Nieuw leven in Nederland

Themanummer Leren • Geldzaken onder de knie leren krijgen • Marjan Berk: het leven een lesbankje • Adullahi leert op eigen benen staan • Vincent leert autorijden • Leergierige 50-plussers

e jaargang , nummer 4, 5d December 2010

Nieuw leven in Nederland “ Ik oefen elke dag taal. Maar waar ik woon, is een moeilijk woord.”

2

• Buurten

Buurten December 2010

December 2010

•3



Eind negentiende eeuw werkten veel kinderen in fabrieken, havens en op boerderijen. Ja, ook in Schijndel, Sint-Michielsgestel, Vught en Den Bosch – het huidige werkgebied van Huis & Erf: Met de komst van de Leerplichtwet in 1900 veranderde dat definitief: kinderen moesten voortaan naar school. Toch blijft ‘leerplicht’ een raar woord. Alsof mensen niet uit vrije wil willen leren. Zou je verwachten. Maar de praktijk is anders. Steeds meer Nederlanders zetten hun leergierigheid bij het grof vuil. Spijtig en onverstandig. Want wil je veranderingen bijbenen, dan kun je beter je geest openhouden. Nee, da’s niet simpel. Er ligt immers een verleiding op de loer: The Comfort Zone. Lastige term, spannend gebied. Wat psychologen ermee bedoelen? De neiging om achterover te leunen in dat wat vertrouwd en overzichtelijk is. Dat geeft rust. Of beter gezegd: de schijn van rust. Want wie nieuwe kennis en inzichten de rug toekeert, voelt zich nooit volledig op z’n gemak. Sterker nog: je gaat die veranderende wereld steeds bedreigender vinden. Einde van het liedje: de beschutting van het eigen gelijk. Mijn wens voor 2011? De kracht van de open geest. Niet zwijgend langs muren schuifelen. Maar midden op het plein gaan staan. Zichtbaar voor elkaar. En het hardop uitspreken. Vijf letters. Eén woord: samen.

3

? os vol rekeningen Een schoenendo st ru gt financiële Annie Jansen bren

4

sbankje Het leven een le arjan Berk Interview met M

6

Het Dagboek ntos st van Vincent Sa De stuurmanskun





7

8



10



11



12

m Design Kortingsbon Bloe ilijk woord” “Thuis is een moe ië dullahi uit Somal Interview met Ab mt Beemd Ondernee l nt-Michielsgeste Si in Buurtbankjes d ar Homes Aw H&E wint Smart er Leve de 50-pluss n ligt rond de 50 re le te om d Piektij mers

num Achterop + service

rten u u B n i r e e k e z De

Leerplicht

Buurten is een uitgave van Huis & Erf en verschijnt viermaal per jaar.

Redactiecoördinator Gerdie Jans Rat, Huis & Erf Redactie Eric Alink Fotografie Wim Roefs, Fotostudio Roefs, Loosbroek Vormgeving Cragt Communicatie & Creatie, Boxtel Huis & Erf Kerkendijk 55 Postbus 19

André Phiferons directeur-bestuurder Huis & Erf

5480 aa Schijndel www.huisenerf.nl De redactie van ‘Buurten’ hoort graag uw reacties, tips en suggesties. U kunt ze mailen aan [email protected]

Colofon

Oplage: 5.000 exemplaren

Waar blijft m’n geld?

Inschrijven voor de nieuwe cursus begin 2011 – exacte data nog niet bekend – kan via BWI Het Palet: (073) 544 14 00 of [email protected]

Sommige mensen bewaren hun rekeningen in een schoenendoos. Maat 48? Zelfs díe kan te klein zijn, als het tegenzit. Dankzij de cursus ‘Waar blijft m’n geld?’ krijgen deelnemers overzicht en rust in hun financiën. Een uitpuilende schoenendoos betekent niet altijd dat je op te grote voet leeft. Vaker is overmacht of stomweg pech de oorzaak van financiële ellende, weet cursusleidster Annie Jansen. “Je kunt in een echtscheiding belanden, je baan verliezen en vervolgens 30% procent terugvallen in je inkomen, dure tegenslag op je vakantie ondervinden, tegen onvergoede medische kosten aanlopen of niet berekend zijn op hoge kosten voor de begrafenis van een familielid.” Kortom: iedereen zonder geldboompje of stille reserves kan financieel in de nesten raken. Annie Jansen, die na haar arbeidzame leven in het maatschappelijk werk veel vrijwilligerswerk doet, stapte met een cursusvoorstel naar BWI Het Palet, Huis & Erf, Stichting Vernieuwend Ouderenbeleid Schijndel en de Vincentiusvereniging. Zo kwam de cursus ‘Waar blijft m’n geld?’ van de grond, die stoelt op kennis van het NIBUD.

