Jaargang 21 • nr. 4 • oktober - november - december 2011
Wat brengt het nieuwe jaar? Het programma voor 2012
2,5 miljoen euro subsidie voor Hoedhaar Lokeren Actieplan Erfgoedcel Waasland
België-Belgique P.B. - PP 91O0 Sint-Niklaas Driekoningen 3/5022 Driemaandelijks tijdschrift, P206173 V.U.: Rik Daelman, voorzitter Interwaas, p.a. Lamstraat 113, 9100 Sint-Niklaas
Een tijdschrift van
Edito - Evenwicht Er werd wat afgebouwd in 2011. De site Metalunion in Sint-Niklaas werd afgewerkt en de verkoop van de bedrijfskavels ging van start. In Verrebroek is het einde van de werken van de laatste fase van het bedrijventerrein Aven Ackers in zicht. Bij de huisvestingsprojecten werden de infrastructuurwerken voltooid in Den Beenaert in Sint-Niklaas, en in de projecten Watermolenwijk II in Sint-Niklaas en Dorpsstraat Stekene wordt volop gewerkt. Op meerdere plaatsen in Beveren, Lokeren en Sint-Niklaas gebeurde voorbereidend terreinwerk, zoals archeologisch onderzoek. Uit wat gevonden werd, bleek het Waasland ook al lang geleden een plek te zijn waar het goed toeven is. Voor het komende jaar staan nog meer investeringen op stapel. Op de volgende pagina geven wij u enkele headlines uit het jaarprogramma 2012. De mogelijke aankopen en investeringen zorgen voor een negatieve kasbegroting over 2012 van (bij uitvoering van al wat beschreven is) 13 miljoen euro. Maar onze investeringen zijn klein bier in vergelijking met wat in de economische pool van het Waasland, de Waaslandhaven, te gebeuren staat. In de voorbije weken werd de eerste spadesteek gegeven voor de bouw van de tweede zeesluis tot de Waaslandhaven op het einde van het Deurganckdok. Kort daarvoor bereikten de boorkoppen van de Liefkenshoekspoortunnel de rechteroever. En ook de plannen voor de ontsluiting van de Waaslandhaven aan landzijde krijgen vorm. Ten slotte was er recent ook de plenaire vergadering over het gewestelijk ruimtelijke uitvoeringsplan (GRUP) voor de haven (LO en RO): de start van de procedure van een GRUP dat de verdere ontwikkelingsmogelijkheden in het noordelijke deel van de Waaslandhaven, de Saefthingezone bepaalt. Het blijft uitkijken en mee sturen hoe die Waaslandhaven zich verder ontwikkelt en hoe het indertijd moeizaam verworven evenwicht van de wet Chabert gegarandeerd kan blijven. Er is toen hard gestreden om de annexatie bij Antwerpen te vermijden en om ervoor te zorgen dat de Wase gemeenten naast de lasten die een haven meebrengt, ook in de baten van deze ontwikkelingen zouden delen. Het thema is en blijft actueel, gisteren, vandaag en in 2012. Ook volgend jaar staat er dus heel wat op stapel. Maar dit alles niet zonder u namens de hele ploeg een prettig eindejaar en een goed, gezond en evenwichtig 2012 te wensen.
