Escuelas Oficiales de Idiomas CONSEJERÍA DE EDUCACIÓN
Comunidad de Madrid
NEERLANDÉS CERTIFICADO DE NIVEL AVANZADO JUNIO 2009
COMPRENSIÓN DE LECTURA
INSTRUCCIONES PARA LA REALIZACIÓN DE ESTA PARTE: DURACIÓN: 75 minutos •
Esta parte consta de tres tareas.
•
Lea las instrucciones al principio de cada tarea y realícela según se indica.
•
Atención: Comience la tercera tarea sólo cuando se lo diga el examinador.
•
Las respuestas escritas a lápiz o en rojo no se calificarán.
•
No escriba en los recuadros sombreados; son para la calificación de las tareas.
•
No está permitido el uso del diccionario.
•
ESCRIBA A CONTINUACIÓN LOS SIGUIENTES DATOS:
ES NA 09 F1 CL
NOMBRE: APELLIDOS: DNI: E.O.I.:
PUNTUACIÓN:
/ 25
TAAK EEN (8 x 1 punt = 8 punten) U leest onderstaande tekst. U leest daarna de stellingen en u geeft aan of deze WAAR of NIET WAAR zijn. U gebruikt hiervoor de witte vakjes op uw antwoordblad. Stelling 0 is een voorbeeld.
PUNTEN
Dit land dankt zo veel aan Calvijn Het Calvijnjaar is een kans om de grote denker Calvijn te eren. Calvijn zonder clichés heeft actuele betekenis, zelfs voor de kredietcrisis. ’Niet in wat het calvinisme uit het verleden overnam, maar in wat het nieuw schiep, moet de diepe grondtrek gezocht worden van zijn karakter”. Met deze woorden zette Abraham Kuyper zich in een van zijn zogeheten Stone-lezingen (1898) af tegen de in zijn ogen a-historische en clichématige beoordeling van Calvijn en het calvinisme. Anno 2009, het jaar waarin de vijfhonderdste geboortedag van Calvijn groots wordt herdacht, stemmen deze woorden nog steeds tot nadenken. ’Calvinistisch’, aldus Van Dale, dat is ’niet uitbundig, sober, rechtlijnig en dogmatisch’. Dat beeld is diep ingesleten in het collectieve bewustzijn. Een Nederlandse journalist noemde het eten van een dropje zelfs ooit ’calvinistisch snoepen’. Zijn redenering: „Een snoepje is zoet, een snoepje is zwierig en een snoepje is kleurig. Het echte dropje daarentegen is zout, ingetogen en zwart: het is een calvinistisch snoepje”. Het net begonnen Calvijnjaar biedt volop mogelijkheden om deze en andere hardnekkige stereotypen te doorbreken. Daar is ook reden voor, want Calvijns gedachtengoed blijft relevant en actueel. Dat geldt heel direct voor al die mensen die, zoals ik, in de gereformeerde traditie staan. Maar het geldt ook breder voor de samenleving als geheel. Een kernvraag daarbij is deze: hoe verhoudt het clichébeeld van Nederland als ’benepen’ calvinistisch land zich tot het reëlere beeld van Nederland als een open en pluriforme samenleving en een optelsom van ideeën en tradities? Een internationaal georiënteerd land dat al heel vroeg in de geschiedenis recht en vrijheid hoog in het vaandel had staan? „Ik wil burger zijn van de ganse wereld”, schreef Erasmus. Ook dat is ’typisch Nederlands’. Mijn stelling is dat het open en vrije karakter van de Nederlandse samenleving niet tegenstrijdig is aan het werk van Calvijn en het calvinisme, maar er eerder schatplichtig aan is. Het begin van de verklaring daarvoor ligt in de persoon van Calvijn zelf. Hij was theologisch en juridisch geschoold, thuis in de klassieke literatuur en kenner van de humanistische bronnenkritiek van zijn tijd. Die wetenschappelijke veelzijdigheid combineerde hij met een opvallend sterke internationale oriëntatie. Zo onderhield hij nauwe contacten met geestverwanten in Frankrijk, het Duitse Rijk, Polen, Engeland, Schotland en de Lage Landen, onder wie Marnix van Sint Aldegonde. Vanuit deze achtergrond ontwikkelde Calvijn zijn gedachtengoed in een bijbels gefundeerde theologie. Tegelijkertijd heeft het in zijn maatschappelijke consequenties grote betekenis gehad, vooral voor de ontwikkeling van de democratie en de moderne markteconomie. Een van de kernpunten in het denken van Calvijn is de ’eigen verantwoordelijkheid’, het uitgangspunt dat elk mens op aarde persoonlijk verantwoordelijk is ten opzichte van God voor
