nº 2
Van de voorzitter
• • • • • • • • • • • • • • • •
Van de voorzitter Redactienieuws Commissies Secties ATACC Anesthesiologendagen Bureau NVA Negentig jaar NTvA in het Engels DARA C/D-examen In memoriam prof.dr.ir. A.G.L. Burm Overleden Proefschriften Agenda Presentatie Richtlijn
1 2 3 5 5 7 8 9 10 10 11 12 13 13 13 16
van Kafka voelen.1 Kafkaiaans waren afgelopen jaar de verwikkelingen rond de DBC-producten voor de anesthesiologie. Ik geef nog enkele andere voorbeelden waarbij ik dit gevoel heb. Het nieuwe zorgstelsel moet een verbetering zijn, maar leidt naar verwachting tot 1 miljoen onverzekerden. Preoperatief onderzoek wordt niet betaald, maar druppelanesthesie verricht door de oogarts leidt wel tot honorarium van de anesthesioloog. Dit laatste is door de overheid in 2005 tot beleid verheven, maar tegelijkertijd vervolgt de overheid anesthesiologen die dit reeds in 2004 declareerden. De controlepolitie stelt zijn eigen regels vast, zo nodig met terugwerkende kracht. De opleiding tot medisch specialist moet korter, maar de wachttijden tijdens de medische studie en tussen het artsdiploma en de start van de opleiding worden niet aangepakt. De instroom van de opleiding tot anesthesioloog moet in 2006 met 30% beperkt worden met als argument de grote instroom van anesthesiologen opgeleid in het buitenland. Die instroom wordt echter veroorzaakt omdat we te weinig opleiden. Ziekenhuizen richten Zelfstandige Behandel Centra op om met eigen middelen en voor extra kosten tegen zichzelf te gaan concurreren en zo de echte concurrentie buiten de deur te houden. En zo kan ik nog wel > een tijdje doorgaan.
nieuwsbrief NVA
Inhoud:
In de kerstvakantie heb ik meer tijd voor het lezen van boeken en enige reflectie. Jozef K (in Het Proces van Kafka) leeft in een bureaucratische wereld zonder corruptie maar met een ongrijpbare overheid en onbekende spelregels. Jozef K is trouw aan dit systeem, maar wat hij ook doet, het verslechtert zijn positie. Uiteindelijk is hij reddeloos verloren en wordt hij vermalen door het systeem. Yossarian leeft in het boek Catch 22 van Joseph Heller in een absurde maar zeer wrede wereld en komt tot dezelfde conclusie als Jozef K: ’You’re damned if you do and you’re damned if you don’t.’ Yosserian besluit dan maar niet deel te nemen en met opportunisme te proberen te overleven. Visueel kent heel Nederland binnen één jaar het begrip ‘paarse krokodil’. Vaak lijkt het of wij leven in de wereld van Kafka, Catch 22 en de paarse krokodil. ‘Kafkaesk’ of ‘kafkaiaans’ zijn termen die je wel kunt vernemen van degenen die op onaangename wijze in aanraking met de bureaucratie zijn gekomen. Wie ooit uren heeft moeten doorbrengen in de wachtkamers van griffie of stadhuis, van het ene loket naar het andere is gestuurd zonder ook maar een schijfje in de ambtelijke mallemolen verder te zijn gekomen, of zich gemangeld voelt in de raderen van de anonieme, maar niet minder effectieve staatsmacht, die kan zich een personage uit een roman
januari 2006
Aart van Rheineck Leyssius
Jaargang 7, januari 2006
nieuwsbrief
Officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
1
Gelukkig is het slechts een gevoel en leven we niet echt in de wereld van Kafka. Het probleem is dat onze maatschappij zo gecompliceerd is dat overheidsbeleid op korte termijn niet effectief en meestal contraproductief is en kafkaiaanse trekken lijkt te vertonen. De overheid heeft echter een duidelijke langetermijnvisie. Het doel is ontwikkelen en behouden van een effectieve, toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg. Laten we eerlijk zijn, het oude systeem kraakte in al zijn voegen met inefficiëntie en wachttijden. Laten we niet treuren nu het oude systeem verlaten wordt. Bovendien: in een democratie zijn wij zelf de overheid. Laten we constructief meewerken aan de ombouw van het gezondheidsstelsel en waar mogelijk het verder verbeteren. Er zal altijd een spanningsveld zijn tussen beperkte middelen en te realiseren doelen en tussen verschillende belangen van partijen. Dat was zo in het verleden en het zal in de toekomst ook zo blijven. Het heeft dus geen zin je hier tegen te verzetten en als je meedoet aan het spel en ervoor zorgt dat je een goede uitgangspositie hebt, komen de kansen. Zie maar: de intensive care-geneeskunde heeft sinds 1 januari 2006 DBC-tarieven (en het zijn aantrekkelijke tarieven!). Ik verwacht dit jaar DBC-tarieven voor de anesthesiologie, ook voor het preoperatieve onderzoek. Dankzij de inspanningen
van de leden van de DBC-commissie en de CBRA wordt er nu constructief samengewerkt met de overheid om dit te realiseren. Maar laat duidelijk zijn dat als vele vakgroepen in het verleden niet al begonnen waren met preoperatief onderzoek en de intensive care-geneeskunde, deze vakgebieden nu verloren waren voor de anesthesioloog. Ik zal dan ook altijd propageren werkzaamheden die tot ons domein behoren te ontwikkelen en defensief gedrag te vermijden. Ook het jaar 2006 zal de NVA en haar leden vele kansen bieden om de anesthesiologie en haar aandachtsgebieden verder te ontwikkelen. Dat vermeende ontwikkeling vaak het wegwerken van achterstallig onderhoud blijkt te zijn, werd mij recentelijk weer eens duidelijk. Medicatiefouten behoren tot de grootste oorzaken van vermijdbare mortaliteit en zijn aandachtspunt van overheidsbeleid. Met veel geld probeert de overheid de medicatieveiligheid van de patiënt te verhogen. In samenwerking met de ziekenhuisapotheker, anesthesiemedewerkers en anesthesiologen is in mijn ziekenhuis een protocol opgesteld om ook op de operatiekamer tot een veilig medicatiebeleid te komen. Het is vrij lastig om controle van medicatie vooraf door anesthesioloog en anesthesiemedewerker te laten plaatsvinden en vooral om het consequent toe te passen. Ik was best
trots na de invoering van het protocol en had misschien wel het (ijdele) gevoel voorop te lopen in Nederland. Maar in de kerstvakantie las ik de volgende tekst in In Europa van Geert Mak (blz. 482). ‘Uit het rapport van een verpleegster, over een nachtdienst buiten het ziekenhuis na een bombardement in Hampstead in 1940 gedurende de Slag om Engeland. De patiënte was beklemd en dr. S gaf mij de opdracht haar een 1/2 milligram morfine te geven (we controleerden dit en ik gaf het haar. Gegeven om 5.43 uur). Om 6.34 uur bestelde dr. S opnieuw een kwart gram morfine (gecontroleerd door dr. S en door mij gegeven).’ Vijfenzestig jaar geleden ’s nachts onder de moeilijkste omstandigheden buiten het ziekenhuis was er een controlesysteem op juiste medicatietoediening, maar er was ook nog verslaglegging, niet alleen van de medicatie maar ook van de controle. Na het lezen van deze tekst voelde ik enige schaamte in plaats van trots over het in 2005 gerealiseerde ‘kwaliteitsbeleid’ in mijn ziekenhuis. Het bestuur van de NVA wenst u het beste voor 2006 en hoopt dat u wederom veel plezier mag ervaren met het uitvoeren en het opheffen van achterstallig onderhoud en met het ontwikkelen van ons prachtige vak.