ir. Bart Casier - directeur
Activiteitenprogramma en begroting 2012 Het activiteitenprogramma en de bijhorende begroting 2012 werden goedgekeurd door de Buitengewone Algemene Vergadering van 30 november 2011. Het strategisch plan als leidraad In samenwerking met CIBE (centrum voor overheidscommunicatie) werd in 2007 een strategisch plan uitgewerkt voor de periode 2007 – 2012. Dit strategisch plan is het toetsingskader voor de jaarlijkse actieplannen en het daaraan gekoppelde budget. In het strategisch plan zijn acties en actiefiches uitgewerkt per werkdomein. Deze actiefiches zijn de basis voor een overzicht van onze activiteiten. Voor 2012 staan daarnaast twee andere belangrijke acties op het programma: • Evaluatie van het bestaande strategisch plan: welke acties en werkdomeinen opgenomen in het strategisch plan zijn in onze werking de afgelopen jaren onvoldoende aan bod gekomen? • Opmaak van een nieuw strategisch plan voor de periode 2013 – 2018. Alle acties opsommen leidt te ver; het hele programma is terug te vinden op de website. Wij lichten er enkele uit: Actie 2: Strategie: Onderzoek naar Wase economische positie en strategie • Verdere studie en overleg m.b.t. het Bijzonder Economisch Knooppunt; • Realiseren van voldoende ‘ijzeren voorraad’ in de regio; • Optimaal benutten van de mogelijkheden om (de ontwikkeling van) bedrijventerreinen in openbare handen te houden. Actie 3: Bedrijventerreinen: Uitvoeringsgerichte projecten Naast de zorg voor bestaande en het bedrijventerreinmanagement op de nieuwe terreinen, zijn de voornaamste nieuwe ontwikkelingen: • Sint-Niklaas: Heidebaan Noord, Botermelkstraat – Heimolenstraat en Westakkers, waar de mogelijkheden van herbestemming onderzocht worden en de aankoop overwogen wordt; • Beveren Verrebroek: Aven Ackers fase 3: afwerken van de infrastructuurwerken en verkoop van de bedrijfskavels. Actie 4: Sociale economie • Vervolgtraject regionaal steunpunt (helpdesk) voor duurzame overheidsopdrachten: onderzoek lokale diensteneconomie en onderzoek coöperatief ondernemen; • Invulling geven aan de go- between rol tussen lokale overheden en sociale economie enerzijds, en tussen de sociale economiebedrijven onderling anderzijds;
Actie 5: Bedrijventerreinen en wonen: Strategisch grondbeleid Onderzoek naar mogelijke strategische grondaankopen en samenwerking rond strategisch grondbeleid. Westakkers (bedrijventerreinen) en Sint-Amelberga (school en klooster in Temse) staan hoog op de agenda. Actie 6: Opmaak Wase visie en behartigen van de Wase belangen • Opvolgen van de ontwikkelingen van de Waaslandhaven en bewaken van de Wase belangen; • Doorwerking van de resultaten van het overleg en studiewerk over de Waaslandhaven; • Opmaken van een overeenkomst met de Maatschappij Linkerscheldeoever over het Logistiek Park Waasland. Actie 8: Uitvoeren woonprojecten Te veel om op te sommen: zie www.interwaas.be Actie 10: Planologisch ontwerpen Ruimtelijke Uitvoeringsplannen (RUP’s) voor Sint-Niklaas, Sint-Gillis-Waas, Beveren en Waasmunster. Actie 11: Overleg en onderzoek • Studie Mobiliteit over de weg in het Waasland: verdere verankering van de resultaten en verder werken aan een draagvlak met het oog op de uitvoering; • Studie Naar een verbeterde zachte mobiliteit in het Waasland. Deze studie wordt eind 2011 afgewerkt. Vanaf 2012 wordt het noodzakelijke studiewerk opgestart om de prioritaire acties die uit de studie naar voor komen, uit te voeren; • Afwerken van een schoolroutekaart voor de Wase schoolgaande jeugd. Actie 15: Wegmarkeringen en rioolkolken De dienstverlening van de dienst Rioolkolkenreiniging en Wegmarkeringen (R&W) wordt uitgebreid met de rioolkolkenreiniging voor de stad Sint-Niklaas. Actie 21: Plattelandsontwikkeling • Serreontwikkeling Beveren; • Bezoekerscentrum De Oude Statie in De Klinge (Sint-GillisWaas). De begroting De begroting is een kasbegroting (inkomsten en uitgaven 2012). De uitgaven worden geraamd op 38.133.000 euro; de ontvangsten op 24.842.500 euro. Het saldo is derhalve negatief en bedraagt – 13.290.500 euro. Het negatieve saldo betekent dat – als er beslist wordt om alle in het programma opgenomen elementen uit te voeren, en afhankelijk van de timing – er een tekort kan ontstaan aan liquide middelen. Interwaas zal dan moeten lenen.
