Nieuwsbrief
augustus 2015
Beleggen Inleiding In de nieuwsbrief van juli 2015 over het nieuwe FTK en het toeslag-/premiebeleid kondigden we aan dat het Q8 Pensioenfonds u graag nader wil informeren over het beleggingsbeleid en de beleggingen van het fonds. Het risico bereidheid onderzoek (toegelicht in onze nieuwsbrief van juni 2015) wees begin dit jaar uit dat deelnemers slechts in beperkte mate op de hoogte zijn van de manier waarop het fonds belegt. Een groot deel van de ondervraagden wilde graag meer weten over het beleggingsbeleid en de beleggingsresultaten. Slechts een zeer klein percentage gaf toen correct aan dat, met een doeltreffend collectief beleggingsbeleid, elke euro aan ingelegde pensioenpremie uiteindelijk omgezet moet worden naar drie tot vier euro pensioen. Dit is in lijn met de doelstelling van het fonds om een zodanig rendement te behalen dat we aan de (uitkerings) verplichtingen kunnen voldoen. Veel van onze deelnemers zijn van mening dat door de crisis de
In dit nummer
financiële positie van pensioenfondsen er fors op achteruit is gegaan. Dit is een misverstand. Pensioenfondsen hebben natuurlijk verliezen geleden, net als de rest van de wereld. Maar
• Beleggen
in tegenstelling tot veel particulieren zijn pensioenfondsen als institutionele belegger niet uitgestapt en hebben ze de weg
• Rectificatie juli-nieuwsbrief nFTK
omhoog volledig meegemaakt. De opgelopen “verliezen” zijn meer dan goedgemaakt. Het totale Nederlandse pensioen
• Laatste nieuws!!
vermogen bedraagt momenteel ongeveer e 1.200 miljard. Dit is bijna twee keer zoveel als bij het uitbreken van de crisis in 2008. Met dit vermogen moeten we wel veel langer pensioenen gaan uitbetalen dan waarop 10 tot 15 jaar geleden gerekend werd. Dit komt o.a. door de sterk gestegen levensverwachting in diezelfde periode. Ook moeten fondsen inmiddels voldoen aan aanmerkelijk
strengere
financiële
bufferverplichtingen.
Daarover las u in de nieuwsbrief van juli 2015. Bij ons fonds wordt pensioen niet op individuele basis geregeld maar op basis van het collectief. Deelnemers bouwen pensioenaanspraken op in plaats van kapitaal (een individuele spaarpot die wordt omgezet in levenslang pensioen op moment
1
van pensionering). Het beleggen gaat ook door nadat men met
de portefeuille en kredietrisico. Via een ingewikkelde formule
pensioen is gegaan. Ongeveer 1/3e van de pensioenuitkeringen
worden al deze risico’s meegenomen in de berekening van het
wordt betaald door de beleggingsresultaten die dan behaald
Vereist Eigen Vermogen (VEV). Het VEV is een buffer die het
worden. Daardoor wordt het individuele risico dat men loopt,
fonds moet aanhouden. Voor het Q8 Pensioenfonds bedraagt
wanneer kapitaal omgezet moet worden in pensioen, gespreid
het VEV 117,1 % (dit betekent dat het fonds minimaal een
over het collectief. Anders is men zeer afhankelijk van o.a. de
buffer van 17,1% van zijn verplichtingen zou moeten hebben).
rentestand op het moment dat men met pensioen gaat. Een
Is de dekkingsgraad lager dan het VEV, dan moet het fonds een
lage rente op zo’n moment geeft dan automatisch een laag
herstelplan opstellen met als doel om uiterlijk binnen 10 jaar op
pensioen.
het niveau van het VEV te komen. De DNB ziet hier streng op toe. Zeer
slecht economisch weer kan
tot korten van
Daarnaast heeft een institutionele belegger (zoals ons fonds)
pensioenaanspraken en –rechten leiden. Elk jaar moet het
lagere kosten dan een particulier. Er zit al gauw 1% verschil in
herstelplan up-to-date gemaakt worden. Het Q8 Pensioenfonds
deze kosten. Lagere kosten betekent meer pensioen.
