Nieuwbouwstal in Roden brengt plezier en vrije tijd

Nr. 3 - september 2012 - jaargang 1 - Voor en door agrariërs, hobbyboeren en buitenlui

Oergraan spelt

terug van weggeweest

Nieuwbouwstal in Roden

brengt plezier en vrije tijd

Koeienboer

wordt koolzaadteler

Alles voor boeren burgers en buitenlui! Prijzen excl. BTW zolang de voorraad strekt geldig t/m 1 mnd. na plaatsing.

Schrikapparaat Private Power NE4000 van

123,55 excl. btw

Nu 111,20

excl. btw

Trampoline beschermrand afdekrand P-32 btw 244cm. van 41,95 excl. zwaar Nu 31,46 excl. btw

Steekring set 6-22mm. 12dlg. Mannesmann van

12,35 excl. btw

Nu 10,50

excl. btw

Drinkbak Suevia kunst.gr. 10P van

41,15 excl. btw

Nu 28,95

excl. btw

Claas Xerion 5000 Bruder van

40,30 excl. btw

Nu 26,20

excl. btw

Doorslijpschijf metaal 125x1.5 van

2,85 excl. btw

Nu 2,42

excl. btw

Klomp Sika 29 stalen neus leder van

62,95 excl. btw

Nu 49,95

excl. btw

John Deere 9560 R dubbellucht Siku van

42,00 excl. btw

Nu 27,30

excl. btw

Zaklamp Mag-Charger compleet van

107,10 excl. btw

Nu 79,95

excl. btw

Havep rally overall katoen blauw 44-66 van

42,95 excl. btw

Nu 29,95

excl. btw

Maaidraad X-Force Titanium 12m 2.7 van

4

4,95 excl. btw

Nu 4,21

excl. btw

Sjorband 5000kg Geel 9 mtr. van

inhoud

13,95 excl. btw

Nu 7,95

excl. btw

webshop www.btndehaas.nl BTN de Haas BV Emdenweg 1 9723 TA Groningen tel. 050 - 541 43 11 open ma - vr 08.00 tot 17.00 uur

• Spelt

Voorwoord

• Op het zicht

Wanneer u dit leest is de verkiezingsuitslag al bekend gemaakt, maar op het moment dat ik dit schrijf is het nog onduidelijk welke koers er de komende jaren gevaren gaat worden.

Oergezond graan op Groningse klei Samenvoeging in Roden

• BTN de Haas

Van bosmaaier tot wasmiddel

• zwart & wit

Zoet - ouderwets - zelfstandig...

8 12

• Zorgboerderij Balloohoeve We maken niets moeilijker dan het is

• Vroeger & nu

LANZ van ‘lokomobile’ tot trekker

• uit de praktijk

Van koeienboer naar koolzaadteler

• Agenda

Activiteiten

• Gadgets

Green Grass Gadgets

• Persberichten

En verspreidingspunten

• Recept van vroeger

21

Haché

• Fotowedstrijd

En verspreidingspunten

• Colofon

Ik vraag me af wat de gevolgen zijn voor de agrarische sector en dan heb ik het niet alleen over het landschapsgebonden gedeelte. Want hoeveel agrarische ondernemers halen tegenwoordig niet een groot deel van hun inkomsten uit een neventak? Neem bijvoorbeeld de familie Paasman waar wij voor deze editie op bezoek waren. Zij runnen met hart en ziel hun zorgboerderij de Balloohoeve. Dat er iets gaat veranderen op het gebied van het Persoonsgebonden Budget is al bekend, maar wat dat precies voor hen gaat betekenen is nog onduidelijk. En wat zijn de gevolgen voor de productvoering van BTN de Haas, waar een noemenswaardig gedeelte van het assortiment wordt ingenomen door duurzame producten zoals van bijvoorbeeld het merk Ecostyle. Naast een interessante reportage over BTN de Haas ook nog een reportage over spelt, en natuurlijk onze vaste items zoals “Op het zicht” en ”Uit de praktijk.” Ik wens u veel plezier met het lezen van deze editie; ik zal mij nu eerst verder gaan bezinnen op de juiste stemkeuze!

In elk nummer Bedrijfsreportages • De nieuwste ontwikkelingen Techniek • Rassen • Dierenartsen • Opleidingen Recepten • Vroeger en nu • Evenementen• Op het zicht

Bianca Wielinga

Foto’s omslag: Remy Vaartjes, Meta Groot Antink

2

Voor en door Agrarisch Noord Nederland

3

Oergezond graan op Groningse klei Spelt is in opkomst. Steeds meer mensen ontdekken dat dit oergraan niet alleen meer maagvulling geeft, maar ook boordevol vitamines en mineralen zit. Ook de warme bakker speelt in op die tendens, maar gek genoeg is het gewas bij de akkerbouwers nauwelijks te vinden. en banket. De betrokken partijen ontdekten met vallen en opstaan hoe het graan het beste bewerkt kon worden. Havenga: ”Bij spelt moet

4

Begin mei zaait hij een grasklavermengsel tussen de groeiende spelt. ”Als we de spelt oogsten, blijft het grasklaver staan. Dat werken we daarna onder de grond, als natuurlijke bemester.” Ook het overgebleven stro wordt verhakseld bij het maaidorsen en geeft weer bemesting . ”Het is te weinig om er pakjes van te laten persen. Maar goed beschouwd zou het prachtig strooisel zijn voor een paardenstal.”

”Veel speltbrood bevat wel 30% of 40% tarwe. Tja, dan blijft er weinig over van alle pluspunten, en ze vragen er wel de hoofdprijs voor. Heel erg jammer vinden we dat, en een gemiste kans voor de consument om het echte fijne van spelt te ontdekken. Een vermelding van de samenstelling van het gebruikte meel is eigenlijk een eerste vereiste.” Paardenvoer Door de afzet van zuivere spelt in biologische winkels en bij chefkoks van toprestaurants, krijgt de spelt toch een steeds breder draagvlak. Ook het certificaat van Waddengoud, het streekproductenmerk van de Nederlandse kust, draagt daaraan bij. In juni werd Havenga daarmee onderscheiden, een week nadat bovendien 250 mensen het bedrijf enthousiast had bekeken tijdens de Open Dag van ‘Lekker naar de boer’.

Alleen heeft spelt wel een nadeel. De graankorrel is verpakt in een stevig dopje. Dat beschermt in de winter en conserveert de voedzame ingrediënten, maar betekent ook dat de teler extra moeite moet doen om uiteindelijk dat dopje (kaf) van het koren te scheiden. Zuivere spelt Havenga had mazzel. Nadat hij in 2002, toen hij al twintig jaar ‘gewoon’ gangbaar boerde, overstapte op biologische teelt, werd hij in 2007 benaderd door Hanny Hiddema. Zij wilde het gezonde graan uit de oertijd terug in de Nederlandse winkel en zette een hele constructie op om het streekproduct terug te brengen en de afzet te garanderen onder de naam Speltproject Pieterburen. Havenga teelt nu het gewas, de molenaar Wassens van de korenmolen Joeswert maalt het meel, bakker Peters uit Leens verwerkt het in brood

Havenga zou graag het areaal met spelt uitbreiden als de afzet dan gegarandeerd is... Omdat de bioboer niet met bestrijdings middelen werkt, moet hij al het graan vier tot vijf keer machinaal wiedeggen en mechanisch schoffelen. Zo houdt hij het onkruid tegen, totdat het gewas groot genoeg is om er geen hinder meer van te ondervinden.

dat dopje er af nadat het graan geoogst is met de combine. Zelfs in de combine lukt dat niet, dus moet de molenaar er een extra behandeling op loslaten.” Ook de bakker is zuinig op zijn recept van de zuivere speltproducten, weet Fenna: ”Een pannenkoekje bakken met speltmeel is net zo

Fenna: ”Heerlijk om te zien dat zoveel mensen smaak en beleving van het product weer waarderen. Onze relaties waren onderling ook alweer druk bezig om ideeën uit te wisselen. Een startend bedrijf in Zijldijk verkoopt nu onze producten ook landelijk, via de webwinkel. En zij verkoopt ook het onbewerkte graan, want dat is hartstikke gezond als paardenvoer.”


