SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 18
Nolet Distillery; het voorbeeld van duurzaam ondernemen Evenals zijn voorvaderen heeft Carel Nolet, vertegenwoordiger van de tiende generatie die leiding geeft aan Nolet Distillery, een ware liefde voor het stokersvak. Zijn zonen Carel Nolet Jr., Executive Vice President van Nolet Spirits U.S.A. en Bob Nolet, Vice President of International Operations, zijn eveneens ingewijd in het distilleervak. Hun authentieke producten, zoals KETEL1 en Ketel One Vodka, worden op de hele aardbol geroemd. Een gesprek met Carel en Bob Nolet over hun passie en het grote succes en last but not least over De Nolet. De hoogste molen ter wereld die bovendien energie levert.
Nolet Distillery is bijzonder. Niet alleen vanwege de eigenzinnige bedrijfs-
exportartikel was de jenever van Nolet al snel wereld-
voering, maar ook dankzij de lange historie van het
wijd bekend. “Mijn grootvader, Joannes Nolet, zette
familiebedrijf. “Het was in 1691 toen Jan Lucasse
in 1898 de eerste stappen in Amerika om in 1902
Nolet neerstreek in Schiedam”, vertelt Carel Nolet
een distilleerderij in Baltimore op te richten. Helaas
over zijn roots. “Jan Lucasse bracht het stokersvak
moest het bedrijf na zeventien succesvolle jaren
over op zijn zoon Jacobus die het ambacht op zijn
sluiten vanwege de roemruchte ‘drooglegging’. De
beurt doorgaf aan de volgende generatie. De
productie van jenever bleef daarmee alleen in
geschiedenis van de familie Nolet kreeg per
Schiedam”, vertelt Carel Nolet.
generatie meer bekendheid; het bedrijf breidde
In navolging van zijn grootvader trok hij echter ook
steeds verder uit. Jan Lucasse startte een traditie
de stoute schoenen aan en breidde het bedrijf in
die drie eeuwen later nog steeds niet is verbroken”,
1992 uit met een vestiging in California U.S.A.. Het
vervolgt Bob Nolet, vertegenwoordiger van de elfde
verschil in zijn bedrijfsvoering is echter dat hij op
generatie die het geheim deelt van het succesvolle
de historische bodem in Schiedam bleef stoken. Zijn
distilleren. Een recept dat met het diepste respect
filosofie hierover: “We blijven stoken op de plek waar
alleen van vader op zoon is doorgegeven. Op de
het bedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels
vraag hoe het voelt om deel uit te maken van zo’n
liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie.”
bijzondere familie(geschiedenis), antwoordt hij nuchter: “Ik ben vooral met de toekomst bezig. We
Vakmanschap
moeten op tijd stappen zetten; innoveren om voort te
Aan het ambacht is de voorbije drie eeuwen weinig
blijven bestaan. En natuurlijk ben ik trots als ik hier
veranderd. Wel is de bedrijfsvoering totaal anders.
rondloop met mijn twee zoontjes. Het is prachtig als
Hoewel we in de distilleerderij nog altijd de op kolen-
je iets op mag bouwen met je familie.”
vuur gestookte koperen distilleerketel nr 1 - waarnaar de producten zijn genoemd - in gebruik zien, treffen we
18
Amerika
daar ook een aantal op gas gestookte distilleerketels
Hoewel de distilleerderij met haar tijd meeging, weken
aan. Er is een hypermoderne bottelarij, om over het
de Noletten nooit af van het traditionele stoken. Als
ingenieuze logistieke proces nog maar niet te spreken.
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
De kranen lopen op rails tussen de acht verdiepingen stellingen die plek bieden aan 7200 palletplaatsen. Halffabrikaten als glas, karton, doppen en etiketten worden er opgeslagen, maar ook de eindproducten die vanaf de Buitenhavenweg worden gedistribueerd.
Pagina 19
“We blijven stoken op de plek waar het bedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie.” 19
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 20
Carel Nolet (rechts) met zijn zoon Bob.
