net werk Vanuit deze structuur beheersen we de risico's' acute zorg in twente en oost-achterhoek Op congres in Londen Oefening zet BHV MST op scherp

acute zorg in twente en oost-achterhoek Beloefening start van een reeks oefeningen in PREpare-project

net werk

‘Vanuit deze structuur beheersen we de risico's' Bert Bartelink en Wilco Kleine van SKB Winterswijk zijn voorbereid

Op congres in Londen Oefening zet BHV MST op scherp WOAZ: Van wetenschap naar praktijk

juli 2015

112 journaal

Investeren in elkaar De scheidslijn tussen een feest en een drama is soms maar enkele seconden dun. In Twente zagen we het gebeuren toen op een zonnige najaarsdag in 2014 in Haaksbergen een monstertruck het publiek in reed. Drie doden en 28 gewonden was het slachtofferbeeld. Exclusief de gevoelens van verdriet en angst die bij heel veel mensen nog dagelijks aanwezig zijn. De evaluaties zijn geweest, het onderzoeksrapport ligt op de mat en de bur­ gemeester zit thuis. Evenementenveiligheid is nu een hot item in overheids­ land. Meer aandacht voor de vergunningverlening en de voorschriften – en daar hebben we in de ‘witte kolom’ ook mee te maken. De GHOR, ambulance­ dienst en GGD werken al jaren samen om evenementen goed voor te berei­ den. Vaak met tekort aan voorbereidingstijd als de vergunning pas op het laatste moment wordt afgegeven. De aanbeveling van de Onderzoeksraad voor Veiligheid om de termijnen van vergunningverlening beter te bewaken is ons daarom uit het hart gegrepen! De geneeskundige hulpverlening tij­ dens het ongeval met de monstertruck krijgt alom veel lof. Er was snel overzicht over de situatie, veel omstanders waar­ onder huisartsen en verpleegkundigen hielpen mee en binnen anderhalf uur waren de ernstig gewonde slachtoffers vervoerd naar ziekenhuizen. Hulde!

2

En er viel ook nog wat te leren! Bij gro­ te incidenten komt de hele keten in ac­ tie en het gaat dan om goed samenspel tussen meldkamer, ambulances, zieken­ huizen, huisartsen en huisartsenposten, GHOR, andere hulpdiensten… Vooral informatie-uitwisseling tussen de dien­ sten was een veel gehoord thema in de evaluatiegesprekken. Lastig, want iedereen is druk met zijn eigen klus en veel tijd om te overleggen is er dan niet. Noodzakelijk, want het vereist fijnmazig samenspel tussen vele orga­ nisaties: waar zijn bedden vrij, welke specialismen zijn nodig voor specifiek letsel, hoeveel slachtoffers zijn er nog te verwachten, hoeveel ambulances zijn nog nodig, hoe lang duurt het voor ze er zijn, waar is de opvanglocatie voor lichtgewonden, wie kan de ongeruste verwanten informeren over de namen van slachtoffers... Informatiesystemen kunnen helpen om informatie te delen, maar dat is niet het enige. Het is mensenwerk om er voor te zorgen dat de keten echt sluitend is. In elkaars huid kruipen, begrijpen wat de ander nodig heeft, nadenken en anticiperen op dingen die gaan komen, snappen wie jouw informatie nodig heeft. Het vraagt voortdurend inspanning om elkaars organisatie te kennen, naar elkaar te luisteren en met elkaar oefenen. Investeren in elkaar, niet al­ leen bij rampen, maar elke dag.

Ron Poot Hoofd bureau GHOR Twente

112 NETWERK | juli 2015

Opening nieuwe Spoedpost

Toenemende overlevings­ kansen met MTC Ambulance Oost en RAV IJsselland gaan gebruik maken van mechanische thoraxcompressie (MTC).

Op 28 mei vond de officiële opening van de nieuwe Spoedpost in Winters­ wijk plaats. Tussen 17.00 en 17.30 uur werden de genodigden ontvangen, waarna diverse sprekers het woord voerden. Hierna volgde de officiële openingshandeling. Onder toeziend oog van enkele ambulanceverpleeg­ kundigen werden de puzzelstukken HAP en SEH in elkaar geschoven en vervolgens onthulde burgemeester Thijs van Beem (gemeente Winters­ wijk) het bord ‘Spoedpost’ boven de nieuwe entree. Daarmee is het samengaan van de Huisartsenpost Oost-Achterhoek en de Spoedei­ sende Hulpafdeling van het Streek­ ziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) een feit. De Spoedpost is na een in­ grijpende verbouwing dit voorjaar opgeleverd. Sinds medio maart is de huisartsenpost hier gevestigd. n

Welke zorg kiest u? Uit eerder onderzoek is gebleken dat patiënten met verdenking op een acuut coronair syndroom contact hebben met diverse zorgverleners voordat ze worden opgenomen in het ziekenhuis. Het is niet bekend waarom patiënten contact opne­ men met een bepaalde zorgverlener. Anne-­Marit Kroes, Esmé Ouwerkerk en Hetty Kuipers, bachelorstuden­ ten Gezondheidswetenschappen aan Universiteit Twente, doen onderzoek naar waarom patiënten kiezen om contact op te nemen met een speci­ fieke zorgverlener en welke factoren van invloed zijn op dit proces. Op deze wijze hopen zij informatie te krijgen om het zorgproces rondom acuut coronair syndroom verder in beeld te brengen. n

Fred van Eenennaam, medisch manager Ambulance Oost: ‘Door gebruik te ma­ ken van MTC zal de continuïteit van de hartmassage en daarmee ook de kwali­ teit van de reanimaties en dus de over­ levingskansen voor de patiënten toene­ men. Een van de belangrijkste redenen voor ons om dit besluit te nemen. Nu moeten we alleen nog bepalen welk device we gaan gebruiken.’ In mei 2015 zijn alle medewerkers uitgenodigd voor een presentatie van twee mogelijke de­

vices. Een kerngroep binnen Ambulance Oost en RAV IJsselland heeft een advies uitgebracht aan het managementteam, dat binnenkort een besluit zal nemen. Al vanaf 2006 zijn landelijk onderzoe­ ken uitgevoerd om de voor- en nadelen van MTC in kaart te brengen. De Neder­ landse Reanimatie Raad geeft in haar rapport van november 2014 aan dat Nederlandse ambulancediensten een substantiële bijdrage hebben geleverd aan de onderzoeken. n Het rapport (advies, conclusies) van de NRR is te lezen op de website van de NRR: www.reanimatieraad.nl.

