Nieuw

S’amen

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 7e jaargang no. 10 - december 2014

Programma Kerst en Oud/Nieuw Zaterdag 20 december 14:00 Christmas Carols, Lutherse Kerk 19:30 Lessons and Carols, Teteringen Zondag 21 december 15:00 Lessons & Carols, Grote Kerk 16:00 Het Feest van het Licht, Johanneskerk 16:30 Concert Capella, Prot. Laurentiuskerk, Ginneken Dinsdag 23 december 15:00 Amphia Langendijk 15:00 De Breedonk Woensdag 24 december 18:15 Aeneas 18:30 Kinderkerstfeest, Lucaskerk 19:30 Doopsgezinde Kerk 20:00 Amphia Molengracht 21:30 Grote Kerk 21:30 Johanneskerk 22:00 Lucaskerk 22:00 Ekklesia in de Markuskerk 22:30 Prot. Laurentiuskerk, Ginneken Donderdag 25 december 10:00 Johanneskerk 10:00 Markuskerk 10:00 Prot. Laurentiuskerk, Ginneken 10:30 Remonstrantse Kerk 10:45 Lucaskerk Woensdag 31 december 19:30 Johanneskerk

24 december, 21:30 uur Kerstavonddienst Grote Kerk Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Donderdag 1 januari 10:45 Lucaskerk 11:00 Markuskerk De Kerstherberg is geopend van kerstavond 19:00 uur t/m tweede kerstdag 19:00 uur in het voormalige buurthuis Gerardus Majella in de Odilia van Salmstraat. Meer informatie over deze activiteiten is te vinden in dit blad. S’amen in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’amen

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 13 januari. Verschijningsdatum is vrijdag 23 januari. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected] Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl

Collectebonnen A. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,75 per bon, totaal dus € 15.00 per vel. B. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,50 per bon, totaal dus € 30,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting / overschrijving van € 15,00 of € 30,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening NL91ABNA052.02.27.867 ten name van de Protestantse Gemeente te Breda (met vermelding van de gewenste soort vellen) Financiën: Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 ABN AMRO NL91 ABNA 0520 2278 67

Diaconie Algemeen:

Postbank NL89 INGB 0001 0708 50 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbank NL14 INGB 0001 5429 41 t.n.v. ZWO groep Protestantse Gemeente Breda/Ginneken

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant Ds. S. van Meggelen Voorstraat 14, 4268 AL Almkerk Tel. 0183-401265 of 06-22576592 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Markendaalseweg 118, 4811 KE, Breda Pioniersplek “Noorderlicht” Lutherse kerk, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Missionair werker Berthe van Soest - [email protected] Daniëlle van Drongelen Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda - ‘t Ginneken Tel. 06-54273705 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Niels den Toom Studentenpastor, life coach en trainer bij ZuiderZin Tel. 06-19663873 E-mail: [email protected] *

Vrijwillige bijdrage voor S’amen : Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’amen

meditatie “Wat kan dat toch voor een nacht zijn?” Jaren geleden vond ik op een fancyfair rond de Ledevaertkerk van Chaam bij de boekenstal een klein boekje met een roze en zwarte kaft: ‘Christuslegenden’ van Selma Lagerlöf; u weet wel, de schrijfster van Niels Holgersson. Het was ooit een bestseller, maar zoals zo veel boeken inmiddels vergeten en terzijde gelegd. Lagerlöf vertelt in het boek een aantal sprookjes en legenden rondom Christus, van geboorte tot opstanding. En ze begint met een verhaal over de kerstnacht. Ik was nog maar een klein meisje, vertelt ze, en op kerstmorgen was de hele familie naar de kerk gegaan. Alleen mijn grootmoeder en ikzelf waren nog thuis. Ik was nog te jong, en oma was te oud om in de slee mee te rijden naar de dienst. Toen vertelde oma een verhaal. “Er was eens een man”, zei ze, “die in de donkere nacht naar buiten ging om vuur te lenen. Overal klopte hij aan, maar niemand deed open. “Mijn vrouw heeft pas een kind gekregen, en ik moet vuur aanmaken om haar en de kleine te verwarmen”, riep hij naar de dichte donkere ramen. Maar de mensen sliepen en hoorden hem niet. Tenslotte zag hij op het veld een oude herder zitten in het midden van zijn slapende kudde. Bij de herder brandde een vuurtje. Toen de man dicht bij de schapen was gekomen, zag hij dat drie grote honden hem aankeken. Ze sperden hun bek open, alsof ze wilden blaffen, toch kwam er geen geluid uit! De honden vlogen op hem af, maar toen ze de man wilden bijten gehoorzaamden hun kaken niet, en de man werd niet gewond! Nu wilde de man naar het vuur toe. Maar de schapen lagen zo dicht opeengepakt, dat hij nergens een paadje tussen de dieren kon vinden. Daarom sprong hij óp de ruggen van de schapen en liep zo over de dieren naar het vuur.” Nu werd het de kleine Selma te veel: “Grootmoeder, waarom konden die honden niet bijten, en waarom werden de schapen niet wakker?”, vroeg ze. “Dat zul je straks horen”, zei oma, en ze vertelde verder. “Bij het vuur zat de oude herder. Het was een harde, onvriendelijke man. Toen hij de vreemde man aan zag komen pakte hij zijn puntige staf en gooide die met grote kracht naar hem toe. Maar de staf maakte een bocht en vloog zo langs de man heen! “Vriend, help me”, zei de man, “mijn vrouw heeft pas een kindje gekregen en ik moet vuur aanmaken om haar en de kleine te verwarmen. Leen me alsjeblieft wat vuur”. De herder wilde liever niet, maar hij was ook wel een beetje bang geworden van die mysterieuze man, dus hij durfde niet te weigeren. “Neem zoveel je nodig hebt”, zei hij, wetende dat het vuur bijna uit was. Er waren geen stokken of takken meer, alleen nog een gloeiende hoop sintels en kolen. De man boog zich neer, zocht met zijn handen kolen uit de as, en legde ze in zijn mantel. Maar de kolen brandden zijn handen niet, toen hij ze aanraakte, en ook schroeiden ze zijn mantel niet, en hij droeg ze weg alsof het noten of appels waren! Nu was de herder pas echt verbaasd. “Wat kan dat toch voor een nacht zijn, dat de honden niet bijten, de schapen niet bang worden, de speer niet doodt, en het vuur niet zengt?” Hij riep de man terug, en vroeg hem: “Wat is dit toch voor een nacht? En hoe komt het toch, dat alle dingen barmhartigheid betonen?”. “Ik kan het je niet zeggen als je het zelf niet ziet”, antwoordde de man en hij liep weg. De herder was nu toch wel heel nieuwsgierig geworden, en hij volgde op een afstandje de man tot waar hij woonde. Tot zijn schrik zag de herder dat de man zelfs geen hutje had om in te

In

3

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 6 : Opinie 8 : Algemeen Kerkelijk nieuws 9 : Noorderlicht 11 : Diaconie 14 : Nieuws uit de wijken 20 : Geknipt voor u 21 : Mediatheek 22 : Vieringen wonen, maar een grot, met kale, naakte stenen wanden. Nu werd het hart van de hardvochtige herder beroerd, en toen hij dacht aan het arme onschuldige kindje dat daar in die grot misschien wel lag dood te vriezen, greep hij in zijn ransel naar een zachte, witte schapenpels en gaf de aan de vader. “Leg het kindje maar daar op”, zei hij. Maar op het moment dat hij toonde ook barmhartig te kunnen zijn werden zijn ogen geopend en hij zag wat hij eerst niet had kunnen zien en hoorde wat hij eerst niet had kunnen horen. Hij zag dat om hem heen een dichtgesloten kring van engeltjes met zilveren vleugeltjes stond. En een van hen had een harp in de hand en allen zongen luid, dat die nacht de Verlosser geboren was, die de wereld zou redden uit haar zonden. Toen begreep de oude herder, dat alle dingen zo blij waren, dat ze geen kwaad konden doen. Nu zag de herder overal engelen: ze vlogen langs de hemel, ze zaten in de grot, en bovenop de berg. Hij knielde neer en dankte God, omdat zijn ogen geopend waren, zodat hij in de donkere nacht zoveel moois kon zien, waar hij vroeger niet kon onderscheiden. “Het zit ‘m niet in kaarsen of lampen”, besloot grootmoeder haar verhaal, “het is niet verborgen in zon of maan, maar het enige wat we nodig hebben zijn ogen die Gods Heerlijkheid kunnen zien”. Het kerstverhaal begint in de donkere nacht. En daarbij kunnen we aan alles denken, wat in de wereld tot duisternis leidt, aan alles wat duister en somber is in ons eigen leven. Een nacht waarin we bijten en grommen naar vreemden, waarin we onze pijlen afschieten naar iedereen die te dichtbij dreigt te komen. Een nacht waarin we geen uitweg zien, en van niemand hulp durven te verwachten. In die nacht heeft God een Licht ontstoken, met een naam en een gezicht: Jezus, die ons de hand reikt om in Gods lichtkring te komen staan. In deze Adventstijd mogen we bidden voor ogen die dát wonder durven zien. Ogen die geopend worden voor Zijn Heerlijkheid. Het zit ‘m inderdaad niet in kaarsen, hoe mooi ze ook zijn. Het zit ‘m in het toelaten van de verwondering. Om dat kleine, weerloze kind, dat ons hart wil verwarmen en ons leven naar God toegewend wil laten zijn. Opdat wij het donker niet meer vrezen. Gezegende kersttijd toegewenst!

Ds. Henrieke ten Thije

4

S’amen

Actueel Sing Inn, zaterdag 20 december, 14:00 uur

Christmas Carols Samenzang

Zondag 21 december, Grote Kerk Breda, 15:00 uur Voor dit concert moet entree betaald worden. Toegangskaarten zijn te koop bij de VVV Breda voor €15,00.

Zondag 21 december, 16:30 uur

Gluhwein met Cappella Breda Zaterdagmiddag voor Kerst, gezellig even sfeer proeven in de stad en dan knus onder de kerstboom belanden. De rode loper ligt voor jong en oud klaar. Hartverwarmend samen kerstliederen zingen in de traditie van Christmas Carols op bekende melodieën, waarvan de teksten zijn vertaald naar het Nederlands door Sytze de Vries. Kathinka Minzinga neemt ons mee in de samenzang en Jetje van Wijk begeleidt ons op de piano. Zegt het voort en zing met ons mee! Plaats: in de sfeervolle kerkzaal van de Lutherse Kerk in hartje Breda, Veemarktstraat 11. Ingang naast café Pieter Aertz. Vrije inloop tussen 14:00 en 15:00 uur.

Kathinka Minzinga

Zaterdag 20 december, 19:30 uur

Festival of Lessons and Carols

Is er een betere manier om in een heerlijke kerststemming te geraken? In onze haastige tijd, waarin we nauwelijks aan een rustig moment toekomen, breekt Kerstmis altijd weer te snel aan. Gun uzelf een intiem kerstconcert van Cappella Breda, vrolijk èn stijlvol, om in de beste kerstsfeer te komen. Cappella Breda zingt onder leiding van Daan Manneke; organiste is Jelena Bazova. Op het programma van één uur zonder pauze staan onder meer twee prachtige, kleine kerstvertellingen van de NoordDuitse barokcomponist Samuel Scheidt. Van de Franse componist Marc Antoine Charpentier zingt Cappella Breda het beeldschone kerstmotet In Nativitatem Domini. De intimiteit van het concert wordt geaccentueerd door tal van kleine bijdragen uit te voeren door verschillende solisten uit het koor. Cappella Breda telt onder haar leden immers vele solozangers. Als in een mozaïek met verschillende stijlen, opstellingen en invalshoeken zingen zij kleine pareltjes uit het rijke Europese kerstrepertoire. Jelena Bazova speelt onder meer een van de zwierige Noëls voor orgelsolo van de Fransman Louis-Claude Daquin.

Wij nodigen u uit voor het Festival of Lessons and Carols; een feestelijke en sfeervolle avond gevuld met prachtige liederen, gedichten en verhalen in de aanloop naar

Kerstmis.

We gaan op weg naar Kerst. Jacqueline van Heel, justitiepastor, Thea Sprangers, geestelijk verzorger GGZ Breburg, Claudia Bisschops, aalmoezenier KMA/NLDA en diaken Vincent de Haas vertellen bijzondere kerstverhalen vanuit hun werk. We horen hoe Kerstmis wordt beleefd in de gevangenis, op een militair kampement in Uruzgan, in het zuiden van Afghanistan en in de psychiatrie. Het koor Consonne zingt onder leiding van Patrick van Compernolle met op piano Jan Marie Wouters en op fluit Brechtje de Haas. De liederen worden afgewisseld met samenzang. Plaats: Willibrorduskerk, Kerkstraat 1, Teteringen.

Gratis toegang.

Hanneke Oomen, Augustinusparochie

Plaats: Protestantse Laurentiuskerk van Ginneken Toegang: €10,-Na afloop van het concert is er gelegenheid om in huize Mariëndal naast de kerk van een glaasje glühwein te genieten.

De redactie van S’AMEN wenst alle lezers en schrijvers van ons blad een gezegend kerstfeest en gelukkig nieuwjaar.

