Nieuwjaarslezing
Mr. J. Oosterbaan Martinius Algemeen directeur Bureau D & O EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
1
Inhoud • • • •
Actualiteit hypotheken Actualiteit Wft pensioenverzekeringen Actualiteit Wet- en regelgeving Level playingfield
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
2
Actualiteit hypotheken
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
3
Zorgen DNB en AFM • Er staat ruim 630 miljard uit • Gemiddelde hypotheekschuld gaat stijgen • Op dit moment 600.000 hypotheken waar waarde woning lager is dan hypotheekschuld • Nieuwe rentevastperiodes leiden tot problemen bij: – Stijgende rentes – Oplopende werkloosheid – Dalende huizenprijzen EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
• Combinatie van factoren doen zich nu gelijktijdig voor
4
Een van de problemen • • • •
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
Uitstaande hypotheken 632 miljard euro Spaargeld 300 miljard euro Financieringsgat woningen 330 miljard Financieringsgat woningen inclusief financiering bedrijven circa 480 miljard • In 2008 1/3e totale hypotheekschuld gesecuritiseerd • Securitisatie markt ingestort. Aanbieders moeten op andere (= duurdere) wijze funden • Hogere lasten leiden tot hogere rente 5
Risico van een negatieve spiraal Rente stijgt
Probleem bij renteverval
EFD Noord 18 januari 2012
Hypotheek crisis
Minder kopers
Prijzen woningen dalen
© Bureau D&O
6
Waarschuwing AFM • Zorg dat je als huiseigenaar reserves opbouwt om negatieve effecten op te vangen – Wees kritisch op leenbedrag – Verminder risico door of vermogen op te bouwen of schuld te verminderen – Let op mogelijkheid van calamiteiten
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
7
Tot 2012 • Voor bepaling maximale hypotheek in kader NHG telde bij tweeverdieners alleen hoogste inkomen mee • In 2011 breed overleg • Idee: beide inkomens volledig meetellen • Uiteindelijk compromis: Inkomen van minstverdienende partner mag voor 1/3 meetellen EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
8
Effect verruiming voor tweeverdieners Voorbeeld :
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
9
AFM (+ DNB)
EFD Noord 18 januari 2012
• Verruiming kredietgrenzen op dit moment onwenselijk • Aanbieders mogen niet meewerken aan overkreditering • Nieuwe norm kan er toe leiden dat consumenten onvoldoende buffers kunnen opbouwen • Ook al valt krediet binnen norm dan nog kan dit in praktijk leiden tot onverantwoorde kredietverlening
© Bureau D&O
10
Reactie aanbieders • In beginsel volgen we oude norm • Werken dus niet mee aan verruiming krediet • Omdat: – Waarschuwing AFM – Eigen commerciële afweging • Funding is groot probleem aan het worden • Risico’s op portefeuille verminderen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
11
Reactie • Kamervragen • AFM is niet de wetgever • Opnieuw belemmering revitalisering woningmarkt • Schande, schande, schande
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
12
Kernvraag Vraag niet aan de verkoper maar aan de adviseur: • Ik heb geen spaargeld • Ik heb geen ander vermogen • Mijn inkomen is € 18.000 en mijn partner heeft een inkomen van € 12.000 • Ik wil een woning kopen • Ik wil geen risico’s lopen EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
Zou u op dit moment in mijn plaats een hypotheek van € 123.000 afsluiten?
13
Verwachting Bureau D & O
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
1. Woningmarkt problematiek kernonderwerp volgende verkiezingen 2. Maximale leencapaciteit zal verder dalen 3. Jongeren vaker eerst zelf sparen 4. Meefinanciering door ouderen zal vaker gaan gebeuren 5. Verstandige adviseurs gaan zich tijdig verdiepen in: Mogelijkheden inbreng in hypotheek o Kapitaal als schenking o Kapitaal tegen rente met schenking rente o Kapitaal als borg Fiscale aandachtspunten Aandachtspunten vanuit Wft 4:23
14
Inhoud • Actualiteit hypotheken • Actualiteit Wft pensioenverzekeringen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
15
Voor de zekerheid ….. • Voor 1 februari 2012 actief melden bij AFM indien u vergunning Wft pensioenverzekeringen wilt hebben – U meldt zich niet – U meldt zich wel
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
16
U meldt zich niet • Na 1 februari 2012 niet langer bevoegd om te bemiddelen bij nieuw af te sluiten tweedepijler pensioenproducten inclusief DGA • Aanbieder mag niet langer accepteren • Binnen drie maanden na 1 februari 2012 bestaande posten die in verleden zijn afgesloten overdragen: EFD Noord 18 januari 2012
– Aan aanbieder? – Aan adviseur die wel vergunning gaat aanvragen?
