Dossier NMBS 'Vervoersplan 2014-2017' e.v. 1. INLEIDING EN ALGEMENE VASTSTELLINGEN Op 14 december 2014 werd het nieuwe spoorplan van kracht. De krachtlijnen zijn reeds geruime tijd bekend. Voor Oost-Vlaanderen zijn er voor- en nadelen. Globaal genomen wordt het spoorplan 2015 vooral gekenmerkt door een gebrek aan ambitie. De globale mobiliteit neemt toe, en dit voor alle verplaatsingsmotieven. Het spoor groeit nauwelijks mee: in beperkte mate groeit het aantal aangeboden zitplaatsen (door inzet dubbeldeksmaterieel), het aantal treinkilometers blijft stabiel. In een benchmark met vergelijkbare landen als Nederland en Zwitserland (maar ook met het regionale spoorvervoer in Duitsland) scoren we slecht. Dit is geen specifiek Oost-Vlaams probleem, maar geldt in het hele land. De oorzaken: -
Structurele onderfinanciering van het spoor; Te hoge kostprijs van de rijpaden, door Infrabel aangerekend aan de NMBS. Het gevolg is dat elke bijkomende treinkilometer buitensporig duur is, wat de groei afremt; Verplichting de bediening van de luchthaven uit te breiden bij een identiek totaal aantal kilometers;
Dit uit zich in het algemeen in : -
Te lage frequenties, zeker in het voorstadsvervoer; Te beperkte amplitudes (vroege en late treinen);
Een aantal knelpunten blijft bijgevolg ook in Oost-Vlaanderen bestaan: -
Ontbrekend GEN (frequente voorstadbediening) rond Gent; Gebrekkige amplitudes in de hele Provincie; Zwakke weekendbediening Gent-Eeklo, Gent-Ronse; Er is op korte of middellange termijn geen oplossing in zicht voor missing links in het spoornet: o Gent – Zelzate o Aalst – Dendermonde o Dendermonde – Antwerpen
Ten slotte worden de treinen gemiddeld iets trager en zorgt het verdwijnen van de categorie IRtreinen soms voor verwarring. De NMBS wil hiermee chronische vertragingen aanpakken, maar dit is geen structurele oplossing: we suggereren andere maatregelen (o.a. beter onderhoud materieel en infrastructuur) om de stiptheid te verbeteren. Naast deze algemene vaststellingen zijn er ook tal van wijzigingen op niveau van een spoorlijn, een stad, een station. Deze aanpassingen hebben enerzijds geleid tot verbeteringen en het wegwerken van een aantal knelpunten, maar anderzijds zijn er ook nieuwe knelpunten en lacunes ontstaan. De Provincie kreeg concrete vragen en opmerkingen van tal van gemeenten en treingebruikers. Deze knelpunten resulteren in onderstaande analyse met achtereenvolgens: -
De positieve elementen; De negatieve elementen; Knelpunten bij de dienstuitvoering van het nieuwe plan; Vragen voor verbeteringen op korte termijn (2015); Vragen voor een ambitieus spoorplan op middellange termijn (december 2017)
2. GEWAARDEERDE AANPASSINGEN VOOR OOST-VLAANDEREN : P-trein vanuit Sint-Niklaas via Gent-Dampoort naar Brussel en tegenhanger in de avondpiek blijven behouden. Elk kwartier een trein Gent – Brussel en Gent – Brugge, met een goede spreiding in de tijd (om de 15 min.). De extra trein per uur in vergelijking met de situatie voor 1 december 2014 wordt sterk gewaardeerd. De 3 IC-treinen Gent – Antwerpen zijn beter gespreid. Er werden bijkomende scholierentreinen ingelegd 's ochtends vanuit Edingen naar Geraardsbergen op woensdagmiddag vanuit Geraardsbergen richting Zottegem. Eveneens werd een vroegere trein ingepland vanuit Geraardsbergen richting Denderleeuw en Gent. Ook het aanbod in de late avond werd aangepast met een extra trein heen en terug naar Denderleeuw enerzijds en naar Edingen anderzijds. Lijn 89: een P-trein vanuit Brussel wordt verlaat naar 16u23. Lijn 89: Kortrijk – Oudenaarde – Brussel: dienstregeling aangepast, waardoor het gebrek aan een gecadanceerde uurregeling daluurtreinen is opgelost. Lijn 50: Aalst krijgt een extra vroege trein naar Gent. Lijn 75: De laatste IC-trein Antwerpen – Kortrijk zal overal stoppen tussen Gent en Kortrijk. Brugge – Gent: 4 IC-treinen ipv 3, die elke 15 minuten rijden en waarvan er 3 doorrijden naar de Luchthaven. Lijn 86: Latere trein van Gent naar Oudenaarde om 23u00.
