Nieuwsbrief 2014 GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON: Beste lezer,

2 2014 ------------

Nieuwsbrief

GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON: 023 542 2427

[email protected]

JAARGANG 6 - NUMMER 2 - MEI 2014

www.historischmuseumhaarlem.nl

Beste lezer, ocht het u ontgaan zijn: het museum is – in de persoon van Pina Cardia en ondergetekende – genomineerd voor De Olifant 2014. Hier zijn we met z’n allen reuze trots op. De ontwikkelingen naar een meer eigentijds museum over de geschiedenis van Haarlem en Zuid-Kennemerland, en het harde werken van alle betrokkenen, krijgt met deze nominatie de erkenning dat we op de goede weg zijn. Er mag nog tot 18 mei gestemd worden op de website van het Haarlems Dagblad!

leveranciers geopend. De haring was ons aangeboden door het Visbureau omdat de allereerste Haarlemse hofleverancier in 1827 een haringverkoper was. Bij de haring werd wijn geschonken van een meer recente Haarlemse hofleverancier Wijnhandelaar Okhuysen. Tijdens de tentoonstelling worden er stadswandelingen georganiseerd langs de huidige hofleveranciers en winkels waar hofleveranciers hebben gezeten. Voor de kinderen komen er speciale Kijk-je-wijzers om hen op een speelse manier met de geschiedenis van deze Haarlemse bedrijven kennis te laten maken.

En of we goed bezig zijn, mag u straks zelf beoor-

Tot slot kan ik u vertellen dat de eerst volgende

M

delen als het GASTHUIS, zoals we de ontvangstruimte gaan noemen, helemaal klaar is. Er wordt op dit moment nog stevig doorgewerkt aan de verplaatsing van de balie en de inrichting van het museumcafé, de winkel en kleine expositieruimte. De muren in de oude tentoonstellingszalen zijn uitgebroken; loodgieter, elektricien en stukadoor zijn aan de slag en alles is erop gericht om op 29 mei zover klaar te zijn dat we Eric Coolen voor de Stripdagen kunnen ontvangen met zijn expositie Een Haarlemse zoektocht langs Chemin des Dames. Tijdens de tentoonstelling, die tot 15 juni duurt, zal er onverminderd doorgewerkt worden. We houden u op de hoogte wanneer de officiële opening van het GASTHUIS plaats gaat vinden. Elders in deze Nieuwsbrief ziet u de tekeningen van hoe de ruimte er straks uit gaat zien.

Dat onze bezoekers straks blij zullen zijn met ons nieuwe museumcafé blijkt uit het recente onderzoek van de ANWB waaraan het museum de afgelopen periode heeft meegewerkt. Het museum werd door mindervaliden beoordeeld op toegankelijkheid en gastvrijheid. Zij gaven het museum een 8! En dit had hoger gekund als de bezoekers een kopje koffie hadden kunnen drinken. Op de foto ziet u mij met het perspex bordje dat we van de ANWB hebben ontvangen.

Afgelopen vrijdag is onder het genot van een harinkje de tentoonstelling Haarlemse Hof-

tentoonstelling, die op 15 augustus geopend zal worden. een heel speciale gaat worden. Centraal staan hier de Haarlemse geschiedenis op het gebied van muziekdragers (de vinylindustrie) en muzikanten (jazz en popmuziek) aangevuld met het huidige, bloeiende popklimaat in Haarlem. We worden hierin bijgestaan door een grote groep muziekliefhebbers, de Haarlemse platenwinkels en het Patronaat. De tentoonstelling Haarlem Vinyl Stad gaat weer een grote worden. Zeker ook gezien de komende evenementen in de stad, zoals Gitaarlem en Het Glazen Huis/Serious Request. En houdt u de volgende Nieuwsbrief in de gaten, want dan volgt meer nieuws over de nieuwe Verwey-tentoonstelling, die vanaf september te zien zal zijn. Om u alvast nieuwsgierig te maken: vijf jaar geleden is al een start gemaakt met het voorwerk voor deze expositie. Laura van der Wijden (Vergeet u niet te stemmen?)

