nieuwsbrief
Food for Life doorslaand succes
nieuwsbrief Food FOR LIFE 1
Inhoud 3 Duizenden bezoekers maken kennis met VUmc CCA 4 Recept: Basmati Pilav 5 Het smaakte naar meer Eet voor het leven Quiz 6 Stijgende welvaart Slimme kogel Eet gezond, leef gezond 7 Gewichtsverlies voorkomen Dieetadvies werkt Quiz 8 Karin Bloemen zingt Food for Life-lied Gevarieerd eten helpt 9 Lekker en gemakkelijk Recept: Gepofte warme tomaten salade 10 Donaties van levensbelang Adopteer een project Belastingdienst helpt mee Onderzoek: • Effect van voeding tijdens behandeling • Snelle diagnose maag-darmkanker 11 Welbevinden neemt toe Het zit in de genen Lab-on-a-chip Quiz
12 Steeds gezonder Voedsel is belangrijk Quiz
Colofon
Redactie: Marinus Lobbezoo/MCCM Harriette Loeffen Eindredactie: Monique Krinkels, Blue Bird Publishers
2 nieuwsbrief Food FOR LIFE
Fotografie: Mark van den Brink John Oud Vormgeving: Marie-José Schouten, AIM
Drukwerk: Drukkerij Dunnebier, Nederhorst den Berg
Food for Life is een uitgave van: VUmc Cancer Center Amsterdam Postbus 7057, 1007 MB Amsterdam
[email protected] www.VUmc.nl/CCA
Duizenden bezoekers maken kennis met VUmc CCA Drie dagen lang stond in Noord-Holland voeding en kanker in het centrum van de belangstelling. Diëtisten, wetenschappers, zakelijke relaties, patiënten en belangstellenden bezochten ‘Food for Life: gezonde voeding, gezondere mensen’ op 25, 26 en 27 september, om zich te laten informeren over de relatie tussen voeding en kanker. Over dit onderwerp is veel informatie te vinden, maar wat is nu waar en wat zijn fabeltjes of halve waarheden? Meer dan 5.000 bezoekers stelden zich op de hoogte van de nieuwste inzichten. Voeding speelt een belangrijke rol bij het voorkomen en genezen van kanker. Het is dus belangrijk om te weten wat je moet eten. Winald Gerritsen, directeur VUmc CCA, over de relatie tussen voeding en kanker: “Er zijn wereldwijd 7.000 wetenschappelijke artikelen over preventief werkende voeding, maar over de rol van voeding als je kanker hebt, bestaan slechts honderd publicaties. Er ligt een terrein braak.” Hoogleraar voeding Jaap Seidell: “Kanker is een ingewikkelde ziekte. We weten te weinig van de invloed van juiste voeding. Dat moet snel veranderen zo blijkt ook uit de vragen van patiënten tijdens deze dagen.”
Belangrijke rol Vrijdag kwamen 150 diëtisten en onderzoekers samen bij VEZET Groente & Gemak in Warmenhuizen. Het werd
duidelijk dat voeding een belangrijke rol speelt bij de preventie van kanker. Daarnaast heeft onderzoek aangetoond dat een goed dieetadvies tijdens de behandeling van kanker een gunstig effect heeft op de prognose. Zaterdag waren de zakelijke relaties uit de voedingsindustrie en de kop van Noord-Holland uitgenodigd door onder meer Bejo Zaden te Warmenhuizen. Er werden bijzondere groentehapjes geserveerd tijdens de ‘walking lunch’. Zo was er bijvoorbeeld venkelroomijs, lollies van romanesco (torentjesbloemkool) en chips van worteltjes.
Gezonde leefstijl De publieksdag in het dierenpark van Blankendaal Trade, een exporteur van groenten en fruit in Tuitjenhorn, bleek een schot in de roos. De ochtend was bestemd voor kankerpatiënten van VUmc, die onder leiding van Astrid Joosten een informatieprogramma kregen aangeboden. Op de informatiemarkt kwamen ’s middags maar liefst 5.000 mensen die meer wilden weten over kanker, voeding en de toekomst. Centraal thema was een gezonde levensstijl. Er waren stands van onder andere de afdeling diëtetiek en voedingswetenschappen, het Wereld Kanker Onderzoek Fonds en Alpe d’HuZes. Topkok Angélique Schmeinck bereidde gezonde gerechtjes. Daarnaast waren er optredens van het Volendams Opera Koor, VU Philharmonisch orkest, Marianne Weber, Ramon Beuk en Deep River Quartet. nieuwsbrief Food FOR LIFE 3
Basmati pilav met gestoomde makreel, yoghurt, bleekselderij en hazelnoten Ingrediënten voor 4 personen
Bereiding
• 1 grote ui, fijngesnipperd
• Verwarm de oven voor op 180°C. • Verwarm de olie in een pan met dikke bodem en fruit de ui glazig.
