Nieuwsbrief 2013 GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON:

3 2013 ------------

GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON: 023 542 2427

Nieuwsbrief

[email protected]

JAARGANG 4 - NUMMER 3 - SEPTEMBER 2013

www.historischmuseumhaarlem.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Beste allemaal, Het Historisch Museum Haarlem heeft een drukke tijd achter de rug. Er is hard gewerkt aan de verbouwing van de zalen die nu worden gebruikt als expositieruimte voor de werken van Kees Verwey. Het resultaat mag er zijn en die mening wordt gedeeld door de vele bezoekers aan de tentoonstelling die al langskwamen. Op de eerste verdieping is een nieuwe proefopstelling van de geschiedenis van Haarlem gemaakt door de Sanne Wiltens en Justine van Zoest van Studio Fabrick. Veel vrijwilligers hebben tijdens het evenementenweekend op 14 en 15 september hun ‘beste steentje’ voorgezet en zijn de straat opgegaan om stenen uit de voorgevel van het museum te verkopen, virtueel, uiteraard. Velen droegen hun steentje bij, en zo hebben wij al € 1000 opgehaald voor het Stadsmuseum! De actie loopt overigens door tot het einde van dit jaar, we hebben stenen zat tenslotte. Er was de afgelopen weken veel aandacht voor ons museum in de lokale pers, het museum staat volop in de belangstelling en er blijkt in de stad veel enthousiasme te zijn voor onze plannen om te transformeren naar een Stadsmuseum. Het gaat dus goed met ons museum! Maar gaan wij achterover leunen? Nee, natuurlijk niet. De volgende stap in de verbouwing van het museum is een aanpassing van de entree. Nog niet de definitieve uitvoering van de entree, maar het museum zal na de verbouwing uitnodigender worden om naar binnen te gaan. De ramen worden weer zichtbaar, de tussenmuren verdwijnen en zo ontstaat een grote ruimte waar bezoekers terecht kunnen voor een kopje koffie en (beeld-) informatie over Haarlem. Ook de museumwinkel zal in deze ruimte een plek krijgen. Tegelijkertijd wordt er achter de schermen druk gewerkt aan de tentoonstelling die begin 2014 van start zal gaan. Deze tentoonstelling gaat over bijzondere Haarlemse vrouwen, waaronder natuurlijk onze Haarlemse heldin tijdens de Spaanse bezetting: Kenau. In 2014 gaat de film

Kenau in première, waar wij graag bij aanhaken. Naast negen historische vrouwen is er ook ruimte voor één hedendaagse bijzondere vrouw, want ook in deze tijd zijn er sterke vrouwen in Haarlem. De tentoonstelling gaat over de haar in Haarlem. De sterke vrouwen van nu en van toen. En, onmiddellijk gehoor gevend aan de oproep van onze nieuwe koning tot een participatiesamenleving, betrekken wij de Haarlemmers bij de samenstelling van deze tentoonstelling. Met een oproep in de krant vragen wij de Haarlemmers: ‘wie verdient er een plekje in het museum, en waarom?’ Met die participatie zullen Haarlemmers op een actieve manier betrokken zijn bij het museum en krijgen zij een voorproefje van de kant die wij op willen met het Stadsmuseum. Ik ben sinds 5 november 2012 voorzitter van het bestuur van het Historisch Museum Haarlem. In de afgelopen tien maanden hebben wij samen met directeur Laura van der Wijden en hoofd museale zaken Pina Cardia gewerkt aan een haalbaar plan om het Stadsmuseum, ondanks de beperkte financiële middelen, te kunnen ontwikkelen. Onze vrijwilligers zijn onmisbaar in deze periode van transformatie, zij vormen gezamenlijk het fundament dat het museum draagt, nu en in de toekomst. Overigens: als ik het museum binnenkom, merk ik soms dat niet alle medewerkers mij direct herkennen. Om dit in ‘t vervolg te voorkomen: Ik ben Ziggy Klazes, aangenaam, en ‘ik hoor erbij’. En daar ben ik heel trots op!

Ziggy Klazes, voorzitter

Historisch Museum Haarlem - Nieuwsbrief, september 2013

2

NIEUWE TENTOONSTELLING

Eerste tentoonstelling van Kees Verwey geopend Op vrijdag 13 september jl. is in de kamers van Sociëteit Trou moet Blycken, aan de Grote Houtstraat in Haarlem, de eerste tentoonstelling van de Haarlemse schilder Kees Verwey in ons museum geopend. De bezoekers werden welkom geheten door directeur Laura van der Wijden. Zij bedankte de sociëteit voor de gastvrijheid, en memoreerde het enthousiaste werk van de werkers en werksters aan de tentoonstelling. Zij schetste de ontstaansgeschiedenis van de tentoonstelling, en plaatste deze in het ontwikkelingstraject van het Stadsmuseum. Een museum waar niet alleen de geschiedenis wordt getoond, maar waar deze ook wordt verbonden met het heden. De geschiedenis van kunstenaars in Haarlem hoort daar uiteraard bij. Na de Haarlemse jaren van Anton Heyboer is er nu aandacht voor de Haarlemmer Kees Verwey. (Meer informatie over de achtergrond van de tentoonstelling leest u op de volgende pagina.) Samen met het Haarlems Dagblad loopt nu een lezersaanbieding, waarmee de lezers van de krant tegen korting fraaie ingelijste kleurenprinten van aquarellen van Verwey kunnen kopen. De prints zijn ook te koop in ons museum.

