NMBS & U
Brussel 27 03 2014
Inhoud • NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit • De grote principes van het vervoersplan 2014 (film) • Evolutie van de mobiliteit per trein in Brussel • Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit
2
Structuur spoorwegen in België
4
De nieuwe NMBS als B2C
De reiziger staat centraal Treinaanbod
NMBS staat als enige rechtstreeks in contact met de reiziger (B2C)
Infrabel levert diensten aan de spooroperatoren (B2B)
Kwaliteit dienstverlening
Informatie aan de klant
Onthaal in alle stations en onbewaakte stopplaatsen
Security
Tarieven van het reizigersvervoer per spoor: een internationale benchmark
Het tarief in België is relatief laag Gemiddelde prijs van een biljet 2de klasse €/rkm
Bron: UBS 2012, Wealth Management Research, Prices and Earnings, A comparison of purchasing power around the globe
5
Resultaten NMBS 2012
6
Kostendekkingsgraad per type verbinding
Thalys > 100%
IC 65%
MIVB 35,7%
Omnibus 22%
Hoe korter de afstand, hoe lager de kostendekkingsgraad
7
8
NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit
Reizigers nationaal 223,3 mln.
Reizigers internationaal 7,86 mln.
Stations en stopplaatsen 550
Treinen per weekdag 3.700
9
Evolutie van het aantal zitplaatsen 1990-2013 Evolutie van het aantal zitplaatsen
2017-2025 + ongeveer 145.000 zitplaatsen
Indienststelling MS 96 MW 41
M 6 (2) M 6 (1)
Desiro
Mobiliteit per trein: explosieve groei t.o.v. ander vervoer
Groei verkeer 1995 – 2012 (in reizigers-km, nationaal + internationaal)
• trein + 60% • alle vervoerswijzen + 22% • weg + 19%
10
11
Keerzijde groei mobiliteit (weg)
De keerzijde van de groei op de weg: de files De Europese steden met de meeste files (verloren uren in de files) in 2013: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Brussel (83u) Londen (82u) Antwerpen (78u) Rotterdam Stuttgart Keulen Milaan Parijs Gent (54u) Karlsruhe
Gemiddelde België: 58u
Bron: studie Inrix
Mobiliteit per trein: concentratie vraag op weekdagen tijdens de piek Instappende reizigers 160000
SEMAINE Week WEEK
Zaterdag SAMEDI ZATERDAG Zondag ZONDAG DIMANCHE
140000
120000
100000
Treinaanbod moet ochtendpiek kunnen verwerken
80000
60000
40000
20000
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ochtendpiek: max. aantal reizigers tussen 6u – 9u
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Avondpiek: max. aantal reizigers tussen 15u – 19u
21
22
23
12
Concentratie van het verkeer
13
850.000 opstappende reizigers op een weekdag, voor 550 stations en stopplaatsen 80% van de reizigers in 80 stations (15%)
Aandeel van het verkeer
Gecumuleerde verdeling van de opstappende reizigers per station (2010)
25 stations (5%) 80 stations (15%) +/- de belangrijkste stations van het beheerscontract
550 stations (100%)
0,5% van de reizigers 76 stopplaatsen (14%)
14
NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit
Aandeel van de trein in de woon-werkverplaatsingen van en naar Brussel
Source: SEE 2001
Oudenaarde
72%
Brugge
70%
Zottegem
68%
Gent
67%
Oostende
67%
Kortrijk
61%
Luik
57%
Bergen
47%
Leuven
46%
Mechelen
44%
Charleroi
42%
Keerzijde groei mobiliteit (spoor)
De forse groei van het spoorverkeer is één van de factoren die de stiptheid onder druk zetten. Stiptheid van de reizigerstreinen in binnenlands verkeer
15
Uitdagingen op korte termijn: betere stiptheid & kwaliteit
Raming vertragingsoorzaken
16
Hoe stiptheid verbeteren op korte termijn?
1 Beschikbaarheid en betrouwbaarheid van het rollend materieel verbeteren
2 Storingen aan het infrastructuurnetwerk verminderen 3 Sensibiliseringsacties 4 Verbetering operationele samenwerking tussen Infrabel en NMBS 5 Beperken van de gevolgvertragingen
6 Implementatie transportplan 12/2014 > robuustheid
17
Inhoud • NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit • De grote principes van het vervoersplan 2014 (film) • Evolutie van de mobiliteit per trein in Brussel • Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit
18
19
Film vervoersplan
Structuur van het plan
Beperkingen: •
groei van het aantal reizigers
•
limieten van het aanbod en de capaciteit bereikt op sommige plaatsen op het net
•
beperkte exploitatiemogelijkheid (enkel spoor, verwijdering van uitwijksporen enz.)
Principes: •
gecadanceerde (klokvaste) dienstregeling
•
homogene spreiding van de treinen van hetzelfde type
•
symmetrie (identieke aansluitingstijden H/T),
•
max. 2 verschillende types materieel per relatie,
•
meer realistische aansluitingstijden enz.
20
Robuustheid
Normen afgesproken tussen NMBS en Infrabel voor een robuuster plan verbeterde stiptheid
• Veiligheid • Naleven van de veiligheidsnormen (ETCS, TBL1+ enz…) en van de nog striktere procedures
• Buffertijd voor de werken •
Infrastructuurwerken voor het behoud (onderhoud, herstellingen en modernisering) en de uitbreidingen van de capaciteit, de veiligheid en de snelheid
• Noord/Zuid-verbinding •
+ 2 minuten in de Noord-Zuidverbinding
21
Robuustheid
• Stops in de stations • Nieuwe stops op bepaalde lijnen • Langere stops in bepaalde stations •
Type materieel (deuren bv.)