Foto’s: Remy Vaartjes, Meta Groot Antink Auteur: Meta Groot Antink

Ale Havenga is een uitzondering. Bij hem en zijn vrouw Fenna in Kloosterburen staat zo’n twee tot drie hectare van de eeuwenoude graansoort te wuiven in de wind. Havenga zaait het in oktober, zodat de korrel meteen bij de eerste lentezon kan gaan groeien. De aren lijken op tarwe, maar van dichtbij heeft de aar een paarse streep aan de zijkant en aan het eind van de zomer kleurt het gewas oranjerood. Spelt is supergezond, vooral de oude soort (Oberulmer Rotkorn) die Havenga inmiddels vijf jaar teelt. ”Deze soort is niet doorveredeld. Alle mineralen en vitaminen zitten er nog in de oorspronkelijke, hoge concentratie in.”

gemakkelijk als met gewoon tarwemeel. Maar het gistingsproces bij brood is andere koek.” Dat bakken wordt een stuk gemakke lijker en goedkoper, als bakkers gewone tarwe toevoegen aan het speltmeel. Een doorn in het oog van het speltproject in Pieterburen, dat via bakker Peters borg staat voor 100% zuiver speltbrood dat ook veel besteld wordt door mensen met een tarwe-intolerantie.

Akkerranden Per hectare levert het gewas drie tot vier ton graan op, ongeveer 250 kilo korrel. De rijen spelt staan relatief ver - zo’n twintig centimeter - uit elkaar om het machinaal bewerken zo makkelijk mogelijk te maken, net als bij de andere biologisch geteelde graansoorten. ”Zo waait de frisse zeewind er doorheen. Daarmee voorkom je dat het warm en vochtig wordt en ziektes zich verspreiden.”

weer bij ons terug. En in de akkerranden zitten kwartels. Die hebben er zo’n mooi plekje dat je ze zelden ziet, maar je hoort ze geregeld roepen.” Havenga verdeelt zijn tijd over de baktarwe de aalbessen, bieslook, de mosterd, de spelt en luzerne. Aan de andere kant van de slaperdijk heeft hij nog 25 hectare ‘gewone’ grond, waar aardappelland wordt verhuurd en waar hij gerst en bieten teelt. Ondertussen heeft hij kantoor aan huis, want deels van zijn tijd is Havenga zelfstandig rentmeester. ”Veel van het landwerk laat ik over aan de buurman, die vele werkzaamheden in loonwerk uitvoert. Hij weet net zo goed als ik waar de vogelnesten liggen, want die moeten wel even aan de kant gelegd als we er met een machine doorheen moeten.” Die buurman ‘sponsort’ het speltproject op zijn eigen manier. Steevast komt hij bij Havenga het spelt dorsen als hij eerst naar een graszaad perceel is geweest. Havenga: ”Zo weten we

zeker dat er geen enkele tarwekorrel meer in die machine zit als hij hierheen komt, in verband met die tarwe-intolerantie. Door deze volgorde besparen we zeker een dag aan manuren voor het schoonspuiten van de machine.” De bijzondere gewassen bij Havenga vragen veel aandacht, maar fungeren ook als trekpleister. Nu Fenna, na twintig jaar tuingaleriehoudster bij de Kleine Plantage in Eenrum, is gestopt met dat werk, is er tijd voor het rondleiden van groepen en een klein schalige schilderscursus. ”Toen we begonnen met biologisch boeren, gaf dat al een goed gevoel. Nu komen we in aanraking met steeds meer bijzondere gewassen, oude streek gerechten, heerlijke recepten maar vooral enthousiaste consumenten. Dat stimuleert alleen maar tot meer activiteiten. Rustig aan, dat zit er voor ons voorlopig nog niet in. Maar dat geeft niets, we genieten volop.”

Meer weten? De natuur helpt ook elders op het bedrijf een handje mee. Zo heeft Havenga bloemrijke akkerranden waar insecten op af komen die luis en ongedierte bestrijden. De fruitbomen geven luwte aan de witte aalbes waarvan de bijzondere witte wijn Blanka wordt gemaakt en in overleg met het Waterschap mag het riet in de sloten blijven staan. ”Daardoor hebben we de hoogste populatie rietzangers van het Noorden en is ook de zeldzame Blauwborst


Kijk op www.landgoud.nl voor prachtige foto’s en meer informatie over het bedrijf, de producten en links naar verkoopadressen.

5

Johan en Marleen Wieland-Mulder voegden twee bedrijven samen. De nieuwe stal werd onder regie van AgriPlaza grotendeels prefab gebouwd door Altez Noord en installateur Kroeze.

Aanleiding nieuwbouw: ‘We zouden eigenlijk verhuizen naar het bedrijf van Marleens ouders. Wij kregen ons bedrijf echter niet verkocht, en zij hadden wel een koper. Toen besloten we in Roden te blijven, maar dan moest er wel een nieuwe stal bij.’

Op het zicht Samenvoeging in Roden

6


Foto’s: Meta Groot Antink Auteur: Meta Groot Antink

Specifieke wensen: ‘Met het nieuwe jongvee erbij zitten we eind dit jaar al op ons doel: van 70 naar 100 melkkoeien. Ik wil tijd overhouden voor ons gezin; voor Marleen, Arjan (5) en Annemiek (7).’ Bouwproces: ‘Het beton werd gestort in oktober. In maart konden de koeien erin. Voor ambtenaren begrippen ging de vergunning heel snel. Dat is mede dankzij de buren waarvan niemand bezwaar maakte. En de bouw was grotendeels prefab, dat houdt de snelheid er ook in.’ Doorgemolken: ‘Ja. Wel moest het jongvee van mijn schoonouders halverwege de bouw al naar onze locatie. Die kregen een plekje tussen de bouwvakkers, zodat we in de oude stal konden doormelken.’ Nieuwe situatie: ‘Van 70 naar 100 stuks melkvee. Ik wil mezelf alleen kunnen redden. Hoewel ‘alleen’ natuurlijk relatief is. Ik denk dat er geen boer is die alles alleen doet; in ons geval zijn zowel mijn vader als mijn schoonvader van onschatbare waarde.’

Anders willen doen: ‘In eerste instantie zou àlles anders. Maar duidelijkheid krijgen, zekerheid, dat is veel belangrijker voor het gezin en de bedrijfs voering dan per se het maximale willen bereiken, dat hebben wij wel geleerd.’ Type stal, melkstal, boxen: ‘Traditioneel, met grote stroboxen op zand voor het afkalven met uitloop naar buiten en voorin een apart stierenhok. Zomers hebben we weidegang, maar als het warm is staan ze liever binnen tegenwoordig.’

Duurzaamheid: ‘De stal voldoet niet aan de maatlat omdat de zijmuur dan 2/3e windbreekgaas had moeten hebben en bij ons is de melkstal dicht. Voor ons zit de duurzaamheid in de koeien zelf. Met al dat nieuwe jongvee zakt nu de gemiddelde leeftijd van zes jaar, maar we hopen uiteindelijk dat we ze nog veel ouder kunnen later worden. In de nieuwe stal moet dat zeker haalbaar zijn.’

Boxinrichting, strooisel: ‘Ik heb lang getwijfeld over diepstrooisel, maar uiteindelijk toch gekozen voor de soort mat wingflex van kraaiborg die diepstrooisel moet evenaren. De koeborstels zijn voor extra welzijn.’ Specifieke extra’s? ‘De 2x10 DeLaval Solidex melkstal heeft een beweegbare vloer zodat de werkhoogte flexibel is. Kleine investering maar dan hoef ik nooit meer vijf centimeter te hoog of te laag te werken. Krijg ik ooit last van schouders of knieën, dan kan ik zelfs tijdens het melken nog van houding veranderen.’ Weggelaten en waarom: ‘Over een melkrobot heb ik geen seconde na hoeven denken. Ik ben geen computermens.’