3. KNELPUNTEN GEFORMULEERD DOOR LOKALE OVERHEDEN EN BURGERS : AALST Verlies late reismogelijkheden vanuit Gent en rechtstreekse verbindingen naar Ninove en Geraardsbergen. Aalst-Burst rijdt niet tijdens de vakantieperiodes, die nu al 13 weken per jaar bestrijken. AALTER: Lijn 50A: o Halte Aalter is geschrapt uit het traject Oostende-Antwerpen. Behoud van deze verbinding is essentieel voor deze gemeente. Vraag om de directe treinverbinding tussen Aalter en Antwerpen-Zuid te behouden. o Verzoek om de laatavondverbinding tussen Oostende en het binnenland te behouden. o De afschaffing van enkele treinen 's ochtends van Maria-Aalter naar Gent is bvb. zeer nadelig voor schoolkinderen o Idem wat Bellem betreft, alternatief (?) is belbus naar Aalter o Vraag om laatste trein van Gent naar Oostende van 1u16 te behouden. Deze stopt nl. niet meer in Aalter. EEKLO: Aanbod openbaar vervoer behouden en zelfs uitbreiden in functie van het vervoersknooppunt Eeklo Meetjeslands. Behouden van treinen in ochtend- en avondspits, waarbij de uurregeling is aangepast aan de schooluren. 60% heeft Gent als eindbestemming. De rechtstreekste verbinding kan niet worden afgebouwd, er moeten eerder treinen aan toegevoegd worden. Ook tijdens het weekend is aanbod naar Gent belangrijk. Een uurfrequentie is een minimum, zeker op zaterdag. Avondtreinen zijn belangrijk. Goede aansluiting van trein-bus is noodzakelijk. Er is een afbouw van het treinaanbod door het vervoersplan 2014-2017. De ochtendspitstrein die vele werknemers en schoolkinderen naar Eeklo brengt is afgeschaft. De Gemeenteraad van april 2014 heeft een motie overgemaakt aan de NMBS, echter zonder resultaat. Jammer dat de passagiers worden teleurgesteld, ondanks het groeiend aantal zoals blijkt uit het onderzoek naar de modal split uitgevoerd door de NMBS. In het kader van de dossiers 'doortrekken zuidelijke ring' en 'herwaardering N9' wordt er ook een masterplan stationsomgeving opgemaakt. Het stadsbestuur is voorstander om een goed uitgebouwd knooppunt Meetjesland aan te leggen en uit te bouwen. De NMBS en De Lijn zijn betrokken bij deze gesprekken.
GENT: Lijn 50A: De bediening van het station Drongen gaat er op achteruit: 's morgens worden 3 van de 4 en 's avonds 2 van de 4 rechtstreekse treinen geschrapt naar of uit Brussel. Er wordt gevraagd deze P-treinen Drongen-Brussel te behouden. Lijn 59: o Gentbrugge wordt niet meer bediend met de IC-verbinding Gent-Antwerpen.
o
Het station Gentbrugge valt terug op één trein per uur in elke rijrichting (Gent-SintPieters en Dampoort) i.p.v twee. De lijnen Gent-Eeklo (lijn 58) en Gent-Oudenaarde-Ronse (lijn 89) blijven in het weekend schamel bediend met om de 2 uur een trein. De P-trein Lokeren-Dampoort-Brussel blijft met dank behouden. De vraag naar meer Ptreinen blijft wel bestaan. Wens om in de toekomst het voorstadspoor uit te werken met een halfuurcadans op de belangrijkste regionale verbindingen rond Gent. Doel is de stations in de regio Gent beter te bedienen en dat er nieuwe haltes komen aan The Loop en Muide.
