Nieuwe technologie bij pomptherapie, wat biedt het ons meer?
Agaath Zeinstra & Jolanda Hensbergen Diabetesverpleegkundigen
Ontwikkelingen in diabeteshulpmiddelen Insulinepomp met sensor Insulinepomptherapie BG Meters
Glucose Sensor
Urine teststrips Urine proeven
Insuline injecties Kunstmatige betacel
1776
1900
1922
1977 1978
2000
2006
Huidige ontwikkelingen • Disposable pomp • Integratie glucose meters en pomp • Integratie sensor en pomp
3
Voordelen insulinepomp • • • • •
Nauwkeurige afgifte over 24 uur/ elke 3 minuten Flexibel in te stellen/ verschillende basaal-instellingen Minder vaak spuiten/ naald vervangen 1 keer per 2 a 3 dgn Lagere insuline behoefte Kwaliteit van leven lijkt te verbeteren
Wanneer insulinepomptherapie • Ondanks optimale zelfregulatie, grote fluctuaties in de bloedglucosewaardes • Frequente en ernstige hypoglycemieen • Zwangerschap of zwangerschapswens
Voorwaarden insulinepomptherapie • • • • •
Motivatie Meerdere malen zelfcontrole per dag In staat zijn pomp te bedienen Ervaring met 4 keer daags insulinetherapie Kennis van zelfregulatie
Wat is zelfregulatie • Inpassen van diabetes in dagelijks leven door het regelen van uw bloedglucosewaardes • De insuline dosis, de hoeveelheid koolhydraten in de voeding en de mate van inspanning op elkaar afstemmen.
“Zelf” reguleren hoe doe je dat
Hoe staat mijn basaalstand Hoeveel geef ik aan bolusinsuline
Basaalstand • Hoeveelheid basale insuline/ 24 uur • Afgifte elke 3 min van ultra kort werkende insuline • In te stellen per uur • Reductie stand / Verhogen
Hoeveel bolus • Wat is mijn insuline-koolhydraatratio • Wat is mijn actuele bloedglucosewaarde • Wat is mijn insulinegevoeligheid/ correctiefactor • Wanneer heb ik mijn laatste bolus toegediend
De Boluswizardcalculator
• Gegevens invoeren in systeem • Insuline-koolhydraatratio • Correctiefactor • Streefwaarde • Hoeveelheid actieve insuline
Toedienen van de bolus – Bloedglucosewaarde – Koolhydraten – Wizard geeft advies – U beslist
Type bolus • Normale bolus • Square wave = Vertraagde bolus • Dual wave bolus = Gecombineerde bolus
– – – – – – – –
Sport Ziekte Stress Werk Vakantie Uit eten Reizen Alcohol
Balast/ Verlichting
Glucosesensor
Glucosesensor met insulinepomp
Het zichtbaar maken van je glucose level
Uitslagen en resultaten
Uitslagen en resultaten
Sensor als hypo-alarm? Bode et.al 2004
22
Met sensor minder en minder erge hypo’s • •
Onderzoek onder 71 volwassen diabetes type 1 patiënten Twee groepen: – –
Alarm groep: periode 1 alarm uit, periode 2 alarm aan Controle groep: beide periodes alarm uit.
Duur van de hypo-tijd: (minuten per gebeurtenis) 80
20
Gemiddelde afname van de duur van hypo’s
63.8
60 40
27.8 minuten
69.6
64.4
33.6
Alarm aan
Alarm uit
0 Controle groep
Alarm groep
(p=0.004)
Maar… wel meer hyperglykemieën in periode 2 van de alarm groep
Bode B., et al. Diabetes Technology and Therapeutics 2004 Apr;6(2):105-13
Periode 1 Periode 2
Wat vinden de gebruikers ervan? Onderzoek onder kinderen en jong volwassenen Achteraf naar ervaringen gevraagd Vragenlijsten gebruikt met positieve en negatieve ervaringen – op een schaal van 0 – 3 Onderzoek in Duitsland
Holder M et al.: Kontinuierliche Glukosemessung mit sensor – praktische klinische Erfahrungen bei Kindern und Jugendlichen mit Typ-1-Diabetes. 42. Jahrestagung der DDG, Hamburg 2007, P381, in Diabetologie & Stoffwechsel 2007; 2: S130
Resultaten: Instemming met positieve aspecten Ik zou de sensor opnieuw willen dragen Goede waarden zijn gemakkelijker te bereiken Verhoogt het zekerheidsgevoel rond diabetes Beschermt tegen hypo‘s Maakt dagelijkse behandeling gemakkelijker De sensor helpt tijdens de dag De sensor helpt tijdens de nacht Hoge waarden worden op tijd opgemerkt
0 Holder M et al.: DDG 2007
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Resultaten: Instemming met negatieve aspecten Gebruik van de sensor is belastend Continue meting maakt onrustig Het ingeven van BG-waarden voor kalibratie is storend Je bent je er voortdurend van bewust dat je diabetes hebt Alarmen zijn storend Dagelijks dragen is storend Het bijhouden van gebeurtenissen is inspannend 0 Holder M et al.: DDG 2007
0,5
1
1,5
2
2,5
3
Resultaten: % patiënten dat instemt met de volgende stellingen 100
73
80
% Patienten
66 60 60
40
20 7 0
CGM helpt mij in het algemeen
Hoge glucosewaarden worden tijdig opgemerkt
Holder M et al.: DDG 2007
Beschermt tegen Diabetesbehandeling hypo‘s wordt zwaarder
Wie komen er voor in aanmerking? • kinderen met diabetes type 1 • volwassenen met slecht ingesteld diabetes type 1: ondanks standaard controle blijvend hoog HbA1c (>8% of > 64 mmol/mol) • zwangeren vrouwen met bestaande diabetes (type 1 en 2)
Aan welke criteria moeten patiënten voldoen? 1.