7

BTN de Haas in Groningen: speciaalzaak voor alle agrarische benodigdheden

Van bosmaaier tot wasmiddel Als agrariër heb je tegenwoordig verstand van allerlei zaken. Maar hoe zit het met de aanschaf van de juiste materialen? Waar haalt u afrastermateriaal of printerpapier? Is er een bedrijf waar u terecht kunt voor een koehalster of een complete maaikorf? En waar vindt u de juiste expertise om u te laten voorlichten over de verschillende producten en mogelijkheden?

Foto’s: Studio Mauronne Auteur: Maurice Toonen

Al meer dan 80 jaar is BTN de Haas het vertrouwde adres in de regio Groningen. Maar de zaak gaat met de tijd mee. Sinds vijf jaar is de winkel gecombineerd met een webwinkel. Kees Freije zegt: “Zeventig tot tachtig procent van de klanten zijn professionele bedrijven. De overige klanten zijn voornamelijk hobbyboeren en mensen die met het buitenleven te maken hebben.”

8


Verhuizing In november verhuist BTN de Haas naar de Osloweg in Groningen. De vloeroppervlakte zal ongeveer hetzelfde blijven, maar alles zal dan op de begane grond komen. ”Dat is makkelijker voor klanten en voor het personeel. Alles wat nu op de eerste verdieping staat is via de trap omhoog gegaan en als het verkocht is moet het ook weer naar beneden.” Op de nieuwe locatie gaan ze een pand delen met Epplejeck, een winkel in paardrijbenodigdheden. “Dit is ook een mooie aanvulling op ons assortiment,” zegt Kees, “wij zouden ons assortiment enorm moeten uitbreiden om dezelfde producten te bieden als Epplejeck. Op deze manier kunnen we elkaar versterken.” Niet alleen komt er ruimte voor een breder assortiment, maar Freije wil ook meer met acties werken: ” Voor de klant, maar ook omdat onze leveranciers dat zelf graag willen. Nu we naar een nieuw pand gaan, kunnen we ook speciale actiestellingen of displays

plaatsen.” De eerste animo is er bij voorbaat: ”Een leverancier als Ecostyle maakt daar graag gebruik van. Zij leveren natuurvriendelijke producten die bij consumenten gewild zijn. Maar dan wil Ecostyle ook graag dat hun producten de aandacht krijgen die zij verdienen.” Ook online Wat BTN de Haas uniek maakt is de combinatie winkel en webwinkel en het feit dat iedereen van het personeel zijn of haar eigen expertise heeft. Een deel van de service is het adviseren van klanten. “Door je in te leven in de situatie van een klant, kun je het juiste product adviseren. Mede daardoor merken wij dat wij meer omzet hebben dan vorig jaar, ondanks de economische crisis”, zegt Kees die zelf zoon is van een agrariër. “Daarnaast speelt de webwinkel een grote rol in onze omzetstijging. We kunnen onze producten in een groter gebied afzetten. Het is ook erg handig als je op het land bezig bent en je merkt dat je olie nodig hebt. Veel agrariërs hebben tegenwoordig een smartphone, kijken snel op internet, komen bij onze webwinkel, bestellen wat ze nodig hebben twee dagen later wordt het product geleverd.”

onderdelen aanbieden. En we zoeken nieuwe manieren om onze service te vergroten. Onze bedrijfskleding die wij zelf kunnen bedrukken is daar een goed voorbeeld van. En we hebben een grote afdeling met miniaturen. Er zijn kinderen van agrariërs die liever hier komen dan naar een speelgoedwinkel”, lacht de Kees. Om even later de reden aan te wijzen: ”Kijk, wij hebben allerlei merken zoals Bruder, Siku en Britains. Kwaliteitsspeelgoed dat ook door de vaders wordt gewaardeerd. En natuurlijk hebben wij een grote verscheidenheid in trampolines en onderdelen voor trampolines. Die dingen zijn niet meer weg te denken op het boerenerf.” Het huidige assortiment is al divers, in de toekomst zal er nog meer verscheidenheid in producten te vinden zijn. Van bosmaaiers tot wasmiddel en van verf tot elektrisch gereedschap, voor alle benodigdheden wil BTN de Haas het vaste adres blijven, inclusief een gedegen advies. De hoefijzers van vroeger mogen dan zijn vervangen door moderne producten; de vakkennis houdt BTN de Haas hoog in het vaandel bij de klant.

Speelgoed Natuurlijk willen BTN de Haas het assortiment nog beter afstemmen op de klanten. “We willen nog meer slijtage gevoelige


9

Zoet zwart-wit

Zwart & Wit

Koetjesdrop is heerlijk zoet en fris tegelijk. De witte koetjes zijn mentholachtig, de zwarte pure zwarte drop. Een verslavende combinatie, maar gelukkig is een hand snel gevuld.

Minder antibiotica. Maar hoe? Laat slangengif het werk doen!

ROBOT Bij twijfel

0 DAGEN WACHTTIJD

direct Pyrogenium!

MELKEN

Koetjesdrop is verkrijgbaar onder het label Boerderij Lekkernij in diverse boerderijwinkels en op streekmarkten.

www.pyrogenium.nl

Kijk voor adressen op www.janbaxveen.nl

rachtige foto’s in sfeervol zwart-wit vormen P de basis van het boek Plattelanders. In 22 portretten komen de sfeer, de geur en de geluiden van het boerenbedrijf tot leven. Verteld aan de hand van boeren als Piet Luyendijk (71) die nog altijd in de wei melkt of Ina Huizinga met haar Groninger blaarkoppen. Een mooi overzicht van veranderingen in de landbouw, maar vooral ook een indringend beeld van de mensen in deze sector. itgave: Edicola Publishing, Deventer. U Tekst: Margreet Welink. Fotografie: Lode Greven. lattelanders kost € 24,95 en is verkrijgbaar P in de boekhandel, via www.landleven.nl, www.edicola.nl en bol.com

ECOstyle Animal Care B.V. Tel: 0516 – 56 77 60 www.ecostylevoordieren.nl

Antibioticareductie: anders denken, anders doen

50% in 2013: geen moeten, maar uitdaging De verschillende veehouderijsectoren zijn op de goede weg, maar de reductiedoelstelling van 50% voor 2013 wordt voor veel veehouders een grote uitdaging. Daarom zijn veel veehouders nog steeds op zoek naar voor hen bruikbare alternatieven voor antibiotica behandelingen. Deze liggen echter niet voor

het oprapen. Het gebruik van alternatieven vraagt een omslag in de manier van denken en doen. In plaats van het bestrijden van de ziekteverwekker met antibiotica wordt de focus verlegd naar weerstand verhogen en vatbaarheid verminderen. Minder vatbare dieren zijn minder vaak ziek en hebben dus minder antibiotica nodig. Steeds meer veehouders begrijpen dat deze manier van ‘anders denken’ gericht is op het aanpakken van de oorzaken van het vele antibioticagebruik. Minder resistentie Bijkomend groot voordeel is dat door minder antibioticagebruik minder snel resistentie ontstaat, waardoor met name in de intensieve veehouderij de vicieuze cirkel van kuur na kuur kan worden doorbroken. Antibiotica of slangengif Natuurlijke diergeneesmiddelen en voedingsadditieven werken op een andere manier. Antibiotica doodt veelal bacteriën, natuurlijke middelen spreken het zelfgenezend vermogen van het lichaam aan en verhogen actief de weerstand. Neem bijvoorbeeld Pyrogenium, een veel gebruikt product voor de behandeling van ontstekingen in een vroeg stadium in de melkveehouderij. Pyrogenium bevat geen antibiotica, maar lachesis als belang-