MALDEGEM : Heeft geen station en is aangewezen op Aalter en Eeklo. Vraag naar rechtstreekse IC-trein op Lijn 50A vanuit Aalter naar Antwerpen. NINOVE (vraag via advocaat van een reiziger): Lijn 90: De laatste trein Denderleeuw - Geraardsbergen vertrekt een uur vroeger. Dit ten nadele van pendelaars die geen alternatief hebben om de woon-werkverplaatsing te kunnen maken. Er wordt gevraagd deze laatste trein te behouden.
OUDENAARDE -RONSE: Lijn 86 - Ronse-Oudenaarde-Gent: o Er rijdt slechts één trein om de twee uur in het weekend. Beter één per uur. o De laatste trein van Gent naar Ronse vertrekt reeds om 21u00. Doortrekken van de treinen vanuit Gent om 22u00 en 23u00 (nu alleen tot Oudenaarde) tot in Ronse lijkt opportuun. Verdwijnen piekuurtreinen vanuit Ronse om 6u47 en 16u47: worden goed gebruikt, ijveren voor terugkeer. o Capaciteit tijdens de spits: trein om 17u en 18u nu reeds overvol en in nieuwe dienstregeling wagon minder Lijn 86: (Investeringen: De stations van Eine, Gavere-Asper, Eke-Nazareth en De Pinte beschikken nog niet over verhoogde perrons).
SINT-LIEVENS-HOUTEM: Lijn 89: Vraag om het aanbod aan treinen in de regio aan te houden en niet te verminderen, noch de reistijden te verhogen, ook voor de toekomstige planning.
WICHELEN: Lijn 53/50: De vroege en late treinen tussen Gent en Wichelen vanuit de stopplaatsen Serskamp, Schellebelle en Wichelen worden afgeschaft. Voor 6 uur is er geen trein meer die in Gent vanuit Wichelen aankomt en na 22 uur kan je niet meer vanuit Gent naar Wichelen vertrekken.
ZELE: Lijn 57: De verbinding Brussel-Zele bij een overstap in Dendermonde verbeteren zodat geen extra wachtuur meer aan de orde is. Vraag om wachttijden bij de overstap in Lokeren op de verbinding Zele-Gent te verkorten. (Investeringen: o Vraag naar uitvoering geplande werken aan stationsparking en voorziening extra fietsenstalling aan de kant van de parking. o In de planning 2020 de aanpassing van het perron en een ondertunneling van het spoor te willen voorzien voor het fietsverkeer richting industriepark.
ZOMERGEM : Lijn 58: o Bediening station Landegem richting Brussel met drie rechtstreekse treinen 's morgens en twee s'avonds wordt aangepast. De rechtstreekse trein van 8u00 wordt vervangen door een stoptrein met overstap in Gent Sint-Pieters. Er wordt voor gevreesd dat de aansluitingen niet gehaald zullen worden. Bij uitbreiding geldt dit niet enkel voor Zomergem, maar ook voor de reizigers die gebruik maken van de stations Landegem, Hansbeke en Drongen.
ZOTTEGEM : Lijn 89: Pleit voor minstens het behoud van het bestaande aanbod en geen verder toenemende reistijden. Geen rechtstreekse treinen van en naar Aalst.
ZULTE: Geen station, sluit zich aan bij Deinze. Vraag tot heropenen treinstopplaats in Zulte voor verbinding met Deinze en Waregem. Er is slechts één reguliere buslijn die Zulte, Olsene en Machelen via de N43 verbindt met de stations van Deinze en Waregem.
ALTERNATIEVEN, TE BESPREKEN MET DE LIJN Sint Laureins is afgestemd op het station van Eeklo (lijn 58). De Lijn verzekert een goede afstemming van de bus op de treinen in Eeklo. Ook wenst de Lijn bij het uitwerken van de dienstregeling voldoende aandacht te besteden aan de afstemming met de schooluren. Er is slechts één reguliere buslijn die Zulte, Olsene en Machelen via de N43 verbindt met de stations van Deinze en Waregem.
