%WITXMWGLLERHIPIR
-RPIMHMRK
In het werkcahier Persoonlijke hygiëne heb je geleerd hoe belangrijk het is om hygiënisch te werken ter bescherming van zowel zorgvragers als jezelf tegen infecties. Infectiepreventie begint bij het goed wassen van je handen. In dit hoofdstuk staat aseptisch handelen centraal: asepsis omvat alle maatregelen om het overbrengen van lichaamsvreemde bacteriën (besmetting) te vermijden. Het werken met steriel materiaal, bijvoorbeeld steriel pincet, steriele gaasjes, steriele handschoenen, draagt bij tot aseptisch handelen. Vooral bij het verzorgen van wonden zul je hier de nodige kennis en deskundigheid voor moeten hebben. Bovendien zul je het belang ervan moeten onderkennen. Want stel je voor: je hebt net steriele handschoenen aangetrokken en voelt ineens veel jeuk aan je neus; voordat je het weet heb je je neus aangeraakt. Wat kun je in deze situatie doen en kun je de consequenties overzien? De studieopdrachten zullen je helpen hier zicht op te krijgen. In hoofdstuk 2.5 vind je een inhoudelijke analyse met betrekking tot het omgaan met steriel materiaal en een analyse van het aan- en uittrekken van steriele handschoenen. Op de cd-rom Kruisinfecties kun je veel informatie vinden over dit onderwerp.
&IKMRZIVIMWXIRIRZSSVOIRRMWXSIXW
#FHJOWFSFJTUFO Voor het goed kunnen begrijpen en juist kunnen uitvoeren van de vaardigheden die in dit cahier centraal staan, is het van belang dat je enige voorkennis hebt betreffende hygiëne en infectiepreventie. Maak de voorkennistoets om te controleren of je over de vereiste voorkennis beschikt. 7PPSLFOOJTUPFUT Deze toets bevat 10 waar/niet waar-vragen. Kruis aan of de uitspraak waar of niet waar is.
10
7XYHMISTHVEGLXIR
Wondverzorging
&);)6-2+
1
Sommige micro-organismen kun je met het blote oog zien.
2
Alle micro-organismen zijn ziekteverwekkers.
3
Een kruisinfectie kan zowel door virussen als bacteriën worden
;% %6
2-)8 ;% %6
veroorzaakt. 4
Bij een besmetting word je altijd ziek.
5
Een colibacil kan zowel nuttig als schadelijk zijn.
6
Een voorbeeld van desinfectie is het huishoudelijk schoonmaken van gebruikt materiaal.
7
Uitkoken is een vorm van sterilisatie.
8
Een goede persoonlijke hygiëne draagt bij tot het voorkomen van kruisinfecties.
9
De ideale temperatuur om te leven ligt bij veel micro-organismen rond de 37 °C.
10
Een wond kan een toegangspoort zijn voor micro-organismen.
In hoofdstuk 10 staan de antwoorden. Ga na welke vragen je goed of fout hebt beantwoord. Lees van de foutief gegeven antwoorden de betreffende leerstof nog eens door.
11
'EWYW
Frenk doet de opleiding tot verzorgende en loopt momenteel stage op een somatische afdeling van een verpleeghuis. Hij heeft van school een opdracht meegekregen over aseptisch handelen en heeft afgesproken om een keer met Pieter en een keer met Mariëlle mee te lopen bij de wondverzorging om te kijken hoe zij omgaan met steriel materiaal. Hij heeft de volgende observaties gedaan ten aanzien van het inrichten van een steriel werkveld: Ten aanzien van het handelen van Pieter: Pieter trekt steriele handschoenen aan; hij maakt een steriel pakket open en vouwt het opgevouwen papier open zodat een steriel werkveld ontstaat; vervolgens legt hij alle steriele materialen met een steriel pincet op het steriel veld. Ten aanzien van Mariëlle: zij maakt ook een steriel pakket open, pakt het opgevouwen papier bij de punten vast en vouwt het open zodat een steriel werkveld ontstaat; met een steriel pincet pakt ze de steriele materialen en legt deze op het steriele veld.
– – –
–
–
12
'EWYW
'EWYW
Wondverzorging
7XYHMISTHVEGLXIR
Maak de in dit hoofdstuk geformuleerde studieopdrachten. Je kunt hierbij gebruik maken van de cd-rom Kruisinfecties. Raadpleeg ook handboeken verpleegkunde/verzorging. Sommige opdrachten kun je het beste met medeleerlingen maken. Noteer je antwoorden in het cahier en neem ze mee naar de plenaire bespreking.