Even voorstellen Sinds februari heeft Sabine van der Veen bij Veiligheidsregio Twente/ GHOR de OTO-taken overgenomen. Na een eerste periode van kennismaken en inlezen is Sabine onder andere druk met de voorbereidingen van twee ge­ neeskundige combinatieoefeningen die in september en oktober georganiseerd worden door GHOR Twente en keten­ partners in samenwerking met Heracles en FC Twente. Andere speerpunten op de oefenkalender zijn de crisisteam­

oefeningen die GHOR, met behulp van eenmalige ROAZ-financiering, biedt aan zestien zorginstellingen in Twente. Daarnaast zijn afspraken gemaakt te willen investeren in samenwerking met onze Duitse buren, ook hier vindt een vertaling naar OTO-activiteiten plaats. Met veel collega’s van de GHOR-part­ ners heeft Sabine inmiddels kennisge­ maakt, maar natuurlijk nog niet met ie­ dereen! Sabine komt graag in contact, bel of mail gerust naar tel. 06-55196254 of [email protected]. n

Sabine van der Veen neemt sinds februari de OTO-taken over.

Verpleegkundigen op cursus In het voorjaar van 2015 zijn door Acute Zorg Euregio wederom traumatrainingen georganiseerd. Op 20 januari, 21 en 23 april en 9 en 18 juni hebben 61 kandidaten van­ uit de regio’s Zwolle en Twente en Oost-Achterhoek de Regionale Trau­ ma Training (RTT) gevolgd in Zwolle en Enschede. RTT is een bijscholing in de traumatologie voor verpleeg­ kundigen op de SEH-afdelingen. Aan het eind van deze trainingsdag wordt een examen afgelegd. Op 20 t/m 22 april heeft in Enschede de scholing Traumatologie voor Ver­ pleegkundigen plaatsgevonden. De cursisten van deze scholing worden meegenomen in een ‘real life’ casus van een multitraumapatiënt. Aan het eind van de cursus komt de pa­ tiënt zelf aan het woord; hoe heeft hij het ongeval en de behandeling daarna beleefd en (hoe) heeft het hem veranderd? n

Beloefening met de Meldekopf De Algemeen Commandant geneeskundige zorg en zijn evenknie uit Münster, de Meldekopf, hebben aan de hand van twee kleine scenario’s een beloefening gehouden. Hierin is beoefend hoe de bijstand zou verlopen, wat we als bijstand van elkaar kunnen verwachten en welke tijd dit in beslag zou nemen. Uit deze korte oefening is gebleken dat de twee functionarissen elkaar makkelijk wisten te vinden en dat er voldoende capaciteit geleverd kon worden voor de bijstand. De beloefening was de start van een reeks oe­ feningen die een ver­ volg krijgen in het PREpare-project van de Bureau Acute Zorg Euregio. n

112 NETWERK | JULI 2015

3

OVER DE GRENS

OVER DE GRENS

Elke dag een beetje beter voor de patiënt Zorg verlenen 'in partnership with patients' centraal tijdens internationaal congres Door Annemarie Smidt, Geen Blad voor de Mond

Interessante websites

Ralph de Wit, medisch manager bij Acute Zorg

www.alltrials.net Een website over publicaties van medisch wetenschappelijk onderzoek. ‘Around half of all clinical trials have not been published; some trials have not even been registered. If action is not taken urgently, information on what was done and what was found in trials could be lost forever, leading to bad treatment decisions, missed opportunities for good medicine, and trials being repeated unnecessarily.’

Euregio, en Gerard Berendschot, staffunctionaris beleid & kwaliteit bij RAV IJsselland, bezochten in april 2015 de twintigste editie van het ‘International Forum on Quality & Safety in Healthcare’ in Londen. Dit grootschalige congres biedt veel interactie en voorbeelden die inspireren om de zorg nog beter en veiliger te maken. 4

H

et ontmoeten van collega’s en ex­ perts van over de hele wereld en kennisnemen van de nieuwste uitdagin­ gen op het gebied van kwaliteit, kosten en patiëntenparticipatie staat tijdens het congres centraal. Ralph: ‘Tijdens het congres wordt een heel scala aan presentaties, workshops en lezingen gegeven. De inhoud reikt van social networking tot hele fundamentele on­ derzoeken over kwaliteit van zorg. Een belangrijke boodschap die daarnaast centraal stond, is dat we zorg verlenen ‘in partnership with patients’. De ex­ pertise wat betreft medische behande­ ling ligt natuurlijk bij de professionals. Maar patiënten vinden het zo vanzelf­ sprekend dat dit goed geregeld is, dat zij daarnaast iets heel anders kunnen verstaan onder goede of prettige zorg. ’s Ochtends de krant kunnen lezen of gebruik kunnen maken van een maal­ tijdservice zijn aspecten die het verblijf in het ziekenhuis een stuk aangenamer kunnen maken. Als professionals moe­ ten wij ons realiseren dat ook dat kan bijdragen aan de genezing en het her­ stel van een patiënt.’