-2-
zijn eigen keuzes en gedrag. „Eenieder beproeve zichzelf”, zegt het klassieke avondmaalsformulier daarover. Daarmee stelde Calvijn de bestaande maatschappelijke orde principieel ter discussie, want de eigen verantwoordelijkheid van het individu was vijfhonderd jaar geleden niet vanzelfsprekend. Net zomin als het daaruit voortvloeiende recht van mensen om hun eigen kerkelijke ambtsdragers te kiezen en zich te verzetten tegen een onrechtvaardige overheid. Die nadruk op de eigen verantwoordelijkheid heeft door de eeuwen heen ook het onderzoekende en kritische karakter van het calvinisme bepaald. Verantwoordelijkheid vereist immers dat mensen zelf kritisch nadenken. Calvijn vroeg bijvoorbeeld van zijn volgelingen dat zij de Bijbel konden lezen en gaf zo een enorme stimulans aan de alfabetisering van de samenleving. Voor Calvijn was het oude niet per se beter dan het nieuwe. Integendeel. Elke nieuwe ontwikkeling vroeg in zijn ogen om een open afweging, rationeel en moreel. Is het dus toeval dat juist in landen met een calvinistische traditie als Nederland, de Verenigde Staten en Groot-Brittannië de democratie zo sterk is geworteld? Nee, want de basis voor een krachtige democratie ligt in verantwoordelijke, zelfstandige en geëmancipeerde burgers die maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen en willen dragen. Dat kernpunt in het denken van Calvijn is in Nederland door niemand sterker verwoord en in praktijk gebracht dan door Abraham Kuyper, de grote emancipator van de ’kleine luyden’. Het gedachtengoed van Calvijn houdt zelfs verband met de opkomst van de moderne markteconomie. De socioloog Max Weber legde dat verband al meer dan een eeuw geleden vast in zijn befaamde Weber-these, die stelt dat de protestantse ethiek het kapitalisme bevordert. Hard werken en sober leven was in het calvinisme een bijbelse opdracht die dagelijks in praktijk moest worden gebracht. Geformuleerd in 21ste-eeuwse termen leverde dat ’investeringskapitaal’ op voor een gezonde economie. Bekend is hoe Calvijn brak met het verbod op het vragen van rente op uitgeleend geld. Hij verzette zich fel tegen woekerpraktijken. Maar met geld verdienen en vooruitkomen in de wereld was in zijn rationele opvatting weinig mis, mits de winsten via herinvestering ook ten goede kwamen aan anderen en latere generaties. Geen excessieve zelfverrijking dus, maar ook geen onverantwoorde schuldopbouw. Het kortetermijnbelang van het individu is in de calvinistische traditie nu eenmaal ondergeschikt aan het langetermijnbelang van de samenleving. Van dit morele uitgangspunt is het maar een kleine stap naar de huidige financiële en economische crisis. In de kern is dat immers ook een morele crisis, die is veroorzaakt door hebzucht, gelddenken en egoïstisch handelen, gericht op de korte termijn, door mensen en financiële instellingen die in hun streven naar alsmaar méér onverantwoord grote risico’s namen. Als de kredietcrisis één ding duidelijk maakt, dan is dat de noodzaak om de morele ankerpunten in de economie te versterken. De lange termijn vraagt om een evenwichtiger financieel systeem zonder ’schuldbubble’ voor de volgende generatie. Het gedachtengoed van Calvijn kan daarbij, ook na vijfhonderd jaar, goede diensten bewijzen. Dit Calvijnjaar is een goede gelegenheid om de blik op het calvinisme te verruimen naar wat het – in de woorden van Abraham Kuyper– ’nieuw schiep’. Calvijn zonder clichés heeft, met alle historische nuances die mogelijk zijn, blijvende betekenis voor onze samenleving. © Trouw webeditie, 10.01.2009
-3-
Dit land dankt zo veel aan Calvijn
0
De theoloog en politicus Abraham Kuyper (1837-1920) was het oneens met de clichés die er over Calvijn en het Calvinisme bestonden (VOORBEELD).