Respect Vijf donderdagavonden komen de deelnemers in BWI Het Palet bij elkaar. Je levensverhaal of boekhouding hoef je niet op tafel te leggen. “Ook is er de gezamenlijke afspraak om de privacy en de beslotenheid van de groep te respecteren”, benadrukt Annie. Wie tot nu toe inschrijven? Mensen uit Schijndel en omgeving, tussen de 30 en 70 jaar, met name vrouwen, onder wie veel gescheiden vrouwen en weduwen. “Maar wie er ook komen: ik prijs ze om hun moed. Want zo’n eerste stap zetten, kost kruim.” Wat je in de cursus leert? Drie zaken: bewaren, bijhouden en begroten. Zo krijg je inzicht en structuur in je financiën. Enkele sleutelvragen: wat zijn de vaste en variabele lasten? Wat is je bestedingspatroon en hoe kritisch kijk je daarnaar? En hoe pak je schulden en leningen aan? “Elke deelnemer krijgt ook een gratis map. Daar komen bankafschriften, inkomensbewijzen en belasting-

papieren in, maar ook administratie die betrekking heeft op woonkosten; gas, water en licht; telefoon, centrale antenne en internet; verzekeringen en vervoerskosten. Abonnementen en lidmaatschappen? Voor velen is dat luxe. Die kostenposten zijn vaak al geschrapt.” Zelfde schuitje Tijdens de cursus geeft Annie ook veel tips. Zo wijst ze op toeslagen, teruggavemogelijkheden en kortingen. Geen overbodige luxe, want in de wirwar van regelingen zie je er al snel een over het hoofd. Het nut en effect van de cursus zijn groot, merkt Annie na twee ‘rondes’. De deelnemers zitten in hetzelfde schuitje, waardoor lotsverbondheid ontstaat. Bovendien herwinnen veel cursisten hun financiële zelfstandigheid en verbetert hun gemoedsrust. Wat dat waard is? Niet in geld uit te drukken.

Uitgeteld Een kwart van alle Nederlanders staat maandelijks rood. Een onverwachte uitgave van duizend euro zou voor ruim eenderde van alle Nederlanders een probleem vormen. Circa 100.000 Nederlanders zitten in grote financiële problemen. Zij kunnen hun huur, energierekening of telefoonrekening niet meer betalen. Zo’n 3,5 miljoen huishoudens hebben geen enkele financiële buffer. Ongeveer een kwart van alle Nederlanders heeft een lening. Vooral mensen tussen de 35 en 44 jaar hebben moeite hun financiën op orde te houden. In 2009 meldden 53.000 huishoudens zich bij de schuldhulpverlening. Gemiddeld hebben zij een schuld van 33.000 euro bij zo’n 17 schuldeisers.

4

• Buurten

Buurten Buurten September December 2010

September December 2010 2010

Interview Marjan Berk

Het leven een leslokaal Berk. Dat is afgeleid van ‘bharg’, het Oudindische woord voor ‘glanzend’. Een kloppende betekenis. Want Berk is 78 jaar oud, maar dof? Allerminst. Zilverpoets heeft ze sowieso niet nodig. Haar leven fonkelt toch wel. Wat ze heeft geleerd van twee huwelijken, kinderen opvoeden, reizen en publieke bekendheid? Pak een stoel. En ga zitten. Heb je een dag of drie?

“Wat wil je leren? De wereld is immers ademstokkend groot…”

Voor die enkele lezer die in de jaren vijftig even een pakje Golden Fiction ging halen en vervolgens kranten en tv miste: Marjan Berk is verpleegkundige – “ik heb het Zwarte Kruis” – actrice, schrijfster en winnares van een miljoen euro in de Lotto. Bovenal is ze oma van acht kleinkinderen, moeder van vijf en een vrouw met een scherpe geest en groot hart. Ze was verbonden aan cabaret Lurelei, speelde in het legendarische ‘Oebele’, schreef de 66-delige tv-serie ‘Vrouwenvleugel’, zo’n 35 boeken en enkele duizenden columns.

ken. Moet ook wel. Ik schrijf wekelijks twee columns, eentje voor het AD en eentje voor de PZC [Zeeuwse krant – red.]. Dan moet je bijblijven.” Hamvraag: is het goed dat wetenschappers grenzeloos zijn in hun zoektocht? Romantici stellen dat het leven veel aantrekkelijker is als er nog wat mysteries overblijven. Opgewekt: “Maak je geen zorgen; we krijgen nooit alles gesnapt. Zelf vind ik het erg prettig dat de wetenschap ontdekkingen en uitvindingen blijft doen, zoals nanotechnologie en methodes om fijnstof tegen te gaan. Nu nog iets slims dat de aarde meteorieten kan ontwijken.”

Halfvol glas Tien Slimmeriken Over leren zouden we het hebben. “Leuk”, zegt ze. Nieuwsgierigheid is immers haar kompas. Toch struikelde ze al vroeg op de weg van de wijsheid: “Toen ik in de tweede klas zat, moest ik van het gymnasium af. Mijn moeder was ongeneeslijk ziek. Ik moest een baantje zoeken. Zestig gulden in de maand verdiende ik. M’n vader? Was er niet. Ze waren gescheiden.” Toch heeft ze zichzelf nooit in beklag gezwachteld. Monter: “Je kunt zo’n jeugd sneu noemen. Maar ik wist niet beter; kinderen leren alles vanzelfsprekend vinden. Nog altijd ben ik een vrouw van wie het glas halfvol is. Relativeren is mijn overlevingsstrategie.” Lezen is leren, ontdekte Berk al vroeg. Ze knaagde zich door stapels boeken. Zo werd ze autodidact: iemand die z’n eigen leermeester is en zelf uitzoekt hoe de hazen lopen. “Ik lees me nog altijd suf. Kranten, tijdschriften, boe-

