Nieuwsbrief. Gaat u mee op pad? In dit nummer o.a.:

f e i r b s Nieuw Gaat u mee op pad? Onder de noemer 'Op de kuierlatten' zijn op initiatief van Flevolandse boeren al dertien verrassende wandelroutes over boerenerven, akkers en weides uitgezet. De routes zijn een aanrader voor wie graag buiten de gebaande paden banjert. En nu zijn daar in 2010 weer een aantal kilometers aan toegevoegd. In Swifterbant werd het Gaospad geopend en in Dronten het Pruimenpotpad. In 2009 zag het Buitenbantpad in Bant al het levenslicht. Wat deze drie paden in ieder geval gemeen hebben, is het enthousiasme van de eigenaren om anderen te laten meegenieten van het landschap rond hun erf. Ze zijn toegankelijk voor een ieder die van natuur en het boerenland wil genieten.

nieuwsbrief nummer 36 oktober 2010

In dit nummer o.a.: • Natuurrijk Lelystad genomineerd • Groenbrigade in Tollebeek • Natuurontwikkeling bij Brennels Buiten • Interview Martin Jansen directeur Flevo-Landschap

• De realiteit van het project Boerenerven in het groen • Natuurwerkdag 2010 De ludieke opening van het Gaospad.

• Onderzoek meervleermuizen en licht

natuur/landschap vervolg van pagina 1

Het Gaospad

Het Gaos Pad voert u over een afwisselende route tussen akkers en natuur. De nieuw aangelegde natuurstrook die langs het wandelpad is aangelegd is bedoeld als natuurlijke buffer tegen de onrust van het spoor en de weg en dient als verrijking van het biologisch dynamisch bedrijf GAOS. Lopend door dit golvende landschap krijgt u de mogelijkheid om de verschillen in de ruimte te ervaren. Hoogte en laagte, wind en luwte, koude en warmte, rust en dynamiek, ze komen allemaal aan bod. Meerdere heuvels ( van klei, veen of zand) met hun eigen flora en fauna accentueren deze verschillen. Voor u biedt de strook een verrassend pad voor de zintuigen.

Pruimenpotpad

Aan de rand van Dronten ligt het appelen pruimenbedrijf de Pruimenpot. Als bezoeker was u hier altijd al welkom in de winkel vol heerlijkheden, maar voortaan kunt u ook een wandeling maken tussen bomen vol bloesem of beladen met rijpend fruit. Even van de verharde weg af. In deze boomgaard vindt u afwisselend appelbomen, walnootbomen en vooral veel pruimenbomen. Al wandelend passeert u ook de groentetuin en allerlei klein fruit, zoals bessen, aardbeien en frambozen. Net als de winkel wordt de moestuin gerund door de medewerkers van de zorgboerderij. Terug op het erf kunt u vers fruit en groenten kopen. Niet te versmaden zijn de huis gemaakte producten, zoals jam, chutney, sap en walnotenolie. Dat betekent thuis nog nagenieten van uw bezoek aan de Pruimenpot.

Buitenbantpad

Op pad in Bant.

Nieuwe werkschuur in Lelystad - Een grotere werkschuur in Lelystad….. het was al lang een wens van Landschapsbeheer Flevoland. Zeker nu de werkschuur in Almere is afgestoten en al het gereedschap in Lelystad staat. Deze wens is vervuld met de ingebruikname van een nieuwe schuur aan de Vaartweg 58Q. De afgelopen maanden is er door Jan Nagel samen met onze vaste vrijwilligers hard gewerkt aan de inrichting en konden de laatste zeisen, hooiharken en zagen verhuisd worden. De nieuwe schuur biedt veel meer plaats voor opslag, zowel voor het gereedschap en de aanhanger, alsook voor hout dat verwerkt wordt tot nestkasten. Een grote, vaste werkbank en een aparte kantine 2

Lekker uitwaaien op een route die gangbare en biologische landbouw combineert met bos, een drafbaan en de rand van het dorp Bant; dát biedt het BuitenBant Pad. Maar er is méér: kinderen kunnen een pony knuffelen en (mits u biologisch brood meeneemt) kippen voeren. En u kunt uw wandeling misschien zelfs combineren met één van de vele activiteiten die multifunctioneel centrum Bantsiliek organiseert.

bieden Freek, Jan en Sjette zeker meer comfort tijdens hun werkzaamheden, maar ook het geven van een gereedschap onderhoudscursus zal vele malen gemakkelijker gaan.

Mocht u nog hout hebben (lange planken of redelijke stukken plaatmateriaal) waar nog wat van te maken is, wij zijn er blij mee.

Het BuitenBantpad: niet alleen zeer geschikt om met kinderen op de kuierlatten te gaan, maar plezierige ontspanning voor iedereen!

Nieuwe paden

Er is de komende jaren ruimte voor nieuwe ‘Op de kuierlatten’-paden. Belangrijke eis is dat het pad voor het grootste deel door agrarisch gebied loopt en mensen in contact brengt met ‘de boer en zijn landschap’. De initiatiefnemer moet een agrarisch ondernemer zijn. Wie interesse heeft en zijn/haar land open wil stellen voor wandelaars, kan contact opnemen met Landschapsbeheer Flevoland.

Gaat u mee op pad?

Op de website www.opdekuierlatten. nl staat alle informatie over de routes, de startlocaties en de afstanden van de wandelpaden. De Kuierlatpaden kunnen ook gelopen worden met de wandelpocket over deze unieke wandelpaden door het Flevolandse boerenland in de hand.