Eyeopener Ook zaken als prestatie-indicatoren en verbetertrajecten kwamen in Londen aan bod. Het vierdaagse programma 112 NETWERK | JULI 2015

bood de deelnemers een divers pro­ gramma, met volop mogelijkheden tot interactie. Voor Ralph was de opzet van het congres een eyeopener. ‘Meestal als ik naar een medisch congres ga, draait het om kennisoverdracht over een spe­ cifiek thema. Dit congres bood in veel bredere zin een vorm van informatie­ overdracht over kwaliteit en veiligheid. Bij de workshops die ik heb bezocht lag de focus op manier waarop je als indi­ vidu verandering teweeg kunt brengen binnen je eigen organisatie. Daarnaast heb ik tijdens de zogenaamde ‘poster­ sessies’ twee posters gepresenteerd. De ene poster is ontwikkeld door MST en Acute Zorg Euregio en betrof het intro­ duceren van een Veilig Incidenten Mel­ den (VIM) systeem. Hierbij wordt over grenzen van acute zorg partners heen een systeem opgezet om incidenten te melden. De andere poster is door Acute Zorg Euregio ontwikkeld om de me­ dische noodzaak van grensoverschrij­ dende acute zorg in kaart te brengen, evenals de obstakels dit proces met zich meebrengt.´

Impact 'Wat me persoonlijk het meest heeft geraakt, is het verhaal van een vrouw die bij de bomaanslag op de metro in Londen in 2005 haar beide benen ver­

www.accesstomedicineindex.org Een initiatief om de 20 grootste farmaceuten te ranken op bijdrage aan toegankelijkheid tot medicatie, ook voor arme landen.

The International Forum on Quality & Safety in Healthcare is an annual gathering of professionals in quality improvement and patient safety. The forum connected over 3.000 healthcare leaders and practitioners worldwide and provided a setting for them to meet, learn, share local knowledge and recognise accomplishments in improving quality and safety for patients and communities across the world.

loor. Met behulp van protheses heeft zij opnieuw leren lopen en in 2012 heeft ze met het Britse volleybalteam deelgenomen aan de Paralympische Spelen. Zij wilde met haar verhaal de medische professionals bedanken voor alle zorg die zij ontvangen heeft. Ik vond het een inspirerend verhaal, om­ dat wij als professionals vaak maar een fragment uit de behandeling van een patiënt zien. We realiseren ons vaak niet wat de impact is van wat wij doen op het hele leven van mensen. Maar ie­ dere kleine handeling heeft invloed op de uiteindelijke kwaliteit van leven van een patiënt.’

What matters to you? Ook Gerard Berendschot was aanwezig bij het congres met een afvaardiging van Ambulancezorg Nederland, be­ staande uit kwaliteitsmanagers van ver­ schillende ambulancediensten. Gerard is tevens voorzitter van de landelijke kennisgroep Kwaliteit. ‘Mijn belangrijk­ ste drijfveer om naar Londen te gaan was om inspiratie op te doen. En dat is goed gelukt. Net als Ralph aangeeft stond de patiënt tijdens het congres steeds centraal. In de dagelijkse werk­ zaamheden ben je vaak druk met je eigen organisatie en werkzaamheden, maar soms is het goed om een stap te­

rug te doen en weer duidelijk te krijgen waarom en voor wie je die werkzaam­ heden eigenlijk doet. Ook ik vond de lezingen van patiënten hoe zij de zorg hebben ervaren erg inspirerend. Dus niet ‘what’s the matter with you?’, maar ‘what matters to you?’. Een mooi voor­ beeld daarvan vind ik het medisch dos­ sier van een patiënt. Dit dossier is op dit moment eigenlijk van de artsen en de ambulancediensten. Maar eigenlijk zou je de kanteling willen krijgen dat het dossier van de patiënt is, waarbij de pa­ tiënt toegang geeft aan artsen of am­ bulancediensten als dat nodig is. Dat is hele andere invalshoek en dat zet mij als

professional weer aan het denken. Ook inzichten van professionals uit andere delen van de wereld zijn interessant. Zo had ik me ingeschreven voor een sessie waarbij professionals uit verschillende landen in een gondel een parcours over een kabelbaan aflegden. Ik heb gespro­ ken met professionals uit onder andere Singapore, Noorwegen en Argentinië. Dan komt er toch een bepaalde energie vrij als je met elkaar praat over verschil­ len, maar vooral over raakvlakken. De belangrijkste overeenkomst is dat alle professionals het iedere dag een beetje beter willen doen op hun eigen vakge­ bied, voor de patiënt.´ n 112 NETWERK | JULI 2015

5

over de grens

Risicocommunicatie over lands- en regiogrenzen heen

Ambulancehulpverleners geven zelf tips aan burgers

Partners leren elkaars werkwijze kennen

De mensen van de ambulance

Door Linda Hanstede, GHOR Twente

Door Nadiene Toby, Ambulancezorg Nederland, en Kitty Muntenaar, Ambulance Oost

Hulpverlening over de landsgrenzen heen valt of staat bij goede communicatie tussen de hulpverleners aan beide zijden van de grens. Wanneer elke seconde telt is het zelfs van levensbelang. Bijvoorbeeld tijdens grote ongevallen en rampen, waarbij patiënten vervoerd worden naar het dichtst­ bijzijnde ziekenhuis. Dit kan ook over de landsgrens.

6

patientenzorg

H

et project PREpare dat Bureau Acute Zorg Euregio dit jaar start, heeft als doel het verminderen van de barrièrewerking van de grens voor grensoverschrijdende acute zorgverle­ning en voor­ bereidende

rampen­be­strijding in de Euregio. In het project is het organiseren van de grens­ overschrijdende risicocommunicatie een van de hoofdthema’s. De Geneeskun­ dige hulpverleningsorganisatie in de regio (GHOR Twente), onderdeel van Veiligheidsregio Twente, is kartrekker van dit deelproject. In het project wordt samengewerkt met GHOR regio’s uit IJsselland, Noord- en Oost-Gelderland en de Duitse buurregio’s Kreis Borken en Landkreis Grafschaft Bentheim. Grensoverschrijdende risicocommunica­ tie gaat niet alleen over communicatie bij rampen en grote ongevallen, maar ook over communicatie tussen de dien­ sten bij reguliere zorg. Dit is namelijk de basis voor de hulp­ verlening tijdens rampen en in­ cidenten.