•
Meer reizigers = langere op- en afstaptijden
•
Andere reizigersbewegingen zoals groepen, fietsen, PBM, enz.
• Materieel • Indienststelling van specifiek materieel (bv. dubbeldekker) zwaarder trager • Samenstelling van het materieel: langer zwaarder trager • Verschillende types materieel op bepaalde lijnen (verschillende kenmerken) • Rittijd rekening houdend met het meest benadeelde materieel
22
23
Rittijden
Doelstelling van het plan: realistischere rittijden
-1% Gemiddelde commerciële snelheid van alle treinen •
Daling met minder dan 1%
+3,3% 100 belangrijkste koppels oorsprong/ bestemming •
Gemiddelde verlenging van de duur met 3,3 % (60’ 62’)
24
Typologie treinen
Vandaag
IC
IR
L
P
L/GEN
P
GEN/L Zelfde stops
Morgen
IC
> Geen afschaffing bediening!
Zelfde stops
Inhoud • NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit • De grote principes van het vervoersplan 2014 (film) • Evolutie van de mobiliteit per trein in Brussel • Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit
25
Mobiliteit per trein tussen de provincies en Brussel (cijfers gebaseerd op verkoop treinkaarten en biljetten, cijfers 2012)
26
Inhoud • NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit • De grote principes van het vervoersplan 2014 (film) • Evolutie van de mobiliteit per trein in Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit
27
Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • GEN – aanbod • Bediening Brussels Airport • Treinaanbod tussen de provincies en Brussel
28
Instappende reizigers in Brussel op een weekdag (cijfers 2012)
31 stations
29
GEN-aanbod • NMBS wil het tussentijdse GEN-aanbod, zoals gevraagd door de federale overheid, realiseren. • NMBS werkt samen met MIVB, TEC en De Lijn een gecoördineerd, geïntegreerd en gedetailleerd meerjarenplan uit voor de indienststelling. • Grote principes GEN: o tijdens de spits: 4 treinen/uur (1 om het kwartier) o tijdens de daluren: 2 treinen/uur (1 om het halfuur) o bediening gedurende 17u per weekdag o inzet van aangepast en performant materieel o elke GEN-relatie bedient minstens een van de volgende bestemmingen: NZV, Europese wijk, Brussels Airport
Bediening (treinen/uur) voorzien in het tussentijds scenario 2015 dat we zullen verwezenlijken tegen 2018 GEN basis
GEN spits
L25 Mechelen-NZV
1
2
L36 Leuven-NZV
2
4
L161 LLN-Ottignies-NZV (of Schaarbeek)
3
6
L124 Nivelles-NZV (West)
2
4
L124-Schuman
1
2
L96 Braine-le-Comte-NZV
2
4
L123-L94 Geraardsbergen-Enghien–Halle
2
4
L50A Denderleeuw-NZV
2
4
L50 Aalst-West (Zuid)
2
4
L50 Aalst-Jette-Schuman
1
2
L60 Dendermonde-West (Zuid)
2
4
L26 Halle-Mechelen
2
4
L89 Zottegem-Denderleeuw
2
4
L90 Geraardsbergen-Denderleeuw
2
4
L139 Leuven-Ottignies
1
2
L140 Ottignies-Fleurus
1
2
L36c Diabolo
1
2
Tussentijds scenario 2015
31
Productie van 13.6 mln treinkm/ jaar mits financiering voor bijkomend exploitatietekort
Integratie van het GEN-aanbod in het vervoersplan 12/2014
Integratie van het GEN-aanbod in het vervoersplan 12/2014
34
35
36
8,9 mln. tr-km
GEN-aanbod 12/2014: gecadanceerd + P
Vervoersplan december 2014
GEN basis
GEN spits
L25 Mechelen-NZV
2
3
L36 Leuven-NZV
2
2
L161 LLN-Ottignies-NZV (Schaarbeek)
2
4
L124 Nivelles-NZV
2
2
L124-L26-L161
1
2
Aalst-L161-L26-Halle
1
1
L96 Braine-le-Comte-NZV
2
3
L123-L94 Geraardsbergen Enghien - NZV
1
2
L50A Denderleeuw-NZV
1
3
L50 Aalst-Jette-NZV–West
1
1
L60 Dendermonde-(West)-NZV
2
3
L26 Halle-Schuman
3
3
L26 Schuman-Mechelen
2
2
L89 Zottegem-Denderleeuw
1
2
L90 Geraardsbergen-Denderleeuw
1
4
L139 Leuven-Ottignies
2
4
L140 Ottignies-Fleurus
1
2
L36c Diabolo
1
1
37
8.9 mln. tr-km/jaar, 65% tussentijds scenario 2015 waarvan 73 % van de tr-km met Desiro’s
Mogelijke uitbreiding GEN-aanbod vanaf 12/2016
• Verlenging van de gemiddelde amplitude met één uur op weekdagen (16u 17u)
• Uitbreiding van de piekperiode: van 4u naar 6u per dag • Meer treinen tijdens het weekend zodat weekendaanbod identiek is aan aanbod tijdens de daluren (momenteel rijdt er tijdens het weekend 1 trein/uur, tijdens de daluren is dat meestal 2 treinen/uur)
12.3 mln. treinkm/jaar, of 90 % van het tussentijds scenario 2015 Bijkomend exploitatietekort te financieren
Uitbreiding infrastructuur in 12/2015 en 12/2016
• Tunnel Schuman-Josaphat voorzien door Infrabel tegen 12/2015. Aanpassing van de bediening L. 26 (Halle – Brussel-Luxemburg – Vilvoorde – Mechelen): 4 bijkomende treinen tijdens de spits, dit wil zeggen 2 treinen via de tunnel Schuman-Josaphat (met stop in Mouterij) en 2 treinen via Delta en Merode (met stop in Arcaden). • 4 sporen op L. 50A (Gent – Brussel-Zuid) tegen 12/2016 (na renovatie van de centrale sporen). Gebrek aan capaciteit in de Noord-Zuidverbinding: bijkomende GEN-treinen (2 tijdens daluren en 4 tijdens spits) op de L. 50A hebben als eindbestemming Brussel-Zuid of worden omgeleid naar L. 28 (Brussel-West). Ter studie.