Infowaas
•
jaargang 21 nr.4
2|3
Geplande actie in 2012 In 2012 blijft de Erfgoedcel Waasland de Wase erfgoedgemeenschap ondersteunen, zowel inhoudelijk als financieel. In het actieplan van het cultureel-erfgoedconvenant Land van Waas worden daarbij ook de vrijwilligers niet uit het oog verloren. Verder staan er een aantal grote projecten op stapel, onder andere het Mercatorjaar 2012, het polderproject en de educatieve pakketten rond de Staats-Spaanse linies.
Studie-uitstap naar Ieper: thema WO I De Erfgoedcel Waasland trok op zaterdag 15 oktober met een veertigtal erfgoedzorgers op studiereis naar Ieper. In de voormiddag kreeg de groep een rondleiding in het In Flanders Fields Museum, dat de deuren sluit tot de zomer van 2012. Na de middag bezochten de deelnemers een aantal oorlogsmonumenten en -kerkhoven in de omgeving. De moeite waard, want de begeesterde gids kon zelfs de meest notoire Wereldoorlog I-kenner nieuwe informatie bijbrengen.
Waas erfgoedloket De Wase erfgoedgemeenschap en de Erfgoedcel Waasland dragen al jaren zorg voor het erfgoed in het Waasland. Ze willen het bewaren voor de toekomstige generaties. Daarom blijft de erfgoedcel ondersteuning bieden door bijvoorbeeld vorming aan te bieden (vergadertechnieken, een eigen website maken), in te staan voor intensieve contacten met het netwerk van erfgoedzorgers en degelijke communicatie te voorzien. Professionals en vrijwilligers kunnen bij de Erfgoedcel Waasland terecht met hun vragen over o.a. inventarisatie, digitalisering, publiekswerking, subsidiemogelijkheden en educatie. Ook actieve inhoudelijke begeleiding van projecten is mogelijk.
Financiële ondersteuning Naast inhoudelijke ondersteuning van de erfgoedzorgers is er ook een uitgebreid financieel ondersteuningsbeleid. Jaarlijks wordt 44 500 euro aan subsidies en toelagen verdeeld. Om projectsubsidies toe te kennen wordt op basis van het projectsubsidiereglement 15 000 euro begroot. Subsidies voor projecten kunnen rechtstreeks aangevraagd worden bij de erfgoedcel. Daarnaast voorziet de erfgoedconvenant een budget voor de ondersteuning van publicaties, zowel periodieke als eenmalige. Verder
Brainstorm Erfgoeddag 2012 Op 7 oktober brainstormden een vijftiental Wase erfgoedzorgers over Erfgoeddag 2012. Nadat Roel Daenen van Faro een inhoudelijke introductie gegeven had over het thema ‘Helden’, namen de aanwezigen enthousiast deel aan de brainstorm die in 2 delen opgesplitst was. Enerzijds werd er nagedacht over het thema ‘Helden’, anderzijds over hoe je als erfgoedorganisatie actief voor gezinnen kan werken. Daardoor werd de Erfgoeddag-brainstorm onverwachts ook nog eens een geslaagde educatie-brainstorm.
zijn er enkele toelagen. Zo ontvangt het Stedelijk Museum Lokeren voor zijn erkenning door Vlaanderen als lokaal museum 12 500 euro. Dertien erfgoedverenigingen krijgen subsidies voor hun periodieke publicaties.