Colofon Wilt u naar aanleiding van deze nieuwsbrief reageren? U kunt ons bellen, schrijven of e-mailen. Deze nieuwsbrief verschijnt 3 keer per jaar en is een uitgave van: Landschapsbeheer Flevoland Botter 14-03, 8232 JP Lelystad Tel. (0320) 294939, fax. (0320) 294930 [email protected] www.landschapsbeheer.net Samenstelling/foto's medewerkers Landschapsbeheer Flevoland Mirjam Stoffer Eindredactie Arda van der Lee Ontwerp en lay-out Ruitervorm BNO Oplage 2800 stuks

Landschapsbeheer Flevoland maakt zich sterk voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en landschap buiten de eigenlijke natuurgebieden. Ons werk wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit, de Provincie en de Nationale Postcode Loterij.

organisatie

Natuurrijk Lelystad genomineerd Gisteren, op het symposium ‘het landschap dat ben je zelf’ was de landelijke prijsuitreiking aan de gemeente die veel aandacht heeft voor biodiversiteit. Landschapsbeheer Flevoland heeft de gemeente Lelystad met haar project Natuurrijk Lelystad voorgedragen. Maar bij het verstrijken van de kopijdatum voor deze nieuwsbrief was nog niet bekend hoe ver Lelystad het landelijk heeft geschopt. Betrokkenheid van burgers bij het verhogen van de biodiversiteit in en om de stad is een belangrijk criterium om mee te dingen naar de hoofdprijs. Natuurrijk Lelystad is opgezet om burgers bewust te maken van de natuurwaarde in en om de stad. Middels artikelen in de krant over de vogels en bomen van Lelystad werkt de gemeente hard aan deze bewustwording. Daarnaast worden burgers uitgedaagd om bijzondere ontmoetingen in de natuur te melden via de website www.lelystad.waarneming.nl. De gemeente gebruikt deze website dan weer voor het beheer en de inrichting van het groen. Het NCRV programma ‘Natuur in de stad is ook naar Lelystad gekomen. Resultaat: een uitzending waar veel natuurliefhebbers uit de gemeente een podium hebben gekregen om hun belangstelling voor de Lelystadse natuur te tonen. De Heemtuin Lelystad, de ruiltuin, bevertellers, ringslangen, korstmossen op de dijk, vleermuizen in huis en de vissen van de Zuigerplas komen aan bod in de uitzending op 19 december, 19.15 uur ned 2. Wilt u zien of Lelystad gewonnen heeft? Kijk dan op www.landschapsbeheer.nl (de site van Landschapsbeheer Nederland ).

column

Mensen aan het werk De drukke tijd is weer begonnen. Het najaar is dé periode om aan

kleinschalig natuur- en landschapsbeheer te doen. Op veel plekken organiseert en begeleidt Landschapsbeheer de werkzaamheden

voor natuur en landschap. Van Almere tot Nagele, van Zeewolde tot Biddinghuizen zijn onze vrijwilligers volop actief. Naast het aanpoten op de werkdagen, is er tijdens de koffiepauzes altijd

tijd voor informatieoverdracht en bovenal gezelligheid. Zo geven de werkdagen een voldaan gevoel aan de deelnemers en aan de medewerkers van Landschapsbeheer.

Het is ook een spannende periode. Wat gaat er landelijk (door het nieuwe kabinet) en volgend jaar provinciaal (statenverkiezingen) allemaal veranderen. Landschap staat nu nog goed op de

agenda maar blijft dat zo? Onze inzet, samen met alle groene organisatie in Flevoland, is gericht op blijvende aandacht en

middelen voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en

landschap. Europees worden de eerste contouren zichtbaar van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid met daarin gelukkig

nog steeds plaats voor natuur en landschapsbeheer. Hoe gaat

dit Europese beleid door werken in de nationale en provinciale

beleidsnota’s? Landschapsbeheer Flevoland blijft dit samen met onze landelijke partners kritisch volgen.

Ik ben zeer verheugd dat ik u drie nieuwe medewerkers mag

voorstellen. Mirjam Houweling verzorgt de ICT werkzaamheden

en zal als projectmedewerker vooral op kantoor aan het werk zijn. Ria Heemskerk versterkt het team ook als projectmedewerker. Zij voert allerlei inventarisatiewerkzaamheden uit en is nauw

betrokken bij de nieuwe agrarische hogeschool in Almere. Naast

deze 2 medewerkers zal dit jaar ook Rik van der Starre regelmatig voor Landschapsbeheer actief zijn, bijvoorbeeld bij het project ‘Je school kan de boom in’. Grote kans dat u Ria en Rik dus

tegenkomt in het veld. Ik wens ze alle drie veel plezier toe in het afwisselende werk van Landschapsbeheer.

Uit de vele aanmeldingen voor de 10e natuurwerkdag op zaterdag 6 november blijkt weer dat mensen ons werk zeer waarderen. Verderop in de nieuwsbrief vindt u meer informatie over de natuurwerkdag.