© Bureau D&O
17
PPI • Vergunning is ook vereist voor bemiddeling voor Premie Pensioen Instelling – – – – –
Focus op opbouw vermogen NN, Delta Lloyd, Goudse, Generali, Robeco Geen garanties Geen biometrische risico’s Wel pensioenregelingen aanbieden mits biometrische risico’s door andere partijen (aanbieder) gedragen worden – Verwachting: Sterke concurrentie op kosten EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
18
U meldt zich wel • Voor 1 februari 2012 melden bij AFM • Voor 1 juli bewijs inschrijving + betaling opleiding, EVC of examen • Mits Wft leven + basis tot 1 januari 2014 gerechtigd om te adviseren en te bemiddelen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
19
Ontwijkgedrag
EFD Noord 18 januari 2012
• ‘We’ kopen een syllabus en gaan tot 1 januari 2014 studeren • ‘We’ schrijven ons in voor een opleiding met een extreem lage prijs. Tegen 1 januari 2014 besluiten we toch maar geen examen te doen • ‘We’ betalen maar spreken af dat wanneer we na een keer niet meer komen we restitutie krijgen • Doel: Met kleine investering rechten tot 1 januari 2014 veiligstellen
© Bureau D&O
20
Reactie AFM • Dit is niet de bedoeling • Formeel kunnen we dit niet verbieden • Maar via een omweg wel afstraffen: – Op 1 juli bekend wie waar is ingeschreven – Onzin inschrijvingen zijn snel uit te filteren – Aankondiging bij die kantoren te gaan kijken hoe ze nu adviseren op gebied van tweedepijler pensioen overeenkomsten EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
21
4:23 Wft
EFD Noord 18 januari 2012
• Op dit moment zijn de wettelijke advieseisen 4:23 Wft van toepassing op advisering tweedepijler adviezen • Nieuwe vergunning geen enkele invloed op inhoud eisen adviestraject • Die eisen gelden dus nu al! • Bureau D & O voert audits uit • Nog nooit een pensioendossier gezien waar niets op aan te merken valt
© Bureau D&O
22
Ontwijkgedrag Onverstandig • Past niet bij professioneel kantoor • Extra civielrechtelijke risico’s • Onverstandig om AFM via ontwijkgedrag uit te dagen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
23
Huidig systeem (tot 50 fte) • Feitelijk leidinggevende: deskundigheid blijkt uit behaald diploma • Medewerker met klantcontact: moet deskundig zijn maar hoeft niet te blijken uit diploma • Overige medewerkers: buiten reikwijdte Wft
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
24
Nieuw systeem • Voornemens minister – Hoger kennisniveau voor alle diploma’s – Meer aandacht voor toetsen vaardigheid – Onderscheid medewerkers die informeren en adviseren – Medewerkers die adviseren moeten diploma hebben – Einde aan begrip feitelijk leidinggevende
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
25
Nieuwe deskundigheidseisen Voorstel CDFD
26
Verwachting Bureau D & O • Bestaande diploma’s waar mogelijk omruilen voor nieuwe vergunning • Aanvullende eisen via PE traject • Probleem zal zitten in medewerkers die nu nog geen diploma’s hebben • Algemene lijn voor toekomst: Hogere eisen aan kennis en vaardigheid voor complexe producten EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
– Behoefte advies wordt groter – Aanbod advies wordt kleiner – Adequaat niveau prijs advies 27
Inhoud • Contouren nieuw vergunningstelsel • Toekomstig deskundigheidsgebouw • Resultaten onderzoek Bureau D & O
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
28
Belangstelling voor vergunning Heeft u het voornemen om in januari 2012 de Wft vergunning pensioenverzekeringen aan te vragen? Ja Nee
70 % 30 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
29
Overnemen posten collega Heeft u interesse om eventueel pensioenverzekeringen over te nemen van collega’s die geen vergunning gaan aanvragen? Ja 70 % Nee 30 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
30
Overnemen posten collega Welk van onderstaande situaties is van toepassing bij eventuele overname?
