nieuwsbrief Vrij Theater APRIL 2010
van de voorzitter
Beste Vrij Theater fans Hoe smaakt een gebakken meeuw? Een vreemde vraag voor de meeste van u en een die slechts door zeer weinigen op basis van eigen ervaring kan worden beantwoord. Ik kan u echter verzekeren dat de ‘Gebakken Meeuw’, een van de eenakters die tot 25 april in ons theater aan de Noordwal te zien is, naar meer smaakt ! Gelukkig wordt de bezoeker hierin voorzien met de eenakter ‘Zomerjurk vol Verdriet’. Ik maak zelf deel uit van de cast van de ‘Gebakken Meeuw’, dus ik ben niet helemaal objectief. Maar niettemin: komt dat zien!! De bezoeker zal merken dat Vrij Theater voor deze productie opnieuw een transformatie heeft ondergaan. Tijdens de klusdag in januari is alleen het hoognodige opknapwerk gedaan, maar in de zomer wordt de vloer dankzij de donaties van onze Tientjesvrienden dan eindelijk vervangen. Daarnaast heeft het bestuur ambities om ook de foyer en de garderobe een facelift te geven. In deze Nieuwsbrief blikken we onder andere terug op de toneelcarrière van twee Vrij Theater mensen van het eerste uur: Ena Stuart en Jan Kees in ’t Veld. Laatstgenoemde was in maart nog te bewonderen in ‘De Bitterzoet’. Een heel bijzondere voorstelling met een hoog ‘puntje van je stoel gehalte’. Het interview met deze twee ‘eminances grise’ geeft een mooi beeld van 33 jaar Vrij theater geschiedenis. De recent gehouden en goed bezochte Open Avonden stonden wat mij betreft nadrukkelijk in het teken van nieuwe gezichten. We zijn blij met de komst van Jeroen Smit en Hélène Oostdijk die beiden hun sporen bij verschillende amateurproducties hebben verdient en nu voor de eerste keer een regie bij Vrij Theater gaan doen. Voor beide producties is veel belangstelling getoond, ook door spelers die nog nooit iets bij Vrij Theater hebben gedaan. Een nieuw gezicht is ook Kim die het team van de productiebegeleiders komt versterken. We wensen haar veel plezier als vrijwilliger bij Vrij theater. Samen met de andere vrijwilligers zullen we op 28 mei tijdens de vrijwilligersavond op een succesvol seizoen kunnen terugzien. Ik maak van deze gelegenheid gebruik om al ons publiek te bedanken voor de belangstelling, onze Vrienden en donateurs voor hun gulle gaven en iedereen alvast fijne vakantiedagen te wensen. Herman Taal
Klusdag Op 9 januari jl. heeft het bestuur van Vrij Theater de handen flink uit de mouwen gestoken in het kader van de jaarlijkse klusdag. Het bleek geen overbodige luxe want het theater was toch een beetje aan het verpauperen. De diverse producties van het afgelopen seizoen hadden zo hun sporen nagelaten. Zo was voor de voorstelling ‘Meneer Lear’ de zijwand van een muurschildering voorzien die weer zwart gemaakt moest worden. Voor ‘Nachtasiel’ werd de gehele tribune gedemonteerd en gedeeltelijk buiten geparkeerd waaronder ook het hekwerk. Bij het weer opbouwen van de tribune bleek
dat er toch wel het een en ander gerestaureerd en geverfd moest worden. Maar ondanks dat, het bijzondere van ons theater is nu eenmaal dat het optimaal gebruikt wordt en de regisseurs zich (bijna) volledig kunnen uitleven om een prachtige voorstelling te maken. We hebben inmiddels de producties ‘Hard tegen Hart’ en ‘De Bitterzoet’ mogen bewonderen. Beide voorstellingen zijn buitengewoon enthousiast ontvangen door publiek en pers zodat wij als bestuur kunnen constateren dat ons gezwoeg om alles weer spic en span te maken niet voor niets is geweest.