Max van Rooy (op voorgrond) luistert naar het welkomstwoord van Laura van der Wijden.

lidmaatschap met veel bombarie beëindigde. Hij was ook niet erg tuk op bezoekers bij hem thuis. ‘Maar’, zo weet Max van Rooy, ’als het de bezoeker lukt om hem de nukkigheid te doen vergeten en zijn herinnering aan te steken, dan openbaart zich een onwaarschijnlijk heldere geest, niet van ironie verstoken: een fijnzinnige, buitengewoon gevoelige, kwetsbare man.’

Hierna vertelde gastconservator Maarten Bertheux over zijn inrichting van de tentoonstelling, en de keuze voor het thema ‘Atelier en bloemstillevens’. Uit het omvangrijke oeuvre van de kunstenaar worden in de komende tijd steeds nieuwe thema’s geselecteerd. Het eerstvolgende thema is ‘Portretten en straatscènes’.

Laura wees verder op de nieuwe vaste opstelling op de bovenverdieping van het museum. De geschiedenis en verbinding met onze huidige tijd wordt hier verteld aan de hand van vijf thema’s: wonen, werken, geloof, macht en kunst&wetenschap. Tenslotte vroeg zij aandacht voor de sponsoractie ‘Draag je steentje bij’. Het publiek wordt hiermee gevraagd om mee te bouwen aan het nieuwe Stadsmuseum, door één of meerdere gevelstenen van ons museum virtueel te kopen. De eerste stenen zijn al verkocht. (Meer informatie vindt u op pagina 7 van deze Nieuwsbrief).

De microfoon ging hierna naar Max van Rooy, voorzitter van de Stichting Kees Verwey. In een respectvol en ook komisch betoog vertelde hij enige anekdotes over deze bijzondere Haarlemmer: ‘een onberekenbare mopperkont en herriezoeker!’ Verwey was, aldus Van Rooy, ‘een unieke dwarsligger die als kunstenaar nergens bij wilde horen.’ Ook niet bij de befaamde Haarlemse sociëteit Teisterbant, waar hij al na een jaar zijn

Laura en Maarten openen de tentoonstelling.

Tenslotte verrichtten Laura van der Wijden en Maarten Bertheux de officiële opening door de poster van de tentoonstelling te onthullen. Het gezelschap wandelde hierna naar het museum om in de prachtig verbouwde nieuwe ‘Verwey-zalen’ de tentoonstelling te bezichtigen, en ook een kijkje te nemen bij de nieuwe vaste opstelling in de bovenzaal. Hier stond ook de ‘sponsortafel’ waar de vrijwilligers met veel enthousiasme de verkoop van de virtuele gevelstenen organiseerden. Bertil Arends


stelling voor ons museum te stimuleren. En dus ook het aantal bezoekers te doen toenemen: heel belangrijk in verband met het barre culturele en subsidieklimaat in Nederland.

Kees Verwey – De Haarlemmer Nu langdurig te gast in ons Historisch Museum

Bezoekers, en zeker ook veel medewerkers, hebben het ongetwijfeld al gemerkt: in de afgelopen weken zijn er ingrijpende veranderingen aan de gang in onze vertrouwde museumruimtes. De Weeshuiskakamer en de Tijdreiszaal op de benedenverdieping zijn ontruimd, maar de filmzaal met stadsmaquette is gebleven (nu wel achter een deur). Een deel van de vaste collectie is naar de bovenverdieping verhuisd en daar opnieuw ingericht. Het vrijgekomen gedeelte van de benedenverdieping is geheel gerenoveerd en biedt nu ruimte aan exposities van werken van Haarlems legendarische kunstschilder Kees Verwey.

De eerste expositie, met de titel

Kees Verwey in zijn atelier in Haarlem.

bij zijn leven opgericht om zijn veel omvattende oeuvre in de toekomst te kunnen exposeren, was al enige tijd op zoek naar een geschikte ruimte in onze stad om de omvangrijke collectie werken te kunnen tonen. En zo kwam de Stichting in contact met ons museum, waar binnen het nieuwe beleid voor het toekomstige Stadsmuseum voldoende mogelijkheden zijn om aan het werk van deze beroemde Haarlemmer de benodigde ruimte te geven.

Afgesproken is nu dat gedu-

De technische ploeg brengt licht in de nieuwe Verwey-zalen.

Maar we hebben toch al een Kees Verwey-hal op de Grote Markt? zult u denken. Ja, dat klopt: deze dependance van het Frans Hals Museum is inderdaad ooit bedoeld om het veelzijdige werk van onze Haarlemse meester met regelmaat te exposeren. Maar in de loop der jaren is daar, door een meer op de hedendaagse kunst gericht beleid, steeds minder ruimte beschikbaar voor het werk van Verwey. De Stichting Kees Verwey, door de schilder zelf nog

3

durende een periode van ten minste twee jaar, in de nieuw ingerichte vroegere historiezalen op de benedenverdieping werk van Kees Verwey zal worden geëxposeerd, met wisselende thema’s in voortdurend wijzigende samenstelling.