• ½ dl plantaardige olie • 225 g Basmatirijst • 1 theel. karwijzaadjes • 1 theel. venkelzaadjes • 2 theel. gemalen koriander • 5 dl krachtige groenten of kippenbouillon (vers of goede kwaliteit uit een pot) • 2 stengels bleekselderij • 100 g hazelnoten • 1 gestoomde gerookte makreel, schoongemaakt en verdeeld in grove stukken • 2 ½ dl yoghurt, liefst Griekse yoghurt • 25 g veldsla, gewassen • 1 kleine krop ijsbergsla
Recept Uit het boek ‘Swingen in de Keuken’ van meesterkok Angélique Schmeinck
• Voeg de rijst, karwij, venkelzaadjes en koriander toe en roerbak 1-2 minuten op laag vuur. • Voeg de bouillon toe en breng alles aan de kook. • Sluit de pan af met aluminiumfolie of een goed sluitende deksel en zet de rijst 10-12 minuten in de oven. • Controleer of de rijst gaar is en alle bouillon heeft geabsorbeerd, laat de rijst anders nog enkele minuten afgedekt staan. • Schil intussen de stengels van de bleekselderij met een dunschiller, snijd ze in stukjes van 4 cm en snijd deze in smalle reepjes. • Verwarm een koekenpan met iets olie en rooster de hazelnoten in 2-3 minuten goudbruin. • Bekleed een schaaltje met grote bladen ijsbergsla, vul achtereenvolgens met makreel, yoghurt, rijst, bleekselderij, hazelnoten en veldsla, serveer direct.
* Rooster noten heel eventjes in de koekenpan of oven, naast de heerlijke geur die vrij komt, laat het roosteren de noten pas echt naar noten smaken.
Pilav Pilav is de naam van de bereidingswijze; de rijstkorrels worden gegaard in krachtige bouillon met fijngesnipperde ui, kruiden en specerijen. Voor pilav gebruikt Angélique Schmeinck het liefst Basmati, dat is haar favoriete rijstsoort, ze heeft een nootachtig aroma en een korrel die niet kleeft maar los en donzig is.
Als je wilt controleren of de rijst gaar is neem dan een paar rijstkorrels tussen duim en wijsvinger, knijp er zachtjes in, de rijstkorrel moet van buiten zacht zijn en van binnen nog iets stevig aanvoelen.
Fotografie: Studio Aksento, Breda
Het smaakte naar meer Ger Beemsterboer van Bejo Zaden is enthousiast over de Food for Life-dagen. “Als zaadbedrijf weten wij ‘van huis uit’ dat groenten een bron van gezondheid zijn en onderdeel van een gezonde leefstijl moeten zijn. Helaas zien we dat veel mensen deze eenvoudige, zeer goedkope oplossing, niet toepassen. Integendeel, het gebruikelijke westerse advies over voeding bevat al een te lage hoeveelheid aan groente, maar zorgelijker is dat het eetgedrag van kinderen tussen de 10 en 17 jaar de laatste twintig jaar enorm is veranderd.” Zijn bedrijf houdt zich al meer dan honderd jaar bezig met het verbeteren van groenterassen. “Het is onze missie om groenterassen te ontwikkelen die een toegevoegde waarde hebben voor de gehele voedingsketen. Bejo Zaden heeft de ambitie om budget en tijd vrij te maken om actief in een netwerk van organisaties te participeren om ouders en kinderen te beïnvloeden om een gezondere attitude te
Quiz 1. Welke van onderstaande producten bevat het meeste vitamine C per 100 gram? Aardbei Sinaasappel Rode paprika
2. Met welke bereidingswijze blijven de vitamines in groente het beste behouden? Kort stomen Koken tot het gaar is Roerbakken
3. Vitaminesupplementen zijn een goede vervanging voor groente en fruit. Juist Onjuist
4 nieuwsbrief Food FOR LIFE
ontwikkelen met voedsel. Wij juichen het toe dat de gezondheidszorg nadrukkelijker participeert in dit onderwerp en wat meer ‘uit de operatiekamer’ komt. Dat begint al met voeding tijdens de ziekenhuisopname. Food for Life paste dus ook om deze reden precies in onze doelstellingen en wij hebben er met veel plezier aan mee gedaan. Het smaakte naar meer. ”
Eet voor het leven Terry Dornbush, oud-ambassadeur van de VS in Nederland, had een zeer persoonlijke bijdrage over hoe zijn leven veranderde nadat hij voor de tweede maal de diagnose prostaatkanker kreeg. Voor hem was dat aanleiding om zijn manier van leven grondig te herzien. In zijn speurtocht naar manieren om te voorkomen dat de kanker zou terugkomen kreeg hij contact met de Amerikaanse wetenschapper Folkman, die hem adviseerde meer sojaproducten te eten.