Ze woont in een voormalig bakkershuis in Kalenberg, een waaigat in Nationaal Park De Weerribben in Overijssel. Stel dat de Tien Grootste Slimmeriken van de Wereld bij haar komen logeren. Welk vraagstuk zou ze aan hen voorleggen? “Ik zou willen dat ze onderzoeken hoe je het menselijk ras tot redelijkheid kunt brengen. In de oorlog heb ik zelf ondervonden wat verlies van redelijkheid veroorzaakt. Ik was zeven tijdens het bombardement op Rotterdam. Al die herinneringen: joden die bij ons ondergedoken zaten, de Hongerwinter. Elk jaar op 4 mei komt dat weer terug.” Familie: een andere leerzame bron. Haar vader, een man van wie ze lang bang was, stief in de jaren zeventig. In de nacht na zijn crematie pakte Marjan Berk een schrijfblok. Haar schrijverschap was geboren. In ruim dertig jaar schreef ze over duizend-en-een onderwerpen: eten, opa’s en oma’s, schizofrenie, snoep-

spoken, pissebedden, rijkdom, drank, kanker, ouderdom. Wat schrijven en lezen haar geleerd hebben? Nuchter: “Uiteindelijk gaat het altijd over hetzelfde. Liefde, dood, macht, sex en geld.” Een troostrijke constatering, vindt ze. Je hoeft je immers niet alleen te voelen, want overal ter wereld – van Berkakit in Rusland tot Berkely in Californië – delen mensen vrees en begeerte. Dat maakt jaloezie ook nutteloos, zegt ze. “Wat ik heb geleerd, is dat iedereen vroeg of laat z’n portie krijgt.” Bloedbad Alleen: wat wil je leren? De wereld is immers ademstokkend groot. Schrijver Oscar Wilde gaf het antwoord. Hij somberde dat mensen alles willen weten, “behalve wat er werkelijk toe doet.” Dat vindt Berk iets te kras geformuleerd. Maar ontegenzeggelijk zijn mensen en media dol op zwatelpraat. Met een kwart octaaf stemverhoging: “Vanochtend zit ik naar ‘Ochtendspits’ te kijken. Van Wakker Nederland. Met zo’n panel van Wilma Nanninga en anderen. Wat die roepen! Ranzig.” Ja, de gure wind in Nederland valt haar op. Maar ouderdom is een sjaal: je wikkelt je in de geruststelling dat alles komt en gaat. Een van de charmes die ze verloren zag gaan, is het uitwisselen van handgeschreven teksten. Brieven, krullerige letters, luchtpost. Lachend: “Voordat ik een computer kon bedienen – een bloedbad. Ook ben ik op onduidelijke wijze op Facebook en LinkedIn beland. Melden zich opeens allerlei oude kennissen! Kost je bergen tijd.”

Die heeft ze niet in overvloed. Enkele malen per maand is ze voor Stichting Schrijvers School Samenleving op pad. Van Middelburg tot Nijverdal: overal spreekt ze over haar leven en werk. Daarnaast houdt ze lezingen voor en over laaggeletterdheid. “Vooral ROC-studenten komen luisteren. Iraniërs en Irakezen blijken geboren dichters, van drie Chinezen kreeg ik een loempiarecept. Dat maakt het zo’n leuk werk.” Tussen hot en her ziet ze ook nog kans om boeken te schrijven. Haar nieuwste werk: ‘Ik neem toch een hond’. Daarin schuifelen vrouwen op leeftijd voorbij, met angst voor berovingen en overvallen. “Zelf heb ik altijd een tekkel gehad, net zoals Harry Mulisch. Toen m’n derde hond was overleden, zei ie wel eens: ‘Mens, pak er toch weer een!’ Maar ook zonder hond durf ik ’s avonds over straat. Ik ben streetwise.” Reizen Ach, Hollandse avonden: het kan altijd spannender. In haar een-na-laatste boek, ‘Het schreien niet verleerd’, duikt opa Jan van de Wall op, die in 1938 naar Afrika vertrok. Ook Berk doorkruiste de atlas. Ze vroeg aandacht voor oudere vluchtelingen in Colombia, bezocht Kofi Annan en liep mee in een Tafeltje Dekjeproject in Paramaribo. Het diepste inzicht dat reizen heeft opgeleverd? Met mededogen: “Dat mensen overal hetzelfde zijn – en even fascinerend. Wil je dat zien, dan moet je vooral in je eentje op pad gaan. Heb ik ook gedaan. Met z’n tweeën? Dan heb je alleen maar oog voor elkaar. En voor de zonsondergang.”

•5

6

• Buurten

•7

Buurten December 2010

December 2010

VV

Het dagboek Dagboeken zijn strikt vertrouwelijk. Maar voor de lezers van ‘Buurten’ gaan ze af en toe open. In deze aflevering beschrijft Vincent Santos uit Schijndel een week uit z’n leven. Over school, vriendschap, voetbal, liefde en – wat vanaf de eerste dagboekpagina’s in de vierde versnelling raakt – het verlangen naar een eigen auto en een rijbewijs.

Het dagboek van Vincent Santos

Fietsen naar Den Bosch, want ik kon mijn OV chipkaart niet vinden. Lekker dan. En nog steeds met de fiets – gee n auto. Maar goed, ik hoefde vandaag niet zo lang naar school. En dan? Yes: lessen! Ik kreeg zelfs te horen dat ik op mocht. De datum moet natuurlijk geh eim blijven. Want wil geen stalkers! Na het lessen kon ik heerlijk gen ieten van mijn avondeten bij mijn vrie ndin. Nadat ik haar geluk had gewens t met haar tentamens deze week ben ik weer gegaan. Thuis was mijn vrie nd er. Samen hebben we nog wat leu ks van de avond gemaakt: Xbox 360! Toe n ging ik mijn tanden poetsen en lekker slapen.