Kortom: Mensen aan het werk. Veel handen maken licht werk! Geert Gielen directeur

3

vrijwilligers

Groenbrigade in Tollebeek

Gerda Robbertsen is de drijvende kracht bij verschillende projecten voor het behoud en versterken van de leefomgeving in en rond Tollebeek. Een van die initiatieven is de Groenbrigade. “Tollebeek is een prachtig dorp. De betrokkenheid bij elkaar en bij de woonomgeving is groot. Daarom lukt het ons om verschillende projecten van de grond te tillen. Zo was bijvoorbeeld het groenonderhoud op een aantal plaatsen in ons dorp ontoereikend. Je kunt dan lijdzaam toezien of de handen uit de mouwen

steken. Omdat we graag mooi willen houden wat mooi is, hebben we in 2006 de Groenbrigade opgericht.” Gerda Robbertsen is zichtbaar trots op ‘haar’ Groenbrigade en roemt hun loyaliteit en enthousiasme. “De Groenbrigade bestaat uit fitte vutters. De meesten hebben een groene achtergrond. Het oudste teamlid is al boven de 80! Behalve het verzorgen van kleinschalige, aanvullende groenwerkzaamheden, zoeken we werkbare oplossingen voor knelpunten en ondersteunen we nieuwe groene activiteiten. We leren veel van elkaar. Een agrariër kijkt heel anders tegen onkruidbestrijding aan dan iemand met een educatieve achtergrond”, glimlacht Gerda. Een van de doelstellingen van de Groenbrigade is om de jeugd bij de natuur te betrekken. En dat is gelukt! “Alle drie de basisscholen in het dorp draaien mee in een uniek natuurproject. De allerjongsten gaan op excursie, de middengroep zorgt voor de nestkastjes en de bovenbouw werkt hard mee in het bos. Zij maken broeihopen van gemaaid bosgroen en mogen met echt gereedschap helpen bij het snoeien. Dat is natuurlijk reuze stoer. En weet je wat zo leuk is?” vraagt Gerda. “Laatst was ik

Het genietmoment van... Tiem van Veen - De eerste maaironde van dit jaar komt er aan. Om te voorkomen dat bijzondere soorten zonder rijp zaad afgemaaid worden, heb ik de mooie taak om plekken met deze soorten voor een deel met rood/wit lint af te zetten. De maaiers weten dan dat ze deze plaatsen moeten overslaan. De planten krijgen zo de tijd om rijpe zaden te produceren en te verspreiden. Op zoek naar de brede wespenorchis sta ik opeens oog in oog met de rode ogentroost. Daar staat ie, één exemplaar van de rode ogentroost! Nog niet eerder is deze

4

soort in deze berm gevonden. Alleen al die naam… ogentroost. Het woord troost stemt helemaal niet overeen met mijn gevoel van dat moment. Licht euforisch span ik het rood-witte lint. Deze rode ogentroost blijft het lot van de maaibalk voorlopig bespaard. Ik zoek verder naar de brede wespenorchis.

in het dorp. Ik werd toen geroepen door een jongetje die enthousiast vertelde dat hij was gaan kijken bij de nestkasten die hij met zijn klas had opgehangen. Je had zijn glunderende gezichtje moeten zien! Er waren al drie nestkasten bewoond! Dat is toch geweldig?” En wensen? Daar hoeft Gerda niet lang over na te denken: “Het vernieuwen van het natuurpad in het Tollebekerbos.” Succesvolle ijsvogelwanden in Dronten en Biddinghuizen Ondanks hun naam zijn ijsvogels erg gevoelig voor ijs. Ze kunnen alleen in open water hun dagelijkse kostje bijeen vissen. De afgelopen twee ‘echte’ winters hebben behoorlijk huisgehouden onder de ijsvogels in Nederland. De grootste klappen vielen in gebieden waar de laagste temperaturen werden gemeten en de meeste sneeuw viel. Ook bij de wandjes van Landschapsbeheer was het dit voorjaar daarom spannend hoeveel ijsvogels na deze winter tot broeden kwamen. En dat viel niet tegen met minstens vier broedgevallen. In Dronten nestelden ijsvogels in twee van de drie nieuwe wanden, aangelegd door de Vrienden van het Wisentbos in samenwerking met Landschapsbeheer. In Biddinghuizen waren er ook twee broedgevallen. Eén op het eiland in de zandwinplas en één in de speciale bever/ijsvogelkreken die enige jaren geleden zijn aangelegd in samenwerking met Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer, Waterschap Zuiderzeeland en de provincie. De drie wanden in het Bergbos in Lelystad zijn dit jaar helaas niet gebruikt door ijsvogels. Wel heeft een winterkoning er een nestje grootgebracht.

overheid/bedrijfsleven

Natuurontwikkeling bij Brennels Buiten Een snelle, spontane ontwikkeling van een rijk bloeiend duinlandschap kunnen we niet verwachten, het kale zand bevat helaas geen oude zaadbron. Inzaai moet hier de soortenrijkdom vergroten. Om toch het proces zo natuurlijk mogelijk te houden heeft Landschapsbeheer Flevoland geadviseerd om maaisel uit nabijgelegen bermen te gebruiken als zaadbron. De eerste resultaten zijn positief. Soorten als sierlijke vetmuur, geelhartje en stijve ogentroost zijn opgekomen. Ook de rietorchis heeft op dit vochtige kalkrijke zand goede kansen. Het duurt echter minstens 3 jaar voordat er bloeiende exemplaren te vinden zullen zijn.

Wie nog nooit bij Brennels Buiten is geweest, zou eens naar Kraggenburg moeten afreizen. Geklemd tussen witte duinen en een duinmeer ligt het café-restaurant, waar regelmatig allerlei musici optreden. Naast het duin springen vooral de brandnetelvelden in het oog, waarvan Brennels de vezels gebruikt om kleding te maken. Bezoekers zijn nodig om deze locatie rendabel te maken. Daarom is een mooi landschap en een prettige sfeer belangrijk. Maar ook natuurontwikkeling speelt een belangrijke rol bij Brennels Buiten. Voor Landschapsbeheer Flevoland dé kans om advies te geven over de inrichting van dit recreatieterrein. Het duinlandschap is kunstmatig, maar met zand afkomstig uit de onderste lagen van het terrein zelf. Kraggenburg maakte immers 100 jaar geleden nog deel uit van de kustzone van de Zuiderzee.