Vrijwilligersavond Op vrijdag 28 mei a.s. organiseren wij weer onze jaarlijkse vrijwilligersavond. Op deze avond willen wij als blijk van waardering onze vrijwilligers uitnodigen voor een gezellige avond met een hapje en een drankje vanaf 19.30 uur in ons theater aan de Noordwal 484. Jan Kees in ‘t Veld en Anne-Clair van der Burg spelen een korte eenakter van Herman Heijermans.
nieuwsbrief Vrij Theater 33 jaar Vrij Theater, 30 jaar toneelcarrière van Ena Stuart en Jan Kees in ’t Veld Dit leek ons een mooie gelegenheid om samen met de jubilarissen de geschiedenis van Vrij Theater door te nemen. Wij beiden meldden ons in september 1980 bij Vrij Theater voor een toneelcursus door Alexandra Eelvelt. We waren op toevallige manieren op de hoogte geraakt van VT, dat toen net drie jaar bestond. Wanneer je bij “theater” aan de Koninklijke Schouwburg of aan de Appel denkt, en dat deden wij, is de entree van Vrij Theater onverwacht, om het zachtjes uit te drukken. Ena herinnert zich nog dat zij in verbijstering achter Jan Kees de trap opklom die op gedragen toon uit Shakespeare declameerde: “Heel de wereld is een schouwtoneel”.
De cursus van Alexandra Eelvelt is voor ons beiden een mijlpaal geworden. Dat kwam omdat Alexandra niet aarzelde om vrij diep borende oefeningen op te dragen. En omdat de twintig cursisten een ongewoon uiteenlopend stelletje vormden, dat gaandeweg een hechte band ontwikkelde. Om slechts enkele voorbeelden te noemen: een meisje van 16 die van huis was weggelopen maar haar gymnasiumopleiding op eigen stoom afmaakte met diverse baantjes en een uitgekookt gebruik van allerlei uitkeringen; Nederlands enige vrouwelijke begrafenisondernemer; een voormalige non die vanwege beloftes van een aantrekkelijke priester op haar zestigste “over de muur sprong” om daar te ontdekken dat daar om dezelfde reden nóg een non op die priester stond te wachten. En zo had vrijwel iedereen een heel apart verhaal. De combinatie van deze groep met Alexandra was uniek; cursusavonden gingen steevast tot na middernacht door aan de bar en soms de hele nacht bij iemand thuis. Een onvergetelijk seizoen dat onze
APRIL 2010
opvattingen over wat amateurtoneel kan zijn grondig heeft beïnvloed. Wim Janssen Vrij Theater ademde in die dagen de sfeer van vrijheid, en dat was ook precies de bedoeling van oprichter Wim Janssen, die na vele jaren bestuurswerk in toneelverenigingen tot de conclusie was gekomen dat er een hoger niveau en meer speelplezier wordt bereikt als je toneelvoorstellingen organiseert in een projectvorm, zonder de beperkingen in met name casting die een verenigingsstructuur met zich mee brengt. Aan dit beginsel is in die dertig jaar - gelukkig niets veranderd. Wim Janssen is helaas al jaren uit het zicht verdwenen. Hij was de eerste tien jaren als “nonplaying captain” de alomaanwezige ziel van VT. Hij acteerde niet, hij bestuurde en deed dat voortreffelijk. Professionele acteurs kwamen daarom op VT af om daar voor hun plezier stukken te regisseren. Wij hebben in Vrij Theater vele jaren meer onder regie van acteurs van de Haagse Comedie en De Appel gewerkt dan onder anderen. Dat is later langzaam verdwenen omdat in de professionele sfeer een steeds zwaarder beroep op de acteurs werd gedaan, en omdat zich een laag professionele en semi-professionele theatermakers tussen de “grote” beroepsgezelschappen en de amateurs heeft ontwikkeld. De vroegere De allereerste Haagse Comedie-acteur gezamenlijke Lucas Dietens was productie van vanaf het begin van Ena en Jan Kees VT in 1977 tot en met het lustrumstuk “Le Balcon” in 2007 bij VT actief. Verder zijn er diverse Nederlandse theatergrootheden in het begin van hun carrière in Vrij Theater te zien geweest zoals bijvoorbeeld Hans Liberg en Mathilde Santing. Ena heeft nog een handtekening van Hans Liberg die zij bij die gelegenheid van Hans kreeg. En een piepjonge Ariane Schlüter speelde ooit een dochter van Jan Kees. Verbouwing Het onderkomen van VT is al die jaren de ruimte boven de garage geweest. Eerst alleen als repetitielokaal, de
nieuwsbrief Vrij Theater
Ena in ‘Ubu Roi’ gekleed in een bijzondere creatie. uitvoeringen waren in De Poort, Theater aan de Haven en Diligentia. Vooral dat laatste was zeer frustrerend omdat het totaal van driehonderd bezoekers die we tegenwoordig over tien voorstellingen verdelen toen in één keer konden komen: één voorstelling en het project was afgelopen. Aan de Noordwal kwam echter gaandeweg de mogelijkheid voor uitvoeringen: een lichtinstallatie en zitplaatsen. Eerst op steigermateriaal, later met stoelen en de losse stukken die we nog steeds hebben. Het licht werd de eerste jaren geregeld van achter een tafel achter het publiek. Daarna kwam een primitief hok, nog steeds achter het publiek. En tenslotte het huidige lichthok. Een enorm bijkomend voordeel daarvan was dat er nu een verbinding om de “zaal” heen tussen de toneelruimte Na 30 jaar eindelijk tussen en de wc kwam. Tot die tijd waren de sanitaire toestanden voor de acteurs nogal middeleeuws, wat tevens leidde tot klachten van de achterburen.