Maandag Na een leuk avondje werken bij de aftersport-party, kon ik er vanochtend maar moeilijk uit. Maar goed dat mijn lieve moeder poolshoogte kwam nemen of ik nog thuis was. Hup, snel eruit. Tanden poetsen. M’n haren doen. Tas inpakken en rennen. Net op tijd voor de bus. Op school begroet ik mijn vrienden met een high five en een box. In de klas kletsen we nog wat. Vervolgens tot 16.00 aandachtig de lessen volgen (ja vast!). Daarna halsoverkop weg: m’n bus vertrekt om 16.05! Had ik mijn rijbewijs maar. En een auto. Dan kan ik lekker relaxed naar huis rijden. Met airco. Plus muziek van John Legend, Phete Philly, Kanye West enz. In de bus zet de chauffeur nooit muziek aan! Na eten en huiswerk op pad. Ik heb voetbaltraining bij Avanti ’31. Maar eerst de stromende regen door; had ik maar dat rijbewijs! Na de training eventjes douchen. Thuis mail checken. En nu lekker slapen ; ).

Dinsdag

Weer de bus. Vroeg en saai . Maar ook : la Doordeweeks ng. is het ’s ochte nd Opnieuw les tot 16.00. Toen s druk op de weg. ik klaar was, zo snel moge ging ik lijk naar buit en. Daar ston rijinstructeu d mijn r al op me te wachten! Mee twee keer in stal les ik de week en d an 1,5 uur la kort mag ik o n g! Binnenp. Ik heb er ec ht super veel Na de rijles m zin in. aak ik nog wat huiswerk. Dan Ook komt M arvin nog lan eten. gs, een vrien d van me.

Donderdag

LezersActie Een vaas vol korting Pak een extra grote vaas. Want je hebt de dichter Bloem, de schrijfster Bloem, muziektalent Bloem,

VV

cabaretière Bloem en weerpresentator Bloem. Samen vormen ze een indrukwekkend boeket. Toch valt dat in het niet bij wat Bloem Design u biedt: echte bloemen.

Vrijdag mijn rijbewijs! ik b he n da en , en ev Nog

Woensdag

e, maar Normaal heb ik op woensdag stag er lekk ik deze keer – heel verhaal – kon r, hee de uitslapen! Daarna heb ik, als goe een mijn kamer opgeruimd. Verder ik de D2 ben 0 18.0 Om ed. elax beetje ger als een van WEC gaan trainen. Daarna , het haas naar Avanti ’31. Zelf trainen vriendin ging lekker. Daarna kwam mijn jaloers. langs met de auto, Weer was ik zijn: je Wat zal dat gevoel toch heerlijk eigen rijbewijs!

En mijn dag is weer begonnen! Jullie weten onderhand wel hoe ik de eerste twee uur doorkom, dus ik zal jull ie er verder niet mee lastig vallen. Gel ukkig hoefde ik vandaag niet meer te fietsen, omdat ik mijn OV-chipkaart inm iddels had gevonden. Ik hoefde vandaa g maar tot 12.00 naar school en was dus lekker vroeg thuis. Helaas kon ik hier niet lang van genieten, want ik moest om 16.00 uur alweer werken bij Van Aarle. Ik was om 21.00 klaar en ging daarna even douchen om mezelf op te frissen voor mijn volgende wer k: om 23.30 beginnen bij De Beurs in Schijndel, waar ik achter de bar sta. Het was een leuke avond en ook erg dru k! Ik was pas laat thuis en ben toen snel naar bed toe gegaan. Tijd om te rusten. Morgen een spannende wedstrijd!

Met korting! Tegen inlevering van de bon uit deze ‘Buurten’ ontvangt u bij besteding van € 12,50 aan bloemen een korting van € 2,50. Kortom: voor € 10 hebt u een zee van bloemen. De aanbieding is geldig in de hele maand januari 2011. Per klant mag één bon ingeleverd worden. U weet niet waar Bloem Design is gevestigd? Wonderlijk. Volg de geur van rozen, lelies, amaryllissen en andere verleidingen-op-steeltjes. Dan komt u vanzelf in Nieuwstraat 1a in Sint-Michielsgestel.

8

• Buurten

Buurten Buurten September December 2010

December 2010

Thuis is een moeilijk woord

In Somalië studeerde hij Medicijnen. Cardioloog wil hij worden. Eén voordeel: van hartkloppingen weet Abdullahi Farah Elmi [22] al veel. Wat vooral in hem bonkt, is het verdriet om zijn dode zoontje. Maar ook de liefde voor zijn vrouw Faadumo [20] versnelt zijn pols. Begin 2009 zag hij haar voor het laatst. Ooit komt het goed, hoopt hij. Eerst leren. “Ik oefen elke dag taal. Maar waar ik woon, is een moeilijk woord.”