Duinen vormen een belangrijk habitat van de rugstreeppad. De keus voor het aanleggen van poelen voor deze soort (met gebruikmaking van de beschikbare subsidie bij Landschapsbeheer) was daarmee snel gemaakt. En met het vrijkomende zand werd een oeverzwaluwwandje gemaakt: twee vliegen in een klap! De wand is één van de weinige oeverzwaluwwanden van de Noordoostpolder en heeft meteen ruim 50 nesten! Zwoegend door het mulle zand tijdens één van onze visexcursies werd duidelijk dat de visfauna bij Brennels Buiten weinig variatie kent, maar dat er wel veel snoek rondzwemt tussen de waterplanten. Libellen waren beter vertegenwoordigd: vroege glazenmakers en smaragdlibellen vielen op. Andere libellensoorten zullen door de verdere ontwikkeling van het gebied ook een kans krijgen: voor deze soorten kan Brennels Buiten een pareltje in de Noordoostpolder worden.

Tweede seizoen voor aanleg nieuwe landschapselementen Het afgelopen seizoen zijn er al veel initiatieven en aanvragen geweest

voor de aanleg van nieuwe landschapselementen. Een hoogstamboomgaard bleek voor veel mensen aantrekkelijk en is meerdere malen aangevraagd.

Maar ook bomen voor een schapenwei en een elzenhaag worden binnenkort aangeplant en een aantal poelen

gegraven. Allemaal vanuit de bijdrageregeling ‘aanleg kleine landschapselementen’.

Door de grote belangstelling is er meer geld door de Nationale Postcode Loterij beschikbaar gesteld en kunnen ook dit seizoen particulieren en agrariërs in het buitengebied subsidie aanvragen om nieuwe landschapselementen op en naast hun bedrijf aan te leggen. Hoogstamboomgaarden, knotwilgen, hagen, struweelranden, bloemrijke overhoeken, amfibieënpoelen, natuurvriendelijke oevers of ondiepe poeltjes voor weide- en akkervogels passen binnen deze regeling. De bijdrageregeling voorziet in 50% van de gemaakte kosten tot

een maximum van 750 euro per deelnemer in Flevoland.

Voor nadere informatie en opgave kunt u contact opnemen met Tiem van Veen tel: (0320) 294939. 5

agenda

Activiteiten najaar/winter 2010 Aanmelden bij Landschapsbeheer Flevoland: (0320) 294939, via www.landschapsbeheer.net /agenda of bij de contactpersoon.

Kleinschalig natuurbeheer Heel Flevoland

Bergbos Lelystad

Zaterdag 6 november staat de natuurwerkdag weer gepland. Opgeven en meer informatie over tijden en verzamelplaatsen: zie www.natuurwerkdag.nl of bel Jan Nagel (0320) 294934 of mail naar [email protected]

In het Bergbos in Lelystad voeren vrijwilligers allerlei klussen uit om het bos natuurlijker en gevarieerder te maken. Activiteiten zijn op de laatste zaterdagmiddag van de maand van 13.0015.00uur: 30 oktober, 27 november, 29 januari, 26 februari en 26 maart. Verzamelen op de parkeerplaats aan de Bronsweg. Voor meer informatie of opgave, neem contact op met Petra Borsch 06-53994608 of mail naar [email protected]

Beverburchten zoeken

Kwelstrook Batavia

Natuurwerkdag

De beverpopulatie groeit en er komen steeds nieuwe burchten bij. Op zaterdag 26 februari, 14.00 uur gaan we burchten rond de Lepelaarsplassen bekijken. Verzamelen bij de Trekvogel, Oostvaardersdiep 16, Almere. Ook elders in Flevoland liggen burchten. Wil je zelf oude burchten opzoeken om te bekijken of ze in gebruik zijn, of wil je nieuwe burchten in je woonomgeving zoeken. Mail even naar [email protected] en je krijgt een gebied toegewezen.

Ringslangbroeihopen

Op zaterdag 23 oktober om 14.00 uur start het omzetten van de broeihopen van het Oostvaardersveld. Bij beide broeihopen zijn jonge slangen gezien dus hoeveel eischalen gaan we vinden? Verzamelen op de knardijk te hoogte van de Lage Knarsluis (Lage Vaart). Opgeven bij [email protected]. Noordoostpolder

Wilgen knotten

Op zaterdag 20 november worden er aan de Uiterdijkenweg 64 in Marknesse tussen 9.30-15.00u wilgen geknot. Voor de lunch wordt gezorgd. Opgeven bij [email protected]

Wei van GeLuc

In Nagele start een nieuwe groep vrijwilligers om de wei van GeLuc natuurlijker in te richten. De komende maanden wordt er gewerkt aan de zitkuil, wordt de bloemenwei gemaaid, wordt een boomgaard aangeplant en wordt een oud bosplantsoen gesnoeid. De stammen en takken worden verwerkt tot takkenrillen in het bos. In het voorjaar wordt een nieuwe struikrand aangeplant. Kortom, volop werk voor elk wat wils. Er wordt gewerkt op de natuurwerkdag op 6 november en verder op 27 november, 29 januari, 5 maart en 26 maart, van 9.30- 12.30 uur. Verzamelen op de hoek van de Gerstehof in Nagele. Voor meer informatie of opgave, neem contact op Arda van der Lee 06-53999530 of mail naar [email protected]