APRIL 2010
Jubileumvoorstelling van Ena Stuart Met die verbouwing, onder leiding van Hans de Haas, ontstonden ook de garderobe en de opslagruimten en kreeg de bar een grote facelift. Helaas verdween toen ook het op de muur van de zaal geschilderde banier met de tekst “Ieder is gek - op aardappelen met spek - Zo is het maar krek met die aardappelen met spek”. Lear Na de toneelcursus begonnen wij te acteren en gaan daar tot op de dag van vandaag mee door. Stukken waar we samen in stonden zijn o.a.: “Kasteel in Zweden” van Francoise Sagan onder regie van Gerard Westgeest - nog steeds actief-, en het eerste lustrum-stuk van Vrij Theater in 1987, “Lear” van Edward Bond onder regie van Arda Brockmann. In de Haagsche Manége. Een bewerking van “King Lear” waarvan Shakespeare zou hebben opgekeken: een mega-stuk met een mega-bezetting en buitengewoon gewelddadig. Sommige toeschouwers de schuifdeuren! werd het teveel en gingen weg. Verder speelden zij in een groot aantal stukken: Ena bijvoorbeeld in “De Dame uit de Provincie” van Albee, “Moutain Language” van Pinter, en “Ubu Roi” van Jarry; Jan Kees herinnert zich uit het verleden bovenal “Mooi Weer Vandaag” van David Storey, en “De gevangene van 2nd Avenue” van Neil Simon. Tot zover het relaas van Jan Kees en Ena. Ena Stuart heeft enige jaren geleden een punt achter haar toneelcarrière gezet. Zij heeft alle mogelijke vrijwilligersbaantjes in Vrij Theater vervuld alles behalve een bestuursfunctie aan. Jan Kees kunnen we nog steeds in Vrij Theater bewonderen. Laatste wapenfeit was de rol van vader Broex in ‘De Bitterzoet’ van Potter. Met de melding dat Jan Kees in ’t Veld een fervent fietser is die graag door Nederland toert en een groot liefhebber is van Ierse Whysky neem ik afscheid van een paar kleurrijke personages, nauw verweven met de geschiedenis van ons Vrij Theater. Frits
nieuwsbrief Vrij Theater
APRIL 2010
‘De Bitterzoet’ enthousiast ontvangen Met ‘De Bitterzoet’ heeft Vrij Theater wederom een geslaagde productie op de planken gezet. Arjan Bouwmeester tekende voor de regie. Ria Zoutendijk, Jan Kees in ‘t Veld, Elise Splint en Lodewijk van Noort en niet te vergeten de mensen van de techniek hebben er gezamenlijk voor gezorgd dat het aanwezige publiek een onvergetelijke avond kreeg. Eerder dit seizoen bracht Vrij Theater de succesvolle producties ‘Meneer Lear’ in een bewerking van Arne Sybren Postma, ‘Nachtasiel’ onder regie van Esther Scheldwacht en de externe productie ‘Hard tegen Hart’ van De Voorbijgangers onder regie van Rita de Haas. Haghespel wist te melden dat dit stuk eigenlijk van een te hoog niveau was (?) voor een theater als Vrij Theater. Al deze stukken zorgden voor uitverkochte zalen. In een tijd waarin het politieke klimaat zodanig is veranderd dat in de culturele sector niemand meer zeker is van zijn voortbestaan hebben wij ons bestaansrecht toch wel bewezen.
