Nieuwsbrief. Meer bloemen voor de bij. In dit nummer o.a.: Cursus maaien met de zeis. Cursus IVN Gidsen. Adviezen voor flora en fauna

f e i r b s Nieuw Meer bloemen voor de bij nieuwsbrief nummer 44 juni 2013

In dit nummer o.a.: • Cursus maaien met de zeis • Cursus IVN Gidsen • Adviezen voor flora en fauna • Groen Bloed Vorig jaar, in 2012 het jaar van de bij, heeft Landschapsbeheer Flevoland het initiatief genomen om in Almere een bijenlint te realiseren. Studenten van de CAH Almere voerden vervolgens een onderzoek uit naar het effect van het lint. Talloze bijen, hommels, zweefvliegen en vlinders bleken er gebruik van te maken. Reden voor Landschapsbeheer om het zaaien van bijenlinten in 2013 in meerdere gemeenten te promoten. Almere

In april is door 360 basisschoolleerlingen het bijenlint weer ingezaaid onder de hoogspanningsmasten vanaf het Lumièrepark tot over de Hoge Vaart. Landschapsbeheer Flevoland, Imkervereniging Zuid Flevoland en de gemeente Almere hebben daarvoor de handen

ineen geslagen. Hopelijk zien we ook dit jaar weer een lange, brede strook met uitbundige bloemen. Wethouder Anker bedankte de leerlingen en kreeg van Landschapsbeheer Flevoland een speciale envelop met bloemenzaad. Hij koos om de envelop naar de Vrienden vervolg op pagina 2

• Meer leven in de polder • Noordoostpolder aangewezen als landelijk wederopbouwgebied • Lekker Landschap

• Jeugd in actie!

natuur/landschap vervolg van pagina 1

van het Cascade Park te sturen. “Deze groep bewoners is druk bezig met de inrichting van hun park en misschien willen zij ook wel een bijenlint” aldus de wethouder. Op deze manier kan het lint op andere locaties binnen Almere ontkiemen en bloeien er meer bloemrijke mengsels, zodat bijen, vlinders en andere insecten weer voldoende voedsel kunnen vinden. Iets wat in dit tijdperk met het oprukken van de verstening in tuinen en de economisch effectieve land- en akkerbouw steeds moeilijker wordt.

Ook bedrijven actief

Mede door het succes van het eerste bijenlint in Almere is een tweede lint aangelegd aan de rand van het bedrijventerrein Gooisekant. Prachtige kans voor Landschapsbeheer Flevoland om bedrijven actief te betrekken bij hun eigen omgeving. Arizona Chemicals heeft met 10 personeelsleden meegeholpen met het zaaien. Daarnaast hebben zij een bijenhotel aangeschaft via Landschapsbeheer om op hun eigen terrein neer te zetten. Naast het hotel is ook een extra bloemenstrook ingezaaid. Inmiddels zijn 10 insectenhotels bij bedrijven, verspreid over heel Flevoland, geplaatst. De vraag is zo groot, dat er nog diverse wachtenden zijn.

Zeewolde

Deze gemeente is ook zeer actief betrokken bij initiatieven voor de bij. Alle basisscholen doen mee binnen een programma voor “bijen” samen met IVN-Consulentschap. In mei zaaiden leerlingen van elke basisschool hun eigen, door de gemeente gefreesde vak in met een speciaal bloemenmengsel voor de

Vrijwilligersdag 7 september: houd die datum vrij! Eens in de twee jaar organiseren wij in het najaar onze vrijwilligersdag. Een dag om ervaringen uit te wisselen, kennis op te doen en vooral om gezellig bij te praten met oude en nieuwe bekenden. Dit jaar hebben we als locatie het Colombinehuis in Biddinghuizen uitgezocht. Een vakantieverblijf voor gezinnen met kinderen die om uiteenlopende 2

bij. Landschapsbeheer Flevoland leverde het zaad en organiseerde het zaaien.

de bebouwde kom gerealiseerd. Natuur dichtbij huis!

Nieuwe initiatieven en nieuwbouwlocaties

Inmiddels willen ook bewoners de bijen graag een handje helpen. We hebben meerdere aanvragen van bewoners en buurten voor een insectenhotel. Helaas hebben wij niet voldoende mankracht om zoveel insectenhotels te maken. Wel kunnen we tips geven om zelf een hotel te bouwen. Helemaal niet zo moeilijk en eigenlijk heel leuk om met elkaar te doen. Er zijn inmiddels veel verschillende voorbeelden via internet beschikbaar. Ook allerlei ideeën van bewoners voor zaaien in openbare groenstroken komen bij ons terecht. Interessant is de vraag van Vereniging Van Eigenaren uit Almere om de bouwkavels die nog niet zijn bebouwd in te zaaien met een speciaal mengsel voor bijen en vlinders. Zo kunnen de bewoners en insecten in de zomer van deze fleurige kavels genieten. Op deze manier worden er nieuwe stukjes (tijdelijke) natuur binnen

redenen nauwelijks op vakantie kunnen, bijvoorbeeld omdat ze rolstoelafhankelijk of chronisch ziek zijn. Deze prachtig gelegen, veelzijdige plek biedt de mogelijkheid tot een zeer gevarieerd programma. We starten in de ochtend natuurlijk met elkaar, maar daarna is er een uitgebreid keuzeprogramma, in de ochtend vooral binnen, ’s middags vooral een actief buitenprogramma.