6

Oostelijk Flevoland

In Lelystad bij Bataviastad langs de Houtribweg ligt een bijzondere natuurstrook. Wilt u meehelpen deze strook te ontwikkelen? In de winterperiode wordt er gewerkt op de eerste zaterdagochtend van de maand op 2 oktober, 6 november (tevens locatie natuurwerkdag), 4 december, 5 februari en 5 maart. Er wordt gestart om 9.30uur en we werken tot 12.30uur. Wij verzamelen bij de fietsbrug tussen de Boeier en Bataviastad. Dit jaar gaan we verder met het uitzetten van het knuppelpad en er wordt een brug over de stortstenen gemaakt. Voor meer informatie of opgave, neem contact op met Petra Borsch 06-53994608 of mail naar [email protected]

Eiland/dorpsbos Biddinghuizen

Natuurlijk, kleinschalig beheer op het natuureiland en in het dorpsbos. Activiteiten: Bosrand natuurlijker maken, bomen vellen of lieren en takkenrillen maken. Do. 18 november, do. 16 december, do. 20 januari, do. 17 februari, do. 17 maart van 13.00 tot 16.00 uur. Verzamelen bij het gebouw van de ijsclub, nabij de Sportlaan. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of [email protected]

Dorpsbos Swifterbant

Natuurlijk, kleinschalig beheer in het dorpsbos van Swifterbant. Activiteiten: Bosrand natuurlijker maken, bomen vellen of lieren en takkenrillen maken. Ma. 15 november, ma. 20 december, ma. 17 januari, ma. 21 februari, ma. 21 maart van 13.00 tot 16.00 uur. Verzamelen bij de kruising Zwanebloem-Bisontocht. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of [email protected]. Zuidelijk Flevoland

Bosrand Almere Buiten

Help mee dit gebied aantrekkelijker te maken voor mens, plant en dier. Activiteiten: de werkdagen zijn op de laatste zaterdag van de maand; 30 oktober, 26 november, 29 januari, 26 februari, 26 maart. Door werkzaamheden aan de rode loper verandert er veel rond de Bosrand: daarom dit jaar veel aandacht om de natuurwaarde van de randen te vergroten. Zo worden er ijs-

vogelwanden aangelegd en kruidenrijke bosranden gemaakt. Er wordt gewerkt van 10.00-12.30 uur. Verzamelplaats is de witte brug aan het Moutmolenpad. Meer info: www.bosrandwerkgroep.nl. Opgeven bij André Heuzer: 06-27025087of andre@ heuzer.nl

Wilgen knotten in Almere

Samen met de enthousiaste wilgenknotgroep de Knoot wilgen knotten. Deze groep is al 15 jaar actief. Vanaf 6 november tot 12 maart gaat de groep iedere zaterdagochtend aan het werk. Begin en eindtijden zijn voor niemand een verplichting (wel is er altijd iemand van 9.30 uur tot 13.00 uur in het gebied aanwezig. Meer info: www.deknoot.nl. Opgeven bij Theo Haasnoot: [email protected]; [email protected] of (036) 5364796.

Kronkelveld Almere Haven

Kom ook helpen om dit ecologisch waardevolle gebied natuurlijker en landschappelijk mooier te maken. Activiteiten: zaterdag 2 oktober, 6 november (natuurwerkdaglocatie), 26 februari, 26 maart. Op deze werkdagen wordt er gewerkt om het gebied nog aantrekkelijker te maken voor plant en dier. Hierdoor krijgen bijzondere planten meer kans waardoor het gebied nog interessanter wordt. De groep werkt van 10.00-12.00 uur. Opgeven bij Sia Schipper (036) 5319360 of [email protected]

Polderpark Almere

Kleinschalig beheer en onderhoud van de vlindertuin en bloemenweide. Op de derde zaterdag van de maand wordt er gewerkt van 10.00 tot 13.00 uur: 16 oktober, 20 november, 18 december, 15 januari, 19 februari en 19 maart. De verzamelplaats is onder de pergola in de vlindertuin. Er wordt hard gewerkt in het voorjaar om de tuin in de zomer optimaal te laten bloeien. Informatie en aanmelden bij Gerard Gidding (036) 5327072 / [email protected]

Lumièrepark Almere

Lekker bezig zijn, iets leren over de natuur, gezond en goedkoper dan de sportschool. Activiteiten zijn op de derde zondag van de maand, in de wintermaanden ligt de nadruk op het knotten van griendhout en zaagwerk: 17 oktober, 21 november, 19 december, 16 januari, 20 februari en 20 maart. Er wordt gewerkt van 10.0012.00 uur. Voor contact en informatie of opgaven bij Roelof van der Valk: (036) 5375504 of [email protected]

Beatrixpark Almere

Buurtbewoners van het Beatrixpark zetten zich vrijwillig in voor kleinschalig onderhoud in delen van het park, voor meer variatie in planten en dieren. Activiteiten: 1ste zaterdag van de maand: 2 oktober, 6 november (tevens locatie natuurwerkdag), 4 december, 5 februari, 5 maart van 13.30-16.30 uur, op de website staat

aangegeven wat er allemaal gedaan wordt. Aanmelden via www. beatrixpark.tk of Diana Stam: (036) 5334180.