5

S’amen e

Clicktip 52 Click in het menu op de website www.protestantsegemeentebreda.nl op Diaconie en click daar op Collecterooster. Via de link Planning collecte 2015 ontdek je waarvoor de collecte gehouden wordt

Informatie: Rob Snijders

High Tea Grote Kerk, vrijdag 9 januari, 12:30 uur

Samen werken aan een betere wereld Samen is een het woord waarvoor wij staan. Samen een verandering maken voor de kinderen in Nicaragua en de ouderen in Breda. Wij zijn vijf studenten van de Hoge Hotelschool, onderdeel van de NHTV, die de kans hebben gehad een geweldig evenement neer te zetten. Op 9 januari slaan wij de handen in elkaar met het organiseren van een High Tea in de Grote Kerk, bedoeld om de eenzame ouderen in Breda een mooie dag te bezorgen en om de winst die we maken te gebruiken voor educatieve doeleinden voor de kinderen in Nicaragua. “De High Tea staat in het teken van de jaren ‘50. Voor ons als studenten een tijd vol passionele muziek en mooie gestippelde jurken. Voor onze gasten een tijd van herinneren en teruggaan in de tijd. We hopen zoveel mogelijk mensen samen te brengen en een stapje in de goede richting te zetten met onze winst.” vermeldt Sabine Bolleboom, een van de vijf studenten. “We voelen ons vereerd dat zoveel mensen de handen ineen hebben geslagen en dit evenement mogelijk hebben gemaakt.” De High Tea wordt nog interessanter omdat een expert op het gebied van thee een presentatie zal geven over de nieuwste thee trends. Samen genieten en samen nieuwe dingen ontdekken op het gebied van thee. Wilt u onderdeel zijn van dit mooie evenement en ons helpen zoveel mogelijk winst op te halen, dan bent u van harte welkom deel te nemen aan dit evenement. U kunt contact opnemen via 06-81942067 of mailen naar [email protected] Locatie: Grote Kerk Breda Entree: €19,50 (inclusief tour door de Grote Kerk, eten en drinken) Tijd: 12:30 tot 17:00 uur Sabine Bolleboom

Filmavond, maandag 12 januari, 19:30 uur

inspireren door Hadewych, de 13 -eeuwse Vlaamse mystica, enerzijds gedreven door haar verlangen naar eenwording met God, anderzijds door haar besef van de onmogelijkheid daarvan.

Dit is ook wat de jonge novice Céline ervaart, de tragische heldin uit Hadewych. De nonnen in het klooster vinden haar veel te ver gaan in haar religieuze ijver en sturen haar terug te wereld in om daar naar verlossing te zoeken. In Parijs komt ze in contact met een moslim uit de banlieu. Hij brengt haar op het spoor van een radicale stap om zo dichter bij haar Verlosser te komen. Vragen te over na het zien van deze film. Vindt Celine genade? ‘Ziet’ ze of is ze ziende blind? En hoe zit het met Gods gerechtigheid? Kortom: is Celine een mystica pur sang of zien we een illusie van het religieuze en dus van het al te menselijke verlangen naar rituelen en symbolen? Plaats: O.L.V. ten Hemelopneming, Markt 32, Prinsenbeek Woensdag 14 januari, 20:00 uur

Eindelijk thuis

De verloren zoon - verkenning van een schilderij en de spiritualiteit van Henri Nouwen Rembrandt van Rijn is beroemd geworden door de lichtval in zijn schilderijen. In zijn werk ‘De verloren zoon’ komt die lichtval goed tot uiting: de werking van het licht, onderstreept de inhoud van het verhaal. Wij willen graag, met Rembrandt, ons licht laten schijnen op de drie hoofdpersonen in het schilderij; de vader, de verloren zoon én de thuisgebleven zoon. We gaan het schilderij verkennen: welke aspecten van ieder zien wij? Welke van die aspecten herkennen we bij onszelf ? We doen deze verkenning met beelden van het schilderij, we putten uit het boek ‘Eindelijk thuis’ van Henri Nouwen en we gaan met elkaar in gesprek. Op deze manier gaat het verhaal in bredere en diepere zin voor ons leven. De avond wordt geleid door Marlies Schulz. Plaats: Markuskerk, Hooghout 96

Hadewych

Woensdag 21 januari, 19:30 uur

filmcyclus: Tragische Heldinnen

Voordracht door Prof. dr. Johan Graafland over de econoom Sedlacek. Na de inleiding is er ruimte voor debat.

Hoe hyperrealistisch Hadewych ook aandoet, voor Bruno Dumont is zijn film uit 2009 juist surrealistisch: een allegorie over de zoektocht van de ziel naar genade. Hij liet zich

De economie van goed en kwaad

In 2012 publiceerde de Tsjechische filosoof-econoom Sedlácek het spraakmakende boek 'De Economie van goed en kwaad. De zoektocht naar economische zinge-

S’amen ving van Gilgamesh tot Wall Street'. Met dit boek wekte Sedlácek internationaal de interesse voor het debat over ethiek en economie bij een ongekend breed publiek. Sedlácek geeft in zijn boek een tegendraadse analyse. Zijn stelling is dat de economie eigenlijk gaat over de vraag van goed en kwaad. Aan de hand van de oudste verhalen uit de mensheid laat hij zien dat ethiek altijd belangrijk geweest is in de economie. Maar de oude verhalen laten ook zien dat de mens altijd meer wil. De economische vooruitgang lijkt te worden gedreven door hebzucht, eigenbelang, en dierlijke instincten. Deze avond komen de vragen die Sedlácek stelt aan de orde: Wat zeggen de oude verhalen over goed en kwaad in de economie? Wat is het verband met de oorzaken van de economische crisis? Zal de mensheid ooit in staat zijn een werkelijke duurzame welvaartsgroei te creëren? Of moeten wij tevreden zijn met genoeg en het streven naar welvaartsgroei opgeven om werkelijk vrede te vinden? Johan Graafland is econoom en theoloog en gespecialiseerd in filosofie van de economie, economische ethiek, bedrijfsethiek/ maatschappelijk verantwoord ondernemen en christelijke visie op economie. Zijn onderzoek op het gebied van economische ethiek betreft de moraliteit van economische instituties, zoals marktwerking en de rol van de overheid. Als theoloog doet Graafland onderzoek naar de relatie tussen christelijke ethiek en economie. Daarnaast heeft hij verschillende empirische onderzoeken gedaan naar de invloed van het geloof op maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen. Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

Opinie De engel ... Het is al jaren geleden, ik herinner het me nog goed. Het was druilerig weer, niet zoals je dat met Kerst verwacht; het hoort dan toch te sneeuwen? Ik was een eindje omgegaan om bij alle huizen even binnen te gluren. Ik doe dat graag omstreeks Kerst: overal kerstbomen, de ene nog mooier opgetuigd en verlicht dan de andere. Het was stil in de straat, bijna iedereen was thuis. Bijna, want het huis tegenover ons was donker; de overburen waren weg. Het pad naar het huis was afgesloten met een hekje waarnaast de brievenbus stond. ‘t Is dat ik het hoorde, anders had ik hem in het donker niet opgemerkt. Hij zong met een hoog stemmetje “de herdertjes lagen bij nachte, ze lagen bij nacht in het veld”. Het klonk niet blij, en bij “nachte” en “veld” klonk het of hij niet precies begreep wat hij zong. Hij zat op het hekje. Ik schatte hem een jaar of vier

6 en hij had geen jas aan. In de linkerhand hield hij een dennentak en hij zong als iemand die weet dat niemand luistert. Toen hij mij zag, stopte hij abrupt! “Daag”, zei ik, “wat doe jij, waar woon jij?” Zijn haar was nat, er hing een regendruppel aan zijn neus en hij keek me mistroostig aan. “Ik woon in de hemel”, verklaarde hij op een toon alsof dat geen pretje was. “Ik ben een engel en ik zoek de herders.” Ik wist even niet wat ik zou zeggen. Hoe komt zo'n joch daarop? “Hoezo zoek je de herders?” vroeg ik eindelijk. “Ik moet hun over Jezus vertellen”, zei hij op een toon alsof hij nog nooit zo’n sufferd was tegengekomen. “Ben jij een herder?” Ik dacht daar even over na. Wij hadden thuis een parkiet, de kat was al een tijdje van huis en onder de vloer woonden een paar muizen. Of dat genoeg was om voor herder door te gaan? “Ik heb wel een paar dieren waarvoor ik zorg”, gaf ik toe. Hij sprong van het hekje en kwam naar me toe. “Jij bent het vast, ik ga met je mee”, zei hij beslist. Hij was doorweekt en ik loodste hem gauw ons huis binnen. Ik wou hem even goed afdrogen, maar hij liet zich niet van zijn doel af brengen. “Waar zijn de beesten?” vroeg hij meteen. Ik liet hem de parkiet zien, die bij ons in de keuken is gehuisvest; hij keek wat bedenkelijk alsof hij andere ideeën over een kudde had. Ik verklaarde snel dat de kat van huis was en de muizen sliepen, en dat hij die nu niet kon zien. Hij leek zich bij die verklaring neer te leggen, want hij liet nu rustig toe dat ik hem uitkleedde en afdroogde. Mijn vrouw had net de kinderen naar bed gebracht en kwam de trap af. Zij keek verbaasd van het onverwachte bezoek naar mij. “Dit is een engel”, legde ik uit, “en wij zijn herders, hij zocht ons”. “Oh?” zei ze vragend, en ik vertelde waar de engel aan mij was verschenen. Even later zat hij in een broek en een trui van mijn zoon met een glas warme melk en een boterham voor zich. Zijn naam en adres kreeg ik niet uit hem; hij kwam uit de hemel, hij ging de herders de blijde boodschap vertellen en hij had hen eindelijk gevonden! Terwijl ik de kamer uitging om de politie te bellen, hoorde ik hem blij vertellen over Jezus die in de stal geboren was. En mijn vrouw luisterde... De wachtcommandant bij de politie hoefde mijn hele verhaal niet eens te horen. Hij wist precies wie de engel was. ”Hoe is het mogelijk”, zei hij, ”het was gister precies hetzelfde; toen is hij uren van huis geweest, zijn vader en moeder waren helemaal overstuur”. Die bleken niet ver bij ons vandaan te wonen en de politie waarschuwde hen meteen. De naam van het jongetje had ik misschien wel kunnen raden. Ik liep grinnikend naar beneden. De engel lag op de bank te slapen. “Je raadt het nooit”, zei ik, “Sammie heet hij... Sammie van de Hemel”. We schaterden het uit. De ouders waren binnen de kortste keren bij ons. Het was volkomen onduidelijk hoe hij hun huis uitgekomen was. Mevrouw van de Hemel knuffelde haar engel maar eens goed, hij sliep nog half. “Ik heb de herders gevonden, mama”, zei hij. Toen de bezoekers weer naar huis gingen, was hij klaarwakker en wilde me nog wat zeggen. “Zul je de boodschap verder vertellen, ja...?” Ik lachte en beloofde het plechtig. Hoe was het mogelijk: ... Van de Hemel ... Sammie. Een echte engel!

Piet Winsemius

7

S’amen

“Wer aufbricht, kommt auch heim”

In september/oktober heb ik de Ökumenische Pilgerweg gelopen. Die loopt oost-west van Gorlitz naar Vacha, dwars door de voormalige DDR en ter hoogte van Leipzig. Het is een 420 km lang traject, onderdeel van de route van Leningrad naar S a n t i a g o d e Compostella. Bijna o n v o o r s t e l ba a r da t pelgrims dit vroeger liepen (en weer terug!). De Ökumenische Pilgerweg is beschreven in een handzaam boekje dat via internet te bestellen is. Daarin staan ook de overnachtingsadressen. Die zijn heel bijzonder: kloosters, kerkjes en gemeenschapshuizen van kerken.

Het weidse Saksische landschap. Ik heb vooraf de pelgrimszegen ontvangen van Rob van Uden. Hij gaf mij twee pelgrimspsalmen mee: psalm 120 en 122. En een opdracht: na afloop een Jacobsschelp ophangen in de kerk van het Kapucijner klooster in Meersel-Dreef. Het was een bijzondere ervaring om met je rugzak van plaats tot plaats te trekken en elke avond weer een herberg te vinden. Ontvangen te worden door mensen die kerkelijk erg betrokken zijn en de gesprekken met hen en met medepelgrims. Vaak ging het ook over het oude OostDuitsland en wat er gewonnen is, maar ook verloren met die Wende. Ik kan het iedereen aanbevelen. En door een prachtig landschap te lopen, over de oude Via Regia (‘Koninklijke weg’), een belangrijke weg in de Middeleeuwen. De oorsprong ervan gaat terug tot de 8e en 9e eeuw. Talloze legers, onder andere de Napoleontische, zijn via dit netwerk van wegen oost- en westwaarts getrokken en de route vervulde een cruciale functie in het middeleeuwse pelgrims-, cultureel- en handelsverkeer.

Het kerkje in Stedten met onderkomen voor pelgrims in de torenkamer. In ongeveer 15 etappes heb ik het traject afgelegd. Erfurt en Leipzig, die op de route liggen, zijn erg de moeite waard. Maar het zijn toch vooral de dorpjes en kleine stadjes langs het Pelgrimspad of waar je overnacht, die indruk maken. Het sociale leven dat de lokale kerken met heel veel inzet dáár levend houden in hun gemeenschapshuizen. En tussen die dorpjes en stadjes, het weidse landschap.