Colofon Wilt u naar aanleiding van deze nieuwsbrief reageren? U kunt ons bellen, schrijven of e-mailen. Deze nieuwsbrief verschijnt 3 keer per jaar en is een uitgave van: Landschapsbeheer Flevoland Botter 14-03, 8232 JP Lelystad Tel. (0320) 294939, fax. (0320) 294930 [email protected] www.landschapsbeheer.net twitter: @LBFlevoland Samenstelling/foto's medewerkers Landschapsbeheer Flevoland Mirjam Stoffer Eindredactie Arda van der Lee Ontwerp en lay-out Ruitervorm BNO Oplage 3000 stuks

Landschapsbeheer Flevoland maakt zich sterk voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en landschap buiten de eigenlijke natuurgebieden. Ons werk wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de Europese Commissie, het Ministerie van Economische Zaken, de Provincie Flevoland, de Flevolandse gemeenten en de Nationale Postcode Loterij.

organisatie

Cursus maaien met de zeis wegens succes herhaald

column

De Economie van ons Landschap Het Landschap heeft een grote economische waarde. Op Europees en nationaal niveau tonen verschillende (zeer recente) studies dit aan. Ook regionaal blijkt elk jaar weer dat investeren in Landschap "rendabel" kan zijn. De economische waarde van landschap en natuur moet je op langere termijn bezien. Net als Landschapsbeheer, goed beheer strekt zich ook over een langere tijd uit. De afgelopen 5 jaar heeft Landschapsbeheer Flevoland samen met gemiddeld ruim 3200 vrijwilligers gewerkt aan het beheer in het Landschap. Dit aantal is de laatste 5 jaar met meer dan 10% gegroeid. Deze vrijwilligers hebben gemiddeld bijna

Om te zorgen dat het oude ambacht van het maaien met de zeis niet verloren gaat, organiseert Landschapsbeheer Flevoland op 13 juli een bijzondere zeiscursus met drie zeer ervaren docenten. De cursus duurt één dag en wordt gehouden op landgoed Roggebotstaete, Vossemeerdijk 6, Dronten. Vorig jaar en voor de cursus in juni van dit jaar was er veel belangstelling. Vrijwilligers van Landschapsbeheer krijgen daarom voorrang. Werken met de zeis lijkt een fluitje van een cent. Maar wie het eens probeert, weet wel beter. Goed maaien met de zeis is een kunst, maar een kunst die wel te leren is. Vooral bij kleinere of onregelmatige stukjes is een zeis handiger dan een bosmaaier of een maaimachine. Je kunt gemakkelijk om een orchidee heen maaien en dieren die in het gras zitten, kunnen op tijd vluchten. Bij het maaibeheer van natuurterreintjes gebruikt Landschapsbeheer daarom meestal zeisen. De cursus duurt één dag en heeft 3 onderdelen: hoe kan ik maaien met de zeis, hoe maak ik de zeis scherp (haren van de zeis) en staat de zeis wel goed aan de steel? Er is een mobiele smid aanwezig die de zeis afstelt op de eigen lichaamslengte zodat je er prettiger mee werkt. Na afloop neem je een goede zeis en goede basistechnieken mee naar huis. De cursus wordt gegeven op zaterdag 13 juli 2013 van 9.30 uur tot ongeveer 15.30 uur op landgoed Roggebotstaete, Vossemeerdijk 6, Dronten. Voor vrijwilligers van Landschapsbeheer is de cursus gratis. Overige belangstellenden betalen € 35,-, exclusief de eventuele aanschaf van een zeis. Deelnemers kunnen via Landschapsbeheer een professionele zeis aanschaffen of een zeis lenen voor de cursusdag. Per cursusdag kunnen maximaal 20 personen deelnemen. Opgave bij Ria Heemskerk, [email protected]. Wilt u meer informatie dan kunt u contact opnemen met Lodewijk van Kemenade 0320-294936 of [email protected].

20.000 uur per jaar gewerkt. Sommige vrijwilligers een keer per jaar, maar velen ook meerdere keren per jaar. In Nederland is algemeen erkend dat een vrijwilligersuur gewaardeerd kan worden op € 22. Voor Flevoland betekent dit dus een vrijwillige inzet van € 440.000,--. Elk jaar weer. Landschapsbeheer Flevoland organiseert en begeleidt deze vrijwillige inzet. De kosten die daarmee zijn gemoeid bedragen ongeveer € 100.000 per jaar. Kortom een investering in landschapsbeheer levert het ruim 4-voudige aan beheerwerkzaamheden in het Landschap op. Voorwaar een grote multiplier. Onze vrijwilligers zijn zeer actief op een groot aantal locaties en op verschillende wijze. Het onderhouden van de oeverzwaluwwanden, het beheren van bosstroken, van vlindertuinen, heemtuinen en voormalige zanddepots, het beschermen van de weidevogels en de aanleg van otterholts zijn zomaar een paar voorbeelden die zonder inzet van vrijwilligers niet (meer) kunnen gebeuren. En dat dit nog steeds lukt geeft ons veel voldoening en ook het enthousiasme om door te gaan met dit werk. Gelukkig krijgen we ook van het bedrijfsleven, overheden en collega-organisaties waardering voor dit werk. Maar wat wil je dan ook. In deze tijd van € 1 euro ruim € 4 te maken is de Economie van ons Landschap! Geert Gielen directeur

3

vrijwilligers

Cursus IVN Gidsen

Vanuit het Ministerie van Economische Zaken heeft Landschapsbeheer Flevoland gelden ontvangen om vrijwilligersgroepen nog meer te verzelfstandigen: het Groen en Doen project. Speerpunt van dit project is om de kennis van de vrijwilligers te vergroten. Er wordt daarom veel aandacht besteed aan het opleiden van vrijwilligers. zowel in theorie als praktijk.

De verschillende IVN-afdelingen in Flevoland waren juist begonnen om een gidsencursus op te zetten, waarbij de aankomende IVN-gidsen een gedegen opleiding over natuur en landschap krijgen. Zo’n cursus past natuurlijk precies binnen Groen en Doen. Na overleg is besloten dat vooral een geldelijke bijdrage van Landschapsbeheer Flevoland interessant zou zijn. De kosten van de cursus konden zo beperkt blijven voor de cursisten. Inmiddels draait de cursus met 30 enthousiaste deelnemers. Natuur in de woonomgeving, waarnemen in de natuur, bodem en plantengroei, het leerproces, planten- en dierenrijk zijn enkele van de onderwerpen die behandeld worden.