Vrijwilligersmanagement Het (Wase) erfgoedveld telt heel wat enthousiaste erfgoedzorgers die werken op vrijwillige basis. De Erfgoedcel Waasland stimuleert het Waas vrijwilligersoverleg, zowel formeel door expertise uit te wisselen en samenwerking te stimuleren (d.m.v. studiedagen en brainstormsessies rond vooraf bepaalde onderwerpen), als informeel door bijeenkomsten te koppelen aan aangename zaken als recepties, uitstapjes en vormingen. In 2012 zal er specifiek gewerkt worden rond het werven van vrijwilligers.
Waas Reuzenoverleg Een dertigtal reuzenliefhebbers kwamen op 25 oktober opnieuw samen in Sint-Gillis-Waas voor het vierde Groot Waas Reuzenoverleg. Patrick Laisnez, organisator van de Zapparade in Sint-Gillis-Waas, gaf een lezing over sponsoring en subsidiëring. Ode De Zutter van de Erfgoedcel Waasland lichtte daarna het subsidiereglement van de erfgoedcel toe, waarop trouwens ook reuzenverenigingen een beroep kunnen doen. Ten slotte gaf Béa Quintelier, de vrouw van reuzenmaker Jo Bocklandt, een gesmaakte presentatie over het maken van kledij voor de reuzen. Tijdens de afsluitende receptie kregen de aanwezigen ruim de kans om onderlinge ervaringen uit te wisselen.
Projecten De Erfgoedcel Waasland en haar partners werken volgend jaar opnieuw samen aan verschillende projecten. 2012 wordt het Mercatorjaar. Met een waaier aan activiteiten zal de geboorte van de cartograaf herdacht worden. Van 25 tot 28 april vindt een internationaal congres plaats dat zich toespitst op de historische cartografie van de 16de eeuw in het algemeen en op het leven en werken van Mercator in het bijzonder. Op die manier krijgt de regio meer internationale uitstraling en wordt Mercator als thema meer onder de aandacht gebracht van de academische wereld. De centrale insteek voor het aankomende polderproject zijn de aankomende wijzigingen in het polderlandschap en – bestuur en het historische polderlandschap en polderleven. Het project kadert in de bredere context van het leven op en rond de Wase waters en geeft een prominente plaats aan de cartografie van het Wase land. In 2012 wordt uiteraard naarstig verder gewerkt aan de voorbereidingen van de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog. Het volledige actieplan 2012 kan u lezen op www.erfgoedcelwaasland.be, thema erfgoedbeleid.
Winnaars essaywedstrijd Wase Identiteit!? bekroond Vorig najaar lanceerde de Erfgoedcel Waasland de essaywedstrijd Wase Identiteit!?. Daarin werd de vraag gesteld of er sprake kan zijn van een soort regionale, Wase identiteit, en wat die dan zou kunnen inhouden. In het voorjaar werden al de vier winnaars van de wedstrijd bekendgemaakt. Ze moesten echter nog wat geduld oefenen voordat ze hun prijzen in ontvangst konden nemen, omdat ook de publicatie van hun teksten daartoe behoorde. Op zaterdag 26 november was het uiteindelijk zover. Toen werd in een feestelijke zitting in het stadhuis van Sint-Niklaas het nieuwste deel van de Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas (Deel 114) voorgesteld, met daarin de vier gebundelde essays. Na een voorwoord door schepen Lieve Van Daele en de voorstelling van de Annalen door redacteur Alain Debbaut, gaf jurylid Leen Huet in een erg geapprecieerde lezing haar bespiegelingen rond de ‘Wase’ identiteit. Interwaasvoorzitter Rik Daelman mocht ten slotte de honneurs waarnemen en de winnaars hun prijzen en publicatie overhandigen. Paul De Schepper uit Lokeren kreeg de hoofdprijs van 1000 euro voor zijn essay Bestaat de Waaslander nog?. De tweede prijs (500 euro) ging naar Filip Reyniers uit Sint-Niklaas voor Wastine tussen twee steden; de derde prijs (300 Euro) naar Thomas Vanoutrive uit Lokeren Het Waasland: drie wegen, een intercommunale of een kaart?. Ten slotte reikte Bibliowaas een e-reader uit aan Wouter Vloebergh uit Sint-Niklaas voor zijn tekst Als de Wazenaren niet bestonden, moesten ze worden uitgevonden.