T

entoonstellingsinrichter en gastconservator Maarten Bertheux heeft de eerste expositie verzorgd. Na een aantal maanden zal hij een nieuwe keuze uit het werk laten zien. De thema’s van de tentoonstellingen zullen steeds een relatie met Haarlem hebben. Bedoeling is natuurlijk om niet alleen de schilder Kees Verwey eer te bewijzen, maar ook om de belang-

Kees Verwey – De Haarlemmer, is op 13 september geopend (zie het verslag op de voorgaande pagina) en krijgt nu al veel belangstelling. De tentoonstelling wordt weer begeleid door verschillende nevenactiviteiten zoals stadswandelingen, lezingen en dergelijke (zie onze website).

. De architecten van Studio Fabrick: v.l.n.r. Sanne Andrée Wiltens, Justine van Zoest

Intussen is op de bovenetage ook de nieuw ingerichte historische collectie te bezichtigen. Daar is in de afgelopen weken hard gewerkt door de vrijwilligers van onze technische dienst. Zij hebben aan de hand van de plannen van de architecten van de Amsterdamse Studio Fabrick, een prachtige nieuwe opstelling gebouwd voor een belangrijk deel van onze ‘corebusiness’: de geschiedenis van Haarlem en directe omgeving. De expositie is opgezet rond 5 thema’s, waarover u in de komende Nieuwsbrief meer informatie vindt. Komt dat zien!

H

et zal duidelijk zijn dat hiermee een flinke stap is gezet in de ontwikkeling van ons museum tot Stadsmuseum Haarlem: een wel heel belang rijke en goed zichtbare stap! Chris Dessing


Druk weekeinde in ons museum Gedurende het weekeinde van zaterdag 14 en zondag 15 september was het een drukte van belang in het Historisch Museum. Op beide dagen vonden er verschillende activiteiten plaats, voor jong en oud, met gratis entree.

De beul van Haarlem

4

de schandpaal uit de presentatie in het museum opgericht en een lessenaar voor de rechter. De afloop van de vrolijk gespeelde rechtszaak was al snel duidelijk: de beul ging iemand het hoofd afhakken! Eerst natuurlijk de al verdachte Kenau. Zielig hoor! Maar ook een uit het publiek geselecteerde boef moest het hoofd in de schandpaal leggen, waarna de beul – die steeds vervaarlijk met zijn bijl bleef zwaaien – het hoofd afhakte. Niet echt… maar de kinderen in het publiek vonden het best griezelig. --------------------------------------------------------------------

Korenlint

Rechstzaak voor ons museum: de rechter veroordeelt Kenau, de beul kijkt vol verwachting toe, maar Kenau lacht hen uit. Het vrouwenkoor Eigenwijz in onze nieuwe Verwey-zaal.

Maar helaas, de arme Kenau moet toch aan de schandpaal!

Als deelnemer aan de jaarlijkse Open Monumentendagen, en aansluitend aan onze tentoonstelling Van Heks tot Hacker organiseerden wij, samen met de toneelvereniging Living History in ons museum op zaterdag en zondag twee keer een rechtszaak met berechting en uitgevoerd vonnis. Het plan was om dit op straat voor het museum te volvoeren, maar het natte weer joeg ons zaterdag het museum in. Zondag kon de act echter buiten worden gespeeld. Het gezelschap, onder meer bestaande uit een goed gebekte rechter, de domme beul van Haarlem en de verdachte Kenau, was in originele kledij gestoken. De beul lokte vanaf de Grote Markt met getrommel en geroep: ‘Boeren, burgers, buitenlui, komt dat zien!’ belangstellenden naar onze straat. Daar stond

Intussen maakten zich binnen de koren klaar die in het kader van het Korenlint in het museum gingen optreden. Dit was de eerste keer dat zoiets in ons museum plaatsvond. De akoestiek in de Verweyzalen was opvallend goed. Iets om te herhalen! Op zaterdag zong het vrouwenkoor Eigenwijz uit Julianadorp bij Den Helder: mooie, zuiver gezongen liederen. ‘Helderse nachtegalen’, zei iemand uit het publiek. Zondag zong het gemengd koor Cascantare uit Castricum, met een wat steviger en zeer afwisselend repertoire. --------------------------------------------------------------------

Verwey-tentoonstelling open voor publiek Na de officiële opening op vrijdag 13 september kon nu het publiek de Verwey-tentoonstelling bezoeken. De publiciteit in het Haarlems Dagblad zorgde duidelijk voor extra belangstelling. Natuurlijk profiteerden de lopende tentoonstelling Van Heks tot Hacker en de nieuwe vaste opstelling in de bovenzalen ook van de drukke toeloop. Van de prachtige kleurenprints van aquarellen van Verwey, die we in het museum verkopen, werden er snel meerdere verkocht. Bertil Arends ----------------------------------------------------------------


---------------------------Stadswandeling: Criminele plekken in Haarlem De Van Heks tot Hacker-stadswandeling, onder leiding van Gildegids Hans van Roode, leidt deelnemers langs plaatsen in de binnenstad van Haarlem die vertellen over criminaliteit en justitie van toen en nu. Er zijn zoveel van deze plekken, dat het ondoenlijk is alle in één wandeling te bezoeken. Voor elke wandeling wordt daarom steeds een keuze gemaakt uit deze plekken en zijn de routes telkens verschillend. De wandeling start bij de trappen van het Stadhuis, aan de Grote Markt waar vroeger de executies plaatsvonden, of de veroordeelden aan de schandpaal stonden. De route voert langs de Hoofdwacht, een van de oudste monumenten van Haarlem, de gerechtsgebouwen aan de Jansstraat en de Appelaar. Hans van Roode vertelt het verhaal van de Opstand van het Kaas- en Broodvolk, waarbij de Haarlemse rentmeester Claes van Ruyven werd gedood en in stukken gesneden aan zijn vrouw werd teruggegeven. En men wandelt door de Wijngaardtuin, behorend tot het voormalig St Jansklooster. Hier ligt – voor zover bekend – geen stuk crimineel verleden, maar de tuin biedt wel een prachtig uitzicht op de Grote Kerk, in zijn volle breedte.