Gespreid bedje voor de oeverzwaluw Voordat de oeverzwaluw in april terugkomt vanuit de Sahel, is een grote groep vrijwilligers in Flevoland actief om een gespreid bedje voor deze vogel te maken. Gewapend met stokken, scheppen, kruiwagens zand en zelfs een boot gaat de groep vrijwilligers elke woensdagmiddag in maart aan de slag. De oeverzwaluw is eigenlijk een vogel van dynamische rivieren. Een meanderende rivier verlegt regelmatig zijn loop en in de buitenbochten kalft de oever dan af. Zo ontstaan steile oevers van rivierzand en klei waarin de oeverzwaluw graag nestelt. Rivieren krijgen in Nederland zelden meer de vrije loop zodat de kansen voor de oeverzwaluw sterk zijn afgenomen. Gelukkig bewonen de zwaluwen in Flevoland ook kunstmatige oeverzwaluwwanden. Een steile betonnen wand met daarin de nodige gaten met vers zand om een gang te kunnen graven. Daardoor elk jaar een klus voor een 4

enthousiaste groep vrijwilligers. Met vulgootjes wordt het zand in de openingen gebracht waarna het met stokken wordt aangestampt. Het is altijd weer verrassend hoeveel zand er aangevuld moet worden want de oeverzwaluwen graven wel tot 1,5 m diep in de wand. Een tiental wanden wordt in Flevoland zo beheerd en bieden welkome nestplekken aan de oeverzwaluw. Van de 1500 paar in

Flevoland broedt meer dan de helft in de betonnen wanden. Het liefst zagen we natuurlijk vrij stromende rivieren in het landschap met natuurlijke broedplekken voor de oeverzwaluw. Maar zolang die niet terugkomen gaan we graag met koffie en kokosmakaronen het veld in om de wanden te vullen zodat we later kunnen genieten van wolken zwaluwen voor de wand.

nieuw project

Adviezen voor flora en fauna In het algemeen geldt dat hoe eerder de vraag aan ons wordt voorgelegd, hoe makkelijker een oplossing gevonden wordt. Een opdrachtgever die morgen aan de slag wil en zich niet op tijd gerealiseerd heeft dat hij ook rekening dient te houden met de Flora en Faunawet komt al snel in de knel.

Naast het begeleiden van vrijwilligers in het veld houden de medewerkers van Landschapsbeheer zich ook met allerlei zaken bezig die minder zichtbaar zijn. Een mooi voorbeeld daarvan is het adviseren van (vooral) overheden hoe om te gaan met de aanwezige flora en fauna. Medewerkers van Landschapsbeheer komen op tal van plekken in de provincie en letten daarbij vaak goed op welke planten en dieren er leven. Gecombineerd met projecten voor bever, otter, vissen, wegbermen, oeverzwaluw en weidevogels levert dit Landschapsbeheer Flevoland veel inzicht in het voorkomen van beschermde planten en dieren. Deze provinciale kennis komt vooral van pas bij vragen of bij bepaalde werkzaamheden rekening gehouden dient te worden met de Flora en Faunawet. Met een blik op de kaart is door deze kennis uit het veld de lange lijst van beschermde soorten terug te brengen tot enkele soorten waarmee rekening gehouden dient te worden. Daarna begint de uitdaging hoe de werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden zonder de beschermde soorten te hinderen.

Succes met aanleg van vlinderbanen. In de gemeentelijke bossen van Lelystad worden vlinderbanen aangelegd. Brede bospaden om meer vlinders een kans te geven. Maar hebben deze vlinderbanen ook werkelijk effect? De gemeente Lelystad vroeg Landschapsbeheer dit uit te zoeken. Verschillende monitoringsroutes zijn in de bossen van Lelystad uitgezet. Deels over de traditionele smalle bospaden, langs bosranden en door graslanden en deels over de brede vlinderbanen. Jan Houtkamp heeft als vrijwilliger een

De laatste tijd krijgt Landschapsbeheer ook regelmatig vragen over faunavoorzieningen langs wegen. Op welke locaties langs een weg is de aanleg van een faunavoorziening het meest effectief? Dit zijn leuke klussen, omdat er een goed beeld moet zijn hoe dieren zich in het landschap voortbewegen en welke locaties dus relatief goed bezocht worden. Daarnaast is overleg met de grondeigenaren naast de weg noodzakelijk om te bekijken welke ruimtelijke ontwikkelingen gepland staan. Het zou toch zonde zijn als er nieuwe faunavoorzieningen langs wegen komen en over een jaar blijkt één van de faunabuizen op een industrieterrein uit te komen. Recent zijn adviezen gegeven voor Slingerweg Zeewolde, Buitenring Almere en de A6 ter hoogte van Bant. Ongevraagd geeft Landschapsbeheer ook adviezen. Zo is op 15 april een bijeenkomst georganiseerd voor bouwkundigen en ecologen bij woningbouwverenigingen, gemeenten en ingenieursbureaus. Het thema was hoe men in de bouw rekening kan en dient te houden met vleermuizen. Dit naar aanleiding van onze folder ‘vleermuizen in de bouw’ en het nieuwe bouwbesluit 2012.

belangrijk deel van deze monitoring op zich genomen en noteerde nauwkeurig waar hij welke vlinder tegenkwam. Uit dit onderzoek blijkt dat de soorten vlinders en hun dichtheden in de vlinderbanen overeenkomen met de resultaten van de bosranden. Dat lijkt logisch want in de brede vlinderstroken komt net als langs de bosranden meer licht en warmte dan op de traditionele, smalle bospaden. De vlinderbanen lijken echter niet effectief om de vlinders die graag in graslanden vliegen, makkelijker van het

ene grasland in het bos naar het andere te leiden. Graslandsoorten als icarusblauwtje en bruin zandoogje zijn noch op de bospaden, noch op de vlinderbanen gevonden. 5

agenda

Activiteiten zomer en najaar 2013 Aanmelden bij Landschapsbeheer Flevoland: (0320) 294939, via www.landschapsbeheer.net /agenda of bij de contactpersoon.