7XIVMIP[IVOZIPH
1
Pieter en Mariëlle hebben allebei een steriel werkveld klaargezet.
a
Wat wordt bedoeld met een steriel werkveld? (Zie ook de cd-rom: vaardigheden, omgaan met steriel materiaal.)
b
Wie van de twee werkt aseptisch? Motiveer je antwoord.
c
Niet alle instellingen zullen een dergelijk pakket hebben zoals Pieter en Mariëlle hebben gebruikt. Bedenk een andere manier om een steriel veld te maken zonder gebruikmaking van een steriel pakket.
1IXLSHIRQIXFIXVIOOMRKXSXWXIVMPMWIVIR
2
Steriliseren leidt tot een kiemvrije toestand. Er zijn verschillende methoden om materialen te steriliseren. Zoek op de cd-rom op welke dat zijn, noem er drie. (Kijk bij kruisinfecties, infecties, preventie.)
13
+IFVYMOZER[IK[IVTQEXIVMEEP
3
In veel instellingen (ook de thuiszorg) wordt gebruik gemaakt van wegwerpmateriaal (disposables).
a
Wat zijn de belangrijkste redenen hiervoor?
b
Welke wegwerpmaterialen worden in de casus genoemd?
c
Kun je nog meer voorbeelden noemen van disposables?
d
Bedenk een aantal voor- en nadelen van het gebruik van wegwerpmaterialen (denk aan kosten, milieu). voordelen
nadelen
14
7XYHMISTHVEGLXIR
Wondverzorging
e
Materiaal dat steriel verpakt is, moet je voor langere tijd zodanig kunnen bewaren dat het ook steriel blijft. Welke eisen worden er gesteld aan steriel materiaal? (Zie ook cdrom: materiaal, steriele materialen.)
7XIVMIPILERHWGLSIRIR
4
Bij sommige handelingen is het nodig dat je steriele handschoenen aantrekt.
a
Bedenk ten minste twee handelingen waarbij het noodzakelijk is om steriele handschoenen aan te trekken. Geef aan waarom je dat zou doen.
b
Bestudeer de inhoudelijke analyse met betrekking tot het aantrekken van steriele handschoenen. Bekijk ook de cd-rom (vaardigheden, omgaan met steriel materiaal). Schrijf eventuele vragen of onduidelijkheden op.
15
-RLSYHIPMNOIEREP]WIW
3TIRIRZERIRSQKEERQIXWXIVMIPQEXIVMEEP
In deze analyse wordt uitgegaan van de situatie waarin een hulpverlener een aseptische handeling moet gaan verrichten bij een zorgvrager. Er wordt gewerkt met materiaal dat voorzien is van een binnen- en buitenverpakking. De buitenverpakking is voorzien van twee slippen, waarmee de verpakking geopend kan worden. Het gaat in deze analyse vooral om het openen en de wijze van omgaan met steriel materiaal, het creëren van een steriel werkveld en het toevoegen van extra benodigd steriel materiaal. De concreet uit te voeren aseptische handeling komt in één van de volgende hoofdstukken aan bod.
463')(96)
;)6/;-.>)
83)0-',8-2+
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
WPPS 1
Creëer een goede
werkomgeving.
Zet obstakels uit de weg, ver- In verband met verspreiwijder bloemen (stuifmeel)
ding van micro-organismen.
en etenswaren.
Tocht bevordert de versprei-
Sluit ramen en deuren.
ding van micro-organismen.
Maak het werkvlak huishoudelijk schoon. 2
Pak en controleer
Pak de benodigde materialen Bij beschadigingen van de en controleer of de steriele
verpakking is het materiaal
verpakt is, zodat je het
aal.
verpakking helemaal intact
niet meer steriel.
later op de juiste wijze
3
Was en/of desinfec-
is.
kunt openen; onzorgvul-
Controleer de vervaldatum
dig openscheuren werkt
en de (kleur)indicator.
besmetting in de hand.
Volgens standaardprocedure. In verband met het overdra-
teer de handen.
gen van micro-organismen.
UJKEFOT 4
Open de buitenver- Open door de twee slippen
pakking.
al voorzien van twee slippen
en wijsvinger vast te houden
die je van elkaar kunt trek-
en uit elkaar te trekken.
ken.
het schone werkvlak neerkomen.
%REP]WI
De verpakkingen zijn meest-
met rechter- en linkerduim
Laat de verpakte inhoud op
16
Bekijk hoe het materiaal
het benodigde materi-
Wondverzorging
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
463')(96)
;)6/;-.>)
83)0-',8-2+
5
Open door met duim- en
Zo ontstaat een steriel werk- Vermijd contact met de
wijsvinger de punten van de
veld.
bovenste twee flappen aan
Leun niet over het werkveld riaal.
beide zijden van het pakket
heen in verband met ver-
te leggen.
spreiding van micro-orga-
Doe vervolgens hetzelfde
nismen.