------------------------------------ ---------------------------Van Heks tot HackerJailhouseshop Kinderworkshops

Tijdens de Van Heks tot Hackertentoonstelling worden artikelen die door gedetineerden zijn gemaakt tentoongesteld en in onze museumwinkel te koop aangeboden. Alle artikelen worden gemaakt in Justitiële Inrichtingen in Nederland, waarin dagelijks duizenden gedetineerden dit soort werkzaamheden verrichten. Voorbeelden van de artikelen, die gepresenteerd worden in een heuse gevangenisvitrine in de hal van het museum, zijn: placemats, houten stelten, en blok-aan-het-been sleutelhangers. De sleutelhangers zijn beschilderd door onze eigen gastheer Hans Rotteveel.

De blok-aan-het-been sleutelhangers in onze museumwinkel.

De verkoop van de artikelen is een samenwerking met de Jailhouseshop. Dit is een webshop die zelf de artikelen alleen via internet aanbiedt De opbrengst van de verkoop komt mede ten goede aan de Stichting Slachtoffer in Beeld. -----------------------------------------

Uitzicht vanuit de Wijngaardtuin.

De wandeling wordt afgesloten met een bezoek aan de tentoonstelling Van Heks tot Hacker in ons museum.

5

Meedoen aan de wandeling? Op dit moment staat nog één Van Heks tot Hacker-wandeling gepland: vrijdag 18 oktober a.s. Info/opgeven bij: [email protected]

-------------------------------

De kinderen aan het werk in onze workshopruimte.

Sinds de opening van de Van Heks tot Hacker-tentoonsteling hebben er in de speciale ‘werkruimte’ in het museum al verschillende workshops voor kinderen plaatsgevonden. De workshop begint altijd met een bezoek aan de tentoonstelling, waar de kinderen kennismaken met misdaden en straffen, zoals die golden in het verleden en in onze tijd. Ze zijn flink onder de indruk van de straffen die er vroeger waren en zijn blij dat ze nu leven en niet toen. In de workshop krijgen de kinderen de gelegenheid om hun ideeën over criminaliteit en justitie zelf uit te werken, door het maken van een gevangeniscel: zoals zij vinden dat een cel eruit moet zien. Daarbij is de vraag: moeten gevangenen streng worden gestraft, of mag het ook iets minder en moeten zij de kans krijgen hun leven te beteren? De kinderen zijn vaak erg mild: de gevangeniscel wordt bekleed met zachte, kleurige materialen. Gevangenen mogen zelfs een huisdier hebben. Maar geen TV! Want wie straf heeft, mag geen TV kijken! Bert de Jong


VRIJWILLIGERS KRIJGEN CURSUS BALIETRAINING

Een leerzame dag In de Vrijwilligersbijeenkomst in het museum op 9 april jl. kondigde Laura van der Wijden aan dat de vrijwilligers zich konden inschrijven voor een eendaagse externe cursus voor baliemedewerkers. Zo’n 40 vrijwilligers gaven zich op, en hebben - verdeeld over vier groepen - met veel enthousiasme de training gevolgd. Cursist Chris Dessing geeft hieronder een korte impressie van zijn cursusdag in de vierde groep.

6

Na koffie en kennismaking was het meteen stevig aanpakken. Trainer Pinkster stelde duidelijk dat we samen bezig willen zijn om ons museum tot grotere bloei te brengen en tot een van de mooiste van het land. En dit biedt ons de gelegenheid om deel te nemen aan een interessant aspect van de culturele sector, waar we ook nog het gevoel aan beleven iets nuttigs voor de maatschappij te doen. Maar dat vraagt ook bewustwording van waar we mee bezig zijn, verantwoordelijkheidsgevoel, synergie (dat moest nog even uitgelegd worden), communicatieve vaardigheden, collegialiteit en nog zo’n paar capaciteiten. In dat kader kwamen er diverse testen: tellen hoeveel letters F er in een tekstje staan (bleek toch niet zo eenvoudig), de muntentest (hadden we allemaal fout), de voorleestest (wat onthoud je van een voorgelezen verhaaltje), en het aan de hand van vragen beschrijven van een tekening die je niet kon zien. En praktijkverhalen, wetenschappelijk onderbouwd, over hoe moeilijk het soms kan zijn om samen aan een opgegeven taak te werken, hoe divers verschillende personen een zelfde taak kunnen uitvoeren en nog veel meer.

Veel aandacht voor de presentatie van trainer Bert Pinkster.