Kleinschalig natuurbeheer Heel Flevoland

Cursus maaien met de zeis

Op zaterdag 8 juni en 13 juli van 9.30 uur tot 15.30 uur op Roggebotstaete. Behalve de maaitechniek leert u ook de eerste beginselen om uw zeis scherp te houden. Voor vrijwilligers van Landschapsbeheer is de cursus gratis. Voor overige belangstellenden € 35,- exclusief de eventuele aanschaf van een zeis. Opgave bij Ria Heemskerk, [email protected]

Bevers tellen

Op vrijdag 28 juni en 19 juli in het Natuurpark Lelystad. Voor mensen die nog nooit geteld hebben een goede kans om het te leren van een ervaren teller. Start 20.00 uur op P-terrein van het Natuurpark Lelystad. Op zaterdag 29 juni en 20 juli zal bij burchten gepost worden in de driehoek Lelystad-AlmereZeewolde. Wil je een burcht tellen, meld je dan aan bij Jeroen Reinhold [email protected]

Ringslangen tellen

Wil je leren hoe je ringslangen moet tellen, ga dan mee tijdens een monitoringsronde in het Oostvaardersveld. 29 juni, 13 juli, 24 aug en 7 sept. De broeihopen met uitgekomen eieren gaan we 12 oktober omzetten. Verzamelen om 14.00 uur op de Knardijk ter hoogte van de Lage Knarsluis (Lage Vaart). 16 november gaan we broeihopen omzetten in de ecozone van Lelystad. Verzamelen om 13.30 uur kantoor Landschapsbeheer Flevoland. Opgeven bij Jeroen Reinhold 0320-294939 of [email protected]

Vrijwilligersdag 7 september

Een dag om ervaringen uit te wisselen, kennis op te doen en vooral om gezellig bij te praten met oude en nieuwe bekenden. Dit jaar in het Colombinehuis in Biddinghuizen. uitgezocht. In de ochtend een uitgebreid keuzeprogramma, in de ochtend vooral binnen, ’s middags vooral een actief buitenprogramma.

Nationaal zeiskampioenschap 14 september

Wij doen ook weer mee met één of twee Flevolandse teams op het evenement ‘Beleef Landleven’ in het Openluchtmuseum in Arnhem. Geef u op bij Lodewijk van Kemenade 0320-294939 of [email protected]

6

Oostelijk Flevoland

Biddinghuizen Eiland/dorpsbos

Natuurlijk, kleinschalig beheer op het natuureiland en in het dorpsbos. Op do. 18 juli, 19 september en 17 oktober van 13.00 tot 16.00u. Verzamelen voor de Scharrelberg, aan de Sportlaan. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of [email protected]

Dronten Wisentbos

Op zaterdag 22 juni gaan we het insectenhotel afmaken. Neem een accuboormachine mee. 7 September wordt er gemaaid met de zeis. Verzamelen om 9.30u op de P-plaats, we werken tot 12.30u. Informatie en aanmelden bij Ria Heemskerk (0320)294939 of [email protected]

Lelystad Bergbos

Op maandagavond 17 & 24 juni en 9 september gaan we de orchideeën veldjes maaien aanvang 19.00uur. En op zaterdagmiddag 12 oktober gaan we de eerste poelen schonen aanvang 13.00 uur. Verzamelen op de parkeerplaats aan de Bronsweg. Informatie en aanmelden bij Jan Nagel (0320) 294934 of [email protected]

Lelystad Boeierbosje

Op dinsdagavond 25 juni van 19.00 tot 21.00u wordt er gemaaid met de zeis in de kruidenhoeken. Informatie en aanmelden bij Petra Borsch, mail naar [email protected] of tel. 06-53994608.

Lelystad Jagersveld

Om vlinders en andere dieren meer leefruimte te bieden worden de bosranden rondom het Jagersveld natuurlijk ingericht. De komende maanden wordt een insectenhotel gebouwd waar o.a. vlinders in kunnen overwinteren. Meedoen kan op di. 11 juni, 9 juli en 10 sept, van 13.00 tot 16.00u. Informatie over het project, verzamelplaats en aanmelden bij, Petra Borsch (0320) 294937 of [email protected]

Lelystad Kwelstrook Batavia

In deze bijzondere natuurstrook wordt vanaf april gewerkt op de 1e dinsdagavond van de maand van 19.00 tot 21.00uur. De inventarisatie-avonden zijn op 25 juni en 27 augustus onder leiding van Bram Smit. Verzamelen bij de fietsbrug tussen de Boeier en Bataviastad. Informatie en aanmelden bij Dick Luijendijk 06-30405561 of [email protected]

Lelystad Spettertuin

Elke 2e woensdag van de maand is er een doemiddag in deze natuurspeeltuin van 13.30 tot 16.00u. waterbeestjes, 10 juli zomeractiviteit, 14 aug geen activiteit, 11 sept egelhuis bouwen Informatie en aanmelden bij Jessica Kips (0320) 294939 of [email protected]

Lelystad- Sprinkhanen

Samen met EIS (organisatie voor ongewervelden) gaan we 21 juli op zoek naar sprinkhanen. Hoe herken je nu de meest algemene soorten is de centrale vraag. Dit alles onder leiding van Ed Colijn van EIS. Verzamelen om 10.00 uur bij bezoekerscentrum van Natuurpark Lelystad. Opgeven bij [email protected]

Biddinghuizen Natuurstrook van Werven

Het IVN verzorgt een excursie in de natuurstrook die normaal niet toegankelijk is op za. 20 juli om 14.00 uur. Op za. 24 augustus is er een werkdag van 9.00 tot 12.30. Dan wordt de opslag verwijderd zodat de strook geschikt blijft voor de vele orchideeën die er groeien. Verzamelen bij de ingang van het bedrijfsterrein, Biddingringweg 23. Aanmelden bij Ans Schrijer, 0321 331576 of [email protected]