Historisch Museum Haarlem - Nieuwsbrief, mei 2014

2

Benefietveiling voor Stadsmuseum een succes Op 30 maart vond in de Kleine Zaal van de Haarlemse Philharmonie de benefietveiling voor het Stadsmuseum plaats. Het was een zonovergoten zondagmiddag met volle terrassen in de stad, een vol strand, zo’n 15.000 mensen op het circuit van Zandvoort en een tophockeywedstrijd in Bloemendaal. Toch had een kleine honderd geïnteresseerden deze verlokkingen kunnen weerstaan om onze veiling te bezoeken. Laura van der Wijden heette de aspirant-kopers welkom, gaf informatie over de gang van zaken, en wees nog op de tombola van niet in veiling gebrachte artikelen. Hierna kreeg onze bestuursvoorzitter Ziggy Klazes het woord. Zij wees ondermeer op niet alleen het educatieve, maar ook het economisch belang van een Stadsmuseum voor Haarlem, en prees de organisatoren van de veiling voor deze creatieve vorm van fondsenwerving. Op het podium verscheen nu het van TV bekende gezicht van veilingmeester Willem de Winter, die de veilingorde uitlegde, en daarna vlot en professioneel de ruim 100 kavels begon af te hameren. Aan een tafeltje naast hem op het podium hield de penningmeester van ons bestuur, Frits van Valkenburg, als ‘meeschrijver’ nauwlettend de gang van zaken in de gaten. Hulp op het podium werd ook verleend door Pina Cardia als ‘omhooghouder’, samen met een ploeg enthousiaste kids van de families Van Dooren, Nolte en Zoetmulder. Er werd actief geboden, vooral op de originele ‘dienstenkavels’, zoals de rondleiding in het Frans Hals Museum door Ann Demeester, de rondvlucht boven Noord-Holland, de High Tea in de Hoofdwacht, interieuradviezen en dergelijke. Ook voor de tekeningen en schilderijen was belangstelling, met als uitschieter een werk van Anton Heyboer, dat € 350,- opbracht. De opbrengst van de benefietveiling, die uiteraard geheel ten goede komt aan het Stadsmuseum, eindigde in de buurt van € 6.000,-. Dat is voor ons museum een heel welkom bedrag! Het veilingprojectteam van vrijwilligers, onder leiding van Richard van Dooren, verder bestaande uit Thea Arends en Wouter Goedkoop, heeft gezorgd voor een strakke en vlekkeloos verlopen organisatie. Laura van der Wijden bedankte hen en alle andere medewerkers en vrijwilligers dan ook hartelijk voor hun inzet. Bertil Arends

De Kleine Zaal van de Philharmonie, waar gewoonlijk muziek- en theatervoorstellingen plaatsvinden, bleek ook heel goed als veilingzaal te kunnen dienen. Op het grote podium, goed zichtbaar vanuit de hele zaal, kregen alle kavels ruim plaats, met in het midden de microfoon en katheder van de veilingmeester en een tafeltje voor de ‘meeschrijver’. Boven het podium, prima zichtbaar, een groot projectiescherm.

Aspirant-kopers schrijven zich bij binnenkomst in.

Nog een laatste blik op de smaakvol uitgestalde waar.

Welkom door Laura van der Wijden.

Introductie door Ziggy Klazes.

De jeugdige veilingassistenten – die ook lootjes voor de tombola aan de man brachten – krijgen instructie van Laura van der Wijden.


3

Lianne Schipper (links onderin) doet het winnende bod op de High Tea voor vier personen in de Hoofdwacht op de Grote Markt.

Voor dit schilderij van Anton Heyboer was veel belangstelling. Het werd uiteindelijk de topper van de veiling, met een opbrengst van € 350.

De kisten witte ‘Stadsmuseumwijn’, aangeboden door Molenaar in Bloemendal, werden vlot afgehamerd.

‘Hoor ik daar achterin nog een bod?’

Het bieden op de lunch met de burgemeester van Bloemendaal kwam aarzelend op gang, maar deze originele kavel bracht uiteindelijk € 120 op.

Niet alle ingebrachte artikelen kwamen ter veiling. Een aantal is verloot in een verrassingstombola. Op een tafel in de hal van de Philharmonie waren zij ingepakt uitgestald.

Frits van Valkenburg houdt op de achtergrond nauwlettend in de gaten of de kids hun werk goed doen. Hij had niets te klagen, dit schilderij werd snel verkocht.

En, niet te vergeten: betalen! Pinnen of contant: alles ging snel en foutloos.

Overleg tussen Richard van Dooren en Willem de Winter.

Foto’s: Bert de Jong


4

De vrouwen van Verwey In onze lopende tweede Verwey-tentoonstelling Mijn portretten ruiken naar stillevens kunnen wij genieten van de rake portretten die Verwey schilderde. Maar wie staan er op die schilderijen? Christine Willemsen ging op onderzoek uit en selecteerde twee schilderijen van meermaals geportretteerde vrouwen.

K

ees Verwey heeft in zijn leven vele vrouwen geschilderd. Twee daarvan waren, zijn moeder buiten beschouwing gelaten, zijn belangrijkste steunpilaren: zijn echtgenote Jeanne Tilbusscher en de beeldhouwster Charlotte van Pallandt. Hij heeft hen beiden vaak geportretteerd. Wij kijken nu naar deze schilderijen en vragen ons af: wat voor vrouwen waren zij? Welke relatie hadden zij met de schilder Verwey?

De brompot Kees Verwey, hier vrolijk proostend met een glas ‘Verwey-wijn’ in het Haarlemse concertgebouw in 1986. Naast hem zijn echtgenote Jeanne en de journalist Udo Buys (Foto:Noord-HollandsArchief).