rijkste werkzame stof, een verdunde vorm van slangengif. Het immuunsysteem reageert op lachesis, waardoor de aanmaak van witte bloedcellen krachtig toeneemt en een infectie als mastitis geneest. Het anders denken is voor veel veehouders al begonnen en antibiotica is al lang niet meer vanzelfsprekend de meest voor de hand liggende eerste keuze bij bacteriële infecties. Geen resistentie meer Omdat natuurlijke middelen geen direct bacteriedodende werking hebben, ontstaat geen resistentie en worden essentiële bacteriën in de darmflora ontzien. De vicieuze cirkel van antibioticagebruik met als gevolg meer resistente bacteriën en meer antibioticagebruik kan worden doorbroken, mits de weerstand van de dieren wordt verhoogd. De 3e en 4e generatie antibiotica kan bij minder vatbare dieren gemakkelijker worden vermeden. En als dan toch de inzet van antibiotica noodzakelijk is, reageert het dier sneller en vollediger op de kuur. Zo zijn we op de goede weg en ligt de 50% reductie wellicht toch binnen handbereik.

Zwart-wit en zelfstandig

Mooi zwart wordt niet vies

Zwart-wit en van alle markten thuis? Dat zijn de oude Friese hondenrassen de Wetterhoun en de Fryske Stabij.

Door de modder banjeren zonder vies te worden? Schijn bedriegt bij dit glanzend zwarte laarsje Zoë. Met een hip hakje stamp je hiermee supervrouwelijk door de modder.

De Wetterhoun is volhardend en luistert prima, tenminste, als hij vindt dat de tijd rijp is. De Stabij is echt een onderzoeker die er graag op uit trekt, maar wel eentje die een oplettende baas vraagt. Een ideale gelegenheid om kennis te maken met deze rassen is de halfjaarlijkse fokkersdag.

De laars kost € 99,95, maar daarvoor levert www.buitenmens.nl deze Zoë dan ook met 100% waterproof-garantie en met afneembare anti-bacteriologische binnenzool. Kijk voor meer robuuste buitenmode op deze webshop uit het Friese Balk.

Op 27 oktober is er weer eentje, in Zutphen. Toegang gratis, nadere info op www.nvsw.nl

Zwarte Magie

Auteur: Meta Groot Antink

Vanwege de toenemende maatschappelijke zorgen over het gebruik van antibiotica en de gevolgen voor de resistentie bij zowel mensen als dieren, heeft de ‘Taskforce antibioticaresistentie dierhouderij’ samen met veehouderijsectoren de reductiedoelstelling overgenomen van de overheid. De reductiedoelstelling is een daling van het antibioticagebruik van 20% in 2011 en 50% in 2013 ten opzichte van 2009. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om het antibioticagebruik te reduceren grotendeels bij de sectoren neergelegd. Uit recent onderzoek blijkt dat de reductiedoelstellingen voor 2011 en 2012 ruimschoots worden gehaald. In de periode 2009 tot en met 2011 zijn de totale verkopen van antibiotica in de Nederlandse veehouderij met bijna 32 % afgenomen van 495 ton in 2009 tot 338 ton in 2011. In vergelijking met 2007, toen de verkopen het hoogst waren, is de daling 40 procent. Dit blijkt uit de verkoopcijfers van de FIDIN.

10

Ouderwets goed

Zwarte parels worden ze wel genoemd: de paarden van het Koninklijk Friesch Paarden Stamboek. Ze staan verspreid over de hele wereld en duiken ook op in de diverse takken van sport en traditie.

Ook leuk als cadeau!

Het handzame boek Zwarte Magie beschrijft de bijzondere band tussen paard en mens, of die nu kunstenaar is, menner, circusdirecteur of keurmeester. Een must voor de liefhebber; en een eyeopener voor de leek.

Tekst: Elisabeth Post. Fotografie: Gitte Brugman.


Zwarte Magie kost € 27,50 en is verkrijgbaar via bol. com, de boekhandel en www.friesepersboekerij.nl

11

Zorgboerderij Balloohoeve is multifunctioneel

‘We maken niets moeilijker dan het is’

De Balloohoeve is een veelzijdig agrarisch bedrijf waarbij samenwerken op de eerste plaats komt. Een onderdeel is de zorgboerderij met dagbesteding voor mensen met een gedragsstoornis. “Maar”, zeggen Jannie en Klaas; “Dat we zorgboerderij zijn, is niet zo relevant. Wij werken hier samen met een twintigtal medewerkers op dit prachtige bedrijf. Ieder van ons doet waar hij goed in is en heeft zijn eigen taak.”

Foto’s: Studio Mauronne Auteur: Maurice Toonen

Niet gepland Wat in eerste instantie opvalt is de aanwezigheid van de hoeveelheid personeel. Iedereen is gekleed in dezelfde bedrijfs kleding. Van werkschoenen, laarzen, broeken, polo shirts tot overalls. “Belangrijk is dat alle werknemers herkenbaar en goed beschermd zijn tegen de omstandigheden op het werk”, zegt Klaas Paasman. Onder andere deze medewerkers maken de Balloohoeve tot een bijzonder bedrijf.

12


In 1997 besloten Jannie en Klaas op de Balloohoeve te gaan wonen. De hoeve was op dat moment een veeteeltbedrijf in ruste en de eigenaren van de hoeve, Jannies ouders, wilden kleiner gaan wonen. Klaas werkte fulltime als melkmachinemonteur en Jannie had een fulltime baan met het verzorgen van dementerende ouderen. Omdat 12 hectare grasmaaien wat veel werk was, besloten ze om tien Charolais kalveren aan te schaffen. Dit aantal groeide, er kwam een nieuwe stal en langzaam rijpte het idee om opnieuw een bedrijf in de hoeve te beginnen, maar dan wel met een extra tak erbij. Door een collega van Jannie die met autistische jongeren werkte, ontstond het idee om een zorgboerderij te starten. “Meestal ben ik van de vreemde ideeën en is Jannie is de verstandige van ons tweeën…”, zegt Klaas. “Toen bleek dat zij het ook een leuke uitdaging vond, was het plan snel klaar.”

Opleiding Inmiddels is de Balloohoeve al bijna tien jaar zorgboerderij, en is afgelopen zomer de minicamping voor het eerst in gebruik genomen. “Wat wij heel belangrijk vinden, is goede begeleiding bij wat we doen. Daarom hebben we vakkundige begeleiders die of uit de zorg komen, of uit het agrarische werk en werken we met maximaal vijf medewerkers op één begeleider”, zegt Jannie. De Balloohoeve is een erkend leerbedrijf zowel in de zorg (Calibris) als in de landbouw (Aequor), biedt ook stageplaatsen aan en heeft het keurmerk van Landbouw en Zorg. Onderdeel van de begeleiding van de mede werkers is dat iedereen een diploma moet kunnen halen. Of dit een diploma is voor veter strikken, tractor rijden of motorzagen, alles is mogelijk. “We hebben hier acht mensen met een BHV diploma op de hoeve”, zegt Klaas, “mede daardoor hangt hier de enige AED van het dorp, de draagbare defibrillator om mensen in geval van nood te kunnen reanimeren.” Uitbreiding “De Balloohoeve is niet van mij en Jannie, maar is van alle medewerkers samen, wij proberen het mogelijk te maken dat anderen hun werk kunnen uitvoeren”, zegt Klaas. Suggesties van medewerkers worden serieus opgepakt. Zo wilde een aantal medewerkers graag een paard op de Balloohoeve.