4. KNELPUNTEN DIE BLIJKEN UIT DE NIEUWE DIENSTUITVOERING : Reizigersvereniging TreinTramBus ontving tal van klachten over de dienstuitvoering bij de start van het nieuwe spoorplan. De meest voorkomende klachten hebben betrekking op de gebrekkige stiptheid en capaciteitsproblemen. In Oost-Vlaanderen doen de grootste problemen zich voor op de
lijnen 50 A (Gent – Brussel) en 89 (Kortrijk – Zottegem – Brussel). De stiptheid is eveneens problematisch tussen Sint-Niklaas en Mechelen.
5. PRIORITEITEN OP KORTE TERMIJN (2015): Hogere frequentie op lijn 58 Eeklo – Gent tijdens de ochtend- en avondspits. Met de huidige infrastructuur (zonder kruisingsmogelijkheid tussen Wondelgem en Eeklo) is een 45minutenfrequentie in beide richtingen het best haalbare. Dit stemt in de ochtendspits ongeveer overeen met het aanbod van de oude dienstregeling. Herstel van de P-treinen vanuit Bellem, Hansbeke, Landegem, Drongen naar Brussel Verhogen bediening lijn 58 Gent-Eeklo in het weekend Verhogen bediening lijn 86 Gent-Ronse, in het weekend én herinvoer spitstreinen Studie voorstadspoor Gent Herstel twee stops per uur in Gentbrugge door één van de IC-treinen Gent-Antwerpen in Gentbrugge te laten stoppen Herstel late verbinding Gent – Aalst Lijn 90: herstel laatste trein Denderleeuw-Geraardsbergen, inclusief alle tussenstops. Herstel laatste trein Gent-Oostende met stop te Aalter Intelligente spreiding van de bediening van Aalter. In de oude dienstregeling was er één ICtrein per uur naar Antwerpen en geen naar Brussel, in de nieuwe dienstregeling twee ICtreinen per uur naar Brussel en geen naar Antwerpen. Met één IC naar Brussel en één IC naar Antwerpen wordt het aanbod beter gespreid. Overleg met de Lijn mbt mogelijke alternatieven als basis voor de evaluatie en het nemen van keuzes mbt aanpassing dienstregeling
6. RUIME AMBITIE N.A.V. NIEUWE VERVOERSPLAN 2017-2020: De NMBS geeft aan dat de volgende substantiële aanpassingen voor 2017 gepland zijn. We verwachten van de nieuwe aanpassingen wat meer ambitie, zowel op het vlak van frequenties, amplitudes als reissnelheden. Dit lukt uiteraard het beste als de randvoorwaarden aangepast worden (kostprijs rijpaden, financiering NMBS). GEN rond Brussel Het GEN rond Brussel heeft al ettelijke jaren vertraging opgelopen. De media berichtten op 7 januari dat de voltooiing opnieuw zou worden uitgesteld, dit keer tot 2030. Dit GEN dient eindelijk te worden afgewerkt. Zelfs vooraleer de infrastructuur volledig afgewerkt is kan het aanbod op tal van trajecten al worden opgewaardeerd. Dit GEN heeft uitlopers tot in Oost-Vlaanderen: Aalst en Dendermonde. GEN rond Gent Op middellange termijn streven we naar een frequent voorstadsnet rond alle grote steden, dus ook Gent, met
-
Stervormig vanuit Gent in alle richtingen lokale treinen met een halfuurfrequentie de hele dag door van maandag tot zaterdag, uurfrequentie op zondag. Eigentijds en toegankelijk materieel, ook op de niet-geëlektrificeerde lijnen naar Eeklo, Geraardsbergen en Ronse. Bijkomende haltes op plaatsen met een sterk potentieel: The Loop, Muide, St-Amandsberg Oude Bareel. Afstemming van De Lijn op dit GEN, zowel qua reiswegen, dienstregelingen, tarieven, communicatie en informatie.
