Nieuwe technologie biedt meer vrijheid, zelfredzaamheid en veiligheid De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
Ga voor meer informatie naar vodafone.nl/zorg of bel met één van de Vodafone zorgspecialisten op: 010-2642020
Het gebruik van mobiele communicatie in de zorg neemt hand over hand toe, evenals het aantal mogelijke toepassingen. Niet alleen betekent dit dat de zorgverlener beter en efficiënter kan worden, maar ook krijgt de patiënt een nieuwe rol. De ‘connected patient’ zal meer dan vroeger een regierol naar zich toetrekken in zijn zorgproces, daarbij ondersteund door technologische ontwikkelingen op het gebied van ICT. In deze whitepaper leest u meer achtergrondinformatie over deze ontwikkeling. Na een korte schets van de actuele uitdagingen geven we een overzicht van de veranderende rol van de zorgverlener en de ondersteunende functie van de ontwikkelaars van technologische oplossingen. Ook schetsen we de mogelijkheden van mHealth en M2M-technologie voor een betere zorg en een grotere zelfstandigheid van de connected patient. Tot slot bieden we een blik op de toekomst en een visie op de rol die Vodafone daarbij kan spelen. De zorg in Nederland en in andere westerse landen verandert in een hoog tempo. De vergrijzing neemt toe, en de zorgvraag dus ook, terwijl de budgetten onder druk staan. Tegelijkertijd zijn patiënten mondiger en beter geïnformeerd dan vroeger, en stellen ze hogere eisen aan hun medische behandeling. Bovendien is de zorg in de greep van veranderende wetgeving, specialisatie en flexibilisering, met alle dikwijls ingrijpende gevolgen van dien. Tot slot nemen de technische mogelijkheden voor een betere zorgverlening toe, soms echter tegen hoge kosten. Een complexe situatie dus, die vraagt om een nieuwe aanpak. Van deze nieuwe aanpak is eHealth een integraal onderdeel. eHealth is een breed begrip, waarvan vele definities bestaan. De kern is echter dat eHealth betere en goedkopere zorg mogelijk maakt door het elektronisch uitwisselen van gegevens en het communiceren via elektronische verbindingen, waarbij een face-to-face contact met de zorgverlener niet in alle situaties nodig is. ‘Telemedicine’, ‘zorg op afstand’, ‘elektronisch patiëntendossier (EPD)’, ‘patiëntportalen’ en ‘mHealth’ zijn maar enkele van de vele begrippen die met eHealth verband houden.
Elektronisch verbonden zijn is een voorwaarde Een nieuw concept in dit kader is dat van de ‘connected patient’. Hiermee worden de zorgconsumenten aangeduid die van eHealth gebruikmaken, en daar op allerlei manieren baat bij vinden. In een zorgwereld waarin patiënten en cliënten steeds vaker thuis verblijven – niet alleen omdat op die kosten van de zorg wordt gedrukt, maar ook omdat het vaak de wens is van de zorgconsumenten zelf – is elektronisch verbonden zijn een voorwaarde. Alleen dan immers kan goede, efficiënte zorg worden verleend. Een patiënt die ‘connected’ is, is in staat de regie te nemen over zijn eigen zorgproces, met gunstige gevolgen voor zijn welzijn en gezondheid.
Met een veilig gevoel naar huis De opkomst van eHealth betekent de introductie van steeds weer nieuwe apparaten. Niet alleen neemt het gebruik van tablets en smartphones toe, maar ook worden voortdurend nieuwe wearables ontwikkeld. Vaak zijn dit armbandjes met een bijbehorende app, die data verzamelt en doorgeeft aan zorgverleners. Het gaat hierbij om gegevens over vitale functies als hartslag, bloeddruk, lichaamstemperatuur en ademhaling, die indien gewenst rechtstreeks kunnen worden opgenomen in het EPD. Dit betekent dat de patiënt na een opname sneller en met een veilig gevoel naar huis kan, en dat tijdrovende bezoeken aan de arts minder vaak nodig zijn. Bovendien geven wearables data door in serie in plaats van eenmalig, zoals in de spreekkamer het geval is. Hierdoor kan de ontwikkeling van de gezondheid beter worden gevolgd en kan eerder worden ingegrepen als dat nodig mocht zijn.