Onze trainer was Bert Pinkster, een joviale zestiger, zelfstandig ondernemer werkend onder de bedrijfsnaam ‘Ratio’ Middel Management Opleidingen, en vooral actief bij grote bedrijven zoals de Belastingdienst, Shell, Scheepswerf van Lent, en ook bij ons Haarlemse museum Het Dolhuys.

Bert ontving ons allerhartelijkst in de cursusruimte Studio Helmbreker in Haarlem. Thee en koffie (uit zo’n supermoderne koffiemachine) stonden voor ons klaar om ons op ons gemak te stellen, want iedereen was toch wel benieuwd hoe dat allemaal zou lopen, zo’n hele trainingsdag. Na een korte inleiding mocht ieder even zijn persoonlijke levensverhaal vertellen, bordje met onze voornaam hadden we al op de grote massief houten conferentietafel staan. Dat gaf al een aardig beeld van het nogal gevarieerd samengestelde gezelschap. Er waren er met een al wat langere staat van dienst in het museum, sommigen waren onlangs via de vrijwilligerscentrale binnengekomen, en ook een paar nieuwelingen die nog niet in actieve dienst waren. In ieder geval een aandachtig luisterend en heel geïnteresseerd groepje.

Gelukkig was er tussendoor gelegenheid om bij nog een kop koffie van gedachten te wisselen. En ook waren er de smakelijke boterhammen met sapjes die rond het middaguur werden binnengebracht. Daarbij ontstond wat je noemt uitgebreide verbale communicatie, terwijl later op de middag nog het nut van non-verbale communicatie aan de orde kwam. Evenals het verschil tussen in-trinsieke en ex-trinsieke communicatie: nog zo’n niet zo eenvoudig begrip. Tenslotte ging onze trainer in op het nut van feedback in het communicatieproces.

Kortom, we leerden die dag een heleboel nuttige zaken. Ook de andere drie trainingsdagen verliepen volgens trainer Bert nuttig en geanimeerd, hij vond dat ze allemaal stuk voor stuk de ‘beste groep’ waren geweest! En met de opwekking nog eens goed na te denken over onze taken en mogelijkheden en met de opgedane kennis aan de slag te gaan, werden we met een voldaan gevoel het intussen zonovergoten Haarlem weer ingestuurd. Chris Dessing ----------------------------------------------------------------------


NIEUWE VRIJWILLIGERS-COORDINATOR

Even voorstellen: Ben Freriksen

7

nu kunnen ze vanuit hun raam de zee zien en horen ruisen en bruisen.

Een van zijn hobby’s is het lopen van de marathon,

Sinds 1 juni van dit jaar is Ben Freriksen onze nieuwe vrijwilligers-coördinator. Hij is ook dagbeheerder voor de maandag. Op een van die maandagen zocht ik hem onlangs op voor een nadere kennismaking.

Ben werd bij zijn aantreden door directeur Laura van der Wijden aangekondigd als een echte Human Resource Manager: ‘iemand die ervoor heeft doorgeleerd’.

zoals die van Rotterdam waaraan hij al enige keren heeft meegedaan. Hij tennist regelmatig en houdt ook van zingen, vooral in het Zandvoorts Mannenkoor. Daarnaast lokken ook de verre verten. Als ontwikkelingswerker verbleef hij een tijd in Mongolië, en onlangs heeft hij met een reisgezelschap de ruim 5800 meter hoge top van de Kilimanjaro beklommen! Dan is hij in Zandvoort nog actief als chauffeur op de belbus van ‘Pluspunt’, dat vervoer regelt voor oudere Zandvoorters.

Ben hoopt door zijn werk in ons museum meer over historie, leven en streven van onze goede stad te leren, en zo misschien ook wel eens een echte Haarlemmer te worden. Chris Dessing

Ben Freriksen

Dat vraagt om enige toelichting, die Ben graag geeft. Basis voor dit werk is de HBO opleiding Personeelswerk. Daarin wordt de nadruk gelegd op het belang van de inzet en de motivatie van de medewerkers van een bedrijf. Vanaf 1978 is Ben in deze sector actief adviserend werkzaam geweest, in dienst van diverse bedrijven, onder andere KPN, Randstad en Imtech, alsook bij verschillende overheidsinstanties. Hij werkte zelfs nog zes maanden in een gevangenis.

Ben is sinds mei vorig jaar op zoek naar een baan, en kwam intussen via onze beheerder Wil Rosenhart als vrijwilliger bij ons museum terecht. Door zijn jarenlange ervaring in de human resources-sector hoopt hij bij te dragen aan het motiveren van de vrijwilligers voor het museum, en het bevorderen van het historisch besef, juist ook belangrijk voor het zicht op de toe-omst. Op die manier wil hij zelf ook ervaring op-oen in de museale wereld. Ben is bepaald geen Haarlemmer; hij werd in 1952 geboren in Schoonebeek in Drenthe, maar groeide op in Zuid-Holland. Zijn ouders kwamen uit de Twentse nijverheid, vader werkte bij Stork Hengelo en moeder bij de textielbedrijven van Van Heek. Twente is voor hem nog steeds de parel van Nederland en FC Twente de favoriete club. Maar al jaren woont en werkt hij in het westen, eerst in Rotterdam en sinds de vier kinderen de deur uit zijn zocht hij met zijn partner, met wie hij al 35 jaar samen is, een huisje aan zee. Dat vonden ze in Zandvoort en

Sponsoractie Stadsmuseum gestart! Het Stadsmuseum Haarlem gaan we samen bouwen. Daarvoor is geld nodig. U kunt bijdragen door één of meerdere steentjes uit onze gevel virtueel te kopen. Eén steen kost € 25. U mag er zoveel aanschaffen als u wilt. En we hebben een grote gevel, dus er zijn voldoende stenen voor een ieder die de Haarlemse geschiedenis voor de toekomst wil bewaren. De virtueel verkochte stenen zijn op onze website in de gevel te zien, met naam van de koper (indien gewenst). De eerste stenen zijn verkocht! Nadere informatie bij het museum (023 5422427), op de website en bij de balie, waar ook ‘koopcontracten’ liggen.