Wat iemands smaak op het gebied van schilderkunst ook mag zijn, portretten worden interessanter als we weten wie erop staan en iets weten over de geschiedenis of het karakter van de afgebeelde personen. Hoe meer ze tot leven kunnen worden gewekt, hoe meer we op de schilderijen gaan zien. ………………………………………………………

Charlotte van Pallandt: de enige naar wie hij luisterde De naam Charlotte Dorothée van Pallandt klinkt niet alleen als een barones, ze was dat ook. In de aristocratische kringen waarin ze in 1898 in Arn-

Kees Verwey: Portret van Charlotte van Pallandt, 1981. (Collectie Stichting Kees Verwey).

hem ter wereld kwam, was het niet gebruikelijk dat een meisje een beroep koos. Al droomde ze in haar jeugd al van een carrière als kunstenares, voor het zover kon komen moest zij eerst in een gearrangeerd huwelijk stappen, met een diplomaat met wie ze naar Bern afreisde. Na 4,5 jaar trok ze alsnog haar eigen plan, bestaande uit een scheiding, schilderlessen en de trein naar Parijs. Volgens de overlevering zou ze halverwege de rit tussen Basel en Parijs haar trouwring demonstratief uit het raam hebben geworpen. Dit typeert al een persoonlijkheid die wel aan Verwey gewaagd was. In Parijs verruilde ze de schilderkunst voor het beeldhouwen, waarmee ze - eenmaal terug in het na-oorlogse Nederland - haar naam zou vestigen. Haar bekendste werk is het welhaast karikaturale beeld van koningin Wilhelmina, dat toch zo raak getypeerd was dat koningin Juliana haar er een lofdicht voor stuurde. Het stenen origineel staat in Rotterdam bij de Euromast, en een bronzen kopie tegenover paleis Noordeinde in Den Haag. Eind 50-er jaren stelde haar Haarlemse collega beeldhouwer Mari Andriessen haar voor aan de knorrige Verwey, met wie het meteen wonderbaarlijk klikte. Er zou een even hechte als heftige vriendschap uit groeien, die naar verluidt puur platonisch was. Juist omdat de kunst hen zo veel gaf om te delen of – beter nog? – het over oneens te zijn, bleven ze bevriend tot de dood hen op zeer hoge leeftijd zou scheiden Zij was de enige van wie hij raad aannam over zijn werk. Zo zou het haar idee zijn geweest om witte vlakken in te voegen in zijn drukke composities. Met de herhaaldelijke aanmaning: ‘Schilder het toch eens niet zo vol!’en meer opmerkingen van dien aard, heeft ze hem geholpen zijn werk een frisse, luchtiger wending te geven. >>


Behalve gezamenlijk exposeren, zouden ze elkaar ook meermalen portretteren. Hij schilderde haar, en zij vereeuwigde zijn kop in brons. Deze relatie van kunstbroeder en -zuster kon naast het huwelijk met Jeanne bestaan, of was hierop misschien zelfs een aanvulling?

N

adat Jeanne in 1990 overleed, werd de vriendschap nog hechter en meer van verzorgende aard. Charlotte kwam elke week met een pannetje om samen te eten en ze bleven elkaar steunen in hun inmiddels hoge ouderdom. Eén van de laatste gelegenheden waarop zij samen in de bloemetjes gezet acte de présence gaven, was de opening van de Verweyhal in Haarlem in 1993. Een daar gemaakte persfoto wekt de indruk dat ze samen een soort finish hebben gehaald. Na hem nog twee jaar overleefd te hebben overleed Charlotte in 1997 op 98-jarige leeftijd in Noordwijk. …..…………………………………………………

Jeanne Tilbusscher zij die naar hem bleef luisteren

5

Groningen. Na de Kunstnijverheidsschool en het behalen van velerlei akten van bekwaamheid op het gebied van tekenen, onderwijs en naaldkunst, belandde ze uiteindelijk in Haarlem waar ze lerares werd aan de Haarlemse Huishoud- en Industrieschool. Daarnaast gaf ze later ook nog les aan de modeacademie in Amsterdam. Ook werkte ze mee aan het standaardwerk voor borduren en naaldkunst (vanaf 1966 Het Grote Handwerkboek genoemd) en maakte ze artistiek borduurwerk in een eigen stijl die haar tot een ware kunstenares op dit gebied maakte. Verwey wist deze werken te waarderen en decoreerde zijn atelier ermee. Zij trouwden in 1951, nadat ze elkaar hadden leren kennen bij tekenclub ‘De Acht’. Verwey was 51 jaar oud, en Jeanne 44, hun huwelijk bleef kinderloos.

J

eanne bleef naar hem luisteren, of gedoogde hem in elk geval, genoegen nemende met de rol van bescheiden en ondergeschikte echtgenote die tegen iedereen vriendelijk bleef. Ze stelde haar creatieve en organisatietalenten in dienst van haar dominante excentrieke man. Het huwelijk gedijde toch omdat er wel degelijk sprake was van wederzijdse liefde, en de vriendschap met de ‘soul-mate’ Charlotte op een ander terrein bleef. Van Jeanne schilderde hij vele potretten, veelal in de huiselijke omgeving, zoals lezend onder de lamp, zittend aan de eettafel, al dan niet met de kat in de buurt. Het leven van Jeanne bestond echter niet alleen uit het op orde houden van het chaotische huishouden van Verwey: ze bleef tot haar pensioen in 1972 lesgeven. Op haar begrafenis in 1990 toonde Verwey op geheel eigen wijze zijn genegenheid voor haar door met zijn wandelstok op haar kist te kloppen en zo emotioneel als voor hem mogelijk was uit te roepen: ‘Jeanne, je hoort me nu; ik weet het zeker!

D Kees Verwey: Portret van Jeanne, 1967 (Collectie Stichting Kees Verwey).