1
De auteur twijfelt aan de juistheid van de definitie van het woord “calvinistisch” in de Van Dale.
2
Volgens de auteur is Nederland open en pluriform ondanks het calvinisme.
3
De invloed van Calvijn bleef beperkt tot het geloof.
4
De eigen verantwoordelijkheid was altijd al een onderdeel van elke godsdienst en samenleving.
5
6
7
8
Calvijn hield bij voorkeur vast aan het oude.
Volgens de auteur zijn de democratieën in calvinistische landen sterker dan in niet-calvinistische landen. Goed vijfhonderd jaar geleden betaalde men geen rente over geleend geld.
Volgens de auteur kunnen de ideeën van Calvijn gemakkelijk tot een kredietcrisis leiden.
TEKST
0
WAAR
x
1
2
3
4
NIET WAAR
-4-
5
6
7
8
TAAK TWEE (20 x 0,5 punten = 10 punten) U leest de tekst en u vervolledigt de tekst met steeds één geschikt woord per open plek uit de lijst hieronder. U gebruikt de witte vakjes van de volgende bladzijde om te antwoorden. Elk woord mag slechts EEN KEER gebruikt worden. Er staan 5 woorden te veel. (0) is een voorbeeld.
PUNTEN
Euro ingeburgerd in Nederland Dubbeltjes, kwartjes en guldens. Het lijkt lang geleden dat de Nederlander daar zijn boodschappen mee betaalde. Jonge kinderen beschouwen de gulden als geld van vroeger. Tien jaar geleden werd de euro ingevoerd in elf Europese landen, waaronder Nederland. Eerst in het betalingsverkeer, vier jaar later als munt. De euro moest zorgen voor prijsstabilisatie binnen de Europese Unie. Vanaf 2009 is de munt het betaalmiddel in zestien landen en _____[0]_____ Zweden en IJsland ook aan invoering. Toch menen critici dat het leven _____[9]_____ in Nederland - sinds de invoering van de munt - wel duurder op geworden is. Omrekenen _____[10]_____ na de invoering van de euro kon de Nederlander nog even wennen aan de nieuwe Europese munt. Op prijskaartjes _____[11]_____ het bedrag niet alleen in euro's, maar ook in guldens vermeld. Tegenwoordig staat de prijs van producten alleen nog in euro's aangegeven. _____[12]_____ zijn er nog steeds Nederlanders die prijzen omrekenen naar guldens, om te bepalen of ze niet te veel betalen. Zelfs kleine bedragen _____[13]_____ in guldens berekend, zo blijkt uit een rondgang op de markt. Bij de bakkerskraam prijst een marktkoopman zijn versgebakken oliebollen _____[14]_____: "Oliebollen nu in de aanbieding, tien voor vier euro vijftig", _____[15]_____ hij. Een klant koopt een zak, maar ze verzucht: "Een bloemkool was normaal een gulden en nu een euro. Dat is dus twee gulden twintig. Alles is veel duurder geworden. Vier euro vijftig voor een zak oliebollen, _____[16]_____ is bijna tien gulden, toch? Prijzen verhoogd Econoom Arjo Klamer was tien jaar geleden erg sceptisch _____[17]_____ de invoering van de euro. Hij zegt: "Als ik nu terugkijk denk ik dat het eigenlijk opmerkelijk goed is gegaan met de nieuwe munt." Wel vindt Klamer _____[18]_____ jammer dat Nederland in tegenstelling tot Frankrijk de prijzen niet in de oude nationale munteenheid _____[19]_____ blijven vermelden. De consument voelt zich nu snel opgelicht en dat is maar gedeeltelijk terecht _____[20]_____ Klamer. "Het is voor een deel een gevoelskwestie. Voor een haring (een gezouten vis) betaal je nu één euro vijftig in _____[21]_____ van één gulden vijftig, dat is dus een verdubbeling in prijs. Dat geldt ook voor broodjes. Die prijzen zijn omhoog gegaan, maar andere juist weer niet. Computers en auto's, _____[22]_____ is de aanpassing van prijzen keurig geweest. Het is dus een vertekend beeld, dat mensen denken dat het allemaal veel duurder is geworden", aldus de econoom.