is niet helemaal met het zijne te combineren. Zo is het voor hart- en bloedvaten goed om (weliswaar zeer beperkt) alcohol te drinken, maar is dat voor een kankerpatiënt uit den boze.
Dornbush combineert conventionele therapie met wetenschappelijk onderbouwde aanvullende behandelingen, kiest voor voeding die helpt tegen kanker en doet meer aan fitness. ‘Eet voor het leven’ is een van zijn stellingen. De 76-jarige Amerikaan is inmiddels topfit en is regelmatig op zijn fiets in de Vogezen te vinden. Opmerkelijk detail: zijn vrouw is hartpatiënte en haar dieet nieuwsbrief Food FOR LIFE 5
Gewichtsverlies voorkomen
Stijgende welvaart In zijn openingslezing op vrijdag 25 september ging oud-minister professor Cees Veerman van Wageningen Universiteit en Research Centre in op de problematiek van de wereldvoedselproductie en veranderingen in de voedselconsumptie. Met de groeiende welvaart neemt de consumptie van voeding al decennialang voortdurend toe. De beschikbare oppervlakte voor landbouw is echter beperkt en dreigt kleiner te worden door klimaatveranderingen en ontbossing. Daardoor hebben sommige landen te maken met droogte en dreigen elders vruchtbare rivierdelta’s
verloren te gaan door de stijging van de zeespiegel. Hierdoor nemen het beschikbare oppervlak voor landbouw én de productie per hectare af. Met name de vleesconsumptie is gestegen, vooral in landen als China, India en Brazilië. Dat zet de voedselproductie nog verder onder druk, want voor de productie van vlees moeten planten worden geteeld en dat neemt landbouwgrond in beslag. Bovendien is er veel drinkwater nodig en dat betekent een extra aanslag op de voedselproductiecapaciteit.
Slimme kogel Chirurg Jeroen Meijerink legde uit hoe tumorcellen in de darm kunnen worden opgespoord met licht: de zogenaamde fluorescentietechniek. Hierbij wordt een lichtweerkaatsende stof in de darmwand gespoten, die zich alleen aan tumorcellen bindt, de zogenaamde smart bullet (slimme kogel). Door met een optisch hulpmiddel over de darmwand te schijnen, licht de tumorcel op. De chirurg verwijdert vervolgens tijdens een laparoscopische (sleutelgat) operatie alleen dat gedeelte van de darm dat door kanker is aangetast.
Jaarlijks krijgen zo’n 10.000 mensen in Nederland te horen dat zij dikkedarmkanker hebben. Op dit moment is het gebruikelijk om tijdens een operatie een groot gedeelte van de dikkedarm te verwijderen. Dat is niet alleen een risicovolle ingreep, het is ook zeer belastend voor de patiënt. Met deze nieuwe techniek kan met een veel kleinere ingreep worden volstaan. Meijerink en zijn groep zijn sinds oktober bezig om aan te tonen dat deze techniek werkt. Volgend jaar zullen ook de andere universitair medische centra meedoen aan dit onderzoek.