Jeanne werd in 1907 in Groningen geboren als dochter van de onderwijzer Jacob Tilbusscher, die ook boeken schreef over de geschiedenis van

it alles wetende, mogen wij misschien concluderen dat deze twee vrouwen het leven van de gedreven schilderende brompot hebben weten op te fleuren, en hem hebben behoed voor een eenzame oude dag in een praktisch onbewoonbaar pand aan het Spaarne in Haarlem. (Met dank voor de informatie van Max van Rooy, voorzitter van de Stichting Kees Verwey.) ……………………………………………………………


Druk bezochte Vrijwilligersbijeenkomst Op 28 april kwamen veel vrijwilligers naar het museum om de periodieke informatiebijeenkomst bij te wonen. Laura heette ieder welkom en begon ermee aandacht te vragen voor de nominatie voor de kunst- en cultuurprijs van het Haarlems Dagblad: De Olifant. Het Historisch Museum, in de persoon van Laura van der Wijden en Pina Cardia, is een van de vijf genomineerden voor de prijs van 2014. Tot 18 mei kan iedereen stemmen bij het Haarlems Dagblad. Doen dus!

6

met lef in de expositiezaal op de bovenverdieping (zie artikel op pagina10). Over de verhuizing van ons depot uit de kelders van Teylers Museum naar ons museum vertelden Lianne Schipper en Judith van Bezu (zie pagina 6). Ook vroegen zij aandacht voor het collectieplan, en benadrukten dat nu een strikt beleid wordt gevoerd voor het aannemen van schenkingen. Een recente schenking die geen enkele discussie opleverde is het prachtige schilderij Gezicht op de Kleine Houtpoort van Isaac Ouwater uit 1778, dat Judith trots toonde.(In een volgende Nieuwsbrief vertellen we meer over deze nieuwe aanwinst.)

Judith van Bezu toont de bijzondere nieuwe aanwinst.

Nu kreeg onze voorzitter Ziggy Klazes het woord. Zij meldde dat zij deze maand de voorzittershamer heeft overgedragen. Haar werkzaamheden in politiek Haarlem maken een combinatie met de voorzittersfunctie van het (toekomstige) Stadsmuseum niet wenselijk. Wel zal zij als bestuurslid aanblijven. Haar opvolger is Bruno Giebels. Daarna kon Laura vol trots vertellen dat de ANWB ons museum een hoge waardering voor toegankelijkheid en gastvrijheid voor minder mobiele bezoekers heeft gegeven. Verbeterpunten zijn er nog wel, zoals in de horecavoorziening. Maar die komt er nu snel aan. Over de realisering hiervan hoorden wij later in haar presentatie meer. De benefietveiling in de Philharmonie heeft een mooi bedrag opgeleverd voor ons nieuwe museum. Laura prees nog eens de inzet van de vrijwilligers (zie artikel op pagina 2 en 3). De tentoonstelling Vrouwen met lef is een succes. In het eerste kwartaal kwamen er haast 6.000 bezoekers. We kregen veel publiciteit, onder andere in de Libelle. Tijdens het Museumweekend kwamen zo’n 400 bezoekers binnen. Zij konden onder meer genieten van een dansvoorstelling van drie vrouwen

Daarna liet Laura het ontwerp voor de nieuwe entree en horecavoorziening zien: Museumcafé GASTHUIS. We denken dat de controleurs van de ANWB hierover heel tevreden zullen zijn! (zie ook pagina7). Hierna volgde een overzicht van de komende tentoonstellingen: groot en klein, en meldde vrijwilligerscoördinator Ben Freriksen diverse nieuwtjes voor de vrijwilligers. Bertil Arends Nieuwe voorzitter Bruno Giebels Bruno Giebels, 44 jaar, getrouwd en twee kinderen. Geboren en ge- to togen in Haarlem, nu wonend in Bloemendaal. Sinds 2001 als ondernemer werkzaam bij Giebels IJzerwaren & Gereedschappen. Onlangs overgestapt naar investeringsmaatschappij Intermex Holland. Sinds vorig jaar voorzitter van de Industriekring Haarlem. Bruno heeft veel belangstelling voor heden én verleden van onze stad en regio.


VERBOUWEN EN VERHUIZEN

Moderne nieuwe entree en gastvrij museumcafé De definitieve plannen voor de entree en de horecaruimte zijn uitgewerkt en onlangs gepresenteerd. Het museumcafé krijgt de naam GASTHUIS. In deze ruimte zal met de inrichting een knipoog worden gemaakt naar het verleden van het gebouw: toen hier het Elisabeth’s Gasthuis was gevestigd. Er komen oude materialen uit het ziekenhuis (uit eigen collectie, maar ook bruiklenen), oude foto’s en een betegelde balie. Het is niet waarschijnlijk dat het bedienend personeel zich in stijl zal uitdossen: dames in zusteruniform en heren in groene chirurgencapes, geschoeid op stevige witte ziekenhuisklompen... Het streven is om de ruimte eind juni officieel te openen. Eerder zullen de voorzieningen al stapsgewijs beschikbaar komen.

7

malige functie van het gebouw. In het Gasthuis is naast de balie ruimte voor een flinke museumwinkel met originele Haarlemse producten. Ook is er ruimte voor kleinschalige exposities van Haarlemse kunstenaars. Wouter Goedkoop

Op deze plattegrond van de begane grond is onderin de straatzijde met de ingang. Via de rode loper in de entreehal komt men naar links het Gasthuis in. In de entree is plaats voor een garderobe met lockers.