Swifterbant Dorpsbos

In het dorpsbos van Swifterbant kleinschalig natuurbeheer op ma. 15 juli, 16 september en 21 oktober van 13.00 tot 16.00u. Verzamelen bij de kruising Zwanebloem-Bisontocht. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of [email protected] Zuidelijk Flevoland

Almere Buiten Bosrand

De werkdagen zijn de laatste zaterdagochtend van de maand van 10.00-12.30u., paden aanleggen en vrijhouden van vegetatie. Verzamelen bij de witte brug aan het Moutmolenpad. Meer info: www.bosrandgroep.nl. Opgeven bij André Heuzer: 06-27025087of [email protected]

Almere Buiten Buitenkans

Wilt u eens meewerken op de 1e zaterdagmiddag van de maand 13.30-16.00u om de bosstrook bij deze nieuwe ecologische wijk gevarieerder te maken? Neem contact op met Nellie de Groot, mail naar [email protected] of tel. (036) 5378361 / 06-46307971 of

Almere Buiten Polderpark

Kleinschalig beheer en onderhoud van de vlindertuin. Elke 3e zaterdagochtend van de maand 10.00 tot 13.00u en vanaf april ook de 3e woensdagavond van de maand van 19.00 tot 21.00u.

Verzamelen onder de pergola in de vlindertuin. Zin om eens mee te doen, neem contact op met Gerard Gidding (036) 5327072 of mail naar [email protected]

Almere Haven Hoekwierde

Op de 2e zaterdag van de maand wordt er van 9.30 tot 12.30u gewerkt om het vogelbosje aan de Hoekwierde ecologisch gevarieerder te maken Verzamelen bij de gezamenlijke ruimte aan de Hoekwierde- Centraal Wonen. Informatie en aanmelden bij Jessica Kips 06-24498629. of [email protected]

Almere Haven Kronkelveld

Op za 17 aug, 21 sept en 12 okt wordt er gewerkt om het gebied nog aantrekkelijker te maken voor plant en dier. De groep werkt van 10.00-12.00u. Opgeven bij Sia Schipper (036) 5319360 of [email protected]

Almere Haven Uithof

U bent van harte welkom op de 3e zaterdag van de maand van 9.30 tot 12.30u. om mee te werken in de Uithof. Verzamelen bij de Montessorischool aan de Uithof. Informatie en aanmelden bij Jessica Kips 06-24498629 of [email protected]

Almere Stad Beatrixpark

Buurtbewoners van het Beatrixpark zetten zich vrijwillig in voor kleinschalig onderhoud voor meer variatie in planten en dieren in het park. 1e zaterdagmiddag van de maand: van 13.30-16.30u, informatie en aanmelden www.beatrixparkalmere.nl

Almere Stad Lumièrepark

Lekker bezig zijn, iets leren over de natuur, gezond en goedkoper dan de sportschool. Op de 3e zondagochtend van de maand van 10.00-12.00u. Informatie of aanmelden bij Roelof van der Valk: (036) 5375504 of [email protected]

Zeewolde - Heemtuin Polderwijk

Voor aanleg en beheer van de heemtuin in de Polderwijk worden vrijwilligers gezocht met groene vingers en/of enthousiaste klussers. Vanaf 15 april tot en met 17 sept op de 3e dinsdagavond van de maand van 19.00 tot 21.00 uur. Informatie en aanmelden bij Petra Borsch: (0320) 294937 of [email protected]

Zeewolde voormalig gronddepot

Kleinschalig natuurbeheer op zaterdag 6 juli en 5 oktober van 13.00 tot 16.00u. Verzamelen bij ingang Gronddepot aan de Gelderse weg. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of [email protected]

7

interview

Groen bloed "Het Kuinderbos is het grootste en oudste bos in de Noordoostpolder. De natuur is hier veel afwisselender dan je denkt. Het wemelt er van de bijzondere planten, paddenstoelen, vlinders, roofvogels en roofdieren, zoals de boommarter. Het is alweer jaren geleden dat Jeroen Reinhold van Landschapsbeheer vroeg of ze een boommarterkast op konden hangen in het Kuinderbos. Ik dacht, waarom niet? Eigenlijk verwachtte ik er niet zoveel van. Maar toen we een week later bij de kast gingen kijken, lag er al een boommarter in te slapen! Inmiddels hangen er nu 7 boommarterkasten in het Kuinderbos. In een van die kasten zit een moeder met haar jongen. Hoe geweldig is dat?

Boswachter Harco Bergman heeft groen bloed in zijn aderen stromen. Vraag Harco naar zijn werk in het Kuinderbos in de Noordoostpolder en het enthousiasme spat ervan af.

Advies in de zomer handig vanwege essentaksterfte Landschapsbeheer Flevoland geeft deze zomer dunningsadvies voor de erfbeplanting. Dit is een extra service van Landschapsbeheer als onderdeel van het project ‘Erven in het groen’. De verwachting is dat deze zomer de verschijnselen van essentaksterfte in toenemende mate zichtbaar zullen zijn. Wie plannen heeft om volgend winterseizoen de erfbeplanting te dunnen, doet er daarom verstandig aan om al in de zomer de bomen te selecteren die gekapt moeten worden. Alleen als de bomen vol in blad zitten is namelijk goed te beoordelen of de 8

Het afgelopen jaar was misschien wel een topjaar voor de ringslang. In de broeihopen in het bos zijn meer dan 1000 eierschalen gevonden. En niet alleen de ringslang doet het goed. Bij de paddentrek afgelopen voorjaar hebben we samen met vrijwilligers meer dan 12.000 padden overgezet. Een enorm aantal! Het Kuinderbos is een ideaal leefgebied voor libellen en vlinders. Er zijn hier wel 45 verschillende soorten libellen gevonden

bomen in de singel gezond zijn. De zomer is dus hét moment om te bepalen of en in welke mate uw essen door de essentaksterfte zijn aangetast. Door de aangetaste bomen een merkteken te geven, kunnen dan in de winterperiode de zieke essen gekapt worden en gezonde exemplaren gespaard blijven. Deelname staat open voor zowel bedrijfsmatig - als particulier bewoonde erven in heel Flevoland. U kunt zich telefonisch aanmelden via 0320-294939 of per e-mail, [email protected] Op onze website vindt u nadere informatie over het ervenproject.