SIS Een van de onderwerpen die vooral aandacht krijgt, is de uitwisseling van slachtofferinformatie over de lands­ grens. In Nederland is sinds 2014 de landelijke Slachtoffer Informatie Syste­ matiek (SIS) in werking. SIS moet er voor zorgen dat bij rampen met vele gewonden, ongeruste familieleden een telefoonnummer kunnen bellen om informatie over hun verwanten te krijgen. GHOR Twente heeft afspraken met ziekenhuizen in de regio om infor­ matie over slachtoffers en betrokke­ nen te kunnen delen in SIS. Met Duitse ziekenhuizen bestaan dergelijke af­ spraken over het uitwisselen van slacht­ offerinformatie nog niet. Echter tijdens rampen en incidenten kunnen even­ tuele slachtoffers ook vervoerd worden over de grens naar ziekenhuizen in Duitsland. Hoe zorgen wij nu dat ook in deze situatie de informatie over slacht­ offers gedeeld wordt met elkaar?

Vele partners Bij grensoverschrijdende risicocommuni­ catie zijn vele partners betrokken. Zie­ kenhuizen, ambulancediensten, meld­ kamers, Rettungs­ diensten en Leit­ stelle (meldkamer in Duitsland), Veiligheidsregio’s, Katastrophenschutz. Door de vele samen­ werkingspartners is het belang­ rijk om niet alleen elkaar, maar ook elkaars werkwijze te kennen. Wat is de wijze van communiceren? Hoe lopen de communicatie- en informatie­ stromen? Ook zijn tools en hulpmiddelen van belang om snel informatie te vinden en te kunnen delen tijdens rampen en incidenten. Hiervoor worden in het PREpare-project verschillende hulp­ middelen zoals apps en informatie­ materiaal ontwikkeld. Het afstemmen van de werkwijze met elkaar en de juis­ te informatiemiddelen ontwikkelen, moet het samenwerken over de grens en de communicatie zowel regionaal als landelijk verbeteren. n 112 NETWERK | JULI 2015

In april van dit jaar heeft in 112 Netwerk een artikel ge­ staan over de publiekscam­ pagne ‘De mensen van de ambulance’. Een campagne die er op gericht is mensen te informeren over de am­ bulancezorg. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat burgers vaak niet precies weten wat ze wel of niet van ambulancehulpverleners kunnen verwachten.

Als je 112 belt Als je 112 belt Als je 112 belt

In het verkeer In het verkeer In het verkeer

T

ijdens de meerjaren campagne (2014-2016) wordt het publiek op allerlei manieren geïnformeerd over Bij zorgverlening ambulancezorg bijvoorbeeld via media, Bij zorgverlening folders in wachtkamers van ziekenhui­ zen, huisartsen en huisartsenposten, via Bij zorgverlening het weblog ‘Het echte werk’, de web­ site www.demensenvandemabulance.nl,­ filmpjes waarin ambulancehulpverle­ ­ ners zelf tips geven aan het publiek, Facebook en Twitter @vandeambulance ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// #dmvda.

Als je 112 belt

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Een voorbeeld uit een van de infor­ De campagne bestaat uit drie hoofdthema’s. ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// matiebronnen, de folder ‘Informatie iemand meteen verpleegkundige ach­ In de rol van centralist over 112 en de meldkamer ambulan­ Stuur je wel of geen ambulance op pad tergrond. De zorgverlening begint nu cezorg’: De verpleegkundigen van de als er een melding binnenkomt op de direct. In de folder wordt verder op dit meldkamer ambulancezorg geven aan onderwerp ingegaan en op de website meldkamer? Voor die afweging staan dat burgers geen idee hebben waar ze vindt u een YouTube-filmpje over dit spelers van de online game Ambulance terecht komen wanneer ze 112 bellen Control zelf. Ze zitten op de stoel van onderwerp. en wat ze mogen verwachten. Wie in een meldkamercentralist, nemen 112 Nederland met een mobiele telefoon meldingen aan en moeten door de 112 belt, krijgt eerst de landelijke Landelijke cijfers juiste vragen te stellen erachter komen meldkamer aan de lijn. Belt u met een Jaarlijks wordt een sectorrapport uitge­ geven onder de naam ‘Ambulances inof een melding de inzet van een am­ vast telefoontoestel, dan komt u direct zicht’. Een hand vol facts & figures uit bulance rechtvaardigt. De spelers leren binnen in de meldkamer in uw regio. dat het aantal inzetbare ambulances In beide gevallen vraagt de centralist de ambulancezorg: • 744 ambulances niet oneindig is en dat ambulancezorg in welke plaats hulp nodig is en wélke levens redt door verstandig om te gaan hulp: politie, brandweer of ambulance­ • 1.144.780 ritten • 541.164 spoed en levensgevaar (A1) met de beschikbare capaciteit. Deze zorg. Waar bent u? Wat is er aan de • 274.907 spoed, geen levensgevaar A2) gave ambulancegame is voor iedereen hand? Daarna wordt u meteen door­ • 328.709 planbare ambulancezorg (B) met een personal computer te spelen verbonden met de meldkamercentra­ via www.ambulancecontrol.nl. n list ambulancezorg in uw regio. Dat is (bron: Ambulances in-zicht 2013) 112 NETWERK | JULI 2015

7

COVERINTERVIEW

COVERINTERVIEW

Eén plan voor iedere crisis

Kwaliteitskeurmerk In februari 2015 ontving het SKB voor de derde achtereenvolgende keer het kwaliteitskeurmerk van het Nederlands Instituut voor de Accreditatie van Ziekenhuizen (NIAZ). Het ziekenhuis voldoet aan meer dan 95% aan de NIAZ-normen en is daarmee tevens benoemd tot ‘best practice’ zieken­huis, waarbij complimenten werden gemaakt voor de aanpak van integraal risicomanagement. Hiermee bewijst het SKB dat de zorg voor cliënten continu verbetert, veiliger wordt gemaakt en wordt geborgd.