heeft in juni 2015 zijn herstelplan bij de DNB ingediend. Naar verwachting bereikt het fonds binnen 10 jaar het niveau van het
Het fonds belegt zijn gehele vermogen. Door de beleggingen te
VEV op basis van de huidige beleggingsportefeuille. We
spreiden over verschillende categorieën (zoals verschillende
verwachten dat hierbij
soorten obligaties, aandelen, onroerend goed, hypotheken)
korten of vermindering van de pensioenopbouw) nodig zijn.
geen bijzondere maatregelen (zoals
spreiden we de risico’s. Tegenvallers in de ene categorie kunnen worden gecompenseerd door meevallers in de andere categorie.
Om te beslissen welke beleggingen voldoende rendement
Onze doelstelling is om voldoende beleggingsrendement te
geven bij een acceptabel risico laat het fonds regelmatig een
behalen om aan de verplichtingen te voldoen, d.w.z. het
zogenaamde
uitbetalen van pensioenen etc. en indien mogelijk, binnen de
uitvoeren. De laatste studie was in oktober 2014. In deze studie
regels van het Financiële Toetsingskader, toeslag te verlenen.
worden veel economische scenario’s doorgerekend. Daarmee wordt
een
Asset
Liability
voorspelling
Management
gemaakt
van
(ALM)
het
studie
gemiddeld
Eisen gesteld door DNB en AFM
beleggingsresultaat over een periode van 15 jaar en de
De Nederlandse Bank (DNB) en Autoriteit Financiële Markten
ontwikkeling van de dekkingsgraad. Op die manier krijgen we
(AFM) hebben strenge eisen gesteld aan de verschillende risico’s
inzicht in hoe groot de kans op volledige toeslag is en hoe
die
nemen.
groot het risico voor het korten van de pensioenaanspraken en
Voorbeelden van risico’s zijn risico’s door renteontwikkelingen,
–rechten. De ALM-studie wordt gedaan op basis van verschillende
valutarisico, risico’s verbonden aan het hebben van aandelen in
beleggingstrategieën. Door deze strategieën te variëren, kiezen
pensioenfondsen
bij
het
beleggen
mogen
2
we de beleggingsstrategie die het beste lijkt te zijn voor het
“werkgroep” beleggingen gevraagd het beleggingsbeleid te
fonds en het best aansluit bij de risk appetite van de deelnemers.
onderzoeken en eventueel te herzien. De indruk bestond
Zo bepalen we de samenstelling van de beleggingsportefeuille
namelijk dat de hogere kosten voor actief beleggen niet
en berekenen we het VEV.
opwogen tegen de behaalde extra rendementen. De werkgroep kwam in de loop van 2014 tot de conclusie dat voor de meeste
In 2015 laat het bestuur weer een ALM-studie uitvoeren. De
beleggingscategoriën actief beleid niet loonde. In de 2e helft
economische situatie verandert snel. Het fonds moet alert
van 2014 besloot het bestuur over te gaan naar een “passief,
blijven om hierop in te spelen. Dat kan alleen op basis van ALM-
tenzij ….” beleid. Het “tenzij” staat voor een beperkt aantal
berekeningen die ons een beter inzicht geven in
beleggingscategorieën
de te
waarvoor
echt
bewezen
is
dat
kennisvoorsprong een hoger rendement oplevert. Hoe werkt dit
verwachten resultaten.
nu? De markt van Europese staatsobligaties: deze is zeer
Beleggingsbeleid
transparant.