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
Situatie
Percentage
Ik ben bereid voor deze posten een vergoeding te betalen
10,7 %
Ik ben bereid deze posten over te nemen zonder enige vergoeding te betalen
57,1 %
Ik ben bereid deze posten over te nemen mits oude intermediair mij hiervoor een vergoeding betaald
32,1 %
31
Overnemen posten collega Bent u bereid het eventuele op deze posten rustende terugboekingsrisico over te nemen? Ja Nee
10,7 % 89,3 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
32
Overnemen posten collega Indien u van een collega één of meer bestaande pensioenverzekeringen overneemt, gaat u dan per post controleren of de bestaande verzekering nog aansluit bij de actuele situatie van de klant? Ja Nee Weet nog niet
78,6 % 10,7 % 10,7 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
33
Overnemen posten collega Hoeveel tijd denkt u gemiddeld per post voor deze controle nodig te hebben?
Gemiddeld: 8,5 uur
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
34
Overnemen posten collega Bij wie brengt u deze kosten in rekening?
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
Situatie
Percentage
Bij collega van wie post is overgenomen
27,3 %
Bij betrokken verzekeraar
4,5 %
Bij de klant
31,8 %
Bij niemand. Ons kantoor neemt deze kosten voor zijn rekening
36,4 %
Anders
9,1 %
35
Respondenten die geen vergunning gaan aanvragen Wat gaat u met deze posten doen? Situatie
Percentage
Overdragen aan betreffende verzekeraar
29,4 %
Overdragen aan collega die 64,7 % wel een vergunning aanvraagt Anders
5,9 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
36
Respondenten die geen vergunning gaan aanvragen Bent u van plan eerst aan uw klant toestemming te vragen om de post aan een collega over te dragen? Ja Nee
72,7 % 27,3 %
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
37
Zorgplicht nadat het product is afgesloten • Vanuit de Wft • Vanuit het civielrecht
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
38
Nazorg vanuit Wft • Op dit moment zeer beperkt: verplichting tot informeren klant over wezenlijke wijzigingen in product of in wet- en regelgeving die voor klant essentieel waren bij aanschaf product • AFM heeft bij minister gevraagd nieuw ‘kapstokartikel’ in Wft via open norm: ‘U dient te handelen in het belang van de klant’
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
39
Nazorg vanuit civielrecht Mogelijkheden: 1. Klant en adviseur maken geen afspraken 2. Klant en adviseur maken wel afspraken
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
40
Geen afspraken De rechter zal gedrag adviseur toetsen aan hetgeen een redelijk bekwaam en redelijk handelend adviseur in gelijke situatie zou hebben gedaan:
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
41
Nazorg • Doet product wat klant ervan mocht verwachten? • Afwijkingen van verwachtingen direct signaleren zodat klant tijd heeft om bij te stellen • Tijdig informeren over komende beslismomenten • Uitleg en begeleiding bij mutaties EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
42
Intermediairswijziging • Geeft adviseur A een onjuist advies dan is A aansprakelijk voor de uit het onjuiste advies opgetreden schade • Vindt wijziging van intermediair plaats dan twee situaties denkbaar: – B herkent gemaakte fout – B herkent gemaakte fout niet
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
43
B herkent door A gemaakte fout • • • •
Informeren klant Wijzen op consequenties Aanbieden om te corrigeren Voor deze werkzaamheden mag hij kosten in rekening brengen • Mag en zal klant adviseren alle kosten op A te verhalen • A hiervoor aansprakelijk EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
44
B herkent door A gemaakte fout niet
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
• Intermediairwijziging wordt uitgevoerd • Na enige jaren worden gevolgen fout zichtbaar • B zal verweten worden deze fout als nieuwe adviseur niet te hebben ontdekt • B zal voor volle schade aansprakelijk zijn • B zal zelf moeten proberen deel van schade op A te verhalen • Zal niet eenvoudig zijn > bewijs dat A niet nadien zelf fout zou hebben ontdekt voordat er schade optreedt 45
Algemene aandachtspunten 1. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
46
Beroepsaansprakelijkheidsverzekering • • • •
Ga geen oneigenlijke constructies aan Alleen dekking waarvoor vergunning bestaat Let op uitlooprisico Bij keuzen anders dan stoppen overleg tijdig met ba-verzekeraar en laat afspraken en toezeggingen bevestigen!