Jacqueline Langius, onderzoeker bij de afdeling diëtetiek van VU medisch centrum, ging in op de voedingstoestand van de patiënt met kanker. Bij veel kankerpatiënten verliest het lichaam in de loop van het ziekteproces een soms aanzienlijk (10% of meer) deel van het gewicht. Dat is vaak toe te schrijven aan bijwerkingen van de behandeling met radiotherapie of chemotherapie. Bijwerkingen als stomatitis, misselijkheid, smaakveranderingen, eetlustverlies en diarree kunnen hiervoor verantwoordelijk worden gesteld. In wetenschappelijk onderzoek is aangetoond dat gewichtsverlies bij kankerpatiënten consequenties kan hebben voor de behandeling en de uitkomst van de behandeling. Zo hebben patiënten met duidelijk
In haar lezing ging dr. Paula Ravasco van de Universiteit van Lissabon dieper in op de mogelijkheden voor, en de effecten van dieetadviezen en de uitkomsten van dieetinterventies op het ziekteproces. Haar uitgangspunt is dat kankerpatiënten heel gemotiveerd zijn om aan hun
Zorg voor een gevarieerde voeding. Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging. Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten. Eet regelmatig (vette) vis. Gebruik zo weinig mogelijk producten met een hoog gehalte aan verzadigd en transvet. Beperk frequent gebruik van gemakkelijk vergistbare suikers en dranken met een hoog gehalte aan voedingszuren. Beperk de inname van keukenzout. Bij alcoholgebruik: wees matig.
Meesterkok Angélique Schmeinck bewees dat gezond eten ook erg smakelijk kan zijn. 6 nieuwsbrief Food FOR LIFE
Er zijn wel mogelijkheden om gewichtsverlies bij kankerpatiënten tegen te gaan, zoals het gebruik van bepaalde geneesmiddelen (zoals progestagenen en corticosteroïden) en omega-3-vetzuren. Omega-3-vetzuren remmen onder andere de afbraak van eiwitten en het energieverbruik en onderdrukken anorexie.
Dieetadvies werkt
Eet gezond, leef gezond Goede voeding, een gezond gewicht en voldoende lichaamsbeweging, dat zijn volgens Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan VU medisch centrum en de VU, de essentiële punten waarmee kanker kan worden voorkomen. Hij adviseert om vooral plantaardig voedsel te eten, de consumptie van rood vlees te beperken en bewerkt vlees zoals ham, salami en worst, te vermijden. Ook met calorierijk voedsel, zoals pizza, chocolade en chips moetenmensen voorzichtig zijn, net zoals met zout bewerkt voedsel. Kies voor veel groenten, fruit, volkorenproducten en peulvruchten en varieer zoveel mogelijk, is zijn advies. Dat laatste helpt ook om het gewicht gezond te houden. “Vorig jaar kregen meer dan 124.000 Europeanen met overgewicht kanker”, waarschuwde Seidell.
gewichtsverlies een mindere kwaliteit van leven, functioneren minder goed, reageren minder goed op hun behandeling, hebben meer last van bijwerkingen, liggen langer en vaker in het ziekenhuis en overleven uiteindelijk korter dan patiënten zonder gewichtsverlies of met een beperkt gewichtsverlies.
voedingspatroon te werken, omdat dit de enige factor is waarvan ze het gevoel hebben dat ze er zelf iets aan kunnen doen. Patiënten zien in dat voeding van essentieel belang is voor het op peil houden van hun activiteiten, energieniveau en functioneren. Dr. Ravasco en haar groep hebben met counseling en dieetadviezen indrukwekkende resultaten geboekt bij kankerpatiënten. De werking van hun dieetadviezen is wetenschappelijk aangetoond en op de individuele patiënt toegesneden. Ze houden bij hun advies rekening met de specifieke behoeften op basis van iemands spijsvertering, ziektestadium, psychologische factoren en klachten. Daarbij wordt getracht het normale eetpatroon zo veel mogelijk intact te laten. Voor dit type dieetinterventie is in gerandomiseerd klinisch onderzoek aangetoond, dat het de uitkomst van het ziekteproces bij de patiënt met kanker kan verbeteren. Het zorgt voor een betere voedingstoestand (minder gewichtsverlies), een betere kwaliteit van leven, minder last van bijwerkingen en zelfs een betere overleving op behandeling met radiotherapie.
