48
Niet alleen minder eten en meer bewegen
De strijd tegen obesitas Tekst: Sanne van der Poel
Overgewicht staat wereldwijd in de top drie van gezondheidsproblemen. Ook in Nederland is het inmiddels een enorm probleem. Het risico om met (ernstig) overgewicht steeds meer gezondheidsklachten te ontwikkelen, is groot.
De World Health Organization spreekt
bewustwording en enkele aanpassingen
over overgewicht bij volwassenen wan-
in de leefstijl succesvol terug te komen
neer deze een BMI heeft tussen de 25 en
op een gezond gewicht. Zo zal een twin-
30. Een BMI onder de 25 betekent een
tiger die lange dagen maakt, ‘s avonds
gezond gewicht. Een BMI van 30 of meer
voor makkelijke maaltijden kiest en vaak
wordt aangemerkt als obesitas (ernstig
te moe is om te sporten, zich niet realise-
overgewicht). Bij kinderen tot 18 jaar ligt
ren dat deze leefstijl bijna onherroepelijk
dit anders, omdat zij nog in de groei zijn.
zal leiden tot overgewicht. Door jaar
De BMI geeft slechts een schatting van
op jaar een beetje aan te komen en de
het gezondheidsrisico van het lichaams-
oplossing te zoeken in tussendoor stevig
gewicht. In Nederland is bij meer dan
lijnen wordt de situatie er niet beter op.
de helft van de volwassenen sprake van
Integendeel. Tachtig procent van de men-
overgewicht. Bij twaalf procent is obe-
sen die lijnt wordt op de (langere) termijn
sitas gediagnosticeerd. Bij kinderen ligt
alleen maar dikker dan daarvoor.
het percentage overgewicht op veertien procent, waarvan twee procent obees.
Optelsom van factoren Mensen inzicht geven in de risico’s van
Bewustwording
overgewicht en mensen bewust maken Obesitas
van de gevolgen van keuzes die ze
Vereniging) wil veel meer aandacht
maken, is op dit moment de belangrijk-
besteden aan de mogelijkheden die men-
ste boodschap van de NOV. ”Je wordt
sen zelf hebben om overgewicht of een
niet zomaar opeens dik, je wordt steeds
toename van overgewicht te voorkomen.
een beetje dikker”, benadrukt Annemarie
Mensen met licht tot matig overgewicht
van Haaren, communicatiemedewerker
hebben goede kansen om met informatie,
van de vereniging. “Het wordt steeds
De
NOV
(Nederlandse
49
moeilijker om terug te komen op een
aanleg, omgeving en opvoeding, stress,
depressie kunnen leiden tot een ver-
gezond gewicht. Maar iedereen kan keu-
medicijngebruik, slaapproblemen, emo-
stoord eetpatroon. Daarnaast zijn een
zes maken om deze ontwikkeling een
tionele en psychische problemen. Inzicht
druk leven met veel maatschappelijke en
halt toe te roepen. Daarvoor moet je wel
in deze factoren helpt om te bepalen hoe
sociale verplichtingen, gepaard gaande
weten welke factoren een rol spelen bij
het overgewicht is ontstaan. Maar dit
met stress en slaaptekort, beide triggers
de ontwikkeling van overgewicht.
inzicht mag geen excuus vormen om niets
voor overgewicht.
te doen in de richting van een gezonde(re) In de media wordt momenteel erg veel
Er is in Nederland een overvloed aan
leefstijl.
bewerkt voedsel beschikbaar, waarbij
aandacht besteed aan overgewicht. De term ‘gezonde leefstijl’ wordt te pas en te
“We leven in luilekkerland”, schrijft Jaap
steeds moeilijker te achterhalen valt hoe-
onpas gebruikt en bijna altijd gekoppeld
Seidell in zijn boek Tegenwicht. Eten is
veel suikers, vetten en andere dikmakers
aan het advies om minder te eten en meer
altijd, overal en in overvloed verkrijgbaar.
er in zitten. Annemarie: ”Zoek bij Albert
te bewegen. “Maar daarmee wordt maar een deel van de oorzaken aangepakt”,
‘Wie met ernstig overgewicht zijn leefstijl wil
benadrukt Annemarie. “Overgewicht ontstaat door een optelsom van persoonlijke
verbeteren, moet sterk in zijn schoenen staan’
én maatschappelijke factoren.”