“Geen probleem”, zegt Klaas, “maar één paard is ook maar zo alleen, dus wilden we de merrie laten dekken. Natuurlijk regel ik dat niet alleen maar doen we dat samen. De hengstenhouder keek wel raar op toen we met een groep medewerkers bij hem binnen kwamen.” Toen het veulen was geboren, bleek het een erg mooi veulen te zijn en moest het gekeurd worden. “Dus zeg ik tegen de mensen: ‘Jullie wilden het paard, dus regel ook de keuring maar.” Dat werd een spannend uitje, waarbij Klaas zelf uiteindelijk eerder wegging om te zorgen voor broodjes, koffie en taart, want het bleek een kampioen te zijn. In de winter waren er andere activiteiten nodig om voor voldoende uitdaging te zorgen. “ ’s Winters maken we kerststukjes, maar dat betekent dat onze atelier de rest van het jaar leeg staat. Dus hebben we er nu een expositieruimte van gemaakt. Op dit moment hangen er kunstwerken van onze medewerkers, maar als mensen de ruimte willen lenen voor een expositie van hun eigen kunstwerken, dan kan dat. Of het foto’s zijn, quilts, schilderijen of een modeltreinenverzameling, alles kan. Het is gratis maar de collectie moet door de eigenaar verzekerd worden.” Zelfvoorzienend Om ook ’s winters lekker buiten te kunnen werken, werd contact gezocht met natuurmonumenten en de gemeente om voor hen bomen en struiken te snoeien, zodat het hout verkleind kan worden tot brandhout. “Dan komt de vraag, ‘wat doe je met dat brandhout?’. We wilden het niet verkopen, want dan zouden we geld verdienen over de ruggen van de medewerkers en dat vonden wij

13

14

niet correct.” Dus werd er besloten een kachel aan te schaffen die het gehele bedrijf en het woonhuis verwarmt.” De houtkachel bevalt prima, en bespaart bovendien kosten. Kosten waarmee een volgend project kon worden gefinancierd: de plaatsing van zonnepanelen. Een eerste partij van 10.000 kWh werd naar tevredenheid geplaatst. Dus werd er gezocht naar een volgende partij van 20.000 kWh. omdat tussen opleveren van de nieuwe stal en de aankomst van de nieuwe kalveren maar 8 dagen zat moest gezocht worden naar een leverancier die niet alleen kundig was maar ook snel kon reageren, leveren, bouwen en aansluiten. Vandaar dat Klaas en Jannie uitkwamen bij GroenLeven, een organisatie die bekend staat om hun no-nonsense aanpak. daarnaast zijn zij de enige die een onafhankelijk adviesbureau ACCON AVM laten berekenen wat de werkelijke opbrengsten van de panelen zijn. Gebaseerd op het weer van de afgelopen 20 jaar in een regio. Sindsdien is de Balloohoeve volledig zelfvoorziend op een klein beetje aardgas na, wat gebruikt wordt om op te koken.

Praktisch elk onderdeel van de boerderij heeft zo zijn eigen verhaal. De omheinde dierenweide met kippen en konijnen werd bijvoorbeeld mogelijk gemaakt door een gewonnen cheque van Univé. In het midden ligt een mooie hoop zwerfkeien, die van het land komen. “Het ziet er niet alleen leuk uit, maar het scheelt ook weer met maaien van het land.”

Winkel In de stal lopen tegenwoordig de stieren die gehouden worden voor de fok en het vlees. In de eigen winkel worden ook andere zelfverbouwde producten en streekproducten verkocht en op het terras kunnen bezoekers een kopje koffie met gebak nuttigen. Aan de kant van de weg staat inmiddels ook een stalletje waar groente en groenteplantjes gekocht worden. “In het begin kochten we de plantjes in, maar dat kon handiger vonden wij. Nu zaaien we alles zelf en verkopen we ook nog een gedeelte van de plantjes, alles biologisch. Dit jaar alleen al 10.000 plantjes”.

Veelzijdig is de Balloohoeve zeker. Moeilijk is het volgens de eigenaren absoluut niet: ”Je doet allemaal waar je goed in bent, je helpt elkaar waar het nodig is en je gaat samen de uitdagingen aan. Je leert elke dag als mens, eigenlijk is het allemaal heel Jip en Janneke hier. Je moet het niet moeilijker willen maken dan het is”.

Het schuilhok van de kippen is een overblijfsel van de optocht van versierde wagens tijdens de Roldermarkt 2010. Het halve dorp bouwde eraan mee, in de nieuwe schuur van Klaas en Jannie. Omdat de schaapskooi van Grolloo toen net was afgebrand, was het thema van de kar meteen duidelijk. De opbouw van de versierde wagen werd na afloop van de optocht in de dierenweide gezet, en de rietdekker heeft er alsnog een dak op gemaakt. Jannie: ”Op het hekwerk van de dierenweide hangt een bordje Mede mogelijk gemaakt door bouwcombi Balloo. Die combi is puur fictief, we willen er het hele dorp mee bedanken.”


Charolais runderen Het Charolais rund is een oud ras waar de oorsprong niet helemaal duidelijk van is, de eerste berichten dateren uit het jaar 878. Het rund domineerde de Franse markten in de zestiende en zeventiende eeuw van het middenwesten tot het zuidoosten. Vanaf het midden van de negentiende eeuw werd er intensief gefokt op grootte en spiervolume, waarbij werd geselecteerd op kracht. Voornamelijk ook voor de trekkracht van de stieren. Pas vanaf het midden van de twintigste eeuw werden de runderen ook buiten Frankrijk geëxporteerd en gefokt. Sinds 1864 werd de kwaliteit gewaarborgd door het oprichten van een stamboek in Nièvre en in 1887 in Saônne-et-Loire. In 1920 fuseerden deze stamboeken. Typisch voor de Charolais is de witte kleur, roze snuit, bleekwitte hoeven grote voorkomen en de grofheid van hun vacht. Tegenwoordig word er ook op andere kleuren gefokt. Het is een ras wat bekend staat om hun brede, forse bouw met een kleine, brede kop met zwaar gespierde lendenen en achterbouten. De Charolais zetten het voedsel makkelijk om naar groei en bereiken een hoog gewicht waarbij het vetpercentage gering is. Het is een rund met een gelijkmatig temperament en de kalveren komen makkelijk ter wereld.

15

LANZ van ‘lokomobile’ tot trekker Nu de tijd van oogsten is aangebroken zien we de grote maaidorsers weer op de akkers verschijnen, machines die alles in één keer doen: maaien en dorsen. De eerste machines kwamen uit Amerika. De maaimachine die graan maaide was er al, de kunst was om het gemaaide graan te verzamelen en te binden tot schoven. De ‘selfraker’ was een eerste aanzet, hij kon het gewas bijeenbrengen, maar het binden bleef handwerk tot de zelfbinder (plm. 1873) ontstond: een maaimachine met een bindapparaat, eerst met draad, later met touw. Het was een enorme vooruitgang en een grote arbeidsbesparing.

Heinrich Lanz werd in 1838 geboren in Friedrichshafen aan de Bodensee. Zijn vader Johann Peter Lanz had daar een transport bedrijf. Later verhuist de firma naar Mannheim, waar de jonge Lanz als leerlingkoopman in een winkel voor koloniale producten begon. Vader was inmiddels een handelsfirma begonnen met als hoofdproduct de nieuwe meststof uit Zuid-Amerika: Guano. In 1859 werd Heinrich opgenomen in het familiebedrijf en raakte hij al spoedig betrokken bij de import van voornamelijk

16

Elke boer weet dat eens het moment komt dat je moet stoppen. Maar Gerke Hoekstra uit Bakhuizen moest zijn koeien al veel eerder wegdoen. Noodgedwongen zocht hij een neventak.

"Heinrich Lanz Maschinenwerke Mannheim" werd uiteindelijk in 1956 overgenomen door John Deere.