Quiz 4. Hoeveel gram groente en fruit moeten we elke dag eten? 150 gram 400 gram 600 gram
5. De voedingswaarde van verse en diepvriesgroenten is gelijk. Juist Onjuist
6. Hoeveel lichaamsbeweging hebben we nodig ter preventie van kanker? Een half uur lichaamsbeweging per dag Een uur lichaamsbeweging per dag Minimaal drie keer in de week een half uur lichaamsbeweging
nieuwsbrief Food FOR LIFE 7
Lekker en gemakkelijk en laten zien hoe het hoort, en hoe het kan gaan en hoe u samen de strijd aan kunt gaan
Wat bijzonder dat u er allemaal bent ik begrijp dat u inmiddels de reden kent dat is Food for Life samen met drie collega’s in de branche greep Frans Kramer voor VUmc Cancer Center de kans en sponsorde Food for Life een zwaar onderwerp als kanker in zo’n gezond groentenhuis u als voedseldeskundigen voelt zich hier natuurlijk thuis en ook met Food for Life dat u helemaal naar Warmenhuizen toe wilde komen oversteeg een ieders stoutste dromen die bezig is met Food for Life wat is Food for Life bewust eten, gezond eten, en zo stappen vóor zijn qua diagnose, qua sneller herstel, qua beter leven dat is wat u als deskundige kankerpatiënten kunt geven Food for Life VEZET, Bejo en Blankendaal willen graag met u op 1 lijn zijn
het gaat om Food for Life een term bedacht om mensen bewust te maken mensen die ziek zijn en die goede raad vaak ontberen en die van u als experts veel kunnen leren
8 nieuwsbrief Food FOR LIFE
Winald Gerritsen ziet om van kanker een chronische ziekte te maken, dan is dat een enorme stimulans om hen te ondersteunen. En natuurlijk wil je als bedrijf maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als groentebedrijf is het sponsoren van een dergelijk evenement vanzelfsprekend.” VEZET produceert jaarlijks ruim 50.000 ton verse groente en fruit met meer dan duizend medewerkers en heeft een assortiment van zo’n 250 verschillende, gezonde producten. Daarmee maakt het bedrijf het mensen gemakkelijk om dagelijks 200 gram groenten en twee stuks fruit te eten. Een van hun innovatieve producten is Znek: zakjes ‘snoepgroenten en -fruit’, waarvan er inmiddels zeven varianten op de markt zijn.
onthou Food for Life ik wens u veel kennis en wijsheid deze komende dagen ga kijken bij de bedrijven als Bejo, Blankendaal en VEZET zij geven Food for Life alledrie een extra zet! denk aan Food for Life onthou Food for Life ik moet er ook maar eens aan beginnen.... Food for Life!
Gepofte warme tomatensalade
© Karin Bloemen 2009
Ingrediënten voor 4 personen • 8 grote rijpe trostomaten of
Gevarieerd eten helpt
Professor Ellen Kampman van Wageningen Universiteit en Research Centre liet zien dat voeding en voedingsstoffen invloed kunnen uitoefenen op moleculaire processen die een rol spelen in het ontstaan van kanker. Dertig tot veertig
bij Albert Heijn verkrijgbaar zijn. “Er zijn verschillende argumenten waarom ik het zo belangrijk vind, dat deze dagen konden worden georganiseerd. Net als bij zoveel anderen heb ik in mijn directe omgeving mensen verloren aan kanker. Maar naast deze persoonlijke reden: als je de bevlogenheid van Bob Pinedo en
Pommodori tomaten, gewassen
procent van alle gevallen van kanker kan worden voorkomen door gezonde voedingsgewoonten en verhoogde lichamelijke activiteit. Uit onderzoek is gebleken dat bepaalde vormen van kanker eerder ontstaan dan andere onder invloed van ‘verkeerde’ voeding. Zo is er bijvoorbeeld een duidelijk verband tussen de consumptie van alcohol en het risico op kanker van het maagdarmkanaal, vanaf de mond tot aan het rectum, en van borst- en leverkanker. Het eten van rood vlees en vleeswaren verhoogt het risico van dikkedarmkanker. Omgekeerd beschermt de consumptie van voldoende groenten en fruit tegen
kanker van de mond, het hoofd-halsgebied, de slokdarm en de maag. Deze verbanden tussen voeding en het risico van kanker hebben geresulteerd in aanbevelingen voor gezonde voeding, zoals de aanbeveling om veel en gevarieerd groenten, fruit, volkorenproducten en peulvruchten te eten, de consumptie van rood vlees te beperken tot maximaal 500 gram per week en het gebruik van alcohol te beperken tot twee alcoholische consumpties voor mannen en tot één consumptie voor vrouwen per dag. Professor Kampman waarschuwde tegen al te veel vertrouwen in voedingssupplementen ter bescherming tegen kanker.