Over dat pelgrimsverleden zegt Johan Huizinga in zijn ‘Herfsttij der middeleeuwen’: “… de bedevaart (was) aanleiding tot allerlei vermaak en vooral tot verliefde besognes. Zij werden in de literatuur dikwijls als gewone plezierreisjes behandeld. (…) Geen wonder, dat de ernstige mannen der moderne devotie in de bedevaarten weinig nut zien. ‘Die vele bedevaarten doen, worden zelden heilig’, zegt Thomas a Kempis, en Frederik van Heilo wijdt aan de zaak een afzonderlijk tractaat ‘Contra peregrinantes’ [Tegen de pelgrims].” Overbodig te zeggen dat dat over vroeger gaat en met het heden niets te maken heeft!

Victor Witter

8

S’amen

lgemeen Kerkelijk nieuws Van de voorzitter Afgelopen week zat ik op een avond wat te ‘snuffelen’ in mijn bibliotheek. Tussen de kerstboeken (kerstverhalen en kerstgedichtenbundeltjes) vond ik een tekencahier uit 1967. Het was mijn kerstwerkstuk uit dat jaar. Het werk van het toen net elfjarige meisje. Een schrift vol Bijbelteksten, gedichtjes en zelf ingekleurde kerstplaatjes.

Zonder enige moeite kon ik me in gedachten verplaatsen naar dat klaslokaal van die kleine dorpsschool in de Betuwe. Er stonden geen kerstbomen in school, de school was ook niet versierd met lichtjes, slingers, of een kerststal. Niets van dat alles. Maar in de klas hing een sfeer van hoopvolle en gespannen verwachting. Met rode konen zaten alle kinderen ijverig te werken aan hun kerstschrift en tot grote vreugde van alle vijfde- en zesdeklassers, vertelde de meester aan het eind van de middag een prachtig kerstverhaal. Ja, dan mocht er een kaarsje branden in de schemering van de klas! Al bladerend door het schriftje vroeg ik me af hoeveel dat meisje begrepen zal hebben van datgene dat ze in haar (toen al) kriebelige handschrift heeft opgeschreven. Het verhaal begon namelijk met de zondeval (Genesis 3:16) en ging via de straf (Genesis 3:19) en de genade verder met de Messiaanse profetieën en het geslachtsregister. In een schriftje kwam min of meer de hele bijbel aan bod. Met vertedering dacht ik terug aan die tijd, me tegelijkertijd realiserend dat die tijd voorgoed voorbij was. Maar die ervaring van toen maakt dat advent en kerstmis wat mij betreft nog steeds een tijd is van knus en gezellig bij elkaar zijn. Een tijd van ‘cocooning’. In de afgelopen maand heeft de AK tweemaal vergaderd. Ik heb u vorige maand al verteld dat de AK op 10 november de volledige vergadering zou wijden aan het bespreken van het veranderingsproces en de aangedragen scenario’s. Die vergadering heeft er toe geleid dat er een zestal scenario’s besproken is op de eerste vergadering van alle ambtsdragers op 24 november. Die vergadering zou geleid worden door een onafhankelijk voorzitter (mevrouw Atie de Vos, gemeenteadviseur). Helaas kon mevrouw De Vos op het laatste moment niet aanwezig zijn vanwege familieomstandigheden. Na intern beraad hebben we besloten om de vergadering wel door te laten gaan, maar in plaats van met elkaar in discussie te gaan, de vergadering vooral te gebruiken voor ‘informeren en inventariseren’. Kortom tijdens de vergadering is een toelichting gegeven op

de plannen (en de noodzaak daartoe) en verder zijn alle ambtsdragers in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen of zorgen te uiten. Op deze vragen en zorgen zullen we 12 januari (de volgende vergadering (onder leiding van mevrouw De Vos) ingaan en zullen we ook met elkaar de discussie aangaan over de plannen. Inmiddels zijn drie alternatieve plannen ontvangen. Die worden op dezelfde wijze als de overige scenario’s door het CvK doorgerekend en vervolgens besproken. De vergadering van 24 november was ook in een ander opzicht bijzonder. Er waren toehoorders aanwezig. Mensen die geen ambtsdrager zijn, maar die de vergadering van de AK bijwoonden omdat die in principe openbaar is. Het laat zien dat het veranderingsproces leeft in onze gemeente en dat er zorgen zijn over het veranderingsproces. Dat is heel begrijpelijk. We hopen op korte termijn, maar in ieder geval na 12 januari, een gemeentevergadering te beleggen waar de plannen voor de gehele gemeente zullen worden toegelicht en waar alle gemeenteleden in de gelegenheid gesteld wordt om mee te praten. Zoals u wellicht weet is onze studentenpastor ds. Niels den Toom recent ook aangesteld als geestelijk verzorger van Thebe. De AK is verheugd u te kunnen meedelen dat ds. Den Toom in de dienst van 28 december in de Johanneskerk een zending zal ontvangen voor zijn werk bij Thebe. Elders in deze S’Amen leest u hier meer over. We maken ons op voor Kerstmis 2014. Het was een veelbewogen jaar. De Algemene Kerkenraad is er steeds van doordrongen geweest dat een veranderingsproces – elk veranderingsproces - veel emoties oproept, want willen we immers niet allemaal het liefst alles bij het oude laten? De tijden veranderen echter en we zien ons geplaatst voor problemen. Problemen die niet uniek zijn voor Breda, maar die op grote schaal spelen. De kunst is om in een zorgvuldig en transparant proces, met respect voor ieders verantwoordelijkheid en met vertrouwen in elkaar, te komen tot een oplossing waar we als PGB in gezamenlijkheid ‘de schouders onder willen zetten’. De tijden veranderen en de problemen die zich daarbij openbaren, vragen een open blik en vertrouwen in de toekomst. Laten we die toekomst tegemoet treden met de ervaringen die we in het verleden hebben mogen opdoen en die ons als gemeente gevormd heeft. Dat is een stevige basis waarop onze gemeente in welke vorm dan ook zal kunnen bloeien. Of met de woorden uit Psalm 1: Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei. Laten we de komende weken, de weken rondom Kerstmis, gebruiken voor een moment van reflectie vanuit het besef dat het Kind van Bethlehem ons elk jaar weer een nieuwe kans, een nieuw begin voor ogen houdt. Bij een 11-jarige meisje werd bijna een halve eeuw geleden het ‘kerstgevoel’ gevormd in een schemerige klaslokaal, werkend aan haar kerstwerkstuk. Ik wens u namens de AK een heel knusse en gezellige kerst, met of zonder kerstboom, lichtjes, kaarsen of kerstdiner. En voor al die mensen voor wie deze wens om wat voor reden

9

S’amen dan ook niet uit kan komen wil ik eindigen met een gedichtje uit dat oude kerstschriftje. Geschreven op de laatste bladzijde in hetzelfde kriebelige handschrift: Late kerstboodschap Voor hen voor wie geen kerstboom werd verlicht. Voor wie kerstavond donker is gebleven. Aan wie geen kerstboodschap werd doorgegeven. Voor hen heeft kerstfeest nog dit laat bericht: Nog is de stal van Bethlehem verlicht! Nog kunt ge gaan, nog is de deur niet dicht!

Namens de AK, Olda Bode-Nuis, voorzitter

Uw kerk in balans De Protestantse Gemeente te Breda heeft meerdere gebouwen, maar in alle kerken van de Protestantse Gemeente te Breda zingen we, bidden we, praten we, vergaderen we en bezinnen we ons. We helpen mensen binnen en buiten de kerk, kortom op spirituele- en praktische wijze proberen we gemeenten van Christus te zijn, in deze tijd en in Breda. We doen dat op onze manier, met onze eigen accenten, met als motto:

Kerkbalans enveloppe te overhandigen en ongeveer 10 dagen daarna opnieuw om uw (hopelijk positieve) antwoord weer op te halen. In de Kerkbalans enveloppe treft u een informatiefolder aan over het werk en een beknopt financieel beeld van onze Protestantse Gemeente te Breda. Op een bijgesloten antwoordstrook kunt u aangeven hoeveel u in 2015 denkt te kunnen bijdragen aan het kerkelijk werk in Breda. De retourenveloppe met de door u ingevulde antwoordstrook gaarne gereed leggen voordat de Kerkbalans vrijwilliger weer bij u aanbelt. Of u gebruikt de bijgesloten envelop om uw strookje op te sturen. Ook al is uw band met de Protestantse Gemeente te Breda in de loop der jaren wat minder geworden, u weet dat u er altijd op kunt terugvallen. Uw bijdrage wordt niet alleen besteed aan de instandhouding van gebouwen, maar ook aan pastorale zorg en plaatselijke projecten en activiteiten. Geven aan de kerk geeft daarom voldoening. Want u investeert in iets van blijvende waarde. Met een e-mail aan: [email protected] kunt u kenbaar maken dat u digitaal wilt bijdragen, dus dan geen lopers aan de deur.

Jan Noordermeer Voorzitter Werkgroep Kerkbalans College van Kerkrentmeesters PGB

Kerk in de buurt Met een hart voor mensen, met hun lief en leed, klein en groot Met een boek vol verhalen, van God en de mensen Met een uitgestoken hand, om te helpen en aan te sporen Met een luisterend oor, om te troosten en te bemoedigen Voor klein en groot, jong en oud In Gods naam

De kerk is op dit moment uit balans! Veel kerken in Nederland staan om verschillende redenen financieel onder druk. Ook wij, als Protestantse Gemeente te Breda, zijn midden in een veranderingsproces aangekomen. Wij streven er naar om, net als in een gewoon huishouden, de inkomsten en de uitgaven in balans te brengen. Op dit moment en de komende maanden voeren we overleg en gaan we met u als gemeenteleden de discussie aan om weer een gezonde balans te bereiken. Daarom is uw bijdrage aan de financiën van uw kerk van groot belang en is het onze verplichting de uitgaven terug te dringen.

‘Uw Kerk in balans’, de geplande financiële situatie voor 2015 De financiële situatie van de Protestantse Gemeente te Breda is al jaren niet rooskleurig. Ook voor 2015 moeten wij u een gepland tekort melden. De totale ontvangsten voor 2015 zijn begroot op € 386.117 en de totale uitgaven op € 489.688. Dat betekent een verwacht tekort van € 103.571. Dat is een hoog bedrag en verklaart ook waarom dringende maatregelen getroffen moeten worden om ‘Uw Kerk vanaf 2016 weer in balans te brengen’. De Aktie Kerkbalans 2015 wordt gehouden in de periode van 18 t/m 31 januari. Degenen die zich niet hebben opgegeven voor digitale afhandeling van hun vrijwillige bijdrage, worden door een vrijwilliger van de Aktie Kerkbalans twee maal bezocht. Eerst om de u bekende

Voor meer informatie over Noorderlicht kunt u terecht op de website www.noorderlichtbreda.nl Volg hen op Facebook: Noorderlicht Breda

Afscheid van Berthe van Soest en het Noorderlicht Tijdens de Bredase cultuurnacht op 23 januari wordt op een ludieke manier afscheid genomen van Berthe van Soest en het missionair project Noorderlicht. Omdat de cultuurnacht om 19:00 uur geopend wordt en dan ook de Zwarte Madonna in onze kerk voor het publiek toegankelijk moet zijn beginnen wij het afscheid van Berthe om 18:30 uur met een korte bijeenkomst in de kerk. Naast een paar korte bijdragen zal ook Lian Waas, de kunstenares die de Zwarte Madonna gemaakt heeft, haar werk aan ons presenteren. Daarna is er gedurende de avond in het achterhuis van de kerk volop gelegenheid om persoonlijk afscheid van Berthe te nemen. Wie nog mee wil doen aan een verrassing voor Berthe kan zich daarover via [email protected] informeren. Uiteraard zullen wij u geheel in de traditie van het Noorderlicht een high ‘evening’ tea aanbieden! U bent van harte welkom! Datum: 23 januari Plaats: Lutherse Kerk Tijd: 18:30 uur

Marlies Schulz

10

S’amen

lezing prof Wessels, maandag 26 januari, 20:00 uur

Bijbel en Koran

over godsdienst en politiek Niet 2001, toen Arabische terroristen de Twin Towers in New York vernietigden, maar 2008 met het begin van de financiële crisis is het belangrijkste jaar van het eerste decennium van de 21ste eeuw, vindt de Britse historicus David Priestland in zijn ‘Mechant, Soldier, Sage. A History of Power’. Het jaar 2008 hoort thuis in het rijtje 1917, 1929, 1945 en 1989 - jaren waarin de wereld politieke, sociale en economische aardverschuivingen kende, zo begint hij zijn boek. Hoe deze crisis precies eindigt weet ook hij niet, maar wel wat de oorzaak is: de overheersing van de handelaren, zoals hij bankiers, ondernemers en andere kapitalisten noemt (NRC 28 september 2012). Hoe zien Bijbel en Koran de verhouding tussen wijsheid, macht en rijkdom? Het antwoord op die vraag kan gegeven worden door stil te staan bij het voorbeeld van de grootste vorst die Israël ooit heeft gekend: koning Salomo, of Sulayman zoals de Koran hem noemt. Welke spiegel wordt de (geestelijke, politieke/ militaire en economische) ‘leiders’ voorgehouden? Prof. dr. Anton Wessels was van 1978 tot 2002 hoogleraar aan de Theologische Faculteit van de Vrije Universiteit met als vakgebied godsdienstwetenschap in het bijzonder de islam. Hij werkte vóór die tijd jarenlang in Egypte en Libanon. Hij publiceerde op het gebied van de verhouding tussen islam en christendom en de verhouding tussen Evangelie en cultuur. Gratis toegang. Aanmelden per e-mail via [email protected].