…en verhuizen.

Verbouwen…

De verhuizing van het ons depot van Teylers Museum naar ons museum is afgerond. Alle spullen staan bij ons op zolder. Nu wacht de volgende klus: inventarisatie van de collectie. Hier moet nog wel wat gebeuren!

De ramen naar de straat zijn nu al open en straks, vanaf eind juni, zal hier ons bruisend museumcafé zijn: het GASTHUIS.

Dit moet het worden.

Het museumcafé wordt ‘thematisch’ ingericht en verwijst op verschillende manieren naar de voor-

Zó bomvol staat onze zolder! Wij wensen Judith van Bezu, Lianne Schipper en hulptroepen veel succes met de inventarisatie. --------------------------------------------------------------------------


8

BIBLIOTHEEK IS VERHUISD

Ruime nieuwe plek voor de bibliotheek Sinds haar recente verhuizing van de eerste verdieping naar de verste uithoek op de zolder van het museum vergt het een flinke fysieke inspanning om de bibliotheek te bezoeken. Maar eenmaal daar aangekomen tref je wel een bibliotheek aan waar een schat aan kennis en informatie over Haarlem en omstreken ligt opgeslagen, en waar menig andere bibliotheek een puntje aan kan zuigen. Wouter Goedkoop ging op bezoek.

De ‘bemanning’ Ad van Dijk, Ronald van Eden, Peter de Lang en Peter Officier runnen sinds jaar en dag de bibliotheek die in een ver verleden is opgezet door dr. Bloemsma, een van de grondleggers van ons museum. Elke maandag komen zij bij elkaar om in alle rust en stilte de boeken, tijdschriften, dia’s, CD’s en andere informatiedragers te registreren en te catalogiseren. Daarnaast voeren zij het aanen verkoopbeleid uit, beoordelen zij welke schenkingen worden opgenomen in de bibliotheekcollectie en wat kan worden afgestoten en vervolgens in de winkel of op een boekenmarkt kan worden verkocht.

V.l.n.r: Ronald van Eden, Peter de Lang, Peter Officier en Ad van Dijk in hun nieuwe onderkomen op de zolderverdieping (trap op, linksaf, voorbij het depot…).

ven! Wie een gezonde brede belangstelling heeft voor Haarlem en haar historie (en wie van onze vrijwilligers heeft dat nou niet?) is van harte welkom om zich bij Ronald aan te melden. Wel even de klim naar zolder maken! ---------------------------------------------------------------OPENING NIEUWE TENTOONSTELLING

Hofleveranciers in Haarlem sinds 1827

Studieplek

Op 9 mei is in het Historisch Museum een nieuwe tentoonstelling gestart: Haarlemse Hofleveranciers. In haar openingstoespraak merkte Laura van der Wijden op dat de aanleiding voor de expositie de viering van ‘200 jaar koninkrijk’ is.

De nieuw ingerichte bibliotheek is een ideale plek om onderzoek te verrichten en informatie te vergaren over Haarlem en haar geschiedenis. Vrijwilligers, medewerkers en stagiaires van het museum kunnen hier elke maandag terecht. Ook personen die niet met het museum zijn ‘verbonden’, kunnen op afspraak de bibliotheek bezoeken. In principe leent de bibliotheek niets uit, maar een uitzondering is soms mogelijk. Op de Vrijwilligerspagina van de museumwebsite staat een link naar een digitale boekenlijst met een overzicht van alle geregistreerde titels. Een paar keer per jaar wordt de lijst geactualiseerd. De vier bibliothecarissen verrichten hun monnikenwerk met passie, plezier en vooral humor. Een bezoek aan de bibliotheek is dan ook leuk en meer dan de moeite waard.

Bij de voorbereiding van de tentoonstelling bleek al snel dat het thema ‘Hofleveranciers’ voor ons museum meer aanknopingspunten biedt dan aanvankelijk gedacht. Omdat naast de vroegere, ook de huidige hofleveranciers in de expositie aandacht krijgen, zochten we contact met actuele Haarlemse hofleveranciers. Zij reageerden enthousiast en zagen dat wij samen elkaars positie en naamsbekendheid kunnen versterken en de promotie van Haarlem kunnen bevorderen. Het bedrijf Van Oosten Interieurs, heeft niet alleen zijn wapenschilden aan het museum geschonken, maar ook de even enorme als bijzondere kassa, die na afloop van de tentoonstelling aan de hoogste bieder verkocht mag worden. De opbrengst is uiteraard ten bate van het Stadsmuseum.

Assistentie gezocht Ad, Ronald en de twee Peters hebben nog veel werk te verrichten. Een verse helpende hand is dan ook meer dan welkom, benadrukken zij, want ook een boekenwurm heeft niet het eeuwige le-

Haarlem kent vandaag de dag nog meerdere hofleveranciers, zoals onder andere Dantuma, Faber Schoenen, Mathot Medische Speciaalzaken, Jan Monnikendam, Boekhandel H. de Vries, Drogisterij A.J. van der Pigge en Okhuysen. Naast bruiklenen>


van diverse hofleveranciers zijn ook objecten uit onze eigen collectie te zien, zoals van Droste en de Staalwaterbronnen.