2
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
Zorgverleners zijn van cruciaal belang Bij het bevorderen van eHealth en het ondersteunen en begeleiden van de connected patient spelen zorgverleners een centrale rol. Zonder hun inbreng en actieve steun is een goed functionerende eHealth niet mogelijk. Aanvankelijk bestond er bij veel zorgverleners een zekere weerstand, die deels was terug te voeren tot onbekendheid met het elektronisch uitwisselen van informatie, maar die ook het gevolg was van het feit dat de eerste systemen op de markt niet altijd even gebruiksvriendelijk waren. Inmiddels is die trend echter gekeerd, en steeds meer zorgverleners maken zich sterk voor eHealthinitiatieven in hun werkveld. De voordelen worden dan ook steeds duidelijker zichtbaar. Niet alleen zijn dankzij eHealth tal van data inzichtelijk die voor de zorgverlening van grote waarde zijn, maar ook is de behandelaar in staat om beter dan ooit geïnformeerd te zijn over de fluctuaties in de gezondheidstoestand van de patiënt. Dit laatste vooral ook doordat het contact niet beperkt blijft tot de bezoeken aan de spreekkamer, die soms met grote tussenpozen plaatsvinden.
Gelijkwaardige relatie zorgverlener en patiënt Tegelijkertijd heeft eHealth betrekking op alle onderdelen van het werk van de zorgverlener. Preventie, medicatie, behandeling, revalidatie en nazorg – al deze aspecten van het werk kunnen door de toepassing van eHealth eenvoudiger en efficiënter worden georganiseerd. Een belangrijke functie is daarnaast een betere communicatie. Deze communicatie vindt plaats op verschillende niveaus, niet alleen tussen zorgverleners onderling, maar vooral ook tussen zorgverlener en cliënt. Op deze manier levert eHealth een bijdrage aan een gelijkwaardige relatie tussen zorgverlener en de connected patient. Dit alles is echter niet mogelijk zonder de ontwikkelaars van technologische oplossingen. Voor alle eHealth-functies geldt immers dat systemen moeten worden gebouwd en verbindingen moeten worden gelegd die veilig, functioneel en gebruiksvriendelijk zijn. Uiteraard vindt de ontwikkeling van deze producten en diensten plaats in nauw overleg met de betrokken zorgverleners. Elke instelling en elke situatie is immers weer anders. Hoewel generieke oplossingen soms mogelijk zijn, blijkt in de praktijk vaak dat maatwerk noodzakelijk is om een echt goed werkende functionaliteit te ontwikkelen. Pas dan ontstaan er iets waar de zorg werkelijk baat bij heeft.
Minder no-shows dankzij de Hospitality App Een voorbeeld van een goed werkende innovatie op het gebied van eHealth, op basis van een nauwe samenwerking tussen zorgverleners en ontwikkelaars, is de Hospitality App. Deze veelgebruikte app maakt het mogelijk dat oudere patiënten niet alleen op eenvoudige wijze hun afspraken met hun behandelend arts kunnen bijhouden, maar ook dat er een taxi klaarstaat op het moment dat ze naar het spreekuur gaan. Bovendien regelt de app dat ze in het ziekenhuis worden opgevangen en begeleid door een medisch student, de hospitality host. De ontwikkeling van de Hospitality App, die heeft geleid tot een aanzienlijke vermindering van het aantal no-shows, was een initiatief van AMC-chirurg Marlies Schijven. De technische ontwikkeling was mogelijk dankzij Mobiles for Good, een initiatief van Vodafone voor innovatieve producten die een betere zorg mogelijk maken. Behalve de Hospitality App stond Mobiles for Good onder meer aan de basis van een game voor traumaverwerking, een applicatie die de baby- en moedersterfte in India terugdringt en aan toepassingen om de huid te beschermen tegen ultraviolette straling. Voor meer informatie: www.mobilesforgood.nl
Werken op locatie dankzij mHealth Een relatief nieuwe toepassing van eHealth is de zogeheten mHealth: de elektronische zorgcommunicatie via mobiele apparaten, zoals smartphones en tablets. Niet alleen in de zorgsector worden de mogelijkheden van mHealth hoog ingeschat, maar ook in de politiek. Zo voorziet minister Schippers van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) volgens een brief aan de Tweede Kamer dat de inzet van nieuwe technologie meer vrijheid, zelfredzaamheid en veiligheid
3
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
betekent voor de patiënt en een oplossing kan zijn voor het naderende personeelstekort en de stijgende kosten in de zorg. In een recent actieplan van het ministerie van VWS worden in dat kader enkele duidelijke doelstellingen geformuleerd. Zo moet binnen 5 jaar 80 procent van de chronisch zieken direct toegang hebben tot medische gegevens, kunnen bepaalde categorieën patiënten zelfstandig metingen uitvoeren, en kan iedereen die thuis zorg en ondersteuning ontvangt 24 uur per dag over beeldschermzorg beschikken. Dit alles past in het snel veranderende landschap van de gezondheidszorg. Waar patiënten in het verleden vooral naar de zorginstelling kwamen voor overleg en behandeling, is de trend nu juist omgekeerd. De connected patient blijft vaker thuis, en de zorgverlener zoekt hem daar op. Dan is het echter wel van groot belang dat medische gegevens beschikbaar zijn voor de zorgverlener, en dat nieuwe informatie over de patiënt op eenvoudige wijze kan worden gedeeld, bijvoorbeeld in een EPD. Ook is het van belang dat zorgverleners op locatie administratieve gegevens kunnen raadplegen en invoeren. Denk daarbij aan zaken als de agenda, het rooster en het behandelplan.