Succesvolle invoering integrale crisisorganisatie SKB Winterswijk Door Annemarie Smidt, Geen Blad voor de Mond

In 2013 heeft Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) Bert Bartelink

in Winterswijk het integrale project ‘Kwaliteitsborging

(links) en Wilco Kleine (rechts)

Zorgtechnologie’ afgerond. Dit project, gericht op het

zijn trots op de behaalde

beheersen van risico’s in de toepassing van m ­ edische

resultaten tot nu toe binnen

apparatuur, kende een integrale risico­benadering.

SKB Winterswijk.

Deze benadering was het startpunt voor een zieken8

huisbrede aanpak ‘Integraal Risicomanagement’.

W

ilco Kleine is programmama­ nager integraal risicomanage­ ment en startte de nieuwe aanpak in 2013. Hij vertelt: ‘Ons doel is om met hulp van de hele organisatie risico’s over de volle breedte van ons ziekenhuis in kaart te brengen. Op basis daarvan be­ palen we centraal waar verbetertrajec­ ten worden ingezet, door werkgroepen met mensen uit de praktijk. We wil­ len niet van bovenaf bepalen hoe het beter moet, maar verpleegkundigen, ondersteuners, medisch specialisten, teammanagers en technici moeten sa­ men bepalen hoe de risico’s het beste kunnen worden beheerst. Zij zijn per slot van rekening écht deskundig.’ ‘Op basis van die gedachte hebben we ook gekeken hoe we alle disciplines kunnen integreren in één crisisplan’, vertelt Bert Bartelink, zorggroepmanager bij SKB. Het resultaat is een raamwerk dat we op alle calamiteiten kunnen toepassen, van problemen met interne technische voorzieningen tot aan externe ram­ pen. Ook hierin zoeken we de combi­ natie van centraal kaders bewaken en decentraal de inhoud bepalen.’ Wilco is tevens lid van het managementteam 112 NETWERK | JULI 2015

(MT), waardoor crisismanagement ste­ vig is verankerd op managementniveau. Wilco: ‘Voor de crisisorganisatie hebben we een centraal stuurpunt ingericht: de ziekenhuiscommissie zorgcontinuïteit met Agnes Eikema, coördinator Veilig­ heid als belangrijke aanvoerder. In deze commissie hebben naast Bert en ikzelf alle partijen zitting die iets met crisis­ organisatie te maken hebben, zoals een SEH­arts, het hoofd BHV, het hoofd facilitair bedrijf et cetera. Om duidelijk te maken dat de zorgafdelingen ‘in the lead’ zijn, is Bert voorzitter van de com­ missie. We bepalen samen de kaders van de crisisorganisatie binnen SKB. En hoe de kaders vervolgens op afdelings­ niveau worden ingevuld? Dat is aan de afdelingen zelf, want zij weten welke handelingen er in geval van nood op de afdeling moeten worden uitgevoerd.’

Sturen op bijzonderheden Een interne calamiteit kent vele gezich­ ten, zoals stroomuitval, netwerkuitval of een brand. Voor elk van deze crises bestond in SKB al een plan van aan­ pak, maar wel allemaal nét iets anders. Wilco: ‘Dat maakte dat medewerkers

‘We stellen alleen vast dat er op iedere afdeling een plan moet komen voor elk scenario, en dat plan moet aansluiten op de centrale structuur'

in geval van stroomuitval moesten na­ denken welke vorm van crisisorgani­ satie daarvoor was afgesproken. Nu werken we vanuit één raamwerk. Bij een crisis komt een OTAZ (Operationeel Team Acute Zorg) samen en dat team bepaalt of de calamiteit zo groot is dat er ook een CBT (Crisis beleidsteam) ge­ formeerd moet worden. Iedere afdeling heeft daarnaast een coördinator die naar een ‘calamiteitenbak’ gaat, een centraal punt op de afdeling waar alle materialen liggen die op dat moment nodig zijn en waar wordt bekeken welk protocol in werking moet worden ge­ steld.’ Bert: ‘Het OTAZ bewaakt de in­ tegraliteit en kan besluiten nemen die voor de continuïteit van ons primaire proces essentieel zijn. Zo kunnen we snel prioriteiten stellen en sturen op de bijzondere elementen van de crisis. Onlangs hebben we een nieuwe com­ puterruimte in gebruik genomen en daarvoor moest het netwerk tijdelijk onderbroken worden. Dat is een risico dat beheerst moet worden. Vanuit onze vaste crisisorganisatie hebben we dat proces begeleidt en dat is prima verlo­ pen. Het bewijs dat we in onze opzet geslaagd zijn. Tegelijkertijd was het een mooie oefening voor alle betrokkenen.’ De rest van 2015 staat in het teken van het verder uitrollen van de structuur, waarbij wordt nagedacht over een sys­ teem om te borgen dat alle medewer­ kers zijn aangesloten op de basisafspra­ ken binnen de crisisorganisatie. Er is dus nog genoeg te doen, maar trots op het resultaat tot nu toe zijn de heren zeker. Bert: ‘Over de hele linie zijn in twee jaar tijd grote stappen gemaakt. Maar we blijven doorontwikkelen, goed naden­ ken over de juiste stappen en daar de juiste mensen bij betrekken.’ n 112 NETWERK | JULI 2015

9

ketenpartners

ketenpartners

Oefening ‘Besmettingen’ zet BHV MST op scherp Medewerkers realistisch getraind onder begeleiding van brandweer Door Bram Zwiers, MST, en Heidi Plas, GHOR Twente

‘Dag, spreek ik met de BHV? Er komt een ambulance naar het ziekenhuis die een besmet slachtoffer bij zich heeft!’ De melding vanaf de SEH van Medisch Spectrum Twente (MST) zet de Bedrijfshulpverlening (BHV) direct op scherp.