Gratis app voor Advent en Kerst Het Nederlands Bijbelgenootschap komt met een gratis app om te gebruiken tijdens Advent en Kerst. Van 1 december tot en met 6 januari kun je elke dag een inspirerende tekst lezen uit de Bijbel in Gewone Taal. Bij elke tekst staat een vraag om over na te denken. De app komt beschikbaar voor iOS en voor Android. Voor iOS is de app te downloaden in de App Store. Voor Android is de app te downloaden in de Google Play Store. Nieuwe website: debijbel.nl Het Nederlands Bijbelgenootschap heeft een nieuwe website gelanceerd: debijbel.nl. Iedereen kan hier altijd gratis de Bijbel lezen. Voor leden van het NBG is er extra informatie te vinden en is er een groter aanbod aan vertalingen, die je kunt lezen en met elkaar kunt vergelijken. De site is geschikt voor smartphone en tablet.

Op de bijbel.nl is uitleg te vinden over allerlei onderwerpen uit de tijd en cultuur van de Bijbel, geschreven door bijbelwetenschappers en theologen. Daarnaast biedt debijbel.nl veel archeologische illustraties, een tijdlijn, foto’s en video’s. Ook alle studieaantekeningen uit de NBV-Studiebijbel staan op de website. Op de bijbel.nl zijn de volgende bijbelvertalingen voor iedereen gratis online beschikbaar: De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV), de NBG-vertaling uit 1951 (NBG’51) en de Statenvertaling. Andere vertalingen, waaronder de Bijbel in Gewone Taal en de Herziene Statenvertaling en alle extra’s zijn alleen beschikbaar voor leden van het Nederlands Bijbelgenootschap. Als je bijvoorbeeld de gelijkenis over de wijngaard in Mattheüs 21 leest, kun je klikken op de woorden ‘wijnpers’ en ‘uitkijktoren’. Dan krijg je illustraties te zien die duidelijk maken wat je je erbij moet voorstellen. En het Johannesevangelie in de Bijbel in Gewone Taal kun je bijvoorbeeld vergelijken met De Nieuwe Bijbelvertaling en dan meteen in een artikel lezen waarom het begin van het evangelie zo anders klinkt in deze nieuwe vertaling. Dankzij debijbel.nl ontdek je zo van alles over de Bijbel.

Namens het Nederlands Bijbelgenootschap, Diny Fockens-Brink (Terheijden)

Protestants Christelijke Ouderenbond, afdeling Breda 15 januari: Uitstapje naar de seniorenexpo in Veldhoven U kunt zich hiervoor nog aanmelden. Leden van een ouderenbond reizen gratis mee en betalen geen entree. Nietleden zijn ook van harte welkom; zij betalen een bijdrage in de kosten van slechts €7,--. Vertrek om 10:45 uur vanaf de Markuskerk; vertrek vanuit Veldhoven om 17:00 uur. Meldt u zich snel aan bij het secretariaat onder vermelding van uw naam en telefoonnummer of e-mailadres. Er zijn 50 plaatsen beschikbaar. Consumpties en lunch zijn voor eigen rekening.

12 februari: Themamiddag-Ledenvergadering Voorafgaand aan de ledenvergadering wil het bestuur met de aanwezigen praten over de resultaten van de onlangs gehouden enquête. Na de pauze volgt de ledenvergadering. Naast het vaststellen van de jaarverslagen, de bestuursverkiezing en andere vaste items wordt ook het beleid besproken. U wordt allen van harte uitgenodigd van 14:00 uur tot 16:00 uur in de Markuskerk, Hooghout 96, Breda. Voor informatie over de PCOB en voor eventueel vervoer op de themamiddagen kunt u terecht bij de secretaris van de afdeling Breda, mevrouw Wilma Bondzio-Hupkens, 0765228628 of [email protected]

Wilma Bondzio-Hupkens

11

S’amen

Diaconie Breda-Wismar-Arad Werkbezoek Arad

31 oktober – 4 november Na een voorspoedige reis landen Pieter Harder en ik ’s middags op de luchthaven van Timisoara in Roemenië. Daar stond ds. Béla Tothpal ons al op te wachten. Het was geweldig om hem weer te ontmoeten als vrij man! Gewoon over alles te kunnen praten met elkaar in alle rust ervoeren wij wederzijds als heel bijzonder! In de kerkzaal in Arad werden wij hartelijk ontvangen door de reeds aanwezige gemeenteleden. Aansluitend was er een kerkdienst want 31 oktober is Hervormingsdag en die traditie is daar nog springlevend. Zaterdag was een dag voor ontspanning en reden we met het gezin Tothpal en enkele gemeenteleden richting Mako (H) voor een bezoek aan een thermaal bad.

Zondagmorgen vierden wij in een mooie kerkdienst het Heilig Avondmaal. Behalve de predikant en enkele kerkenraadsleden deden ook Pieter en ik mee in de liturgie en mocht ik een groetwoord uitspreken namens u allen.

Organist Bela junior ’s Middags was er, zoals gebruikelijk bij ons werkbezoek, de extra kerkenraadsvergadering om met hen alle vreugden en zorgen te bespreken. Wij konden hen o.a. vertellen dat zij ook dit jaar weer kerstpakketten zouden kunnen maken dankzij een royale gift van onze vroegere voorzitter Klaas de Bruijn. Blij verrast waren zij dat het ook dit jaar mogelijk is, want kerstpakketten maken en uitdelen is in de gemeente een dierbare traditie! De maandag werd besteed door eerst een bezoek aan het Bejaardenhuis te brengen waar we een gesprek hadden met de directrice mw. Fira Popa. Zij sprak namens alle bewoners haar dank uit voor alle hulp die zij, nu al zovele jaren, vanuit Breda ontvangen. Op dit moment zijn er 140 bewoners, maar in de winter kan dit gemakkelijk oplopen tot 175-180 omdat het voor ouderen die op straat leven dan te koud wordt om daar te overleven. Hierna gingen we naar het Kindertehuis waar wij een gesprek hadden met Andrea, de assistente van de directrice Ana Christea, die, zo had zij mij via de email al gemeld, jammer genoeg ons niet kon ontmoeten omdat zij met vakantie was. Ook met haar een goed gesprek gehad. Ook zij zijn ons zo dankbaar voor alles wat zij krijgen, want ook in Roemenië zijn de bezuinigingen in de zorg zeer merkbaar. Na toegezegd te hebben dat wij ons best voor hen zullen blijven doen, namen wij weer afscheid. Na een gezamenlijke maaltijd in de kerkzaal en een gezellig samenzijn was het de volgende morgen weer tijd om afscheid te nemen.

Bezoek bejaardentehuis Groetwoord

12

S’amen Hoe gaat het nu met ds. Tothpal en zijn gezin? Wij kunnen eigenlijk niet anders dan melden dat het hem en zijn gezin weer goed gaat. Ze zijn dolgelukkig dat ze weer bij elkaar zijn. Vorige week zijn zij, vanuit een mini 2kamerflatje, verhuisd naar een, naar Roemeense begrippen, goede etagewoning waarin de kinderen (12 en 17 jaar oud) nu elk weer een eigen slaapkamer hebben. Het was een hele nare tijd, maar zij blijken in staat de draad weer op te pakken en positief vooruit te kijken. Uiteraard zijn er nog wel voorwaarden verbonden aan zijn vervroegde vrijlating. Zo mag hij van de rechter de komende 1,5 jaar zijn ambt als predikant niet uitoefenen. Grofweg betekent dit dat hij niet formeel in toga mag optreden. Maar samen met andere gemeenteleden een kerkdienst houden kan wel. Zolang hij zijn toga niet aan heeft is hij ‘gewoon’ een gemeentelid. Ook bij de viering van het Avondmaal zondagmorgen was dat duidelijk. Bij een begrafenis van een vriend kon hij geen pastor zijn, maar wel als goede vriend uit de bijbel lezen en troostende woorden spreken. Zo laveren hij en zijn gemeente op het randje van wat wel en niet kan. Verder ligt er nog de, bij de veroordeling in februari 2013 aan de bisschop toegekende, vordering van ongeveer €200.000,-. Tot nu toe is daar nog geen cent van gevorderd, simpelweg omdat ds. Tothpal geen eigen inkomen had. Als nu blijkt dat er eind februari 2016 nog steeds niets ingevorderd is, vervalt deze vordering omdat naar Roemeense wet daar 3 jaar voor staat. Het is dus duidelijk dat ds. Tothpal de komende 1,5 jaar formeel geen inkomen moet verwerven om deze molensteen kwijt te kunnen raken. Echter, mocht het zo zijn dat de bisschop ergens in deze komende 1,5 jaar toch een bedrag kan invorderen, al is het maar €1, dan gaat opnieuw een termijn van 3 jaar in.

De toekomst Reeds voordat ds. Tothpal veroordeeld werd, waren hij en zijn vrouw Renata begonnen met het houden van bijen. Dit wordt door de overheid ook gestimuleerd. Van ongeveer een 250-280 bijenvolken heeft men een bescheiden inkomen. Op dit moment heeft Renata (het ‘bedrijfje’ staat op haar naam) nog 140 volken. Deze staan bij haar ouders in Hongarije. Het komende jaar gaat ds. Tothpal hard aan het werk om deze volken te vermeerderen tot 250, waarmee dan, als alles goed gaat, vanaf zomer 2016 de honing een inkomen zal opleveren. Daar dit veel werk en tijd kost is het plan om zoveel mogelijk de bewerking van de bijenvolken te mechaniseren, zodat hij zijn pastorale arbeid in de gemeente kan blijven verzorgen, want dat blijft het allerbelangrijkste! Veel hebben we gesproken over de toekomst van de gemeente. Prioriteit nummer één is om kerkelijk onderdak te vinden. Zomaar een groep te blijven die los staat van enige kerkelijke structuur heeft weinig toekomst. Er zijn nog wel een paar mogelijkheden die onderzocht zullen worden, maar of dit gaat lukken blijft onzeker.

Grote dankbaarheid Het is niet goed te beschrijven hoe dankbaar deze mensen zijn dat zij ons en Wismar als partnergemeenten hebben. Het weten dat er mensen zijn die er voor hen waren in deze barre omstandigheden en naast hen bleven staan, was en is van onschatbare waarde. Niet alleen in de praktische dingen, maar dat er constant aan hen gedacht en voor hen gebeden werd hebben ds. Tothpal, zijn vrouw en hun gemeente de kracht gegeven om vol te houden. Toen ik hem vroeg hoe hij zich in de gevangenis staande had kunnen houden, zei hij dat o.a. de kaarten en brieven vanuit Nederland, die hij elke dag binnenkreeg, hem vleugels

hadden gegeven. Ook het weten dat er voor zijn gezin gezorgd werd en dat zijn gemeente doorging en sterk bleef, maakten dat hij zijn tijd daar ook psychisch aankon. Een speciale dank voor allen die hierin een bijdrage geleverd hebben had Renata Tothpal aangaande de financiële ondersteuning van het gezin. Het was voor hen al moeilijk genoeg dat haar man en de vader van hun kinderen in de gevangenis zat, maar hadden wij hen niet ondersteund dan had zij niet in Arad kunnen blijven wonen, simpelweg omdat zij van haar inkomen geen huur had kunnen betalen. Dan hadden zij noodgedwongen bij haar ouders in een klein dorpje in Hongarije moeten intrekken, wat weer tot gevolg gehad zou hebben dat de kinderen van hun school weg hadden gemoeten, enzovoort, vult u zelf de rest maar in. Dankzij onze bijdragen konden zij toch min of meer ‘gewoon’ hun leven leiden. Zo concreet had ik mij dat niet gerealiseerd. Daarnaast was ook iedere kaart die Renata voor haar en de kinderen uit de postbus viste, zoals zij letterlijk zei: “een klein cadeautje dat mijn dag maakte tot een zonnige dag!”

Tot slot Uit de veelheid van indrukken en gesprekken heb ik geprobeerd u een beeld te geven van de situatie in Arad. Het zal u duidelijk zijn dat naast onze aandacht op het persoonlijke en geestelijke vlak ook de praktische, financiële hulp voorlopig nog hard nodig is. Tot nu toe heeft u hen geweldig geholpen en nog altijd ontvangt onze penningmeester regelmatig grote en kleine bijdragen. Ontzettend bedankt daarvoor!! En wij hopen dat u hen zult blijven steunen. Er is veel onrecht in deze wereld waar wij niets aan kunnen veranderen, maar bij onze partnergemeente in Arad kunnen wij allemaal samen het verschil maken!

Bijzondere hulpgoederen gezocht Toen Pieter en ik in Arad waren werden ons diverse verzoeken gedaan naast de ‘gewone’ hulpgoederen zoals kleding en textiel. Het gaat dan om de volgende items: - een scootmobiel of een electrische rolstoel voor een gemeentelid die een herseninfarct heeft gehad en nu nog maar moeizaam kan lopen. - een po-stoel - incontinentiemateriaal (m/v) - looprekjes/wandelstokken - handgereedschap (hamers, beitels, boormachines etc.) Belt u even als u iets heeft? Alvast bedankt!