en meer dan 20 soorten dagvlinders. Voor Nederland ongekende aantallen. De Vlinderstichting heeft het bos daarom uitroepen tot libellenreservaat. De natuur in het Kuinderbos wordt steeds mooier. Daar werken we hard aan. Een mooi, nieuw project is het Schansveld. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat hier in de Zuiderzeetijd een kreek heeft gelopen. We leggen hier nu een stromende beek aan. De nieuwe beek volgt de sporen van die oude kreek. We verwachten dat de beek een optimale voortplantingsplaats wordt voor de weidebeekjuffer, een staalblauwe juffer die tijdens het vliegen lijkt op een minihelikopter. Het Kuinderbos is een onverwacht mooi stukje Nederland. Met de aanleg van de beek zie ik een grote toekomst voor het Kuinderbos. Recreatief en met een steeds waardevollere natuur. Ik zou iedereen op willen roepen: Kom naar het Kuinderbos en beleef de natuur, zoals je het niet verwacht."

overheid/bedrijfsleven

Meer leven in de polder Op akkerbouwbedrijven is steeds vaker aandacht voor biodiversiteit. Soms ingegeven door (toekomstige) regelgeving, maar ook vanuit persoonlijke motivatie van de ondernemer. Bij elk bedrijf en bij elke ondernemer passen andere maatregelen. Wat is biodiversiteit? Vaak wordt gekeken naar specifieke natuurdoelen zoals akkervogels, terwijl ook bodemleven, slootkantplanten of het voorkomen van meerdere rassen graan waardevolle vormen van biodiversiteit zijn. Het project ‘meer leven in de polder’ heeft als doel het bevorderen en benutten van biodiversiteit in de akkerbouw door kennis te ontwikkelen en uit te wisselen. De kennis en ervaring die al beschikbaar is bij de agrariërs en deskundigen wordt gedeeld in de twee regionale kerngroepen in Flevoland en Zuidwest Nederland. In Flevoland wordt samengewerkt met zes akkerbouwers, Stichting Veldleeuwerik, CLM, Syngenta en Landschapsbeheer Flevoland. Het kan gaan om toepassing van technische ontwikkelingen in de mechanisatie van de akkerbouw tot het verder inpassen van agrarisch natuurbeheer binnen de bedrijfsvoering. Dit laatste aspect neemt met name Landschapsbeheer Flevoland voor haar rekening. Uiteindelijk doel is om de uitgewerkte ideeën en opgedane ervaringen uit te rollen onder 50 akkerbouwers. Uitgangspunt is de belangstelling van de deelnemende akkerbouwer. Bij de een zal de nadruk meer liggen op vogels, bij de ander meer op insecten of planten. In Flevoland biedt vooral de erfbeplanting belangrijke aanknopingspunten, maar ook slootkanten, taluds van tochten, aangrenzende bermen en akkerranden bieden kansen. Het tweemaal per jaar maaien en afvoeren van slootkanten, taluds en bermen levert een bloemrijkere vegetatie op. Ook op de voedselrijke klei- en zavelgronden. Door samenwerking tussen akkerbouwers en veebedrijven kan dit maaisel weer

Nieuwe stagiair stelt zich voor Eigenlijk ben ik een student van het CAH Vilentum in Almere, hier studeer ik Toegepaste Biologie. Maar voor mijn stageperiode heb ik onderdak gevonden bij Landschapsbeheer Flevoland; onder leiding van Jeroen doe ik een onderzoek naar ringslangen. Mijn doel is om het aantal ringslangen van het gebied de Ecozone te schatten, hiervoor moet ik de reptielen vangen en fotograferen. Elke ringslang heeft namelijk een uniek buikpatroon, bestaande uit zwarte

als veevoer of als strooisel dienen. Of het materiaal kan op het bedrijf, samen met andere restmaterialen, verwerkt worden tot compost. De bloemrijke taluds en bermen dragen bij aan een rijker insectenleven. De vele solitaire en honingbijen, die daarvan profiteren, leveren een bijdrage aan de bestuiving van gewassen, waardoor in de fruit- en zaadteelt een aanzienlijke meeropbrengst gehaald kan worden. Ook zweefvliegen profiteren van de rijkere bloei. Een aantal van hen legt eitjes bij luizenkolonies, waardoor de luizendruk in aardappel en graan belangrijk lager is. Dit kan leiden tot minder bespuitingen en in graan zelfs tot het achterwege blijven van luizenbestrijding. De Gaia-biodiversiteits-meetlat (zie internet) is binnen het project een belangrijk instrument. Hiermee kunnen deelnemers bepalen waar de meeste kansen liggen voor het verder invoeren van agrarisch atuurbeheer binnen hun bedrijf. De rol van Landschapsbeheer Flevoland bestaat uit het adviseren over de praktische uitvoering van de maatregelen die de meetlat aangeeft en de keuze die de betrokken akkerbouwer daarbij maakt.

vlekken, waaraan elke individuele slang herkend kan worden. Hiernaast mag ik mee met Landschapsbeheer naar excursies en veldwerk. Na een lange winter begint alles weer tot leven te komen, dit maakt het een leuk periode om zoveel mogelijk verschillende dingen te ervaren bij de buitenactiviteiten. Ik verheug me op de komende maanden als ik aan de slag ben bij Landschapsbeheer Flevoland, mogelijk kom ik u nog een keer tegen bij één van de activiteiten.