D 10

e belangrijkste oorzaak hiervoor is het spanningsveld dat bestaat tussen veilig ontsmetten en het star­ ten van de medische behandeling van de patiënt in kwestie. Meerdere malen per jaar krijgt de BHV van MST meldin­ gen van situaties waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn. Naast besmet­ te patiënten die binnenkomen heeft MST chemische en radiologische stof­ fen in huis die grotere of kleinere inci­ denten kunnen veroorzaken. De BHV van MST heeft in de bestrijding van deze incidenten altijd een hoofdrol. Zij zijn op het gebied van het handelen in situaties met gevaarlijke stoffen en

besmettingen op dezelfde wijze opge­ leid als de brandweer. Het is dan ook van groot belang dat de BHV goed geoefend blijft om in deze situaties di­ rect te handelen.

11

Leermomenten In drie realistische oefeningen op het Geneeskundig Trainingscentrum Zuid­ kamp, onderdeel van Twente Safety Campus, wordt onder begeleiding van instructeurs van de brandweer geoe­ fend. Doel van de oefeningen is om in situaties met gevaarlijke stoffen veilig en effectief te handelen. Hierbij geven het oefenen op de samenwerking bin­

Onder begeleiding van instructeurs van de brandweer wordt er geoefend.

Een scenario waarbij aanwezige patiënten onwel en buiten bewustzijn raken door een lekkende jerrycan met ammoniak.

nen de BHV als ook de samenwerking met disciplines van binnen en buiten het ziekenhuis, mooie leermomenten.

Wat te doen? In twee avonden is geoefend met drie kleine scenario’s om de puntjes weer op de ‘i’ te zetten. In het eerste scena­ rio raakte een interne stralingsbron los bij een patiënt die met radioactiviteit behandeld werd. Voor de BHV gaan dan vragen spelen als: hoeveel straling meet je? Welke gevaren zijn er? Wat te doen met de patiënt? Het tweede scenario richtte zich op een patiënt die 112 NETWERK | JULI 2015

werd binnengebracht door de ambu­ lance na een bedrijfsongeval bij Uren­ co. Bij deze patiënt was het onduide­ lijk met welke stof hij in aanraking was gekomen. Het dilemma wat dan speelt is aan de ene kant de vraag moet de patiënt eerst ontsmet worden? Aan de andere kant heeft de BHV te maken met de SEH-arts, die zo spoedig moge­ lijk de behandeling in wil zetten, aan­ gezien de patiënt behoorlijk gewond was. Hoe wordt er dan gehandeld?

Situatie verkennen In het laatste scenario dat is beoefend

stond een schilder centraal die was gevallen en een wond aan de onder­ arm had. Hiervoor ging hij naar de huisartsenpost. Echter, de schilder had een jerrycan met ammoniak bij zich die was gaan lekken. Alle aanwezige patiënten op de huisartsenpost raak­ ten onwel en buiten bewustzijn. Ge­ volg was dat de deelnemers aan de oefening in chemiepakken de situatie moesten verkennen om te bepalen welke stof dit veroorzaakt had en dus ook welk gevaar een ieder liep. Het gevaar schuilde in dit scenario vooral in het feit dat de huisartsenpost ge­

ïntegreerd is in MST, waardoor de be­ smetting zich zou kunnen verplaatsen naar de SEH van het ziekenhuis.

Nuttig Door te oefenen in een realistische omgeving, met verschillende scena­ rio’s aangeleverd door Brandweer Twente, hebben de BHV-ers echt het gevoel een volgend incident in het ziekenhuis nog beter aan te kunnen. ‘Het waren zeer nuttige oefeningen onder realistische omstandigheden’, werd aan het eind door de deelnemers geconcludeerd. n 112 NETWERK | JULI 2015

innovatie

patientenzorg

Nieuw opleidingsconcept voor ambulancediensten

Een gastvrij ontvangst voor patiënten in het nieuwe MST

Ambulance Oost en RAV IJsselland innoveren met mobiel opleidingsvoertuig

Vernieuwen, veranderen, verbeteren en verrassen!

Door Andrea Bergs, RAV IJsselland, en Kitty Muntenaar, Ambulance Oost

Door afdeling Marketing, Communicatie & Sales, MST

Tijdens een reguliere dienst vaardigheden oefenen op elke standplaats en onder begeleiding van een instruc­ teur? Dat kan binnenkort met het nieuwe en voor de ambulancesector unieke opleidingsconcept ‘SMART’ van Ambulance Oost en RAV IJsselland.

V

12

an kleine verkeersongelukken tot levensbedreigende situaties. Am­ bulanceteams spelen een cruciale rol in de eerstelijnszorg. Om onder grote druk hoogwaardige zorg te kunnen verlenen, is periodieke scholing onmisbaar. Hoe­ wel ambulance­diensten druk en hectisch kunnen verlopen, zijn er ook rustige dagen waarop het wachten is op een melding. Naast de centraal geplande op­ leidingsactiviteiten was er de wens om deze tijd op alle standplaatsen te gebrui­ ken voor training. Alleen ontbrak op die standplaatsen en op die momenten een instructeur om mee te kijken en feed­ back te geven. En dat is nu juist waar de ambulanceteams behoefte aan hebben.

Training op maat Een speciaal daarvoor opgericht project­ team van Ambulance Oost en RAV IJs­ selland is aan de slag gegaan met een

nadere uitwerking van het simulatieon­ derwijs, het opleidings­ concept SMART. Dat staat voor Simulated Mobile Ambu­ lance Resource Training. Een mobiel op­ leidingsvoertuig dat de ambulanceteams op alle standplaatsen opzoekt. Daarbij is altijd een allround instructeur aanwezig die samen met de professionals invulling geeft aan het programma. De leervraag van de individuele professionals is daar­ bij leidend. Een training op maat dus! Ondersteunt door high tech mogelijkhe­ den voor feedback en zelfreflectie. Pri­ vacy en veiligheid zijn vanzelfsprekend gegaran­deerd. Het leren en verbeteren staat centraal!