-5-
Nederlander genept Een deel van de prijsverhoging in euro's is _____[23]_____ te schrijven aan de inflatie. Maar volgens André ten Dam van de stichting Wisselverlies is Nederland ook genept en is de gulden te goedkoop van de hand gedaan. Hij zegt: "In 1999 is er een onjuiste wisselkoers berekend _____[24]_____ Nederland overstapte van de gulden naar de euro. Uit onafhankelijk onderzoek van diverse banken is gebleken dat Nederland 13% procent te weinig terug heeft gekregen voor de nationale munt. De gevolgen merken we nog tot de dag van vandaag, Onze _____[25]_____ is aangetast." De stichting Wisselverlies blijft vechten voor herstel van de wisselkoers. Ten Dam wil zijn klacht neerleggen bij de Europese Unie en desnoods de Europese _____[26]_____ een uitspraak laten doen. Financiële crisis Toch heeft Nederland er volgens Ten Dam goed aan gedaan om de euro in te voeren: "Door de euro vormen wij een stabiel en krachtig monetair blok, dat _____[27]_____ nu is gebleken, een stootje kan hebben. Als je nu naar Engeland kijkt, dat tien jaar geleden niet heeft meegedaan met euro dan zie je dat de pond circa 30 % aan waarde heeft verloren ten opzichte van de euro. _____[28]_____ dat wij tien jaar geleden de euro niet hadden ingevoerd, dan had ons in Nederland wellicht een zelfde lot te wachten hebben gestaan." Toekomst euro Econoom Arjo Klamer is inmiddels gewend geraakt aan de euromunt, maar hij denkt niet dat de Europese munt een lang leven is beschoren. "Ik denk niet dat Nederland over honderd jaar nog de euro heeft. In de internationale politiek kunnen gekke krachten de kop opsteken. Bovendien wordt het managen van de munt moeilijker als het euro gebied te groot wordt en er meer landen op de euro overstappen", beweert Klamer. Hoe lang de euro blijft bestaan? Wie zal het weten? De jongste generatie kent alleen nog maar de europese munt. Op de markt vergezelt een negenjarig meisje haar moeder bij de nieuwjaarsinkopen. Ze heeft nog nooit in haar leven een kwartje of een dubbeltje gezien. Omrekenen doet ze dan ook niet. © Saskia van Reenen en Belinda van Steijn, Radio Nederland Wereldomroep, webeditie, 02-01-2009
-6-
Euro ingeburgerd in Nederland
0.
aan
er
plaats
volgens
als
heeft
rechter
werd
daarbij
het
roept
worden
dat
is
stel
wordt
denken
koopkracht
toch
zoals
die
met
toe
direct
over
toen
DENKEN
9.
19.
10.
20.
11.
21.
12.
22.
13.
23.
14.
24.
15.
25.
16.
26.
17.
27.
18.
28.