De Buitenkans Almere-Buiten

Wilt u eens meewerken om de bosstrook bij deze nieuwe ecologische wijk gevarieerder te maken? Activiteiten in de bosrand zijn op de eerste zaterdag van de maand, 13.30-16.00 uur. Verzamelen bij de poel in de wijk. Neem contact op met Nellie de Groot (036) 5378361 / 06-46307971 of mail naar [email protected]

De Hoekwierde Almere-Haven

Een ochtend meewerken om het vogelbosje aan de Hoekwierde ecologisch gevarieerder te maken? U bent van harte welkom op de 2e zaterdag van de maand; 9 oktober, 13 november, 11 december, 8 januari, 12 februari en 12 maart. Er wordt gewerkt van 9.30 tot 12.30 uur. Verzamelen bij de gezamenlijke ruimte aan de Hoekwierde- Centraal Wonen. Opgeven bij Petra Borsch 06-53994608 of mail naar [email protected]

Cursussen en excursies EHBO cursus

Voor alle vrijwilligers wordt op 11 december een EHBO-cursus aangeboden. Dit is geen volledige EHBO-cursus. We staan niet stil bij het reanimeren, maar de cursus is meer gericht op de kleine ongelukjes die tijdens het veldwerk kunnen voorkomen zoals snijwonden en verstuikingen. Bij uw opgave kunt u aangeven over welke onderwerpen u meer wilt weten. Deze cursus begint om 10.00 uur en eindigt om 15.00 uur, koffie/ thee worden verzorgd door Landschapsbeheer Flevoland. De cursus wordt gegeven in het buurthuis De Wieken in Almere Buiten nabij het treinstation. De cursus gaat door als er minimaal 10 deelnemers zijn. U kunt zich opgeven voor 1 december. Er zijn geen kosten verbonden aan de cursus. Meer informatie bij Petra Borsch (0320) 294933 of via [email protected]

Techniek, gereedschap en onderhoud

Op zaterdag 22 januari 10.00 tot 15.00 uur wordt in Lelystad de cursus ARBO & Techniek, gereedschap en onderhoud georganiseerd. Deze dag krijgt u meer achtergrondinformatie over werktechnieken en is er aandacht voor ARBO en gereedschap waardoor het praktijkwerk beter georganiseerd en veiliger uitgevoerd kan worden. In de middag ligt het accent op de praktijk: in de werkschuur kunt u uw gereedschap nakijken en herstellen. De cursus kan door iedere vrijwilliger gevolgd worden, coördinatoren van zelfstandige groepen worden in het bijzonder uitgenodigd deze cursusdag te volgen. Meer informatie bij Petra Borsch (0320) 294937 of via [email protected] Opgeven kan via [email protected] of (0320) 294932. Dan ontvang je ook de exacte verzamelplaats.

7

interview

Flevoland is mooier dan je denkt “Toen ik solliciteerde naar de functie van directeur van de Stichting Flevo-Landschap ben ik een dag op ontdekkingstocht gegaan. De natuurrijkdom was veel groter dan ik dacht en ook het stereotypebeeld van alleen maar populieren heb ik bij moeten stellen. Ik vergiste me ook in de leeftijd van de bomen”, glimlacht Martin. “De groeikracht is hier enorm.” “In Flevoland heerst nog een echte doe-mentaliteit. Die mentaliteit heeft ook een keerzijde. Plannen worden nog steeds op de tekentafel gemaakt. Er is weinig cultuurhistorisch besef. En staat een bosstrook woningbouw in de weg, dan verplaats je het bos toch een stukje? Die bossen zijn wel al zo’n 35 jaar oud en hebben een belangrijke ecologische waarde!”

De natuur in Flevoland is veel afwisselender dan je denkt. Het stereotypebeeld van alleen maar populieren klopt niet. De natuurrijkdom is veel groter en de groeikracht is enorm. In korte tijd heeft Martin Jansen, directeur van de Stichting Flevo-Landschap, een grote liefde voor Flevoland ontwikkeld. “Rode draad in mijn leven is de liefde voor de groene sector. Als kind wilde ik graag boer worden. Je kon me altijd vinden op een boerderij bij ons in de buurt. Als jochie van een jaar of 4 liep ik natuurlijk enorm in de weg. Later deed ik steeds meer klusjes op de boerderij. Ook mijn biologieleraar op de middelbare school en oprichter van het natuurhistorisch museum in Asten, Jan Vriends, heeft me enorm geïnspireerd.”

Cursus hoogstamfruitbomen 2010 en 2011 Hoogstamfruitbomen moeten regelmatig gesnoeid worden. Hoe doe je dat, waar let je op en hoe vorm je een jonge boom? Tijdens de cursus Onderhoud van hoogstamfruitbomen worden de basisprincipes van hoogstam snoeien uitgelegd en oefenen de deelnemers het snoeien in de praktijk. De cursus is bedoeld voor alle Flevolandse eigenaren van een hoogstamboomgaard of van enkele hoogstamfruitbomen in de tuin en voor geïnteresseerde Flevolanders die het snoeien van hoogstambomen onder de knie willen krijgen. De deelnemers leren de basisprincipes van de biologie en groei van hoogstam8