Stijgende productiviteit De mobiele oplossingen van mHealth besparen zorgverleners op deze manier veel tijd die anders aan reizen en dubbele administratieve handelingen zou worden besteed. Bovendien kunnen ze meer tijd besteden aan hun eigenlijke vak, het werken met mensen en het bieden van goede zorg. In de praktijk blijkt dat hierdoor het werkplezier van de zorgprofessionals toeneemt, evenals de efficiency van hun werk. Managers van zorginstellingen rapporteren bij adequaat doorgevoerde toepassingen van mHealth stijgingen van de productiviteit van tussen de 10 en 15 procent. Consultancybureau Deloitte voorziet wereldwijd een besparing van meer dan 300 miljard dollar voor de komende tien jaar. Daarnaast maakt mobiele technologie zorg op afstand mogelijk, waarbij het contact met de zorgverlener langs digitale weg verloopt. Onderzoek naar dergelijke projecten maakt duidelijk dat zowel cliënten als professionals deze zorg op afstand waarderen, dikwijls zelfs meer dan traditionele manieren van zorgverlening. Niet alleen krijgen op die manier de regierol en de zelfredzaamheid van de patiënt een positieve impuls, ook neemt het gevoel van veiligheid van de zorgconsument toe. Dankzij de elektronische verbinding bestaat immers de mogelijkheid om 24 uur per dag contact op te nemen, mocht zich bijvoorbeeld een noodsituatie voordoen. Ook blijkt dat het digitale contact niet minder wordt beoordeeld dan het persoonlijke contact; de tevredenheidscijfers over persoonlijk contact of contact via een beeldscherm zijn ongeveer gelijk.
Privacy en veiligheid dankzij EMM Juist in de zorgsector zijn thema’s als privacy en de veiligheid van gegevens van groot belang bij elektronische uitwisseling van gegevens. Maar hoe zorgt u ervoor dat dit ook in uw zorginstelling op een verantwoorde wijze gebeurt? Enterprise Mobility Management (EMM) biedt hiervoor een oplossing. EMM heeft betrekking op alle medewerkers, processen en technologie die een rol spelen in het beheer van mobiele apparaten, draadloze netwerken en aanverwante diensten. Het inrichten van een goed functionerend EMM-systeem omvat onder meer het selecteren van applicaties die nodig zijn voor een goede zorg. Ook dient het content management (het beheer van de medische gegevens) goed te zijn geregeld. Tot slot is het device management een punt van aandacht, wat betekent dat de mobiele toestellen op de juiste wijze geschikt worden gemaakt voor gebruik. Vodafone kan in samenwerking met uw ICT-afdeling de inrichting van EMM verzorgen en diverse ondersteunende diensten leveren, waaronder een helpdesk. Voor de invoering van EMM is een stappenplan ontwikkeld. Meer informatie vindt u in deze whitepaper.