De distilleerderij aan de Hoofdstraat bestelt per
aan warmte-energie door het verhitten van de ketels
computer de benodigde producten uit de opslaghal.
en is er een tekort aan ‘koude-energie’ om te kunnen
Per omgaande komt vervolgens de bestelling vanuit
koelen. Dankzij het LTK-systeem wordt bijvoorbeeld
de Buitenhavenweg via de tunnel aan in de
in de zomersituatie uit een zogenoemde onttrekkings-
Hoofdstraat. Andersom worden de verpakte eind-
bron op 160 meter diepte koude opgepompt, die
producten vanuit de distilleerderij onder het water
gebruikt wordt voor koeling van processen en
door getransporteerd naar het warehouse waar de
gebouwen.” Bob Nolet voegt daaraan toe dat duurzaam-
kranen hun werk doen. Nolet Distillery is daarmee
heid bij innovaties hoog in het vaandel staat.
zijn tijd ver vooruit. “We hebben voor de groei uit
“Duurzaamheid is voor ons een belangrijk uitgangs-
geïnvesteerd”, legt Carel Nolet uit. “Er gaat geen
punt. Wel vanuit een zakelijke beredenering. Duurzaam
dag voorbij, of ik denk na over de toekomst van de
ondernemen baseren wij op de harde cijfers. Idealisme
distilleerderij. Over hoe we kunnen groeien vanuit deze
speelt een rol, maar komt op de tweede plaats.”
historische plek. Dat betekent dat je het gevoel met Schreudersprijs voor tunnel
“Duurzaam ondernemen baseren wij op de harde cijfers. Idealisme speelt een rol, maar komt op de tweede plaats.”
De jaarlijkse groei van meer dan 10% is explosief te noemen. Een mooie ontwikkeling die echter niet alleen om organisatorische veranderingen vroeg, maar ook uitbreiding van de bedrijfspanden met zich meebracht. De jeneverstokerij handhaven en zelfs vergroten in het centrum van de stad betekende
20
de markt moet hebben en investeringen moet over-
tegemoet komen aan zware eisen aan functionaliteit,
wegen die op termijn zijn terug te verdienen. Een
veiligheid en milieu. Het was niet makkelijk om uit
voorbeeld daarvan zijn de energiebesparende en
te breiden op de plek waar Nolet Distillery
milieuvriendelijke systemen. Zo hebben we gekozen
geschiedenis schreef. Maar dankzij de inventiviteit
voor het systeem van Lange Termijn Koude opslag.
van Carel Nolet is dat gelukt. “Veel bouwbedrijven
Tijdens het distilleerproces ontstaat er een overschot
en niet in de laatste plaats architecten van
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 21
Kom-maar-kijken-garantie Geïnteresseerden zijn altijd welkom bij Nolet Distillery. De ‘kom-maar-kijken-garantie’ laat het ambachtelijke productieproces van de authentieke producten zien. De distilleerderij is na afspraak op werkdagen te bezichtigen voor groepen. Voor nadere informatie: telefoon 010 - 246 29 29.
Mourik hebben ons geholpen onze plannen hier te
Kroon op het werk
verwezenlijken”, vertelt Carel Nolet. En dat ging ver.
Na bijna zes jaar bouwen is Nolet Distillery klaar
“Zo ontstond het idee van de tunnel”, vult zoon Bob
voor de toekomst. Begin 2008 kwam Nolet Distillery
hem aan. “We waren in de gelegenheid om industrie-
uitgebreid in het nieuws met de ‘900 miljoen dollar
grond aan de overzijde van de distilleerderij te kopen.
deal’ die het bedrijf maakte met het Britse Diageo,
Mijn vader stelde als voorwaarde dat er dan een
de grootste drankenleverancier ter wereld. De familie
directe verbinding moest komen van de distilleerderij
Nolet richt samen met Diageo een nieuw bedrijf op,
De met de
aan de ene zijde van het water, naar het toen nog
KOW (Ketel One Worldwide) dat de exclusieve rechten
Schreudersprijs
te bouwen logistieke centrum aan de andere zijde
heeft op de distributie van Ketel One. De familie heeft
bekroonde tunnel.
van het water.” De ondertunneling is inmiddels een
een belang van 50% in dit bedrijf, behoudt de rechten
(Foto:
feit en op 31 januari jl. bekroond met de begeerde
op de naam Ketel One en blijft verantwoordelijk
Teo Krijgsman)
Schreudersprijs. De tunnel won het daarmee van
voor de producties. Was deze fantastische deal de
grote projecten als de Amsterdamse metro.
