NEGENTIENDE JAARGANG NUMMER 2. Noorwegen-verslag Partners in Policy-making. Presentatie Kennismaken met FOVIG en nieuwe folder. Nijntje in braille

2005

NEGENTIENDE JAARGANG NUMMER 2






Noorwegen-verslag Partners in Policy-making






Presentatie Kennismaken met… FOVIG en nieuwe folder






Nijntje in braille






Een blind kind in het regulier onderwijs






Spelletjes aanpassen

FOVIG-Nieuws FOVIG-Nieuws Is een uitgave van de FOVIG, de Federatie van Ouders van Visueel Gehandicapte kinderen. De FOVIG stelt zich ten doel ouders te helpen een antwoord te zoeken op vragen die hen bezighouden, hen in contact te brengen met andere ouders en met elkaar de belangen van ouders en kinderen te behartigen. De FOVIG doet dit onder meer door elk kwartaal het informatieve blad FOVIG-Nieuws uit te geven, door het organiseren van ouderdagen rond speciale thema’s, door het stimuleren van ouder tot oudercontact op regionaal niveau en door het vertegenwoordigen van de FOVIG op allerhande relevante plaatsen. Abonnement Een abonnement op het FOVIG-Nieuws loopt van januari t/m december. Als u halverwege het jaar lid wordt, ontvangt u de eerdere uitgave(n) van dat jaar alsnog. Landelijk bureau FOVIG Bezoekadres: Jaarbeursplein 17-7h 3521 AN Utrecht Postbus 480 3500 AL Utrecht Tel. 030-23 43 459 Fax 030-23 69 595 e-mail [email protected] website www.fovig.nl Bureaumedewerker Vacant Redactie FOVIG-Nieuws Iris Stekelenburg-van Halem (ABC Redactie, Culemborg), Angelette van der Lip, Irma Olink, Margriet van Peursen, Astrid Vugts Opmaak en druk Proson, Ermelo Activiteiten - Informeren van ouders door, onder meer, het uitbrengen van een blad. - Het geven van gerichte informatie en voorlichting. - Het volgen van relevant overheidsbeleid.

- Het signaleren van nieuwe ontwikkelingen in de zorg voor blinde en slechtziende kinderen. - Het vertegenwoordigd zijn in voor de FOVIG belangrijke overlegstructuren. - Het bijwonen van symposia/werkgroepen inzake wet- en regelgeving. - Het onderhouden van contacten met regioouders en het stimuleren van regionale activiteiten. - Het onderhouden van contacten met regionale centra, onderwijsinstellingen en LPOVGoverleg. Bestuur FOVIG Voorzitter: Angelette van der Lip-Akkermans, tel. 0161-23 02 05, e-mail: [email protected] Secretaris: Rob van der Wiel, tel. 076-52 16 661, e-mail [email protected] Penningmeester: Varno van Morseld, tel. 023-53 80 222, e-mail: [email protected] Bestuursleden Margriet van Peursen, tel. 070-39 64 861, e-mail [email protected] Marianne Kooij, tel. 035-69 22 648, e-mail [email protected] Anneke Mink, tel. 0412-62 63 24, e-mail [email protected] Berdien van Gestel, tel. 013-53 47 801 Ledenadministratie Mevr. A. van der Lip, tel. 0161-23 02 05 Juridisch steunpunt (van de CG-raad) Tel. 035-67 22 666 op werkdagen van 10.00 uur tot 13.30 uur. E-mail [email protected] Wij willen benadrukken dat FOVIG geen verantwoordelijkheid draagt voor de inhoud van berichten, die ons worden aangeboden. Wij willen de nieuwtjes met u delen. Het feit dat we de berichten afdrukken, betekent echter niet dat wij betreffende producten of diensten aanbevelen. U kunt zelf beoordelen wat voor u van belang is. Inleverdatum kopij 15 juli 2005 14 oktober 2005

FOVIG-Nieuws 3/2005 (september) 4/2005 (december)

Omslagfoto’s: Axel en juf Joke.

INHOUD VERENIGINGSNIEUWS Van de voorzitter Nieuws van het bureau

5 6

WETWIJS Vervoer voor het leven van alledag Indicatiestelling zintuiglijk gehandicapten

9 10

ERVARINGEN Spelletjes Van mobiel tot Mastermind

10 12

ONTWIKKELINGEN Braille-zwartdruk printer

13

SCHOOL, STUDIE EN WERK Een blind kind begeleiden in het regulair onderwijs

14

VRIJE TIJD Spelletjes aanpassen Wandelen Ongedierte in Openluchtmuseum Ervaringsmuseum over zien en niet-zien Audiotour Haagse Hofvijvermusea Museum voor Blinden Fotograferen Schilderen met licht Prijsvraag

16 18 19 19 20 20 20 21 21

COLUMN Kleurtje

22

BERICHTEN Felgekleurde speelballen Bewegingsmaterialen Blindentribune in voetbalstadion Gids voor mensen met leeshandicap Makkers Unlimited Oproep cliëntenraad Bartiméus Xidis Luisterboeken 10-jarige Sophie schrijft boek “Ik haal de houtgrepen”

22 22 22 23 23 24 24 25 25 25

3

DOCUMENTATIE Spelen met je kind Onderzoek naar de visuele functies Zoenen enzovoort Prentenboek Met andere ogen Software in Zicht

26 26 26 26 27

FOTO’S VAN DE SKIDAG CONTACTFAMILIES CONTACTADRESSEN PER OOGAFWIJKING

29 31 31

BESTELLIJST

Gratis aanmelden: www.specialkids.nl voor ouders van kinderen met een beperking.

4

VERENIGINGSNIEUWS Van de voorzitter

begeleiding dient te zijn. Deze vorm van externe integratie van visueel gehandicapte leerlingen in het reguliere onderwijs is succesvol. Het dient echter niet te leiden tot een vervlakking van opgebouwde deskundigheid in de gespecialiseerde instellingen. Financiën spelen een belangrijke rol hierin. Noorwegen heeft weliswaar een enorme bron van inkomsten vanuit de olie, maar ook hier gaan bezuinigingen hun tol eisen en zijn al te merken bij de ondersteunende instellingen. Het feit blijft dat een beperkte groep kinderen altijd zal zijn aangewezen op speciaal onderwijs, externe integratie moet dan ook niet ten koste gaan van mogelijkheden om deskundigheid vast te houden en uit te bouwen. Het blijft te allen tijde nodig om mogelijkheden van interne integratie van visueel gehandicapten verder te ontwikkelen en alle mogelijkheden te benutten. Om het kind het hoogst haalbare te laten bereiken en te kijken wat er optimaal inzit om zoveel mogelijk zelfstandig te kunnen functioneren. De uitdaging moet er blijven. Dit alles in nauwe samenwerking met de ouders.

Alweer enige tijd geleden, van 3 tot 8 oktober 2004, maakten ouders van kinderen met een beperking een studiereis naar Noorwegen vanuit de cursus Partners in Policymaking. Ook ik was mee. Partners in Policymaking staat voor wegen die lijden naar het pad van de intergratie. Mogelijkheden, knelpunten en eventuele oplossingen om gezamenlijk in overleg met beleidsmakers te komen tot zoveel mogelijk gelijkheid van functioneren, leven, leren in de maatschappij van kinderen met een visuele beperking Partners in Policymaking begeleidt en motiveert ouders om hun idealen, het hoogst haalbare voor hun kind, na te streven en hun hart te volgen. Ouders vaardigheden meegeven om de toekomst van hun kind een uitdaging te laten zijn. Door initiatieven te nemen en er op uit te gaan. Als ervaringsdeskundige weet je wat haalbaar is voor je kind, probeer dit na te streven ook als de deskundige hier anders over denkt, werk er dan samen aan. Laat het kind het uitgangspunt zijn en leer de deskundige zijn inlevingsvermogen ten volle te benutten. Leren durven spreken in het openbaar. De deskundige een spiegel voor durven houden hoe het nu voelt om vanuit een zorgvrager te kijken naar een zorgverstrekker. Niemand is iemand zonder die ander. Een spin in het web proberen te zijn, zodat ouders weten waar men de informatie kan vinden. En waar men terecht kan voor knelpunten en proberen oplossingen aan te dragen, want de toverstaf is nog niet gevonden, maar men kan in ieder geval proberen met elkaar zo ver mogelijk te komen. Noorwegen In Noorwegen, dat een lang uitgestrekt land is, wil men graag de kinderen met een visuele beperking zo optimaal mogelijk ondersteunen, zo dicht mogelijk bij huis. Het uitgangspunt is dan ook dat er voldoende ambulante

Onze gastheer in Noorwegen.

5

Opzet van het bezoek was te kijken naar hoever men nu in Noorwegen is met de mogelijkheden tot integratie ten aanzien van Nederland. Want in Nederland valt nog heel veel te verbeteren in de samenwerking tussen de regionale instellingen en de ouders. En hoe kunnen we dat nu bewerkstelligen? De Noorse ouders werken echter meer samen dan dit in Nederland gebeurt, er is duidelijk wat men kan en mag verwachten van de instelling die de ondersteuning biedt en voor vragen kan men er terecht. Men wordt er niet van het kastje naar de muur gestuurd. Het Noorse Parlement heeft al in 1987 een aantal belangrijke principes vastgelegd, die richtinggevend zijn voor de vorm, inhoud en organisatie van het onderwijs. In Nederland hebben we wel de verplichting tot volgen van onderwijs, maar helaas niet het recht op onderwijs. Voor kinderen met een beperking, is er de rugzak. Al geldt deze weer niet voor kinderen met een visuele beperking (cluster 1). Dat willen we ook niet. Want ondanks dat er nog veel te verbeteren valt binnen cluster 1, moeten we leren van wat er fout gaat bij de rugzak en uit de twee financieringsregelingen voor het onderwijs aan kinderen met een beperking, het mooiste, hoogst haalbare zien te halen. We moeten scholen er van weten te overtuigen dat het een uitdaging is dat er een kind met een visuele beperking binnen zijn deuren komt en dat het ook voor de andere kinderen

een verrijking kan zijn. Men kan er veel van leren, de beeldvorming moet veranderen en men moet leren met andere ogen te kijken. Uiteraard is het anders als een kind met een visuele beperking binnen je school komt, maar er staan extra geld, uren en hulpmiddelen tegenover. Wettelijke verankering en praktische uitwerking liggen in elkaars verlengde en dat is waar wij als FOVIG voor willen gaan. We hopen na de eerste verkennende gesprekken in 2005 samen te blijven werken met de ouderverenigingen Balans voor kinderen met leer-, ontwikkelings- en gedragsstoornissen en FOSS voor kinderen met auditieve problemen aan het recht op onderwijs. Er is nog een lange weg te gaan. De ouders moeten inzien dat zij degenen zijn die heel veel kracht hebben en dat zij de dames en heren in Den Haag, de beleidsmakers moeten informeren over wat er werkelijk speelt. De koepelorganisaties staan soms te ver van de doelgroep om goed in te kunnen schatten wat er speelt. De ouderverenigingen en de koepelorganisaties moeten elkaar goed informeren en kunnen door elkaar aan te vullen betere resultaten behalen. Door de onderlinge communicatie en heldere en goed vindbare informatieverstrekking van ouderorganisaties, koepelorganisaties, instellingen en overheden valt nog veel te winnen. Dit alles zal werken in het voordeel van de kinderen. Angelette v.d. Lip

Nieuws van het bureau

nomen wordt buiten kantoortijden. Soms bellen ouders en leerkrachten dan, omdat ze er eerder niet toe kwamen.