4
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
De voordelen van M2M-technologie Niet altijd zijn zorgverleners direct betrokken bij de digitale uitwisseling van medische gegevens. Machine-to-machine-technologie, kortweg M2M, verbindt machines of apparaten met elkaar op afstand. Hiermee wordt informatieoverdracht mogelijk zonder menselijke tussenkomst, via een mobiel netwerk. Net als andere vormen van eHealth kunnen ook M2M-toepassingen bijdragen aan lagere kosten van de zorg, het vergroten van de efficiency en het verbeten van de dienstverlening. Wereldwijd groeit het aantal M2M-aansluitingen in een hoog tempo en naar verwachting zal deze groei de komende jaren zich verder doorzetten; in totaal van 368 miljoen verbindingen eind 2014 tot 2,1 miljard in 2022. Driekwart van die verbindingen zal gebruikmaken van een 3G- of een nog sneller netwerk. In de gezondheidszorg neemt het aantal M2M-verbindingen met 33 procent per jaar in een hoog tempo toe. Deze cijfers hangen samen met enkele actuele ontwikkelingen. De eerste is de groei van het aantal ouderen – naar verwachting is meer dan 40 procent van de Nederlandse bevolking over vijftien jaar ouder dan 65. De tweede ontwikkeling betreft de toename van het aantal patiënten met een chronische ziekte. Deze patiënten zijn nu al verantwoordelijk voor 70 procent van de totale zorguitgaven, terwijl dat cijfer de komende jaren vermoedelijk nog verder zal stijgen.
Verzamelen grote hoeveelheden data M2M maakt niet alleen een betere zorg mogelijk, met een grotere rol voor de connected patient, maar ook worden op deze manier grote hoeveelheden gegevens verzameld die kunnen worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek naar het voorkómen en genezen van ziekten. Daarnaast speelt deze informatie een rol in het ontwikkelen van gepersonaliseerde medicatie, waardoor individuele patiënten precies op het juiste moment de meest effectieve dosering krijgen voorgeschreven. Aan M2M zijn uiteraard, net als aan andere vormen van mobiele communicatie in de zorg, kosten verbonden. De benodigde investeringen zullen alleen worden gedaan als netwerken en ICT-systemen voldoende bedrijfszeker zijn en in staat zijn om de groeiende workload aan te kunnen.
Meer vrijheid dankzij lichttherapie thuis Digitale verbindingen kunnen een belangrijk onderdeel vormen van medische thuisbehandeling van patiënten. Een voorbeeld is lichttherapie bij ziekten als psoriasis, vitiligo en eczeem. Deze behandeling vindt vaak plaats in een ziekenhuis of polikliniek, maar kan ook thuis plaatsvinden in een speciaal geplaatste lichtcabine. De behandeling blijkt aanzienlijk te verbeteren met een elektronische M2Mverbinding tussen de cabine thuis en de dermatoloog in het ziekenhuis. Alle relevante gegevens over de belichtingstijden worden via een netwerk verzonden en vervolgens gemonitord en opgeslagen. Hierdoor krijgt de dermatoloog een zeer nauwkeurig beeld van de relatie tussen belichtingstijden en herstel. Voor patiënten levert deze thuisbehandeling bovendien een grotere vrijheid en een aanzienlijke tijdsbesparing op, hetgeen voor 80 procent van de Nederlandse dermatologen een belangrijke reden is om thuisbelichting te overwegen. Voor de dermatoloog zijn de voordelen gelegen in een hogere kwaliteit van zorgverlening, met vooralsnog als nadeel dat de arts de tijd die hij kwijt is met het monitoren van de lichttherapie niet in rekening kan brengen. Procesafspraken in de gehele zorgketen moeten aan dergelijke belemmeringen op termijn een einde maken.
5
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
Op weg naar de toekomst Al met al is elektronische communicatie in de gezondheidszorg van steeds groter belang. Zozeer zelfs, dat de term ‘eHealth’ naar verwachting langzaam maar zeker zal verdwijnen uit het spraakgebruik naarmate digitale communicatie-uitwisseling een steeds vanzelfsprekender onderdeel wordt van de zorg. Ook nu al staat eHealth zelden op zichzelf. Blended zorg, een mix van reguliere zorg en eHealth toepassingen, levert vaak de beste resultaten op. De connected patient speelt in dit veranderende landschap een cruciale rol. Uiteindelijk draait het in de zorg om zijn gezondheid, en naarmate het aantal mogelijkheden groeit om langs elektronische weg deze gezondheid te verbeteren, zal het gebruik van mobiele technologie toenemen. Onderzoek in de Verenigde Staten wijst nu al uit dat twee op de drie zorgconsumenten graag gebruik wil maken van tele-health, mobiele devices en wearables voor het monitoren van de fysieke conditie. In Europa gaan de ontwikkelingen vermoedelijk dezelfde kant op. Voor telecombedrijven als Vodafone ligt hier een belangrijke taak. Als leveranciers van de benodigde technologie zijn zij bij uitstek in staat een brugfunctie te vervullen tussen zorgverlener en patiënt. Van beide partijen moet duidelijk zijn wat hun wensen zijn, en hoe deze wensen kunnen worden vertaald in technische oplossingen. De toenemende flexibiliteit in de zorg en de toenemende specialisatie tussen zorginstellingen onderling zijn hierbij de belangrijkste uitdagingen. Vodafone neemt graag deze taak van bruggenbouwer op zich. Het op een veilige en betrouwbare manier mogelijk maken van effectieve communicatie in de zorg is ons doel, en we doen dat in samenwerking met alle partijen: leveranciers van hardware, zorginstellingen, zorgverleners en uiteraard de patiënt. Het ontzorgen van ICT-afdelingen, het realiseren van communicatieplatforms, het koppelen van locaties en het verzorgen van alle denkbare oplossingen op het gebied van elektronische informatie-uitwisseling, dat is waar wij goed in zijn. Uw vragen op dit gebied beantwoorden wij graag. U kunt ons bereiken op 0800-0500 (optie 2).