Open de binnen-
verpakking.
binnenkant van het mate-
met de andere punten. Open de verpakking van het
Niet voor iedere handeling
Let er op dat je het steriele
benodigd materiaal
aanvullend materiaal (bijv.
bestaan kant-en-klare ste-
veld en het steriele materi-
aan.
gaasjes, pincet, spuiten e.d.)
riele sets, daarom zul je dit
aal niet aanraakt.
en laat dit voorzichtig neer-
zelf moeten aanvullen.
Beschouw de buitenste 5
6
Vul eventueel extra
komen op het steriele werk-
cm vanaf de rand van het
veld, of: maak de verpakking
steriele werkveld als ‘niet-
gedeeltelijk open, zodat je
steriel’.
het steriele materiaal eruit kunt nemen met een steriel (werk)pincet. 7
Voer de voorgeno-
men handeling uit.
OB 8
Ruim de materialen Deponeer de materialen in
op.
een afvalemmer of in een speciale container.
9
Was en/of desinfec-
Volgens standaardprocedure. Ter voorkoming van het
teer de handen.
overdragen van micro-organismen.
17
,IXEERIRYMXXVIOOIRZERWXIVMIPILERHWGLSIRIR
463')(96)
;)6/;-.>)
83)0-',8-2+
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
WPPS 1
Creëer een goede
Zet obstakels uit de weg, ver- In verband met versprei-
Als je bij een zorgvrager
wijder bloemen (stuifmeel)
ding van micro-organismen.
en etenswaren.
Tocht bevordert de versprei- vrager dan over het hoe en
Sluit ramen en deuren.
ding van micro-organismen.
waarom van je handelen.
Ga na welke maat hand-
Te kleine handschoenen
Vraag bij het bepalen van
het benodigde materi-
schoenen je hebt en kies de
leveren problemen bij het
de maat handschoenen,
aal.
juiste maat uit.
aantrekken op; te grote
hulp van een collega om
werkomgeving.
werkt, informeer de zorg-
Maak het werkvlak huishoudelijk schoon. 2
Pak en controleer
Controleer de verpakking op handschoenen gaan plooien beschadigingen, datum en
en zijn daardoor lastig om
kleurindicator.
mee te werken (steriele
Kijk of het werkvlak schoon
handschoenen zijn verkrijg-
de juiste maat te kiezen.
is en leg de voorverpakte ste- baar in de maten 5½ t/m 9). riele handschoenen klaar op het werkvlak. 3
Was en/of desinfec-
Volgens standaardprocedure. Bij het ongemerkt bescha-
teer de handen.
Vergeet niet voor het was-
digen van de handschoenen
sen sieraden te verwijde-
(bijv. het er in prikken van
ren en de nagels op lengte
een gaatje met een naald)
en haakjes te controleren,
gaan micro-organismen van
zodat beschadiging van de
de hand naar het werkter-
handschoenen voorkomen
rein.
wordt. Vochtige handen schuiven heel moeizaam in rubber. Om verkleving van het materiaal tegen te gaan en het aantrekken te vergemakkelijken zijn de meeste handschoenen voorzien van een beetje steriele talkpoeder.
18
%REP]WI
Wondverzorging
463')(96)
;)6/;-.>)
83)0-',8-2+
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
UJKEFOT Open de buitenverpakking
Om extra schuiven of aan-
Voorkom handcontact,
king open en leg klaar
en neem de binnenverpak-
raken van het materiaal te
erop hoesten en dergelijke.
voor gebruik.
king eruit; leg deze zodanig
voorkomen waardoor de
op het werkvlak dat de
steriliteit in gevaar komt.
4
Maak de verpak-
handschoenopening naar je toe ligt en de rechterhandschoen rechts ligt. Open de binnenverpakking
Om de binnenverpakking
Vouw de binnenverpak-
met duim en wijsvinger en
aan de zijde waarop de ste-
king goed open, zodat het
wel zo dat de aangeraakte
riele handschoenen liggen
papier niet terugvalt.
vlakken niet aan de steriele
steriel te houden.
Raak de binnenkant van de verpakking niet aan.
bovenzijde komen te liggen. Sla beide punten van de
Hierdoor fixeer je de flap-
onderzijde tegelijk onder de
pen, waardoor deze niet
verpakking.
terugvallen tijdens het aantrekken van de handschoenen.
5
Trek de rechter-
handschoen aan.