Luilekkerland De risico’s voor het ontwikkelen van
We eten al lang niet meer alleen omdat
Heijn maar eens naar de meest gezonde
overgewicht zijn van mens tot mens ver-
we honger hebben maar ook voor de
pot jam. Hoeveel aardbeien er ook op
schillend, al zijn er veel overeenkomsten.
gezelligheid, als troost of uit verveling.
het etiket staan, die zitten er echt niet
Factoren die naast eten en bewegen een
Ook emotionele spanningen als verlies,
in! Gezondheidsclaims worden heel vaak
rol kunnen spelen zijn erfelijkheid en
werkeloosheid, stress, een burn-out of
niet waargemaakt. Kiezen op basis van
overgewicht. De NOV wil een neutra-
• mensen met overgewicht elkaar te
le, niet beoordelende positie innemen,
laten ontmoeten, erkennen en steu-
gericht op verbetering van informatie en kwaliteit van zorg. De NOV legt de nadruk
nen. • de nadruk te leggen op gezondheids-
niet op afvallen maar op een zo gezond
bevordering en kwaliteit van leven.
mogelijke leefstijl. Want niet iedereen
• de beeldvorming rond obesitas als
die dik is, is ongezond en niet iedereen
chronische aandoening te verbeteren.
De Nederlandse Obesitas Vereniging (NOV)
die slank is, is gezond. Daarnaast willen
• de volledige behandeling van obesitas
De NOV zet zich in voor de groeiende
bieden aan hun leden.
• wetenschappelijk onderzoek naar obe-
vereniging telt circa 1000 leden met
De Nederlandse Obesitas Vereniging wil
• de voorlichting naar de doelgroep en
ongeveer 50 actieve vrijwilligers en een
een sterke positie voor mensen met over-
communicatie met behandelaars te
vijftal bestuursleden, allemaal ervarings-
gewicht.
deskundigen.
Dit wil ze bereiken door:
Tot voor kort richtte de NOV zich vooral
• de drempel naar een sportief leven
op patiënten met obesitas. Nu zijn ze
voor mensen met overgewicht te ver-
actief voor iedereen met (vragen over)
lagen.
ze erkenning, begrip en ondersteuning
sitas (verder) te bevorderen.
groep mensen met overgewicht. De
50
in de basisverzekering te krijgen.
verbeteren. • de maatschappij veiliger, toegankelijker en gastvrijer in te richten.
de informatie op het etiket is niet te doen, en voor veel mensen zal de prijs (en niet de kwaliteit) doorslaggevend zijn.
Kinderen en overgewicht Bij kinderen spelen opvoeding en sociale context een belangrijke rol. Niet voor niets zijn allochtone kinderen vaak dikker. Vanuit andere culturen is een dik kind een symbool van welvaart en gezond leven. Maar ook autochtone ouders realiseren zich onvoldoende wat het dagelijkse pakje drinken, een ‘gezonde’ koek en de wekelijkse traktaties in de klas kunnen doen met het gewicht van hun kind. Zeker als er ook al sprake is van aanleg. Het is de stapeling van ongezonde keuzes waardoor steeds meer kinderen, steeds vroeger, risico’s lopen op de ontwikkeling van overgewicht. Ook hier wil de vereniging zorgen voor betere informatie en preventie. Ouders moeten strenger worden, niet alleen voor hun kinderen, maar ook voor zichzelf, als het gaat om een gezond leefpatroon.