Het fonds voerde de laatste jaren een beleid van actief beleggen.
informatie. Daarom is het erg moeilijk om de benchmark te
Hierbij beheert een geselecteerde vermogensbeheerder het
verslaan. Beleggen in Europese staatsobligaties kan ook op een
vermogen. De opdracht is om, op grond van veronderstelde
passieve manier. Er wordt dan een beleggingsfonds uitgekozen
kennisvoorsprong, betere resultaten te behalen dan de
dat de benchmark zo goed mogelijk volgt (een zogenaamde
benchmark
Elke
belegger
heeft
toegang
tot
dezelfde
bepaalde
tracker). Het resultaat van deze vorm van beleggen is misschien
beleggingscategorie). Actief beleggen gaat gepaard met relatief
lager dan dat van de benchmark. Maar de beheerskosten van
hoge kosten. De vermogensbeheerder zelf brengt aanzienlijke
zo’n tracker zijn ook veel lager en het aantal transacties gaat
kosten in rekening maar elke transactie op zich kost ook geld.
fors omlaag. De werkgroep heeft een zorgvuldige selectie
De beleggingscommissie van het fonds toetst het beleid van de
gemaakt van trackers en vermogensbeheerders. In het 4e
vermogensbeheerder. De richtlijnen van het bestuur hiervoor
kwartaal van 2014 begon de beleggingscommissie met het
zijn
omzetten van een groot gedeelte van de portefeuille van actief
(de
bepaald
met
referentie
de
voor
ALM-studie.
een
In
2014
werd
de
naar passief beheer.
beleggingscommissie tijdelijk uitgebreid met de 2 leden van het dagelijks bestuur en externe adviseurs. Het bestuur heeft deze
In de tabel met de huidige samenstelling van de portefeuille is aangegeven waar passief c.q. actief belegd wordt. Samenstelling huidige beleggingsportefeuille Categorie
Strategisch
Min
Max
Beheer
Rente risico afdekking
75%
70%
80%
actief
USD exposure (aandelen)
50%
45%
55%
passief
Staatsobligaties
35,0%
27,5%
52,5%
passief
Bedrijfsobligaties
15,0%
10,0%
20,0%
actief
Opkomende markten obligaties in locale valuta
5,0%
2,5%
7,5%
passief
Opkomende markten obligaties in US$
5,0%
2,5%
7,5%
passief
High Yield
2,5%
0,0%
5,0%
passief
Hypotheken
5,0%
0,0%
10,0%
passief
22,0%
18,0%
26,0%
passief
Aandelen (opkomende markten)
5,5%
3,0%
8,0%
actief
Vastgoed
5,0%
0,0%
10,0%
passief
Vastrentend (matching)
Vastrentend (return)
Aandelen
3
De werkgroep rondde begin 2015 zijn taak af. Raar maar waar:
Risico’s
passief beleggen vraagt om een meer intensieve inzet en hoger
Eén van de grootste risico’s die een pensioenfonds loopt, is het
kennisniveau van de beleggingscommissie zelf. Daartoe zijn
renterisico. Daalt de rente en blijven de uitkeringsverplichtingen
externe financiële specialisten tot de commissie toegetreden.
in de toekomst gelijk? Dan moet het fonds nu meer vermogen hebben om aan die toekomstige verplichtingen te voldoen. De
Het fonds voert geen specifiek beleid ten aanzien van
dekkingsgraad wordt gebruikt om dit duidelijk te maken. Het
verantwoord/duurzaam beleggen anders dan dat het fonds
renterisico ontstaat doordat de rentegevoeligheid van de
inclusief zijn vermogensbeheerders zich houden aan nationale-
verplichtingen afwijkt van die van de bezittingen (kort lopende
en internationale wetgeving op dit gebied. Dit houdt
obligaties met een relatief lage rente tegenover ver in de
bijvoorbeeld in dat er niet wordt belegd in (producenten van)
toekomst liggende pensioenuitkeringen). Een pensioenfonds
clustermunitie.