Tenslotte Een bewogen jaar ligt bijna weer achter ons. Veel is er gebeurd, nare dingen maar gelukkig ook hoopvolle. Dank u wel voor alle steun die u ook dit jaar weer gegeven heeft. Als wij er op terug kijken worden we er stil van! Wij wensen u Gezegende Kerstdagen toe en een Voorspoedig 2015!

Mieke Frankfoorder (vz) 076-5146523 [email protected]

13

S’amen Collecte 18 januari

De kerstdagen zetten ons gevoel in beweging. Het doet iets met ons. Voor de één zijn het dagen vol warmte en gezelligheid. Anderen hebben juist liever dat die dagen weer snel voorbij zijn. Het kerstfeest kan die mensen bijvoorbeeld er pijnlijk aan herinneren dat ze eigenlijk nergens thuis zijn, eenzaam zijn, herinneren aan ruzie of wat dan ook. De kerstdagen duren dan lang, zijn eenzaam en koud. Voor al die mensen willen wij een huiskamer bieden. Inmiddels alweer 34 jaar geleden werd in Breda de Kerstherberg in het leven geroepen. De Kerstherberg is voor iedereen toegankelijk en gratis. De hele dag wordt er gratis eten en drinken geserveerd. Daarnaast worden er diverse optredens aangeboden. We werken uitsluitend met vrijwilligers en giften. De Kerstherberg is geopend van kerstavond 24 december 19:00 uur t/m tweede kerstdag 26 december 19:00 uur in het voormalige buurthuis Gerardus Majella in de Odilia van Salmstraat 25 te Breda voor alle mensen die een beetje afleiding, een luisterend oor en gezelligheid zoeken tijdens de kerstdagen. Dag en nacht. De kerstherberg is daarmee het alternatief voor een eenzame Kerst!

Namens de kernorganisatie van de Kerstherberg, Emmy Rau

Oecumene Ontmoetingen migrantenkerken

Op zondag 18 januari is de collecte van de Protestantse Kerk bestemd voor de Oecumene. De Protestantse Kerk gelooft in de kracht van ontmoetingen tussen geloofsgemeenschappen, omdat dat kansen biedt om van elkaar te leren. Zo’n ontmoeting krijgt nog een extra dimensie wanneer dat plaats vindt met broeders en zusters die hun land van herkomst hebben verlaten en in Nederland een nieuw bestaan opbouwen. In Nederland wonen honderdduizenden migrantenchristenen, die samenkomen in meer dan duizend internationale kerken en migrantenkerken. Deze kerken hebben zich verenigd in SKIN, Samen Kerk in Nederland. Sinds 1997 fungeert SKIN onder andere als bruggenbouwer tussen autochtone en niet-autochtone christenen. SKIN ziet de diversiteit aan nationaliteiten, talen en christelijke tradities niet als bedreiging, maar als winst. Door wederzijdse ontmoetingen kunnen kerken groeien. Met de opbrengst van deze collecte willen we nog meer bruggen bouwen en mogelijkheden creëren om te leren van elkaar. Gewoon dichtbij, misschien wel bij u om de hoek. Bouwt u mee?

Lichtkaars Een licht ontsteken helder licht om te verlichten het lot van mensen en hun kind Een licht ontsteken warm licht om wanhoop te verbannen voor mensen en hun kind

Een nieuw project

Stichting Care Karnataka De ZWO gaat vanaf medio december geld inzamelen voor Stichting Care Karnataka in Breda. De stichting is een initiatief van de familie de Wit in Breda die in Narasimharajapura in het zuiden van India een school bouwen voor meervoudig gehandicapte kinderen. De ZWO wil geld inzamelen voor de aanschaf van therapeutische materialen voor de fysiotherapie, spraak- en gehoortherapie, snoozle -activiteiten en voor creatieve therapie op deze school. We beginnen met de geldinzameling voor dit nieuwe project tijdens de komende kerstnachtdienst. Begin februari is er een ZWO dienst in de Lucaskerk en in die dienst besteden we aandacht aan het project. Daarnaast zullen er komend jaar nog andere activiteiten worden georganiseerd voor dit project. U kunt ook geld overmaken op banknummer NL 14 INGB 0001542941 van College van diakenen PGB afdeling ZWO.

Namens de ZWO werkgroep, Karin Nelson

met

Een licht ontsteken zuiver licht om kwade wil te keren bij mensen en hun kind Een licht ontsteken daar waar verlangen is verlangen naar een beter leven voor mensen en hun kind Vier kaarsen zijn ontstoken steeds meer licht licht om bij te schijnen waar het donker is, met weinig zicht Zoveel kaarsen zullen branden van mij, van jou, van overal om liefde en zorg te willen delen met mensen en hun kind Nooit wordt dit Licht gedoofd de eeuwen door voor alle mensen van de wereld en hun kinderen.

Regina de Ruiter

14

S’amen

Nieuws uit de wijken

Rondom de Lucaskerk Van de voorzitter Op weg naar een bruisend 2015 In mijn recente bijdrages voor S’Amen informeerde ik u over de onrust die er in onze wijkgemeente was en de wijze waarop de kerkenraad van de NoorderBeemden met deze onrust is omgegaan. Je zou haast vergeten dat 2014 binnen onze wijkgemeente ook zoveel mooie momenten heeft gekend. Dat begon al aan het begin van het jaar, toen we weer nieuwe ambtsdragers mochten bevestigen. Het is mooi om te zien dat gemeenteleden hun verantwoordelijkheid pakken en een stuk van het kerkenwerk voor hun rekening nemen. Met veel enthousiasme is er door een grote groep mensen hard gewerkt om het 20-jarig bestaan van de Lucaskerk niet onopgemerkt voorbij te laten gaan. Een concert, een cabaretvoorstelling, een foto-tentoonstelling, een symposium voor (oud-)ambtsdragers en belangstellenden uit de ons omringende gemeentes van de classis, een gezamenlijk ontbijt en een geweldige kleurrijke dienst met alle gebruikers van de Lucaskerk, omvatte de lustrum week. Enkele weken later werd de musical Ruth opgevoerd. Ook hier hebben veel gemeenteleden hun beste beentje voorgezet en hebben de musical tot een groot succes gemaakt. Het lustrum maakte opnieuw duidelijk dat het in de Lucaskerk kan bruisen. Bruisen deed het ook enkele weken geleden door het initiatief van de werk-

groep Jeugd met het project ’meet & greet’. Nieuwe wegen zijn ingeslagen, andere activiteiten ontwikkeld, om aandacht te geven aan verschillende leeftijdscategorieën binnen onze kerk. Ook een bruisende start viel ons ten deel tijdens ‘november tonen culinair’. Gemeenteleden zochten elkaar thuis op en kookten voor elkaar. Een mooie vorm van gemeente-zijn, zij het op een heel andere manier. Van een andere orde was de introductie van het ‘troostkastje’ dat op initiatief van enkele gemeenteleden op de laatste zondag van het kerkelijk jaar werd gepresenteerd. We kunnen bruisen, maar we kunnen er ook voor elkaar zijn op momenten van verdriet. Dat we elkaar in moeilijke tijden weten te vinden, werd ook duidelijk op de gemeenteavond die we organiseerden. We spraken over de toekomst van onze eigen wijk, maar ook over de toekomst van de Protestantse Gemeente Breda. We vertelden elkaar over de grote zorgen die we hadden, maar gaandeweg de avond werd duidelijk dat een aantal gemeenteleden graag serieus wilde nadenken over haalbare alternatieven; de ‘denktank NoorderBeemden’ was een feit. De denktank is voortvarend aan de slag gegaan en heeft binnen een maand (over bruisend gesproken!) de wijkkerkenraad heldere adviezen gegeven op welke wijze alternatieve, financieel haalbare, wegen ingeslagen kunnen worden. Het scenario NoorderBeemden is aan de gemeente voorgelegd en ligt nu bij de Algemene Kerkenraad. Wij zijn overtuigd van de haalbaarheid van onze plannen, en denken dat het ook voor de wijk Midden-Zuid veel aanknopingspunten bevat om er gezamenlijk uit te komen.

Dan staan we nu aan het begin van een nieuw jaar. Een jaar waarin onze wijkpredikant Wim Bisschop met emeritaat gaat. Op 12 april hoopt hij zijn afscheidsdienst te houden. De dag ervoor, zaterdag 11 april, willen we op gepaste wijze (en dat is bruisend) aandacht besteden aan zijn vertrek. Noteert u beide data vast in uw agenda. Hoe het er daarna uit zal zien? Dat is nog niet duidelijk, maar laten we met vertrouwen in elkaar en vertrouwend op Hem in wiens naam wij bij elkaar komen, het nieuwe jaar ingaan. Ik wens u een bruisend 2015 toe. Rolf Boertien, Voorzitter Kerkenraad Protestantse Wijkgemeente NoorderBeemden

Vieringen Ook rond de Lucaskerk bereiden we ons voor op het naderende kerstfeest. Achter de schermen zijn veel mensen druk in de weer om er voor te zorgen dat we over een paar dagen een prachtig en inspirerend feest kunnen delen. Op zondag 21 december komen we samen in een dienst van Schrift en Tafel en de laatste verrekijker opent ons het zicht op feest. Op woensdag 24 december is er om 18:30 uur een kinderkerstnachtdienst in de Lucaskerk. Daar wordt in elke geval ook het project van de adventsweken op een feestelijke manier afgerond: we gaan nog eens na hoe de ‘verderkijkers’ ons hebben geholpen op het goede spoor te komen. ’s Avonds om 22:00 uur is de kerstnachtdienst, waarin de cantorij een belangrijke ril speelt: zij zingt met ons het kerstoratorium ‘Als appelbloesem in

15

S’amen de winter’. Een feest van zang en muziek. Op donderdag 25 december gaan we verder met onze kerstviering. Irene Mulder is druk op zoek naar ‘anders dan andere’ kerstliederen en daar wil ze er graag een paar van zingen. We gaan in elk geval proberen om kerstfeest en de sfeer er om heen in het licht van het geboorteverhaal te zetten. Op zondag 28 december is er een gezamenlijke dienst in de Johanneskerk met ds. Saskia van Meggelen als voorganger. In die dienst krijgt ds. Niels den Toom zijn kerkelijke zegen voor zijn werk als geestelijk verzorger in de locaties van Thebe. De dienst begint om 10:00 uur. Op donderdag 1 januari komen we samen voor een morgengebed. Eigenlijk altijd met een bescheiden aantal mensen, maar met die mensen is het waardevol om het nieuwe jaar met elkaar en met God te beginnen in de kerk. Op zondag 4 januari beginnen we aan het feest van de Epifanie: het openbaar worden van het licht van God in de wereld van mensen. We gaan in elk geval afscheid nemen van Riet van Felius als ouderling. Er zijn nu gesprekken gaande om nieuwe ambtsdragers er bij te vinden. Zondag 11 januari begroeten we ds. Rooze uit Tilburg als onze gastvoorganger. Zondag 18 januari gaan we het feest van het verbond vieren rond de doopvont. En zondag 25 januari hebben we een oecumenische viering met de ‘Bethlehemkern’; die dienst staat in het teken van de gebedsweek voor de eenheid van christenen en kerken. In memoriam Wij gedenken Corrie Seen-Baauw, ze overleed op maandag 8 december na een leven van 85 jaar waarin ze er helemaal voor anderen was. Haar man kwam diep getekend terug uit de politionele acties in Indonesië, en dat vroeg van zijn omgeving veel begrip en acceptatie. In hun huwelijk werden acht kinderen geboren en dat was een grote vreugde. Zo goed als ze later ook oprecht kon genieten van de kleinkinderen.

Maar een groot gezin en een kwetsbare man vroeg wel veel aandacht en zorg. Haar man overleed vrij plotseling in 1993 en daarna moest ze haar weg alleen zoeken; dat is op zich eigenlijk best goed gegaan. Verleden jaar bleek ze ongeneeslijk ziek te zijn en in de loop van dit jaar ging ze over naar verpleeghuis Elisabeth om zo goed mogelijk begeleid te worden tot het einde daar was. Ze keek zelf terug op een goed leven: veel zorg, maar ook veel blije dankbare dingen. Op vrijdag 12 december hebben we afscheid genomen in een dienst in de Lucaskerk, daar overdachten we haar leven en lieten we ons leiden door troostende en bemoedigende woorden over God die trouw is uit psalm 91. Welkom We begroeten Sem, de zoon van Yolande van Poppel en Mark Platvoet (Heesterbos 4, 4847 CX Teteringen). Sem is geboren op 18 november, en we feliciteren de nieuwe ouders van harte. We hopen dat Sem mag opgroeien tot een prachtig mens, een zegen voor velen. Een terugblik We mogen samen als gemeente van de Lucaskerk terugkijken op een heel mooi jaar, lees maar eens het stukje van de voorzitter van de wijkkerkenraad. Het geeft ook goede moed in de huidige omstandigheden vol vertrouwen naar de toekomst te kijken: we komen er samen vast wel uit! Ook voor mij was het een mooi jaar om het midden van de gemeente te werken. Ik wens iedereen heel fijne kerstdagen en een hoopvol begin voor het nieuwe jaar

ds. Wim Bisschop

Dank Hierbij willen wij de Protestantse w i j k g e m e en t e N o o r d er B eem den bedanken voor de mooie bloemen die wij mochten ontvangen voor ons 40jarig huwelijk.