BUREAUMEDEWERKSTER Helaas werkt onze bureaumedewerkster Gemmy Gladdines niet meer bij de FOVIG. Het was voor ons niet mogelijk haar contract te verlengen. Met een verhuizing eind 2005 naar een goedkopere locatie in het vooruitzicht en nieuwe bezuinigingen op komst, wachten we nog even af of we een nieuwe bureaumedewerker aantrekken. Het FOVIG-bureau is hierdoor momenteel niet vaak bemand. Maar zowel telefoon als e-mail staat doorgeschakeld naar de voorzitter Angelette v.d. Lip. Mocht u het antwoordapparaat krijgen, spreekt u dan alstublieft in. U wordt echt zo snel mogelijk terug gebeld. Voordeel is dat de telefoon ook opge-

FSB Eind 2005 zal ook meer duidelijkheid zijn over het voortbestaan van de Federatie Slechtzienden Blindenbelang (FSB). We hebben intensieve gesprekken gevoerd om te komen tot intensievere samenwerking, zodat de FSB het hoofd boven water kan houden. Tot nu toe is er geen duidelijkheid hoe dit er financieel gaat uitzien voor de FOVIG. Voor ons is het meest belangrijk onze eigenheid, identiteit en het FOVIG-Nieuws te behouden. We willen en kunnen wel tijd inzetten om de federatie te ondersteunen, maar helaas geen financiële

6

middelen. En daar draait het nu om. Wij zijn een organisatie van en voor ouders. Activiteiten gebeuren door vrijwilligers, ondersteund door professionals. Op die manier kunnen we zelf bijsturen en overzicht houden op de kosten. De wegen zijn kort en helder en gaan niet over vele schijven. We houden direct contact met onze achterban en kunnen op die manier adequate ondersteuning bieden. We zijn bang dat we dit allemaal kwijtraken als de federatie gaat beslissen over onze financiën en het FOVIG-Nieuws. Wij willen graag zelf verantwoordelijkheid houden en bepalen wat en hoe.

dag. Er staan enkele foto’s op blz. 29 en 30 en op internet, zie www.snowworld.nl onder de foto galerij. Reacties van ouders: Wij willen jullie en de vrijwilligers hartelijk bedanken voor de ski- en klimdag. De kinderen vonden het grandioos. Ze zijn weer twee sport-ervaringen rijker. Mijn zoon kon na een uur al alleen van boven naar beneden skiën. Volgens zijn begeleidster een natuurtalent, wat zijn ego natuurlijk streelde! Het was een geslaagde dag. Mijn zoon heeft genoten van het skiën. Het klimmen vond hij moeilijk. Fijn dat er ook nog diverse ouderwetse spellen waren die de kinderen konden spelen. Want buiten regende het. Aan alles was gedacht!

SKIDAG De skidag bij Snow World Zoetermeer, gecombineerd met onze algemene leden vergadering op 16 april jl. was een groot succes. Er waren 260 mensen aanwezig: 120 ouders, 80 kinderen/jongeren met een visuele beperking en 60 broertjes en zusjes (brusjes).

De kinderen hebben zich goed geamuseerd. Zelfs het klimmen vonden ze leuk, terwijl ik dat niet verwacht had.

Voor de meeste kinderen en jongeren was het de eerste keer dat ze op de ski’s stonden. De skidocenten hebben alle kinderen op een voortreffelijke manier begeleid. Voor vele gezinnen een eye opener dat skiën met een visuele beperking goed te doen is. Wie weet durven zij nu de uitdaging aan te gaan wintersporten. Dit kan bijvoorbeeld in georganiseerd verband met de Nederlandse Visueel-gehandicapten Ski Vereniging (NVSV) met begeleiding en in overleg binnen de schoolvakanties. De presentatie van de NVSV na onze algemene leden vergadering gaf daarover meer informatie. Zie ook www.nvsv.nl De oudere kinderen leefden zich uit bij fitness. En ook het geïmproviseerde tube gliding werd enorm op prijs gesteld! Ook de lunch was prima verzorgd.

Jammer dat het geven van presentjes aan de vrijwilligers van de NVSV in het water viel door de harde muziek. Maar ze genoten wel van hun kleine FOVIG-attentie. Complimenten voor de organisatie. De leiding van de NVSV was zeer professioneel. Zowel de kinderen als de begeleiders genoten zienderogen. NIEUW: KENNISMAKINGSNUMMER EN FOLDER Tijdens de skidag werd het nieuwe FOVIG-kennismakingsnummer gepresenteerd ‘Kennismaken met... FOVIG’. Met dit kennismakingsnummer willen we een indruk geven waar de FOVIG voor staat en wat we voor ouders kunnen betekenen. Het bevat artikelen die reeds eerder geplaatst zijn in het FOVIG-Nieuws en aanvullende, relevante informatie. Het eerste exemplaar is uitgereikt aan Sander Francken die op het omslag staat. De foto is genomen tijdens een motor-ervaringsdag met visueel gehandicapten. Het kennismakingsnummer is geheel in kleur uitgevoerd, telt 48 pagina’s, is te bestellen bij het FOVIG-bureau en kost 5

Wat was het mooi een moeder te zien die met tranen in haar ogen naar haar meervoudig gehandicapte dochter van 13 jaar stond te kijken. Het meiske ging binnen het uur met een lopende band omhoog en aan de stok met de skidocente naar beneden. Op haar gezicht een lach van oor tot oor! FOVIG wil vanaf deze plek de NVSV, Snow World, alle vrijwilligers en medewerkers nogmaals enorm bedanken voor deze geslaagde

7

euro. Ook digitaal en in braille leverbaar. Diverse sponsors maakten deze uitgave mogelijk. Rank Xerox verzorgde geheel gratis de opmaak en kleurendruk van de 10.000 exemplaren. De medewerkers stelden het kerstpakkettengeld hiervoor beschikbaar. Helaas kon hun contactpersoon door persoonlijke omstandigheden niet aanwezig zijn tijdens de dag, maar wij zijn Rank Xerox zeer erkentelijk voor hun aanbod. We hebben al veel positieve reacties gehad.

inzet van de heer Hans Bouman, werkzaam bij Sonneheerdt. We zijn hem dan ook zeer dankbaar voor het vele werk dat hij verzet heeft. Tijdens de skidag is een presentatie gehouden van de vijf Nijntje-titels die voorzien zijn van braille én zwartdruk. Deze zijn voor 7,50 euro per stuk te bestellen bij de FOVIG. Dit zijn alleen administratie- en verzendkosten. Van elke titel zijn 40 exemplaren gemaakt, dus wees er snel bij!

Ook de nieuwe FOVIG-folder is op deze wijze tot stand gekomen. Deze is bestemd voor potentiële leden en professionals en is - evenals het kennismakingsnummer - verstuurd naar onder meer ziekenhuizen, regionale centra en MEE-organisaties. Deze folder is gratis aan te vragen bij het FOVIG-bureau.

BEKOSTIGING VOORTGEZET ONDERWIJS Voor het nieuwe schooljaar zal minister Verhoeven van Onderwijs zich houden aan de afspraak van 2004. Te weten een geoormerkte bijdrage voor kinderen met een visuele handicap in het voortgezet onderwijs. Zo is onze doelgroep dus voorzien van financiële middelen en ondersteuning in het voortgezet onderwijs. Uw ambulant begeleider kan meer informatie verstrekken. Deze regeling geeft ook de mogelijkheid voor aanvullende bekostiging met terugwerkende kracht voor het schooljaar 2004/2005. Zie voor meer informatie de website van Centrale Financiën Instellingen (CFI): www.cfi.nl Het CFI houdt zich bezig met de bekostiging van het onderwijs en het geven van informatie hierover. OOGZORG Wederom een oproep namens FOVIG deel te nemen aan de samenwerking in de oogzorg. We inventariseren knelpunten en succesfactoren wat betreft samenwerking met onder meer oogartsen en ziekenhuizen. De Federatie Slechtzienden en Blindenbelang (FSB) heeft een groep mensen bij elkaar gekregen die regelmatig bij elkaar komen om hiermee bezig te zijn. Het is zeer zinvol als hierbij ook een ouder namens FOVIG aanwezig is.

De nieuwe folder. NSGK De Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind (NSGK) ontwikkelt en ondersteunt al 55 jaar initiatieven voor kinderen/jongeren met een beperking (zuintuiglijk, lichamelijk,

NIJNTJE IN BRAILLE Nijntje wordt 50 jaar en daarom mocht FOVIG samen met Sonneheerdt vijf Nijntje-titels in braille uitgeven. Dit is gerealiseerd dankzij de

8

verstandelijk of een chronische ziekte). Het werk van de NSGK maakt het mogelijk dat zij - ondanks hun beperking - toch volwaardig kunnen leven. Want kinderen met een handicap zijn gewoon kinderen. Zij willen net als andere leeftijdgenoten spelen, muziek maken, naar school gaan, dansen, op zichzelf wonen en een uitdagende baan vinden. Kortom: meedoen. De NSGK steunt organisaties en instellingen die de noodzakelijke extra aanpassingen, begeleiding en zorg kunnen regelen. Verder probeert de stichting de beeldvorming rond kinderen/jongeren met een beperking bij te stellen. Want er zijn nog steeds veel vooroordelen die integratie belemmeren. Omdat de NSGK dit jaar zijn 55e verjaardag viert, zijn 250 gezinnen met een handicap uitgenodigd

voor een picknick op 15 juni in de Efteling. Ook de FOVIG mocht 50 adressen aanleveren. Er is een keuze gemaakt door ouders die een actieve bijdrage geleverd hebben FOVIG draaiende te houden, uit te nodigen. Ook hebben enkele ouders een uitnodiging gekregen van wie het bestuur vond - in samenwerking met het maatschappelijk werk van de regionale instellingen - dat zij voor deze dag in aanmerking kwamen.

WETWIJS Vervoer voor het leven van alledag

ket. De ambtenaar die u te woord staat, kan géén uitspraak doen over uw situatie! Aan teksten als ‘dat krijgt u toch niet’ of ‘dat zal wel lukken’ kunt u niets ontlenen. Slechts het antwoord op een ingevuld aanvraagformulier drukt uit of u wel of niet in aanmerking komt. Op het aanvraagformulier kunt u beschrijven waarom u een vergoeding nodig heeft. Het moet duidelijk zijn dat uw kind niet op de fiets kan stappen of kan lopen. Ook moet u opschrijven waar uw zoon of dochter naar toe wil en hoe vaak; bijvoorbeeld naar de sportof hobbyclub, disco of vrienden om sociaal isolement te voorkomen. De meeste gemeenten hebben een collectief vervoerssysteem; meestal heet het de deeltaxi. Als men vindt dat uw kind aan de voorwaarden voldoet, krijgt hij of zij een pasje waarmee tegen een verlaagd tarief gebruik gemaakt kan worden van de deeltaxi. Ook hier geldt weer: wanneer u het niet eens bent met de uitslag, tekent u binnen zes weken schriftelijk bezwaar aan en maakt hiervan een kopie voor uzelf.

Door: Gerrie Peeters, juridisch medewerker Sensis We lopen, fietsen en rijden heel wat af in het dagelijks leven. We willen naar school, naar ons werk, naar familie, vrienden en nog veel meer. Voor mensen met een beperking kan dat veel problemen opleveren. Daar gaat dit artikel over. We bespreken het leef- of maatschappelijk vervoer, niet het school- en werkvervoer. Gemeente De gemeente heeft op grond van de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG) de taak vervoersvoorzieningen toe te kennen voor het dagelijks leven in en rond de gemeente. Hoe dat gebeurt staat in een verordening, die van gemeente tot gemeente kan verschillen. Deeltaxi Als uw kind door een beperking niet kan deelnemen aan het leven van alledag, kunt u een aanvraag doen voor een vervoersvergoeding; meestal heeft de gemeente een apart WVG-lo-

Vervoersvoorziening in natura De gemeente kan voor korte afstanden in de buurt een voorziening in natura toekennen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een tandem.