kan besluiten om zich te beschermen tegen het renterisico. Hiertoe kan een fonds meerdere instrumenten gebruiken. Bijvoorbeeld obligaties en “renteswaps”. Renteswaps zijn
Beleggingsresultaten
derivaten waarvan de waarde verandert afhankelijk van de
20%
renteschommelingen. Met renteswaps wordt de invloed van
Beleggingsrendementen 15%
renteschommelingen op de dekkingsgraad gedempt. Het Q8
Gemiddeld: 5.91%
Pensioenfonds
10%
heeft
in
de
loop
van
2014
het
rente
afdekkingspercentage in 2 stappen verhoogd naar 75%. Dit 5%
0% 1993
bleek een goede beslissing: ondanks de forse daling van de marktrente in 2014 daalde de dekkingsgraad slechts beperkt. 1996
1999
2002
2005
2008
2011
2014
Aan de andere kant is het zo dat, mocht de rente weer
-5%
-10%
structureel gaan stijgen, de renteafdekking van 75% een laatste 5 jaren gemiddeld 6.98%
stijging van de dekkingsraad fors zal dempen. Het fonds heeft als uitgangspunt om geen grote risico’s met betrekking tot de
-15%
dekkingsgraad te nemen. Dit vooral om korten te voorkomen. In de grafiek ziet u de beleggingsresultaten van 1993 t/m 2014.
Maar om aan de toeslagambitie te kunnen voldoen, zal het
Het gemiddelde beleggingsrendement over deze periode is
fonds zeker overwegen om voordelen van een rentestijging te
5,91%. Over de laatste 5 jaar is dat 6,98%. De grafiek laat grote
benutten. Dat betekent wel dat we de afdekking van het
uitschieters naar boven en beneden zien. Deze worden
renterisico moeten verlagen.
voornamelijk veroorzaakt door de crises die zijn opgetreden en
dynamisch beleid nodig. Samen met externe adviseurs geven we
helaas steeds vaker schijnen te gebeuren. Een crisis zoals de
hieraan vorm.
Daartoe heeft het fonds een
financiële crisis van 2008 heeft direct invloed op de economie en de beleggingsresultaten. Het tegenvallend resultaat in 2013
Een ander substantieel risico voor het fonds is het valutarisico.
was een gevolg van de actie van de US Federal reserve om haar
In de pensioenwereld wordt in de regel het valutarisico afgedekt
dollar sterker te maken waardoor de opkomende markten in de
omdat alle verplichtingen in Euro’s zijn. Valutarisico is voor ons
problemen kwamen.
fonds en hoogstwaarschijnlijk voor de meeste Nederlandse pensioenfondsen vrijwel synoniem aan dollarrisico. Voor zijn obligaties heeft het Q8 Pensioenfonds het dollarrisico volledig afgedekt. Voor het aandelenpakket hebben we gekozen voor een verlaging van de afdekking van het dollarrisico van 80% naar 50%. Dit in reactie op het beleid van de centrale banken waardoor de Euro sterk onder druk is komen te staan.
4
Toekomstige acties
wil maken van de eenmalige mogelijkheid die pensioenfondsen
Het fonds moet vóór 1 oktober 2015 zijn risicohouding formeel
wordt
vastleggen en aan DNB overleggen. De risicohouding van het
Bijvoorbeeld door het percentage aandelen te verhogen en/of
fonds is de mate waarin een fonds bereid is beleggingsrisico’s te
door de afdekking van het renterisico te verlagen. Voordat we
lopen om de doelstellingen van het fonds te realiseren, rekening
hierover een besluit nemen, moet eerst een nieuwe ALM-studie
houdend met de kenmerken van het fonds. Verder voert het
worden uitgevoerd. De resultaten hiervan bespreekt het fonds
fonds een zogenaamde haalbaarheidstoets uit. Die moet meer
met vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en het
duidelijkheid geven over het op langere termijn te verwachten
verantwoordingsorgaan. In dit overleg
pensioenresultaat.
bereidheid en doelstellingen van het fonds bevestigd.