De makers van de tentoonstelling, v.l.n.r.: Ingeborg Claessens, Pina Cardia, André Vollbehr en Eleonora Zomer.

Na de betrokken vrijwilligers Ingeborg Claessens, André Vollbehr, Eleonora Zomers en conservator Pina Cardia bedankt te hebben en een subtiele reminder voor wie nog niet voor dD Olifant had gestemd, gaf Laura het woord aan de heer Van der Krogt, secretaris van de Stichting Hofleveranciers, die ook een fantastische bijdrage heeft geleverd aan de realisatie van deze expositie. Niet alleen ‘dure’ winkels De heer Van der Krogt zet uiteen dat de stichting ervoor zorg draagt dat de predicaten correct gevoerd worden, en over het beheer van de wapenborden gaat - waarvan er overigens nog véél grotere bestaan dan in de expositie worden getoond. Hij wil het misverstand de wereld uit hebben dat alleen 'dure’ winkels het predicaat krijgen, want het zijn juist vaak leveranciers van goederen voor algemeen dagelijks gebruik. Vroeger leverden zij daadwerkelijk aan het hof, maar tegenwoordig kunnen bedrijven die minstens 100 jaar bestaan het predicaat ook verwerven als ze aan een pakket criteria voldoen.

-------------------------------

Dat men aan het Hof niet alleen ‘duur’ at, bewijst de eerste Haarlemse hofleverancier uit 1827, haringverkoper Van Broekhuizen, die vanuit zijn winkel in de Grote Houtstraat zijn handelswaar direct bij Prinses Wilhelmina (moeder van Koning Willem I) op tafel bracht. Tot 1987 is er een diversiteit aan wapenschilden geweest, omdat die door elk lid van het vorstenhuis konden worden toegekend. Zo kwamen er bijvoorbeeld schilden van Koningin Emma en Prins

9

Hendrik. Koningin Beatrix herzag dit stelsel. Zij liet een nieuw uniform wapenschild ontwerpen en verplichtte alle leveranciers zich te onderwerpen aan een grondige screening volgens de aan de tijd aangepaste reglementen. De heer Van der Krogt liet weten dat Koning Willem Alexander op dezelfde voet zal voortgaan. Dit houdt onder meer in dat hij ook het recht heeft om een predicaat te weigeren zonder opgaaf van redenen. Oudhollandse traditie Hierna bedankt secretaris Van der Krogt bestuur en vrijwilligers van het museum voor het nog tot minuten voor de opening verrichte goede werk, waar na het tijd is voor de Oudhollandse traditie van het haring happen ter ere van de eerste Haarlemse hofleverancier, met een wijntje dat wordt aangeboden door de huidige Haarlemse hofleverancier Okhuysen. Het inmiddels uitgebarsten noodweer zal voor menigeen een goed excuus zijn geweest om van één of beiden nog een tweede te nemen. Binnen wordt het tenslotte gezellig als het dat buiten niet is. Christine Willemsen Tentoonstelling Haarlemse Hofleveranciers: 10 mei 2014 t/m 3 augustus 2014.

Binnen was het Oudhollands gezellig.

NIEUWSBRIEF HISTORISCH MUSEUM HAARLEM Deze Nieuwsbrief is een uitgave van het Historisch Museum Haarlem, en wordt vier keer per jaar gestuurd aan de Vrienden van het museum, vrijwilligers en andere relaties. REDACTIE Bertil Arends (eindredactie/vormgeving), Chris Dessing, Wouter Goedkoop, Bert de Jong, Christine Willemsen. TIPS & SUGGESTIES: [email protected]


IN GESPREK MET MASCHA TIELEMANS

Een bevlogen dansvrouw Wie op één van de dagen van het afgelopen Museumweekend ons museum bezocht, kon ze zien dansen, die drie vrouwen met lef: Mascha Tielemans en haar twee gezellinnen. Met deze van de dans bevlogen vrouw had ik onlangs een boeiend gesprek.

10

overleg met Pina Cardia, die meteen enthousiast was, maakte Mascha met haar collega’s Lisa Meijer en Melanie Chrissy Bos een programma voor een optreden in de ruimte van onze tentoonstelling Vrouwen met lef. En met veel succes, zoals we tijdens het museumweekend hebben kunnen zien.

