NIBUD JAARVERSLAG 2012 GRIP OP GELD IN CRISIS Grip op geld in tijden van crisis. In 2012 was dat een belangrijk thema voor het Nibud. De voortdurende crisis maakt mensen onzeker. Dat is te zien aan de explosieve groei van de bezoekcijfers aan Nibud.nl: 4,2 miljoen bezoekers in 2012 tegenover 2,4 miljoen in 2011. Een recordaantal mensen is met geldzaken bezig. Consumenten zijn ongerust over hun koopkracht, willen grip op geld en zijn op zoek naar objectieve informatie over geld. Ook beleidsmakers maken zich zorgen over de koopkracht en het aantal mensen met geldproblemen. Iedereen wil daar wat aan doen. Wat heeft het Nibud in 2012 voor consumenten en professionals gedaan? Enkele hoogtepunten.
Buffer spaargeld Door de economische crisis verandert het financiële gedrag van consumenten sterk. Dit heeft ook zijn weerslag op het spaargedrag van de Nederlander. Daarom actualiseerde het Nibud in 2012 de cijfers van de BufferBerekenaar. Met behulp van ING kan het Nibud onderzoek herhalen en de tool upgraden. De vernieuwde Nibud BufferBerekenaar is massaal geraadpleegd, vooral in de laatste maanden van 2012. Maar liefst 140.000 mensen berekenden hoeveel geld zij achter de hand zouden moeten houden. In 2011 deden 60.000 mensen dat. Daarnaast heeft het Nibud een aantal andere aspecten van het spaargedrag van de huishoudens in Nederland onderzocht. Zo’n 20 procent van de huishoudens heeft geen enkele financiële buffer en nog eens 20 procent heeft een buffer van minder dan 2.000 euro. Dit is te weinig. Uit berekeningen van het Nibud blijkt dat iedereen minstens 3.550 euro aan spaargeld zou moeten hebben.
Meeste hulpvragen over schulden De meest gestelde hulpvraag aan het Nibud ging in 2012 over schulden. Hoe kan ik die voorkomen en wat kan ik aan mijn betalingsachterstanden doen? Door de crisis krijgen mensen steeds meer schulden. Het bezoekersaantal van de website Zelfjeschuldenregelen.nl nam met ruim 30 procent toe: 200.000 in 2012, tegen 110.000 in 2011. Deze site van het Nibud en de NVVK biedt hulp bij het zelf aanpakken van beginnende schulden. De site bevat achtergrondinformatie over het oplossen van schulden, over de werkwijze van schuldeisers, voorbeeldbrieven en verhalen van anderen over hoe zij hun schulden hebben opgelost. Ook werden er opvallend veel vragen over de koopkracht gesteld. Mensen wilden graag weten wat een koopkrachtdaling voor hun persoonlijke situatie betekent. Daarnaast werd er evenals voorgaande jaren vaak informatie gezocht over financiële opvoeding en kosten van kinderen; uitgaven, budgettips en grip op geld; echtscheiding en (kinder)alimentatie; (bank)sparen en vermogen.
Onderzoek onder studenten Ook studenten zijn een belangrijke doelgroep voor het Nibud. Met de veranderingen in het sociaal leenstelsel op komst blijft het Nibud hun portemonnee goed in de gaten houden. Daarom heeft het Nibud in 2012 onderzoek gedaan onder 3.000 hbo- en wo-studenten, mogelijk gemaakt door Platform Wijzer in Geldzaken en de Nederlandse Vereniging van Banken. Ruim een derde van alle hbo- en wo-studenten leent op dit moment bij DUO. Ze lenen gemiddeld 365 euro per maand en zullen na vier jaar studeren uitkomen op een schuld van 17.500 euro (exclusief rente). Bijna een vijfde van de studenten krijgt geen zorgtoeslag en 12 procent doet geen belastingaangifte, waardoor ze geld laten liggen. Het Nibud wijst nadrukkelijk op het belang van verantwoord lenen, zodat studenten weten wat voor lening ze aangaan en dat geld voor hun studie gebruiken. Nu leent 22 procent van de studenten om leuk en relaxed te kunnen leven. In 2012 raadpleegden zo’n 7.200 studenten de Studieleenwijzer, die het Nibud in 2010 ontwikkelde voor (aankomende) studenten. Daarnaast is in 2012 het boek Geldwijzer Studenten geheel vernieuwd.