• 4 laurierblaadjes, gehalveerd • 4 takken tijm • 4 tenen knoflook, in reepjes, groen kern verwijderd • 4 eetl. balsamicoazijn • 4 eetl. olijfolie, extra vièrge • 1 eetl. rietsuiker • 1 eetl. middelgrof zeezout • zwarte peper uit de molen
Recept Uit het boek ‘Swingen in de Keuken’ van meesterkok Angélique Schmeinck
Bereiding • Tomaten; verwarm de oven voor op 175°C. • Snijd de tomaten op de bolle kant kruislings tot de helft in en leg ze naast elkaar in een ovenschaal. • Stop laurier, tijm en knoflook in de inkepingen van de tomaten. • Besprenkel ze met balsamicoazijn en olijfolie, bestrooi met rietsuiker, grof zeezout en grof gemalen zwarte peper uit de molen. • Zet de tomaten 20 minuten in de oven tot ze warm en zacht maar nog wel iets stevig zijn. • Haal de laurier en tijm uit de tomaten, serveer ze warm met eventueel gemengde groene seizoensla. • Vul het sap dat in de ovenschaal is achtergebleven aan met 1 eetl. balsamico en 2 eetl. olijfolie en je hebt een waanzinnige
dressing om over de groene sla te sprenkelen.
Fotografie: Studio Aksento, Breda
Food for Life
Drie dagen in totaal zijn we hier en niet alleen maar voor werk, ook voor een beetje plezier met Food for Life de drie bedrijven zijn de sponsoren, wat geweldig is en ze laten ook graag zichzelf zien, wat zeer welkom is voor Food for Life want zoals VEZET z’n product verpakt is genoeg kwaliteit net als de Zneks van VEZET uitermate hygiënisch zijn bereid da’s ook Food for Life op de health food court eten we supergezond en lopen nog over de informatiemarkt rond denkend aan Food for Life
Frans Kramer, mede-eigenaar van VEZET Groente & Gemak, vindt het vanzelfsprekend dat zijn bedrijf Food for Life mede mogelijk maakte. ‘Wij leven er van en u leeft er langer van’, is zijn motto. VEZET is marktleider op het gebied van vers gesneden groenten, eetklaar fruit en maaltijdsalades, die onder meer
nieuwsbrief Food FOR LIFE 9
Donaties van levensbelang Adopteer een project Binnen VUmc in Amsterdam is de zorg voor kankerpatiënten een belangrijk zwaartepunt. VUmc investeert veel in de verdere ontwikkeling van het speerpunt oncologie. De realiteit is echter dat voor veel van de gewenste ontwikkelingen geen geld beschikbaar is. De financiën in het huidige zorgsysteem zijn niet toereikend. Dat is de reden dat er naar andere wegen en middelen wordt gezocht om ambities te verwezenlijken. Daarom is VUmc CCA voor een substantieel deel afhankelijk van private middelen.
Uw bijdrage nodig
Donateurs van VUmc CCA kunnen zelf bepalen aan welke projecten zij hun geld schenken. Wilt u meehelpen aan het aanschaffen van nieuwe apparatuur? Of wilt u liever investeren in nieuwe medicijnen en behandelingstechnieken? U kunt het zelf bepalen. U kunt uw bijdrage storten op bankrekeningnummer 44.50.40.459 (ABN AMRO) ten name van Stichting CCA, Amsterdam, onder vermelding van respectievelijk ‘Effect voeding’ of ‘Speurstoffen’. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met VUmc CCA, telefoonnummer (020) 444 3609. U kunt ook kijken op www.VUmc.nl/steuncca.
Belastingdienst helpt mee Stichting CCA heeft een zogenaamde ANBI-erkenning. Dat betekent dat de Belastingdienst de organisatie heeft aangemerkt als een Algemeen Nut Beogende Instelling. Dat biedt donateurs fiscale voordelen: zij kunnen giften aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting. Ook Stichting CCA heeft een belastingvoordeel. Een ANBI hoeft namelijk geen successierecht of schenkingsrecht te betalen over erfenissen en schenkingen die de ANBI ontvangt in het kader van het algemeen belang. Zo kan het onderzoek maximaal profiteren van de giften. Zie voor meer informatie hierover www.belastingdienst.nl.