kroon op meer dan drie eeuwen ondernemerschap? Bob Nolet: “Mijn vader heeft Nolet Distillery gebracht tot wat het nu is. Met het eeuwig durend productiecontract dat we hebben met Diageo, heeft hij de distilleerderij voor de komende generaties ‘veilig’ gesteld. Dat betekent echter niet dat we er zijn; we moeten blijven werken aan de toekomst die er dankzij mijn vader goed uitziet.” Molen De Nolet Carel Nolet is zijn tijd ver vooruit. Je zou kunnen zeggen dat hij de Jules Verne onder de distillateurs is. Wat in Nederland Molenland nog nooit vertoond was, realiseerde Carel Nolet. Tegen de distilleerderij 21
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 22
Carel Nolet heeft in de 21ste eeuw bewezen dat het benutten van wind en water waar ons land zo bekend om staat, een nieuw tijdperk is ingegaan. aan liet hij namelijk een windmolen bouwen die
windmolens”, legt Ronald de Heer uit. Hij was een
energie opwekt. Daarmee gaf hij een zeer eigentijdse
van de adviseurs bij de totstandkoming van de
invulling aan de relatie die de distilleerderij al meer
molen. Naast zijn zakelijk inzicht kwam zijn
dan drie eeuwen lang heeft met de Schiedamse
aërodynamische kennis daarbij vaak van pas. “De
branders- of moutmolens. In vroeger tijden draaiden
techniek heeft in deze molen de functie van de
de tientallen molens die toen op de Schiedamse
molenaar overgenomen, maar de windenergie wordt
stadsvesten stonden voor de daarnaast gelegen
hier evenals bij alle historische moutmolens over-
distilleerderijen en branderijen. Dag en nacht voor-
gebracht met vier wieken die elkaar in de kop van de
zagen ze de jeneverindustrie van de grondstoffen
as kruisen.” Wieken overigens die 1200 kilogram per
die nodig zijn om een smaakvolle jenever te kunnen
stuk wegen en niets aan het toeval overlaten. Bij de
stoken. De Nolet (anno 2005) draait om energie bij te
berekeningen van de wieksterkte is uitgegaan van
dragen aan het productieproces in de distilleerderij.
de ontwikkeling van een rotorblad van een moderne windturbine. Elke mogelijke belasting is doorge-
Hoogste ter wereld
rekend. De wieken kunnen zelfs extreme windvlagen,
De Nolet staat met zijn voet in de Buitenhaven en
die maar één keer in de honderd jaar voorkomen,
is in navolging van zijn Schiedamse voorgangers
opvangen. In tegenstelling tot de traditionele houten
gigantisch in zijn maatvoering (de hoogste ter
wieken, zijn de wieken en het hekwerk van De Nolet
wereld), maar vooral de combinatie van ambachtelijk
van kunststof. Door het mooie schilderwerk zijn de
werk en geavanceerde techniek maakt deze windreus
wieken op grote hoogte echter niet van hout te
tot een unicum in de wereld. “Het technisch vernuft
onderscheiden.
dat zich direct onder de molenkap bevindt, zorgt
22
ervoor dat de wieken gaan draaien en hun energie
Rendement
overbrengen. Hoewel de ontwikkeling van dit vol
De buitenkant ziet er in alle opzichten uit als een
automatische regelsysteem is afgeleid van moderne
molen die driehonderd jaar eerder gebouwd had
windturbines, is juist ook uitgegaan van de rand-
kunnen zijn. “In Schiedam is iets fantastisch
voorwaarden en het uiterlijk van traditionele
gebeurd. Dit komt nooit voor. Het was een hele
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 23
De Nolet is met een hoogte van meer dan 42 meter de grootste molen ter wereld. De laagste vloer van de molen steekt 1,7 meter onder water en de voet heeft een doorsnede van 15,50 meter. Het metselwerk van de romp bestaat uit een kleine 400.000 ijsselsteentjes. De aërodynamische wieken hebben het uiterlijk van traditionele wieken. In de kap die tien procent hoger is dan de traditionele Schiedamse brandersmolens, wordt de windkracht omgezet in energie die vervolgens in de distilleerderij wordt gebruikt bij de productie van KETEL 1 Graanjenever en Ketel One Vodka.