9

Ook nu moet uit de gegevens die u aangeeft op het aanvraagformulier duidelijk worden waarom een dergelijke voorziening nodig is. Bij aanvraag van een tandem krijgt u bij veel gemeenten meteen als antwoord dat een fiets een gebruikelijke voorziening is en niet vergoed wordt. Uw verweer kan zijn dat u met uw inkomen geen tandem gekocht zou hebben als dat niet nodig was geweest door de beperking van uw kind én dat een tandem veel duurder is dan een fiets. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat vergoeding van een tandem heel moeilijk ligt.

langrijke mate in handen van de zorgaanbieders voor visueel en auditief gehandicapten. Dat is nog niet in overeenstemming met de regels van de gemoderniseerde AWBZ die sinds 2003 gelden. Daarom heeft het Ministerie van WVS het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) opdracht gegeven een nieuwe werkwijze voor het cluster zintuiglijk gehandicapten (ZG) te ontwikkelen. Deze nieuwe werkwijze moet recht doen aan een objectieve en onafhankelijke indicatiestelling en aan meer keuzevrijheid voor cliënten als het gaat om ‘welke zorg door wie, waar, wanneer, en hoe’ geleverd wordt.

OV-Begeleiderskaart Voor kinderen vanaf 12 jaar die met het openbaar vervoer kunnen reizen, maar daarbij wel begeleiding nodig hebben, kunt u een OV-begeleiderskaart aanvragen bij de NS. Met deze kaart kan de bezitter (uw kind dus) een gratis begeleider meenemen in het openbaar vervoer. Uw kind heeft zelf wel een geldig plaatsbewijs nodig. Er zijn uiteraard voorwaarden; het moet duidelijk zijn dat hij of zij onvoldoende in staat is zelfstandig te reizen. Om dat aan te tonen, is het verstandig een verklaring van de oogarts, opticien of optometrist mee te sturen met het aanvraagformulier. Het formulier kunt u telefonisch aanvragen: tel. 0900 1462.

Inmiddels heeft het CIZ een projectmanager aangesteld die sinds dit voorjaar druk bezig is de nieuwe manier van indiceren voor te bereiden. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met zowel de specifieke zorgaanbieders als cliënten(organisaties). Daarom organiseerden de Federatie Slechtzienden- en Blindenbelang (FSB) en de projectmanager in mei een overleg met een representatieve vertegenwoordiging van visueel gehandicapten om specifieke knelpunten, behoeften en mogelijkheden te bespreken. Belangrijk is dat er op dit moment voor cliënten die zorg nodig hebben van een (regionale) instelling voor blinden en slechtzienden nog niets verandert. Men kan zich nog steeds zowel bij een regiokantoor van CIZ (het voormalige RIO) als rechtstreeks bij de gekozen zorgaanbieder aanmelden. Zorgaanbieders merken echter al wel het een en ander van de nieuwe werkwijze.

Indicatiestelling zintuiglijk gehandicapten De indicatiestelling voor AWBZ-zorg die gegeven wordt door specifieke instellingen voor zintuiglijk gehandicapten, is tot nu toe in be-

ERVARINGEN Spelletjes

Toen Timo een baby was en duidelijk werd dat hij een stuk minder zag, begon het proberen wat Timo leuk vond en waarmee je hem kon stimuleren. Bepaald babyspeelgoed dat zijn oudere zus leuk gevonden had, was aan hem totaal niet besteed. Wat zeker wel zijn aandacht trok, was speelgoed met felle kleuren en geluidjes. Hij had één favoriete rammelaar: een blauwe met gekleurde balletjes en een

Door: Margriet van Peurssen Timo heeft nystagmus (wiebelogen). Zijn moeder Margriet schrijft regelmatig in het FOVIG-Nieuws. Dit keer schrijft ze over spelletjes en speelgoed waarmee Timo speelt of gespeeld heeft.

10

spiegelende binnenkant, waardoor je de gekleurde balletjes nog beter zag. Hij vond het prachtig om naar muziekjes te luisteren. Toen hij wat ouder werd, heeft hij veel gespeeld met een ringenpiramide en een opblaasbal van Nijntje met daarin een belletje.

Favoriet speelgoed Thuis speelt Timo nu vooral met autootjes. Dit doet hij graag zittend aan tafel, zodat hij de autootjes dicht bij zijn ogen kan houden en dus goed kan zien. Ook de knikkerbaan vindt hij heel leuk. Het is een felgekleurd ding. De knikkers ziet hij niet goed, maar ze maken wel leuk herrie. Voor z’n vijfde verjaardag heeft hij een houten treinbaan met trein gekregen. Het leukste vindt hij het felgekleurde treintje en een treintje op batterijen. Met een afstandsbediening kan hij het treintje laten toeteren, een lampje aandoen als het donker is (of niet), laten stoppen of achteruit rijden. Puzzels van Nijntje vindt hij ook erg leuk. Deze zijn te krijgen in eenvoudige versies vanaf 4 stukjes tot moeilijkere van ongeveer 40 stukjes. We hebben diverse spellen van Nijntje: Nijntje memory, Lottino, Reuzenkwartet, Nijntje Kiekeboe. Het leuke hieraan is dat de plaatjes goed herkenbaar en duidelijk zijn. Een ander spelletje dat ook aansloeg: Kleurentorentjes van Jumbo. Bij het 140-jarig jubileum van de Landelijke Stichting Blinden en Slechtzienden (LSBS) heeft Timo voeldomino gewonnen. Wat Timo ook heel leuk vindt, is muziek maken. Hij kan uren zoet zijn achter het keyboard. Hij probeert alle knopjes uit en ontdekt zo steeds weer nieuwe geluiden en klanken.

Spelotheek Via de fysiotherapeut zijn we gewezen op onze plaatselijke spelotheek. Elke spelotheek heeft weer andere voorwaarden. Bij ´onze´ spelotheek was de voorwaarde dat het kind een beperking moest hebben. Dat had Timo wel. De spelotheek had ook materiaal speciaal gericht op kinderen met een visuele beperking. Het grote voordeel van een spelotheek is dat je speelgoed een aantal weken kunt proberen. Zo kom je er vanzelf achter of iets aanslaat. We hebben zo al veel in huis gehad, zoals maxilotto, geluidenmemory, maxi-mozaïk, een duplo-trein, een step, stevige driewieler, kruiptunnel en glijbaantje. Toen Timo begeleiding kreeg van Visio, nam de thuisbegeleidster steeds wat mee voor hem om mee te spelen, bijvoorbeeld voel-memory, duplo, een spelletje om dingen na te bouwen en een lichtbak met plaatjes. Timo’s begeleidster komt nu op school. Ook nu neemt ze steeds wat mee voor hem. Zo heeft hij nu Electro van Nijntje te leen. De plaatjes zijn best klein, maar wel duidelijk. Samen spelen gaat prima.

Timo met puzzels Ik hoop dat jullie zo wat ideeën hebben gekregen. Eén tip: zoek iets met duidelijk contrast, felle kleuren, en/of iets met geluid. Ongetwijfeld zijn er nog veel meer spelletjes, geschikt voor kinderen met een visuele handicap. Mochten jullie ideeën hebben, stuur of mail ze naar FOVIG. Zo kunnen we elkaar met tips helpen!

Timo met autootjes

11

Van mobiel tot Mastermind

kiest er dan liever voor het scherm naar zich toe te trekken, bij gebruik van Word een groter lettertype in te stellen en eventueel de achtergrond en kleurstelling aan te passen. Jordi ontdekte het volgende: als je met de scrollknop van de muis en de ctrl-toets van de computer werkt, kun je vele teksten vergroten, zoals e-mails, maar ook veel pagina’s op internet en dan niet direct 100%. Een bruikbare tip lijkt me! Bij veel computerspelletjes zal het niet werken, maar Merlan redt zich daar aardig mee.

Door Irma Olink Merlan heeft achromatopsie (totale kleurenblindheid). Zijn moeder Irma Olink, schrijft regelmatig in het FOVIG-Nieuws over hem. Mobiel Merlan heeft sinds zijn 11e verjaardag een mobiele telefoon. Zijn broer Jordi had er ook een gekregen toen hij naar groep 8 ging, dus Merlan ook... Jordi had de oude Nokia van zijn vader weer in ere hersteld en van ons beltegoed en een nieuw frontje gekregen. Maar voor Merlan moesten we op stap om een nieuwe uit te zoeken. Nou, werkelijk om helemaal dol van te worden, de een is nog goedkoper (althans dat lijkt op het eerste gezicht zo) dan de ander, om het maar niet te hebben over alle mogelijkheden die er op zitten. Dus hoe maak je een keuze? Toch vrij eenvoudig bemerkte ik; door een bepaald budget in je hoofd te hebben. En voor Merlan moest het allemaal goed te zien zijn. Dus een goed leesbaar display en wat grotere toetsjes met cijfers. Tenslotte viel de keus op een iets nieuwere uitvoering van de Nokia, zonder al te veel toeters en bellen. Hoe het Merlan bevalt, weet ik eigenlijk niet, want hij gebruikt hem praktisch niet. Ik bel Merlan af en toe als ik hem niet zo snel buiten kan traceren. Wellicht dat Merlan hem straks als hij naar de middelbare school gaat, meer zal gebruiken.

Spelletjes Met gewone gezelschapsspelletjes ondervinden wij niet zo veel problemen. Het grootste probleem voor Merlan daarbij is het (niet) kleuren zien. Maar meestal is er wel een kleur die er uit springt en voor Merlan herkenbaar is. Die krijgt hij dan, bijvoorbeeld bij Risk of Kolonisten. Bij Risk zit je dan nog met het probleem dat je soms als opdracht hebt dat je een bepaalde kleur legers moet vernietigen. Dat wordt wel erg ingewikkeld. Dan kiezen we er voor dat Merlan een andere opdracht mag pakken. Ook Stratego is wat ingewikkelder spelen, omdat het zien van alle rangen op de pionnen wat ingewikkeld is, Merlan moet ze dan echt even naar zich toe halen. Dit zou je kunnen aanpassen, maar wij zijn daar nog nooit toe gekomen.