12/2015: verbeterd aanbod dankzij tunnel Schuman-Josaphat
12/2016: verbeterd aanbod dankzij 4 sporen L. 50A
42
Rollend materieel en productie 12/2014
GEN-verbindingen
Type materieel
GEN-A ’s Gravenbrakel - Brussel - Leuven
MS 08 (Desiro)
GEN-B ’s Gravenbrakel - Brussel - Leuven
MS 08 (Desiro)
GEN-C Brussel-Zuid - Ottignies
MS 08 (Desiro)
GEN-D Dendermonde – Brussel-West – Brussel - Aalst
MS 08 (Desiro)
GEN-E Nijvel – Brussel – Antwerpen-Centraal
MS 08 (Desiro)
GEN-F Ottignies – Waver - Leuven
MS 08 (Desiro)
GEN-G Ottignies – Waver - Leuven
MS 08 (Desiro)
GEN-H Nijvel – Brussel - Antwerpen
MS 08 (Desiro)
GEN-I Halle – Mechelen
MS 86 (Sprinters)
GEN-J Brussel-Zuid – Ottignies – Louvain-La-Neuve
MS 08 (Desiro)
GEN-K Halle – Brussel-Luxemburg
MS 86 (Sprinters)
GEN-L Mechelen - Brussel-Luxemburg
MS 86 (Sprinters)
GEN-M Denderleeuw – Geraardsbergen – Schaarbeek
MS 08 (Desiro)
GEN-N Halle – Brussel-Luxemburg – Aalst
MS 08 (Desiro)
GEN-O Oudenaarde – Brussel – Dendermonde
MS 08 (Desiro)
GEN-P Ottignies – Louvain-La-Neuve
MS 08 (Desiro)
GEN-Q Ottignies – Louvain-La-Neuve
MS 08 (Desiro)
Sommige bijkomende treinen tijdens de spits rijden nog niet met Desiromaterieel
Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • GEN – aanbod • Bediening Brussels Airport • Treinaanbod tussen de provincies en Brussel
43
Bediening Brussels Airport: vandaag (IR/IC: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag / niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
IR i De Panne – Gent – Brussel – Brussels Airport – Mechelen – Antwerpen IR h Gent – Aalst – Denderleeuw – Brussel – Brussels Airport IR j Quévy – Bergen – s’ Gravenbrakel – Halle – Brussel – Brussels Airport IC Q Landen – Tienen – Leuven – Brussels Aiport – Mechelen – Antwerpen IR o Leuven – Brussels Airport – Brussel
44
Bediening Brussels Airport: morgen (IC: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag / niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
IC 06 Doornik – Brussel – Brussels Airport – Brussel – Bergen IC 08 Antwerpen – Brussels Airport – Leuven – Hasselt IC 23 Brugge – Brussel – Brussels Airport – Brussel – Kortrijk – Oostende IC 29 De Panne – Gent – Aalst – Brussel – Brussels Airport – Leuven – Landen Benelux IC 17 Charleroi – Eigenbrakel – Brussel-Luxemburg – Brussels Airport – Brussel-Luxemburg – Ottignies – Namen – Dinant (12/2015)
45
Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • GEN – aanbod • Bediening Brussels Airport • Treinaanbod tussen de provincies en Brussel
46
Treinaanbod tussen de provincies en Brussel Verhouding van het aantal reizigers op de belangrijkste assen rond Brussel t.o.v. het aantal IC-verbindingen (huidige situatie)
Doelstelling: overbezetting van de treinen richting Ottignies en Gent verminderen
47
Treinaanbod tussen de provincies en Brussel Verhouding van het aantal reizigers op de belangrijkste assen rond Brussel t.o.v. het aantal IC-verbindingen (project 12/2014)
2 assen versterkt met IC-treinen: L. 50A naar Gent en L. 161 naar Namen
48
IC/GEN/L/P-verbindingen tussen Waals-Brabant en Brussel
49
(IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L/RER Train P
Ottignies Louvain-la-Neuve
Wavre
IC/IR 2 IC + 1 IR 1 IR
Nu GEN/L 1L
P 4
1 L + 1 L met aansluiting
2 L met aansluiting in Ottignies
IC 3 IC
12/2014 GEN/L 2 GEN 1 GEN + 2 GEN met aansluiting
1 Wavre-Schaarbeek
2 GEN met aansluiting in Ottignies
P 4
IC/GEN/L/P-verbindingen tussen Waals-Brabant en Brussel (IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L/RER Train L (1 train/2h) Train P
Tubize
IC/IR 1 IR
Nu GEN/L 2L
P 3
IC 1 IC
12/2014 GEN/L 2 GEN
P 1
50
IC/GEN/L/P-verbindingen tussen Waals-Brabant en Brussel
51
(IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L/RER Train P
Nu IC/IR
GEN/L
P
Nivelles
2 IC + 1 IR
1L
4 + 1 richting BXL-LUX
Braine-L'Alleud
2 IC + 1 IR
1 L + 1 L richting BXL-LUX
2 + 1 richting BXL-LUX
12/2014 IC GEN/L P 2 IC + 1 IC 2 GEN 2 richting BXL-LUX 2 IC + 1 IC 2 GEN 2 + 1 richting BXL-LUX richting BXL-LUX
52
IC/P-verbindingen tussen Luik en Brussel (IC: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen) Nu
Liège Ans Ans/Waremme
IC/IR
P
IC
P
2 IC via hsl + 1 IC via Waremme
2 via Waremme
2 IC via HSL + 1 IC via Waremme
2 via hsl + 1 via Waremme
1 IC (1/dag) via hsl 1 IC via L. 36
Angleur/ Pepinster Verviers/ Welkenraedt Visé Gouvy
12/2014
1 IC via hsl
2 via hsl 2 via L. 36
1 IC via L. 36
1
1 IC via hsl
1 via Waremme
2 IC via hsl
1 L met aansluiting via hsl 1 IC via hsl
Train IC
Train IC (1 train/2h) Train P
1 via L. 36
2 via hsl 1 IC met aansluiting in Luik
53
IC/L/P-verbindingen tussen Luxemburg en Brussel (IC/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Arlon/Libramont Marbehan Jemelle/Marloie Virton Bertrix