De omschakeling van ‘koeienboer’ naar boer zonder koeien was snel gemaakt, toen de artsen eenmaal geconstateerd hadden dat het jarenlange sukkelen met de gezondheid van Hoekstra te wijten was aan reuma aan de weke delen. Maar ‘tussen de oren’ duurde het wel drie jaar voordat de veehouder zich ermee verzoend had.

landbouwmachines en werktuigen uit Engeland. In 1860 begon hij een kleine werkplaats voor de reparatie van tweedehandse machines. Drie jaar later kwam daar de import uit Amerika bij van machines van Mc-Cormick. De zaak floreerde en in 1867 vervaardigde het jonge bedrijf van vader en zoon J.P. Lanz al e igen landbouwmachines waaronder snij molens en handdorsmachines. Twee jaar daarna werd begonnen met de import van het stoomploegen van John Fowler uit Engeland. Het zouden de eersten in Zuid-Duitsland worden. Met 58 arbeiders op de loonlijst in 1870, kwam de firma op eigen benen te staan onder de naam "Heinrich Lanz" en was daarmee direct de op twee na grootse onderneming van Mannheim. Lanz groeide voorspoedig en in 1875 had de firma al 213 ‘Mitarbeiter’ in dienst. Aan het einde van dat decennium (1879) begon Heinrich Lanz met de bouw van locomobielen en stoomdorsmachines. De eersten hadden vermogen van 2,5 pk. In 1882 werd de eerste grote stoom machine gebouwd met een vermogen van 50 pk. Drie jaar later verliet de duizendste ‘Dampf-Dreschmaschinen-Garnitur’ de fabriek. Tegen het einde van de eeuw (1898) bouwde Lanz een nieuwe fabriek voor de stoommachines in het stadsdeel Lindenhof,

Een dorscombinatie met als aandrijfbron een Lanz trekker verwerkt koolzaad (plm 1960). Op de achtergrond boerderij ‘De Vogel’ en de vlasfabriek ‘De Zuidhoek’ te Sint Annaparochi.


Foto’s: Rinkje van der Heide Auteur: Meta Groot Antink

Lanz Bij de naam Lanz krijgt de gemiddelde geïnteresseerde in landbouwtechniek onmiddellijk de befaamde tractoren op het netvlies. De Lanz-Bulldog is een icoon geworden en een gewild en duur verzamelobject. Maar voordat zijn trekker op het toneel kwam, had Lanz al een grote reputatie opgebouwd als constructeur van stoomdorsmachines: een combinatie van een aandrijvende stoommachine en een stationaire dorsmachine, vaak in combinatie met een stropers.

Van koeienboer naar koolzaadteler

Op de grote wereldtentoonstelling van Parijs in 1900 toonde Lanz de grootste ‘Lokomobile’ van de wereld. Het was de 10.000ste die in Mannheim gebouwd was met een vermogen van maar liefst 260 pk. Lanz was toen de grootste landbouwmachinefabriek van Europa. De firma breidde het productieassortiment steeds meer uit: naast stoomlocomobielen, dorsmachines en stropersen kwamen er melkcentrifuges, ploegen én vanaf 1912 tractoren, waarvan de Lanz-Bulldog de bekendste werd.

Foto: Fries Landbouwmuseum Auteur: Henk Dijkstra

Walter A. Wood en iets later ook Mc-Cormick namen ze in productie. De laatste produceerde in 1882 al 15.000 machines. Al lang daarvoor (1830) was de ontwikkeling van de dors machine op gang gekomen. Eerst stond deze letterlijk nog los van de wanmolen, die het koren van het kaf scheidde. De laatste stap was een machine die maaide en dorstte. Rond 1886 werd in Californië de eerste machine uitgedacht met dat principe. De ‘Houser’ kwam in 1886 op de markt.

Uit de praktijk

waar maandelijks tussen de vijftig en zestig machines geproduceerd werden. Hij exporteerde ze over de hele wereld. Ook naar Friesland, waar in 1900 in de nieuwe machinekamer van Halbertsma in Grouw een stoommachine van Lanz werd geïnstalleerd.

Nog altijd spreekt hij af ‘op melkerstijd’ en de eerste jaren liet hij zich op die tijdstippen van de dag ook zeker niet in het dorp zien. Verhuizen was bovendien niet aan de orde voor Hoekstra en zijn gezin. Het land van 42 hectare dat pake Hoekstra na de ruil verkaveling kreeg toegewezen, ligt mooi aaneengesloten en op een unieke plek. ”Ze noemen het de Koaipleats. Daar in het bosje is één van de laatste particulieren kooien waar nog eenden gevangen worden. Onze buurman levert ze als exclusief wild aan de luxere restaurants.” De Hoekstra’s genieten volop van de rust en de rijke natuur die gedijt bij de verplichte stilte rond de eendenkooi. De plek bood bovendien kansen voor andere vormen van veehouderij. Hoekstra stopte in 2004, toen er nog volop vraag was naar opfokruimte voor jongvee waar andere boeren geen ruimte voor hadden. ”Zo had ik toch mijn vaste routine van de verzorging, en het was lang zo zwaar niet als met melken.”

’s Nachts hoefde Hoekstra zijn bed niet meer uit als er een koe begon te kalven. De kalvertijd was in zijn conditie altijd een zware tijd geweest, maar ook één van de mooiste aspecten van het boerenleven. ”De kunst is om geduld te hebben. Ik had 75 melkkoeien, dus zo heel veel kalveren had ik niet in een jaar. Maar ik gaf de koe de tijd om zelf te persen. Niet meteen ingrijpen, maar nog even wat anders doen en dan kijken hoe het gaat. Meestal lag er dan al een prachtig mooi kalfje.”

Langzamerhand heeft Hoekstra een nieuw ritme te pakken gekregen. Dit najaar komt er weer nieuw jongvee in de stal, een familielid komt sleutelen aan een oude trekker. Ook de imkers waren blij dat ze hun bijenkasten tussen het koolzaad mochten plaatsen en het goed groeiende koolzaad geeft Hoekstra voldoening. ”Veel meer dan dit heb ik niet nodig. Het is voldoende om weer iets te doen waar ik goed in ben.”

Toen de vraag naar opfok afnam, gebruikte Hoekstra de 42 hectare van zijn land vooral voor snijmaïs, dat hij kant en klaar bij de kopers afleverde. Maar in natte jaren reden de zware trekkers diepe sporen in het land, en daar werd Hoekstra niet gelukkig van. ”Ik heb hier zware klei, het is van oudsher het Bakhuister Wad. Die kapotgereden grond, daar kon ik slecht tegen.” Vorig jaar werd Hoekstra benaderd door een koolzaadexporteur. Het bedrijf wilde 24 hectare koolzaad inzaaien voor het produceren van nieuw zaad. Hoekstra ging akkoord. ”De klei hier is 40 tot 70% afslibbaar en dat is toch te zwaar voor pootaardappelen, die het meeste zouden opbrengen.” Koolzaad brengt per ton iets minder op, maar de planten doen het in Bakhuizen zo goed dat er wel een goede oogst lijkt te komen. Het nadeel van koolzaad is dat koolzaad maar eens in de zes jaar op hetzelfde perceel mag staan. Hoekstra moet dus op zoek naar andere gewassen voor de volgende vijf jaar: ”Maar gelukkig heb ik nog genoeg andere mooie hoekjes voor een stuk met koolzaad.”