Reumamedicatie op de juiste temperatuur Een interessant voorbeeld van M2M in de zorgsector betreft een nieuwe applicatie voor reumamedicatie. In dit project werkt Vodafone samen met AntTail, een bedrijf dat hardware en applicaties ontwikkelt voor de monitoring van de logistieke keten van medicijnen, zoals biologicals. Dit zijn medicijnen die geheel of gedeeltelijk zijn samengesteld uit eiwitten en daarom gekoeld bewaard worden. De nieuwe applicatie maakt het mogelijk te controleren of de reumamedicatie op de juiste temperatuur wordt bewaard, tussen de 2 en 8 graden Celsius. Ook kan worden nagegaan of en wanneer de patiënt de verpakking open opent en dus zijn medicatie inneemt. De kwaliteit van de behandeling en de therapietrouw nemen dankzij de applicatie met grote sprongen toe. Daarnaast is het doel om medicijnen die ongebruikt retour komen en nog van goede kwaliteit zijn, opnieuw te gebruiken. Deze medicijnen worden nu vernietigd. Het gaat daarbij om vele miljoenen euro’s. Vodafone levert in de samenwerking met AntTail de draadloze technologie, infrastructuur en expertise. ‘De samenwerking verloopt heel goed’, aldus Mark Roemers van AntTail. ‘Bij een traject als dit weet je één ding zeker: alles gaat anders dan gepland. Dan is het fijn als je met een partner werkt die flexibel schakelt en zoekt naar slimme oplossingen. Vodafone is zo’n partner.’
6
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
Samenvatting Actuele ontwikkelingen als vergrijzing, mondige patiënten, wetgeving, specialisatie en flexibilisering veranderen de Nederlandse zorgsector in een hoog tempo. De toepassing van eHealth kan een oplossing betekenen voor een aantal van de bijbehorende uitdagingen. Een begrip dat in dat kader steeds vaker de kop op steekt, is dat van de ‘connected patient’. Hiermee worden zorgconsumenten aangeduid die van eHealth gebruikmaken. Een patiënt die ‘connected’ is, is in staat de regie te nemen over zijn eigen zorgproces. De inbreng van zorgverleners bij eHealth is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Dit hangt onder meer samen met het feit dat op deze manier tal van relevante data worden ontsloten die de zorg aanmerkelijk verbeteren. Dit geldt voor zowel preventie als medicatie, behandeling, revalidatie en nazorg. Een belangrijke functie van eHealth is daarnaast het verzorgen van een betere communicatie, die bijdraagt aan een gelijkwaardige relatie tussen zorgverlener en de connected patient. Specifieke vormen van eHealth, zoals mHealth (het toepassen van mobiele apparaten als smartphone en tablet) en M2M-technologie (het automatisch uitwisselen van gegevens tussen apparaten), betekenen een nog verdere verbetering van de zorg en de regierol van de patiënt. Toepassing van deze mobiele technologie vergroot daarnaast de effectiviteit en productiviteit van zorgverleners. Dit alles is niet mogelijk zonder de leveranciers van technologische oplossingen. Voor een bedrijf als Vodafone ligt hier een belangrijke taak. Als leverancier van de benodigde technologie zijn wij bij uitstek in staat een brugfunctie te vervullen tussen zorgverlener en de connected patiënt. Effectieve communicatie in de zorg is ons doel, in samenwerking met alle partijen: leveranciers van hardware, zorginstellingen, zorgverleners en uiteraard de patiënt. Voor meer informatie: https://www.vodafone.nl/zakelijk/midden-groot-bedrijf/healthcare.shtml
7
|
De ‘connected patient’ als regisseur in de zorg