Tiende zolder Kap die 360 graden kan draaien met aërodynamische wieken. Negende zolder Niet toegankelijk voor publiek. Hier bevindt zich de installatieruimte voor de elektronische besturing van de molen. Zevende en achtste zolder Deze zolders zijn evenals de zesde verdieping beschikbaar als expositieruimten. Vanaf de zesde zolder is er geen stenen trap meer in de ‘dubbele kegel’ waardoor de ruimtes ook relatief groot blijven. Zesde zolder Hier kan de bezoeker naar de balie buiten, via één van de vier deuren. De deuren gaan echter alleen open, wanneer de bezoeker is aangemeld en de wieken automatisch tot stilstand zijn gebracht. Zolang de wieken draaien, zijn alle deuren naar buiten vergrendeld. Vijfde zolder Vergaderruimte. Vierde zolder Toiletten en technische ruimte waar o.a. de installaties voor airco en verwarming zijn te vinden. Tweede en derde zolder Het theater verdeeld over twee verdiepingen met een balkon, voetverlichting en warm rood interieur. Het podium en de prima akoestiek maken de zaal eveneens geschikt voor lezingen en presentaties. Eerste zolder De vide van de ontvangstruimte met zicht op tafeltjes en stoelen beneden en een plafond met duizenden lichtjes. Op deze verdieping is ook een buitendeur die de bezoeker op de kruidenzolder van de distilleerderij brengt. Begane grond Ontvangstruimte voor relaties van Nolet Distillery met daarin o.a. een presentatie waarop te zien is hoeveel energie er op dat moment wordt geproduceerd door de molen. Hiervandaan kun je met de stenen trap of de lift omhoog tot en met de balie. Kelder Toiletten, technische installaties en liftschacht.
23
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:07
Pagina 24
exercitie om een molen te bouwen die er aan de
kast heeft heel wat voeten in aarde gehad”, vertelt
buitenkant als een monument uitziet, maar binnen-
Ronald de Heer. “De tandwielkast is namelijk gekoppeld
in uiterst modern is”, vindt dr. Gerard van Bussel. Hij is
aan de as die schuin, onder een hoek van dertien
werkzaam bij de sectie Windenergie van de TU in
graden, in de molenkap is gesitueerd. Dat betekent
Delft, en adviseerde eveneens bij de totstandkoming
dat ook de tandwielkast schuin staat. Dat heeft de
van De Nolet. Gerard van Bussel onderzoekt als uni-
nodige hoofdbrekens opgeleverd! Denk alleen maar
versitair hoofddocent Windenergie de meest geavan-
aan de oliesmering.” Die schuine hoek was echter
ceerde windturbines, maar koestert als gediplomeerd
niet het meest gecompliceerde probleem bij het
molenaar veel bewondering voor een ‘ouderwetse’
ontwerp. De tandwielkast wijkt namelijk totaal af van
Hollandse molen. “De molen is zo ontworpen dat
de exemplaren die in windturbines worden gebruikt.
deze even snel draait als de andere Schiedamse
Dat heeft alles met de draairichting van de molen te
molens en is ook in dat opzicht in harmonie. Het
maken. De Nolet, draait evenals alle traditionele wind-
verschil is eigenlijk pas binnen in de molen te zien.
molens, tegen de richting van de klok in, in tegen-
Daar wordt via de stalen as en de tandwielkast de
stelling tot de moderne windturbines.
windkracht direct omgezet in elektriciteit. Wat aan de
Een van de andere molenonderdelen die de ‘hersens’
buitenzijde nauwelijks opvalt, alleen een expert her-
vormen in de kap, is de inductiegenerator. De convertor
kent het verschil, is de stroomlijn van de wieken.
die achter de generator wordt geschakeld, zet lage
Daarvoor zijn profielen gebruikt die ontwikkeld zijn
windsnelheden om in een variabel toerental en hoge
voor moderne windturbines. Door deze aanpassingen
windsnelheden in een constant toerental, zodat er
heeft De Nolet een rendement dat vier keer zo hoog is
50 hertz van goede kwaliteit aan het elektriciteitsnet
als bij een traditionele molen.”