Snelle diagnose maag-darmkanker Vroege opsporing van maag-darmkanker leidt tot minder ingrijpende ingrepen. In plaats van grote buikoperaties worden kijkoperaties gebruikt. Binnen VUmc is geïnvesteerd in kijkoperaties door nieuwe operatiekamers te bouwen met de mooiste en beste apparatuur. Een nieuwe ontwikkeling is het opsporen in
de buik van lymfklieren met behulp van fluorescerende speurstoffen. Dankzij een unieke samenwerking tussen VUmc CCA, bedrijven die kijkapparatuur maken en een productiecentrum in Frankrijk, hebben chirurgen in VUmc tijdens studies kunnen laten zien dat deze speurstoffen zeer geschikt zijn om
de lymfklieren in de buik zichtbaar te maken. Voor een toepassing bij de patiënt, zijn mensen en apparatuur nodig die dit mogelijk maken. Nodig: Arts/apparatuur: € 525.000 (3 jaar). (Tijdens Food for Life is hier al een financiële basis voor gelegd.)
Effect van voeding tijdens behandeling Alle behandelingen van kanker (operatie, bestraling, chemotherapie) hebben een invloed op smaak en eetlust. Veel patiënten en hun naasten maken zich zorgen over de mindere voedingstoestand van de patiënt. De verschillende afdelingen betrokken bij voeding en onderzoek (de hoogleraren Jaap Seidell, Martijn Katan, Paul van Leeuwen, en de onderzoekers Marian van Bokhorst en Jacqueline Langius) willen graag de handen ineen slaan om de kankerpatiënt nog meer en beter te begeleiden en onderzoek te doen. VUmc steunt het initiatief om van voeding en kanker een onderzoeksspeerpunt te maken. Nodig: Onderzoeker: € 250.000 (4 jaar), Diëtiste/voorlichting: € 200.000 (4 jaar). 10 nieuwsbrief Food FOR LIFE
Welbevinden neemt toe Dat kankerpatiënten op zoek zijn naar voedingsadviezen bleek wel uit het interview dat VUmc CCA directeur Winald Gerritsen met Marc Eecen hield. Deze laatste heeft een ware speurtocht achter de rug, om er achter te komen wat in zijn geval gezonde voeding zou zijn. Zijn artsen konden hem niet helpen, want die wisten het ook niet. In eerste instantie paste Marc zijn eetgewoonten behoorlijk rigoureus aan, tegenwoordig is zijn dieet minder
extreem. “Hij vaart er wel bij”, concludeert Gerritsen. “De patiënt ervaart minder pijn en signaleert minder ontstekingsreacties. Of dat door de voeding komt is niet aangetoond, maar zijn welbevinden is duidelijk toegenomen.” Gerritsen kijkt met veel plezier terug op Food for Life. “Er is nog veel te ontdekken over de invloed van voeding op kanker. Een ding staat vast: gezonde voeding helpt en het is nog lekker ook.”
Het zit in de genen De voordracht van dr. Sharon Ross van het Amerikaanse National Cancer Institute (NCI) maakte duidelijk dat er nog veel vragen zijn over de manier waarop voeding en de ruim 25.000 biologisch actieve voedingsstoffen het ontstaan van kanker beïnvloeden, zowel in positieve als in negatieve zin. Het onderzoek
Quiz 7. Meer dan 500 gram rood vlees per week eten kan het ontstaan van darmkanker vergroten. Juist Onjuist
8. Een gezonde BMI (Body Mass Index; gewicht in verhouding tot je lengte) ligt:
van dr. Ross en haar collega’s bij NCI is gericht op het ontrafelen van de rol die genetische factoren hierbij spelen. Genetische variabiliteit zou wel eens verklaringen kunnen geven voor de sterke mate van variabiliteit die we zien in de uitkomsten van prospectief onderzoek naar de invloed van voedingsstoffen op het risico van kanker op het niveau van bevolkingsgroepen. Deze variabiliteit maakt het bijzonder lastig om op het niveau van het individu aan te geven wat
‘goed’ of ‘slecht’ is om de kans op kanker te verminderen. Het ophelderen van de relevante genetische verschillen tussen individuen zou in de toekomst, naar analogie van ‘personalized medicine’ (geneesmiddelen op maat), kunnen leiden tot ‘personalized nutrition’ (voedsel op maat). Dan kan op basis van iemands genetische profiel aangegeven worden wat hij of zij zou moeten doen (of nalaten) op het gebied van voeding om het risico op kanker zo klein mogelijk te maken.