Een bovenzaaltje van BWI Partis in dat tongbrekende woord: Sint-Mi-chielsges-tel. Wat Abdullahi vlotter afgaat, is in het Engels herinneringen ophalen. Aan Somalië, z’n moederland. Eerstejaars student Medicijnen was hij, in de hoofdstad Mogadishu. Nee, een VVV hebben ze daar niet. Al veertig jaar woedt er – met korte tussenpozen – een burgeroorlog in Somalië. Islamitische splintergroepen bevechten het regeringsleger en elkaar. “Wij wonen in het stadsdistrict Wardhiigleey, niet ver van het paleis van de president”, vertelt Abdullahi. “Bij beschietingen in juni 2008 raakte een raket ons huizenblok. Twee broers zijn om het leven gekomen. En mijn zoontje, Muhammed. Hij was een jaar oud. Die ochtend had ik hem opgehaald bij Faadumo. Samen met andere familieleden woonde zij al een tijd in een vluchtelingenkamp buiten de stad – Mugadishu werd te gevaarlijk.” Stem

“Hollandse zaken waarover ik me verbaas: Sinterklaas, voetballen in de stromende regen en de dierenambulance…”

Zelf ontsnapte hij aan de dood. Een litteken op z’n buik herinnert aan het ziekenhuisverblijf. Zijn oom, die journalist is, fotografeerde Abdullahi in het hospitaal en publiceerde de beelden op internet. In februari 2009 vluchtte Abdullahi via buurland Kenia naar Nederland. “Ik geloof in Allah, maar niet in geweld. Voor de dood ben ik niet bang. Nooit. Maar ik wil niet dood door een godsdienstoorlog.” Zijn eerste Nederlandse woord? Vier letters: b-a-n-g. Dat was Abdullahi vanaf de aankomst op Schiphol. “Ik was bang omdat ik niet wist wat er zou gebeuren. In het AZC in Ter Apel ben ik onderzocht. Tuberculose had ik niet. Dat was m’n geluk, samen met de

ziekenhuisfoto’s op internet.” Afgelopen jaar kreeg hij zijn verblijfsvergunning. Dolgelukkig is hij. Met kanttekeningen: “Ik mis mijn zoontje. En mijn vrouw. Zo’n twee keer per week hebben we contact. Bellen is duur. Maar ik wil haar stem horen.” Onder de knie Voordat Ambuula naar Nederland komt, wil Abdullahi de taal beter onder de knie krijgen. Op het Koning Willem I College in Den Bosch volgt hij Nederlandse les; bij Vluchtelingenwerk maken ze hem wegwijs op de computer. Ook is hij bij Partis een cursus van veertig weken begonnen. Onderwerp: de Nederlandse cultuur, omgangsvormen, taal en budgettering. Het is een jong initiatief van Partis, Optimisd Veghel, gemeente Sint-Michielgestel en Huis & Erf. Docente Lilian van Rossum: “Veel vluchtelingen met een verblijfsvergunning kunnen een steuntje in de rug gebruiken. In de cursus staat leren in de groep centraal. Wat de deelnemers delen, is een traumatisch verleden. Maar hun niveaus verschillen sterk.” Of de cursisten – vijf Somaliërs, een Irakees en een vrouw uit Burundi – straks het aap-noot-mies en de twaalf provinciehoofdsteden kennen? “Ik wil vooral praktische kennis overdragen”, benadrukt Lilian. “Van boodschappen doen, je buren begroeten en de huisarts bezoeken tot aan kunnen fietsen en de bus en trein kunnen gebruiken.” Want hoe tegenstrijdig het ook klinkt: contacten aanknopen lukt beter als je jezelf kunt redden.

Liefde Abdullahi nipt van z’n thee. Op het schoolbord in het Partis-zaaltje staan drie leswoorden in krijt: verkering, relatie en samenwonen. Dat Nederlanders in de liefde een vrijere moraal hebben dan Somaliërs, heeft hij al ontdekt. Lachend: “Ik vind het gek dat homo’s in Nederland met elkaar kunnen trouwen.” Andere Hollandse zaken waarover hij zich verbaast: Sinterklaas, voetballen in de stromende regen en de dierenambulance – in Somalië zijn er amper ziekenwagens voor personen, laat staan voor een gewonde kat of hond. Maar het went. Wat hem wel schrik aanjaagt, is de opmars van de PVV. Abdullahi is bang dat deze partij en haar volgelingen alle allochtonen over één kam zullen scheren. “Dat zou niet eerlijk zijn. Zelf wil ik graag nog lang in Nederland blijven; ik verwacht dat de oorlog in Somalië nog jaren zal duren. Mijn hoop? Dat ik hier mijn studie Medicijnen weer kan beginnen. Maar eerst de taal beter leren. Dan maak ik geen fouten meer. Zoals een contract van KPN tekenen dat je maar half snapt. Ze zeiden dat alles in orde was. Tot ik de rekening kreeg.” Kerstboom De dagen aftellen. Dan is het Kerstmis. Of hij een boom gaat zetten? Denkrimpels in zijn voorhoofd: “Ik weet niet waarom Nederlanders een boom zetten. Als iemand me dat kan uitleggen, dan koop ik er eentje.” Lachend: “Maar als Nederlanders het zelf niet meer goed weten, dan wordt het moeilijk. Niet erg. Ik ga eerst boerenkool leren koken. Lekker? Ben benieuwd.”