Computer Aansluitend hierop wil ik iets schrijven over de computer. Merlan heeft sinds ongeveer 2 jaar een groot 19 inch beeldscherm bij zijn computer. Maar het iets kleinere 17 inch vindt hij ook prima. Misschien nog wel iets prettiger omdat hij het overzicht dan wat beter houdt. Zowel op school als thuis is Zoomtext (een vergrotingsprogramma) op de computer geïnstalleerd. Alleen gebruikt Merlan het praktisch niet, omdat het zoveel vergroot dat hij ook hierbij het overzicht kwijt raakt en er grote delen van het scherm verdwijnen. Merlan

12

Het overzien van een speelbord, vergt natuurlijk altijd wat meer inspanning en concentratie en zeker ook wat aandacht van de andere spelers, maar dat is nu eenmaal zo. Er zijn eigenlijk twee spelen die voor Merlan erg moeilijk zijn: Mastermind - ik zou ook niet zo gauw weten hoe je dat aan moet passen, gezien het grote belang van de kleuren - en SET, een spel waar ook kleuren een belangrijke rol bij spelen naast vorm en het maken van combinaties. Plus dat het er dan ook nog om gaat wie het eerst een goede combinatie ziet. Merlan ziet dan soms wel iets, maar dan blijken de kleuren niet te kloppen (de gebruikte kleuren zijn rood, groen en paars). Heel vaak zet hij dan juist de ander op het goede spoor. Dit zijn dan ook spelletjes die Merlan niet zo graag speelt, begrijpelijk. Gelukkig blijft er genoeg over. Zeker spellen

waarbij het om het beantwoorden van vragen gaat, zoals Triviant en het Van Dale taalspel, zijn voor Merlan helemaal geen probleem. Noot van de redactie: Nu ik dit lees, herinner ik me opeens dat ik ook Mastermind speelde. Ik ben ook totaal kleurenblind, net als Merlan. Ik had samen met mijn zus vakjes in de Mastermind doos gemaakt met opstaande randjes. In dat vakje, op de bodem van de doos dus, zetten we de naam van de kleur en mijn zus deed daar de betreffende dopjes in. Ik wist dus welke vier kleuren ik gepakt en neergezet had en schreef die kleurencombinatie op een briefje. Dat deed ik telkens weer en zo lukte het dit spel te spelen. Iris Stekelenburg-van Halem

ONTWIKKELINGEN Braille-zwartdruk printer

naar tactiele weergave. Zwart is bijvoorbeeld hoogte 7, grijs hoogte 1. De duurste van de drie types kan èn braille èn zwart printen. De printer kan alleen kettingpapier of één voor één pagina’s aan. Dit omdat View Plus geen betaalbare 3th party leverancier voor een sheetfeader kan vinden. Eerste indruk is, dat deze nieuwe braille/zwartdruk printer bij het omzetten van tekeningen een enorme stap voorwaarts kan zijn. Meer informatie over de printers: www.viewplus.com Leverancier: Freedom Scientific, www.freedomscientific.nl, tel. 055 - 32 30 907.

De combinatie van braille met zwartdruk printen is nu mogelijk. Dit dankzij de samenwerking tussen View Plus en HP. Het gaat om de View Plus model Tiger (3 modellen). Het is een zeer stille brailleprinter waarbij een geluidsarme kap niet nodig is. Verhoudingsgewijs is de printer goedkoop. De software van deze printer kan een Word-pagina met tekst en tekening in braille zonder extra handelingen afdrukken. Doordat de puntjes in zeven dieptes kunnen worden geponst, ontstaat een soort omzetting van kleurweergave

Festival in voorbereiding voor en door mensen met een beperking en alle anderen. Zie www.eenhelekunst.nl

13

SCHOOL, STUDIE EN WERK Een blind kind begeleiden in het regulier onderwijs

Momenteel zit Axel in groep 6. Hij is een slim, spontaan en een verbaal sterk kind. Hij heeft een sterk ontwikkeld gehoor, maar hij herkent vertrouwde mensen toch vooral aan de geur die ze om zich heen hebben. Door zijn handicap heeft hij geleerd om door te zetten. In de kleuterperiode heeft hij veel steun gehad aan zijn tweelingbroertje, die hem nogal eens de weg wees als hij iets nodig had. Het is een uitdaging met hem te werken. Ook voor de groep heeft het positieve kanten. Er is heel sociaal gedrag naar hem toe ontwikkeld. Medeleerlingen zullen altijd rekening met hem houden.

WAT HOUDT DAT IN? Door: Joke Gerritsen, remedial teacher van basisschool De Brink Axel werd bij ons op school aangemeld als zeer slechtziende kleuter, die later op braille aangewezen zou zijn. Binnen het team hebben wij uitgebreid gepraat over wat dit betekent voor de groepsleerkracht en voor de groep waar Axel in zou zitten. Binnen het team werd er positief over gedacht. We hebben eerder een slechtziende leerling (kokerblind) gehad en daar had de school positieve ervaringen mee. Een belangrijk argument om Axel toe te laten, was het sociale aspect. Axel leert veel van kinderen zonder handicap en andersom leren andere kinderen rekening te houden met een kind dat niet goed ziet. Belangrijk was ook, dat er veel begeleiding zou zijn vanuit Bartiméus. We hoefden de klus niet alleen te klaren. Achteraf bezien, hebben wij nog geen moment spijt gehad van deze beslissing. Natuurlijk zijn er leerkrachten die het van te voren best moeilijk vinden om een blind kind in de klas te krijgen, maar door Axels discipline, zonnige kijk op het leven en humor, valt het altijd weer mee.

De formatie die je krijgt voor een slechtziende kleuter, is vier uur per week. Vanaf groep 3 is de tijd acht uur per week. Deze tijd wordt niet alleen voor de begeleiding gebruikt, maar onder meer ook voor brailleren, het volgen van cursussen en het voeren van gesprekken met ouders en ambulante begeleiders. Vanuit Bartiméus kregen wij een ambulant begeleider toegewezen, die ons leerde wat voor Axel belangrijk is om te leren. Vooral in de groepen 3 en 4 is zij heel vaak geweest om het leren lezen en schrijven in braille te begeleiden. Ook nu komt zij nog heel regelmatig om te kijken of de groepsleerkracht of intern begeleidster tips nodig hebben. Zonder deze hulp zou Axel veel tekort zijn gekomen. Kleutertijd Axel kwam bij ons op school als 4-jarige kleuter. Al vrij in het begin hebben we voor hem een kleine tv aangeschaft, zodat hij met zijn neus op de beeldbuis toch nog iets kon meemaken van de school-tv programma’s. De grote tv staat namelijk op een hoge kar. De begeleiding van Axel heeft zich altijd zoveel mogelijk afgespeeld binnen de groep. In de kleutertijd ben ik veel bezig geweest om Axel vertrouwd te maken met de ruimtes binnen en buiten ons schoolgebouw. Het schoolplein was tijdens het buitenspelen erg bedreigend voor hem. Andere kleuters speelden met karren en fietsen en Axel zag deze karren niet op zich afkomen. We hebben hem in eerste instantie op een apart stuk van het

14

schoolplein laten spelen met een paar andere kinderen, waar geen karren, fietsen en/of steppen mochten komen. Langzaam is dit terrein uitgebreid. Ook gym was moeilijk voor Axel. Hij kon de diepte niet zien vanaf de toestellen. Het was een kwestie van veel hulp en veel laten ervaren, tot hij zichzelf kon redden. Midden groep 2 moest hij leren omgaan met braille. Het hulpprogramma werd toen gericht op zijn tastzin. Dit heeft hem veel moeite gekost, omdat hij toch graag zijn gezichtsvermogen wilde blijven gebruiken. Hij maakte voor het eerst kennis met brailletekens. Hij kreeg een eigen brailleschrijfmachine. Zo kreeg hij een lichte voorsprong op de andere kinderen in groep 3. Om Axel goed mee te kunnen laten doen, worden de lesmethodes bij de Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken (FNB) in braille besteld. Belangrijk was dat hij zelf de weg leerde vinden in de boeken. Dit was best lastig voor hem, omdat brailleboeken een eigen paginanummering hebben en een nummering die correspondeert met de methodeboeken. Hij leerde vrij gemakkelijk met braille omgaan. De woorden en letters die de groep aangeleerd kreeg, leerde hij in braille. Ook ik moest braille leren om dingen voor hem te kunnen brailleren en met hem te kunnen oefenen. Dit was vooral in het begin heel vermakelijk voor Axel, omdat hij veel sneller leerde dan ik. Ook de groepsleerkracht leerde een aantal brailletekens, omdat het handig is als zij kan controleren of het goed is wat Axel doet. Dit ging vrij gemakkelijk, omdat dit gelijk op ging met het leesproces.

je tegenkomen. Hetzelfde gold voor een bloemkool of het verschil tussen een appel en een sinaasappel. Hij ging op typeles bij Bartiméus, zodat hij een laptop met brailleregel kon gaan gebruiken. Groep 5 In groep 5 moest hij verhuizen naar onze dependance. Dat betekende dat hij opnieuw vertrouwd gemaakt moest worden met een schoolgebouw en de speelruimte eromheen. In deze groep was ik veel bezig met het verwoorden van leerkrachtgebonden lessen. De methodes hebben veel plaatmateriaal, wat Axel slecht kan zien. In de loop van deze groep heeft hij een tv-loep gekregen, zodat hij gemakkelijker mee kan doen met dit soort lessen. Soms kan hij niet meedoen, omdat de platen toch te onoverzichtelijk zijn voor hem. Wat het werk voor de groepsleerkracht aanzienlijk makkelijker maakte, is zijn laptop. Vanaf groep 5 kan hij al zijn werk op zijn eigen computer maken, controleren met de brailleregel en in zwartdruk printen voor de leerkracht. Hiervoor gebruikt hij naast brailleboeken, diskettes.

Groep 3 en 4 Toen Axel in de groepen 3 en 4 zat, ben ik veel bezig geweest met oriënteren buiten de school. Ik ben veel met hem naar de markt geweest en naar het winkelcentrum, dat vlak bij de school ligt. In de supermarkt liet ik hem de verschillende soorten groenten en fruit voelen en daarna benoemen. Hij kan over veel dingen meepraten alsof hij weet hoe ze er uit zien, maar in werkelijkheid valt dit tegen. Hij kan immers niet weten hoe een vogel er uit ziet. Hij heeft het geleerd met behulp van opgezette exemplaren. Dit zogenaamde verbalisme blijf

15

Groep 6 In groep 6 kwam er een nieuw vak bij: topografie. Hiervoor zijn speciale atlassen aangeschaft met kaarten in reliëf. Axel hoeft alleen maar de belangrijke plaatsen te kennen, omdat het voor hem goed is dat hij zich kan oriënteren. Nu, in de tweede helft van het jaar in groep 6, ben ik bezig de individuele begeleiding te verminderen. Hij zal in het voortgezet onderwijs geen individuele begeleiding meer krijgen vanuit de reguliere school (wel ambulante onderwijskundige begeleiding vanuit Barti-

méus) waardoor het nog belangrijker wordt dat hij zelf oplossingen gaat bedenken voor kleine problemen. Ik heb wel met Axel de afspraak gemaakt, dat hij me altijd kan roepen als hij een probleem heeft dat hij niet zelf kan oplossen. De begeleiding van Axel is heel leuk en super bevredigend werk. Je gáát er toch voor als je het volgende hoort: ‘Juf, ik heb geluk dat ik blind ben.’ Toen ik hem toch wat verbaasd vroeg naar het waarom van deze opmerking, zei hij: ‘Anders kwam jij toch niet elke dag bij mij...’ Heerlijk!

VRIJE TIJD Spelletjes aanpassen

afdelingen binnen Bartiméus maken gebruik van de speel-o-theek.

Door Marion Mocking, speel-o-theek Bartiméus

Gezelschapsspellen Opvallend in de speel-o-theek is wel de grote kastenwand gevuld met gezelschapsspelletjes. Van sjoelbakken tot Zeeslag en van Twister tot Tik Tak Boem. Opvallend, omdat men vaak denkt dat mensen met een visuele beperking geen gewone gezelschapsspelletjes kunnen spelen. We hebben niet alleen aangepast spelmateriaal gekocht bij speciale leveranciers, maar er zijn ook heel wat spelletjes die we zelf aangepast hebben. Soms kan men door middel van een gaatje in een schijfje te boren of ergens een stukje geribbeld papier op te plakken een spel zó aanpassen dat het uitstekend te spelen is voor iemand met een visuele beperking. Het aanpassen van een spel zie ik dan ook echt als een uitdaging. Het geeft zo’n goed gevoel een spel aan te passen zodanig dat het gespeeld kan worden samen met broertjes of zusjes die geen visuele beperking hebben.