-7-
TAAK DRIE (7x 1punt = 7 punten) U leest de vragen en zoekt de antwoorden in de tekst. U hoeft de tekst niet in zijn geheel te lezen. Het gaat erom dat u de antwoorden op de vragen in de tekst vindt. Deze informatie mag u letterlijk overnemen in uw antwoord. U heeft voor het uitvoeren van deze taak 15 minuten. U mag pas met deze taak beginnen wanneer de examinator dit aangeeft. Vraag 0 is het voorbeeld.
PUNTEN
Let op: U begint pas met taak drie wanneer de examinator dit aangeeft.
-8-
REPORTAGE - Filmopnames Wit Licht in Uganda
Wanneer gaat de film Wit Licht in Nederland in première? VOORBEELD 0
Half december VOORBEELD
Wat voor soort mensen wonen er in Bayak? 29 ______________________________________________________________
Wat voor kinderen zitten er op Echo Bravo? Noem drie groepen. 30 _____________________________________________________________
Is de film een documentaire? 31 _____________________________________________________________
32
Wat voor mensen kijken ’s avonds laat in Nederland nog naar de publieke omroepzenders? _____________________________________________________________
Waar groeide Jean van der Velde op? 33 _____________________________________________________________
34
Wat is het doel van Wit Licht? _____________________________________________________________
35
Door wie wordt de film gesubsidieerd? _____________________________________________________________
-9-
REPORTAGE - Filmopnames Wit Licht in Uganda Vanaf half december draait Wit Licht in de Nederlandse bioscopen. De film is het acteerdebuut van zanger Marco Borsato. De zon brandt en Marco Borsato zit al naast de chauffeur de megalens van zijn camera uit te proberen. Het is maart 2008 in het noorden van Uganda. De bus met acteurs rijdt op rood zand over land dat het toneel was van moord. Een drama zoals zich dat afspeelde hier en elders in Afrika waar kinderen zijn gedwongen een kalasjnikov te bedienen, wordt straks door deze buspassagiers naar grote bioscoopzalen in Europa gebracht. Vandaag blijven de cameramannen thuis. Gefilmd wordt er pas over een paar dagen. Eerst gaan Borsato, Reuten, regisseur Jean van de Velde en de rest van de cast op weg naar Bayak, een kamp met 14.000 vluchtelingen. Ze ontmoeten er mensen die, net als de personages in Wit Licht, leefden in de nabijheid van rebellen; ouders van wie de kinderen werden ontvoerd, kinderen wier ouders zijn gedood en minderjarigen die moesten moorden. Eigen sleutel In Bayak stappen Borsato en Reuten een schoolklas binnen. Echo Bravo is geen gewone school. Het is een door de Nederlandse hulporganisatie War Child betaalde school voor kinderen die door de oorlog niet naar school zijn gegaan. Ze waren ontvoerd of hebben na de dood van hun ouders voor broers en zussen gezorgd. Op Echo Bravo halen ze hun achterstand in. Ook meiden die na hun ontvoering met een kind uit de bush zijn teruggekeerd, kunnen hier naar school. Voor de kleintjes is opvang geregeld. De Nederlandse acteurs gaan zitten tussen de kinderen. Ze bespreken de tekeningen die ze maakten van wat belangrijk voor ze is. Een huis: daar ben je veilig voor slangen. Een boek: het meisje is gelukkig dat ze weer naar school gaat. Een moeder: die had haar altijd beschermd. Het is geen toeval dat de bus van Wit Licht bij een project van War Child gaat kijken. Het verhaal van de film is weliswaar verzonnen, de realiteit die ze verbeeldt is die van kinderen waar War Child mee werkt. Sterker, de film is ontsproten aan de geest van de man die al elf jaar het boegbeeld is van de hulporganisatie. Alhoewel, alleen maar een boegbeeld is Marco Borsato niet meer. Daarvoor is hij te intensief bij War Child betrokken. Op het kantoor in de Amsterdamse Pijp gaat hij met