Functioneren in de maatschappij Wie met ernstig overgewicht zijn leefstijl wil verbeteren, moet sterk in zijn schoenen staan. De vooroordelen en aannames zijn groot en de schaamte over het eigen lichaam is dat vaak ook. De stap naar meer bewegen en een gezonde(re) leefstijl is voor veel dikke mensen de moeilijkste die er is. Want het is moeilijk immuun te blijven voor alle kwetsende opmerkingen en reacties. Veel mensen met BMI>40 komen nauwelijks nog buiten en onttrekken zich aan het maatschappelijk verkeer. Een belangrijke pijler van de vereniging is de belangenbehartiging van mensen met ernstig overgewicht bij begeleiding, behandeling en de kwaliteit van zorg.
51
Vormt uw administatie een belasting voor uw patiëntenzorg?
Ieder zijn vak! Denkt u nooit eens: “Ik ben toch een zorgverlener en geen administratief medewerker?” Een begrijpelijk gevoel, want de zorgsector gaat gepaard met stapels administratief werk. Tijdrovende zaken die – als u niet oppast – ten koste gaan van de zorg van uw patiënt.
Patiëntvriendelijk
Dankzij Infomedics kunt u zich wél op de zorg blijven focussen. U kunt namelijk met een gerust hart al uw administratieve zaken in onze handen leggen. Van declareren en verwerken van informatie van zorgverzekeraars tot facturering. Het resultaat? Minder zorgen voor u, en een betere zorg voor uw patiënten. Precies waar het om gaat in uw vak.
Betrokken service
U ontvangt netjes uw geld, terwijl uw patiëntrelatie goed blijft.
Tijdwinst Met onze innovatieve producten bespaart u kostbare tijd die u kunt investeren in uw patiënten.
Met onze betrokken klantenservice hebben u en uw patiënten één contactpunt voor alle betalingsvragen.
Inzichtelijk Het beveiligde Self Service Portaal biedt u overal en altijd inzicht in uw declaraties.
Kennis en ervaring Dankzij onze kennis en ervaring bent u er zeker van dat we optimaal aan uw wensen tegemoet komen.
Meer informatie?
Ga naar www.infomedics.nl of bel naar 036 536 30 51
Niet zelden komen obesitas patiënten
De vereniging is bezig deze voorlichting
met een zorgvraag bij de (huis)arts of
te intensiveren. Een nieuwe website is
een andere hulpverlener en is de reactie
hiervoor in ontwikkeling.
‘gaat u eerst maar afvallen, dan praten
”Per saldo is gezondheid veel belangrij-
we daarna wel weer verder’. Dat gebeurt
ker dan slank zijn“, benadrukt Annemarie
zelfs als de zorgvraag niet-obesitas-gere-
tot slot. ”Niet iedereen hoeft in maat 36
lateerd is. Patiënten willen geholpen
of 38 te passen. Ook met een grote maat
worden maar lopen tegen een muur van
kun je heel gezond zijn. Maar iemand
vooroordelen en aannames op, ook bij
met overgewicht zal daar veel harder
behandelaars en zorgverleners.
zijn best voor moeten doen dan iemand zonder overgewicht. Daarom is preventie
Toekomstvisie van de vereniging
zo belangrijk. Want heb je eenmaal over-
De vereniging hoopt door goede infor-
gewicht, dan heb je feitelijk levenslang.”
matie een genuanceerder beeld te geven
Het Modellenteam en project BMI40plus
wicht. Dit doet ze door onderwerpen die
Tips voor ondernemers in beweging
actueel zijn voor de doelgroep van diver-
1. Mensen met overgewicht weten vaak
Dit zijn vrijwilligers met een BMI
se kanten te belichten. Onderwerpen
niet hoe ze hun eetgedrag kunnen veran-
>40 die samen met een scholingsin-
als zelfacceptatie en zelfbewustzijn, de
deren omdat ze zich niet realiseren wat
stituut demonstraties en workshops
van de oorzaken en gevolgen van overge-
Een belangrijk visitekaartje van de vereniging is het ‘Modellenteam’.