MediRisk heeft het geactualiseerde boek
stenten’, uw functie, ziekenhuis en het
Aansprakelijkheid rond arts-assistenten
gewenste aantal. Werkt u niet in een bij
kosteloos verspreid onder aios in de bij
MediRisk verzekerd ziekenhuis? Dan kan
1
http://www.digischool.nl/ckv1/literatuur/ kafka/franz_kafka.htm
nieuwsbrief NVA
januari 2006
Redactienieuws
2
Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid in de opleidingssituatie
MediRisk verzekerde ziekenhuizen. Wilt
het boek via e-mail worden besteld bij
Is een aios zelfstandig verantwoordelijk
u meer exemplaren bestellen en bent u
de VVAA via
[email protected]. Zie ook
voor zijn handelingen? Is hij of zij daar-
werkzaam in een bij MediRisk verzekerd
de link op de website van de NVA: www.
mee ook aansprakelijk voor eventuele
ziekenhuis, stuurt u dan een e-mail
anesthesiologie.nl.
negatieve gevolgen van dit handelen?
aan
[email protected] onder vermelding
Wat is de rol van de supervisor?
van ‘boekje aansprakelijkheid arts-assi-
Mededelingen vanuit de commissies Commissie Anesthesieonderwijs aan Derde Wereldlanden, Paul Borgdorff, voorzitter
Mission Statement
in veel Derde Wereldlanden. Dit gold
medische tijdschriften en boeken. Het
‘to make available the highest standards
vijftien jaar geleden ook voor westerse
CADW probeert aan deze verzoeken van
of anaesthesia, pain treatment, trauma
landen, reden waarom de ATLS-cursus
de WFSA te voldoen door Nederlandse
management and resuscitation to all
is ontwikkeld. Deze cursus is echter te
anesthesiologen te vragen een week les
people of the world’
duur voor Derde Wereldlanden en de
te geven in het buitenland.
inhoud is in veel gevallen niet toepasDeze Mission Statement van de World
baar op de praktijk in, met name, de
Sponsorship
Federation of Societies of Anaesthesiolo-
wat kleinere districtsziekenhuizen. PTC is
Sporadisch krijgt de commissie een
gists (WFSA) weerspiegelt de globale ver-
een op de ATLS geënte cursus die vrijwel
verzoek voor het sponsoren van een
antwoordelijkheid die wij als vereniging
kosteloos aangeboden wordt aan Derde
(gebruikt) medisch apparaat ten behoeve
hebben. De cijfers zijn bekend: Tsjaad
Wereldlanden. Het (Engelse) handboek is
van een ziekenhuis in een Derde Wereld-
heeft 1 anesthesioloog voor 10 mil-
vertaald in het Frans, Spaans en Portu-
land. Het is daarbij van belang dat
joen inwoners, Indonesië 1 per 540.000
gees, Chinees en Indonesisch. De cursus
gebruikte apparatuur in goede conditie
inwoners, Pakistan 1 per 300.000. In
is geïntroduceerd in meer dan 25 landen
is en dat het onderhoud kan plaatsvin-
Nederland daarentegen is de verhouding
en er zijn in totaal meer dan 3000 artsen
den in het betreffende land. Ook moeten
1 anesthesioloog per 13.000 inwoners.
getraind. Nederlandse anesthesisten zijn
er voldoende disposables, onderdelen
Van de artsen in Derde Wereldlanden
betrokken geweest bij PTC-cursussen in
en geschoold personeel aanwezig zijn
blijft het aantal van hen die voor een
Malawi, Zimbabwe, Lesotho, Suriname,
om het apparaat te laten functioneren.
opleiding anesthesiologie kiezen boven-
Sri Lanka en Pakistan.
Vorig jaar kregen wij het verzoek van het
dien ver achter bij de vraag. Het vak van
In een ideale cursusweek wordt gedu-
universiteitsziekenhuis in Bloemfontein,
anesthesioloog heeft in de Derde Wereld
rende de eerste twee dagen een trau-
Zuid-Afrika, de aanschaf van een radio-
een lage status en het werk wordt dik-
macursus gegeven aan de specialisten
frequente generator voor de pijnbehan-
wijls gedaan door niet-artsen, die vaak
van de belangrijkste ziekenhuizen. Op de
deling te sponsoren, en om additionele
onvoldoende getraind zijn. Bovendien
derde dag krijgen geïnteresseerde deel-
training te geven. Het bestuur van de
doen artsen die kiezen voor anesthe-
nemers een instructeurscursus aangebo-
NVA heeft besloten om de aanschaf
siologie vaak hun opleiding in een
den. Hierin komen verscheidene onder-
van de generator voor haar rekening
ontwikkeld land, waar velen vervolgens
delen van onderwijs aan volwassenen
te nemen. De bedrijven Janssen-Cilag,
werkzaam blijven. Andere problemen zijn
aan de orde, zoals het geven van een
Mundipharma, Grünenthal en Abbott heb-
het gebrek aan (goed werkende) appara-
voordracht en het leiden van een work-
ben de reiskosten gesponsord. Twee
tuur, onvoldoende toegang tot medische
shop of een discussie. In de twee laatste
anesthesiologen en een anesthesiemede-
boeken, tijdschriften en cursussen (bv.
dagen geven de nieuwe instructeurs zelf
werker hebben een week doorgebracht
ATLS).
een cursus aan een tweede groep artsen,
in Bloemfontein om training te geven.
De Commissie voor Anesthesieonderwijs
in aanwezigheid van de buitenlandse
De week werd afgesloten met een sym-
in Derde Wereldlanden (CADW) is door
PTC-instructeurs. Op deze manier kan
posium over acute en chronische pijn,
de NVA opgericht om verzoeken voor
er een snelle overdracht van kennis en
waar beide Nederlandse anesthesiologen
assistentie uit Derde Wereldlanden te
verantwoordelijkheid plaatsvinden.
presentaties hielden.
van tijd tot tijd zelf initiatieven om hulp
Opfriscursussen
Training in Nederland
te bieden.
Zo nu en dan krijgen wij van het ‘Educa-
Het voor training laten overkomen van anesthesiologen uit Derde Wereldlanden
zoek om een refresher course te geven
is over het algemeen minder kostenef-
De nadruk van de activiteiten ligt momen-
in een Engelssprekend land. Deze cursus-
fectief dan het trainen van grote groepen
teel op het organiseren en geven van
sen zijn bedoeld voor anesthesiologen,
in het eigen land. Toch wordt er soms
cursussen voor traumamanagement bin-
anesthesiemedewerkers en anderen die
voor gekozen om specialisten te laten
nen het kader van Primary Trauma Care
zich met anesthesie bezighouden. Deze
overkomen voor een specifieke training
(PTC). PTC is opgericht door Engelse en
refresher courses zijn van groot belang
in Nederland. Op verzoek van professor
Australische anesthesiologen die gecon-
voor deze landen, omdat het vaak de
Rahardjo uit Surabaya brachten twee
fronteerd werden met het gebrek van
enige vorm van nascholing is, wegens
Indonesische
een systeem voor traumamanagement
een zeer beperkte toegang tot internet,
weken door op de afdeling Intensive Care >
anesthesiologen
twaalf
nieuwsbrief NVA
tion Committee’ van de WFSA een ver-
Traumamanagement
januari 2006
coördineren. Ook neemt de commissie
3
van het OLVG in Amsterdam en het UMCU
samenwerking met de WFSA. Terwijl de
in Utrecht. Doel van het bezoek was
commissie de coördinatie doet van acti-
het verbeteren van de interpretatie van
viteiten is zij voor de personele invulling
monitoring en van case management.
vaak afhankelijk van anesthesiologen
De betreffende anesthesiologen en de
buiten de commissie. Eenieder die affini-
hoofden van de Intensive Care-afdelingen
teit heeft met onderwijs in Derde Wereld-
De derde Wetenschapsdag Anesthe-
beoordeelden de stage als bijzonder nut-
landen kan dit te allen tijde kenbaar
siologie wordt gehouden op vrijdag
tig en effectief.
maken aan leden van de commissie:
29 september in het AMC te Amster-
Wetenschapsdag 2006
Paul Borgdorff, voorzitter
dam. De commissie komt deze
Anesthesiologen gezocht
Peter Rosseel, secretaris
maand bij elkaar om het raamwerk
In de nabije toekomst zal de commissie
Constance Breeveld
van het programma te bespreken. U
zich blijven inzetten voor het trainen van
Haico de Gast
krijgt in het voorjaar nader bericht.
anesthesiologen en andere artsen uit
Marten van Wijhe
Derde Wereldlanden, zoveel mogelijk in
Commissie Beroepsbelangen en Rechtspositie Anesthesioloog, A.P. Nierich DBC voor de IC
inzichtelijk te maken, zowel ten opzichte
van de IC’s in Nederland, maar het is wel
Een belangrijk onderdeel van veel anes-
van het ziekenhuis als ten opzichte van
een eerste stap om tot een evenwichtige
thesiologische praktijken is de inbreng
de specialist. Dat dit een moeizaam en
IC-bekostiging te komen.
en inzet van anesthesiologen op de
tijdrovend proces is, zal iedereen duide-
Het overzicht van de deze ontwikkeling
Intensive Care als intensivist. Een reeds
lijk zijn. Toch is er voor de IC’s in Neder-
is te lezen in de Netherlands Journal of
lang bestaand probleem is de financie-
land een mijlpaal bereikt, aangezien er
Critical Care, vol. 9, no 6, december 2005
ring van de IC’s in Nederland, vooral
in december 2005 een voorstel vanuit
(zie www.anesthesiologie.nl bij DBC).
wat betreft de specialistische vergoeding
de werkgroep DBC IC van NVIC en NVA
Over verdere ontwikkelingen zullen we u
voor dit werk vanuit de CTG-systema-
door het CTG/Zaio is geaccordeerd. Dit
informeren.
tiek. Met de komst van de DBC’s is de
betekent niet dat er nu op korte termijn
mogelijkheid ontstaan om de financiering
veel verandert in de directe financiering
nieuwsbrief NVA
januari 2006
World Congress
4
Het World Congress of Anaesthesia (WCA) wordt gehouden in Kaapstad, Zuid-Afrika, van 30 maart tot 4 april 2008. Volg de ontwikkelingen op www.wca2008.com.