Nu IC/IR 1 IC + 1 IC+ (3x/dag) 1 IC 1 IC aansluiting in Libramont aansluiting in Libramont
GEN/L
P 1 1 2
12/2014 IC 1 IC + IC+ (3x/dag) 1 IC 1 IC aansluiting in Libramont aansluiting in Libramont of Namur
GEN/L
P 1 1 2
54
IC/ GEN/ P-verbindingen tussen Namen en Brussel (IC/GEN: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag / P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu IC/IR
GEN/L
12/2014 P
IC
Namur
2 IC
2
3 IC
Andenne
1 IC
1
1 IC + 1 IC met aansluiting in Namur
Dinant
1 IC
1 met aansluiting
1 IC
GEN/L
P 2
1 L met aansluiting
IC/GEN/L/P-verbindingen tussen Oost-Henegouwen en Brussel (IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L/RER Train P
Nu IC/IR
GEN/L
12/2014 P
IC
GEN/L
P
Mouscron
1 IC + 1 IR
1
1 IC
1 + 1 met aansluiting in Tournai
TournaiLeuze-Ath
1 IC + 1 IR
2
2 IC
2
Silly
1 IR
2
2 IC
2
1 IR
2 met aansluiting in Ath
Lessines
1 L met aansluiting op IC in Ath
1 met aansluiting in Ath
55
56
IC/GEN/L/P tussen Mons/ région du Centre en Brussel (IC//GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L/RER Train L (1 train/2h) Train P
Nu IC/IR
GEN/L
12/2014 P
IC
3
2 IC
Mons
1 IC + 1 IR
Quévy (ganse piek)
3 IR
2 + 1 met aansluiting
Jurbise Binche
1 IR 1 IR
2 1
2 IC 1 IC
GEN/L
P 2 (geen verlies van P-treinen naar Brussel: andere spreiding dienstregeling)
2L
2 + 2 met aansluiting 2 1
IC/L/P-verbindingen tussen Charleroi en Brussel (IC/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L Train P
Nu
IC/IR
Charleroi richting Brussel-Zuid Charleroi richting BrusselLuxemburg
2 IC
RER/L
12/2014
P
IC
RER/L
P
3
2 IC
2
1 rechtstreeks + 1 met aansluiting in BraineL'Alleud
1 IC
1 met aansluiting in Braine-l'Alleud
57
IC/GEN/L – tussen Vlaams-Brabant en Brussel
58
(IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
IC-trein L-trein P-trein
Nu
Leuven
12/2014
IC/IR
GEN/L
IC
GEN/L
4 IC + 1 IR
2L
5 IC
2 GEN
Diest - Aarschot
1 IC
1 IC
Landen-Tienen
2 IC
3 IC
P-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (P : meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu
12/2014
P
P
Leuven
5
4
Diest-Aarschot
2
1
Landen-Tienen
5
4
59
IC/GEN-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (IC/GEN: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L Train P
Nu
12/2014
IC/IR
GEN/L
IC
GEN/L
Halle
3 IR
6L
4 IC
6 GEN
Sint-Genesius-Rode
1 IR
2L
1 IC
2 GEN
Groenendaal
1L
1 GEN
60
P-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (P : meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu
12/2014
P
P
Halle
1
2
Sint-Genesius-Rode
2
2
Groenendaal - Brussel (in beide richtingen)
1
1
61
IC/GEN-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (IC/GEN: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L Train P
Nu
Liedekerke
12/2014
IC/IR
GEN/L
IC
GEN/L
1 IC + 1 IR
1L
2 IC
1 GEN
Opwijk
2L
2 GEN
Ternat
1L
1 GEN
62
P-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (P : meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu
12/2014
P
P
Liedekerke
5
4
Opwijk
1
1
Ternat
2
1
63
IC/GEN/P-verbindingen tussen Vlaams-Brabant en Brussel (IC/GEN: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P : meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Train IC Train L Train P
Nu
Vilvoorde
12/2014
IC/IR
GEN/L
P
IC
GEN/L
P
1 IC + 2 IR
5L
2
3 IC
4 GEN
1
64
65
IC/P-verbindingen tussen Limburg en Brussel (IC : gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P : meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu IC/IR
12/2014 GEN/L
P
IC
GEN/L
P
Hasselt
2 IC
3
2 IC
2
Tongeren
1 IC
1
1 IC
1
Genk
1 IC
1
1 IC
1
66
IC/GEN/L/P-verbindingen tussen Antwerpen en Brussel (IC/GEN/L: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu
12/2014
IC/IR
GEN/L
Antwerpen
2 IC + 3 IR + 1 Benelux
2L
Mechelen
3 IC + 3 IR + 1 Benelux
4L
Turnhout - Herentals
1 IC
Essen
1 IC
Kontich
P
IC
GEN/L
4 IC + 1 Benelux
2 GEN
2
5 IC + 1 Benelux
4 GEN
1
1 IC
Mortsel-Oude-God
IC-treinen GEN/L-treinen P-treinen
2 IR
2 GEN 2 IC
1 1
1 IC 2L
P
67
IC/GEN-verbindingen tussen Oost-Vlaanderen en Brussel (IC/GEN: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Nu
12/2014
IC/IR GEN/L Gent via L. 50A Gent via Aalst Aalst Denderleeuw via L. 50A Denderleeuw via Jette Sint-Niklaas
IC
2 IC + 1 IR
4 IC
2 IC
2 IC
1 IR + 1 IC 2 IC + 1 IR
2L
2 IC
2 GEN
1L
3 IC
1 GEN
2L 1 IC
Dendermonde
1 IC
Oudenaarde Zottegem
1 IC 1 IC
GEN/L
2 GEN 1 IC
2L
1 IC
2 GEN
1L
1 IC 1 IC
1 GEN 1 GEN
68
P-verbindingen tussen Oost-Vlaanderen en Brussel (P : meest representatieve piek / niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
Gent
Aalst
Nu
12/2014
P
P
4 via L. 50A
3 via L. 50A
2 via Aalst en L. 50A
2 via Aalst en L. 50A
2 via L. 50A
2 via L. 50A 1 via Jette
Denderleeuw
6 via L. 50A
5 via L. 50A
1 via Jette
1 via Jette
Dendermonde
1
1
Oudenaarde
3 via L. 50A
