buitengewone soortenrijkdom ontstond dankzij de twee grote, zeer verschillende natuurgebieden die in Noordrijn-Westfalen naast elkaar voorkomen: het Atlantische laagland en het continentale bergland. Elk van deze regio‘s heeft een eigen, historisch gegroeide diversiteit aan biotopen met eigen dieren en planten. Men vindt er drassige weiden, heide en moeras in het Westfaalse Laagland en bergweiden, beken en seminatuurlijke bossen in de middelgebergten.

boven: Skihal Bottrop onder:

En ook de wintersport komt aan zijn trekken met 39 overdekte ijsbanen, de schaatsbaan in Grefrath, de bob- en rodelbaan in Winterberg, de skischans in het Sauerland en de skihallen in Bottrop - de langste ter wereld - en Neuss. In de drie grote sportarena‘s van Düsseldorf, Keulen en Krefeld spelen de ijshockeyteams van de Duitse IJshockeyliga. In 2010 werd het wereldkampioenschap ijshockey in Gelsenkirchen en Keulen georganiseerd.

Sportland NRW

Drie Olympische sportlocaties - Westfalen, Rijn-Ruhr en Keulen/Bonn/Leverkusen - zijn samen met de ontelbare federale en regionale sportcentra de ruggengraat van de topsport.

Om mens en natuur met elkaar te verzoenen zorgen de natuurparken voor een evenwicht tussen de behoeften van de recreanten (wandelen, fietsen, watersport, bezoek aan culturele monumenten, enz.) en de zorg voor het landschap. Zo zijn er in NRW 14 natuurparken die door hun landschappelijke kenmerken bijzonder voor recreatie geschikt zijn. Twee van deze uitgestrekte natuurreservaten bevinden zich op de grens van Noord rijn-Westfalen met de buren in het westen. Het in 2002 opgerichte Natuurpark Maas-Schwalm-Nette is een grensoverschrijdend project in Duitsland en Nederland en wordt gekenmerkt door de talrijke recreatiemogelijkheden op en naast het water. Het Duits-Belgische Natuurpark Hoge Venen - Eifel beslaat een oppervlakte van ongeveer 2 700 km² en gaat prat op zeer uiteenlopende landschappen: hoogveen, rivieren, beken en 15 meren en stuwdammen. Midden in het Duits-Belgische Natuurpark ligt het Nationaal Park Eifel, het enige nationale park van Noordrijn-Westfalen.

boven: Ruhr bij Kettwig onder: Landschap in de omgeving van Bonn

«

32

33

Bronnen en impressum

Meer informatie over Noordrijn-Westfalen vindt u op: www.nrw.de www.europa.nrw.de www.nrwinvest.com www.media.nrw.de www.energieregion.nrw.de www.nrw-tourismus.de www.grenzpendler.nrw.de

Economische gegevens met vriendelijke ondersteuning van NRW.INVEST Afbeelding

Impressum

Eileen Bach: p. 13 links, Michael Blann: p. 13 rechts, Deutsches Institut für Luft- und Raumfahrt, Bonn: p. 23, Energieagentur NRW: p. 20, p. 21 links, Holger Gerdes, Staatskanzlei NRW: p. 20 rechts, p. 27, p. 30 onder, Projektbüro Hermannshöhen, Michael Münch: p. 29 boven, iStockphoto: p. 15 boven, Jupiterimages: omslag 1, Ursula Kaufmann: p. 26 boven, Jürgen Kling, Staatskanzlei NRW: p. 04 boven, p. 09 onder, p. 11, p. 15 onder rechts en links, p. 26 onder, p. 31. boven en onder, omslag 4, Peter Liedtke: omslag 3, p. 05, p. 18 (Montage), p. 25 rechts, Günter Lintl: p. 19, Ministerium für Wirtschaft, Energie, Bauen, Wohnen und Verkehr NRW: p. 04 onder, p. 06, p. 07, p. 08, p. 15 onder rechts en links, p. 24, p. 25 boven en onder, p. 29 onder, p. 30 boven, Shutterstock: p. 09 boven, Manfred Vollmer: omslag 2, Wuppertal Marketing: p. 04 midden

Uitgeefster: Ministerin für Bundesangelegenheiten, Europa und Medien des Landes Nordrhein-Westfalen Stadttor 1 40219 Düsseldorf Conformatie: MALZKORN Kommunikation & Gestaltung GbR, Köln

© 2010 MBEM

Gashouder Oberhausen

Ministerin für Bundesangelegenheiten, Europa und Medien des Landes Nordrhein-Westfalen Staatskanzlei Nordrhein-Westfalen Stadttor 1 40219 Düsseldorf www.europa.nrw.de

Noordrijn-Westfalen ontdekken: het land, de economie, de wetenschap en de cultuur

Recommend Documents