Mededelingen vanuit de secties Sectie Pijnbestrijding
November: achtste congres
Class Conference Centre te Eindhoven.
gelegd met een aantal gerenommeerde
Het achtste congres van de sectie Pijn-
Het Organiserend Comité is bezig met de
sprekers uit binnen- en buitenland. In het
bestrijding vindt plaats op zaterdag 4
samenstelling van het programma rond
voorjaar volgt een aankondiging en kunt
november 2006 in het Evoluon World
een drietal thema’s. Er worden contacten
u (elektronisch) inschrijven.
Sectie Urgentiegeneeskunde, M.G.M. Scot Beleidsplan
met MMT-anesthesiologen en militaire
van de Sectie Urgentiegeneeskunde er
Het bestuur van de Sectie Urgentiegenees-
artsen. Verder staan er uiteraard twee
als volgt uit:
kunde heeft de afgelopen twee jaar veel
ledenvergaderingen gepland. Tijdens de
• woensdag 1 februari: overleg met de
tijd en energie gestoken in een beleids-
eerste ledenvergadering zal het beleids-
plan voor de komende jaren, waarin zij
plan worden besproken, voor de tweede
• woensdag 5 april: ledenvergadering:
de plaats van de anesthesioloog binnen
vergadering zal er een wetenschappelijk
huishoudelijke vergadering, bespre-
de urgentiegeneeskunde probeert vast te
programma worden ingevuld.
stellen. Hoe zien wij ons eigen vak en wat
Ook het komende jaar zal het bestuur
rekenen wij tot onze verantwoordelijkheid?
zijn contacten verder onderhouden en
Als hierop een duidelijk antwoord komt,
uitbreiden met landelijke en buitenlandse
• vrijdag 19 mei: Anesthesiologendagen,
kunnen wij vaststellen wat tot ons taken-
collega-wetenschappelijke verenigingen,
16.00-17.00 uur Sectie Urgentiege-
pakket hoort en kan er een beleid worden
overheid en prehospitale hulpverleners.
neeskunde
gemaakt. Dit beleidsplan zal in de eerst-
Door zitting te nemen in de werkgroep
volgende ledenvergadering van de sectie
SEH-arts van de Orde zal het bestuur
worden voorgelegd aan de leden, voordat
de komende ontwikkelingen rondom de
• woensdag 1 november ledenverga-
het stuk de vereniging in zal gaan.
(toekomstige) opleiding van de (toe-
dering: huishoudelijke vergadering,
komstige) SEH-arts niet alleen verder
wetenschappelijke vergadering
Agenda
vervolgen, maar hierin ook de anesthe-
Het komende jaar zal het bestuur van de
siologische inbreng verzekeren.
Sectie Urgentiegeneeskunde overleggen
Voor het komende jaar ziet de agenda
MMT-anesthesiologen
king beleidsplan • donderdag 18 mei: Anesthesiologendagen
• woensdag 6 september: bestuursvergadering
ATACC, Anaesthesia Trauma & Critical Care, M.G.M. Scot, ATACC-instructeur ATACC is een Britse non-profit organisa-
SEH-artsen (Accident and Emergency) het
communicatie van het traumateam krijgt
tie die in 1988 door de anesthesioloog
meest vertegenwoordigd.
veel aandacht. De opvang voor en tijdens
Nieuwe aanpak
team dat is samengesteld uit de ver-
is o.a. geaccrediteerd door de Royal Col-
De cursus richt zich op het management
schillende disciplines. In het onderwijs
lege of Surgeons en de Royal College of
van traumaslachtoffers van de straat
staat daarbij de anesthesiologische input
Anaesthetists.
tot en met de aflevering op de ICU. Er
centraal, in de praktijk is een anesthe-
De ATACC-cursus wordt drie- tot viermaal
wordt gestreefd naar de best mogelijke
sioloog (i.o.) of een ODP (nurse practi-
per jaar gegeven aan artsen, geneeskun-
zorg, vanaf het moment van ongeval,
tioner/anesthesiemedewerker) aanwezig.
dige militairen (Special Forces), (gespe-
zonder dat levering van de definitieve
Deze aanpak verschilt enorm met de
cialiseerde) verpleegkundigen, ambulan-
zorg vertraagd wordt. Niet alleen komt
gangbare cursussen voor traumazorg,
ceverpleegkundigen en de brandweer.
de (prehospitale) samenwerking met de
zoals bijvoorbeeld de Amerikaanse, op
Daarvan zijn de medische disciplines
ambulance en brandweer uitgebreid aan
chirurgie gebaseerde ATLS, waar (con-
anesthesiologie, orthopedie, chirurgie, en
bod, ook de onderlinge samenwerking en
form het Amerikaanse traumasysteem) >
januari 2006
opname wordt immers verricht door een
anesthesiologische traumacursus. Deze
nieuwsbrief NVA
Mark Forest is opgericht als een Britse
5
traumaopvang geleerd wordt op de SEH
sel onder de grond waaruit slachtoffers
met één dokter en één (non obstructive)
op een veilige manier moeten worden
verpleegkundige.
bevrijd. Elk onderdeel wordt afgesloten met een evaluatie voor de leden en de
Materiaal en instructeurs
teamleider.
ATACC wil met zijn scholing up to date
De cursus wordt afgesloten met een
blijven; zo nodig wordt het cursusmate-
Opzet
theoretisch multiple choice-examen, een
riaal nog tot vlak voor een cursus aan-
De cursus duurt drie dagen en omvat
examen praktische vaardigheden en een
gepast aan de laatste wetenschappelijke
korte theoretische voordrachten, veel
scenario. Het theoretische gedeelte is
en technische ontwikkelingen. De cursus-
praktische vaardigheden en scenario’s
voor iedereen hetzelfde, maar het prak-
handleiding is nu aan de vijfde versie (in
met slachtoffers. De praktische handelin-
tijkgedeelte wordt beoordeeld op het
zeven jaar) toe. In de tekst wordt duide-
gen worden uitgevoerd in groepen van
niveau van de kandidaat.
lijk onderscheid gemaakt tussen feiten
vijf tot zes personen, waarin alle discipli-
(met variatie in ‘level of evidence’) en
nes zijn vertegenwoordigd. Bij elke han-
Gouden standaard
meningen (‘expert opinions’). Ook wordt
deling of scenario is er steeds een wisse-
ATACC is uitgegroeid tot de gouden
er ingegaan op huidige en mogelijke
lende teamleider. Door de aanwezigheid
standaard voor traumaopvang in Groot-
toekomstige ontwikkelingen. De instruc-
van verschillende disciplines ontstaat
Brittannië. Het is een organisatie met een
teurs zijn afkomstig uit verschillende
een beter inzicht en begrip in elkaars
vernieuwende, vooruitstrevende en dyna-
disciplines: anesthesiologie, orthopedie,
(on)mogelijkheden bij traumaopvang. De
mische kijk op spoedeisende zorg vanuit
brandweer, ambulancediensten, het leger
scenario’s zijn meer dan levensecht door
een anesthesiologisch perspectief. Na de
en zelfs bouwkunde. Daardoor komt
de cursuslocatie: het trainingscentrum
cursus is het mogelijk om in samenwer-
een holistische, daadwerkelijk multidis-
van de brandweer van Cheshire. Daar
king met de vakgroep anesthesiologie
ciplinaire benadering tot stand waarin
staat o.a. een echt stuk snelweg met
van de universiteit van Liverpool een
niet alleen het directe probleem wordt
autowrakken voor extricatietraining en
academisch diploma ATACC te behalen.