•9

10

• Buurten December 2010

Buurten December 2010

DekenBaekershof wint Smart Homes Award Slimme huizen. Ze bestaan. En Huis & Erf is zo slim om ze te bouwen. 55 appartementen in woongebouw Deken Baekershof in Schijndel. In deze appartementen, waarvan er zestien inmiddels ruim een jaar bewoond zijn, heeft Huis & Erf domotica en beeldschermcommunicatie geïntegreerd. Op die manier kunnen bewoners ‘beeldbellen’ met buren, hun kinderen en (mantel)zorgers, maar ook alarmeren. Verder is looprouteverlichting geïnstalleerd. Dat voorkomt valongelukken bij nachtelijk toiletbezoek. Zo kunnen met name ouderen langer zelfstandig blijven wonen in hun vertrouwde omgeving. Met ‘slimme huizen-technologie’ wil Huis & Erf het woonplezier vergroten en de leefbaarheid versterken. Want laten we wel wezen: de samenleving is er voor alle generaties. Dat vindt ook de onafhankelijke jury van de Smart Homes Award oftewel – op z’n Hollands – de Slimme Huizen Prijs. Zij nomineerde drie projecten: de Deken Baekershof en twee projecten in Gemert en Enschede. Op 17 november kwam Huis & Erf als winnaar van Nederland uit de bus. De jury heeft met name lof voor het uitvoerige onderzoek naar de bewonerswensen. Verder prijst de jury Huis & Erf voor haar beleid om andere partijen bij het project te betrekken, waaronder Verenigde Zorgcentra Schijndel, Welvaarts en Smart Homes. Het project Deken Bakershof is een proefproject om te kijken of de gebruikte ict ook in bestaande bouw valt toe te passen. Al eerder is dit project uitgeroepen tot een voorbeeldproject van Slimme Zorg, een initiatief van de provincie. Brabant wil immers voorbereid zijn op de groeiende zorgvraag.

Leve de

50-plusser Vrolijke onthulling Gestelse buurtbankjes Elfenbankjes, voedselbanken, databanken. Nee, er is geen tekort aan banken in de wereld. Alhoewel: had de gemeente Sint-Michielsgestel al buurtbankjes? Nog niet. Maar nu wel. Op 25 november vond de feestelijke onthulling van de buurtbankjes plaats. Burgemeester Pommer en bewoners namen ze officieel in gebruik, samen met de ontwerpers van het vrolijke straatmeubilair. Schenker van de zes bankjes is Huis & Erf. Haar verwachting is dat deze mozaïekbankjes uitnodigen tot ontmoeting en sociaal contact. Aan de onthulling deden honderden kinderen en buurtgenoten mee. Ook fietsten circa dertig mensen in een ‘slinger’ langs de buurtbankjes, die verspreid staan over het gemeentelijk grondgebied. Aan de hand van de Buurtbankjesroute, die Huis & Erf heeft samengesteld, bezochten de fietsers Maaskantje, waar dansende kinderen van Basisschool de Wegwijzer het publiek welkom heetten. Ook Karin Bruers, bedenker

van de buurtbankjes, was aanwezig. Zij gooide bollen wol tussen de belangstellenden om te symboliseren hoe eenvoudig het leggen van contact is: “Roep gewoon je naam als je ’m vangt en maak een praatje: makkelijk zat.” Alle buurtbankjes zijn ontworpen door kinderen of volwassenen uit de ‘eigen’ buurt. Bovendien heeft elk bankje een eigen thema. De kinderen van de Sint-Lambertusschool in Gemonde zetten hun tanden in het thema ‘vriendschap’. Hun leeftijdgenoten van De Touwladder uit SintMichielsgestel gingen met het thema ‘Samen’ aan de slag. De Wegwijzer zag het bankjesthema ‘vakantie’ wel zitten – zelfs letterlijk. Andere thema’s en hun ontwerpers: ‘ontmoeten’ (Gestelse Vrouwenontmoetingscentum), ‘samen spelen’ (Dorpshuis De Moerkoal) en ‘jong en oud’ (BSO de Bolderburen).

Betrokkenheid? Niet vreemd in Beemd De Beemd is een ruim opgezette wijk ten zuidoosten van het centrum van Schijndel. Het accent ligt op eengezinswoningen, zowel huur als koop, maar er zijn ook zorgwoningen. De wijk telt zo’n duizend huishoudens. Wat het leven in De Beemd extra kleur geeft, is wijkvereniging Beemd Aktief. Zij organiseert talloze evenementen: van fietstocht en kaartavond tot jeu des boules en paaseieren zoeken. De activiteiten zijn gericht op bevordering van ontmoetingen, wat de leefbaarheid versterkt. Verder behartigt Beemd Aktief de wijkbelangen in de contacten met instanties.

Hamvraag: hoe krijg je op een herfstige dag zo veel mogelijk bewoners op de been? Beemd Aktief verzon een originele actie. Op 8 november 2010 nodigde zij buurtbewoners uit om een frietje te komen eten bij een van de vier snack-walhalla’s in de buurt. “Vet initiatief!”, klonk het goedkeurend onder de bezoekers. Zo’n 200 bewoners ‘hapten’ toe. Circa 40 van hen woonden later die avond de bijeenkomst ‘Beemd Onderneemt’ bij. “Een erg geslaagde avond”, concludeert Mari van der Aalsvoort, een van de kartrekkers van het initiatief. “Er zijn vier bewonersgroepen uit voorgekomen. Op een

rijtje: Groen, Veiligheid, Recreatie en Sociale Omgeving – van zout strooien op de stoep bij winterse gladheid tot aan post of planten van de buren verzorgen in de vakantie.” Vanzelfsprekend ondersteunde Huis & Erf deze avond: we zijn immers een buurtcorporatie. Juist ontmoetingen met bewoners maken helder wat de wensen, zorgen, klachten en krachten in een buurt zijn. Zie ook: www.debeemdaktief.nl

Elke mens heeft zo’n 110 miljard hersencellen. Veel? Genoeg. Als je ze maar gebruikt, vindt Sonja Bekker [35]. Ze is onderzoekster. En weet alles van arbeid en leren. Gesprek met een vrouw die je bij de les houdt.