Onno Korver [email protected] 9

cultuurhistorie

Noordoostpolder aangewezen als landelijk wederopbouwgebied

In 2012 is de Noordoostpolder op grond van de volgende karakteristieken aangemerkt als te beschermen wederopbouwgebied: 1. grootschalige droogmakerij met verspreide, rationeel geordende agrarische bebouwing en erven; 2. ring van dorpen rond de hoofdkern Emmeloord; 3. functioneel patroon van wegen en waterwegen met bijbehorende beplantingsprofielen. Dit is een erkenning op rijksniveau van en aandacht voor het unieke karakter van de Noordoostpolder en biedt aanknopingspunten voor het beheer van het landschap in de Noordoostpolder. Land-schapsbeheer maakt zich, samen met veel andere organisaties, al jaren

sterk om aandacht te vragen voor het bijzondere karakter van de Noordoostpolder op natuurgebied, landschappelijk gebied en zeker ook op cultuurhistorisch gebied. Landschapsbeheer richt zich op de groene elementen en elementen met een cultuurhistorisch karakter die (nog) geen beschermingsstatus genieten en waar andere organisaties zich niet mee bezig houden. Te denken valt aan de kleinere elementen, van dampaal tot diepvrieshuisje. Meestal onbekend en (daardoor?) vaak ook onbemind. Toch leveren dit soort kleine elementen een belangrijke bijdrage aan het cultuurhistorische karakter van deze polder. Maar ook karakteristieke gebouwtjes of andere gebouwde objecten zoals houten barakken vallen onder 'elementen met een cultuurhistorisch karakter'. Ze zijn vaak tamelijk onbekend en ontsnappen daardoor aan de aandacht van officiële instanties. Ze staan bijvoorbeeld niet op de gemeentelijke monumentenlijst van ‘gebouwde objecten’. Daarvoor zijn deze elementen meestal te klein. Zelfs de houten barakken staan er tot dusver niet op, toch een begrip in de polder. De laatste resten hiervan verdwijnen in hoog tempo. Reden voor Landschapsbeheer om zich enkele jaren geleden sterk te maken voor het behoud van een

Het genietmoment van Jessica Kips Ik ben opgegroeid in de dichtst bevolkte provincie van Nederland. Misschien is het wel daarom dat ik de ruimte in Flevoland zo kan waarderen. Een van mijn favoriete tochten is om vanaf Almere-Haven, waar ik woon, naar de Stille Kern te fietsen. Ik begin op de dijk met uitzicht over het Gooimeer. Dan onder de A27 door; een aantal jaar geleden is hier door een wervelwind een hele rij bomen omgewaaid. In dit mini-gebiedje komt bijna niemand: te klein om een lange wandeling te maken, te ver van alles af om even langs te gaan. Voor veel vogels is een het schuilplaats in het omringende 10

landbouw-landschap en voor mij een goed excuus om even af te stappen. Dat geldt ook voor het mini-moerasgebied Gorzenveld, een voormalige proefveld voor onderzoek aan riet. En dan de Stille Kern. Wat mij betreft de mooiste plek van Flevoland: jonge oernatuur waar veel te genieten valt. Vanaf de aangelegde bult met informatieborden kijk je uit over een deel van het terrein. Een kudde konikspaarden graast er vredig in het halfopen landschap.Ik zet mijn fiets neer en loop het gebied in. Stil is het allerminst (de vogels en kikkers doen hun best) maar rustig is het er zeker.

pioniersbarak in Tollebeek. De aanwijzing tot wederopbouwgebied van de Noordoostpolder biedt concrete aanknopingspunten om ook de groene structuren in het landschap te behouden en te versterken. Het is een steun in de rug van de gemeente en biedt ook op financieel gebied nieuwe kansen voor erfbeplantingen, lanen en bomenrijen in de Noordoostpolder. En dat is nodig want de meest aangeplante boom in de Noordoostpolder, de es, wordt sinds enkele jaren aangetast door een agressieve schimmel die de essentaksterfte veroorzaakt. Hier gaan nogal wat bomen aan dood. Landschapsbeheer pleit ervoor die delen van de lanen waar de essen nog in redelijke conditie zijn zo lang mogelijk te laten staan. Als de bomen wel in ernstige mate zijn aangetast is kap helaas onvermijdelijk. In een bos of een singel kunnen dode bomen vaak blijven staan en leveren ze zelfs een bijdrage aan de biodiversiteit. Maar een (bijna) dode boom langs een weg levert een te groot risico op. Daar waar delen van lanen gekapt moeten worden is aanplant met andere inheemse soorten aan te raden zolang er nog geen essen beschikbaar zijn die resistent zijn tegen de essentaksterfte.

nieuw project

Lekker Landschap Lekker Landschap

Landschapsbeheer Flevoland heeft samen met de gemeente Almere inmiddels een start gemaakt om vorm te geven aan het item lekker landschap. Beide organisaties stellen geld beschikbaar om goede ideeën voor aanplant van fruitbomen en/of fruitstruiken. Tijdens de dag van de Stadslandbouw Almere op zaterdag 27 april zijn formulieren uitgedeeld waar bewoners goede ideeën konden opschrijven. Zo waren er al diverse bewoners die leuke en interessante ideeën hadden, om samen met de buurt in het openbaar groen zelf fruitbomen te gaan planten en onderhouden. Bewoners van Almere kunnen trouwens nog steeds goede ideeën / initiatieven bij ons indienen. Op de website van Landschapsbeheer Flevoland kunt u het formulier invullen, en naar ons toesturen. Tijdens de oogstfeestdag op 21 september in het Den Uylpark, wordt bekend gemaakt welke ideeën uitgevoerd gaan worden.

Nieuw Project voor Landschapsbeheer uit Extra Trekking Nationale Postcode Loterij

Landschapsbeheer Nederland is blij met de toekenning van het project “Lekker Landschap” vanuit de Extra Trekking van de Nationale Postcode Loterij. Dit project richt zich op voedsel als verbindende schakel tussen de moderne (stads)bewoners en de groene leefomgeving met als doel de verbinding tussen mens, voedsel en natuur in het landschap dichtbij huis te versterken. Lekker Landschap is een initiatief van Landschapsbeheer Nederland en Stichting wAarde.