opgelost, maar ook in doorlopende zorg
moeilijke toegang, maar er is ook een
Voor meer informatie zie
wordt voorzien. Het devies van ATACC is
‘confined space area’: een gangenstel-
www.ATACC.co.uk.
dan ook ‘from roadside to critical care’. ATACC heeft ook andere cursussen ontwikkeld, zoals rescue-trauma training (RTACC), scene safety and assessment (ISAC), critical care transport (BATT), human simulation critical incident training (CISTR). Verder verzorgt ATACC de traumaopvang voor de regio Merseyside en Cheshire tijdens de drukke weekends en vakanties, organiseerde zij onder andere het Thelwall Viaduct Medical Rescue Team (waar voor het eerst een niet-geneeskundige een levensreddende hande-
nieuwsbrief NVA
januari 2006
ling verrichtte met een larynxmasker) en gaven zij ondersteuning aan de 2002
6
Commonwealth Games. Bij de tsunami eind 2004 was ATACC direct ter plaatse en vormde deze organisatie lange tijd de enige Britse medische ondersteuning. In mei 2004 heeft ATACC de Northern Region Health and Social Care Award for Outstanding Achievement in Emergency Care van de NHS gekregen als waardering voor haar inspanningen om snellere, betere en veilige spoedeisende zorg te verlenen. ATACC organiseert elke twee jaar een internationaal traumacongres in Liverpool. Dit jaar vindt dit plaats van 20 tot 22 november onder de titel: Trauma 2006, what is new.
Tiende Anesthesiologendagen: 18 en 19 mei 2006 Eind december is de aankondiging van
problem-based learning discussion ses-
SIMLAB
de Anesthesiologendagen naar alle leden
sies. De opzet van deze sessies is actieve
Het SIMLAB-team van het UMC Groningen
verzonden. Hiermee is tegelijk de moge-
participatie van de deelnemers. De afge-
zal met een complete set-up aanwezig
lijkheid geopend voor inschrijving via het
lopen jaren is echter gebleken dat niet
zijn. U kunt in een sessie van anderhalf
openbare gedeelte van www.anesthesio-
iedereen die zich heeft opgegeven ook
uur kennismaken met de verschillende
logie.nl. Mocht u problemen ondervinden
daadwerkelijk de sessie bijwoont. De
mogelijkheden die deze training biedt.
bij de elektronische inschrijving, neemt u
open plaatsen worden dan ingenomen
Voor meer informatie over ‘The UMC Gro-
dan contact op met Congress & Meeting
door deelnemers die niet de casus heb-
ningen Anaesthesia and Intensive Care
Services Holland: tel. 0411 632907 of
ben ontvangen en zich dus niet hebben
Simulation Training Centre’ verwijzen wij
[email protected].
kunnen voorbereiden. Dat is jammer van
u naar de website www.simlab.nl. Het
Op donderdagavond wordt een lustrum-
alle moeite die de moderatoren doen om
aantal deelnemers is vanwege de opzet
diner en een feest georganiseerd in de
een goede discussie te bewerkstelligen.
van deze training beperkt. Er wordt daar-
grotten van Berg en Terblijt. Ook de
Dit jaar wordt de casuïstiek op de NVA-
om een life videoweergave gegeven in de
partners van de congresdeelnemers zijn
website geplaatst zodat u thuis van
aangrenzende zaal. Een medewerker van
hierbij van harte welkom.
tevoren uw keuze kunt maken. Op de
het SIMLAB zal hierbij uitleg geven.
congresdagen zelf kunt u zich bij de
Alleen voor deelname aan deze interac-
Problem-based learning discussion sessies
inschrijfbalie melden voor deelname aan
tieve simulatiesessie en de videoweer-
de interactieve sessie per dag. De toe-
gave van deze sessie is voorinschrijving
Wij willen u wijzen op een kleine ver-
wijzing van het beperkte aantal plaatsen
via deelnemersregistratie noodzakelijk.
andering in de voorinschrijving van de
geschiedt op volgorde van aanmelding.
Zie de informatie in de aankondiging.
FIETSTOCHT 2006, 2e editie Evenals vorig jaar wordt er aansluitend aan de Anesthesiologendagen een fietstocht in de Limburgse heuvels georganiseerd. Coördinator: Bart van Wijck, UMCU Programma: diner op vrijdagavond 19 mei, fietstocht op zaterdagmorgen 20 mei. Bijdrage in de kosten € 15. Voor een eventuele overnachting dient u zelf te zorgen. Het is een pittige tocht op eigen racefiets voor geoefende fietsers. U kunt zich inschrijven via de registratiesite van de Anesthesiologendagen op www.anesthesiologie.nl.
loot aan de NVA-boom.
betekenden. Oud-anesthesiologen moe-
oordeeld tot het maken van dezelfde
Ons doel is het anesthesiologisch gedach-
ten systematisch geïnterviewd worden
fouten als in het verleden, is een bekend
tegoed, de plaats ervan in de vader-
om hun herinneringen vast te leggen.
gezegde waarmee geschiedbeoefening
landse geneeskunde en in het bijzonder
Aan de hand van deze bronnen dient his-
gerechtvaardigd wordt. De geschiedenis
de samenhang tussen de ontwikkelingen
torisch verantwoord onderzoek gedaan
van een vak leert ons wie wat ontwik-
in binnen- en buitenland vast te leggen,
te worden, waarbij de hulp van profes-
keld heeft – niet alleen wanneer en waar,
toegankelijk te maken en te bewaren.
sionele medisch historici niet gemist kan
maar vooral waarom. Daardoor begrijpen
De werkgroep wil dit onder andere op
worden. Dit alles kan alleen bereikt wor-
wij ons dagelijks werk beter.
de volgende manieren bereiken. Boe-
den door een breed gedragen en breed
Omdat er in het buitenland al langer his-
ken, tijdschriften, reclames, archieven
samengestelde werkgroep. Tijdens de
torisch anesthesiologisch gewerkt wordt
van verenigingen en ziekenhuizen moe-
Anesthesiologendagen zal een program-
(na een eerste Nederlands initiatief in
ten professioneel beheerd worden om de
ma worden voorgeschoteld waarbij wij
1981 met het eerste wereldsymposium
toegankelijkheid blijvend te garanderen.
nagaan wat er tot nu toe op historisch
‘History of Anaesthesia’ in Rotterdam),
Instrumentarium verdient het om muse-
anesthesiologisch gebied verricht is en
omdat inmiddels meerdere NVA-leden op
aal verantwoord bewaard te worden.
wat er nog verricht zal moeten worden.
dit terrein actief zijn én omdat er vol-
Veel te gemakkelijk verdwijnt anders
Wij hopen u op deze eerste bijeenkomst
doende draagvlak blijkt te zijn, presen-
het inzicht hoe en met welke middelen
in groten getale te mogen begroeten.
teert de werkgroep zich als een nieuwe
er gewerkt werd en wat de beperkingen
nieuwsbrief NVA
Wie zijn geschiedenis niet kent is ver-
januari 2006
Presentatie Werkgroep Geschiedenis van de anesthesie in Nederland, Marten van Wijhe
7
Bureau NVA Per januari 2006 is Marjolijn Swinkels in dienst getreden van
zwangerschapsverlof hervat. Na het vertrek van Elsje Pot per
de NVA. Ursula van Duin heeft haar werkzaamheden na het
1 februari zal de taakverdeling worden herzien.