17

en hoogwaardig kookgerei. Locatie: Buitenplaats Bitter en Zoet, Veenhuizen. www.bitterenzoetveehuizen.nl 13 & 14 oktober Het Drents heideschaap staat centraal op de Herdersfair in Balloo. Buitengewoon boeiende fair met meer dan 80 stands, wol en lamsvlees. www.herdersvanballoo.nl 13 oktober Ommelander Markt met regioproducten en vertier. Op 13 oktober is de laatste markt van dit seizoen, aan de Kolendrift 7 te Groningen, van 10 – 16 uur. www.ommelandermarkt.nl 21 oktober Tweede Fruit-persdag in het Cultuurhistorisch Museum De Wemme in Zuidwolde. Met proeverijen, fruitmuffins voor de kinderen en verkoop van fruitproducten. www.dewemme.nl 22 oktober In Winsum is de Winsumer Baistermaart de breedste landbouwbeurs voor boeren, burgers en buitenlui. Locatie: centrum van Winsum. www.baistermaart.nl 4 november Nieuwe herfstfair op het gebied van wonen en buitenleven in de hippische omgeving van de Sunrise Stables in Assen. Met internationale alpacashow. www.alpacashow.eu 5 november en later Vanaf vijf november worden er weer voorlichtingsavonden gehouden de resultaten van vier jaar onderzoek naar Erwinia in pootaardappelen. Aanvang meestal: 20:00 uur, locaties in St Annaparochie (5 november), 6 november in Uithuizen, 19 november in Eenrum, 20 november in Holwerd en 26 november in Westerbork. www.hzpc.nl

28 september Slotmanifestatie van het project duurzaam boer blijven op het Provinciehuis van Assen. Inhoudelijk en feestelijk gebeuren waarbij deelnemende of gewoon geïnteresseerde melkveehouders en akkerbouwers welkom zijn om een steentje bij te dragen. Het officiële programma start om 13.00 uur. Meer info of aanmelding: www.duurzaamboerblijven.nl/slotmanifestatie 29 september De zesde Trekkertrek van Warns begint ’s ochtends om 9.30 uur en brengt de hele dag strijd tussen sleepwagens en tractoren. Terrein: Middelweg, Warns. www.tentfeestvanwarns.nl 28 & 29 september Flaijelfeest te Nieuwehorne met boerenoptocht, openluchtmuseum in bedrijf en muziek. Kaartverkoop vooraf en programma: www.flaijel.nl 29 & 30 september De Leeuwarder Courant Nazomerfair beleeft de eerste editie als nieuw buiten evenement. Lifestyle, brocante en culinaire hapjes en drankjes komen aan bod op het landgoed Stania State te Oenkerk. www.lcnazomerfair.nl 29 & 30 september Ruil- en verkoopdag van eigengemaakte jams, chutneys en andere streekproducten tijdens het openingsweekend van Culinair Erfgoed Centrum in Veenhuizen. www.carolina-verhoeven.nl Vanaf 29 september Week van de Smaak: een kennismaking met streek- en seizoensgebonden biologische producten. Thema is dit jaar ‘de aardappel’. Op diverse locaties, kijk op www.weekvandesmaak.nl 6 oktober Miniaturenbeurs met landbouw-, auto- en vrachtwagenmodellen. Een walhalla voor de verzamelaar. Locatie: Fries Congrescentrum Drachten, zaal open vanaf 10.00 uur. www.wbevenementen.eu 6 & 7 oktober Landelijke herfstfair aan de Rijksstraatweg te Haren, met 25 standhouders en vele producten voor binnen en buiten, sieraden en delicatessen. www.agilharen.nl/herfstfair-haren.html 6 oktober Herfstmarkt van Groei en Bloei met planten en bollen, huis- en tuindecoratie, kunst en kinderactiviteiten. Groenhorst College, Emmeloord. www.herfstmarktnop.nl 13 oktober Oogstdag en fruitshow in de Botanische Tuinen van De Kruidhof in Buitenpost. Met bijzondere bollen, pompoensnijden voor kinderen en een proeverij. www.dekruidhof.nl 13 oktober Culinaire Culturele seizoensmarkt van het Noorden met workshops, rondleidingen

18

[Buiten de regio] 25 oktober Landelijke carrièrebeurs AgriFood Career Event op Papendal bij Arnhem. Met presentaties en workshops en ruime gelegenheid tot netwerken. Meer info: www.agrifoodcareerevent.nl 19 en 20 november De 23e editie van de Landbouwminiaturenbeurs in de IJsselhallen in Zwolle. Tijdens de beurs en tentoonstelling zijn er standhouders uit vrijwel alle landen van Europa aanwezig. 7 & 8 december HHH-dagen in de IJsselhallen te Zwolle. Met de beste exemplaren van het Holsteiner ras, keuringen en uitgebreid strodorp. Kijk voor meer info op www.hollandholsteinshow.nl

Green Grass Gadgets Zeldzame huisdieren kwartet

Foto’s: Studio Mauronne

[In de regio]

Dierenkwartetspel met de Nederlandse rassen. De dieren zijn geschilderd door Ed Hazebroek. Dit kwartet kost € 4,00 inclusief verzendkosten (€ 2,50 + € 1,50 verzendkosten). www.szh.nl



19

Persberichten Foto-expositie van fotograaf Johan Witteveen EARNEWALD – Het Fries Landbouwmuseum in Earnewâld organiseert van 3 september tot 1 november een foto-expositie van fotograaf Johan Witteveen (Leeuwarden 1942). Net als Johannes Doedes de Jong legde Witteveen gedurende bijna vier decennia het boerenleven in Friesland vast. Zijn afbeeldingen met name uit de jaren 1970 laten een veranderende landbouw zien: niet meer nostalgisch zoals De Jong ze vastlegde, maar van de nieuwe tijd met de eerste ligboxenstallen, torensilo’s en de opkomende mechanisatie.

Na zeven jaar koos Witteveen voor een eigen weg en vestigde zich als zelfstandig foto journalist. Hij breidde zijn werkterrein uit tot heel Nederland en fotografeerde uiteenlopende onderwerpen, inclusief Koninklijke bezoeken waarvoor hij geaccrediteerd was. De landbouw bleef een belangrijke plaats innemen naast het algemener werk. Hij werkte voor agrarische bladen zoals Boerderij en het Agrarisch Dagblad. Ook zijn veel afbeeldingen van hem te vinden in het ‘Bolwerk’ het lijfblad van het instituut van de Landbouwcoöperatie (ILC). In de expositie zijn met name die foto’s te zien. In 1998 stopte Witteveen met z’n werkzaamheden en vertrok naar Zuid-Frankrijk. Sinds 2004 woont hij weer in Fryslân.

Frieslandbouwmuseum verwerft schilderij Elsinga EARNEWALD – ‘’Het Fries Landbouwmuseum in Earnewâld heeft afgelopen een week een bijzonder schilderij verworven, helemaal afkomstig uit Maastricht. Het betreft een werk van kunstschilder Johannes Elsinga, dat het kweken van aardappelen voorstelt. De familie Crijns die het werk aan het museum geschonken heeft, was vroeger betrokken bij de aardappel handel en de ZPC, de coöperatieve verkooporganisatie van onder andere aardappelen. De nazaten wilden het schilderij graag weer terugschenken aan Friesland en zagen het Landbouwmuseum als de ideale bestemming. Directeur Henk Dijkstra is erg ingenomen met het werk: ‘’It past perfekt yn ús ierappelhoeke en krijt sagau der in nije list om sit, in permanint plakje’’. Gevelsteen Op het schilderij uit 1950, is het kweekveld van Engelum te zien met op de achtergrond de kerktoren. Op de voorgrond loopt een vrouw met kind, daarachter zijn een paar mannen te ontwaren die kromgebogen op het veld aan het werk zijn. Verder zijn er aardappelruggen met witte bordjes afgebeeld. Boven Engelum is een (voor Elzinga kenmerkende) roze wolkenlucht te zien.