Een dag in de speel-o-theek van Bartiméus. Woensdag kwart voor één. De middag in speel-o-theek ‘de Grabbelton’ begint. Voordat ik de deur opendoe, wil ik eerst nog even mijn post uit mijn postvak halen, maar... de eerste bezoekers staan al te wachten voor de deur. Eén uur... eindelijk gaat de deur open en kunnen mijn bezoekers het speelparadijs in. Lekker even muziek maken, verkleden of nog gauw een spelletje doen, want om half twee begint het keukelen (koken voor kinderen) of een andere activiteit. De speel-o-theek van Bartiméus is namelijk naast een uitleenplek van speelgoed ook een plek om te spelen of een plek om even gezellig een praatje te komen maken. Sinds begin jaren negentig is de speel-o-theek gevestigd in het souterrain van het gebouw De Brug van Bartiméus in Zeist. Een grote ruimte gevuld met spelmateriaal bestemd voor de cliënten van Bartiméus. Slechtziende en blinde jongeren in de leeftijd van 6 tot ongeveer 25 jaar komen hier spelmateriaal lenen voor thuis of als ze intern wonen voor op de woongroep. Ook de ontwikkelingsbegeleiders en andere

Zelf spellen aanpassen Het aanpassen van spelmateriaal is door ouders zelf goed te doen. Een klein beetje creativiteit en wat inventiviteit en je komt al een heel eind. Vaak moet je even op een idee gebracht worden maar als je eenmaal bezig bent, ontdek je dat er enorm veel mogelijkheden zijn. Een paar voorbeelden.

16

Verschillende pionnen onderscheiden Ouders kijken soms al met verbazing naar de oplossing die we hebben voor de gekleurde pionnen van het spel Mens erger je niet. Het spel is pas te spelen als je je eigen pion kunt herkennen. Jouw kleur pion moet je herkennen tussen al die andere pionnen en dat bereiken we door bijvoorbeeld de gele pion aan de bovenkant af te vlakken met een schuurpapiertje. De rode pionnen worden aan de zijkant afgevlakt en de groene pionnen krijgen een klein kopspijkertje bovenin. De zwarte pionnen blijven gewoon intact. Nog even een brailledobbelsteen erbij of een grote dobbelsteen met opvallend zwarte punten en het spel kan gespeeld worden.

strak op het doek te stikken, maar als het spel af is heb je er jaren plezier van, want het is ook nog uit te wassen. De draaischijf die bij het spel hoort, pas je aan door over de kleurvlakjes de desbetreffende stukjes stof te plakken en de tekst te brailleren. Brailleteksten zijn goed te maken met een speciale braille-lettertang en transparante tape. Deze tape kun je plakken over de bestaande tekst, zodat deze ook nog leesbaar blijft. Je kunt natuurlijk ook kleine transparante stickertjes maken met een braillemachine. Merkpasta of textielstiften Om verschillende speelvlakken op een spelbord aan te geven, maak ik vaak gebruik van merkpasta of speciale textielstiften. Met merkpasta is een dikke voelbare lijn te maken op papier, karton of kunststof. Bij het spel Ganzenbord stap je met je pion van het ene naar het andere vlak. Om dit tastbaar te maken, kun je de speelvlakken omlijnen met zwarte pasta (of textielstift). De pionnen (gekleurde ganzen) geef je iets tastbaars, bijvoorbeeld 1 spijkertje of 2 spijkertjes in zijn kop of een strikje om zijn nek. Het is natuurlijk ook mogelijk om 6 verschillende ‘vormen’ pion te gebruiken. Denk hierbij aan het gebruik van speelstenen of onderdelen van andere spelletjes.

Het spel Vier op een rij wordt gespeeld door twee spelers. Elke speler heeft zijn eigen kleur speelschijven die hij in een speciaal spelbord kan schuiven zodanig dat hij vier van zijn kleur op een rij heeft. Om nu een verschil aan te geven tussen de twee kleuren schijven, wordt in één kleur een gaatje geboord in het midden van de schijf. Nu is dus het verschil tussen de twee kleuren tastbaar gemaakt. Verschillende materialen gebruiken Een spel kan soms ook aangepast worden door het gebruik van verschillende soorten textiel. Zo hebben wij het spel Twister aangepast door op een groot wit doek cirkels van textiel te stikken. Bijvoorbeeld gele viltcirkels en groene ribcirkels. Er zijn zoveel verschillende materialen verkrijgbaar in zoveel verschillende kleuren. Het is even een werk om de cirkels

En zo zijn er nog vele andere tips om spelletjes aan te passen. Ouders die een bezoek brengen aan de speel-o-theek en die wat aangepast speelmateriaal zien, verbazen zich er vaak over dat het eigenlijk zo gemakkelijk is om zelf iets aan te passen. De spelletjes die wij hebben, komen grotendeels uit de gewone speelgoedwinkel. Soms zijn er gezelschapsspelletjes te koop in een grote uitvoering zoals een groot Ganzenbordspel of Pim Pam Pet met een groot en duidelijk lettertype. En niet te vergeten: het Mens erger je niet spel waarbij het speelvlak bestaat uit houdertjes waarin je de pion kunt zetten. Vaak zijn er in de winkels waar houten speelgoed verkocht wordt, net wat andere spelletjes te krijgen dan in de grote bekende speelgoedzaken. In hobbywinkels is tegenwoordig heel veel soorten materiaal en papier te koop. Ga maar eens aan de gang met dik reliëfpapier,

Twister aangepast.

17

lijm, stickers, pasta’s of dikke zwarte viltstiften en je komt al heel ver. Het is leuk om er mee bezig te zijn en het spaart heel wat euro’s uit. Maar het mooiste is toch wel te zien dat je kind samen met vriendjes of thuis in het gezin een spel kan spelen.

Het spel Goederentrein.

Het spel Geisterbahn.

Aanpassingen door middel van verschillende structuren op de blokjes en het speelbord.

Draaischijven zijn herkenbaar gemaakt met merkpasta.

Wandelen Door Gerben de Boer

ancier van het oriëntatiehulpmiddel de Trekker. Tot slot Elise van Ginkel, gebruiker van de Trekker.

Voor deze aflevering zocht ik contact met drie mensen: Ineke Glorie. Zij is medewerker bij de Slechtzienden- en Blindenlijn en zelf blind. Arend Jan van Dongen, hij is medewerker bij Tieman, de lever-

De feitelijke aanleiding om deze keer iets over wandelen te schrijven, ligt in de doorbraak van het oriëntatiehulpmiddel de Trekker. Sinds de laatste Ziezobeurs wordt dit Nederlands sprekende apparaat echt verkocht. Mensen met

18

een visuele handicap kunnen met behulp van de Trekker gebruikmaken van de mogelijkheden die de satellietnavigatie biedt. Het is met dit apparaat bijvoorbeeld mogelijk exact te bepalen waar je je bevindt. De Trekker noemt de naam van de straat waarin je loopt. Ik had gehoopt al iets te kunnen schrijven over de eerste ervaringen van de gebruikers. Helaas valt daarover nog niet zoveel te melden; Elise had de Trekker nog maar één keer gebruikt. Tijdens dat gebruik had ze al wel een spannend avontuur beleefd. De Trekker gaf aan dat ze rechtdoor zou moeten lopen. Elise wist zeker dat ze - als ze dat zou doen - op een snelweg zou belanden. Ze draaide dus om. Toen ze later aan een taxichauffeur navraag deed, bleek dat de Trekker zijn werk juist wel goed had gedaan: pal naast de snelweg lag nog een klein voetpaadje.

terug. Maar - zoals Ineke Glorie terecht opmerkte - wandelen is op zichzelf al leuk genoeg. Ineke: ‘Je bent lekker actief in de buitenlucht; daar kan toch niks tegenop!’ Toen ik vroeg of kinderen wandelen ook leuk vinden, reageerde Ineke enthousiast: ‘Toen wij klein waren, deden we aan heel veel georganiseerde wandelingen mee. Dat was voor ons een groot avontuur.’ Ineke geeft ouders nog wel de volgende tips: - Maak het wandelen spannend; vertel over de medaille die ze straks verdienen. - Bereid het wandelen goed voor; maak samen met de kinderen een trommel met lekkere dingen. Ineke, uit de grond van haar hart: ‘Volgens mij kun je kinderen zelfs in deze tijd van computerspelletjes nog heel enthousiast krijgen voor een mooie wandeling.’ Wandelaars hebben hun eigen sportbond: KNWB, tel. 030 - 23 19 458.

De Trekker moet dus nog nader worden bestudeerd; volgend jaar kom ik daar zeker op

Ongedierte in Openluchtmuseum

de bezoekers mee naar delen van het museum die doorgaans voor publiek gesloten zijn. Dit jaar is het thema ‘ongedierte’.

Zaterdag 1 oktober 2005 organiseert het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem voor de dertiende keer de jaarlijkse ontmoetingsdag voor visueel gehandicapten. Het Openluchtmuseum biedt al jaren goede faciliteiten voor visueel gehandicapte bezoekers; zoals een permanente route. Daarnaast wordt er jaarlijks een ontmoetingsdag georganiseerd, met een verrassend programma. Kinderen en volwassenen met een visuele handicap maken op hun eigen manier kennis met het Openluchtmuseum. Ze kunnen voelen, ruiken en horen wat het Openluchtmuseum te bieden heeft. Deskundige rondleiders nemen

Het museum is tijdens de ontmoetingsdag op 2 oktober normaal geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Entreeprijzen: volwassenen 11,50 euro kinderen 4 t/m 12 jaar 7,80 euro; 65-plussers 11 euro. Begeleiders van (visueel) gehandicapten hebben gratis toegang. De rondleidingen starten ieder heel uur van 11.00 uur tot 16.00 uur. U kunt zich inschrijven voor de rondleidingen via het reserveringsbureau, tel. 026 - 357 61 23. Nederlands Openluchtmuseum Schelmseweg 89, Arnhem, tel. 026 - 357 61 11. Internet: http://www.openluchtmuseum.nl

Ervaringsmuseum over zien en niet-zien

wereld van blinden betreden. In het Practicum kunnen bezoekers zelf studio-opnamen voor gesproken boeken en brailleteksten maken. In de loop van 2005 wordt het museum uitgebreid met een expositie over de werking van het zien en een tentoonstelling over de geschiedenis van blinden en slechtzienden. Meer informatie: http://www.muzieum.nl

In Nijmegen staat het MuZIEuM, in dit museum zijn de rollen van blinden en zienden omgedraaid. Onderdeel van het museum is onder meer Dialoog in het donker; een rondleiding waarbij zienden met een blinde begeleider de

19

Audiotour Haagse Hofvijvermusea

1930 werd de grondslag gelegd voor de moderne meubelkunst. In deze periode werd geexperimenteerd met ijzerconstructies en glas. Beide materialen komen aan bod. Het betasten van de voorwerpen gebeurt uitsluitend onder leiding van een gids van het museum. Er zijn speciale rondleidingen voor mensen met een visuele handicap. Blindengeleidehonden zijn welkom. Een rondleiding kost 35 euro per groep van 4 visueel gehandicapten met 4 begeleiders. Extra begeleiders betalen de gewone entreeprijs van 4 euro. Reserveren is noodzakelijk. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag 09.30 17.00 uur, zaterdag, zon- en feestdagen 10.00 - 17.00 uur. De toegangsprijs bedraagt 4 euro. Adres: Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis/Museum voor Blinden, Jubelpark 10/Parc du Cinquantenaire 10, Brussel. Inlichtingen en reserveringen: tel. +32 (0)2 7417214, e-mail [email protected]