WERKGROEP IN DE SCHIJNWERPER

Ons nieuwe Kinderactiviteiten-team In het Historisch Museum worden steeds meer activiteiten voor kinderen aangeboden, zoals rondleidingen voor schoolklassen, kinderworkhops en speurtochten. Bij elke nieuwe tentoonstelling worden lesbrieven gemaakt voor de Haarlemse basisscholen en het voortgezet onderwijs. In het museum is ook een speciale ruimte ingericht waar de kinderactiviteiten plaatsvinden. Uit onderstaande gesprekken met een drietal leden van de onlangs vernieuwde activiteitencommissie komt duidelijk naar voren dat zij bruisen van ideeën! Zij komen elke woensdag bijeen om alle activiteiten in goede banen te leiden en nieuwe plannen te maken. Hieronder stelt Janneke Tump de drie vrijwilligers in korte interviews aan u voor. Lars van den Bosch Lars is sinds 2008 als vrijwilliger aan het museum verbonden. Hij zag op de website een oproep voor nieuwe vrijwilligers staan en omdat hij op dat moment kunstgeschiedenis studeerde, leek het hem interessant om ervaring in een museum op te doen. Eerst is hij baliediensten gaan draaien en daarnaast heeft hij tal van taken opgepakt, zoals het maken van de speurtocht over het leven van Frans Hals en zijn tijdgenoten, het schrijven van een lesbrief voor de tentoonstelling van Anton Heyboer, begeleiden van maatschappelijke stages, rondleiden van schoolklassen en nog heel veel meer! Als ik Lars vraag wat hij met de geschiedenis van Haarlem heeft, dan hoeft hij niet lang na te denken. Zijn belangstelling ligt vooral bij de grote mythes die in de geschiedenis van de stad voorkomen, zoals de verhalen rond het Beleg van Haarlem. Zijn wens is dan ook om, als het Stadsmuseum meer vorm begint te krijgen, een lesplan te ontwikkelen voor de permanente tentoonstelling. Tot die tijd blijven we hem vast en zeker nog vaak in het museum tegenkomen.

8

Simone Jongkind Simone is één van de nieuwste vrijwilligers van het museum. Net zoals Lars heeft zij Kunstgeschiedenis in Amsterdam gestudeerd, maar de laatste jaren is zij werkzaam als free-lance kwalitatief marktonderzoeker. Haar liefde voor (hedendaagse) kunst, geschiedenis en architectuur is altijd gebleven en ze hoefde dan ook niet lang na te denken toen ze bij de vrijwilligerscentrale een vacature tegenkwam voor het verrichten van allerlei communicatiewerkzaamheden. In eerste instantie heeft Simone diverse persberichten geschreven, maar zij is zich al snel gaan bezighouden met het ontwikkelen van een lesbrief voor de tentoonstelling Van Heks tot Hacker. Zij vindt het ontzettend leuk dat dit aansluit bij haar vakgebied en dat zij hieraan vanuit haar eigen expertise een bijdrage kan leveren. Ook aan Simone vraag ik wat haar wens is voor het toekomstige Stadsmuseum. Zij geeft aan dat in lijn met de vele activiteiten die nu voor kinderen worden georganiseerd het een mooie aanvulling zou zijn als er een kleine galerij komt waar de werkstukken van de kinderen tijdelijk kunnen worden tentoongesteld. Het is duidelijk: met Simone heeft het museum een enthousiast en deskundig vrijwilliger in huis gehaald! Birgitte Nolte Birgitte is nu ruim anderhalf jaar aan het museum verbonden. Eigenlijk was zij in de museumwinkel op zoek naar een mooi, ouderwets roemerglas om aan een vriendin te schenken en kwam zij bij toeval de oproep voor nieuwe vrijwillilers tegen. Zij ziet haar vrijwilligerswerk in de eerste plaats als een mooie leerschool om te ontdekken wat voor werk er precies bij haar past. Voordat ze bij het museum kwam, heeft ze tien jaar kindervoorstelingen gegeven, etuis ontworpen en tekeningen gemaakt voor een eigen kinderboekje. Nu is ze binnen het museum vooral druk bezig met het organiseren en begeleiden van de themaworkshops voor kinderen. Op dit moment is dat de workshop die bij de tentoonstelling van Heks tot Hacker hoort, maar de plannen voor een speciale ‘Ridderworkshop’ in de Maand van de Geschiedenis staan »


al op de agenda. Er kloppen nu zelfs kinderen aan die zo enthousiast zijn over de workshops dat ze hun verjaardagsfeestje in het museum willen vieren! Birgitte’s wens voor het nieuwe Stadsmuseum is dat hordes kinderen fan worden van het museum, en daarmee fan van Haarlem. Want de stad is niet alleen een plek waar ze toevallig wonen, maar ook een stad die ze kunnen ‘veroveren’ en waarvan ze kunnen houden. Janneke Tump -------------------------------------------------------------------