Breed trainingsaanbod In het nascholingscurriculum wordt ge­ werkt met een aantal principes. Het belangrijkste is dat de professional verantwoordelijk is voor de eigen be­ kwaamheid. Leren en verbeteren staat centraal en wordt zo goed en gericht mogelijk op maat ondersteund en gefa­ ciliteerd door de organisatie. Deze heeft vanzelfsprekend ook een verantwoorde­ lijkheid voor de aantoonbare kwaliteit van de zorginstelling. Het onder­wijs cur­ riculum binnen de ambulancediensten is gebaseerd op een ‘blended’ leerom­ geving. Naast e-learning is er onder andere een persoonlijke reflectiedag, vaardigheidstraining en scenariotrai­ ning. Het simulatieonderwijs SMART is

SMART

SIMULATION MOBILE AMBULANCE RESOURCE TRAINING

112 NETWERK | JULI 2015

SMART

SIMULATION MOBILE AMBULANCE RESOURCE TRAINING

hierop een aanvulling. In deze vorm van onderwijs wordt ook meer aandacht be­ steed aan de ‘non-technical skills’ zoals communicatie, samenwerking en het ef­ fect hiervan op de patiënt­veiligheid. De multi­functionele bus beschikt over alle benodigde faciliteiten om een breed trainingsaanbod te kunnen verzorgen.

Coaching on the job Van simulatiepoppen, fantomen en video-­ interactie tot ‘coaching on the job’. Want het kan natuurlijk voorko­ men dat er tijdens de SMART-training een melding binnenkomt en het ambu­ lanceteam uit moet rukken. De instruc­ teur gaat dan gewoon mee, ob­serveert en koppelt achteraf feedback terug. n

MST bereidt zich voor op ­ de verhuizing naar het nieuwe gebouw aan het Koningsplein in hartje Enschede. Bezoekers en medewerkers zien er naar uit. In twee ­dagen (vrijdag 8 en zaterdag 9 januari 2016) gaan alle poliklinieken, operatie­kamers, patiënten, medewerkers, de Huis­ artsenpost en de acute afdelingen­, zoals SEH, over.

V

anaf dat moment zijn de SEH en de Huisartsenpost directe buren en gaan ze samenwerken onder de noemer ‘Spoedpost’. De Spoedpost krijgt een eigen ingang en parkeerplaats, aan de Beltstraat. Via de hoofdingang aan het Koningsplein kun je de Spoedpost dus niet binnenkomen. ‘Een nieuwe naam én een ingang aan de zijkant van het gebouw, dat zijn vernieuwin­ gen waar patiënten en bezoekers aan moeten wennen en waar wij ze op moeten voorbereiden’, vertelt Mariska de Groot, programmadirecteur Bouwen aan Beter.

13

Verbeterziekenhuis De nieuwe Spoedpost is niet de enige verandering die de patiënt zal ervaren. ‘Zo’n mooi nieuw gebouw vraagt ook om nieuwe werkwijzen, daar is bij het ontwerpen al over nagedacht’, aldus Mariska. ‘Patiënten liggen steeds korter in het ziekenhuis. Dat betekent dat er in het nieuwe ziekenhuis minder bed­ den komen. Maar wel meer dagbehan­ delingsfaciliteiten, meer ruimte voor spreekuren en aan de andere kant ook meer ruimte voor intensieve zorg. Bij­ voorbeeld door de uitbreiding van het aantal Intensive Care bedden. Bij alle vernieuwingen proberen we het moge­ lijk te maken dat de patiënt meer dan nu de regie kan houden over zijn leven.’

Mariska de Groot, programmadirecteur Bouwen aan Beter van MST.

Privacy en roomservice Een van de vernieuwingen zijn de een­ persoonskamers op de verpleegafdelin­ gen. Bij opname krijgt iedere patiënt een tablet, waarop ze kunnen internet­ ten en televisie kijken. Ze bestellen er ook hun eten mee. Dat kan op ieder moment van de dag en er is ruime keuze uit lekkere maaltijden. Op de verpleeg­ afdeling zijn roomservice-medewerkers, die patiënten service bieden tijdens het verblijf. Mariska vervolgt: ‘Voor de rela­ tief korte tijd dat patiënten hier liggen, wil je het verblijf zo aangenaam moge­

lijk maken. Patiënten en bezoekers zijn onze gasten. Op een eenpersoonskamer hebben ze privacy en rust. Op de Acute Opname Afdeling (AOA), die naast de SEH komt, was het juist niet wenselijk om alleen eenpersoonskamers te heb­ ben. De patiënten liggen hier maximaal 48 uur en worden continu geobserveerd. Ons nieuwe gebouw gaat ons helpen onze zorg en dienstverlening nóg beter tot zijn recht te laten komen. We berei­ den ons gedegen voor, zodat we vanaf begin 2016 klaar zijn om onze patiënten en bezoekers te ontvangen!’ n 112 NETWERK | JULI 2015

ACHTERGROND

Het volgende

Van wetenschap naar praktijk

magazine van

WOAZ wil bijdragen aan verspreiden onderzoeksresultaten

net werk

Door Rolf Egberink, Acute Zorg Euregio

Met meer dan tien lopende onderzoeken binnen de

verschijnt

regio dit jaar kunnen we vaststellen dat er een goed

in oktober 2015

klimaat is voor acute zorg onderzoek. Anderhalf jaar na de oprichting kijkt de commissie WOAZ Euregio dan ook met een tevreden blik terug, maar vooral vooruit: hoe gaan we die kennis naar de praktijk brengen?

O

14

Colofon 112 Netwerk is een uitgave van Bureau Acute Zorg Euregio, Ambulance Oost en GHOR Twente.