NIBUD JAARVERSLAG 2012: GRIP OP GELD IN CRISIS
Kans op financiële problemen Preventie van financiële problemen is een speerpunt van het Nibud. Daarom heeft het instituut in samenwerking met Wijzer in Geldzaken onderzocht welke factoren van invloed zijn bij het ontstaan van financiële problemen. Waarom krijgt de ene persoon sneller schulden dan de andere? Wat blijkt? Bij de dag leven, niet willen sparen en moeilijk verleidingen kunnen weerstaan vergroten de kans op financiële problemen. De hoogte van het inkomen blijkt niet belangrijk te zijn bij het ontstaan van schulden. Wel hoe er met geld wordt omgegaan en de houding ten opzichte van geld. Zo’n 34 procent van de consumenten met betalingsachterstanden geeft aan dat de rekeningen wel betaald hadden kunnen worden, maar dat men het is vergeten. Het onderzoek laat duidelijk zien dat grip op geld hebben erg belangrijk is bij het voorkomen van schulden. In totaal had 46 procent van de respondenten het afgelopen jaar met betalingsachterstanden te maken; 32 procent had twee of meer betalingsachterstanden. Van alle respondenten had 8 procent eenmalig een lichte achterstand, 24 procent had meerdere lichte betalingsachterstanden en 14 procent heeft een zware betalingsachterstand gehad.
Koopkrachtontwikkelingen regeerakkoord Het Nibud is rond het nieuwe regeerakkoord erg veel in het nieuws geweest. In opdracht van de Tweede Kamer heeft het Nibud het eerste regeerakkoord en daarna op eigen initiatief het aangepaste regeerakkoord doorgerekend zoals het kabinet dat op 12 november heeft gepresenteerd. Voor het Nibud was dit zeer belangrijk: het Nibud kon rust geven in een tijd waarin iedereen huiverig was (en nog steeds is) voor koopkrachtdalingen.
Opleidingen voor professionals Het Nibud biedt open en incompanyopleidingen. Ondanks dat in 2012 de crisis sterk merkbaar was in de opleidingswereld, zijn er 96 budgetcoaches opgeleid aan de hand van de Nibud-methodiek en zijn 364 professionals geleerd hoe zij hun cliënten kunnen helpen financieel zelfredzaam te worden. Eén van die opleidingen is de workshop Financiële problemen op de werkvloer, die in 2012 vier keer is gegeven. Uit Nibud-onderzoek in 2012 blijkt dat steeds meer bedrijven betrokken raken bij de financiële problemen van hun personeel, met vergaande financiële gevolgen voor het bedrijf zelf. Het onderwerp leeft dan ook zeer. Het ontwikkelen van preventiebeleid helpt om hogere kosten te voorkomen.
Conferentie over lenen
En wat hebben we nog meer gedaan?
Uit een onderzoek in 2012 kwam naar voren dat het aantal mensen met een lening fors is gegroeid. Zo’n 52 procent van de huishoudens heeft een lening en meer dan de helft van hen ervaart die lening als een last. Dat is een zorgelijke ontwikkeling. Het Nibud heeft daarom op 29 oktober 2012 een rondetafelconferentie over verantwoord lenen gehouden. Te veel huishoudens gaan gebukt onder een lening en hebben moeite met het nakomen van hun betalingsverplichtingen. Samen met 12 landelijke organisaties - zoals AFM, BKR, Consumentenbond, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, NVVK en Wijzer in Geldzaken - heeft het Nibud gebrainstormd over de mogelijkheden om de consument verantwoord te laten lenen. Tijdens de boeiende bijeenkomst is gesproken over het achterliggende probleem en ieders verantwoordelijkheid daarbij.
Het belangrijkste Nibud-onderzoek is het driejaarlijkse onderzoek Geldzaken in de praktijk. In dit onderzoek zet het Nibud op een rij hoe Nederlanders hun geldzaken in de praktijk organiseren. Het bevat de kern van de cijfers waarop het Nibud zich baseert. Ook in 2012 heeft het Nibud dit onderzoek weer gedaan. Verder ontwikkelde het Nibud samen met AFAS in 2012 AFAS Personal Plus, een online huishoudboekje dat snel en eenvoudig overzicht (en daarmee inzicht) biedt in de financiële situatie. Ook pensioenen waren een hot item in 2012. Daarom lanceerde het Nibud de Pensioenschijfvan-vijf, een online tool waarmee iemand eenvoudig inzicht krijgt in hoeveel hij te besteden heeft tijdens zijn pensioen. Ook de Pensioenkortingsberekenaar zag in 2012 het licht. Daarmee is in grote lijn te zien welk effect een korting op een aanvullend pensioen heeft op het totale pensioen.