Eerste vraag is natuurlijk: hoe is die dansliefde ooit ontstaan? Lachend: ‘Ja,hoe is die ontstaan? Zoals zo vaak, al heel vroeg in m’n Brabantse jeugd.’ Vier of vijf jaar oud was ze toen ze ‘op ballet ging’. Toen Mascha Tielemans een showgroep in haar buurt eens een demonstratie Streetdance gaf, werd ze echt enthousiast, mocht ze auditie doen en werd ze aangenomen. Enige tijd later vertrok ze naar Haarlem, waar ze aan het Nova College de MBO-opleiding Dansdocent volgde, waar, volgens Mascha, feitelijk op HBO-niveau wordt lesgegeven. Vervolgens naar Dansacademie Fontys Hogescholen in Tilburg: terug naar Brabant dus. Maar de liefde voor Haarlem was gevestigd en ze bleef er ook lesgeven. Inmiddels was ze voor een stage in Zimbabwe geweest, voor een dansproject in het kader van de Haarlemse stedenband met Mutare. Daar raakte ze echt bevlogen van de pure dansdrift, die de Zimbabwanen als het ware in het bloed zit. ‘Die lopen daar op straat ook nog te dansen, wat je in Haarlem niet zo gauw zult meemaken,’ zegt ze. Maar in Tilburg kwam toch de twijfel: ‘wat wil ik nou eigenlijk?’ Ze besloot psychologie te gaan studeren. Naast het dansen wilde ze zich ook op een ander vlak ontwikkelen en zich verdiepen in de vraag waarom de mens eigenlijk danst. ‘Omdat je er blij van wordt.’ zegt ze lachend. Het gaf haar ook een bredere basis bij het lesgeven. Ze studeerde af met een dikke tien!

N

a vele jaren lesgeven aan diverse dansscholen kreeg Mascha het idee om zelf iets op te zetten, en zo ontstond vorig jaar haar Dansstudio MAS&CO. Met MAS begint natuurlijk haar eigen naam, maar ‘t staat ook voor ‘meer’ in het Spaans. En CO, dat zijn de dansers, de leerlingen, ieder die meegaat in haar dansfilosofie. Ze geeft les in hiphop en moderne jazz, en danst met haar dansers ook voorstellingen op bijzondere locaties. Na

Optreden in het Historisch Museum Haarlem.

Mascha hoopt met haar studio een begrip te worden in Haarlem en zo een bijdrage te kunnen leveren aan het culturele- en uitgaansleven in onze goede stad, waar ze zich helemaal thuis voelt. We zullen vast en zeker in de toekomst meer horen van MAS&CO! Chris Dessing


11

EEN BIJZONDERE MODESHOW IN ONS MUSEUM

Hoeden passen

Mode met lef

In de pauze- met een glaasje wijn en een knabbeltje- was er voor de aanwezige dames een tafel vol met allerlei soorten hoeden, die opgezet en gepast konden worden; waar natuurlijk dankbaar gebruik van werd gemaakt, passpiegel aanwezig!

Dat hadden we nog niet eerder meegemaakt in het Historisch Museum: een ‘historische’ modeshow! Op zondagmiddag 13 april jl. keken zo’n vijftig enthousiaste dames - en een enkele heer vol bewondering naar fraai geklede modellen uit voorbije tijden, die in een van onze bovenzalen paradeerden in een heuse modeshow over een geïmproviseerde catwalk liepen. Lady-speaker was Joke van Dijk –‘modestyliste van de 20e eeuw’ - die met haar bedrijf Couturage lezingen en shows geeft over de mode van die voorbije eeuw. Na haar studie Textiele Werkvormen was ze geïnteresseerd geraakt in die boeiende modeperiode en kon ze een grote collectie kleding en accessoires uit die tijd overnemen. Naar aanleiding van onze tentoonstelling Vrouwen met lef gaf ze voor ons een interessante uiteenzetting over hoe de vrouwenmode vanaf begin 1900 is geëvolueerd, en is vrijgemaakt van het knellende dwangbuis van vorige eeuwen.

Weg met de wespentaille Liet een jonge koningin Wilhelmina zich nog portretteren met een wespentaille van zo’n 65 cm, in diezelfde periode ging vrouwenactiviste Amelia Bloomer naar de Parijse Wereldtentoonstelling in een broekpak, waarmee ze uiteraard veel opzien baarde. Daarmee was het hek wel van de dam want korte tijd later ontstond de Reformbeweging die de vrouw bevrijdde van het dwangbuis met z’n dichtgesnoerde korsetten, en vrijvallende jurken propageerde. Onder meer Cornélie Huygens was een voorvechtster van die beweging. Zo zagen we aan de hand van vele beelden hoe de mode zich in die eeuw ontwikkelde. Sfeerbepalende vrouwen in die tijd waren Coco Chanel, Josefine Baker, Elsa Shiaparelli, Marlène Dietrich en Greta Garbo. De rokken werden korter, de modellen gewaagder, lange broeken kwamen in de mode en haren werden kort geknipt. In de jaren van de laatste wereldoorlog werden stoffen schaars, we zagen foto’s van Hannie Schaft in de schamele kleding van die tijd. Na die donkere jaren bloeide de mode weer op en gaven Audrey Hepburn, Grace Kelly, en Jacqueline Kennedy de toon aan. En in onze tijd natuurlijk de elegante koningin Máxima die een inspiratiebron is voor veel modieuze vrouwen.

Op de catwalk En daarna begon het modefeest pas goed, want nu werden de stoelen een kwart slag gedraaid en ontstond een catwalk-looppad in de lengte van de zaal. Met commentaar van lady-speaker Joke werden successievelijk diverse modellen geshowd door onze vrijwilligsters. We zagen onder meer een fraai geklede dame met hoed, mantelpak, vossenbont en paraplu uit begin 20e eeuw. Ook onze directeur Laura liep in een lichte twintiger jaren japon, compleet met pothoed en tasje met daarin allerlei accessoires die ieder kon bewonderen. De veertiger jaren passeerden ook de revue en een werkelijk prachtige Grace Kely look-alike oogstte veel bewondering, met tot slot de Jacqueline Kennedy-stijl, compleet met het karakteristieke pill-box hoedje.