Pak met de linkerduim en
De steriele handschoen mag
Vingers die niet goed zit-
wijsvinger de rechterhand-
geen enkel contact maken
ten, pas later corrigeren.
schoen van het papier bij
met niet-steriele materialen
Na het aantrekken van de
de omgeslagen dubbele laag
i.v.m. besmetting.
linkerhandschoen wordt
van de manchet (linkshan-
de manchet pas terugge-
digen doen dit uiteraard
slagen.
andersom); houd de handschoen ruim op afstand van je lichaam en het werkvlak; kijk goed waar duim en vingers zitten en schuif de rechterhand met een vloeiende beweging in de handschoen; laat de manchet los. 6
Trek de linkerhand- Pak de linkerhandschoen
schoen aan.
vervolgens op door de vin-
Om contact met de steriele duim te vermijden.
gers in de manchetplooi te plaatsen, houd hierbij de duim op afstand; trek de handschoen aan; zie stap 5.
19
463')(96)
;)6/;-.>)
83)0-',8-2+
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
7
Sla de manchetplooi van
Daar beide handen nu ste-
Vermijd contact van de
de linkerhandschoen met
riel zijn, kun je ze gebruiken steriele handschoenen met
behulp van de eronder
om correctie aan te brengen onsteriele materialen.
gestoken vinger terug; doe
zodat de handschoenen
Wanneer contact gemaakt
dit vervolgens ook bij de
prettig zitten om mee te
is met een onsteriele
andere hand.
werken.
omgeving (bijv. arm, haar,
Doe de manchetten
goed en corrigeer.
werkblad) altijd nieuwe Corrigeer nu de eventueel
steriele handschoenen aan-
niet op de plaats zittende
trekken.
vingers.
Let vooral op de manchet
Strengel de vingers in elkaar.
van de rechterhandschoen omdat deze al met de blote hand is aangetrokken en soms opgerold zit.
8
Controleer of de
Strengel de handen ineen.
Je bent zo meer bewust van
handschoenen steriel
Ga na of je de werkwijze cor- aanrakingen en je voorkomt handschoenen aan als deze
zijn gebleven en voor-
rect hebt uitgevoerd.
dat de handschoenen onste-
onsteriel zijn geworden,
kom het onsteriel wor-
Raak geen onsteriele materi-
riel worden.
ook als je twijfelt!
den van de handschoe- alen aan. nen.
Voorkom beschadigingen.
9
Volgens standaardprocedure.
Voer de handeling
uit.
OB 10 Doe rechterhand-
Pak een plooitje op aan de
Buitenkant van de hand-
schoen uit.
buitenkant van de hand-
schoenen is besmet, dus
schoen, op minimaal 2½ cm
geen andere contacten
van de rand van de manchet; maken, bijvoorbeeld met Bij een manchet plaats je je
uniform.
vingers onder de manchetrand; raak alleen de buitenkant van de handschoen aan en trek de handschoen over de vingers uit, zodat de binnenkant buiten komt. 11 Gooi de hand-
Doe de handschoen in een
schoen weg of houd
afvalemmer, bekkentje of een bijv. bloed of pus besmet
deze vast in de linker-
speciale afvalcontainer.
zijn, moeten deze in een
hand.
Je kunt de handschoen ook
speciale container gedepo-
opvouwen, in de linkerhand.
neerd worden.
20
Doe altijd nieuwe steriele
%REP]WI
Wondverzorging
Als de handschoenen door
463')(96)
;)6/;-.>)
12 Doe linkerhand-
Plaats duim tussen pols en
schoen uit.
handschoen en trek hand-
83)0-',8-2+
% %2(%',874928)2 /6-8-)/) 4928)2 3&7)6:%8-)7
schoen over de vingers uit, zodat de binnenkant buiten komt en eventueel de rechterhandschoen nu in de linkerhandschoen zit. 13 Gooi de hand-
Zie stap 11.
schoen(en) weg. 14 Ruim de materialen Deponeer de materialen in op.
een afvalemmer, een bekkentje of een speciale afvalcontainer.
15 Was en/of desinfecteer de handen.
Volgens standaardprocedure. Door de vochtige, warme omgeving vermeerderen micro-organismen zich snel. Daarom dient men ter voorkoming van het overdragen van micro-organismen de handen te wassen.
21
0IIVVIWYPXEXIR
Controleer en vul onderstaande leerresultaten aan met eigen, meer specifieke leerervaringen. -/ / % 2 1
ten minste drie methoden van steriliseren benoemen;
2
aangeven waarop je moet letten bij het in gebruik nemen van steriel materiaal;
3
vertellen op welke manieren je een steriel werkveld kunt inrichten;
4
vertellen en toelichten hoe je steriel materiaal moet pakken en moet klaarleggen als voorbereiding op een aseptische handeling;
5
aangeven welke maatregelen en aandachtspunten van belang zijn voor het handhaven van de steriliteit;
22
6
voorbeelden noemen waarbij het dragen van steriele handschoenen gewenst is;
7
vertellen en toelichten hoe je steriele handschoenen aantrekt;
8
…
9
…
10
…
7XYHMISTHVEGLXIR
Wondverzorging