Open Avonden voor het komende seizoen Op 26 maart en 9 april zijn weer de Open Avonden van Vrij Theater georganiseerd. Hélène Oostdijk en Jeroen Smit maakten voor de eerste keer hun opwachting in Vrij Theater. De belangstelling voor beide regisseurs was groot. Hélène gaat De Pornograaf van Lodewijk de Boer Regisseren. Zij mocht niet klagen over belangstelling. Of dat iets met de titel van het stuk te maken heeft is niet zeker.
De auditie voor ‘De Pornograaf wordt gehouden op 20 april. De repetities zijn op dinsdagavond en de voorstelling staat gepland voor 11 t/m 14 en 18 t/m 21 november. Jeroen Smit regisseert ‘Het Noorderkwartier’ van Alex van Warmerdam. Voor ‘Het Noorderkwartier’ is de auditie op 12 mei. Repetities op woensdagavond en de voorstelling wordt gehouden 26 t/m 29 januari en 3 t/m 5 februari 2011.
nieuwsbrief Vrij Theater
APRIL 2010
Binnenkort in dit theater!! Stephan W. Zeedijk regisseert 2 éénakters van ‘Het Volk”: ‘Een zomerjurk vol Verdriet’ gespeeld door Jeanet SchurmanVredeveld, Sietske Schudde en Tony Swartz. ‘Gebakken Meeuw’ gespeeld door Bernard Oosterbaan, Rob Analbers, Herman Taal en Peter de Graaf. Speeldata: 15-18 en 22-25 april 2010.
Even voorstellen Hallo Vrij Theater bezoekers, Ik zal mij even voorstellen; mijn naam is Kim en ik ben tweeëntwintig jaar oud. Ik studeer Culturele Maatschappelijk Vorming op de Haagse Hogeschool in Den Haag en ik ben sinds een paar maanden bekend met Vrij Theater. Gedurende mijn stage bij jongerentheatergroep We’re Back ben ik op slag verliefd geworden op theater en de daarbij behorende productieverantwoordelijkheden. Daarom ben ik verder gegroeid binnen theatergroep Drang en heb ik meegeholpen aan producties als “De troost van de Haagse jongens”, “Personeelsfeest” en “Zomeravonden” met een productie van jongerentheatergroep “Sturm und Drang”. Dit allemaal om meer inzichten te verkrijgen en eigen te maken wat betreft de verantwoordelijkheden, diversiteit en flexibiliteit van een productieleider. Ik heb een geweldige en leerzame tijd gehad bij Drang, maar ik wilde graag wat meer ontdekken binnen de theaterwereld in Den Haag. Via via ben ik terecht gekomen bij Vrij Theater.
Al vanaf de eerste ontmoeting voel ik mij thuis binnen dit gezelschap en ik zal niet zeggen dat ik hoop dat ik een leuke tijd zal gaan beleven, ik ga er zomaar vanuit. Groetjes, Kim
Vrienden van Vrij Theater Met enige trots kunnen wij melden dat het aantal Tientjesvrienden momenteel is gestegen tot 170. Dit betekent dat wij inclusief een donatie van 2 200 van mevrouw Ena Verrijn Stuart voldoende geld bijeen hebben vergaard om een nieuwe theatervloer aan te schaffen. De offertes voor de vloer zijn inmiddels al aangevraagd en op korte termijn kan de vloer gelegd worden. Ook leuk om te melden is dat we een donatie mochten ontvangen van 2 2000. De schenking is van iemand die Vrij Theater een bijzonder warm hart toedraagt en liever anoniem wil blijven. Wij zijn bijzonder gelukkig met deze gulle bijdrage en zullen hier zeker een zinvolle bestemming voor weten te vinden.