verzorgen voor zorgverleners en ver-
‘Je wordt niet zomaar opeens dik, je wordt steeds een beetje dikker’
pleegkundigen. Ook zijn ze inzetbaar voor de ontwikkeling van allerlei producten en (medische) hulpmiddelen voor de eigen doelgroep. Ze laten hulpverleners zien wat de kenmerken zijn van een obees lichaam en de
gevolgen van overgewicht op vruchtbaar-
er niet goed aan is. Een psycholoog kan
gevolgen die dit heeft voor de zorg,
heid en zwangerschap, slaapproblemen
kijken naar de achterliggende oorzaken
begeleiding en behandeling. Ze laten
in relatie tot overgewicht en het herken-
van het eetgedrag en het overgewicht.
ook zien hoe hulpverleners deze doel-
nen en erkennen van een eetstoornis.
Laat de patiënt vragen beantwoorden
groep kunnen ondersteunen bij het vergroten van hun zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Het modellenteam heeft meegewerkt aan scholingsmateriaal. Aan de hand van filmpjes laten ze bijvoorbeeld zien hoe hulpverleners zorghandelingen kunnen uitvoeren bij patiënten met obesitas. Deze website is onder meer bedoeld voor (opleidingen voor) verpleegkundigen, verzorgenden én fysiotherapeuten.
53
Zwemgroepen Met de zwemgroepen verlaagt de NOV de drempel naar een actief leven voor mensen met obesitas. Zwemmers
hebben
aangegeven
dat zij in beweging komen voor hun gezondheid en de sociale contacten. Deze sociale verbondenheid van lotgenoten is erg belangrijk. In een besloten groep durven ze in badkleding sportief en actief bezig te zijn. Zwemmen is een sport bij uitstek voor mensen met obesitas omdat het
‘De sociale verbondenheid van lotgenoten is erg belangrijk’
de conditie verbetert en de gewrichten ontziet. De motivatie om te blijven komen, halen deelnemers uit de afwisseling van de lessen en het effect van de training. De kwaliteit van leven en het welbevinden worden
als: Wat betekent eten voor jou? Hoe ga
5. Vermijdt de dooddoener dat mensen
beter, zowel mentaal, fysiek als soci-
je ermee om? Wat is volgens jou gezond?
met meer bewegen en minder eten van-
aal. De effecten op sociaal gebied
Soms blijkt dit een echte eyeopener.
zelf wel zullen afvallen. De patiënt heeft
zijn ook buiten het zwembad merk-
vaak al van alles geprobeerd. De kern van
baar. Zwemmers die zich onderdeel
het probleem wordt daarmee niet erkend.
voelen van de groep zijn zelfverzeker-
2. Eetproblemen en eetverslavingen vra-
der en leggen makkelijker contacten.
gen om specifieke deskundigheid. Deze doelgroep heeft in een aantal gevallen
6. Kijk naar de hele persoon en zijn of
psychische hulp nodig om de oorzaken
haar manier van leven, eten en bewegen.
aan te pakken. Pas daarna kan er geke-
Kijk welke aspecten je kunt aanpakken
ken worden naar de mogelijkheden voor
en voor welke aspecten andere hulp-
een gezondere leefstijl.
verleners wellicht beter gekwalificeerd
(onderzoek i.s.m. Fontys Hogeschool)
zijn. 3. Als je als fysiotherapeut een beweegprogramma opzet, kijk dan ook naar de mogelijkheden om de groep mentaal en/ of psychisch te ondersteunen. 4. Overgewicht is een zeer gevoelig onderwerp en mensen met ernstig overgewicht zijn kwetsbaar. Ze schamen zich vaak enorm voor hun omvang en gewicht. Zorgvuldigheid bij het ter sprake brengen van de noodzaak om daar iets aan te doen is nodig en dient met respect te gebeuren. Meer info
/nov
55