kan worden geleverd. Ronald de Heer legt uit dat bij een te hoog toerental de remtippen op de wieken
Beelden van het interieur van molen De Nolet. 24
Brein van de molen
automatisch in werking treden. “Dan worden de rem-
In het brein van de molen wordt de windkracht
kleppen geactiveerd, waardoor ze de zogenaamde
omgezet in energie. De stalen as (in plaats van giet-
omstroming van de wieken door de wind verstoren
ijzer in traditionele molens) verbindt de wieken met
en de weerstand vergroten. Het is een mechanisch
de tandwielkast. “Het ontwikkelen van die tandwiel-
remsysteem dat ook bij moderne windturbines wordt
SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo
07-08-2008
16:08
Pagina 25
Windenergie Windenergie is na bio-energie de belangrijkste duurzame energiebron. Momenteel hebben we in Nederland bijna 2.000 nieuwe windturbines in gebruik. Het gebruik van duurzame stroom wordt door de Europese Unie en de nationale overheid gestimuleerd. In 2020 moet éénvijfde van de stroom in Noordwest-Europa uit buitengaatse windparken komen.
toegepast. Overigens kent De Nolet in totaal drie
steentjes de sfeer van buiten naar binnen. De strakke
remsystemen. Naast deze mechanische rem zitten er
wanden en doorkijkjes van de binnenste kegel maken
ook computergestuurde hydraulische remschijven op
daarentegen een verbinding met de ruimtes in de
de as, die de molen stil kunnen zetten. En om zeker-
molen. Het trappenhuis geeft met ramen naar buiten
heid voor alles te hebben, heeft de hoofdas een
zicht op de Waterweg, de distilleerderij en Schiedam.
mechanische rem die bestaat uit drie klemremmen.
De doorkijkjes naar binnen laten een totaal ander
Populair gezegd heeft de molen een drievoudig
beeld zien: van een theater tot een ontvangstruimte
uitgevoerd ‘foolproof’ remsysteem.”
met vide. Je loopt er tussen twee werelden in. Het vroeger en nu worden er op een spannende manier
Twee werelden
samengebracht.
Last but not least was ook de inrichting van deze molen een uitdaging. Geen muur die recht is en ronde
Molinologisch eindstadium
vloeroppervlakten. In plaats van smalle houten ladders,
De Nolet heeft iets surrealistisch. Het is een futu-
verbinden een lift (!) en stenen trappen de zolders
ristische molen, maar wel één die gekoppeld is aan
(zoals de verdiepingen in een molen worden genoemd)
het verleden. Stilistisch is het mooie van vroeger
van De Nolet. Het was voor de ontwerpers (architecten
bewaard. Technisch is in alle opzichten het (molen)-
van Mourik) niet makkelijk om een lift te maken
wiel opnieuw uitgevonden. Daarbij is een beroep
langs de schuine en ronde molenwand. Maar ook de
gedaan op de eeuwenlange ervaring van Hollandse
trappen zijn bijzonder; ze doen denken aan een kasteel
bedrijven. Carel Nolet heeft in de 21ste eeuw bewezen
of een kerktoren. De (dubbele) trappen die eerst in
dat het benutten van wind en water, waar ons land
beton zijn gegoten en vervolgens zijn bekleed met
zo bekend om staat, een nieuw tijdperk is ingegaan.
karakteristieke ijsselsteentjes, slingeren tussen twee
De aanleg van een tunnel is een waterbouwkundig
‘kegels’ door en zorgen ervoor dat deze veilige routes
staaltje en ook de molen steekt met kop en schouders
bieden bij rondleidingen. Daarnaast vormen ze een
uit in hightech. Wanneer je op de flatscreens in De
mooie overgang tussen de historische buitenzijde
Nolet de snelheden van de draaiende wieken afleest
en het moderne interieur. De tussenruimte van de
en de daarbij behorende (duurzame) energiewinsten,
kegels haalt door de ambachtelijk gemetselde ijssel-
weet je dat dit het molinologisch eindstadium is... 25