NIBUD GELDEXAMEN Gebruik en toepassinGen loGo
Balans Samengevatte balans per 31 december 2012 na bestemming exploitatiesaldo van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting te Utrecht. 31-12-2012 €
31-12-2011 €
86.015
107.562
Vlottende activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen
9.949 507.278 1.126.284
21.243 517.409 905.918
TOTAAL ACTIVA
1.729.526
1.552.132
ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa
PASSIVA Eigen vermogen Bestemmingsreserve productontwikkeling Algemene reserve
Voorzieningen Kortlopende schulden TOTAAL PASSIVA
95.000
155.000
842.129
831.459
937.129
986.459
5.676
31.000
786.721
534.673
1.729.526
1.552.132
CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Bijgesloten samengevatte jaarrekening, bestaande uit de samengevatte balans per 31 december 2012 en de samengevatte staat van baten en lasten over 2012, zijn ontleend aan de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting per 31 december 2012. Wij hebben een goedkeurend oordeel verstrekt bij die jaarrekening in onze controleverklaring van 17 april 2013. Desbetreffende jaarrekening en deze samenvatting daarvan, bevatten geen weergave van gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden sinds de datum van onze controleverklaring van 17 april 2013.
jaarverslag Nibud 2012
De samengevatte jaarrekening bevat niet alle toelichtingen die zijn vereist op basis van Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het kennisnemen van de samengevatte jaarrekening kan derhalve niet in de plaats treden van het kennisnemen van de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting.
Exploitatierekening Samengevatte staat van baten en lasten over 2012 van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting te Utrecht. 2012 €
2011 €
Subsidies en projectbijdragen Directe kosten
2.754.043 565.895
2.823.681 624.511
Netto baten
2.188.148
2.199.170
Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten
1.677.987 34.850 546.841
1.492.303 33.848 553.304
2.825.573
2.703.966
11.519
11.414
Saldo normale bedrijfsvoering
-60.011
131.129
Vennootschapsbelasting
10.681
-24.196
-
-18.000
-49.330
88.933
-60.000 10.670
88.933
-49.330
88.933
BATEN
Som der bedrijfskosten Andere rentebaten en –lasten
Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Exploitatiesaldo
BESTEMMING VAN HET EXPLOITATIESALDO Onttrekking aan bestemmingsreserve Toevoeging aan algemene reserve
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Oordeel
Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van een samenvatting van de gecontroleerde jaarrekening in overeenstemming met de grondslagen.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Naar ons oordeel is de samengevatte jaarrekening in alle van materieel belang zijnde aspecten consistent met de gecontroleerde jaarrekening van Stichting Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting per 31 december 2012 en in overeenstemming met de grondslagen.
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de samengevatte jaarrekening op basis van onze werkzaam-
Utrecht, 22 mei 2013
heden, uitgevoerd in overeenstemming met Nederlands Recht, waaronder de Nederlandse Standaard 810, ‘Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten’.
BDO Audit & Assurance B.V. namens deze, w.g. E.H.B. Schrijver RA
jaarverslag Nibud 2012
Maatschappelijke functie Het Nibud is blij met de functie die het vervult in de Nederlandse maatschappij en wil graag ook de komende jaren tegemoet komen aan het beroep dat op zijn organisatie wordt gedaan. Het belang van het Nibud blijkt ook in tijden van crisis onverminderd groot. Het Nibud heeft de ambitie nog meer mensen te adviseren, al dan niet in samenwerking met of via derden. Zeker in de komende tijd waarin overheidsinstellingen moeten bezuinigen, kan het Nibud veel voor hen betekenen door het blijven aanbieden van tools en producten. Samenwerken zal dan ook zeker de komende tijd hard nodig zijn. Meer dan ooit is er behoefte aan betrouwbare en onafhankelijke informatie over geldzaken.
En enkele cijfers uit 2012 • 15.000 Nibud-agenda’s verkocht • elke maand de nieuwsbrief voor consumenten met 26.000 abonnees en voor professionals met ruim 4.000 abonnees uitgebracht • 157.000 mensen gebruikten het Persoonlijk Budgetadvies • 8.000 leerlingen slaagden voor het Nibud-Geldexamen • 15 gemeenten hebben een minima-effectrapportage (MER) door het Nibud laten uitvoeren, waarmee ze het minimabeleid in hun gemeente hebben getoetst en de koopkracht inzichtelijk hebben gemaakt • 10.000 tabbladensets voor het op orde brengen en houden van de administratie zijn verkocht • ruim 1.600 producten specifiek voor professionals aangeschaft, zoals Budgethandboek, publicaties Geld en gedrag en Van adviseren naar motiveren, lesmaterialen, Prijzengids; om professionals te ondersteunen bij de financiële educatie van hun cliënten, werknemers, leerlingen en dergelijke • adviezen op maat gegeven aan professionals, zoals bijvoorbeeld bij het berekenen van hypotheek- en kredietnormen, bij het bepalen van minimabeleid door gemeenten of bij het inrichten van websites • 9.157 personen hebben berekend of een lening in hun budget past (Risicometer Lenen) • bijna 200.000 hypotheken zijn verstrekt op basis van door het Nibud opgestelde financieringslasttabellen • 350.000 bezoeken aan de Scholierensite • ruim 108.000 bezoekers aan Berekenuwrecht.nl, waarop gemeenten hun lokale regelingen kunnen plaatsen.
NIBUD JAARVERSLAG 2012: GRIP OP GELD IN CRISIS