Kees en Annelies Rijnbout

Een herder kijkt verder! Kinderkerstviering in de Lucaskerk In de adventperiode hebben we met de ‘Verderkijkers’ mee gekeken. Zo zijn we steeds een stukje dichter bij het kerstfeest gekomen. Op woensdagavond 24 december sluiten we in de kinderkerstviering het adventproject af. In deze viering staan (in een mini-musical) de herders centraal. De herders proberen wakker te blijven bij hun schapen. Zien ze nou wat, daar in de verte, of niet? We hopen dat jullie allemaal met ons mee komen kijken. Met ons verder komen kijken. In de Lucaskerk op woensdag 24 december om 18.30 uur.

Er is geen woord dat het papier kan vinden, er is geen woord dat uitleg geven kan aan leed. Er is slechts cirkelrond de vraag gebleven, waarom de vijand alle vriendschap mij bestreed. Er rest dan ook geen vraag die richting aan kan geven, wat ooit de goede term voor ’t halt moet zijn. Ik heb hiermee de radeloosheid wel beschreven, elk woord bevat hier onweerlegbaar pijn. Mij valt, naar het concept gegeven door machtsmisbruik van meerderen: het licht toe wat in de lente nieuw weer wordt geschreven. Dat is in winters tij een fonkelend vergezicht, dat heel de schepping spreekt van “wat en hoe”. Het is een frisse dag en vader neemt de entpot. Het kookt bijna, en we gaan samen pratend naar de gezaagde stronk waarin hij kerft. Daar zal de entstof alle wonden dichten de afgesneden tak die zonder toevoer sterft: de sapstroom wordt een andere bedding toebedeeld. Ik liep aan vaders hand en zag zijn ogen lichten: de lente zet zich voort omdat Zijn kunde heelt. Maatje de Poorte-Slabbekoorn

16

S’amen

Uit de wijkraad Markuskerk In de kerkenraadsvergadering van 11 november is het rooster van aan- en aftreden van ambtsdragers aan de orde geweest.

Afscheid Tijdens een gemeenschappelijke kerkdienst op 18 januari 2015 in de Johanneskerk nemen we afscheid van mevrouw Tineke Akkermans als diaken, zij heeft zich gedurende meerdere termijnen ingezet als diaken, en van de heer Peter Vermeiden als diaken en voorzitter van DOS (Diaconie onder het Spoor), op zijn verzoek wegens andere drukke werkzaamheden. Tevens nemen we afscheid van mevrouw Elly in ’t Hol als pastoraal ouderling en de heer Kees Temme als ouderlingkerkrentmeester, die beiden ook meerdere termijnen hebben volgemaakt. We zullen deze ambtsdragers missen in ons team en we willen hen graag danken voor hun enorme inzet in het gemeentewerk.

Voordracht nieuwe ambtsdragers

De volgende diakenen hebben zich bereid verklaard nog een termijn op zich te nemen: mevrouw Hannie Bouman, mevrouw Henrieke de Bruin als diaken met bijzondere opdracht, n.l. voorzitter van de Centrale Diaconie, mevrouw Miny Smaling, tevens lid van het moderamen, en de heer Erik Bondzio. Wanneer er vanuit de gemeente geen bezwaren worden ingebracht (dit kan tot 27 december bij de scriba) zullen zij in de dienst op 18 januari (her) bevestigd worden. Zoals u gelezen hebt, heeft op 24 november een gezamenlijke vergadering van de AK met de Wijkkerkenraden plaatsgevonden. Zulke gemeenschappelijke vergaderingen zullen de komende tijd vaker gehouden worden in het kader van het ontwikkelen van de toekomstplannen van de PGB. In het nieuwe jaar zal een gemeentevergadering daarover worden gehouden.

Karien van Mourik

De heren Wim van de Giessen, Arie Roobol en Henri van Wijngaarden hebben zich bereid verklaard ouderling -kerkrentmeester te worden en worden als zodanig door de Wijkkerkenraad voorgedragen.

De Johanneskerk en de Markuskerk organiseren samen een bijzondere kerstviering waar speciaal aandacht is voor de kinderen.

Vernieuwing ambtstermijn

Datum: zondag 21 december Tijd: 16.00 uur Locatie: Johanneskerk, Dreef 5 te Breda

Mevrouw Olda Bode-Nuis heeft aangegeven nog een termijn lid te willen blijven van de wijkkerkenraad als ouderling met bijzondere opdracht voor de duur van haar voorzitterschap van de Algemene Kerkenraad.

Het feest van het Licht

Iedereen is van harte welkom om te komen kijken, vieren en wellicht ook mee te doen! We zien jullie graag! Na de dienst zal er gelegenheid zijn om in het Glazenhuis van de Johanneskerk nog even samen na te genieten. Er zal koffie, thee, chocolademelk klaarstaan en wat lekkers.

Tot dan! Hebben jullie eventueel nog vragen , schroom niet om contact op te nemen met de kinderkerk leiding van de Johanneskerk of de Markuskerk: Mirjam Verhagen — [email protected] of Chiara de Kroon — [email protected]

17

S’amen

Rondom de Markuskerk Er bloeit iets op Dat was het thema van de adventstijd. Dit thema is in onze kerkdiensten op een bijzondere manier verbeeld door de bloemengroep, die de kern van de Bijbellezingen steeds prachtig wist te vatten in de bloemschikkingen. En ook door de kindernevendienst. Op eerste kerstdag is de bloem, die zondag na zondag, blaadje voor blaadje, openklapte, helemaal open. De cantorij zal, als vanouds, zingen in deze dienst. We hopen nog op tijd een trompettist te vinden. Martjan, onze ‘vaste’ trompettist, moest helaas afzeggen. Het wordt hoe dan ook een feestelijke dienst. Op kerstavond begint om 21:30 uur onze kerstnachtdienst (‘inzingen’ vanaf 21:00 uur). Dit jaar zingt het koor Cantabile o.l.v. Ad van Unen. Het voorjaar was nog maar nauwelijks begonnen, toen we voor het eerst bij elkaar kwamen om deze dienst voor te bereiden. Natuurlijk zal ook Aart Bergwerff meewerken aan deze dienst. Ik zie er naar uit! Deze S’Amen valt nog net op tijd in uw brievenbus om u uit te nodigen voor het ‘carols zingen’ in de Lutherse Kerk, op zaterdag 20 december van 14:0015:00u, onder leiding van Kathinka Minzinga. Helemaal in Engelse stijl. Het plezier in het zingen staat voorop. We zingen deze kerstliederen grotendeels in het Nederlands, in de vertaling van Sytze de Vries. De deur staat open, de vuurkorf brandt en de chocolademelk is warm! Rond de jaarwisseling zijn er net als andere jaren gezamenlijke diensten met de Johanneskerk. Op oudejaarsavond zijn we om 19:30 uur welkom in de Johanneskerk. Op nieuwjaarsdag kunnen we elkaar vanaf 11:00 uur een goed nieuw jaar toewensen in de Markuskerk. Om 11:30 uur begint hier een kort morgengebed. U hebt het al verschillende keren kunnen lezen: in 2015 ziet Markus Abraham. Onze kerk bestaat 50 jaar. Dankzij de inzet van een ‘jubileumcommissie’ is er een feestelijk activiteitenprogramma samengesteld dat loopt van januari t/m september.

De start is op zondagmorgen 11 januari. Op 18 januari is er een gezamenlijke dienst in de Johanneskerk, waarin we afscheid nemen van een aantal ambtsdragers en waarin we een aantal andere ambtsdragers zullen (her-) bevestigen. Een drukke tijd, al met al. Vast en zeker ook een b(l)oeiende tijd. Een periode waarin we op verschillende manieren Gods liefde voor deze wereld met elkaar mogen beleven en vieren. In Memoriam Op 27 november overleed op 74-jarige leeftijd Leyn Cornelis Hoekman. Hij groeide op in een groot Zeeuws gereformeerd gezin. Het geloof van zijn jeugd bleef van grote invloed op zijn leven. Van veel dogma’s nam hij afscheid, maar wat hem bleef boeien was de kracht van de Bijbelverhalen en de mystieke kant van het geloof. Met zijn vrouw Hannie bezocht hij graag de kerkdiensten in de Grote Kerk. Tijdens de dankdienst voor zijn leven lazen we een gedicht dat een belangrijke rol speelde in zijn leven, het bijzondere gedicht ‘Antonius door zijn god verlaten’ van de Griekse dichter Konstantínos Kaváfis. Dat gedicht hielp Leyn om dat wat hem lief was los te laten, in het vertrouwen dat hij was opgenomen in ‘de geheime stoet die voorbijtrekt’, op weg naar het licht.

Wanneer, om middernacht, je plotseling een onzichtbare stoet voorbij hoort trekken met stemmen en betoverende muziek – treur dan niet nutteloos om de fortuin die van je wijkt, je werken die mislukten, je plannen voor het leven die allemaal illusies bleken. Je moet, als was je lang voorbereid en moedig, vaarwel zeggen aan het Alexandrië dat jou verlaat. Bedrieg vooral jezelf niet, zeg niet dat het een droom was, dat je gehoor je misleidde: laat zo’n vergeefse hoop niet tot je toe. Je moet, als was je lang voorbereid en moedig, zoals jou, die zo’n stad vergund was, past, beheerst naar het venster toegaan en luisteren, met ontroering, niet met lafhartig klagen en jammeren, in een laatst genieten, naar de klank der betoverende instrumenten van de geheime stoet die voorbijtrekt, en vaarwel zeggen aan het Alexandrië dat je verliest. ds. Ton van Prooijen

Pastoraal wijkteam Zuid Tijdens de vergadering in september nam ds. Kerssies officieel afscheid als voorzitter. Hij werd door Ger van Dooren namens alle aanwezigen hartelijke bedankt voor zijn wijze van leiding geven aan het team gedurende vele jaren. Als cadeau werd ds. Kerssies een boek aangeboden. Mevrouw Vlaardingerbroek verklaarde zich bereid om het voorzitterschap van het wijkteam over te nemen. Naast de werkzaamheden op het gebied van de pastorale zorg kwamen in de bijeenkomst onder meer aan de orde: - suggesties en ideeën voor het zingen van liederen in de eredienst, - de wijze van viering van de Oogstdienst, - de aandacht voor de kinderen en de attentie die bij ouderen thuis gebracht wordt, - de ervaringen met de zomerdiensten in de Grote Kerk, - het organiseren van kerkelijke activiteiten in de wijkgemeente gedurende de tijd dat de Markuskerk in de zomer gesloten is, - de mogelijkheid van open preekvoorbereiding rond een thema of bijzondere gelegenheid.

Harold D. Wessels

Dank Hartelijk dank voor de bloemen uit de kerk na mijn verhuizing naar de Breedonk. Ik heb er lang van kunnen genieten.

Ida Verwijs-Drost

Luisteren “Ik vertel niet gauw iets over mezelf”, zei ze toen we met elkaar spraken. “Soms doe ik het wel, dan wordt er even geluisterd, maar al heel gauw is er weer een reden voor de ander om het verhaal naar zich toe te trekken. Dat begint dan met zo’n zinnetje als: “Dat heb ik ook meegemaakt”, “Daar kan ik nog een veel sterker verhaal over vertellen”, “Ik ken iemand die dat ook overkwam” en ga zo maar door. Al heel gauw lijkt het alsof jouw verhaal helemaal niet de moeite loont om te vertellen. En daar zit je dan. Met wat jou bezig houdt. Met wat jij de moeite waard vindt. Met waar jij trots op bent. Met wat jou zoveel verdriet doet. Met waar jij dag in dag uit aan denkt. En dan nog even dit - misschien is het goed om je dit in herinnering te roepen als een ander jou iets vertelt -

18

S’amen misschien is het goed gewoon te luisteren naar de ander, als een ware tochtgenoot.

Vicarissen P. Verbeek en W. Wiertz, Michaelkerk Breda

Expositie

in de voorhof van de Markuskerk

Stil in Gods wijsheid mezelve vinden. Stil in Gods vrede mijn rust bewaren. Stil in Gods zorg mijn zorgen leggen. Stil in Gods glorie mijn lijden dragen.

Pien de Geus van Baarle van 18 november tot half januari

Stil in Gods liefde mijn offer brengen.

Altijd was ik al bezig met tekenen, boetseren, edelsmeden maar ben tenslotte gaan schilderen. Eerst bij Ad Witteveen en naderhand toch begonnen aan een serieuze opleiding en wel in Arendonk, die ik na 8 jaar met lof heb afgerond. Mijn inspiratie vind ik veelal in de natuur, de zee , in landschappen die ik al reizend in mij opneem met name woestijnen en duinen. Ook mensen in beweging boeien mij, zoals de fietsers, musici en zangers.

(Anoniem. Oud christelijk gebed)

Voor verdere informatie: 076-5614565 of 06-12282412

Rondom de Johanneskerk

Stilte Denkend aan de oude priester Zacharias, die in zijn gedwongen stilte het loflied leert zingen, begin ik met een stiltegebed: Stil in Gods wil mijn wensen leggen. Stil in Gods macht mijn onmacht stellen. Stil in Gods trouw mijn angst verliezen. Stil in Gods goedheid mijn schulden bergen. Stil in Gods vreugde mezelf vergeten.