Overzicht onderzoeksprojecten online

nderzoek is de basis voor kwa­ litatief hoogstaande zorg en beleid, maar wanneer resultaten niet in de praktijk terechtkomen heeft de patiënt er geen profijt van. De com­ missie ­ Wetenschappelijk Onderzoek Acute Zorg (WOAZ) Euregio vindt het daarom belangrijk een bijdrage te leve­ ren aan het verspreiden en beschikbaar maken van onderzoeksresultaten om de zorg voor patiënten met een acute zorgvraag te verbeteren. Dat doet de commissie al door regelmatig in 112 Netwerk en op de website van Acute Zorg Euregio nieuwsitems te plaatsen over onderzoeksprojecten, maar in de toekomst wil de WOAZ op een nog meer gestructureerde manier resulta­ ten terug­koppelen naar de praktijk.

Een eerste stap heeft de commissie inmiddels gezet door op de WOAZ-­ ­ pagina binnen de website van Acute­ Zorg Euregio (www.acutezorgeuregio.nl­) een overzicht te publiceren van de lo­ pende onderzoeksprojecten van 2015. Naast een korte beschrijving van de onderzoeken bevat het overzicht ook de betrokken ketenpartners en contact­ gegevens van de onderzoekers. Op deze manier hoopt de commissie dat beter inzichtelijk is wat er aan acute zorg onderzoek in de regio al gedaan wordt en dat men elkaar weet te vin­ den op inhoudelijke thema’s. Binnen­ kort verschijnt er ook een overzicht op de website met alle producten en publi­

Arie van Vugt.

Suparto Bambang Oetomo.

Dit magazine verschijnt vier keer per jaar en bericht over ontwikkelingen rondom acute zorg in Twente en Oost-Achterhoek. Leden WOAZ v.l.n.r. Harald van Loon, Rolf Egberink, Carine

caties die de afgelopen jaren zijn voort­ gekomen uit onderzoek in de Euregio.

Verspreiden resultaten Om het verspreiden van de resultaten structureel onderdeel te laten zijn van een onderzoeksproject zou de WOAZ graag zien dat hierover aan het begin al goede afspraken worden gemaakt. In de WOAZ-bijeenkomst van 15 juni is een concept richtlijn besproken die hier­ voor handvatten biedt. Hiermee hoopt de WOAZ dat binnen een redelijke ter­

Doggen en Nancy ter Bogt. Afwezig: Arie van Vugt, Suparto Bambang Oetomo en Geert Hengstman.

mijn na afronding van een onderzoek de resultaten beschikbaar komen voor de betrokken ketenpartners en daarmee voor de zorg voor patiënten in onze re­ gio. Rolf Egberink, beleidsmedewerker/ onderzoeker bij Acute Zorg Euregio: ‘Natuurlijk is een publicatie in een inter­ nationaal tijdschrift nastrevenswaardig, maar we kijken naar mogelijkheden om dit geen vertraging te laten zijn voor verspreiding van de resultaten naar de praktijk.’

Toepassing in de praktijk

112 NETWERK | JULI 2015

Geert Hengstman.

Het verspreiden en beschikbaar maken van onderzoeksresultaten is één, maar de vergaarde kennis moet daarna wel worden opgepikt en toegepast in de praktijk. Dit betekent dat in veel gevallen wetenschappelijke resultaten vertaald zullen moeten worden om aan te sluiten bij professionals of beleids­ makers. De commissie denkt hierbij ook aan toegan­ kelijke manieren om resultaten weer te geven, zoals factsheets of infographics. De WOAZ ziet hiervoor een belangrijke taak weggelegd bij het bureau Acute Zorg Euregio en de leden van de expert­ groepen. Door onder­zoeksresultaten in te bedden in opleidingen, protocollen

en richtlijnen en in regionaal beleid ko­ men zij ten goede aan hen waarvoor ze bedoeld zijn: de patiënt. n

Kom meedoen: refereren Acute Zorg Een laagdrempelige manier om wetenschap en praktijk bij elkaar te brengen is de maandelijkse refereerbijeenkomst voor onderzoekers, studenten, SEH-artsen, verpleegkundig specialisten ambulancezorg en beleidsmedewerkers in de acute zorg. Eén van de deelnemers bespreekt een onderzoeksartikel en de overige deelnemers kijken samen kritisch naar onder meer methodologische aspecten, resultaten en implicaties voor de praktijk. Ben je geïnteresseerd in of betrokken bij onderzoek binnen de acute zorg? Kom dan gerust een keer meedoen! Meer info: www.acutezorgeuregio.nl/ refereren-acute-zorg.

Jaargang 2015, editie juli

Redactie Kitty Muntenaar [email protected] Marja Nijkrake [email protected] Cees Schenkeveld [email protected] Irma Huiskes [email protected] Annemarie Smidt [email protected] Coverfotografie René Koele Bladformule, vormgeving, eindredactie en drukwerk

GEEN BLAD VOORDE MOND MAKERS VAN MAGAZINES

Geen Blad voor de Mond B.V. Lasondersingel 149-151 7514 BR Enschede tel. 053 460 9002 geenbladvoordemond.nl ISSN 2211-8225

112 NETWERK | JULI 2015

15

Bezoek ons ook online! 112 Netwerk is ook beschikbaar als app voor tablets en smartphones met besturingssystemen van Apple iOS en Google Android. Je kunt dus met je tablet of smartphone overal waar je bent, het 112 Netwerk magazine lezen en bekijken. De app is gratis te downloaden.

Acute Zorg Euregio

GHOR Twente

Ambulance Oost

Postbus 50000

Postbus 1400

Postbus 784

7500 KA Enschede

7500 BK Enschede

7550 AT Hengelo

Tel. 053 487 20 97

Tel. 088 256 78 50

Tel. 074 256 22 22

[email protected]

[email protected]

[email protected]

acutezorgeuregio.nl

ghortwente.nl

ambulanceoost.nl