Zes musea die rond de Hofvijver in Den Haag liggen, hebben een speciale audiotour voor blinden en slechtzienden ontwikkeld. Deze audiotour is te beluisteren op een draagbare daisyspeler, waarvan er meerdere bij de musea klaarliggen. De volgende musea doen er aan mee: Mauritshuis, Escher in het Paleis, Museum Bredius, Museum de Gevangenpoort (erg leuk voor kinderen vanaf 8 jaar), Galerij Prins Willem de Vijfde en het Haags Historisch Museum. De audiotour begint met een algemene inleiding over het gebied waarin de musea liggen, het zogenaamde Stadhouderlijk kwartier in Den Haag. De bezoeker hoort iets over de geschiedenis van de Hofvijver, het Binnen- en het Buitenhof, het Voorhout en de Vijverberg. Vervolgens wordt iets verteld over elk afzonderlijk museum: de collectie, het gebouw, de bewoningsgeschiedenis. Tenslotte worden enkele highlights van elk museum beschreven. De audiotour voor blinden en slechtzienden is de eerste in zijn soort in Nederland. Inspiratie om hiermee te beginnen, werd opgedaan in diverse musea in het buitenland waar een dergelijke rondleiding wel bestaat. Omdat het in ons land om een geheel nieuw product gaat, zal het gebruik gedurende de eerste jaren nauwkeurig gevolgd worden. Het is te hopen dat andere musea het voorbeeld zullen volgen om hun diensten ook aan deze specifieke groep kunstliefhebbers nog beter te kunnen aanbieden. Meer informatie: Stichting Hofvijvermusea, tel. 070 - 30 23 456, www.hofvijvermusea.nl

Fotograferen Kan iemand die blind is, fotograferen? En is het een haalbare hobby voor iemand die slechtziend is? Digitaal Door de komst van de digitale camera is fotograferen voor slechtziende mensen een stuk toegankelijker geworden. Visio het Loo erf heeft zelfs al tweemaal een cursus georganiseerd voor mensen met een visuele beperking. Tijdens deze cursus wordt de basistheorie digitale fotografie aangeleerd, hoe je het onderwerp in beeld kunt krijgen zonder door de zoeker te kijken en worden (zelf)portret-, panorama en creatieve foto’s gemaakt. Voor meer informatie: Visio het Loo erf, tel. 055 - 5 800 800, internet: www.looerf.nl

Museum voor Blinden In het Museum voor blinden in Brussel loopt t/m 29 oktober 2006 een tentoonstelling over art nouveau en art deco, met als thema het interieur van 1880 tot 1930. Het Museum voor blinden is onderdeel van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis. De tentoonstelling focust op ‘de stoel’. Aan de hand van dit zitmeubel worden bekende architecten geïntroduceerd. Tussen 1880 en

20

Schilderen met licht In 2004 vond een samenwerkingsproject over fotografie plaats tussen de basisschool voor kinderen met een visuele handicap Sensis in Rotterdam en het Nova college De Riederwaard aldaar. Onder leiding van twee professionele fotografen Anja Ligtenberg (initiatiefneemster) en John Vane. In zes workshops leerden de leerlingen fotograferen volgens de ‘schilderen met licht methode’. Deze methode begint met een idee of een beeld in je hoofd. Dat beschrijf je aan de anderen zodat iedereen in de groep hetzelfde idee heeft. In het pikdonker ga je dan het onderwerp belichten met een zaklampje. Alles wat je met de stralen van de zaklamp verlicht, komt op de foto. Het resultaat is een boeiend, enigszins surrealistisch zwartwit beeld dat er voor een ziende vaak uitziet als een droom of fantasie. De foto (polaroid) is direct klaar en de ziende mensen beschrijven aan de anderen hoe het eruit ziet. Dat kun je dan vergelijken met het beeld dat je vooraf had en zo weet je of de foto gelukt is of niet. Voor deze manier van fotograferen wordt gewerkt met technische camera’s. Het idee is gebaseerd op het werk van het SEEING WITH PHOTOGRAPHY COLLECTIVE uit New York. Dit is een collectief van visueel gehandicapte en ziende fotografen. De ‘schilderen met licht’ methode is door de Nederlandse fotografe Anja Ligtenberg in Nederland geïntroduceerd. Enkele foto’s zijn te zien op www.seeingunseen.com

Dutch Drummer. Anja Ligtenberg met leerlingen Sensis Grave.

Anja ligtenberg gaat workshops geven bij Visio Den Haag en digitale fotobewerking bij Sensis Eindhoven. Is iemand geïnteresseerd, dan kan altijd een afspraak gemaakt worden iets op te zetten. Ook een lezing of presentatie. Met ‘gewoon’ fotograferen heeft ze ook ervaring. Ze heeft vorig jaar een workshop fotografie gedaan met leerlingen van Sensis Grave, van wie een jongen volledig blind en de rest slechtziend waren. Dat gaat Anja binnenkort weer doen. Ook de digitale fotobewerkingcursus is gebaseerd op traditionele fotografie, dit is met slechtzienden. Voor meer informatie: tel. 040-21 31 253 of 06 13 59 62 64, e-mail: [email protected]

Prijsvraag FOVIG nodigt blinde en slechtziende kinderen uit in de zomervakantie te fotograferen. Stuur je mooiste foto op naar het FOVIG-bureau. Liefst met daarbij een verhaaltje waarom je dit gefotografeerd hebt, hoe je het hebt gedaan en wat je van het resultaat vindt. De mooiste foto komt op de voorkant van het FOVIG-Nieuws!

21

BERICHTEN COLUMN

Wij willen benadrukken dat FOVIG geen verantwoordelijkheid draagt voor de inhoud van berichten, die ons worden aangeboden. Wij willen de nieuwtjes met u delen. Het feit dat we de berichten afdrukken, betekent echter niet dat wij betreffende producten of diensten aanbevelen. U kunt zelf beoordelen wat voor u van belang is.

KLEURTJE Vandaag ben ik naar de kapper geweest. Ik heb weer eens een kleurtje in mijn haar laten doen. Ik kijk dan altijd zeer geïnteresseerd naar het boek met haarlokken en luister geboeid naar de kapster. ‘Wat vindt je ervan als we deze en deze kleur combineren?’ Ik vind het allemaal prima en heb het volste vertrouwen in de vakvrouw. Als mijn haar gekleurd is, vraag ik me toch steeds af waarom ik het eigenlijk doe. Voor mij - als totaal kleurenblinde - is het eindresultaat vaak precies hetzelfde als mijn eigen haarkleur: lichtbruin met een vleugje rossig heb ik van horen zeggen. Toch doe ik het af en toe. Ik heb het idee dat mijn haar er voller door wordt met meer glans en ik krijg ook reacties uit de omgeving: ‘Heb je je haar laten kleuren?! Leuk.’ Altijd prettig, die aandacht. Maar dit keer is het anders. Doe ik het niet voor niets. Want al twee mensen hebben gezegd dat ze een grijze haar zagen tussen mijn lichtbruine, rossige exemplaren. En dat vind ik minder! Ook die grijze haren waren mij nog niet opgevallen. Als ik iets zie dat lichter is op mijn hoofd, denk ik optimistisch dat het een door de zon gebleekte haar is. Coupe soleil, daar betalen mensen heel veel voor bij de kapper en ik heb het gratis en voor niets. Helaas, blond blijkt grijs... Na de kleurspoeling bij de kapper zijn die grijze haren dus in ieder geval weggewerkt. Als ik mijn dochter Merel van drie - die niet kleurenblind is - vraag wat ze van mijn kleurtje vindt, bestudeert ze mijn haren aandachtig en zegt vervolgens: ‘Mooi, dat paars.’

Felgekleurde speelballen Via de website http://members.lycos.nl/kleinebeer is het mogelijk felgekleurde speelballen te bestellen. Deze ballen zijn onder meer geschikt voor visueel gehandicapte kinderen. Het zijn felgekleurde ballen met een omtrek van ongeveer 45 cm. De omvang, het gewicht (150 gram) en de aparte vormgeving maken het gemakkelijk de bal vast te grijpen. Er bestaat de mogelijkheid er een belletje in te laten doen of de stof te laten aanpassen. Bijvoorbeeld verschillende structuren, felle kleuren of fluorkleur.

Bewegingsmaterialen De firma Mare-Didakt levert diverse soorten bewegingsmaterialen. Je kunt er bijvoorbeeld grote, gekleurde tafeltennisballen bestellen. Maar ze hebben ook allerlei andere ballen, van verschillende grootte en verschillend materiaal. Het bedrijf richt zich met name op het onderwijs, sportverenigingen en therapeutische instellingen, maar levert ook aan particulieren. Hun folder is zeker het bekijken waard. Nadeel is wel dat je porto- en verzendkosten moet betalen. Mare-didakt, postbus 1199, 8001 BD Zwolle, tel. 038 - 46 60 216, [email protected]

Blindentribune in voetbalstadion Voor blinde voetballiefhebbers is er goed nieuws. Het nieuwe AZ-stadion zal uitgerust worden met een blindentribune. Dit in navolging van de Engelse voetbalclub Manchester

Iris

22

Driel. ‘Daarnaast hebben we de mogelijkheid ingebouwd om op provincie te zoeken. Daardoor is het eenvoudig te zien welke clubs, verenigingen, instellingen of organisaties voor mensen met een leeshandicap er bij jou in de buurt actief zijn.’

United. De blinde toeschouwers hebben het geluid van de commentator op het oor en voelen waar de bal is. Er worden voorzieningen gemaakt voor ongeveer 15 mensen.

Gids voor mensen met leeshandicap

In de HandyGids is een bedrijf of organisatie vindbaar op naam of locatie, maar ook per rubriek of trefwoord. De toegankelijke en gebruikersvriendelijke resultaat pagina’s tonen in eerste instantie naam, adres en telefoonnummer, de ‘meer info’ knop levert een compleet visitekaartje op, inclusief fax, e-mail adres, website URL en branche-informatie. Op het visitekaartje is ruimte gereserveerd voor een advertentie. Dit kan een logo, een grafische of een tekstboodschap zijn, zelf aangeleverd of ontworpen door RMPRO Internet Services. Je vindt de HandyGids op: http://www.challenge-media.com/handygids/

Sinds april 2005 is de HandyGids een feit. Het is een gids op internet die zich speciaal richt op mensen met een leeshandicap. Relevante adressen worden hierin op toegankelijke en gebruiksvriendelijke wijze weergegeven. De HandyGids is een initiatief van RMPRO Internet Services. ‘Na informatie over computergebruik met een leeshandicap en een toegankelijk nieuwsportaal, vonden we een gids voor blinden, slechtzienden en anderen met een leeshandicap een logische volgende stap,’ vertelt Petra van Driel, webmaster van Challenge-Media. Wie blind of slechtziend wordt, heeft in korte tijd namelijk veel informatie nodig. Bijvoorbeeld over de verkrijgbaarheid van gesproken boeken of over mogelijkheden op het gebied van opleiding, arbeid, wonen of revalidatie. Maar ook waar het gaat om hobby en vrijetijdsbesteding of reizen weet niet iedereen de weg. ‘Het viel ons op, hoeveel mensen lang moeten zoeken naar dit soort essentiële informatie,’ zegt Van Driel. ‘De doorverwijzing door oogartsen en andere hulpverleners laat nog al wat te wensen over en we hopen met deze webgids aan de verbetering hiervan bij te dragen. Het systeem is namelijk heel eenvoudig up-todate te houden.’ Ook wie al langer een leeshandicap heeft, is nog wel eens op zoek naar informatie. Waar koop je dat ene handige hulpmiddel of wat is ook alweer het telefoonnummer of e-mail adres van een leverancier of instantie?

Opname in de HandyGids Wil je zelf een bedrijf, organisatie of vereniging aanmelden voor opname in de HandyGids? Klik dan op de aanmeldingslink in de HandyGids of stuur een e-mail naar: [email protected]. Bedrijven en organisaties dienen slechts over een geldig en actief e-mail adres te beschikken om gratis in de HandyGids te worden opgenomen.