Kerstdrukte en kerststilte Ik kan niet ontkennen dat ik als predikant genoeg te doen heb met Kerst en ook in de overgang naar het nieuwe jaar staat de agenda vol. Voor een predikant geldt net als voor zangers en musici: als je het met Kerst niet druk hebt, dan is er iets mis, dan doe je iets verkeerd. Ik geniet van de vieringen, van de kerstdrukte. Ik besef dat er velen ook kerststilte zullen meemaken. Ze zijn met de Kerst alleen en worden juist dan met de neus op hun eenzaamheid gedrukt. Voor hen zou ik het ‘Troostlied voor wie met Kerst alleen zijn’ van Willem Wilmink willen aanhalen: Wees niet zo bang voor Kerst. Het zijn twee dagen, dat is niet meer dan achtenveertig uur. En uren, het ene vlug, het ander trager, uren vervliegen op den duur. Waar het in ons aller leven om gaat is de balans tussen werk, drukte en stilte, rust. Daarom zoek ik aan het begin van het nieuwe jaar de stilte op en ga ik in retraite, het klooster in, om op adem te komen, om tot mezelf te komen. Stilte – enkele jongere gemeenteleden vroegen erom: we zouden wel wat meer stilte willen ervaren, in ons leven, in de kerkdienst. Ik begrijp het: er is zoveel dat moet, zoveel dat strijdt om aandacht, daar worden we moe van. We kunnen snakken naar stilte, naar rust. Laten we daarom beginnen het kerstfeest van zijn hijgerigheid te ontdoen. Er wordt een kind geboren aan de zelfkant van de maatschappij. Ik weet niet hoe het u vergaat, maar als ik bij een baby sta, ervaar ik dat ik leef in het moment. Zo’n kind is, niet meer en niet minder. Ineens lijken tijd

en drukte er niet meer toe te doen. Dit is leven: gewoon zijn. Er wordt een kind geboren, dat vieren we met Kerst. Het kijkt ons liefdevol aan: “Ik ben er voor je, neem jij de tijd om Mij te ontvangen? Zul je stilletjes genieten?”

Kerstdiensten Rond Kerst zijn er drie vieringen. Zondag 21 december is er om 16:00 uur in de Johanneskerk het kerstfeest voor kinderen en belangstellenden van Midden-Zuid. De kerstavondviering van 24 december begint om 21:30 uur. Graham Kennett zal ons ontvangen met het spelen van kerstliederen op de trekzak. Het thema van de kerstnachtdienst is: Thuiskomen, naar de slogan van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

Op kerstmorgen 25 december, 10:00 uur, zal Liesbeth Bouwmans de dienst opluisteren met haar zang. We hopen op goede vieringen.

Laatste zondag 2014 Zondag 28 december is het opnieuw een bijzondere dienst. Alleen de Johanneskerk is dan open en we vieren deze dienst dus als leden van de hele PGB gezamenlijk. Bijzonder is ook dat ds. Niels den Toom een zending zal ontvangen voor het werk voor Thebe Breda waarmee hij onlangs begonnen is. Zijn werkterrein zal voornamelijk in Aeneas zijn. Niels zal in deze dienst zelf kort uitleggen wat dat nu is, geestelijk verzorger zijn. We zullen voor hem bidden en hem zegenen. Na de dienst is er gelegenheid elkaar te ontmoeten in het Kerkenhuis.

Oud en nieuw Oud en nieuw vieren we als leden van Midden-Zuid gezamenlijk. De Oudjaarsdienst wordt gehouden in de Johanneskerk, de Nieuwjaarsdienst in de Markuskerk.

Bevestiging ambtsdragers Zondag 18 januari zal er afscheid en (her)bevestiging van ambtsdragers zijn in een gezamenlijke dienst in de Johanneskerk. We zijn dankbaar met een ieder die dit ambtswerk doet of heeft willen doen. Soms past een

19

S’amen bepaalde functie echt bij je, er zijn ook dingen die er meer als verplichting bij horen. Na jarenlange inzet is het goed weer even op adem te komen. We zijn hen die afscheid nemen dankbaar voor hun inzet voor de gemeente. We vinden het fijn dat er leden zijn die een ambt willen aanvaarden of voortzetten, voor de moed en de inzet die ze daarbij tonen. In de dienst bidden we dat God ieders werk zegent, dat wat gedaan is en dat wat nog gedaan gaat worden. Het ambt – ik zeg dat nog maar eens – is er niet om de gemeenteleden werk uit handen te nemen, maar om hen toe te rusten tot dienst in de wereld. Kerk-zijn doen we samen of we nu ambtsdrager zijn of ‘gewoon’ gemeentelid.

Als een rups al gaat vlinderen, wat zal er dan wel voor de mensen, wat zal er dan wel voor óns zijn weggelegd?

Verhaal voor de kinderen op Eeuwigheidszondag

Eenheid van kerken Nu vast wijs ik op de samenkomsten in de week van gebed voor de eenheid van christenen. Op donderdag 22 januari is er een gezamenlijk ochtendgebed met de leden van de Martinusgemeenschap, om 9:00 uur in de Johanneskerk. Na de viering drinken we samen koffie. Op zondag 25 januari is er een gezamenlijke dienst in de Johanneskerk, waarin pastor Henny Spooren-Schaart en ikzelf voorgaan. Ook verleent een koor medewerking. Het thema is ‘Dorst?’.

Bij de diensten

Gedachtenis in de Eeuwigheidszondag

Johanneskerk,

Vooraankondiging

Alweer een jaar Het is bijna een jaar dat ik in Breda werkzaam ben. Een jaar dat is omgevlogen. Ik heb veel aandacht kunnen geven aan het pastoraat en toch is nog niet iedereen op mijn lijst bezocht. Ik ga gewoon door met bezoeken. Mocht u of jij binnenkort een bezoek van de predikant op prijs stellen, laat het me dan weten, 0622576592.

Retraite Aan het begin van het jaar ga ik op retraite. Deze retraite gaat uit van het Charismatisch Werkverband Nederland en wordt gehouden in een klooster. Ik zie er erg naar uit, ik beleef er veel aan. Van woensdag 4 t/m zaterdag-morgen 10 januari ben ik niet beschikbaar. Voor bijzonderheden kunt u telefonisch contact opnemen met Mieke Frankfoorder. Ik wens u en jou zinvolle kerstdagen en een goede overgang naar 2015. Tot ziens in de gemeente! Met een hartelijke groet,

ds. Saskia van Meggelen

Bron en heil voor alle mensen, In Jezus, kind van Bethlehem. Zoon van mensen, Zoon van God, Vervulde Davidsbelofte, Stralend licht, dat elk duister breekt . … Alleen wie waakt in de nacht, Het duister niet vlucht, Op de bres blijft staan, De schat van zijn hart behoedt Te midden van chaotisch geweld: Hij ziet het dagen, Zijn wachten vervuld. Een engel stoot hem aan, Nieuw licht, nieuw geluid, vreugdevolle boodschap: Een kind geboren In barre verlatenheid, In jouw eenzaamheid. Een kind dat definitief Iedere nacht verscheurd tot Gods vrede! (Mariska van Beusichem)

Voor uw agenda: Zondagmiddag 8 maart 2015 zal het ensemble Luci Serene de Stabat Mater van Pergolesi ten gehore brengen in de Johanneskerk. Nadere bijzonderheden volgen nog.

Rondom de Lutherse kerk Bij de kerstnacht Deze nacht verscheen de genade van God,

Midden in het donker komt God ons tegemoet - lijkt dit gedicht ons te willen zeggen. Wij vieren en maken dit eens per jaar zichtbaar, maar eigenlijk is sinds de geboorte van Bethlehem in iedere donkere nacht die mensen mee moeten maken – hoe die er ook uit moge zien – licht en hoop en uitzicht gekomen! Dat is de essentie van kerstmis! Als u dit blad onder ogen krijgt is de adventstijd al ver gevorderd en kijken wij uit naar het kerstfeest. Net als in het afgelopen jaar zullen wij de kerstnacht samen met de gemeenteleden uit de Markuskerk vieren in de Grote Kerk te Breda: een prachtig koor gaat zingen en de vaste organist van de Grote Kerk, Aart Bergwerff, zal onze oren en harten openen voor het wonder van deze nacht! Vlak daar voor, op 21 december, de vierde adventszondag, vieren wij met Remonstranten, Doopsgezinden en de Waalse gemeente een gezamenlijke Schalmdienst in onze Lutherse kerk. Het thema is: ‘Op alle dagen’, omdat Maria en Elisabeth tijdens hun ontmoeting beiden in verwachting zijn en spreekwoordelijk ‘op alle dagen lopen!’. Na deze dienst zal er – zoals bij ons gebruikelijk – gezamenlijk de adventsmaaltijd genuttigd worden. De sopraan Elly van den Berg en de organist en beroepsmusicus Arie Eikelboom zullen deze dienst muzikaal opluisteren!

20

S’amen En uiteraard zal er aan het einde van het jaar een dienst voor de hele Protestantse Gemeente te Breda plaats vinden. Dit jaar op 28 december in de Johanneskerk te Princenhage. Ds. Saskia van Meggelen zal in deze dienst voorgaan en ds. Niels den Toom uitzenden voor het (parttime)werk dat hij – naast het studentenpastoraat – voor de verpleeginrichtingen van Thebe in Breda zal uitvoeren.

Kortom: er is heel veel bijzonders te beleven in onze kerken en diensten aan het einde van dit kalenderjaar! En hoe zal het verder gaan in 2015? Hoe gaan wij het nieuwe jaar in? Dit zijn vragen waarmee zich vooral de wijkkerkenraden en de algemene kerkenraad druk met bezig houden. Er is een groot financieel tekort en er zal bezuinigd moeten worden, daarover is iedereen het eens. Maar waarop

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Feest De eerste zondag van advent verdwijnt mijn man na kerktijd naar de zolder en even later komt hij terug met de vertrouwde platte doos en het verlengsnoer. De ster - een eenvoudig houten gevalletje - is zó in elkaar geschoven; de haak hangt er nog van voorgaande jaren. Onze taakverdeling is als altijd: Auke schuift de ster aan de haak en ik steek de stekker in het stopcontact. En als we tevreden constateren dat 'hij het doet', ruimt hij de rommel op en schenk ik een glas in. Dit jaarlijkse ritueel is een markering in de tijd: we bereiden ons voor op het kerstfeest. Dat het tegen Kerst loopt, weet ik natuurlijk allang. De reclamefolders roepen om het hardst: het wordt feest, bereid u voor! En die voorbereiding is niet niks. Als ik een beetje mee wil doen zal ik een nieuwe outfit, liefst zwart met glitters, een ander kapsel en een aan wintertinten aangepaste make-up moeten aanschaffen. En de kerstmenu’s die ik aangeprezen krijg! Exquise lekkernijen waarvan ik nog nooit heb gehoord, zouden, als ik mijn beurs wil trekken, dit jaar ook op mijn tafel kunnen liggen. En met wat extra moeite, een beetje geluk en heel veel tijd zal ik niet onder hoeven doen voor een topkok! Eerlijk gezegd bekruipt me in deze tijd van het jaar soms een gevoel van heimwee naar de kerstdagen van vroeger. Naar

bezuinigen en wanneer? Antwoorden op deze vragen zullen toch ook in het komende jaar gevonden moeten worden. De kerkenraad zal u daarvan op de hoogte houden! Maar allereerst wens ik u nog een fijne adventstijd, gezegende kerstdagen en een voorspoedig en gelukkig 2015 toe!

Marlies Schulz

de tijd van een takje hulst achter de schildertijen en zelfgemaakte kaarsenstanders van een halve aardappel en rood crêpepapier. Twee keer naar de kerk en op tweede kerstdag het kerstfeest van de zondagschool met warme chocolademelk, een sinaasappel en een nieuw leesboek. Bij ons thuis liep het water langs de beslagen ramen als we met zijn allen smulden van mijn moeders kerstmenu: groentesoep, voor deze gelegenheid met een stuk spek erin, kip met tutti frutti en pudding toe. Na het eten samen zingen en daarna vertelde mijn vader een kerstverhaal, dat hij ter plekke verzon. Dan gleden we in onze arrenslee over de besneeuwde toendra' - het was bitter koud -met hongerige wolven op onze hielen. Het liep altijd weer goed af. Het was immers Kerst? Kerstfeest vieren met zijn allen rond de tafel, net als toen? Ik denk het niet. Met mijn schatten van kleinkinderen, zeven in getal, waarvan de oudste amper 4 jaar is, wordt dat niks. We passen niet meer met zijn allen om de tafel, gesteld dat de kleintjes zouden willen blijven zitten. En mijn kinderen zouden me zien aankomen met het zingen van kerstliederen en met een kerstverhaal over de Russische toendra's. Bovendien kan hun vader veel, maar verhalen vertellen? Nee. Ik zie nog wel. Eén ding weet ik zeker: feest zal ik vieren. Ik verheug me nu al op de kerkdienst. En op het 'Ere zij God’ dat de organist traditiegetrouw na de zegen zal inzetten. Dan is het feest in de kerk en zal ik heel hard meezingen. Voor zover dat gaat met een brok in mijn keel.