Het risico bereidheid onderzoek, zoals nader uitgelegd in onze
We informeren u later dit jaar nader over de uitkomsten van de
nieuwsbrief van juni 2015, gaf al aan dat deelnemers en
haalbaarheidstoets.
geboden
om
het
beleggingsrisico
te
verhogen.
worden de risico
gepensioneerden van ons fonds meer dan gemiddeld bereid ° U kunt alle nieuwsbrieven bekijken of downloaden via onze
zijn om wat meer risico te lopen om de indexatie-ambitie te
website, www.q8pensioenfonds.nl.
realiseren. Richting DNB is al aangegeven dat het fonds gebruik
Rectificatie juli-nieuwsbrief nFTK
We sturen u daarom deze nieuwe grafiek. Die toont de ontwikkeling van de dekkingsgraad vanaf december 2010
Begin juli ontving u van het pensioenfonds een nieuwsbrief
tot en met juni 2015.
over het nFTK, premiebeleid en toeslagbeleid. Daarin
Onze excuses voor deze fout.
stond een grafiek afgebeeld op pagina 2. Helaas merkten we pas na verzending op dat deze
Wilt u op de hoogte blijven van de financiële positie van
onduidelijk was afgebeeld. De percentages aan de
het pensioenfonds?
linkerzijde van de grafiek waren weggevallen.
Kijk dan op www.q8pensioenfonds.nl. Daar vindt u elke maand de meest actuele dekkingsgraad.
Overzicht van de dekkingsgraad van het pensioenfonds 125.0% 120.0% 115.0% 110.0%
dekkingsgraad
105.0%
Vereist Vermogen beleidsdekkingsgraad
100.0% 95.0% 90.0% 85.0%
Jun-15
Dec-14
Mar-15
Jun-14
Sep-14
Dec-13
Mar-14
Jun-13
Sep-13
Dec-12
Mar-13
Jun-12
Sep-12
Dec-11
Mar-12
Jun-11
Sep-11
Mar-11
Dec-10
80.0%
5
Laatste nieuws!!
Door de maatregel van DNB wordt de kans dat de huidige premie onvoldoende is om de beoogde pensioenopbouw van 1,875% te realiseren wel groter.
U zult het al wel in het nieuws gehoord of gelezen hebben: De Nederlandsche Bank (DNB) heeft besloten de rekenrente (UFR) voor pensioenfondsen te verlagen van
Een ander gevolg van deze maatregel is dat de
4,2% naar 3,3%.
mogelijkheid
om
de
opgebouwde
aanspraken
en
in
pensioenen aan te passen aan de gestegen lonen of
Nederland. Omdat pensioenfondsen minder rekening
prijzen (indexatie) verder uit beeld raakt. Per 1 juli daalt
kunnen/mogen houden met toekomstige rente-inkomsten
door de UFR maatregel onze dekkingsgraad met 2,3%.
moeten zij nu grotere buffers gaan aanleggen. De
Hierdoor komt de dekkingsgraad van het fonds weer
zogenoemde kostendekkende premie, benodigd voor de
dicht in de buurt van het minimum vereist vermogen van
jaarlijkse pensioenopbouw gaat hierdoor omhoog.
104,2%. Dit effect zal de komende maanden ook
Vorig jaar is in het hooflijnenakkoord een premie voor
geleidelijk zichtbaar worden in onze beleidsdekkingsgraad.
5 jaar is vastgesteld en deze kan niet tussentijds worden
Door deze maatregel van de DNB zal de dekkingsgraad in
aangepast. Wel is in de vaststelling van de premie wat
de komende jaren nog verder dalen omdat de het effect
‘extra’ ruimte meegenomen, waardoor een dergelijke
van de dalende rente over de afgelopen 5 jaar verder gaat
aanpassing door DNB niet automatisch tot een vermin
doorwerken. We zullen u hier de komende tijd van op de
derde opbouw leidt.
hoogte houden.
Dit
heeft
gevolgen
voor
alle
pensioenfondsen
Colofon Deze pensioenkrant is toegezonden aan alle deelnemers en gepensioneerden van het pensioenfonds. Eindredactie: Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland. Realisatie: Syntrus Achmea ingewikkeld onderwerp. Aan deze nieuwsbrief kunnen geen rechten worden ontleend. In dit verband wijzen wij naar de officiële reglementen en overeenkomsten zoals die beschikbaar en toegankelijk zijn via de website van het pensioenfonds: www.q8pensioenfonds.nl.
6
73687 082015
Deze nieuwsbrief is met zorg samengesteld en beoogt de lezers zo goed mogelijk te informeren over een belangrijk en