Natuurbeleving als dagelijkse kost

In het project staat een nieuw netwerk van maaltijdwandelroutes en maaltijdfietsroutes, verspreid over heel Nederland centraal. Aan de hand van een routebeschrijving kunnen mensen zelf de natuur in om ingrediënten te plukken voor een heerlijke maaltijd. In goed omschreven regiorecepten staat aangegeven waar alles groeit en bloeit en hoe de betreffende maaltijd kan worden bereid. Aanvullende ingrediënten worden ter plaatse door winkels of boeren verkocht. Zo slaan winkeliers, wandelaars, natuurbeschermers, boeren, koks,

stadsbewoners, scholen en gemeenten de handen ineen, met als doel: natuurbeleving als dagelijkse kost. Andere activiteiten die vanuit dit project worden ontplooid, zijn: - Ecologisch, landschappelijk en cultuur historisch verantwoorde aanplant van eetbare gewassen - Het stimuleren van gemeentelijke vrijstellingen voor aanplant en gebruik buurttuintjes, onland, plantsoenen door samenwerkende buurtbewoners - Organisatie van maaltijdwandel- en fietsdagen in het hele land.

Naast het aanplanten van eetbare gewassen zoals hoogstamfruitbomen, notenbomen en bessenstruiken willen wij ook aan de slag om eenvoudige recepten te ontwikkelen. Recepten die zijn samengesteld met ingrediënten die mensen zelf kunnen kweken, gewassen die onderweg verzameld worden en aanvullende ingrediënten die worden gekocht in de buurtwinkel, supermarkt of direct bij de boer. Er zijn de afgelopen jaren juist in Flevoland al veel organisaties die met dit onderwerp aan de slag zijn gegaan. Natuurlijk proberen we onze activiteiten daarbij aan te sluiten. Het project duurt 3 jaar, en Landschapsbeheer Flevoland wil in die komende 3 jaar in de gehele provincie aan de slag om uitvoering te geven aan het project Lekker Landschap.

11

vrijwilligers

Jeugd in actie!

Bij Landschapsbeheer wordt de jeugd niet vergeten. Traditiegetrouw zijn kinderen altijd al welkom om te helpen op de natuurwerkdag in november. Maar er is meer, speciaal voor kinderen.

eigen schoolplein groener te maken. Op een 20-tal schoolpleinen zijn inmiddels fruitbomen geplant, op een enkel plein groeien tegen het hek frambozen en doornloze bramen, op een ander plein zijn vogelbosjes aangeplant. Leuk voor vogels, maar ook erg leuk om verstoppertje te spelen. Diverse insectenhotels hebben een plek gevonden in de schooltuin, door de kinderen volgestopt met stengels, bamboe en boomstammetjes met zelf geboorde gaten. Een strook met een speciaal bloemenmengsel maakt de schooltuin extra aantrekkelijk voor vlinders en andere insecten.

Groene scholen

In heel Flevoland gingen schoolklassen na een korte les op school gewapend met harken, zagen, takkenscharen en helmen op pad. Petra Borsch van Landschapsbeheer begeleidt de kinderen en kijkt terug op geslaagde werkochtenden. “Zeg nou zelf: wat is leuker dan een ochtend buiten aan de slag”? Educatie door middel van praktisch natuurbeheer blijkt een succesformule. Ook bij het project Groene Schoolpleinen, waarbij leerlingen actief helpen om hun

Over akkers en door bos bij het nieuwe Stobbenpad Wandelen over een afwisselende route op de grens van akkers en het bos. Er kan al volop gewandeld worden in het Reve-Abbertbos, maar voortaan kunt u hier ook een wandeling maken die deels over de akkers loopt. Dit nieuwe Kuierlattenpad van 4 km is sinds mei geopend. Het gebied waar het pad loopt bestaat uit een hoger gelegen zanderig gedeelte, van oorsprong een zandbank (de Abbert) in de oude Zuiderzee. Op deze plek waar nu het bos groeit was op de tekentafel een dorp gepland. Over de akkers heeft 12

De Spettertuin Spettert!

tuin te beleven. Ook scholen gaan de Spettertuin steeds meer ontdekken, bijvoorbeeld als locatie voor een sportdag. Ook kan er weer volop gepicknickt worden in de Spettertuin.

Green-kids

Ook in het voorjaar waren er allerlei buitenactiviteiten voor kinderen. De mobiele vogelkijkhut reed speciaal voor kinderen in de Noordoostpolder. Zo konden de kinderen dicht bij nestelende kieviten en grutto’s komen zonder deze prachtige weidevogels te verstoren. Leuk voor de kinderen en ook voor (groot)ouders! Op zaterdag 22 juni is er in het ReveAbbertbos bij Dronten een speciale Green-kidsdag, geïnspireerd op de ‘groene’ uitzendingen van RTL. Met elkaar bouwen we een groot insectenhotel, daarnaast kan elk kind een eigen insectenhotel maken voor in de tuin. Uiteraard wordt er die dag niet alleen gewerkt, na broodjes bakken op het kampvuur is er een spannende speurtocht in het bos en over het water.

De winter is voorbij, er wordt weer buiten gespeeld. Ook in de Spettertuin. De maandelijkse doedagen van Landschapsbeheer worden volop bezocht. In mei deden een twintigtal kinderen mee om horend en voelend de Spetter-

u een mooi, weids uitzicht richting Dronten. Het bos biedt een afwisseling van loof- en naaldbomen, waar een grote variatie aan vogels en kleine zoogdieren voedsel en nestgelegenheid vindt. Het pad loopt langs bloemenranden op de akkers, langs sloten en vaarten en kronkelt door het bos. Het is toegankelijk voor een ieder die van natuur en het boerenland wil genieten. Het startpunt van de wandeling ligt vlakbij Stobbenweg 18 in Dronten. Onder de noemer 'Op de kuierlatten' zijn op initiatief van Flevolandse boeren al veertien verrassende wandelroutes over boerenerven, akkers en weides uitgezet.

Op de website www.opdekuierlatten.nl staat alle informatie over de routes, de startlocaties en de afstanden van de wandelpaden.