Op de meeste lijnen kan dat zonder bijkomende infrastructuur. Alleen op lijn 58 is een bijkomende kruisingsmogelijkheid nodig tussen Wondelgem en Eeklo. Uiteraard zijn er wel bijkomende exploitatiekosten. GEN rond Antwerpen Uiteraard verdient ook de grootstedelijke regio Antwerpen een GEN, met een stervormig en frequent bediend net rond Antwerpen. Voor de provincie Oost-Vlaanderen betekent dat een opwaardering van de stoptreinen Antwerpen – Sint-Niklaas – Lokeren tot GEN-kwaliteit, dat wil zeggen een halfuurfrequentie van maandag tot zaterdag, de hele dag door, en uurfrequentie op zondag. Waasland – Klein-Brabant Spoorlijn 54 St-Niklaas – Mechelen is potentieel een stevig alternatief voor de meer en meer dichtslibbende N16. De lijn kan worden opgewaardeerd tot ruggengraat van de mobiliteit in de regio, mits: -
Halfuurfrequentie van maandag tot zaterdag de hele dag door, uurfrequentie op zondag. Eigentijds en toegankelijk materieel. Afstemming van andere openbaar vervoer (De Lijn) op de trein.
Essentiële rechtstreekse verbindingen invoeren of herstellen: -
Aalst – Denderleeuw – Ninove – Geraardsbergen.
Performanter aanbod Gent – Antwerpen Het product “IC” is verwaterd door een teveel aan stops. Een duidelijk hiërarchisch aanbod kan hieraan verhelpen: -
Elk half uur een snelle, “echte” IC-trein, met stop in Gent-Sint-Pieters, Gent-Dampoort, SintNiklaas, Antwerpen-Berchem, Antwerpen-Centraal. Daartussen elk half uur een IR-trein, met bijkomende stops in Gentbrugge, Gent-Dampoort, Lokeren, Sint-Niklaas, Beveren-Waas, Antwerpen-Berchem, Antwerpen-Zuid en Antwerpen Centraal.
Gent – Kortrijk -
De goed gebruikte IR-verbinding Gent – Kortrijk verdient opwaardering tot een halfuurfrequentie, minstens van maandag tot zaterdag, met een bijkomende stop te Olsene of Zulte. De IC-trein kan in dat geval opnieuw non-stop rijden tussen Kortrijk en Gent.
Opwaardering Aalst – Burst Op deze lijn rijden momenteel alleen in de spits enkele treinen. Mits uitbouw tot een rechtstreekse stoptreinverbinding Aalst – Burst – Zottegem kan deze lijn uitgroeien tot de ruggengraat van het openbaar vervoer in de streek. Werk maken van de missing links: -
-
Spoorlijn 204 Gent – Zelzate (momenteel alleen gebruikt voor goederenvervoer) in gebruik nemen voor reizigersvervoer: in een eerste fase tot Arcelor-Mittal (bestaande sporen), in een tweede fase tot Zelzate (heraanleg op bestaande spoorbedding). Op iets langere termijn: (her)aanleg spoorlijnen Aalst – Dendermonde en Dendermonde – Puurs, met een oog op een rechtstreekse verbinding Aalst – Dendermonde – Antwerpen.
Aandacht voor vroege en late verbindingen Om in te spelen op de maatschappelijke behoeften, is vanuit de regionale en bovenregionale centra minstens een aanbod nodig tot 23u in alle richtingen. Om in te spelen op recreatieve verplaatsingen dient dit op vrijdag en zaterdag te worden uitgebreid tot middernacht. Hoogste prioriteit voor latere verbindingen is echter voor: -
De Denderlijn Aalst – Denderleeuw – Ninove – Geraardsbergen; Gent – Aalst; Gent-Dendermonde; Gent-Eeklo.
Overige Betere spreiding van het treinaanbod in Aalter. Daartoe dient te stop van de IC Knokke/Blankenberge weg te vallen, in plaats daarvan stopt de IC Oostende – Antwerpen in Aalter.
7. BRIEVEN VAN GEMEENTEN Temse: 23/10/2014 Gent: 24 september 2014 Maldegem: email dd 22/10/2014 Eeklo: 9/10/2014 Aalter: 15/10/2014 Aalter: 12/9/2014 Sint-Laureins 18/9/2014 Wichelen: 19/8/2014 Zele: 1/9/2014 Zulte: 21/8/2014 Sint-Lievens-Houtem: 1/9/2014 Oudenaarde: 16/9/2014
Zottegem: 10/7/2014 Zomergem: 29/8/2014