2 via L. 50A
Zottegem
4 via L. 50A
3 via L. 50A
1 via Jette Geraardsbergen
1
1
69
IC/P-verbindingen tussen West-Vlaanderen en Brussel (IC: gecadanceerd aanbod gedurende heel de dag/ P: meest representatieve piek/ niet-exhaustieve lijst stopplaatsen)
IC-treinen P-treinen
Nu IC/IR 2 IC 1 IC 1 IC
Brugge Oostende Kortrijk Waregem Knokke/Blankenberge 1 IC De Panne 1 IR via L. 50 A Poperinge 1 IC
12/2014 P 2 2 3 2
1
IC 3 IC + 1 IC via Kortrijk 1 IC + 1 IC via Kortrijk 2 IC 1 IC 1 IC 1 IC via Aalst
P 1 1 2 1
1 1
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014 Waals-Brabant: •
De verbinding met Brussel voor de lijn tussen Charleroi en Ottignies gebeurt via overstap. Hetzelfde geldt voor de verbinding Waver-Brussel
Henegouwen: •
Moeskroen verliest een rechtstreekse IC-verbinding naar Brussel
Luxemburg/Namen: •
Langere rittijden naar Brussel
Namen: •
Dinant, Yvoir, Godinne, Lustin en Jambes verliezen rechtstreekse verbinding met NZV
Luik:
•
Tijdens het weekend: de relatie Waremme – Brussel met een overstap in Landen
•
Afschaffing van de rechtstreekse P-trein tussen Huy en Brussel-Zuid (overstap in Namen)
70
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014
Vlaams-Brabant: •
De rechtstreekse P-trein vanuit Wezemaal, Zichem, Testelt en Langdorp naar Brussel valt weg. Reizigers uit Zichem, Testelt en Langdorp hebben een sneller alternatief via overstap in Aarschot
•
De rechtstreekse piekuur-verbinding vanuit Wespelaar-Tildonk, Haacht, Boortmeerbeek naar Brussel valt weg
Oost-Vlaanderen/West-Vlaanderen:
•
Rechtstreekse P-trein verbinding Geraardsbergen – Ninove – Denderleeuw – Brussel valt weg
•
Geen verbinding meer vanuit Kwatrecht naar Brussel, wel verbinding vanuit Kwatrecht naar Dendermonde en Mechelen
•
Geen P-trein meer tussen Sint-Niklaas – Gent-Dampoort – Melle – Brussel
•
Poperinge verliest IC-verbinding naar Brussel
•
De Panne verliest snelle IC-verbinding naar Brussel
71
72
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014 •
Brussels Airport: rechtstreekse verbinding met meer steden
Waals-Brabant: •
Ottignies: 1 bijkomende IC-verbinding naar Brussel
•
Nivelles en Lillois: gecadanceerde verbinding met Brusselse Europese wijk
Henegouwen: •
2 IC-verbindingen per uur tussen Silly en Brussel
•
Doornik en lijn 94 zijn verbonden met Brussels Airport
•
2 IC-relaties tussen Jurbise en Brussel
•
La Louvière-Sud: betere aansluitingen naar Brussel
•
betere spreiding van de treinen van Bergen naar Brussel (elke 30 minuten)
•
1 nieuwe IC-verbinding tussen Charleroi en Brussel-Luxemburg
•
vanuit Charleroi: 3 IC-verbindingen naar Brussel, waarvan 2 naar NZV en 1 naar BrusselLuxemburg. Stoppen alle 3 in Marchienne-au-Pont
73
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014 Luik:
• •
Welkenraedt-Verviers-Luik: elk uur 2 rechtstreekse IC-verbindingen naar Brussel elk uur een rechtstreekse IC-verbinding tussen Pepinster/ Angleur en Brussel
•
vanuit Visé, Luik, Ans: 2 snelle P-verbindingen via HSL
Namen: •
Namen/Gembloux: 3 gecadanceerde verbindingen naar Brussel (waarvan 1 naar Schaarbeek)
74
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014 Vlaams-Brabant: •
4 snelle IC-verbindingen per uur tussen Leuven en Brussel: IC 01: Eupen-Luik-Leuven-Brussel-Gent-Brugge-Oostende IC 03: Genk-Hasselt-Landen-Leuven-Brussel-Gent-Knokke/Blankenberge IC 12: Welkenraedt-Luik-Leuven-Brussel-Gent-Kortrijk IC 14: Luik-Leuven-Brussel-Mons-Quiévrain
•
2 nieuwe IC-verbindingen tussen Brussel en Brussels Airport
•
elk uur een snellere IC-verbinding vanuit Diest en Aarschot naar Brussel, via bocht van Leuven (in de piek: 2 treinen per uur)
•
elk uur rechtstreekse IC-verbinding vanuit Diest en Aarschot naar Brussels Airport. Tijdens het weekend ook vanuit Zichem, Testelt, Langdorp
•
elk uur een extra IC-verbinding tussen Diegem en Brussel
•
bijkomende IC-verbinding tussen Halle en Brussel
75
Belangrijkste aanpassingen treinaanbod 12/2014 Oost-Vlaanderen / West-Vlaanderen: •
4 snelle IC-verbindingen per uur tussen Gent en Brussel: IC 01: Oostende-Gent-Brussel-Leuven-Luik-Eupen IC 03: Knokke/Blankenberge-Gent-Brussel-Leuven-Landen-Hasselt-Genk IC 12: Kortrijk-Gent-Brussel-Leuven-Luik-Welkenraedt
IC 23: Brugge-Gent-Brussel-Brussels Airport-Brussel-Kortrijk-Oostende •
Rechtstreekse GEN-verbinding vanuit Iddergem – Okegem – Ninove – Eichem – Appelterre- Zandbergen – Idegem – Schendelbeke naar Edingen – Halle – Brussel
•
Poperinge en De Panne: 2 rechtstreekse snelle P-treinen naar Brussel
Antwerpen: •
betere spreiding van de IC-treinen tussen Antwerpen en Brussel
Limburg: •
snelle verbinding vanuit Tongeren/Hasselt naar Brussel via bocht van Leuven