Nieuwe tentoonstellingen-------------

9

IN MEMORIAM

Haar laatste bezoek In de nacht van 15-16 september overleed Rie Ruyssenaars-Schenk. Zij werd 100 jaar. Het Historisch Musem had een speciale band met haar. Onlangs nog, op 9 juli jl. was zij als eregast op bezoek in ons museum. Zij kwam een kijkje nemen in haar tentoonstelling Speelgoed Verzameld, de tentoonstelling van het speelgoed dat zij in haar lange leven met veel liefde heeft verzameld.

Kunst van de straat De verlengde tentoonstelling Speelgoed Verzameld is op 23 september nu écht afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe, kort lopende tentoonstelling: Kunst van de straat. Evenals vorig jaar wordt het Leger des Heils Noord-Holland weer ruimte geboden om tijdens de Week van de Eenzaamheid kunstwerken te laten zien die door hun cliënten zijn gemaakt in de door het Leger des Heils georganiseerde creatieve workshops. Expositie van 30 september t/m 6 oktober 2013. -----------------------------------------------------------------Kunstlijn Begin oktober wordt de grote zaal leeg gemaakt om ruimte te bieden aan een expositie die wordt ingericht door de bekende Haarlemse kunstconsultant en oud-galeriehoudster Tanya Rumpff. Aanleiding is onze deelname aan de Kunstlijn van begin november. Het thema van de expositie is ‘Van Oud naar Nieuw’. Tanya heeft vier kunstenaars geselecteerd die van oude kunstvoorwerpen, oude sieraden en oude stoffen nieuwe kunstvoorwerpen maken. Expositie van 15 oktober t/m 31 december 2013. --------------------------------------------------------------

NIEUWSBRIEF HISTORISCH MUSEUM HAARLEM Deze Nieuwsbrief is een uitgave van het Historisch Museum Haarlem, en wordt vier keer per jaar gestuurd aan de Vrienden van het museum, vrijwilligers en andere relaties. REDACTIE Bertil Arends (eindredactie/vormgeving), Chris Dessing, Bert de Jong, Janneke Tump PRODUCTIE Joost van Aalst TIPS & SUGGESTIES: [email protected]

----------------------------------------------------------------------

Rie Ruyssenaers geniet weer van haar verzameling in ons museum.

Ons museum had al veel bezoekers (jong en oud) van de tentoonstelling ontvangen en er was steeds een grote belangstelling voor het tentoongestelde speelgoed. De expositie was daarom net uitgebreid met nieuw speelgoed, zoals poppen, paarden en kermisattracties, waardoor deze een nóg completer beeld gaf van de ontwikkeling van het speelgoed over een periode van ruim 200 jaar. Bij de tentoonstelling hoorde ook een speurtocht voor kinderen. Aan de hand van vragen, die soms best lastig waren, leerden zij veel over hoe kinderen vroeger speelden. Rie Ruyssenaers-Schenk schonk haar collectie in 2001 aan de gemeente Haarlem die deze onderbracht in de Stichting Ruyssenaers-Schenk. De Stichting beheert de verzameling en heeft als doel om de grote wens van mevrouw Ruyssenaers-Schenk te realiseren: de oprichting van een speelgoedmuseum in Haarlem. De eventuele komst hiervan zal zij echter niet meer kunnen meemaken. Wij zijn dankbaar dat mevrouw Ruyssenaers op haar hoge leeftijd in staat was om naar ons museum te komen. Ze heeft genoten van haar bezoek. De speelgoedtentoonstelling was nog te zien t/m zondag 22 september. Bert de Jong


10

TERUGBLIK OPENING HUIDIGE TENTOONSTELLING

Van Heks tot Hacker Op 6 juni is in de Doopsgezinde Kerk in Haarlem de tentoonstelling Van Heks tot Hacker geopend. Het thema ‘ Criminaliteit Op de dag voor de opening legt onze technische en Justitie van de middeleeuwen ploeg nog de laatste hand aan de inrichting. tot nu’ is door de medewerkers van het museum uitgewerkt samen met ‘Adviesbureau Halleluja’ van studenten van de Reinwardt Academie in Amsterdam. Directeur Laura van der Wijden heette de bezoekers welkom, waarna toespraken volgden van studente Lucia de Goede, ‘puntdichter’ Jan Pieterse en politiechef Peter Holla. De expostie loopt tot eind december2013. Tijdens de tentoonstelling zijn er thematische stadswandelingen en kinderworkshops georganiseerd. Informatie hierover bij het museum.

Een volle kerk bij de opening.

Peter Holla, Plv. Politiechef Noord-Holland.

Foto hieronder: De makers van de tentoonstelling krijgen een bloemetje: ( v.l.n.r.) de studenten van ‘Adviesbureau Halleluja’: Lucia de Goede, Hanneke Kramer, Tessa Visser, Amanda Wolters, en Hoofd museale zaken Pina Cardia.

Jan Pieterse wierp zijn puntdichten de zaal in.