Intensieve insulinebehandeling, in principe pomptherapie, minimaal gedurende een periode van 6 maanden, en bij voorkeur in combinatie met wizard gebruik gedurende 3 maanden. Eventueel, onder voorwaarden, intensief schema.
2.
Zelf bloedglucoses meten, minimaal 5 dagcurves per week, voor en na de maaltijd en voor de nacht.
3.
Sensor kunnen verdragen en mee om kunnen gaan
4.
Voldoende educatie (te beoordelen door diabetesteam)
5.
Voldoende motivatie, blijkend uit het nakomen van gemaakte afspraken door de patiënt voorafgaand aan en gedurende gebruik van RT-CGM.
6.
Voldoende kennis van en zich houden aan dieetadviezen. Voorafgaand aan de aanvraag van RT-CGM vindt in ieder geval een consult bij de diëtist plaats. Zo nodig wordt aanvullende educatie gegeven, w.o. rekenen met koolhydraten.
7.
Psychosociale situatie levert geen beperkingen op naar inzicht van het diabetesteam
Procedure Diabetescentrum VUmc •
Wens geuit door patiënt of voorstel van diabeteszorgverlener
•
Voorbespreking diabetesteam – Voldoet de patiënt aan de voorwaarden?
•
Uitleg aan patiënt – Periode van drie maanden – Doel van de patiëntformuleren – Uitleg procedure – Vragenlijsten in laten vullen: oa welbevinden, diabetes gerelateerde stress – Streefwaarden bespreken: bij welke waarden alarmsignaal? – Groepsvoorlichting mbv firma. Uitleg technische procedure, apparaat, begeleiding, contactmomenten en inzet van patiënt
•
Procedure: – Gedurende twee weken 3-5 dagen voedingsdagboek bijhouden + noteren waarneer er waarschuwingen zijn opgetreden – Telefonisch contact: begeleiding, eventueel aanpassen streefwaarden – Na twee weken eerste dagboeken opsturen en sensor digitaal uitlezen Deze procedure wordt gedurende 3 maanden herhaaldelijk doorlopen – –
•
Na 1½ maand: tussentijdse evaluatie Afsluitend, na 3 maanden: vragenlijsten invullen, eindevaluatie
Afronding: – Evaluatie in diabetesteam bespreken – Eventueel continueren van de sensor
Hoe doen we het in het VUmc? •Sinds november 2010 verzekerde zorg •Februari 2011 regionale bijeenkomst VUmc: hoe gaan we dit aanpakken? •Inrichting logistiek: wie zorgt voor materialen, organsiatie groepsvoorlichtingen, afstemming arts – dietist, …. •Start juni 2011: 5 groepen met in totaal 17 patiënten waarvan 5 zwangere vrouwen 31
Overzicht van de eerste uitkomsten 10 8 6 mannen=4 vrouwen=12
4 2 0 pomp
wizard
hypo's
minder meten
tevreden
Voldoet het aan de verwachtingen? Gestelde doelen
Aantal
Behaald?
Goed verloop van de zwangerschap
1
Nog zwanger maar vooralsnog tevreden
Meer rust in waarden (minder schommelingen)
3
Ja, door snelle waarschuwing Ja, helpt m’n angst voor hypo’s verminderen Ja, veel rustiger beeld. Meer inzicht.
Minder controleren
1
Ja
Minder hoge waarden
2
Nee: teveel foutmeldingen Nee.
Minder hypo’s en hypers
6
Wgs ziekte niet beoordeelbaar Enigszins Ja, beide Minder hypo’s maar meer hypers
Ernstige hypo’s voorkomen
2
Ja Nee, te late alarmen
Minder angst/stress
1
Ja, meer grip
Minder hypo’s
1
Ja. Geen ernstige hypo meer gehad, veel meer rust
En daarnaast • Meer grip • Meer inzicht • Vertrouwen in het verloop • Leven weer durven leven • Inzichtelijk maken wat er daadwerkelijk gebeurt, ook aan de omgeving