Tableau de la troupe Maar de pret was nog niet voorbij, want alle met hoedjes getooide dames konden tot slot nog langs de ladyspeaker paraderen, en kregen te horen wat ze daar zoal op hun hoofd hadden. Daarna werd er natuurlijk nog wel een poosje nagepraat, terwijl de fraaie modellen gezamenlijk op de foto gingen te midden van de vrouwen met lef in onze tentoonstellingszaal. Kortom een hele leuke middag, voor herhaling vatbaar. Met veel dank aan Joke van Dijk en ook aan onze activiteitencommissie die het allemaal weer zo piekfijn had georganiseerd. Chris Dessing


VROUWEN MET LEF

Themastadswandelingen voor kinderen Aansluitend aan de tentoonsteling Vrouwen met lef organiseert het museum twee thema-stadswandelingen voor kinderen van 7-11 jaar. Eén gaat over Kenau en het Beleg van Haarlem, de andere over Hannie Schaft en haar verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 19 april liep Bert de Jong mee met de Hannie Schaftwandeling. Hieronder zijn impressie. De wandelingen zijn gemaakt door Soraya Khushi Pasha en Mandy Kamper (stagiaires van de Reinwardt Academie). Bij de Hannie Schaft-wandelingen hebben zij zich verkleed als Hannie Schaft en Truus Menger, in kleren die verwijzen naar de oorlogstijd. Zij leiden de kinderen langs plekken in de Haarlemse binnenstad die vertellen over de activiteiten van deze verzetsstrijders. De wandeling gaat onder meer langs het Joods herdenkingsmonument in de Nauwe Appelaarsteeg, en het Noord-Hollands Archief, waar een Hannie Schaft-vitrine is ingericht met onder andere het pistool dat Hannie bij haar daad gebruikt heeft. De begeleidsters vertellen hoe Hannie en Truus in het verzet samenwerkten. Dat zij voor een opdracht soms verkleed gingen als jongen en meisje, als stelletje, om zo minder op te vallen (zie de foto). Hun verhaal gaat ook over de vriend van Hannie, Jan Bonekamp, die bij een vuurgevecht gewond raakte, en door men-

12

sen die hem aanvankelijk te hulp schoten, aan de Duitsers werd verraden. Tja, geen leuke verhalen, maar wel heel leerzaam voor de kinderen, die geboeid luisterden. De volgende – en laatste van de drie Hannie Schaft-wandelingen is op 21 juni. Start vanaf de Grote Markt bij entree Archeologisch Museum om 14:00 uur.

In stilte bij het Joods herdenkingsmonument.

Kenau-wandeling Op diverse plekken in de stad zijn stukjes geschiedenis van Kenau te vinden. De daarbij behorende verhalen zijn spannend en ook voor kinderen heel interessant . Het beloven boeiende wandelingen te worden! De eerstkomende themawandeling over Kenau is op zondag 18 mei, en start om 14:00 uur van het Stationsplein bij het beeld van Kenau en Ripperda. Op 14 juni en 5 juli volgen er nog twee, ook om 14:00 uur vanaf het Stationsplein. Ook voor volwassenen organiseert het museum stadswandelingen: over de thema’s Vrouwen met lef en Kees Verwey. Alle wandelingen – zowel voor volwassenen als voor kinderen – worden afgesloten met een bezoek aan de tentoonstelling onder leiding van de gids(en). MEER INFORMATIE De twee kinderwandelingen worden elk drie keer gehouden, en duren ca. 1 tot 1,5 uur. Kosten € 5,- per kind, incl. bezoek aan de tentoonstelling in het Historisch Museum, en een glaasje limonade. Verdere informatie over deze en andere wandelingen bij het museum en op de website www.historischmuseumhaarlem.nl

‘Hannie’ en’ Truus’.

…………………………………… VERMAKELIJKE OPERA OVER ZEVENTIENDE EEUWS HAARLEM

Dronkemansopera Dronkemansopera: een nieuwe kleinschalige muziektheaterproductie die vanaf deze zomer in Haarlem en daarbuiten op erfgoedlocaties in de openlucht wordt uitgevoerd. De opera speelt in de zeventiende eeuwse Haarlemmerhout, een ruig gebied buiten de stadsmuren, waar stedelingen en buitenlui hun vertier zochten in de kroeg Dronkenhuijsgen. Het is een meeslepend spektakel met zangers, trompetten, toetsen, vibrafoon, basgitaar en stevige drums. De muziek is geschreven door Niels van der Weiden, toetsenist en componist bij de rockband Spoon Lifts Moon. Het libretto is van Jan Willem Reitsma, regie door Marius Bruijn, van Theater Kwezel. Première donderdag 12 juni in de Ruïne van Brederode in Santpoort. Informatie over data en boeking: www.kwezel.nl. Crowdfundingactie: http://voordekunst.nl/vdk/project/ view/2090--dronkemansopera.

………………………………………

Nieuwsbrief 2014 GROOT HEILIGLAND 47, 2011 EP HAARLEM TELEFOON: Beste lezer,

Recommend Documents