Zo’n twee jaar werkt ze nu bij ReflecT, het onderzoeksinstituut van de Universiteit Tilburg waarin de faculteiten Rechten, Economie en Sociale Wetenschappen samenwerken. Sonja bijt zich vooral vast in vragen over arbeid en Europa. Actueel, want ook in Brabant kom je Poolse aspergeplukkers, Engelse havenarbeiders en Portugese betonvlechters tegen. Even wennen? Misschien. Maar Nederland is geen tuintje met een hek erom. Sowieso is het verstandig om over de grens te blijven kijken: “De economische macht verschuift naar China en India”, stelt Sonja. “Maar waar wij sterk in zijn – en in kunnen concurreren – is kennis. Tenminste, als we die vergroten.” En dat is net de kneep. In minder vette jaren snakt het bedrijfsleven niet naar investeren in kennis. Spijtig, vindt Sonja. Want het loont voor beide partijen. Wat haar wel opvalt: “Vooral jonge, hogeropgeleide, vaste krachten krijgen scholingskansen. Oudere, ‘losse’ krachten, op mbo-niveau, vallen vaak buiten de boot. Gelukkig zie je in toenemende mate CAO-afspraken over scholing.” Regie Ze nipt van haar thee – de drank die het leervermogen versterkt, vooral groene thee. Of elke werknemer dorst heeft naar extra kennis en vaardigheden? Lachend: “Veel mensen vinden ‘leren’ beangstigend klinken. Ze ervaren dat als een hoge lat. Maar als je meer kennis hebt, krijg je meer regie over je leven. Dan kun je ook makkelij-

ker van functie of werkgever veranderen. Uiteindelijk wil je toch met plezier het werk doen dat echt bij je past.” Wel vergt scholing maatwerk, stelt ze. “Zet 50-plussers niet in een klasje waar ze rijtjes uit het hoofd moeten stampen. En zet ook geen jonge knul voor de klas die wel-even-uitlegt hoe ’t moet.” Waardevol Over een spraakmakend onderzoek: “Begin jaren negentig lag de piekleeftijd in productiviteit op 40 jaar. Nu blijkt die rond de 50 jaar te liggen. Ook is 50 een goede leeftijd om nog zaken aan te leren. Dat onderzoek laat zien dat ouderen erg waardevol kunnen zijn – en blijven. Ten onrechte hebben ze vaak een slecht imago op de arbeidsmarkt. ‘Ze zijn duur’, zeggen werkgevers. Of: ‘Ze hebben minder fysieke kracht en snelheid.’ Maar als je zegt: ‘Ze zijn productiever’, dan groeit de interesse. Andere pluspunten? Oudere werknemers kunnen, in vergelijking met jongere collega’s, processen beter overzien. Hun communicatie is sterker. Ze zijn meer ervaren in conflicten oplossen. En ze pakken problemen vaak doortastend aan. ‘Is die machine kapot? Ligt waarschijnlijk daar-en-daar aan’, ‘Is er dit aan de hand? Moet je dat doen’. In een economie waarin het vooral aankomt op slimheid, komen die kwaliteiten extra van pas.” In het Bossche stationscafé waar het gesprek plaatsvindt, klinkt ‘Down Under’, een oud ‘Arbeidsvitaminen’-hitje.

Men at Work heette de groep. Werken mannen – maar ook vrouwen – graag? Daar lijkt het op. Sonja: “Ooit had ik een gesprek met een Deense onderzoeker. Zijn land heeft een uitstekend sociaal stelsel. Bij werkeloosheid krijg je soms maar liefst 90% van je laatstverdiende loon uitbetaald – en lang. Dan denk je: waarom kiezen veel Denen niet voor werkeloosheid? Vermoedelijk omdat ze van oorsprong protestant zijn. Maar ook omdat werken voldoening en eigenwaarde kan opleveren.” Zelfrespect Wat de trots over jezelf ook kan vergroten, is een EVC-certificaat. Het staat voor Erkenning van Verworven Competenties. “Een zinvol initiatief, met name voor schooluitvallers en anderen die amper diploma’s hebben, maar wél een berg ervaring. Met het EVC kun je die ervaring laten vastleggen. Zo’n 38.000 mensen hebben die stap al gezet. Het vergroot je kansen op de arbeidsmarkt en je zelfrespect.” Heeft Sonja ook leerzame raad voor de volgende generatie? Haar dochtertje is pas zeven maanden – eerst leren lopen, dan pas de maatschappelijke ladder op. Maar nu al weet Sonja wat haar advies zal zijn: “Ga vooral werk doen dat je leuk vindt. Hou ook in de gaten dat wat je leuk vindt, kan veranderen. Als je blijft leren, kun je die verandering bijbenen.”