‘Wij doen de dingen waarvan iedereen denkt dat ze vanzelf gebeuren’ Afscheid van Elsje Pot, Jet Quadekker ‘De mensen zien ons werk vaak simpeler
waren de werkzaamheden bij de NVA te
op geworden: het bureau is inmiddels zo
dan het is, wij doen de dingen waarvan
overzien: er waren ‘slechts’ negen oplei-
gegroeid dat het onmogelijk is nog van
iedereen denkt dat ze vanzelf gebeuren.’
dingsklinieken en niet, zoals bij Heel-
alle details op de hoogte te zijn. Het is
Aan het woord is Elsje Pot, projectmana-
kunde, bijna vijftig. De politieke ontwik-
dus van belang goede mensen aan te
ger van het bureau van de NVA. Zij gaat
kelingen veroorzaakten echter veel extra
nemen die enerzijds eigen initiatief en
op 1 februari a.s. met prepensioen en
werk en dat betekende heel veel faxen,
organisatietalent tonen en anderzijds
is reeds enige jaren als hoofd van het
bellen, spoedmailings verzorgen en extra
zich ook af en toe laten sturen. Ook is
bureau opgevolgd door Patricia Liem.
ledenvergaderingen beleggen – en dat
de moderne communicatie veel sneller
Wat doet het bureau van de NVA dan pre-
alles nog zonder computer. Maar het ging
geworden; de druk op het bureau is hier-
cies? Vraag dat aan honderd anesthesio-
snel: er kwamen medewerksters bij en
door groter. Het werk op het bureau van
logen en je krijgt honderd verschillende
het secretariaat werd geautomatiseerd.
de NVA beperkt zich niet van negen tot
antwoorden. Iedereen weet wel dat het
Gelukkig kon Elsje nog vaak terugvallen
vijf: ook ’s avonds zijn er vaak vergade-
bureau veel coördinerend werk doet als
op het fabelachtige geheugen van haar
ringen. Bovendien heeft elk nieuw com-
het gaat om bijvoorbeeld vergaderingen
voorgangster mevrouw J.M. Bongertman-
missielid, elke nieuwe secretaris, elke
en cursussen, maar een essentiële taak is
Diek.
nieuwe voorzitter weer een andere stijl
ook het sturen en bewaken van de infor-
Naast een gezamenlijk congres met de
en ook dat vraagt flexibiliteit.
matiestroom op momenten dat er ‘hot
Engelse anesthesiologen in Brighton,
news’ is en de kranten gaan bellen. Juist
meteen al in 1994, maakte zij veel hoog-
Verandert er nu veel? Waarschijnlijk wel.
dan komt het aan op diplomatie, tact
tepunten van de Vereniging mee, zoals
Niet alleen zijn de introverte Elsje en de
en een duidelijke taakverdeling, en juist
het wereldcongres WFSA in Sydney in
extraverte Patricia elkaars tegenpolen,
dan moet het bureau weten wie de voor-
1996, de geboorte van de Anesthesiolo-
maar ook zou het bureau ‘an sich’ gaan-
lichting over het specifieke onderwerp in
gendagen in 1997 en de viering van het
deweg een andere uitstraling kunnen
kwestie op zich kan nemen.
vijftigjarig bestaan van de NVA in 1998.
krijgen. De trend in deze tijd is immers
Veel zaken vroegen tact (horen, zien en
professionalisering – op het gebied van
1994 zou een van de drie warmste jaren
zwijgen), maar de helicopter-view van
politiek en beleid, management, onder-
van de eeuw worden. Voor de NVA was
Elsje stelde haar in staat te sturen en
handelen, opleiden, nascholing, om maar
het een buitengewoon roerig jaar, dat in
erop te wijzen dat bepaalde problemen
enkele zaken te noemen. Het zou dan
het teken stond van de tariefmaatregelen
al eerder aan de orde kwamen en hoe
mogelijk zijn dat op het bureau zelf
van staatssecretaris Simons, de instelling
ze toen werden opgelost. Het Bureau
alleen nog inhoudelijke werkzaamhe-
van de commissie-Biesheuvel, het bunde-
heeft veel contacten met de overheid
den worden verricht met professionele
len van de krachten van de wetenschap-
en andere instanties en ook dat vraagt
beleidsmedewerkers. Zover is het nu
pelijke verenigingen en de budgetbewa-
zekere vaardigheden.
echter nog niet. We weten ook nog niet
nieuwsbrief NVA
januari 2006
kingsweken. Toen Elsje Pot op 1 januari
8
in hoeverre de komende verhuizing naar
van dat jaar hoofd van het bureau van de
Regeren is vooruitzien: er werd op tijd
de nieuwe Domus een rol zal spelen in
NVA werd viel zij dus met haar neus in
naar een opvolgster gezocht en in 1998
uitstraling en sfeer.
de boter, maar bij de Nederlandse Vere-
deed Patricia Liem haar intrede. Zij begon
Het afscheid van Elsje Pot valt dus samen
niging voor Heelkunde en het Collegium
met de ondersteuning van de enthou-
met een verandering in de tijdgeest
Chirurgicum had zij al kennisgemaakt
siaste jonge commissie-CKAP en heeft in
en met een markante verhuizing. Ook
met de heersende problemen.
het najaar van 1999 het secretariaat van
voor haar begint een ander bestaan. Wij
Het opzetten van een nieuw secreta-
het bestuur volledig overgenomen. Daar-
hopen dat zij ook daarin haar vele talen-
riaatsteam nam een jaar in beslag, terwijl
mee kreeg zij de leiding van het bureau
ten tot bloei kan laten komen en wensen
de taken zich steeds uitbreidden. Op zich
van de NVA. Gemakkelijker is het er niet
haar veel geluk.
Elsje Pot
veel contact met Hannie Bongertman en
Eigenlijk wilde Elsje Pot graag naar de
hoorde veel leuke verhalen over de NVA,
hogere hotelschool of een fysiotherapie-
o.a. over de organisatie van het tiende
opleiding, maar die opleidingen zaten
Wereldcongres dat in 1992 in Den Haag
vol. Zij studeerde een aantal jaren Engels
werd gehouden.
en volgde de opleiding voor medisch
Op 1 januari 1994 werd zij hoofd van het
secretaresse in het Academisch Zieken-
NVA-bureau.
huis Leiden. Zeven jaar was zij secretaresse van een
Patricia Liem
hoogleraar-afdelingshoofd in het Rotter-
Patricia Liem is bioloog, maar wilde
damse Dijkzigt.
niet op microniveau werkzaam zijn. De
Zeven jaar heeft ze als purser bij de
ervaringen die zij tijdens haar studie
KLM gevlogen, maar de jetlags wogen
opdeed met grote complexe systemen
te zwaar.
(endocrinologie en immunologie) blijken
Na een korte periode als officemanager
uitstekend van pas te komen bij het stu-
van een vertaalbureau kwam zij in 1989
ren van een bureau van een wetenschap-
terug in de medische wereld als hoofd
pelijke vereniging.
van het bureau van de Nederlandse Ver-
In augustus 1998 kwam zij op het bureau
eniging voor Heelkunde en het Collegium
en per 1 november 1999 nam zij de func-
Chirurgicum in de Domus. Zij had daar
tie van bureauhoofd over.
Maandag 30 januari 2006 Afscheidsborrel Elsje Pot vanaf 16.00 uur op de vide in Domus Medica, Lomanlaan 103, 3526 XD Utrecht
nen. Uit restanten en legerdumps werden
mevrouw professor D.M.E. Vermeulen-
narcoseapparaten samengesteld, de eer-
Cranch, erelid van de NVA, in huiselijke
ste assistenten meldden zich en er werd
kring haar negentigste verjaardag.
allerlei onderzoek opgezet. Mevrouw
Direct na de oorlog zag de Amster-
Vermeulen werd in 1952 benoemd tot
damse hoogleraar chirurgie Boerema de
privaatdocent aan de Gemeentelijke Uni-
vaderlandse achterstand ten opzichte
versiteit te Amsterdam en in 1958 volgde
van de Angelsaksische wereld, waar de
de benoeming tot de eerste hoogle-
oorlogschirurgie met infectiebestrijding,
raar anesthesiologie in Nederland. Haar
bloed- en plasmatransfusie en betere
inaugurele rede was getiteld ‘In somno
narcosetechniek zoveel vorderingen had
securitas’.
gemaakt. Hij trok in 1946 de Engelse anesthesioloog mevrouw Vermeulen aan.