Officiële opening door Laura Op de eerste rij: bestuurslid Joost van Aalst, politie- Lucia de Goede spreekt namens ‘Adviesbureau van der Wijden en Peter Holla. chef Peter Holla en Burgemeester Bernt Schneiders. Halleluja’.

Veel belangstelling voor de expositie…

…en voor de hapjes.

Ook buiten is het gezellig!


‘VERBORGEN VERHALEN’ Bij veel objecten in de permanente opstelling van ons museum is slechts plaats voor een korte toelichting. Toch schuilen er vaak interessante ‘VERBORGEN VERHALEN’ achter, die de moeite waarde zijn om te vertellen. Bij het verschijnen van een nieuwe Nieuwsbrief vragen wij telkens aan Dr. Janneke Tump, historica, om bij een object in ons museum zo’n verhaal te vinden. Hierbij haar keuze voor deze keer.

…………………………………………

Het - simpele - gevest van het beulszwaard in ons museum.

Beulszwaard In het Historisch Museum is een groot zwaard te zien dat vroeger eigendom was van de beul van Haarlem. Dergelijke slag- of beulszwaarden zijn behoorlijk zwaar, omdat de beul in staat moest zijn om in één slag een hoofd van de romp te scheiden. Niet voor niets was de officiële benaming van dit beroep ‘meester van den scherpen zwaarde’ of ‘scherprechter’. Afschrikwekkend voorbeeld Terechtstellingen vonden gewoonlijk plaats op een centrale plek in de stad. Het hoogste gerechtshof in het Graafschap Holland, het Hof van Holland, vond het belangrijk om een voorbeeld te stellen, zodat burgers met eigen ogen zouden zien dat misdaden werden gestraft, en zo gewaarschuwd werden niet hetzelfde foute gedrag te vertonen. Daarom werden de lijken na de terechtstelling meestal overgebracht naar het galgenveld, of galgenheuvel. Deze lagen gewoonlijk op goed

11

zichtbare plekken, zoals bij belangrijke toegangswegen of vaarwateren. In Haarlem stonden de galgen aan de zuidkant van de stad, ter hoogte van de huidige Crayenesterlaan. Pas in 1795 werd in Nederland een einde aan dit gebruik gemaakt. Strafmaat Haarlem bezat lange tijd het privilege om de beul van het Hof van Holland te huisvesten. De beul kon met zijn werkzaamheden een aardig zakcentje verdienen. Cornelis Wiltvanck ontving, volgens zijn aanstellingsakte uit 1538, voor elke persoon die hij ‘aen den lijve’ executeerde drie gouden guldens. Maar als hij deze werkzaamheden in zijn thuisstad Haarlem uitvoerde, kreeg hij slechts een kruik wijn en een paar handschoenen. Natuurlijk werd de doodstraf ook in de Middeleeuwen niet zomaar opgelegd. Uit een onderzoek naar de straffen van het Hof van Holland blijkt dat in de periode 1457-1467 de doodstraf slechts zevenentwintig keer werd geëist. Veel vaker, vijfendertig keer, kozen de rechters voor een levenslange verbanning. Vakmanschap Voor het onthoofden met het zwaard was enig vakmanschap noodzakelijk. Dat dit niet altijd even goed ging, blijkt wel uit de wijze waarop de Haarlemse beul Evert Janszoon de geschiedenis is ingegaan. Hij voerde zijn werkzaamheden in 1522 zo slordig uit dat het toegestroomde Haarlemse publiek hem begon uit te schelden en hem met van alles bekogelde. De schout en schepenen moesten zelfs tussenbeide komen om hem te redden van het woedende volk. De Landsheer gaf enige tijd later het bevel om de schuldigen op te sporen en te straffen. Dit zette zo’n kwaad bloed dat ene Willem Boelema verhaal ging halen bij de beul en hem in zijn woning doodsloeg. Uiteraard eiste het Hof van Holland ook tegen hem de doodstraf. Leestips: H. Steensma, Straffen door de eeuwen heen. De beul, het tuchthuis en de gevangenis (Den Haag 1982) Marie-Charlotte Le Bailly, Recht voor de Raad. Rechtspraak voor het hof van Holland, Zeeland en WestFriesland in het midden van de vijftiende eeuw (Hilversum 2001) C.J. Gonnet, De meester van den scherpen zwaarde te Haarlem. Bijdrage tot de geschiedenis der lijfstraffelijke rechtspleging (Haarlem 1917)

------------------------------------------------------------------------------

Historisch Museum Haarlem - Nieuwsbrief, september 2013 12 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Uit het gastenboek… In deze editie van de Nieuwsbrief bladert Janneke Tump door het gastenboek van ons museum en bekijkt reacties op de lopende tentoonstelling Van Heks tot Hacker. Zij vindt veel lovende opmerkingen. Hieronder een selectie.

“Heel leuk en erg informatief op een aansprekelijke manier”

“Interessante exposities!!”

“Super leuk”

“Heel leuk opgezet! Henny en Bert v. D.“ “Mooi gezet! Daniëlle van Hulst”

“Een zeer interessante expositie. Lijkt me zeer duidelijk voor jongelui. Plaatst het heden in de geschiedenis. Voor scholen aan te bevelen! D. Broeke Buutemann”

Tja, wat moeten we hiervan denken? Positief of negatief? Wie weet de vertaling??

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nieuwsbrief 2013 GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON:

Recommend Documents