Algemene conclusie Het nieuwe plan: • geldt voor 3 jaar • houdt rekening met bottlenecks op het net (nood aan robuuster plan) • maakt betere stiptheid mogelijk door integratie veiligheid / extra stops / werken • biedt versterkt aanbod op piekmomenten en aangepast aanbod bij mindere vraag continue opvolging aantal reizigers • verlengt de gemiddelde rittijden licht (+ 3,3% voor de 100 belangrijkste koppels oorsprong/bestemming en voornamelijk vanwege werken) • biedt minder fragiele overstappen verbeterde betrouwbaarheid • gaat uit van een status quo van de capaciteit van de infrastructuur • integreert de exploitatiebeperkingen op het netwerk (werken) en van het treinmaterieel
1.
Integratie budgettaire beperkingen
2.
Productieniveau in trein-km is constant
3.
Productieniveau in zitplaatsen-km stijgt
4.
Reizigersgroei wordt opgevangen door optimalisering van de capaciteit van de treinstellen (binnen de beperkingen)
76
Algemene conclusie
Beter aanbod en beter na te komen afspraken qua dienstregelingen
De klant krijgt opnieuw een echte mobiliteitskeuze
De klant kan zijn tijdsgebruik opnieuw met meer
zekerheid inplannen
77
Inhoud • NMBS, een eersterangsrol in de mobiliteit • De grote principes van het vervoersplan 2014 (film) • Evolutie van de mobiliteit per trein in Brussel • Vervoersplan Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit
78
Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit • Algemeen beleid • Investeringen in Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen parkings en PBM • Zoom op de realisaties en projecten
79
Algemeen beleid stations
• Intermodaal • Transversaal • Functioneel • Aansluiting op het wegennet • Stedelijke ontwikkeling • Modernisering • Stopplaatsen van morgen
• Wifi in het station 80
80
81
Intermodaal en transversaal parking tram taxi metro
bus voetgangers, fietsers 81
82
De functionaliteiten van het station
Informatie reizigers
Hotspot
Ticketautomaten
PBM
Concessies
Verkoop tickets
Informatiepalen
Publiciteit
Tactiele palen
Veiligheid
83
Connectie met het wegennet
“Extra-muros”: Prioriteit toegang tot het station
Stedelijk vervoer
Volledige en prioritaire toegang tot het station vanuit de stad en haar omgeving
Voetgangers Toegang via lokale wegen Tweewielers
Toegang via autoweg
Coherente stadsplanning
Diverse partijen: promotoren, lokale en regionale autoriteiten, stedelijk vervoer, openbare werken …
Nood aan een coherent beleid
84
De stopplaatsen van morgen
•
flexibel concept dat de verschillende elementen van de vervoersketting verbindt
•
•
bouwstenen voor het onthaal: •
comfortabele wachtzaal
•
ticketautomaten
•
digitale reizigersinfo
•
fietsenstalling, Blue-bike
•
busstation
•
kiss & ride, parking, laadpalen
•
toegangen tot de perrons, perronuitrusting
•
duurzame energieconcepten
een nieuwe dynamiek op maat van de plaats genereren door: •
opwaarderen van de publieke ruimte samen met de betrokken lokale overheden
•
herbestemming van het patrimonium
•
creëren dienstenaanbod in samenwerking met partners
(diensten, recreatie, werken, commercieel) in de stationsomgeving => synergie met de omliggende functies
Stationsprojecten in België
Meer informatie over de stationsprojecten in België kan je terugvinden: •
op de website www.hetstation.be
•
op de website www.nmbs.be/nl/corporate (in de presentaties “Vervoersplan 2014” van de verschillende provincies)
85
Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit • Algemeen beleid • Investeringen in Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen parkings en PBM • Zoom op de realisaties en projecten
86
87
De mobiliteit in district Centrum NMBS Tickets
202.220
44
102
701
Instappende reizigers/ werkdag (2012)
7 stations 37 stopplaatsen
Automaten 71 geplaatst 31 gepland (2014)
Bewakingscamera’s En 9 samenwerkingsovereenkomsten met gemeenten
54.855 52.628 48.804
Brussel-Zuid Brussel-Centraal Brussel-Noord
4 Blue-bikepunten
4 Fietspunten
455
1325
NMBS-parkeerplaatsen Stalplaatsen fietsen
616
5.110
NMBS-personeel met woonplaats in Brussels Hoofdstedelijk Gewest
NMBS-personeel met werkzetel in Brussels Hoofdstedelijk Gewest
20 Cambio-punten
Officieel gecertificeerde NMBS-stations in Brussels Hoofdstedelijk Gewest
1
2
Gecertificeerd ISO14001-station: Brussel-Centraal
Multimodale hubs: Brussel-Luxemburg en Brussel-Zuid
Milieumaatregelen voor de sortering van afval, duurzame verlichting en schoonmaakproducten
88
89
Investeringen
+ 30 mln. € 10 mln. € tot 30 mln. € 0,1 mln. € tot 10 mln. € GEN
Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit • Algemeen beleid • Investeringen in Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen parkings en PBM • Zoom op de realisaties en projecten
90
Investeringen PBM en parkings
91
PBM-onthaal De regio van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft 3 volledig aangepaste stations: • Vanaf 2008: Brussel-Centraal • Vanaf 2011: Brussel-Luxemburg & Brussel-Zuid