Makkers Unlimited Makkers Unlimited helpt mensen met een beperking een flinke stap vooruit te zetten. Makkers kiest voor eigen kracht, positieve beeldvorming en nieuwe methoden van samenwerken en actievoeren. Men is nu bijvoorbeeld een stickeractie begonnen, waarbij bedrijven en instellingen kunnen laten zien of een hulphond welkom is. Dat wil niet automatisch zeggen dat hulphonden niet welkom zijn als een bedrijf deze sticker niet voert. Word je echter geweigerd met je hulphond, geef je ervaringen dan door aan [email protected]

‘In de HandyGids vind je op één plaats de naam en adresgegevens van bedrijven, hulpverleners en belangenbehartigers die zich richten op mensen met een leeshandicap, samen met een korte omschrijving van wie ze zijn en wat ze voor je kunnen betekenen,’ vertelt Van

23

Oproep cliëntenraad Bartiméus

mevr. M. Schinkel, ambtelijk secretaris, tel. nr. (0343) 52 66 31, of [email protected]

In de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorg-instellingen (WMCZ) wordt geregeld dat in zorginstellingen een Cliëntenraad de gemeenschappelijke belangen van de cliënten van een instelling behartigt. Ook binnen de sector Dienstverlening van Bartiméus is een Cliëntenraad actief. De cliëntenraad sector Dienstverlening zoekt:

Men zoekt vrijwilligers die ● als cliënt/cliëntvertegenwoordiger betrokken zijn bij Bartiméus of representatief zijn voor (een groep van) de cliënten die gebruik maken van de diensten van Bartiméus; ● bereid zijn en in staat zijn om twee dagdelen per maand te besteden aan het werk voor de cliëntenraad (incl. vergaderingen); ● geïnteresseerd zijn in de plannen van de instelling en de landelijke ontwikkelingen in de zorgwereld; ● het vermogen hebben kritisch en analytisch te denken; ● vanuit cliëntperspectief het beleid van de instelling volgen; ● het belang van de cliënt van de instelling voorop stellen; ● willen samenwerken; ● zich onbevooroordeeld kunnen opstellen; ● eventuele scholings- en/of trainingsprogramma’s willen volgen; ● de boodschap van de cliëntenraad willen uitdragen.

LEDEN VOOR DE CLIËNTENRAAD M/V Men is op zoek naar gemotiveerde mensen die in de raad zitting willen nemen, ter aanvulling van de leden die daarvan nu al deel uitmaken. Leden van de cliëntenraad worden benoemd voor een periode van 4 jaar. De cliëntenraad vergadert 10x per jaar, volgens een van te voren vastgesteld rooster. De vergaderingen duren 2,5 uur, exclusief voorbereiding. Van de leden wordt verwacht dat zij mede een bijdrage leveren aan het werk van één of meer commissies van de raad, dan wel dat zij de raad vertegenwoordigen in de Centrale Cliëntenraad van Bartiméus.

Bartiméus biedt voor deze functie jaarlijks een vergoeding voor de verrichte inspanningen.

Informatie over deze functie kunt u verkrijgen bij de ambtelijk secretaris van de cliëntenraad:

Xidis

Wanneer u vragen heeft over individuele cliëntenadvisering of deskundigheidsbevordering, kunt u contact opnemen met het expertisecentrum (tel. 045-5237555) of Daniëlle Golsteijn (tel. 06 14 99 24 97). Met vragen over de overige activiteiten, kunt u contact opnemen met de projectleider Hugo Korsten (tel. 045-5237542 of 06 41 46 52 93). De studiegids met cursussen kunt u aanvragen via [email protected] Het adres per 2005 van Expertisecentrum Xidis, ICT en Handicap is: Zandbergsweg 111, 6432 CC Hoensbroek. Postadres: postbus 192, 6430 AD Hoensbroek.

Het expertisecentrum Xidis, ICT en Handicap ziet ICT als hulpmiddel om problemen van mensen met functiebeperkingen te compenseren of neutraliseren. Het doel van de ICT-toepassing is deelname te ondersteunen aan wonen, vrije tijd, dagbesteding, onderwijs en scholing. Het expertisecentrum gaat deze ambitie realiseren door het aanbieden van: - individuele cliëntenadvisering; - deskundigheidsbevordering (cursussen e.d.); - informatievoorziening, -producten, -diensten en voorlichting; - organisatiegerichte advisering/consultancy.

24

Luisterboeken

vertaling van het ‘echte’ spelershome van Ajax. De inrichting van deze verschillende ruimten wordt ontworpen door studenten van de Gerrit Rietveld Academie. Naar verwachting start de bouw van VU Kinderstad begin 2006.

Via de website, www.cdbookonline.com is het mogelijk luisterboeken op cd te bestellen. U vindt er voor diverse leeftijden titels zoals boeken van Nijntje, de Harry Potter boeken, boeken van Annie M.G. Schmidt en Roald Dahl.

Voor meer informatie over waar het boek te koop is zie; www.VUmc.nl/fondsenwerving. Het boek is ook te bestellen door D 8 over te maken op bankrekening 46.88.88.888 t.n.v. Ronald Mc Donald Vu Huis / Kinderstad o.v.v. ‘Het paarse bos’ evenals naam en adresgegevens.

10-jarige Sophie schrijft boek Annemarie Jorritsma, voorzitter van de Stichting Ronald McDonald VU Huis/Kinderstad, heeft 14 maart jl. van de 10-jarige Sophie van der Linden uit Houten haar eerste boek ‘Het Paarse Bos’ overhandigd gekregen. Sophia schreef het boek al toen ze negen was en nu wil ze met de verkoop van het boek de nieuwe VU Kinderstad helpen, waar kinderen even kunnen vergeten dat ze ziek zijn. Sophie weet hoe het is om ernstig ziek te zijn. Daarom wil ze met ‘Het Paarse Bos’ andere zieke kinderen helpen.

‘Ik haal de houtgrepen’ 24 april jl. verscheen het boek ‘Ik haal de houtgrepen!’, geschreven door Corné Kremers. Hij is 39 jaar en sinds enkele jaren volledig blind. Het boek bevat 34 korte verhalen over uitspraken van en gebeurtenissen met kinderen. De verhalen gaan over de meest uiteenlopende onderwerpen en voorvallen. De titel is bijvoorbeeld gebaseerd op een uitspraak van een dochter van de schrijver. Bij een stoeipartijtje zei zijn dochter namelijk: ‘Als ik niet kan winnen, haal ik bij de politie de houtgrepen!’ Ook staan er verhaaltjes in rond het blind zijn van Corné en hoe kinderen daarmee omgaan. Kinderen zijn namelijk vaak veel nuchterder, rechtstreekser en makkelijker bij dit soort zaken dan volwassenen. Vooral de eerlijkheid en de verassende opmerkingen van kinderen zorgen in dit boekje voor leuke en soms emotionele situaties. In het dagelijks leven is Kremers helpdeskmedewerker en voorlichter bij de Federatie Nederlandse Blindenbibliotheken, waar men lectuur en informatie toegankelijk maakt voor mensen met een leeshandicap.

Toen Sophie bijna drie jaar oud was, werd bij haar een ernstige ziekte geconstateerd. Als gevolg daarvan is Sophie blind geworden. Ze staat nog steeds onder controle in het VU medisch centrum in Amsterdam. Het is haar grootste wens een beroemd schrijfster te worden en ze is al druk bezig. ‘Het Paarse Bos’ gaat over twee zusjes die op bezoek gaan bij hun tante die heks blijkt te zijn. Het boek wordt door de familie van Sophie in eigen beheer uitgegeven. Grafisch ontwerpster Edith Knijf heeft de fraaie illustraties gemaakt en ter beschikking gesteld. De opbrengst van de verkoop van het boek gaat naar de Ronald McDonald VU Kinderstad. Een ‘stad’ die gevestigd wordt op de bovenste verdieping van het VU medisch centrum in Amsterdam. Kinderen kunnen in VU Kinderstad even vergeten dat ze ziek zijn. Het is een plek waar ze tot rust kunnen komen en kunnen spelen. Er komt een theater, een speelplein, een spottersnest in het teken van Schiphol en een Ajax Spelershome, een

De foto’s/tekeningen zijn gemaakt door Cockie Kremers en de lay-out is verzorgd door Jos van den Boogaart. Het boekje is in eigen beheer uitgegeven en kost 6 euro. Het is te bestellen via website www.mosstime.nl of tel. 0485 - 45 35 00.

25

DOCUMENTATIE

Zoenen enzovoort Jongeren met een handicap of chronische ziekte komen soms eerder in de puberteit dan andere jongeren. Ze maken bovendien vaak een moeilijke puberteit door, omdat ze zich in die periode meer bewust worden van hun beperkingen of handicap. Om ouders daarbij te ondersteunen, is er nu de website www.zoenenenzovoort.nl Deze website is een vervolg op de website www.zoenenenzo.nl die zich meer op de jongeren richt. Deze websites zijn zeker ook bruikbaar voor jongeren met een visuele beperking en hun ouders.

Spelen met je kind ONDERSTEUNING VAN OUDERS VAN SLECHTZIENDE EN BLINDE KINDEREN Dit boekje beschrijft de fasen in de spelontwikkeling en gaat in op de specifieke kenmerken van het spel van slechtziende en blinde kinderen. Bovendien worden praktische tips gegeven over het kiezen van speelgoed en de spelactiviteiten, over het inrichten van een speelplek en het organiseren van een goed spelmoment. Auteurs: Yolanda Moleman en Ans van Eijden, werkzaam bij Visio als kinderen jeugdpsycholoog/speltherapeut. Prijs: 7,50 euro, te bestellen bij Visio, afdeling Communicatie, tel. 035-698 57 11, fax 035-698 57 77.

Prentenboek Met andere ogen

Onderzoek naar de visuele functies

Dit prentenboek gaat over een blinde jongen, Matthijs. Matthijs kan net zo veel als kinderen die wel kunnen zien. Hij heeft een rijke fantasie en verveelt zich nooit. Op een dag hebben zijn ouders een verrassing voor hem, hij mag een puppy uitzoeken. Hij kiest de mooiste, liefste en zachtste puppy uit.

Uit onderzoek blijkt dat ruim twintig procent van de mensen met een verstandelijke beperking ook een (onopgemerkte) visuele beperking heeft. Het visueel functieonderzoek bij deze groep vraagt vaak specifieke meettechnieken, een andere bejegening en meer samenwerking met andere disciplines. Het boek ‘Onderzoek naar de visuele functies’ gaat hierop in. Verder besteedt het boek onder meer aandacht aan de interpretatie van onderzoeksresultaten en aan hulpverlening. Het boek is in eerste instantie bedoeld voor oogartsen en orthoptisten, maar bevat zeker ook voor familie nuttige informatie. ‘Onderzoek naar de visuele functies’ is geschreven door Mies van Genderen en Frans Gunther en te bestellen bij Bartimeus, postbus 1003, 3700 BA Zeist, tel. 030 - 698 23 69. Prijs: D 25,-

Al met al is het een boek met een optimistische toon. Daarnaast biedt het aan de hand van kleurrijke prenten een kijkje in de wereld van een blinde jongen. Het boek is zeker geschikt als voorlichtingsmateriaal over blindheid. Achter in het boek staat een tekstje in braille en met een ‘sleutel’ kunnen kinderen deze tekst ontcijferen. Zij ervaren zo hoe een blinde moet lezen. Ook ontdekken de kinderen hoe een blinde zijn wereld ervaart. Een paar pagina’s zijn al te zien op internet: www.vierwindstreken.nl/metandereogen/ ‘Met andere ogen’ is verkrijgbaar bij de boekhandel, ISBN 90 557 79793 6, D 12,95 (uitgeverij De Vier Windstreken).