“Ik geloof heilig in samenwerking. Samen sta je altijd sterker. Stichting Flevo-Landschap en Landschapsbeheer Flevoland trekken vaak samen op. Bijvoorbeeld in de lobby richting politiek. Ook zijn er ideeën om samen cursussen op te zetten voor vrijwilligers.” “Het is belangrijk dat we de natuur in Flevoland goed beheren en verzorgen. We doen het altijd ook voor mensen. Zij moeten die natuur waarderen en er graag komen. We verliezen anders het draagvlak en daarmee de financiën voor natuurbehoud”, besluit Martin.

fruitbomen, de verzorging, snoeitechnieken, achterstallige snoei en onderhoudssnoei van oudere bomen, vormsnoei van jonge bomen en geschikte soortkeuze. Na de cursus kunnen ze zelfstandig verder met hun eigen bomen. Cursusdata 2010 De laatste praktijkochtend voor de cursus 2010 wordt gehouden op zaterdag 30 oktober. Locatie: Fam. Van den Broek, Bomenweg 28, Marknesse. Aanvang: 9.00 uur Cursus hoogstamfruitbomen 2011: De theorieavonden worden gehouden op maandagavond 17 januari en 31 januari. De theorieavonden starten om 19.30 uur

op het Groenhorstcollege in Emmeloord. De praktijkochtenden worden gehouden op zaterdag 12 februari en zaterdag 26 februari. Aanvang: 9.00 uur Locatie: wordt in onderling overleg nog nader bepaald. Kosten De kosten van de cursus bedragen e 50. Dit bedrag is inclusief de cursusmap, koffie en thee. Aanmelden Nieuwe cursisten voor de cursus 2011 kunnen zich aanmelden bij Landschapsbeheer Flevoland op het telefoonnummer (0320) 294939, of per mail [email protected]

agrariërs

De realiteit van het project Boerenerven in het groen

ervoor 2006

Twee praktijkvoorbeelden ter illustratie van de werkwijze van Landschapsbeheer Flevoland bij de uitvoering van het project ‘Boerenerven in het groen’. Een erf in bedrijf

erna 2010

landschappelijk ingepast binnen een voor Flevoland kenmerkende U-vormige erfbeplanting.

Een particulier erf

geplant. Nu is ook daar voor een beukenhaag gekozen. Het resultaat, vijf jaar na de ingreep, is een beschut erf met een goed gesloten erfbeplanting.

Het moderne melkveebedrijf van maatschap Kappers aan de Vliegtuigweg in de Noordoostpolder werd in 2009 uitgebreid met een nieuwe jongveestal. Bouwen binnen de oorspronkelijke, bestaande erfbeplanting was niet haalbaar. Erfuitbreiding moest daarom uitkomst bieden: aan de westzijde kon het grootste deel van de oorspronkelijke singel blijven staan. Aansluitend hierop is 250 meter nieuwe erfbeplanting aangelegd, op ruime afstand van de gebouwen. Een beplanting van 5 rijen bomen en struiken met een breedte van 6 meter. Ook de sleufsilo’s achter op het erf ‘verdwijnen’ geheel binnen de erfbeplanting. Nu nog wat geduld en binnen 10 jaar is dit bedrijf weer geheel

Nadat hun zoon op het bedrijf kwam, hebben de ouders Huizinga schuin aan de overkant een boerderij betrokken van het Zeeuwse type. Na de verbouwing van de woning kwam ook de sterk uitgegroeide en uitgedunde singel aan de beurt. Bomen werden gekapt en struiken aangeplant om weer een goed gesloten erfbeplanting te krijgen. Aan de voorkant van de woning waar de singel op enkele bomen en struiken na geheel verdwenen was, kwam tussen de bomen een beukenhaag. Deze geeft beschutting, maar vanuit de woning blijft er toch zicht op het weidse polderlandschap. Vanaf het terras kijk je uit over de akkers. In de oorspronkelijke opzet van de erfbeplanting bij dit (kleine) type erf werd langs de moestuin een haag

Het project ‘Boerenerven in het groen’ geldt voor heel Flevoland. Het oorspronkelijk inrichtingsplan en gemeentelijke regels vormen het uitgangspunt voor het nieuwe ontwerp. Daarnaast probeert Landschapsbeheer zoveel mogelijk rekening te houden met persoonlijke wensen en de inpasbaarheid binnen de bedrijfsvoering. Dunning, aanplant of een combinatie daarvan zijn mogelijk. Informatie over de bijdrageregeling vindt u op de website van Landschapsbeheer. Het project loopt tot juni 2013. Voor deelname kunt u zich telefonisch aanmelden bij Tiem van veen (0320) 294939.

Weer verrassingen in de berm in de Noordoostpolder In de bermen in de Oostrand van de Noordoostpolder blijven nieuwe soorten opduiken. Tijdens een vegetatiecursus voor de medewerkers van Landschapsbeheer werd door Niels Jeurink van Floron het stijf struisriet gevonden in de berm van de Uiterdijkenweg. Al eerder ontdekte Piet Bremer de

ronde zegge in dezelfde berm. Het zijn zeldzame soorten die op de rode lijst van bedreigde soorten staan. Beide soorten hebben zich hier kunnen vestigen omdat de grond in deze berm door het afplaggen kalkrijk en voedselarm is geworden. De bermen in dit deel van de Noordoostpolder worden al 11 jaar met veel succes ecologisch beheerd dankzij de investeringen

van o.a. de gemeente, de Provincie en Landschapsbeheer. De bodem van deze bermen blijft schraal dankzij het maaibeheer waarbij het maaisel wordt afgevoerd. De bermen vervullen een belangrijke functie voor de natuur, de biodiversiteit en voor bewoners en passanten, die van dit bijzondere stukje landschap kunnen genieten.