Prof. Vermeulen werd in 1952 benoemd
Zij maakte de oversteek met haar Raleigh
tot het eerste erelid van de Nederlandse
sportfiets, Engelse apparatuur, boeken
Vereniging voor Anesthesiologie. Namens
en tijdschriften, om haar werk in het
alle leden van de NVA bieden wij haar
Wilhelmina Gasthuis aan te vangen voor
onze hartelijke gelukwensen aan.
f 2,50 per uur. De opleiding kon begin-
nieuwsbrief NVA
Op de voorlaatste dag van 2005 vierde
januari 2006
Negentig jaar
9
Nederlands Tijdschrift voor Anesthesiologie in het Engels Marco Marcus, hoofdredacteur Het Nederlands Tijdschrift voor Anesthe-
voor promovendi, andere onderzoekers
lingen anesthesiologie hebben hierover
siologie begint aan een nieuwe fase. Na
en buitenlandse auteurs aantrekkelijk om
een brief gekregen. Over de sanctie op
een lange discussie hebben de editors en
in het NTvA te publiceren.
het niet naleven van deze afspraak moet
het bestuur van de Nederlandse Vereni-
In de overgangsfase is er natuurlijk wel
nog nagedacht worden, maar de editors
ging voor Anesthesiologie besloten om
de vrees dat er minder kopij zal worden
denken aan iets ludieks, waar de slechtst
als voertaal Engels te kiezen.
ingestuurd. Daarom geven we (met enige
presterende afdeling anesthesiologie van
Er zijn vele redenen om te veranderen.
terughoudendheid) nog de mogelijkheid
dat jaar aan zou moeten voldoen.
Vanaf het begin zijn er perioden geweest
om Nederlandse stukken in te sturen;
Van mij, editor in chief, is het de tweede
waarin er te weinig kopij werd aangele-
deze zullen vertaald worden. Ook kan
poging om een citation index voor het
verd. Dit gaf enorme problemen voor het
men hulp van een vertaler krijgen bij
tijdschrift te krijgen. De vorige poging
‘editen’ van het tijdschrift: met zo weinig
het editen van Engelstalige manuscrip-
(een fusie met Acta Anaesthesiologica
kopij is de tijd voor het verbeteren van
ten. Verder hebben alle universiteiten
Belgica) is na lange onderhandelingen
artikelen zeer kort. Wanneer bovendien
en opleidingsclusters beloofd om eens
mislukt. Wanneer er ook nu weer geen
het tijdschrift Engelstalig zou zijn, zou
per academisch jaar een origineel artikel
succes behaald wordt is het volgens mij
het mogelijk moeten zijn om, met de
en een review te schrijven. Dit voorstel
tijd voor een nieuwe hoofdredacteur.
medewerking van Elsevier, een ‘citation
is door het Concilium op 1 mei 2005
index’ te verkrijgen. Hierdoor wordt het
aangenomen en alle academische afde-
Dutch Association for Regional Anesthesia
nieuwsbrief NVA
januari 2006
Harald Rettig, penningmeester
10
Op 26 oktober 2005 is – naar analogie
organisatie van de ESRA Zone Meeting
land onder de aandacht brengen. Dat
van de Belgian Association for Regional
België op zich genomen en staat aan de
kan alleen als wij veel leden hebben,
Anesthesia (BARA) – de Dutch Association
basis van meerdere jaarlijkse workshops
maar gezien de ontwikkelingen die de
for Regional Anesthesia (DARA) opgericht,
en kadavercursussen; het aantal leden
locoregionale technieken ook in ons land
met als bestuur Rudolf Stienstra (voorzit-
is inmiddels gegroeid tot boven de 600.
doormaken, verwachten en hopen wij
ter), Eric Weber (secretaris), Geert Jan
Tevens wordt uit het ledenbestand van
dat gaandeweg meer dan de helft van
van Geffen (algemeen adjunct) en Harald
de BARA de vertegenwoordiging bij de
de 1550 actieve NVA-leden ook lid zal
Rettig (penningmeester). Een klankbord
ESRA gekozen voor o.a. de locoregionale
worden van de DARA.
wordt gevormd door collega’s die actief
anesthesie van België. Kijken wij naar een
zijn op het gebied van de locoregionale
land als Frankrijk, dan zien wij een goede
anesthesie in het algemeen: Lydie Broe-
organisatie, een ruime interesse voor de
Waarom geen sectie binnen de NVA?
kema, Nigel Jack, Misha Simon, Dettie
locoregionale anesthesie (publicaties) en
Over deze vraag is uitvoerig gespro-
Veering, Louis Vermulst en Frank Wille.
een goed functionerend landelijk netwerk
ken met het dagelijks bestuur van de
Geert Jan van Geffen en Eric Weber zijn
van complicatieregistratie.
NVA. Expliciet is voor de huidige opzet
al enige jaren lid van de BARA en hebben
In Nederland moeten wij daar ook naar
gekozen, mede om op politiek vlak
daar ervaring opgedaan met de invulling
toe groeien. Wij willen dat bereiken met
een snelle en goede positie te kunnen
en mogelijkheden voor de Nederlandse
behulp van workshops, hands-on-ses-
innemen zonder de NVA daar direct bij
anesthesiologie.
sies en symposia (de landelijke ESRA
te betrekken. Het is de bedoeling dat
Zone Meeting georganiseerd door de
de DARA, op democratische wijze en
Waarom en waarvoor?
DARA), waarbij gestreefd zal worden
gebaseerd op inzet, kennis en kunde,
De DARA wil een koepel zijn voor alle
naar een verbetering van de kwaliteit
vertegenwoordigers levert die in de ESRA
locoregionale anesthesieactiviteiten in
en een verhoging van de veiligheid van
de belangen van de Nederlandse locore-
Nederland. Er is behoefte aan gestructu-
de locoregionale technieken. Ook willen
gionale anesthesie behartigen. Juist nu is
reerde input en output van de locoregi-
wij door contacten met gelijkwaardige
dit van belang, gezien de problematiek
onale anesthesie in ons land: praktisch,
verenigingen binnen en buiten Europa
binnen het ESRA-bestuur. Overigens is
wetenschappelijk en opleidingstechnisch.
andere, nieuwe technieken op het gebied
met het huidige dagelijks bestuur van
De in 2001 opgerichte BARA heeft de
van de locoregionale anesthesie in ons
de NVA afgesproken dat de positie van
de DARA, als vereniging naast de NVA,
thesiologen kunnen lid worden, alsmede
euro en gaat in op 1 januari 2006. U kunt
over drie jaar geëvalueerd zal worden
zij die daarvoor in opleiding zijn. De bui-
zich aanmelden bij de secretaris van de
met als belangrijkste punt: doorgaan als
tengewone leden – niet-anesthesiologen
DARA (
[email protected]).
vereniging of incorporeren als sectie bin-
– hebben het recht om op de algemene
Wij, het eerste bestuur van de DARA,
nen de NVA.
vergaderingen aanwezig te zijn en zich te
hopen op een ruime aanmelding en inzet
laten horen, maar zij mogen niet stem-
van de in Nederland werkzame anesthe-
Wie kan er lid worden?
men. Het lidmaatschap van de DARA is
siologen. Alleen zo kunnen wij invulling
De DARA kent gewone en buitengewone
dus niet gekoppeld aan het lidmaatschap
geven aan onze doelstellingen.
leden. Alle in Nederland werkzame anes-
van de NVA. De contributie bedraagt 20
Mondeling C/D-examen Brandweerwagens op de snelweg,een ontspoorde trein – niets kon de kandidaten en de examinatoren voor het vervolgexamen tegenhouden; ze waren er uiteindelijk allemaal. Sommige kandidaten waren duidelijk zenuwachtig. Bij één kandidaat was het wel heel zichtbaar: hij had twee verschillende schoenen aan. De kandidaten kregen drie verschillende casussen voorgelegd en hadden vijf minuten de tijd om zich voor te bereiden. De verrassing kwam echter aan de examentafel zelf. De casus bestond uit meerdere delen en die werden pas aan de examentafel uitgereikt. Toch heeft niemand zich hierdoor van zijn stuk laten brengen. Zowel voor de examencommissie als het bureau vergt het mondelinge examen veel voorbereiding. Het voltallige bureau was daarom ook ingezet om alles in goede banen te leiden. Aan het einde goede raad mee met betrekking tot de
mencommissie. De voorzitter van het
keuzes die er moeten worden gemaakt
Bestuur sprak vervolgens de geslaagden
bij de afronding van de opleiding en de
toe en gaf ze naast de gelukwensen ook
start van de anesthesiologische carrière.