In dezelfde serie is ook het boek ‘Diagnostiek en behandeling van mensen met een visuele en verstandelijke beperking’ verschenen bij Bartiméus. Dit boek heeft als uitgangspunt dat het van groot belang is een kind met een visuele en verstandelijke beperking een opvoeding te geven die rekening houdt met beide beperkingen. ISBN 90 715 34 51 0. Auteur: Frans Gunther.

26

Software In Zicht Door: Dorine in ‘t veld Het is een tijdje stil geweest rond Software In Zicht (SIZ) in het FOVIG-Nieuws. Gelukkig betekent dat niet dat er niets gebeurd is. Hier volgt een update. Testen Er zijn in 2004 ruim 100 computerprogramma’s getest op toegankelijkheid voor mensen met een visuele beperking. Daarmee heeft SIZ in totaal zo’n 300 programma’s getest. Wat betreft de uitkomsten zien we geen verschuiving: er is vrijwel niets geschikt voor de blinde en zeer slechtziende leerlingen. Voor de categorie 1- en 2-leerlingen (slechtziend, werkend zonder hulpmiddelen of met alleen een matige vergroting) is het beter gesteld, maar ook niet optimaal. We testen op dit moment eigenlijk alleen nog op verzoek, meestal van docenten. Er komt bijna wekelijks wel een verzoek of een tip binnen. We beginnen ‘ingeburgerd’ te raken!

men van de cd-rom door middel van een aantal gratis exemplaren. Aanpassing voor blinde en zeer slechtziende leerlingen was niet mogelijk, maar wie het kleine niet eert... SLO: enorm bedankt! Het programma Muiswerk, dat ook in samenwerking met Software In Zicht is aangepast en zelfs grotendeels door brailleleerlingen kan worden gebruikt, wordt in de praktijk enthousiast en naar tevredenheid gebruikt, onder andere in het voortgezet onderwijs bij Bartiméus. Maar verder blijft het heel lastig om software aangepast te krijgen.

Toegankelijk programmeren stimuleren Uitgevers reageren doorgaans met begrip op onze oproep toegankelijk te programmeren, soms met interesse. Maar als blijkt hoeveel werk het is de programma’s te verbeteren en hoe relatief klein de doelgroep is waarvoor het noodzakelijk is, haken ze vaak noodgedwongen af. De kosten zijn immers nooit terug te verdienen.

Software toegankelijk maken met OWG Het traject om na Spelen met Woorden van OWG een hele serie programma’s aan te passen, ondervindt heel wat problemen! Als je aan een bestaand programma gaat sleutelen om het toegankelijk te maken, stort vaak het hele kaartenhuis van de programmering in elkaar. Als je ergens een haakje of ander tekentje vergeet, dan werkt het programma niet goed meer. En we hebben behoorlijk gesleuteld. Hoe maak je een programma geschikt voor blinde, slechtziende, motorisch beperkte en dyslectische leerlingen? Gelukkig zijn er de nodige overeenkomsten: al deze leerlingen hebben bijvoorbeeld wat aan (extra) spraakondersteuning. En al deze leerlingen hebben wat aan een consistente en heldere lay-out. Maar de een heeft plaatjes nodig, de ander juist niet. De een werkt het liefst met een geavanceerd schermuitleesprogramma (vergroting,

Daarom waren we heel blij met de Stichting Leermiddelen Ontwikkeling (SLO), die een methode heeft ontwikkeld voor zeer moeilijk lerende kinderen. Het materiaal bij de methode bestaat uit een map met allerlei soorten opdrachten, een map en cd met liedjes, enzovoort. Voor de kinderen van 4-8 jaar zit er ook een activiteiten cd-rom bij. Software In Zicht heeft deze cd-rom bekeken en een aantal tips gegeven hoe hij geschikter kon worden gemaakt voor slechtziende leerlingen. SLO heeft daar budget voor gevonden en de aanpassingen laten doorvoeren. Alle docenten in het onderwijs voor visueel gehandicapte leerlingen en de AOB’ers hebben kennis kunnen ne-

27

een programma kunt maken dat met alle screenreaders werkt. Het komt neer op het principe van een overhoor-programma: je hebt een vraag en je hebt een antwoord. Zo werkte het trouwens ook met Spelen met Woorden; nu begrijpen we pas echt goed waarom het daar wel lukte. Stel dat we zo’n programma mogen (laten) maken. En dat dat programma als een extra speciale editie gekozen kan worden in plaats van de gewone of de speciale editie. Je hebt dan helaas geen variatie in werkvormen, maar blinde en zeer slechtziende leerlingen hebben dan tenminste wel de mogelijkheid met dezelfde oefenstof te werken als iedereen. Het zou een mooi begin zijn. We zijn er nog niet; waarschijnlijk moet de inhoud van de programma’s (de manier waarop de opgaven, die de programma’s inlezen, zijn geschreven) enigszins worden aangepast. Maar als het allemaal lukt, zijn we een flinke stap verder. We kunnen nog kijken of en hoe we met geluid variatie in de programma’s kunnen aanbrengen. En misschien kunnen we ter afwisseling multiple choice variaties maken, want dat kan ook volledig toegankelijk worden gemaakt.

braille en/of spraak), de ander heeft dat niet. Onder de dyslectische leerlingen (en leerlingen in het autistisch spectrum) zitten veel kinderen die naast problemen met lezen, problemen hebben met het aanbrengen van structuur; ofwel: de een wil veel vrijheid en keuze, de ander kan daar niet mee overweg. We hebben dus een instellingenscherm toegevoegd aan het programma, waar de leerling (of de docent) speciale voorkeursinstellingen kan instellen qua kleur, lettergrootte, spraak en de manier waarop de leerling feedback krijgt; ofwel de manier waarop de leerling hoort en/of ziet of hij de opdracht goed heeft gemaakt. Daarnaast hebben we de schermen van de oefeningen ‘verbouwd’ zodat ze rustiger en duidelijker werden en flink grote letters kunnen bevatten. En overal is spraakondersteuning ingebouwd, wat overigens op zich een enorme klus bleek, omdat alles handmatig moet worden ingevoerd, gecontroleerd en zo nodig qua uitspraak moet worden aangepast. Het programma is inmiddels, ondanks dat het nog vele fouten bevatte, getest met blinde, slechtziende en dyslectische leerlingen. Daar kwam uit dat het programma inderdaad toegankelijk is, met één maar: het is niet gelukt om het programma voor schermuitleesprogramma’s geschikt te maken. We hadden de optie ‘alle spraak uit’ ingebouwd, opdat Supernova of JAWS het werk konden doen. Maar dat blijkt toch veel gecompliceerder voor programmeurs dan we hadden gedacht. Enerzijds een tegenvaller, anderzijds hebben we veel geleerd. Zeer slechtziende en blinde leerlingen kunnen wel met het programma werken; vijf van de zeven werkvormen zijn prima te doen met alleen de spraak in het programma. We zullen nog bekijken wat we met de andere twee programma’s kunnen doen. En daarnaast willen we het Ministerie van OC en W vragen of we de subsidie een beetje anders mogen besteden. Als we het oorspronkelijke plan volgen, staan aan het eind van de rit de blinde en zeer slechtziende leerlingen toch een beetje in de kou. En zoals we zeiden: we hebben veel geleerd; we weten nu hoe je

28

FOTO’S VAN DE SKIDAG

Cataract Elly en Rob de Haar Tel. 0316-26 57 70

CONTACTFAMILIES Friesland Greet Pels en Henk Schippers Tel. 0513-68 33 68 E-mail: [email protected]

Gera Klaasse Tel. 0172-49 32 51 E-mail: [email protected]

Noord-Holland en Flevoland Rein en Gerda Boef Tel. 0228-51 52 10

Coloboma Anne-Marie Verburg Tel. 0118-46 08 38 E-Mail: [email protected]

Zuid-Holland Gera Klaasse Tel. 0172-49 32 51 E-mail: [email protected]

Glaucoom Glaucoomvereniging Tel. 071-51 74 242

Utrecht en Overijssel Wil van den Dool Tel. 033-49 46 006 E-mail: [email protected]

Leber (amaurosis congenita) Anton Marsbergen Tel. 0299-77 06 98 Macula Degeneratie MD Vereniging Marijn Gelten Tel. 040-28 33 448 E-mail: [email protected]

Gelderland Elly en Rob de Haar Tel. 0316-26 57 70 Zeeland en Noord-Brabant Angelette van der Lip Tel. 0161-23 02 05 E-mail: [email protected]

Nystagmus Joke van der Weij Tel. 0184-66 24 47 E-mail: [email protected]

Noord-Brabant en Limburg Rob v.d. Wiel Tel. 076-52 16 661 E-mail: [email protected]

Margriet van Peursen Tel. 070-39 64 861 E-mail [email protected]

CONTACTADRESSEN PER OOGAFWIJKING

Retinitis Pigmentosa Patiëntenvereniging Retina Nederland Yvonne van der Wiel Tel. 076-52 16 661 E-mail: [email protected]

Achromatopsie Iris Stekelenburg-van Halem Tel. 0345-53 08 71 E-mail: [email protected] www.achromatopsie.nl

Rieger Astrid Vugts Tel. 033-49 43 395 E-mail: [email protected]

Albinisme Marcia van den Akker Tel. 020-62 53 569 E-mail: [email protected] www.nvbs-albinisme.nl

Uveitis Josefien de Vos Tel. 06 24 77 00 70 (alleen ma, wo vr 19-21 uur) E-mail: [email protected]

Aniridie Astrid Dooren Tel. 043-36 20 923 E-mail: [email protected]

Angelette van der Lip-Akkermans Tel. 0161-23 02 05 E-mail: [email protected]

31

BESTELLIJST FOVIG-informatiemateriaal 2004 AANTAL

NAAM

PRIJS

...

‘Als uw kind niet goed kan zien ...’

gratis

...

‘Kennismaken met... FOVIG

D 5,00

...

‘Tim, plotseling blind’ Dorine in ‘t Veld, bundel verhalen (ook leverbaar op cassette)

leden: 5 euro niet-leden: 10 euro (incl. verzendkosten)

...

‘Met Engelengeduld’ verhalen van ouders met een blind of slechtziend kind (ook leverbaar op cassette)

leden: 5 euro niet-leden: 10 euro (incl. verzendkosten)

...

Zwart op wit, 10 jaar FOVIG-columns door Iris Stekelenburg-van Halem (ook digitaal leverbaar)

leden: 5 euro niet-leden: 10 euro (incl. verzendkosten)

...

‘Ondersteunend netwerk: (on)misbaar?” Onderzoek bij personen met een visuele en verstandelijke beperking.

gratis

...

‘Anders gewoon, gewoon anders” De leefsituatie van visueel gehandicapten van 19 t/m 32 jaar onderzocht.

gratis (beperkt leverbaar)

Gegevens besteller: Naam:............................................................................................................... Adres:............................................................................................................... Postcode: ............................................Tel.nr: ................................................... Woonplaats: ........................................E-mail adres:..........................................

Bent u al lid van de FOVIG?

Ja / Nee

Zo nee, het lidmaatschap van de FOVIG kost D 17,- per jaar. U ontvangt hiervoor 4 x per jaar het FOVIG-Nieuws. Wilt u lid worden?

Ja / Nee

Dit formulier toezenden aan: FOVIG, postbus 480, 3500 AL Utrecht U kunt uw bestelling ook telefonisch of per e-mail doorgeven: Tel. 030 - 23 43 459 ; Fax 030 - 29 32 544 ; [email protected] Mocht u lid worden of een nieuw lid opgeven, dan ontvangt u een FOVIG-attentie!