Oproep De Potige Polders In 2012 organiseren de Erfgoedcel Waasland en haar partners het project De Potige Polders. Hierin wordt de geschiedenis van het leven op de Wase polders, meersen en wateringen in beeld gebracht, met onder meer digitale tentoonstellingen op de Erfgoedbank Waasland (www. waaserfgoed.be), de uitgave van een polderboek en de organisatie van poldervertellingen. Omdat veel schatten gewoon in dozen en lades opgeborgen liggen, doet de erfgoedcel meteen ook een grote publieksoproep voor poldererfgoed. Heb je oude documenten, prentkaarten of foto’s liggen van het leven rond de polders, het werken op de dijken, verdwenen ambachten of landschappen van weleer? Dan kunnen die misschien wel een plaats krijgen op de Erfgoedbank Waasland. Meer informatie vind je op www.erfgoedcelwaasland.be, klik door op publieksoproep Potige Polders.
Infowaas
•
jaargang 21 nr.4
4|5
Kort nieuws Meer uitgebreid nieuws vindt u op www.interwaas.be Lancering campagne en website Mercator2012 Op 5 maart 2012 zal het 500 jaar geleden zijn dat de cartograaf Gerard Mercator geboren werd. Daarom wordt 2012 uitgeroepen tot Mercatorjaar. Omdat Mercator afkomstig is uit het Waasland, zullen talloze evenementen in de regio zijn geboorte en werk eren en herdenken. In november werden alvast de campagne en website van het Mercatorjaar gelanceerd. Gouverneur André Denys, burgemeester Christel Geerts en schepen Erik Blommaert stelden het programma voor tijdens de officiële opening in het stadhuis van SintNiklaas. De website geeft een volledig overzicht van de verschillende activiteiten. Zo zullen in Sint-Niklaas en in zijn geboorteplaats Rupelmonde de bestaande bezienswaardigheden extra onder de aandacht gebracht worden, maar ook heel wat nieuwe evenementen rond de cartograaf en zijn werk staan op stapel. Het feestjaar Mercator2012 belooft in ieder geval voor elk wat wils. www.mercator2012.eu
Onderzoek Wase Lokale Diensteneconomie Vorig jaar startte Interwaas met de Helpdesk Duurzame Overheidsaankopen. Snel werd het accent gelegd op het sociale luik van het begrip duurzaamheid. De sociale werkplaatsen en de beschutte werkplaats kwamen ruim aan bod, maar er zijn meer spelers in het landschap van de sociale economie, ook in het Waasland. In de beginfase van het project rees al de vraag hoe het eigenlijk staat met de lokale diensteneconomie in de regio. Toen de dienst Maatschappelijke Integratie eind mei een oproep lanceerde voor nieuwe projecten, greep Interwaas de kans om een onderzoeksproject in te dienen. Deze zomer werd het voorstel goedgekeurd. Eind oktober ging het project van start.