nieuwsbrief NVA
gemaakt door de voorzitter van de exa-
januari 2006
van de dag werden de uitslagen bekend
11
In memoriam prof.dr. ir. A.G.L. Burm 1949-2005 Op 28 oktober j.l. is prof.dr.ir. A.G.L. (Toine) Burm op de leeftijd van 56 jaar overleden. Toine studeerde na zijn gymnasium-bèta scheikundige technologie aan de Technische Hogeschool Eindhoven. Zijn afstudeerrichting was de instrumentele analyse en zijn afstudeeronderzoek betrof de gaschromatografische analyse van vluchtige organische anesthetica (halothaan) in ademhalingsgassen en in bloed. Zijn ingenieursdiploma behaalde hij in februari 1973. Hij solliciteerde naar een plaats op de afdeling anesthesiologie in het toenmalige Academisch Ziekenhuis Leiden (AZL) om, zoals hij het in zijn sollicitatiebrief stelde, in zijn verdere loopbaan de analytische chemie te kunnen blijven toepassen op medische onderwerpen. Het afdelingshoofd, prof.dr. Joh.Spierdijk, zag wel iets in de jonge chemicus en zo begon de carrière van Toine Burm op 1 mei 1973 in Leiden. Met zijn aanstelling kwam ook een langgekoesterde wens om een eigen analytisch-chemisch anesthesiologisch laboratorium te ontwikkelen in vervulling. Onder zijn leiding is dit laboratorium tot volle wasdom gekomen en er zijn vele analyses uitgevoerd die de basis vormden voor de 110 publicaties waaraan zijn naam is verbonden en waarvan
rest van zijn leven zou gaan aanpakken. Zijn hulpvaardigheid
het merendeel in internationaal leidinggevende tijdschriften is
heeft hij echter nimmer verloren. Ondanks zijn strijdlust en zijn
verschenen.
vaak optimistisch overkomende houding is zijn strijd tegen het
Toine was gedurende vele jaren de motor achter het wetenschap-
ziekteproces een ongelijke gebleken en is hij op 28 oktober
pelijk onderzoek dat begon met luchtverontreiniging en dat via
2005 overleden.
de farmacokinetiek en farmacodynamiek van anesthesiologische
De afdeling anesthesiologie moet nu verder zonder Toine Burm,
medicamenten uiteindelijk min of meer weer is geëindigd bij de
althans zonder zijn fysieke aanwezigheid. Natuurlijk blijft hij
luchtverontreiniging. De cirkel van zijn wetenschappelijke activi-
voortleven in onze herinnering en natuurlijk zullen wij nog veel
teiten is daarmee gesloten. Hij is tweemaal promotor en acht-
over hem praten, maar zijn expertise, zijn adviezen, zijn hulp-
maal copromotor geweest bij dissertaties. Helaas is zijn wens
vaardigheid en zijn warme karakter zullen wij missen. Wij zijn
om een aantal nog op stapel staande promoties als promotor
hem zeer veel dank verschuldigd voor alles wat hij voor ons
te kunnen afronden niet uitgekomen.
gedurende ruim dertig jaar heeft betekend.
Toine was een nationaal en internationaal erkend onderzoeker,
Wij wensen zijn vrouw Mariëtte en dochters Judith en Saskia de
maar hij bleef de bescheiden, integere en vriendelijke inge-
kracht toe om het verdriet van het verlies van hun echtgenoot
nieur uit Zeeuws-Vlaanderen die door iedereen zeer gewaar-
en vader te kunnen dragen.
deerd werd om zijn goed gefundeerde mening en zijn grote kennis van zaken. Met zijn rustige stem formuleerde hij
Namens de afdeling anesthesiologie,
genuanceerd en ook uit zijn pen vloeiden vaak mooie volzinnen.
Jack W. van Kleef
Hij pakte de zaken waar hij voor stond altijd grondig en zeer secuur aan, waarbij de geleverde kwaliteit van zijn werk nimmer aan enige vorm van twijfel onderhevig is geweest. Zijn benoe-
nieuwsbrief NVA
januari 2006
ming tot hoogleraar in de anesthesiologie op 1 september 1997
12
was het bewijs dat de faculteit der geneeskunde en de universiteit Leiden ook veel vertrouwen in hem hadden. Zijn inaugurele rede ‘Het fundament onder de anesthesiologie, een kwestie van (aan)passen en meten’ hield hij op 16 april 1999. Begin 2005 openbaarde zich een ziekte waarvan het vooruitzicht niet positief was. Toine bleef echter buitengewoon strijdbaar en heeft de regie voor de rest van zijn leven in eigen hand genomen. Van de ietwat onzeker lijkende figuur werd hij iemand die gedecideerd wist hoe hij de zaken gedurende de
Overleden
Agenda
A.N. Pandav, oud-lid van de NVA, is op
diverse data 2006
14 februari 2006
18 juni jl. overleden op de leeftijd van 70
Lunteren
Utrecht
jaar. Collega Pandav was destijds werk-
Fundamental Critical Care Support
Cursus Inkoop en
zaam in het ziekenhuis Velp.
Course (FCCS)
aanbesteding in de zorg
Inlichtingen: www.fccs.nl
Inlichtingen: drs. Yoka Y. Janssen tel: 070 441 5740
E.L. Ellis, oud-lid van de NVA, is op 21 oktober jl. overleden op de leeftijd
22-28 januari 2006
[email protected]
van 81 jaar. Collega Ellis was destijds
Villars, Zwitserland
www.elseviercongressen.nl
werkzaam in het Havenziekenhuis, Rot-
4e Winter Workshop Intensive Care
terdam.
Inlichtingen:
17 februari 2006
Travel Congress Management,
Amsterdam
A.G.L. Burm, buitengewoon lid van de
Postbus 103, 1170 AC Badhoevedorp
PAOG-cursuscyclus urgentiegeneeskunde:
NVA, is op 28 oktober jl. overleden op
tel: 020 659 7970
Macht en onmacht in de
de leeftijd van 56 jaar.
fax: 020 659 7762
rampengeneeskunde
[email protected]
Inlichtingen: PAOG-cursus- en
www.tcman.nl
congresorganisatie, VU medisch centrum
Ontvangen proefschriften
tel: 020 444 8444 25-27 januari 2006
fax: 020 444 8445
Amsterdam
[email protected]
Cursus Evidence-Based Medicine in de
Ignacio Malagon
klinische praktijk
22-26 februari 2006
Gut permeability and myocardial damage
Dutch Cochrane Centre, Hanni Spitteler,
Rio De Janeiro
in paediatric cardiac surgery
AMC, J1b-108, Postbus 22660,
2nd World Congress on Regional
1 december 2005
1100 DD Amsterdam
Anaesthesia and Pain Therapy
Universiteit Leiden
tel: 020 566 5602
Inlichtingen: Options Eurocongress, Rue
fax: 020 691 2683
de l’Instruction 126B, B-1070 Brussel
[email protected]
fax: 0032 2 346 3637
www.cochrane.nl
[email protected] www.optionsglobal.com
1-3 februari 2006
Ede
8-10 maart 2006
De Nederlandse Intensivistendagen 2006
Antwerpen
Inlichtingen: NVIC-secretariaat,
FEEA-cursus I
Nieuwe Kazernelaan 49B, 6711 JB Ede
Inlichtingen: mw.dr. J.J.M. Langemeijer,
Hebt u er aan gedacht de enquête
tel: 0318 693 337
Taveernelaan 36,
ingevuld te retourneren?
fax: 0318 693 338
3735 KD Bosch en Duin
De uiterlijke datum van inzending
[email protected]
tel: 030 228 6133
was 16 januari, maar snelle reacties
www.nvic.nl
fax: 030 228 8058
worden nog meegenomen.
gsm: 06 531 33 727 10-11 februari 2006
[email protected]
Heeze Inlichtingen: Conference Management, Lommerlaan 9, 3956 BC Leersum tel: 0343 511 851 fax: 0343 511 848
[email protected]
januari 2006
ESRA Nederland Zone Symposium 2006
nieuwsbrief NVA
Enquête psychische klachten bij anesthesiologen
13
11 maart 2006
9-12 april 2006
18-19 mei 2006
Utrecht
Bodrum, Turkije
Maastricht
Wetenschappelijk overleg Nederlands
Third state of the art in chronic low
NVA Anesthesiologendagen 2006
Gezelschap voor Neuro-anesthesiologie
back pain symposium
Inlichtingen: NVA, Postbus 20063,
NVA en Nederlandse Vereniging voor
Inlichtingen: tel. 0032 14 346 028
3502 LB Utrecht
Neurochirurgen
[email protected]
tel: 030 282 3378
Inlichtingen: Sectie Neuro-
www.vitalmedbodrum.com
fax: 030 288 1853
anesthesiologie, dr. M. Klimek
[email protected]
[email protected] 13 april 2006
Rotterdam
25-28 mei 2006
15-17 maart 2006
Cursus Inkoop en
Guadalajara, Mexico
Antwerpen
aanbesteding in de zorg
2nd International Forum on Pain
FEEA-cursus II
Inlichtingen: drs. Yoka Y. Janssen
Medicine
Inlichtingen: mw.dr. J.J.M. Langemeijer,
tel: 070 441 5740
Inlichtingen: Forum Secretariat – Kenes
Taveernelaan 36,
[email protected]
International, 17 Rue du Cendrier, P.O.