Vandaag: 4 extra PBM-stations. Bijkomende zijn voorzien. • Lopende projecten: Brussel-Schuman en Brussel-Noord
Stations met personeel voor assistentie: 4
92
Parkings
In de regio van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest biedt NMBS: • 455 parkeerplaatsen • 1.325 fietsenstallingen
• 4 fietspunten
In de toekomst zullen er nog meer fietsenstallingen worden geplaatst: • 148 in Brussel-Noord (2014)
• 12 in Brussel-Centraal (2014) • 140 in Schaarbeek (2014) • 80 in Ukkel-Stalle en 6 plaatsen voor moto’s (2015)
93
Investeringen, stations, diensten, multimodaliteit • Algemeen beleid • Investeringen in Brussels Hoofdstedelijk Gewest • Investeringen parkings en PBM • Zoom op de realisaties en projecten
94
Investeringen
Gerealiseerd • Brussel-Noord (Travel Centre) • Brussel-Centraal (stations en perrons) • Brussel-Zuid (Channel Terminal, Intra Schengen Terminal, verlichting) • Brussel-Luxemburg (station en perrons) • Jette (parking) • Onbewaakte stopplaatsen Lopend • Brussel-Noord • Brussel-Schuman • Train World (museum Schaarbeek) Toekomstig • Brussel-Noord (station en onderdoorgangen) • Brussel-Zuid • Etterbeek • Jette (renovatie station) • onbewaakte stopplaatsen
95
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
Gerealiseerd (2012) • Installatie van een nieuw “Travel Centre” (loketten) + sanitair + nieuwe passage (€ 4.500.000) • Zandstralen van de buitenmuren • Vernieuwing van de schrijnwerken en de dakwerken
96
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
Lopend: Masterplan • Nieuwe toegangen (2015-2017) • Vernieuwing van de onderdoorgangen (einde: 2017) • Parking (einde: 2017) • Faciliteiten fietsen (einde: 2015) • Liften en roltrappen (2015-2017) • Totaal budget: € 50.000.000
97
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
98
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
99
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
100
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
101
Modernisering van de stations: Brussel-Noord
Intermodaliteit en focus op de fietsers
102
Modernisering van de stations: Brussel-Centraal
Gerealiseerd (2006 - 2008) • Vernieuwing van de centrale gang => 15 nieuwe winkels • Installatie van een nieuwe wachtzaal • Vernieuwing van de toegangen “Magdalena” en “Putterij” • Creatie van de nieuwe toegang “Kunstberg” • Installatie van een glazen koepel • Renovatie van de tussenverdieping (toiletten, dak en vloer) • Vernieuwing van de perrons (vloer, verlichting, geluidsinstallatie) • Budget: € 33.000.000
103
Modernisering van de stations: Brussel-Centraal
Gerealiseerd: gang naar de metro (2013) • Verbetering van de bewegwijzering • Muren versierd met werken van Daniel Deltour • Vernieuwing van de verlichting => veiligheidsgevoel • Modernisering met behoud van de authenticiteit
104
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Fase 1: dringende werken 2010-2013
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid
Gerealiseerd • Channel Terminal: vertrekzone voor Londen • Intra Schengen Terminal: creatie van een specifieke zone voor de reizigers naar Rijsel en Calais
107
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Samenwerkingsverband: protocolakkoord 2008 => Richtschema 2014 • NMBS-groep • Lokaal openbaar vervoer (De Lijn, MIVB, TEC) • Brussels Hoofdstedelijk Gewest • gemeenten (Anderlecht, SintGillis) • derden
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid
FASE 2 Quadrilatères
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Masterplan station: inpassing in het stedelijk weefsel - quadrilatères = > verdere uitdieping in functie van Richtschema
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid
FASE 3: Station
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Masterplan station: inpassing in het stedelijk weefsel - hoofdcirculatie en multimodaal knooppunt => verdere uitdieping in functie van Richtschema
hoofdcirculatieassen multimodaal knooppunt
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Masterplan station: inpassing in het stedelijk weefsel – multimodaal knooppunt => verdere uitdieping in functie van Richtschema
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Masterplan station: inpassing in het stedelijk weefsel – station => verdere uitdieping in functie van Richtschema • nieuwe hoofdas naar Europaplein • doorwaadbaarheid van het station: verbindingen Anderlecht Sint-Gillis • interactie en relatie ‘binnen’ – ‘buiten’: Horta en Fonsny • opwaarderen ‘Rue Couverte’ tot volwaardige publieke ruimte => nieuwe voorgevel station en aangepaste functies (‘lobby’) • leesbaarheid van het station en zijn functies • dynamiek en interactie station – wijk: ‘la gare habitante’ – ‘ancrage de la gare dans Bruxelles et son quartier’