nieuwsbrief Vrij Theater “Jeroen Smit en ‘Het Noorderkwartier’ Ik wil niet de zoveelste Van Warmerdam maken” Put Weet jij hoeveel mogelijkheden er zijn? Muis Miljoenen. Put En elke mogelijkheid kent weer een aantal variaties. Een fragment uit Het Noorderkwartier van Alex van Warmerdam, dat regisseur Jeroen Smit in 2011 op de planken brengt in het Vrij Theater. “Elke zin uit Het Noorderkwartier kun je op 100 manieren spelen. Een daarvan is de manier zoals Van Warmerdam het bedoeld heeft. Daar ben ik niet naar op zoek. Ik ben Van Warmerdam niet, ik ben niet in dezelfde tijd opgegroeid en ik wil niet de zoveelste versie maken die net wat minder goed is dan zijn versie.” Daarom heeft hij het stuk om te beginnen ontdaan van bijna alle regieaanwijzingen. “Ik start met de basis: de tekst en de spelers. We gaan samen op zoek naar onze manier om dit stuk neer te zetten. Die kan er heel anders uitzien dan het origineel, maar de essentie behouden we: de beklemming van drie mensen die tot elkaar zijn veroordeeld, terwijl er eentje wil ontsnappen.” Voor Jeroen is de aantrekkingskracht van Het Noorderkwartier dat het op een ogenschijnlijk willekeurig moment begint en ook weer eindigt. “Je weet niet wat eraan vooraf is gegaan of hoe het verder gaat. Het stuk is met een minimum aan woorden geschreven. Dat geeft je alle ruimte om ermee aan de slag te gaan, er iets eigens van te maken.” Regisseur Jeroen Smit is 13 jaar actief in de Haagse theaterwereld. Eerst als speler bij onder meer toneelgroep ADODVS en Drang, later ook als regisseur. Zo regisseerde hij Tunnelleven bij 't Kofschip, Zondagskinderen bij Haghespelers en bij ADODVS Max Havelaar, Met Gesloten Deuren en De Ongelukkige Dood van een Anarchist. Manon van ‘t Wout is, net als bij een aantal van deze voorstellingen, zijn regieassistent. Beiden kijken met plezier terug op de open avonden en hebben veel zin om aan de slag te gaan in Vrij Theater.
APRIL 2010
Hélène Oostdijk en ‘De Pornograaf’ Eén ding is alvast binnen; een titel die aandacht trekt! Nu de voorstelling nog. Maar gaan we de aandacht trekken met een stuk over platte pornografie? Leveren we commentaar op een ranzig en afkeurenswaardig wereldje van ‘heimelijke genieters’? Wellicht bedoelde de schrijver Lodewijk de Boer dat ooit wel, maar ik niet. Voor mij gaat dit verhaal gaat over een man die zichzelf mislukt vindt in alle grote en kleine dingen in het leven. Zijn kunst, zijn huwelijk, zijn kind, zijn libido, langzaam heeft hij ze letterlijk en figuurlijk verzopen in zelfmedelijden. Mara Camera loopt! Actie! Het onvermijdelijke hoogtepunt in je carrière. Wat blijft je over? Aniza Wat wil je? David Dat het eindelijk ophoudt. Dit fragment uit de pornograaf schetst de essentie van wat mij raakte toen ik het stuk voor het eerst las. Ik ben zeker niet van plan er een moraliserend verhaal van te maken, maar ik hoop dat mensen wellicht na afloop nog even bij zichzelf nagaan hoe zij eigenlijk omgaan met tegenslag. Vecht je terug en durf je te handelen, of niet? Niet alleen voor David (de pornograaf) in dit stuk geldt dat hij is blijven hangen in teleurstelling en onmacht, maar eigenlijk voor alle zes de personages, ieder op hun eigen manier. Los van deze ‘kern’ biedt dit stuk mij en de acteurs een heerlijke, speelbare tekst vol scherpe wendingen. We kunnen onze tanden zetten in ‘lekker’ veel lagen in zowel het verhaal als de personages. Bovendien gaan we zoeken naar de nachtmerrie-achtige, soms surrealistische sfeer die dit stuk volgens mij kan ademen. Hoe? Dat gaan we op de vloer uitzoeken! Ik heb de afgelopen jaren veel kleinere regies gedaan en ben daarnaast zowel in spel als productie heerlijk druk geweest in het theater, maar sinds mijn eigen afstudeervoorstelling Fantastisch anderhalf jaar geleden is dit weer de eerste avondvullende voorstelling die ik maak. Heerlijk om dat bij het Vrij Theater te mogen doen, ik heb er zin in!
Belangrijke data 2010 in Vrij Theater* • 15 t/m 18 en 22 t/m 25 april ‘Een zomerjurk vol • 28 mei
verdriet’ ’Gebakken meeuw’ Vrijwilligersavond
*Zie ook www.vrijtheater.nl
Redactie: Herman Taal Vormgeving, tekst en fotografie: Frits van Gaans
Reageren? Graag! Doe het vooral via:
[email protected]. Veel theaterplezier! Bestuur van Vrij Theater, Herman, Axel, Leny, Rob, Bernard, Jaap, Lia, Els, Frits, Femke
Voorstellingen van Vrij Theater worden mede mogelijk gemaakt met steun van Culturalis.