Dit project ontvangt een bijdrage uit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Europa investeert in zijn platteland.

9

toelichting medewerker

Natuurwerkdag: 6 november 2010 Zzzrr, zzrr, zrr gaan de zagen, splets de baggerbeugels en “koffie” klinkt het tijdens de pauze. Geluiden van de natuurwerkdag waar ruim 10.000 mensen op minstens 330 locaties in Nederland aan deelnemen. Samen een dagje werken voor de natuur en de gezelligheid.

Gelukkig heeft de boswachter van pampushout veel koffie mee.

Het gereedschap in de heemtuin Lelystad staat klaar. Komt u ook?

< Even een handje helpen in het Molenbuurtpark.

Bomen knotten kan weer bij Bataviastrook. 10

Een broeihoop maken in Biddinghuizen.

In Flevoland zijn verspreid over de polders 16 werklocaties te vinden die ook zeer geschikt zijn om uw (klein)kind mee te nemen. Geeft u zich snel op? Of wilt u graag eerst meer informatie? Kijk dan op www.natuurwerkdag.nl of bel naar Landschapsbeheer Flevoland. Bovenstaande informatie zal voor de trouwe lezers van deze nieuwsbrief weinig nieuws vertellen. Voor hen in het bijzonder toch enkele nieuwtjes: Landschapsbeheer Flevoland is ervan overtuigd dat u iemand in uw omgeving kent die de natuurwerkdag ook leuk zou vinden. Wij dagen u uit om deze persoon uit te nodigen en mee te nemen! Onder de deelnemers van de natuurwerkdag wordt een weekendje in een vakantiehuisje in een van Flevolands mooiste bossen aangeboden. Degene die veel mensen aanmeldt vergroot zijn kans om het uitje te winnen. Onder het mom ‘beelden zeggen meer dan woorden’ enkele foto’s van de afgelopen jaren op locaties die ook dit jaar weer te bezoeken zijn.

Dit project ontvangt een bijdrage uit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Europa investeert in zijn platteland.

Je bekijkt de natuur op zo'n dag anders in de Buitenkans.

Handig die fietshoesjes tegen de regen in het Bergbos. 11

soortenbeheer

Onderzoek meervleermuizen en licht

Meervleermuizen vliegen graag boven kanalen en andere grote wateren maar mijden de sterk verlichte delen van deze wateren. Omdat de meervleermuis strikt beschermd is , mag het plaatsen van lichtbronnen langs belangrijk meervleermuiswater niet zomaar. Lastig, want vaak zijn die lantaarnpalen wel gewenst. De ontwikkeling van een vleermuisvriendelijke lamp zou veel problemen kunnen oplossen. Landschapsbeheer heeft daarom meegeholpen met een proef boven de donkere Kuindervaart. De meervleermuis is in West-Europa een zeldzaam dier. Nederland is de enige uitzondering: hier is ze vrij algemeen en krijgt ze ook jongen. Voor het voortbestaan van de soort in Europa is behoud van het leefgebied in Nederland dus heel belangrijk. De meervleermuis jaagt vooral boven grotere (en donkere) wateren. Het plaatsen van lichtbronnen langs het water die ook delen van het water verlichten, wordt gezien als een aantasting van het leefgebied en mag wettelijk niet. De meervleermuis bepaalt dus deels de inrichting van menig stadsuitbreiding, nieuwe industrieterreinen of wegen. Voor de architect een extra uitdaging een mooi plan te maken zonder teveel licht op het water. Met beplanting, speciale lantaarnpalen of andere licht-

12

bronnen (kat-ogen) is gelukkig veel te bereiken. Een extra maatregel zou kunnen zijn om speciale lampen te gebruiken die voor de mens goed licht geven en de meervleermuis niet hinderen. Rijkswaterstaat heeft aan de Zoogdiervereniging en LED-expert gevraagd om zo’n lamp te ontwikkelen. Uitgaande van de kennis welke kleuren vleermuizen waarnemen, is er nu een theoretisch model ontwikkeld om uit te rekenen hoe hinderlijk een vleermuis een bepaalde lamp(kleur) zou vinden. Een veldtest was nodig om te bepalen of het model klopt. Het idee van de proef in het veld is simpel. Leg boeien midden in een vaart en bepaal in het donker hoeveel dieren links en rechts van de boei passeren. Verlicht vervolgens de helft van de watergang

met wit, cyaan en amberkleurig licht en bepaal weer hoeveel dieren er links en rechts van de boeien vliegen. De verwachting is dat de meervleermuizen bij hinderlijk licht zo ver mogelijk van de verlichte vaartzijde zullen vliegen. Uit vroeger onderzoek was al duidelijk geworden dat de Kuindervaart een belangrijke vliegroute is voor meervleermuizen. En een uitgelezen plek dus voor dit onderzoek. Aan Landschapsbeheer Flevoland de taak om het veldonderzoek te organiseren en om een deel van het veldwerk uit te voeren. Toestemming en medewerking van Staatsbosbeheer en de eigenaar van een nabij gelegen huis (voor de stroomvoorziening) waren nodig om de proef te laten slagen. Vijftig tot honderd dieren vlogen elke nacht langs de boeien. Voldoende gegevens om het effect van de verschillende kleuren licht te bepalen. De Zoogdiervereniging is nu de data aan het uitwerken dus over de resultaten is nog geen uitspraak te doen. Hopelijk zijn de resultaten zó, dat het makkelijker wordt om de meervleermuis te beschermen.