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
47
Algemene aandachtspunten 1. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering 2. Medewerkers
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
48
Medewerkers
EFD Noord 18 januari 2012
• U adviseert de werkgever • Wft pensioenverzekeringen geldt voor adviezen aan werkgever • Tot nader order mag u werknemers blijven adviseren met uw Wft-levenvergunning • Maar let op: Vanuit uw civielrechtelijke aansprakelijkheid volstrekt helder maken in welke hoedanigheid u handelt: als belangenbehartiger van werkgever of van werknemer
© Bureau D&O
49
Inhoud • Actualiteit hypotheken • Actualiteit Wft pensioenverzekeringen • Actualiteit Wet- en regelgeving
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
50
Nieuwe regels met ingang van 1 januari 2012 1. Directe beloning onder inducement
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
51
Directe beloning en inducement • Gekoppeld aan artikel 149a BGFO – – – – –
Complexe producten Hypothecaire kredieten Schadeverzekeringen Betalingsbeschermers Uitvaartverzekeringen
• Criterium is ‘kennelijk onredelijk’
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
52
Kennelijk onredelijk toetsen aan:
EFD Noord 18 januari 2012
1. Is gefactureerde bedrag onredelijk gezien aantal bestede uren? 2. Is aantal bestede uren onredelijk gezien complexheid adviesaanvraag? 3. Is reikwijdte advies onredelijk gelet op problematiek? 4. Is gehanteerd uurtarief onredelijk gelet op deskundigheid adviseur? 5. Is gehanteerd tarief onredelijk gelet op wat er in de markt gebruikelijk is?
© Bureau D&O
53
Nieuwe regels met ingang van 1 januari 2012 1. Directe beloning onder inducement 2. Bonusverbod schadeverzekeringen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
54
Bonusverbod schadeverzekeringen • • • •
Elke volume of omzetvergoeding Hoe ook genaamd Direct of indirect Wel toegestaan over contracten afgesloten voor 1 januari 2012 • Uitsluitend postgerelateerde beloning • Wat wel mag is een omzetgerelateerde premie EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
55
Nieuwe regels met ingang van 1 januari 2012 1. Directe beloning onder inducement 2. Bonusverbod schadeverzekeringen 3. Passieve transparantie provisie schadeverzekeringen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
56
Passieve transparantie schadeverzekeringen • Ingaande 1 januari 2012 • Informatieplicht aan klanten die informeren naar hoogte provisie • Op begrijpelijke wijze in nominale bedragen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
57
Wat staat ons nog te wachten • 9 februari commissie Financiën: – Uitvaartverzekeringen wel of niet onder verbod provisie? • Adviesbelang lagere inkomens geldt ook voor andere financiële producten – Grens tussen klein en groot zakelijk i.v.m. verbod provisie AOV • Mindere noodzaak groot zakelijke markt te beschermen geldt ook voor 2e pijler pensioen EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
58
Niet ter discussie (?) Verbod op provisie complexe producten met ingang van 1 januari 2013 Feiten:
EFD Noord 18 januari 2012
• • • • • •
Consumenten willen het niet Consumentenbond is stil Geen collectieve campagne Fiscale behandeling directe beloning niet op orde Aanbieders en financieel dienstverleners in crisis Geen gelijke concurrentievoorwaarden in beeld
© Bureau D&O
59
Gelijke concurrentievoorwaarden
• • • •
Hypotheek: 250.000 Rente 4,5 % Kosten advies en bemiddeling € 2.500 Kosten in max 3 termijnen te betalen
• • • •
Hypotheek 250.000 Rente 4,5 % Kosten advies en bemiddeling € 2.500 Zitten in rente en mag in 30 jaar worden gefinancieerd
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
60
De minister 1. Directe aanbieders moeten kosten van advies en distributie wel tonen 2. Maar doet nog geen uitspraak of: 1. Kosten onderdeel mogen zijn van prijs product 2. Aanbieder aan kruisbestuiving mag doen
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
61
Adfiz • Hele verbod op provisie is op drijfzand gebouwd – Volledige transparantie van advies en distributiekosten – Gelijke fiscale behandeling – Ook direct door klant af te rekenen net als bij intermediair
EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
62
Nieuwjaarslezing
Mr. J. Oosterbaan Martinius Algemeen directeur Bureau D & O EFD Noord 18 januari 2012 © Bureau D&O
63