Lab-on-a-chip Bob Pinedo, emeritus hoogleraar en initiatiefnemer van VUmc CCA, gaf het publiek een blik op de toekomst. Er wordt momenteel gewerkt aan een zogenaamde nanopil, die een lab-on-a-chip bevat. Initiatiefnemer is de natuurkundige Albert van den Berg, hoogleraar aan de Universiteit Twente, die hiervoor de
Spinozaprijs 2009 ontving. Zijn lab-ona-chip kan cellen analyseren en kankerspecifiek DNA detecteren. Hiermee zou in de toekomst het hele maag-darmkanaal kunnen worden onderzocht. Als er kankercellen aanwezig zijn, geeft de nanopil automatisch een signaal.
Tussen de 13 en 19 Tussen de 19 en 25 Tussen de 25 en 31
9. De maximale hoeveelheid alcohol die per dag (en maximaal 5 dagen in de week) mag worden gedronken is: 1 glas voor vrouwen en 2 glazen voor mannen 2 glazen voor vrouwen en 4 glazen voor mannen Voor mannen en vrouwen 2 glazen
nieuwsbrief Food FOR LIFE 11
Steeds gezonder Het is voor Bejo Zaden een natuurlijk gegeven om afnemersgroepen te bedienen met rassen die specifieke eigenschappen hebben. De sapindustrie wil een wortelras met een laag gehalte aan droge stof, een fabrikant van wit uienpoeder een wit uienras met een hoog drogestofgehalte, de supermarkt wil lange houdbaarheid en een aantrekkelijke presentatie en de consument wil meer gemak bij de verwerking en natuurlijk een lekkere smaak. De natuur heeft een oneindige variatie en dat gegeven gebruiken veredelaars om betere groenterassen te creëren. Bert Schrijver, hoofd research van Bejo Zaden, ging in op de mogelijkheid om groenterassen te maken die bijdragen aan het voorkomen van kanker en hart- en vaatziekten. Hij liet zien dat broccoli tien keer zoveel van de stof glucosinolaat bevat dan bijvoorbeeld bloemkool. Van
die stof is aangetoond dat het bescherming biedt tegen kanker. Wat vitamines betreft is boerenkool een absolute kampioen, met drie maal zoveel vitamine C dan andere koolsoorten. Wortelen bevatten carotenen, een groep stoffen die vrije radicalen neutraliseert en bescha-
diging aan lichaamscellen helpt voorkomen. Maar niet ieder groenteras heeft evenveel gezonde inhoudsstoffen. Hoe meer er bekend wordt over welke stoffen bijdragen aan de gezondheid, hoe beter Bejo Zaden in staat is extra gezonde rassen te creëren.
steunde. “Natuurlijk vind ik het belangrijk dat wetenschappers en publiek meer te weten komen over kanker en voeding. Als bestuurslid van VUmc CCA voel ik me betrokken bij alle manieren waarop kanker kan worden voorkomen. Als iemand met een zinvol idee komt, dan steun ik dat graag. Wat mij het meeste opviel, was de interactie tussen de aanwezigen. ‘Gewone’ mensen spraken op gelijkwaardige voet met hoogleraren. Dat is belangrijk want hoe kleiner de afstand hoe groter het onderlinge vertrouwen.” De bedrijven die hij heeft opgebouwd houden zich bezig met voedsel. Blankendaal Trade exporteert vooral aardappelen, maar daarnaast ook kool, uien, bieten en
wortelen. Ook worden primeur (nieuwe) aardappelen ingevoerd voor de Nederlandse markt. De Malta Spring Crop Potatoes zijn hiervan de belangrijkste en bekendste. Blankendaal Coldstores is het op- en overslagbedrijf, waar diepgevroren consumptieartikelen winkelklaar worden gemaakt voor de Nederlandse retail.
Voedsel is belangrijk
Voor Piet Blankendaal, voormalig eigenaar van de Daalimpex bedrijven die drie jaar geleden zijn verkocht en thans exploitant van de bedrijven Blankendaal Trade en Blankendaal Coldstores, was het vanzelfsprekend dat hij Food for Life
Quiz
Beantwoord de negen quizvragen in deze uitgave en stuur de antwoorden voor 31 december 2009 naar:
[email protected]. Onder de juiste inzenders wordt ‘Swingen in de Keuken’ van meesterkok Angélique Schmeinck verloot. 12 nieuwsbrief Food FOR LIFE
Een andere ‘groene activiteit’ is de Zoo, één van de belangrijkste Noord-Hollandse attracties. Jaarlijks bezoeken ruim vierhonderdduizend mensen de veertig diersoorten, die in het Van Blanckendaell Park zijn ondergebracht.