Wat is de bedoeling? Interwaas wil de lokale diensteneconomie in kaart brengen om zo de blinde vlekken op te kunnen sporen en de samenwerkingsmogelijkheden met de andere sociale economiebedrijven van het Waasland na te gaan. In de komende maanden zal Interwaas het onderzoek uitvoeren. Half 2012 zal dit een rapport over de toestand van de Wase diensteneconomie opleveren. www.interwaas.be/werkdomeinen/sociale-economie
2,5 miljoen euro voor stadsvernieuwingsproject Hoedhaar In oktober besliste de Vlaamse regering om het stadsvernieuwingsproject Hoedhaar in Lokeren 2,5 miljoen euro projectsubsidie toe te kennen in het kader van Thuis in de Stad. De jury was zeer lovend over het project dat omschreven wordt als kwalitatieve en strategische stadsvernieuwing, waarbij een verlaten en verontreinigd fabrieksterrein omgevormd wordt tot een divers woonproject in een open parkzone. De sterke punten van het project zijn volgens de jury de herwaardering van de sociale hoogbouwwoningen in samenhang met de bouw van nieuwe woningen met een palet aan woontypes, maar evenzeer de aandacht voor duurzaamheid bij de parkaanleg en woningbouw. Ook het uitgewerkte participatietraject en de mogelijkheid om collectieve bouwgroepen te maken voor de ontwikkeling van de budgetkavels krijgen lof van de jury. De toekenning van het subsidiebedrag betekent opnieuw een belangrijke stap in de ontwikkeling van het project. De subsidie kan de realisatie van het stadsvernieuwingsproject een stevige duw in de rug geven en ervoor zorgen dat alle partners die betrokken zijn bij de publiek-private samenwerking hun engagementen kunnen verstevigen op basis van een gezond financieel evenwicht. Er zal op korte termijn werk gemaakt worden van de bouwaanvraag zodat de werken kunnen starten in 2012. Op 2 oktober bezocht Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege het project tijdens Open Bedrijvendag, dat dit jaar in het teken stond van Materialen in beweging. Ook 700 andere bezoekers kwamen kijken hoe het terrein van de voormalige haarsnijderij gesaneerd wordt. Behalve de sanering kwamen de archeologische opgravingen, de geschiedenis van de vellennijverheid en het toekomstige woonproject aan bod. Een grote maquette stelde het masterplan van architect Stéphane Beel voor. De klemtoon ligt op wonen voor elk budget en een nieuw buurtpark. www.interwaas.be/projecten/huisvesting/lokeren-hoedhaar
Voorleesweek 2011
Succesvolle Buitenbeentjes
Voor de jaarlijkse Voorleesweek in november engageerde BiblioWaas het professionele theatergenootschap Kip Van Troje om de voorleesactiviteiten, die de bibliotheken aan de basisscholen in hun werkingsgebied aanbieden, te ondersteunen. Kip kakelde in de bibliotheken een voorleesronde van 17 speeldagen bijeen voor een dolenthousiast publiek van kleuters en lagereschoolkinderen.
De lezingenreeks Buitenbeentjes liep van oktober tot november in de Wase bibliotheken. Ongeveer 600 bezoekers luisterden naar één van de negen sprekers, die elk een eigen invulling gaven aan het thema ‘Levenskunst’.
Infowaas
•
jaargang 21 nr.4
6|7
In 2011 …
... werd de Europese Groepering voor Territoriale Samenwerking ‘Linieland van Waas en Hulst’ opgericht, een grensoverschrijdend samenwerkingsverband tussen de Wase en Nederlandse grensgemeenten en de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland.
... waren de goedkope energieleningen opnieuw een succes.
... werd het ontwerp van het stadsvernieuwingsproject Hoedhaar in Lokeren voorgesteld.
... gingen de infrastructuurwerken van start op het bedrijventerrein Aven Ackers.
... maakte de Erfgoedcel Waasland de winnaars bekend van de essaywedstrijd Wase Identiteit!?
... startte in Sint-Niklaas de verkoop van het woonproject Den Beenaert en het bedrijventerrein Metalunion.
... stelden jongeren met illustrator Jangojim hun droombib samen.
Interwaas is het samenwerkingsverband voor streekontwikkeling van de Wase steden en gemeenten Beveren, Kruibeke, Lokeren, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Stekene, Temse en Waasmunster.
Intergemeentelijk Samenwerkingsverband van het Land van Waas Lamstraat 113 Tel. + 32 (0)3/780 52 00
[email protected] www.erfgoedcelwaasland.be
• • • •
9100-Sint-Niklaas Fax. + 32 (0)3/780 52 09 www.interwaas.be www.waaserfgoed.be
Vormgeving en realisatie: Graffito