• 11

12

• Buurten

December 2010

Achterop Tegelwijsheden “Leren zonder te denken is ijdel. Denken zonder te leren is gevaarlijk.”

“Het is de grootste dwaasheid, dingen te leren, die men later weer moet vergeten.”

Confucius, Chinese filosoof [551-479 v. Chr.]

Erasmus, Nederlandse humanist en filosoof [1469-1536]

3x3=? Onderzoeken vanaf 1995 bewijzen dat Nederlandse kinderen steeds slechter rekenen. Wonderlijk, want elders op de wereld stijgen de rekenprestaties vrijwel overal. Of Nederlanders tot tien kunnen tellen? De meesten beweren van wel. En een som als 3 x 3 = 9? Lukt ook. Nou ja: zingend. Maar bij breuken – want het leven is ook delen – grijpen we al snel naar de zakjapanner. Volgens een onderzoek in 2008 van de Onderwijsinspectie blijven de rekenprestaties op 23 procent van de Nederlandse basisscholen achter bij wat er van de leerlingen mag worden verwacht. Vaak ontbreekt het op deze scholen aan rekentijd en heldere uitleg. Verder bevestigt het onderzoek de eerdere bevinding dat Noord-Brabant en Limburg, waar veel scholen katholiek zijn, relatief veel sterke rekenaars kennen. In Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland zijn de leerlingen gemiddeld relatief zwak in rekenen.

Karakterleer Natuurlijk, je kunt het taalgidsje ‘Hoe & Wat in het Chinees’ meenemen als je een bezoek wil brengen aan het land van Liu Xiaobo, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede 2010. Maar veel zul je er niet aan hebben, want de 1,3 miljard Chinezen gebruiken het Latijnse alfabet niet. Nou ja: je ziet in Beijing, Shanghai of Guangzhou wel regelmatig borden met Engelstalige opschriften – ‘No parking’, ‘Airport’ of ‘Taxi’ – maar het Chinees zelf bestaat uit pakweg 50.000 karakters. Daarvan worden er zo’n 5000 à 8000 veelvuldig gebruikt. Om Mandarijn te leren, zoals de officiële taal van China heet, heb je geduld nodig. Chinese kinderen hebben zo’n vijf jaar taalonderwijs nodig; een buitenlandse student zes tot acht jaar. De Amerikaanse student Jason Tyler Gong pakte het in 2008 vlotter aan: hij leerde in krap 89 dagen alle Chinese karakters lezen én schrijven. Zo kon hij foutloos voorlezen uit diverse Chinese kranten en bestelde hij zonder problemen een rijsttafel bij restaurant De Blauwe Lotus. Kortom: een jongen met karakter.

Servicenummers Bezoekadres Huis & Erf Kerkendijk 55, Schijndel Postadres Postbus 19, 5480 AA Schijndel Telefoon (073) 544 06 06 Fax (073) 544 06 08 E-mail [email protected] Internet www.huisenerf.nl

Openingstijden Maandag t/m vrijdag: 8.15 tot 17.00 uur Klanteninformatie Voor al uw vragen kunt u tijdens openingstijden bellen naar: (073) 544 06 06.

Leermeesters Autotron, Efteling of Duinrel. Kan het jaarlijkse familiedagje spannender? Zeker wel. Het hele gezelschap, inclusief suikertantes, regelneven en heerooms, is welkom in Amsterdam. Bij een leernicht. Sinds kort bieden heren-in-zwart-leder uitdagende rondleidingen over de Amsterdamse Wallen, waarbij een bezoekje wordt gebracht aan Hollands oudste gaycafé Bet van Beren (sinds 1927), discotheek Cockring en mannensauna’s en -clubs in de Warmoesstraat. Ook vertelt de gids over donkere kamers – nee tante Sjaan, de meterkast ís niet kapot – en Shoes Only-feestjes. Een unieke kans voor wie z’n leerachterstand wil inhalen.

Afleren Iets aanleren, lukt meestal wel. Maar iets afleren? Moeilijk. Zeker als je tegen de wereld roept dat je vanaf 1 januari 2011 je leven betert. Volgens psychologen is het verstandiger om een andere datum te prikken, waar niet zo’n druk op ligt. Een zoektocht op Google bewijst dat je talloze zaken kunt afleren. Een kleine bloemlezing van onhebbelijkheden, zwaktes en beperkingen waar je jezelf of anderen van kunt verlossen: angst voor liften of spinnen, duimzuigen [bij kinderen], opspringen [bij honden], roken, gokken, bijten [bij fretten, die sommige Nederlanders als huisdier houden], uitstellen, woedebuien, zenuwtics, vroegtijdig klaarkomen, koopzucht, Limburgs accent, brutaliteit, flirten en te laat komen. De kans dat je dóórslaat in van alles afleren? Niet groot. Want wat je het snelst kunt afleren, is iets afleren. Dat gaat vanzelf. En we noemen het: gewoonte.

Klachtenadviescommissie Wie niet tot een oplossing van een probleem komt, kan de hulp inroepen van de regionale onafhankelijke Klachtenadviescommissie. Schrijf naar: Klachtenadviescommissie Huis & Erf Postbus 153, 5480 AD Schijndel

Kijk voor meer informatie op www.huisenerf.nl. Informatie over projecten en regelingen zijn ook verkrijgbaar op het kantoor aan de Kerkendijk 55 in Schijndel.