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid Masterplan station: perrons en luifels • integrale toegankelijkheid: liften, roltrappen, vlakke perronvloeren, obstakelvrije routes • dimensionering op grote reizigersfluxen en snelle overstaptijden • hoogwaardige luifels en afwerking, akoestische kwaliteit • communicatie aan de reizigers: touch screens, digitale media, aangepaste sonorisatie • duidelijk leesbare inrichting, overzichtelijk, ‘intuitieve’ signaletica • safety & security
Modernisering van de stations: Brussel-Zuid
Toekomst: Verscheidene projecten op tafel
116
Modernisering van de stations: Brussel-Schuman
Toekomst • Intermodaliteit en toegankelijkheid • Open ruimtes • Meer toegangen tot het station
117
Modernisering van de stations: Brussel-Schuman
Intermodaliteit : complementariteit met MIVB-net
118
Modernisering van de stations: Brussel-Schuman
119
Modernisering van de stations: Etterbeek Toekomst: • Versterking van de banden met de universiteiten (bewegwijzering) • Sommige stadia in afwachting van een overeenkomst: • Ontwikkeling van een plein • Vernieuwing van de trappen • Integratie van de Beliris-passerelle in het stationsproject • Bouw van een nieuw stationsgebouw Budget: € 7.300.000
120
Modernisering van de stations: Etterbeek
Toekomstig station met voetgangersbrug (project)
121
Modernisering van de stations: Jette
Gerealiseerd • Vernieuwing luifels • Nieuwe doorgang onder de sporen • Nieuwe stalplaatsen fietsen Toekomst • Totale vernieuwing van het stationsgebouw
122
Modernisering van de stations: Jette
123
Modernisering van de stations: Jette
124
Modernisering van de stations: Jette
125
Train World: lopende investeringen
Spoorwegmuseum in constructie (Schaarbeek) 3 gebouwen: • Ingang en de loketten in het station • Tussen de ingang en het museum: tentoonstellingsruimte in openlucht • Een nieuw gebouw van 8 000 m² 2 doelen: • Ontwikkeling van het historische erfgoed • Promotie van het spoorvervoer
126
Train World: investissements en cours
127
Train World
128
Investeringen werkplaatsen: Schaarbeek
Bouw van een nieuwe beter ingeplante trainwash-installatie (5,6 mln €, indienststelling: 2014) Planning: • Voorstel stedenbouwkundige vergunning: augustus 2012 • Verwerven stedenbouwkundige vergunning: december 2012 • Verzenden bestek: oktober 2012 • Gunning: juni 2013 • Begin van de werken: augustus 2013 • Indienststelling: augustus 2014
129
Investeringen werkplaatsen: Schaarbeek
Versterking en uitrusting van de sporen 3, 4, 5 en 6 van de TWE zodat elk materieeltype er onderhouden kan worden (5 mln €, in dienst sinds 2012)
Versterking van de sporen 1 en 2 (4,6 mln €, in dienststelling: 2015) en inrichting van de lokalen en het magazijn van de TWE (1,9 mln €, 2015)
Vernieuwing van de verwarmingsinstallatie van de TWE (1,3 mln € in 2013)
130
Investeringen werkplaatsen: Schaarbeek
Seininrichting voor de koer van de werkplaats (TWE) en de technische onderhoudspost (TOP) (7,6 mln €, indienststelling in 2015)
Interne seininrichting voor tractiewerkplaats (120 k€ in 2013)
131
Investeringen werkplaatsen: Schaarbeek
Toegangsplatformen voor werken aan het dak en aanpassing van de hoogspanningsproefstand in de TOP voor het onderhoud van de M6-rijtuigen (0,8 mln € tussen 2010 en 2013)
Toegangsplatformen voor werken aan het dak voor het onderhoud van de nieuwe motorstellen DESIRO (0,7 mln € in 2014)
Vaste installatie voor reiniging en lediging van de wc’s van het rollend materieel, uitgeweken in bundel V. (1,9 mln € in 2013)
132
Investeringen werkplaatsen: Vorst
Bouw van een nieuwe trainwash-installatie (4,5 mln €, indienststelling: 2016) Planning: •
Voorstel stedenbouwkundige vergunning: februari 2014
•
Verwerven stedenbouwkundige vergunning: augustus 2014
•
Verzenden bestek: juni 2015
•
Gunning: september 2015
•
Begin van de werken: december 2015
•
Indienststelling: december 2016
Bouw van 2 nieuwe schouwputten in bundel B (2,5 mln €, indienststelling: 2015)
133
Investeringen werkplaatsen: Vorst
Nieuw magazijn (0,9 mln € in 2014) Volledige revisie van de onderdraaistelinstallatie in de HST-werkplaats (0,6 mln € in 2014) Vernieuwing en verbetering van het monitoringsysteem van de HST-werkplaats (0,6 mln € in 2015)
134
Investeringen werkplaatsen: Vorst
Toegangsplatformen voor werken aan het dak tijdens het onderhoud van de M6rijtuigen, in hall 5 (1 mln € tussen 2010 en 2014)
Bijkomende WC-ledigingsinstallaties in bundel M (1,9 mln €, indienststelling: 2014) en in bundel Expo (Infrabel terrein) (1,3 mln €, indienststelling: 2016).
135
136
Bedankt voor uw aandacht Alle presentaties zijn beschikbaar op onze website: http://www.nmbs.be/nl/corporate