zijn eigen sleutel naar binnen. Hij denkt mee over marketing en voorlichting. Kindsoldaten In de elf jaar dat Borsato aan War Child verbonden is, bezocht hij tientallen vluchtelingenkampen. De verhalen van door oorlog getraumatiseerde kinderen kent hij van nabij. In de jeep terug naar Gulu vertelt Borsato dat hij bij dit bezoek zocht naar een nieuwe manier om kindsoldaten onder de aandacht te brengen.In zijn begintijd deed hij dat vooral op tv. Tien jaar geleden hoefden ze alleen maar Marco in te zetten om zendtijd te krijgen.Borsato figureerde dan in documentaires die met hem meegingen naar oorlogsgebied en hij trad op in praatprogramma's. Maar dat is vooral na 11 september 2001 veranderd. Het Westen is meer naar zichzelf gaan kijken.Goede documentaires worden volgens Borsato nooit prime time uitgezonden maar alleen op de publieke zenders en na elven. "Dan kijken Volkskrant en NRC-lezers en die hoeven voor dit soort onderwerpen niet meer te worden gewonnen, die zijn al geïnteresseerd. " Hoofdrol Toen het verhaal van de kindsoldaten alleen nog de late avond haalde, begonnen War Child en Borsato zes jaar geleden de Friends for Warchild-concerten in Ahoy. Tussen de optredens door ziet het publiek korte filmpjes over kinderen in oorlogsgebieden. Borsato wijst op het professionele fototoestel in zijn schoot. "Dan laat ik foto's zien die ik zelf heb gemaakt." Maar Borsato wil meer dan alleen muziekliefhebbers bereiken. Hoe? Terwijl Borsato met die vraag
-10-
rondliep, hoorde hij dat Jean van de Velde een film over Afrika wilde maken. De regisseur van onder meer Allstars en De Kleine Blonde Dood groeide zelf op in Bukavu, het nu door rebellengeweld geteisterd Oost-Congo. Het zette Borsato op het spoor van Wit Licht, want: "Een spannende film houdt een groot publiek twee uur vast." Zijn doel: een burgeroorlog waarin kinderen partij zijn, voorstelbaar maken. "We praten altijd in algemene termen over dit soort conflicten. Maar wanneer een Nederlands gezin betrokken raakt, komt het dichtbij." Samen met War Child bedacht Borsato een verhaal. De ingrediënten: een Afrikaanse burgeroorlog, een gewelddadig rebellenleger met kindsoldaten, een ontvoerd kind en een betrokken Nederlander met een groot persoonlijk verdriet. Uiteindelijk schreef Jean van de Velde het filmscript. Het moest meer Hollywood worden dan een filmhuisfilm. Borsato zelf speelt de hoofdrol. Spannend drama Het resultaat was een film die alleen kon doen wat hij moest doen. “Om zo veel mogelijk mensen de bioscoop in te krijgen, willen we de associatie met goede doelen vermijden. De film is gemaakt als spannend drama voor een groot publiek. Wanneer dat betekent dat we onze rol als War Child moeten uitvlakken, het zij zo." Nu had de uiteindelijke productie van de film ook helemaal niks meer met War Child te maken. Zodra het verhaal er lag, gingVan de Velde met de producer aan de slag om financiering te vinden. Wit Licht kreeg een grote subsidie van filmproductiebedrijf Telescope, waarna investeerders aanhaakten. Dat geëngageerde films over Afrika inderdaad miljoenen kijkers kunnen trekken, is afgelopen jaren bewezen door Blood Diamond, Hotel Rwanda en The Constant Gardener. Wit Licht voegt zich in een trend: de zeggingskracht van een film in Hollywoodstijl gebruiken voor een politieke of maatschappelijke boodschap. Een anders ondenkbaar massapubliek komt ermee onder handbereik. De bioscoopganger die 110 minuten lang Eduard Zuiderwijk volgt als die probeert een Afrikaanse rebellenleider te slim af te zijn, kan na de aftiteling zijn afschuw en verontwaardiging omzetten in daden. In beeld komen dan het logo en gironummer van War Child. ©Marcia Luyten, IS, Internationale Samenwerking, november 2008
-11-