Precies een eeuw geleden werd Hendrik Koekoek geboren, de man die later bekend zou worden als Boer Koekoek, de leider van de Boerenpartij. Ida Terluin, onderzoeker bij het Landbouw- Economische Instituut, schreef een boek over deze fameuze politicus. Conclusie: de Boerenpartij past in dezelfde traditie van rechtse protestpartijen waar eerder de NSB en later de LPF en de PVV in passen. Boerenpartij Koekoek richtte in 1958 de Boerenpartij op en verenigde de kleine boeren die in verzet kwamen tegen de verplichte heffingen van het Landbouwschap en de overheidsbemoeienis van minister Mansholt. In 1963 werden drie boerderijen in Hollandscheveld ontruimd, die weigerden heffingen te betalen. Die veldslag was goede reclame voor Koekoek, die daarop met drie zetels in de Tweede Kamer kwam. Dat aantal groeide tot zeven zetels in '67. De partij verdween pas in 1981 uit de Kamer na interne verdeeldheid, een slechte pers en allerlei schandaaltjes. Programma 20.00 uur Toelichting op het boek ‘100 jaar boer Koekoek’ door dr. Ida Terluin (Landbouw-Economisch Instituut) 21.00 uur Pauze 21.15 uur Filmbeelden van boer Koekoek en de vrije boeren door Bertus ten Caat, dorpsarchivaris van Hollandscheveld 22.00 uur Einde

De Limburgse familie Crijns zat in de aardappelhandel en had jarenlang een intensieve relatie met de ZPC, de Friese Coöperatieve Handelsvereniging voor Zaaizaad en Pootgoed (ZPC), nu HZPC. Zij kochten pootaardappelen in die vervolgens per trein naar Maastricht werden getransporteerd. Vermoedelijk heeft Elsinga dit werk in opdracht van de ZPC voor de Maastrichtse handelaar gemaakt. Kunstschilder Johannes Elsinga, geboren Wommels 1893 en gestorven in 1969 te Leeuwarden was een Fries impressionist, schilder en aquarellist van figuren, landschappen, stadsgezichten en bloemen. Hij volgde zijn opleiding tot schilder aan de Rijksacademie in Amsterdam, onder leiding van Nicolaas van der Waay. Ook volgde hij lessen aan de academie in Den Haag.

20


Foto: Shutterstock Recept: Geïllustreerd Kookboek - A. Simonsz (jaren ‘20)

Witteveen leerde het vak van Johannes Doedes de Jong. Na de middelbare school ging hij in 1960 werken voor de toen al bekende fotograaf. Hij maakte voor het bureau van De Jong foto’s voor onder andere de Friese Koerier, het Fries landbouwblad en coöperaties als de CCF, de CAF en de Frico.

Op dinsdag 2 oktober houdt dr. Ida Terluin in het Fries Landbouwmuseum een lezing over Boer Koekoek. De lezing wordt begeleidt door unieke filmfragmenten.

Foto: Fries Landbouwmuseum Auteur: Henk Dijkstra

Witteveen ziet z’n oeuvre vooral als werk, als opdracht, gewoon de afbeelding maken die door de opdrachtgever gevraagd werd. Maar wie zijn afbeeldingen bekijkt ziet wel degelijk de artistieke kant ervan. Ook hij kan het niet laten toch even een mooie dreigende wolkenlucht mee te nemen, of strakke voren in pas geploegd land, of de witte dampen die uit de neusgaten van koeien komen in een koude ligboxenstal.

Lezing Boer Koekoek als voorganger van Wilders


21

1e

1e prijs

Emiel Nuver - Haren

Doe mee & Win! Nr. 3 - september

Stuur ons uw mooiste foto! Wij belonen de leukste inzendingmet een Uniek Agrarisch Noord Nederland t-shirt. Stuur uw mooiste foto vóór 17 augustus naar: [email protected]

De door de redactie uitgekozen foto’s plaatsen we in de volgende editie die 24 september verschijnt.

Vergeet niet uw adresgegevens en kledingmaat te vermelden. De winnaars worden in het volgende magazine bekend gemaakt.

Stuur uw foto’s bij voorkeur als een groot JPG-bestand. Voor plaatsing in ons magazine is minimaal 300 dpi nodig op ware grootte. Stuurt u alstublieft geen foto’s groter dan 4 MB.

Er is geen correspondentie mogelijk rond deze wedstrijd. Door het toesturen van uw foto geeft u Media Groep Noord Nederland toestemming deze te gebruiken voor publicatiedoeleinden.

2012 - jaargang

1 - Voor en door

agrariërs, hobbyb

oeren en buitenl

ui

Voordelig kennismaken met Ja! Ik neem een proefabonnement en ontvang 3 X Agrarisch Noord Nederland voor € 7,50*

lt Oergraan spe weggeweest terug van

in Roden Nieuwbouwstal er en vrije tijd brengt plezi

num 3 voo mers* r sle chts 7

Maak dan éénmalig € 7,50 over op rekeningnummer: 1699.41.582 t.n.v. Media Groep Noord Nederland, o.v.v. uw adresgegevens en “proefabonnement”. U ontvangt dan de eerstvolgende drie edities thuisgestuurd.

,50!

Koeienboer

eler wordt koolzaadt

* Het proefabonnement stopt automatisch na 3 nummers.

Colofon

Agrarisch Noord Nederland is een uitgave van Media Groep Noord Nederland en verschijnt tien keer per jaar, uitgezonderd het eerste jaar.

Naam bedrijf

Plaats

Agra Totaal

Berltsum

De Boer Drachten

Drachten

Kort Erica BV

Erica

Bos Mechanisatie Easterein

Easterein

De Zevenster Kuipers VOF

Zuidhorn

Kort Mechanisatie BV

Zwiggelte

Bos Mechanisatie Harich

Harich

Dijkstra Mechanisatie BV

Sondel

Kort Sellingen BV

Sellingen

Bos Mechanisatie Sneek

Sneek

Elzinga’s Agrarische Winkel

Garijp

Mulder Agro

Kollumerzwaag

Bos Tuin & Parkmachines

Easterein

Fouragehandel K Politiek

Lollum

Robertus Mechanisatie

2e Exloërmond

Bosma Groene Vakzaak

Sint Nicolaasga

Fouragehandel R de Vries

Haulerwijk

R Waaksma Agrarisch Bedrijf

Ternaard

Broekens Gorredijk

Gorredijk

Fries Landbouw museum

Earnewâld

Snijders Jager BV

Wachtum

Broekens Stiens

Stiens

Handelsonderneming A J Noeverman

Zuidwolde

Uildriks Mechanisatie

Assen

BTN de Haas

Groningen

Jager Agri Shop

Westerbork

Uildriks Mechanisatie

Pesse

22


Uitgever

Media Groep Noord Nederland Mûntsegroppe 14, 9281 KN Harkema, Telefoon: 0512 - 30 10 00 Website: www.mediagroepnoordnederland.nl

Wanneer u wilt kennismaken met Agrarisch Noord Nederland, kunt u ook éénmalig € 7,50 overmaken op rekeningnummer 16.99.41.582 t.n.v. Media Groep Noord Nederland o.v.v. ”proefabonnement Agrarisch Noord Nederland” en uw adresgegevens. U krijgt dan de eerstvolgende drie edities thuisgestuurd. Het proefabonnement stopt automatisch. Voor onze advertentiemogelijkheden kunt u contact opnemen via:

Redactie

Telefoon: 0512 - 30 10 00 E-mail: [email protected]

[email protected]

Abonnement

Agrarisch Noord Nederland is gratis verkrijgbaar bij verschillende verspreidingspunten in uw regio.


Studio Mauronne - vormgeving, opmaak en fotografie Maurice Toonen - tekstschrijver Meta Groot Antink - tekstschrijver en fotograaf Henk Dijkstra - tekstschrijver Fries Landbouwmuseum Stichting Zeldzame Huisdierrassen

Adverteren

Hoofdredacteur Bianca Wielinga

Aan dit nummer werkten mee:

Foto’s

De foto’s in dit magazine zijn eigendom van Media Groep Noord Nederland. Bij uitzonderingen staat dit vermeld bij het betreffende artikel.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden en onvolledigheden.

23

Broekens cont. A4 adv.indd 1

30-08-12 16:14

Nieuwbouwstal in Roden brengt plezier en vrije tijd

Recommend Documents