Advent in de Markuskerk

21

S’amen

Mediatheek G. van Dooren

Nieuws van de synode Synode voert stevige discussie ‘Brandpunten in verkondiging’

over

notitie

Na een intensieve discussie heeft de generale synode de theologische handreiking ‘Brandpunten in de verkondiging’ aanvaard als aanzet tot gesprek in de kerk over de kerkelijke verkondiging. De notitie geeft antwoord op de vragen: ‘Waar komt het in de verkondiging in onze tijd op aan? Waar staat de kerk voor?’ Of zoals in de inleiding van de notitie staat: Zoals de Reformatie vroeg om aanscherping, verlenging en toespitsing van bepaalde accenten uit het geloofsgoed van de kerk in het licht van de eisen van de tijd, zo vraagt onze culturele context daar niet minder om.' De aanzet tot gesprek kan dienen voor persoonlijke bezinning, maar zou ook besproken kunnen worden in bijvoorbeeld werkgemeenschappen van predikanten en kerkenraden en in het vormings- en toerustingswerk van de gemeente een plaats kunnen krijgen. Lees meer op www.protestantsekerk.nl/actueel, bericht d.d. 13 november 2014.

Synode unaniem voor gesprek met CGK, GKv, NGK en vGKiN De synode verleent het moderamen de opdracht om te onderzoeken of een bijzondere betrekking kan worden aangegaan met de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Voortgezette Gereformeerde Kerken

Synode denkt na over kerk in 2025 Hoe ziet de kerk er in 2025 uit? Hoe gaan we op weg naar de kerk van de toekomst? Welke uitdagingen komen er op de kerk af? Over dit soort vragen heeft de generale synode op vrijdagavond 14 november nagedacht. In een korte notitie schetst scriba Arjan Plaisier de essentie van dit vraagstuk: Wanneer we ons bezighouden met de kerk op weg naar 2025 zullen we ons moeten realiseren dat de kerk niet een project van ons is. De kerk is van de Heer. Van ons wordt gevraagd oog te hebben voor de weg die de Geest met ons gaat. Als wij nadenken over de kerk op weg naar 2025 gaat het niet om het leggen van een organisatorische puzzel. Het gaat om de inhoud: kerk als geloofsgemeenschap in Jezus’ naam.' De notitie pleit dan ook voor een beweging ‘back to the basics’. Synode buigt zich over het lichaam Na ‘Werk’ en ‘Familie’ was nu ‘het lichaam’ onderwerp van de ethische bespreking in de synode. Volgens scriba Arjan Plaisier is een bezinning op onze lijfelijkheid urgent: 'Evenals bij de thema’s werk en familie gaat het hier om een zaak waar iedereen mee te maken heeft. We verhouden ons allen tot ons lijf.' In de notitie wordt eerste de urgentie van het thema aangekaart en de vragen die er rond het lichaam leven. 'Meer dan voorheen lijkt de moderne mens zich ervan bewust te zijn een eigen en uniek ‘lijf’ te hebben, dat in hoge mate beslissend is voor wie hij of zij is. (..) Meer dan vroeger

bepaalt het hoe wij onszelf benoemen, ervaren, zien. (..) Deze toegenomen betekenis van het lijf voor onze identiteit stelt het christelijk geloof voor vragen. Door het stevige commentaar van de synode heeft moderamen besloten de brochure te herschrijven. De verwachting is dat de nieuwe brochure op de volgende vergadering van de generale synode (april 2015) opnieuw besproken kan worden.

Ridderzaaldialoog: Overheid en religies complementair “Als er één iemand bang is, verliest iedereen”, zei minister Asscher in zijn toespraak tijdens de Ridderzaal dialoog. Jan Post Hospers (Ontmoeting Moslims) geeft zijn impressie. “Het initiatief voor deze bijeenkomst op donderdag 20 november was genomen door rabbijn Awraham Soetendorp”, zo schrijft Post Hospers. “Na de moord op Theo van Gogh is er ook een dergelijke bijeenkomst georganiseerd. Door de Islamitische Staat en de Gaza-oorlog is ook in Nederland het gevoel van onveiligheid toegenomen. Synagogen moeten worden beveiligd en er zijn geweldsincidenten bij moskeeën. Daar komen nog alle uitingen van haat en discriminatie die mensen op straat ervaren bij.” De plannen van de verschillende organisaties en groepen om het gesprek te bevorderen, werden aangeboden aan premier Rutte. Deze zei blij te zijn met deze bijeenkomst, omdat die niet gericht was op de mensen die altijd negatief zijn, maar op de groep die bereid is om zich in te zetten voor verandering en het verschil kunnen maken. Minister Asscher sloot af met de woorden dat hij graag bereid is om verder in gesprek te gaan over creatieve ideeën die het verschil kunnen maken.

Europees Comité: Nederlandse

overheid moet ook uitgeprocedeerde asielzoekers opvangen De Nederlandse overheid moet het recht van ongedocumenteerde vreemdelingen op voedsel, kleding en onderdak als noodzakelijke voorziening ter bescherming van hun menselijke waardigheid - zoals overeengekomen in het Europees Sociaal Handvest - nakomen. Het Europees Comité voor Sociale Rechten heeft dit op 10 november 2014 bekend gemaakt. Dit naar aanleiding van de klacht die de Protestantse Kerk in Nederland heeft ingediend bij de Raad van Europa tegen de Staat der Nederlanden. In haar uitspraak zegt het comité onomwonden dat onderdak moet worden geboden aan volwassen migranten die zich in een illegale situatie bevinden. Ook als ze de opdracht hebben gekregen het land te verlaten en hieraan geen gehoor kunnen of willen geven. Momenteel is de situatie in Nederland zo, dat uitgeprocedeerde vluchtelingen op straat belanden als ze niet terug kunnen of willen naar land van herkomst. De overheid biedt geen enkele opvang. Het meest bekende voorbeeld van deze situatie is de groep uitgeprocedeerde vluchtelingen in de vluchtgarage in Amsterdam. Deze mensen worden nu geholpen door een grote groep vrijwilligers en maatschappelijke organisaties, zoals bijvoorbeeld de Protestantse Kerk Amsterdam. Ook de Pauluskerk in Rotterdam doet veel werk voor uitgeprocedeerde vluchtelingen.

22

S’amen

Vieringen in de periode van 21 december t/m 25 januari Taizé Vieringen Op de tonen van Taizé

Van harte welkom op: 27 dec. : 19:00 uur in de Michaelkerk, Hooghout 67 te Breda 29 dec. : 19:00 uur in de H. Willibrordus kerk te Teteringen

Doopsgezinde Gemeente, Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur 21 dec. 24 dec.: 11 jan. 25 jan.

: Gezamenlijke dienst in de Lutherse Kerk : Zr. Louise Pondman kerstavond aanvang: 19:30 uur : ds. G.A. Reinhold : Ringdag in Rotterdam

Beweging van Barmhartigheid 5 jan.

: 19:30 uur komt de Beweging van Barmhartigheid Breda weer samen in de Annakapel Ieder die mee wil doen is van harte welkom.

Ekklesia Breda, Waalse Kerk, Catharinastraat 83b Kerstavond Ekklesia in de Markuskerk 24 dec. : 22:00 uur, Thema: Menswording. Met een vierstemmig kwartet uit het Ekklesiakoor. Instrumentaal trio: Daan Boertien, piano, Martijn Plomp, viool en Johannes Hulshof, cello. Dirigent Riki Bansbergen. U bent welkom om vanaf 21.30 uur. 4 jan.

: 10:30 uur, Waalse kerk, 5 jaar Ekklesia Breda m.m.v. Ekklesia koor Breda , o.l.v. Jerry Korsmit, pianist: Daan Boertien Na de viering van is er een lunch en zal het koor een miniconcert verzorgen. De lunch stellen we zelf samen, met allen die iets mee willen brengen.

Protestantse Gemeente Ginneken Aanvang 10:00 uur 21 dec. 24 dec. 25 dec. 28 04 11 18

dec. jan. jan. jan.

25 jan.

Remonstrantse Gemeente, Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur 21 25 04 18

dec. dec. jan. jan.

: : : :

Gezamenlijke dienst in de Lutherse Kerk ds. dr. C.M.G Berkvens Stevelinck Nieuwjaarsbijeenkomst ds. A.S. Jenselink

: 4e zondag van de Advent “Rorate Coeli” Ds. J.H. Brederoo-Reitsma, Harmelen : Kerstnachtdienst 22.30 uur Dienst van Woord en Gebed; m.m.v. de cantorij, Ds. E.A. Postma : Geboorte van onze Heer Jezus Christus, Ds. E.A. Postma : Ds. A. Heringa, Breda : Epifanie, Ds. E.A. Postma : Doopdienst, Ds. E.A. Postma : Oecumenische dienst Afsluiting gebedsweek voor de eenheid van de Christenen, tezamen met de R.K. Laurentiuskerk. R.K. pastor en ds. E.A. Postma Met medewerking van de Cantorij o.l.v. Gijs van Spankeren : Ds. S. de Vries, Schalkwijk

Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur 19 dec. : kerstdiner 02 jan. : pastoor P. van Gorp 09 jan. : ds. Abr. Heringa 16 jan. : pastor L. van der Wel 23 jan. : ds. S. van Meggelen Zorgkruispunt ‘de Werve’, Cartier van Disselstraat 64, 4835 KP Breda, T 5607607 of [email protected] zie ook: www.dewerve.verzorgingshuisbreda.nl 02 jan. : 15:30 uur, eucharistieviering in de tuinzaal 16 jan. : 15.30 uur, kerkdienst in de tuinzaal

23

S’amen Kerstavonddienst Grote Kerk Aanvang 21.30 uur, samenzang vanaf 21.15 uur ds. M. Schultz en ds. T. van Prooijen, samenzang o.l.v. organist A. Bergwerff, m.m.v. koor Cantabile.

24 25 28 31

dec. dec. dec. dec.

01 jan. 04 jan. 11 jan. 18 jan. 22 jan. 25 jan.

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

: 21.30 uur ds. S. van Meggelen, kerstavonddienst : ds. S. van Meggelen, kerstmorgendienst : ds. S. van Mechelen, gezamenlijke dienst PGB : 19:30 uur, ds. M. Wagenvoorde, gezamenlijk met Markuskerk : 11:00 uur Markuskerk (Johanneskerk gesloten) : ds. S. van Meggelen : ds. A. van Meeteren, Sliedrecht : ds. S. van Meggelen en ds. T. van Prooijen: afscheid en bevestiging ambtsdragers, gezamenlijk met Markuskerk : 9:00 uur Morgengebed : ds. S. van Meggelen oecumenische viering met de Martinuskerk geloofsgemeenschap

Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 21 dec. : ds. M. Schulz 11 jan. : ds. M. Schulz 25 jan. : ds. M. Schulz, Heilig Avondmaal

Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur

Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21,

21 dec. 24 dec. 24 dec.

21 dec. 23 dec. 24 dec.

Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kindernevendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl 10:30 uur.

25 dec. 28 dec. 01 jan. 04 jan. 11 jan. 18 jan. 25 jan.

: ds. W. Bisschop. Advent 4 : kinderkerstfeest aanvang 18:30 uur : kerstnachtdienst aanvang 22:00 uur Ds. W. Bisschop : kerstmorgendienst ds. W. Bisschop : Dienst in de Johanneskerk, aanvang 10:00 uur. Lucaskerk gesloten : Morgengebed 10:45 uur Nieuwjaar : ds. W. Bisschop Epifanie. Afscheid en bevestiging ambtsdragers : ds. A. Rooze Tilburg : ds. W. Bisschop Maaltijd van de Heer : ds. W. Bisschop en Pastor Verkleij, Oecumenisch viering

Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid

Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en Kindernevendienst 21 24 25 28 31

dec. dec. dec. dec. dec.

01 jan. 04 11 18 25

jan. jan. jan. jan.

: ds. K. van Huisstede Breda. Advent 4 : Grote Kerk, kerstavonddienst : ds. T van Prooijen cantorij Markuskerk : Johanneskerk (Markuskerk gesloten) : 19:30 uur Johanneskerk (Markuskerk gesloten) : 11:00 uur Nieuwjaar wensen 11:30 morgengebed, samen met Johanneskerk : ds. Abr. Heringa : ds. T. van Prooijen : Johanneskerk (Markuskerk dicht) : ds. T van Prooijen, oecumenische dienst met de Michaelkerk

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. 21 dec.

: ds. M. G. Wagenvoorde. Advent 4 Viering Heilig avondmaal

28 04 11 18 25

dec. jan. jan. jan. jan.

: pastor P. Galama : kerstviering Langendijk aanvang 15:00 uur : kerstviering Molengracht aanvang 20:00 uur voorganger pastor J. Looijse : ds. K. van Huisstede : pastor P. Galama, zanggroep Molengracht : ds. A. Visser, Martinuskoor : ds. K. van Huisstede, Alice van der Gaast : pastor Schippers, zanggroep Molengracht

Verpleeghuis Aeneas Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur 20 dec. : pastor W. Franken 24 dec. : pastor W. Franken kerstviering, Aeneas cantorij 27 dec. : ds. H. Ten Thije 03 jan. : pater M. van Kooten, driekoningen 10 jan. : pastor J. Verdaasdonk, doop van de Heer 17 jan. : pastor W. Franken, 24 jan. : ds. N. den Toom Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voorgangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken.

Informatie en wijzigingen voor de rubriek ‘Vieringen’ vóór 13 januari doorgeven aan de redactie: [email protected]

S’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com.

Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

24