3735 KD Bosch en Duin
www.elseviercongressen.nl
Box 1725, CH1211, Geneva 1, Switzerland
tel: 030 228 6133
tel: 0041 22 908 0488
fax: 030 228 8058
25 april 2006
fax: 0041 22 732 2850
gsm: 06 531 33 727
nader te bepalen
[email protected]
[email protected]
8e Bloedgassymposium: Back to the
www.kenes.com/ifpm
(acid) base 23-24 maart 2006
Inlichtingen: Marcel Grötzinger,
3-6 juni 2006
Groningen
Radiometer Nederland, Postbus 233,
Madrid
Cursus Toegang tot de luchtweg;
2700 AE Zoetermeer
Euroanesthesia 2006, 14th ESA meeting
bijzondere intubatietechnieken en
tel: 079 361 4593
Inlichtingen: ESA Secretarial Office, 21
detubatiestrategieën
fax: 079 361 4599
Avenue de Tervuren, bte 30, B-1040-
Inlichtingen:
[email protected]
Brussel
K.F. Wenckebach Instituut Groningen
www.radiometer.nl/symposium
tel: 00 32 2 743 3290
tel: 050 361 35 58
fax: 00 32 2 743 3298
[email protected]
27 april 2006
[email protected]
www.wenckebachinstituut.nl
Amsterdam
www.euroanesthesia.org
Cursus Evidence-based zoeken voor 31 maart – 1 april 2006
(para-)medici en bibliothecarissen
8-9 juni 2006
Rotterdam
Inlichtingen: www.cochrane.nl
Ede
nieuwsbrief NVA
januari 2006
First international master class on
14
NVIC congres neurologische
Anesthesia and Perioperative Care in the
11-12 mei 2006
problematiek op de Intensive Care
Older Patient
Glasgow
Inlichtingen: NVIC-secretariaat,
Inlichtingen:
Obstetric Anaesthesia 2006
Nieuwe Kazernelaan 49B, 6711 JB Ede
CO2 conference management
Inlichtingen: OAA Secretariat,
tel: 0318 693 337
tel: 0343 522 122
PO Box 3219 Barnes,
fax: 0318 693 338
fax:0343 522 272
London SW13 9XR, England
[email protected]
[email protected]
tel: 00 44 20 8741 1311
www.nvic.nl
www.apcop2006.org
fax: 00 44 20 8741 0611
[email protected] www.oaa-anaes.ac.uk
15-16 juni 2006
13-17 oktober 2006
8-12 december 2006
Maastricht
California
New York
Cursus Toegang tot de luchtweg;
ASA annual meeting
60th Post Graduate Assembly in
bijzondere intubatietechnieken en
Inlichtingen: ASA secretariat,
Anesthesiology (PGA)
detubatiestrategieën
American Society of Anesthesiologists,
Inlichtingen: Kurt G. Becker,
Inlichtingen:
520 N Northwest Highway, Park Ridge,
Executive Director, The New York State
K.F. Wenckebach Instituut Groningen
IL 60068-2573, USA
Society of Anesthesiologists, Inc., 85
tel: 050 361 35 58
tel: 00 1 847 824 5586
Fifth Avenue, 8th Floor, New York, New
[email protected]
fax: 00 1 847 825 1592
York 10003, USA
www.wenckebachinstituut.nl
[email protected]
tel: 00 1 212 867 7140
www.asahq.org
fax: 00 1 212 867 7153
16-17 juni 2006
[email protected]
nader te bepalen
22-27 oktober 2006
SKA-dagen
Spa
www.nyssa-pga.org
2nd Interuniversity Course in Algology 6-9 september 2006
Inlichtingen: Dr. Bart Morlion
Monte Carlo
Leuvens Algologisch Centrum UZ Leuven,
XXV Annual ESRA Congress
Herestraat 49, 3000 Leuven
Inlichtingen: Kenes International,
tel: 00 32 16 348654
PO Box 1726, CH-1211 Geneva 1,
[email protected]
Switzerland tel: 0041 22 908 0488
4 november 2006
fax: 0041 22 732 2850
Eindhoven
[email protected]
Achtste Pijncongres Sectie
www.kenes.com/esra
Pijnbestrijding NVA Inlichtingen: NVA-Secretariaat,
13-16 september 2006
Postbus 20063, 3502 LB Utrecht
Istanbul
tel: 030 282 3378
Pain in Europe V; 5th congress of the
fax: 030 288 1853
European federation of IASP Chapters
[email protected]
(EFIC) Inlichtingen: EFIC 2006, Congress
30 november en 1 december 2006
Secretariat, Kenes International, 17 Rue
Ede
du Cendrier, PO Box 1726, CH-1211,
NVIC Mechanische-beademings-
Geneva 1, Switzerland
dagen 2006
tel: 0041 22 908 0488
Inlichtingen: NVIC-secretariaat,
fax: 0041 22 732 2850
Nieuwe Kazernelaan 49B, 6711 JB Ede
[email protected]
tel: 0318 693 337
www.kenes.com/efic
fax: 0318 693 338
[email protected]
5-6 oktober 2006
www.nvic.nl
bijzondere intubatietechnieken en detubatiestrategieën Inlichtingen: K.F. Wenckebach Instituut Groningen tel: 050 361 35 58
[email protected] www.wenckebachinstituut.nl
nieuwsbrief NVA
Cursus Toegang tot de luchtweg;
januari 2006
Groningen
15
Colofon Redactieraad
Presentatie NVA-richtlijn ‘Organisatie en Werkwijze op Intensive Care-afdelingen voor volwassenen in Nederland’
A.T. van Rheineck Leyssius M. Bijkerk M. Dzoljic H.G. van Middelkoop Th.E.A. Pot (per 1-2-2006: S.A.B. Gijtenbeek)
Bureauredactie J. Quadekker
vrijdagmiddag 3 februari 2006 tijdens de Nederlandse Intensivistendagen 2006 in Hotel en Congrescentrum De Reehorst Bennekomseweg 24, 6717 LM Ede 14.00 uur
Inleiding Prof. dr. G.J. Scheffer
14.10 uur
IC knooppunt van multidisciplinaire samenwerking Dr. A.T. van Rheineck Leyssius
14.30 uur
14.50 uur
15.00 uur
Druk van wijland bv, laren De NVA Nieuwsbrief is een officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie en wordt maximaal zesmaal per jaar gratis aan de leden toegestuurd.
Deadline inzenden kopij voor Nieuwsbrief jaargang 7 nr. 3: 1 april 2006
Prof. mr.dr. J. Legemaate, juridisch adviseur
Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie
Reactie namens Inspectie voor de Volksgezondheid
Secretariaat
Drs. P.A.W. Edgar, arts MBA, hoofdinspecteur
Lomanlaan 103, 3526 XD Utrecht
Schoenmaker hou je bij je leest
Correspondentieadres
Gedeelde verantwoordelijkheden
Prof. dr. W.H. van Harten, directeur NKI
opgericht 24 januari 1948
Postbus 20063, 3502 LB Utrecht
Telefoon 15.20 uur
De intensivist van de toekomst Prof. dr. J.G. van der Hoeven, internist-intensivist
15.40 uur
Reactie namens Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen Drs. N.G.M. Oerlemans, senior beleidsmedewerker
15.50 uur
Officiële overhandiging Richtlijn aan het veld
16.00 uur
Borrel
030 282 3385 030 030 030 030 030
282 282 282 282 282
3855 3385 3387 3270 3385
Algemeen nummer secretariaat NVA Patricia Liem Janine Spruit Ursula van Duin Sandra Gijtenbeek Marjolein Swinkels
Fax 030 288 1853
E-mail
[email protected] Indien u alleen naar de presentatie van de NVA-richtlijn komt, bedraagt
nieuwsbrief NVA
januari 2006
het registratiebedrag € 35–.
16
U kunt het registratieformulier in pdf downloaden van het ledengedeelte van de website (
[email protected]) bij conceptrichtlijnen. Deelnemers aan de NVIC-Intensivistendagen hebben gratis toegang.
Website www.anesthesiologie.nl
