nederlandse vereniging voor het onderwijs in de natuurwetenschappen

nederlandse vereniging voor het onderwijs in de natuurwetenschappen

N A S C H O L I N G s b i j lag e 2011 - 2012 Diverse nascholingsinstellingen en universiteiten zorgen voor congressen en conferenties die onder nascholing vallen en waarvoor certificaten te behalen zijn. Bovendien zijn ze zeer betaalbaar voor scholen. Deze nascholing wordt vaak in samenwerking met de NVON georganiseerd en is goed afgestemd op de vraag van NVON-leden. In ieder geval zijn voor het volgende jaar de volgende conferenties gepland:

GEZOND ETEN, GEWOON DOEN (organisator NVON-sectie biologie en WUR) Datum: 6 oktober 2011 Plaats: Wageningen Universiteit Kosten: NVON leden € 60,00 niet-NVON-leden € 100,inclusief boek. Inlichtingen: Petra Naber, 0317-485075 Aanmelding: via de website van NVON, of het inschrijf­formulier (wordt u toegezonden in september 2011) e-mail: [email protected] NVON TOA-CONGRES (organisator NVON-sectie toa) Datum: 17 november 2011 Plaats: Hogeschool Leiden Info: [email protected]. WOUDSCHOTEN CHEMIE 2011 (organisator: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht, Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht.) Datum en tijd: Voorconferentie (dio’s): vrijdag 4 november 10.00 – 12.00 uur. Hoofdconferentie: vrijdag 4 november 13.00 uur tot zaterdag 5 november 13.00 uur. Plaats: Conferentieoord Woudschoten, Zeist Inlichtingen: secretariaat Chemiedidactiek, tel. 030-2538227 b.g.g. 030-2531179 www.cdbeta.uu.nl/vo/woudschotenchemie/ e-mail: [email protected]. WOUDSCHOTEN NATUURKUNDEDIDACTIEK – WND CONFERENTIE 2011 (Organisator: Werkgroep Natuurkunde-Didactiek (WND), Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht) Thema: ‘BijNa’ – Bij(scholing) Na(tuurkunde) Datum en tijd: Vrijdag 16 december 14.00 uur tot zaterdag 17 december 15.45 uur.

Plaats: Conferentiecentrum NH Leeuwenhorst, Noordwijkerhout. Inlichtingen: Vanaf augustus 2011 beschikbaar op http://www.cdbeta.uu.nl/vo/woudschotennatuurkunde/default. php ONDERWIJSCONFERENTIE BIOLOGIE (organisator NVON - NIBI) Datum: 13 en 14 januari 2012 Thema: Bescherm jezelf! Locatie: de Werelt, Lunteren Contactpersoon: secretariaat NIBI: (030) 23 69 244 REEHORSTCONFERENTIE BINASK ONDERBOUW EN VMBO (organisator APS) Datum: 12 maart 2012 Plaats: Ede Contactpersoon: APS Academie (030 – 28 56 800, e-mail: [email protected]) NVON MINI CONGRES EN ALV Datum: 18 april 2012 Plaats: ROC Midden Nederland, Utrecht. Inlichtingen: [email protected] NASCHOLING BINNEN DE KRINGEN Nascholing binnen kringverband is ook mogelijk. Regel­matig vindt op verzoek van leden van een kring nascholing plaats. Het voordeel daarvan is dat de nascholing afgestemd is op de NVON-leden en dat men niet ver hoeft te reizen. Let op de aankondigingen in NVOX en op de site: www.nvon.nl. Marianne Offereins, secretaris

Nascholing 2011-2012 - 1

Uitvoerend instituut: TU/e faculteit Technische Natuurkunde, Postbus 513 5600 MB Eindhoven

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN • DOCENTENDAG SCHEIKUNDE 2012

Plaats: TU/e, Eindhoven Doelgroep: docenten, toa’s en dio’s/lio’s scheikunde havo/vwo Cursusomschrijving: U maakt tijdens deze dag kennis met nieuwe ontwikkelingen binnen de TU/e met betrekking tot een bepaald thema en wat deze ontwikkelingen voor de maatschappij kunnen betekenen. De kennismaking vindt plaats via twee lezingen en een aantal werkgroepen. De le­zingen en werkgroepen worden beschreven op de website. Uitvoerend instituut: Faculteit Scheikundige Technologie, Technische Universiteit Eindhoven Plaats: Faculteit Scheikundige Technologie, Technische Universiteit Eindhoven

Datum en tijd: zes bijeenkomsten in de periode november 2011 tot en met maart 2012, steeds van 13.00-19.00 uur Kosten: zie website Inlichtingen: Stefan van Delft, projectleider ([email protected], 040 247 5554) Aanmelding: Meer informatie over het traject, aanmeldmogelijkheid en deelnamekosten vindt u op www.betablackbelt.nl. Er is slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Aanmelden is mogelijk tot 1 oktober, tenzij het maximum aantal deelnemers eerder bereikt is.

Datum en tijd: woensdag 1 februari 2012 9.30 – 16.30 uur. BÈTABREDE REGIONALE VAKSTEUNPUNTEN Kosten: geen • GETTING PRACTICAL Inlichtingen: Nina van Moll, Studievoorlichter Faculteit Scheikundige Technologie, tel. 040-2475849 Aanmelding: via de website www.scheikunde.nl/docentendag, e-mail: [email protected] • DOCNT-DAG 2012 Doelgroep: docenten, toa’s en dio’s/lio’s Natuurkunde (NLT, O&O) havo/vwo, ook andere vakdocenten zijn welkom. Cursusomschrijving: U maakt tijdens deze dag kennis met nieuwe ontwikkelingen binnen de TU/e en het bedrijfsleven met betrekking tot een bepaald thema en wat deze ontwikkelingen voor de maatschappij kunnen betekenen. De kennismaking vindt plaats via lezingen en een bedrijfsbezoek. De lezingen en bedrijfsbezoek worden t.z.t. beschreven op de website www.tue.nl/docnt. Uitvoerend instituut: Technische Universiteit Eindhoven in samenwerking met de zuidelijke Jet-Net bedrijven Plaats: Technische Universiteit Eindhoven

Doelgroep: docenten en toa’s natuurkunde, scheikunde en biologie Cursusomschrijving: Praktisch werk is een essentieel onderdeel van de natuurwetenschappen. Nadenken over het leereffect van practicum in het onderwijs is van belang voor een effectieve inzet van tijd en middelen. Bij Getting Practical gaan deelnemers de discussie aan over doel, opzet en effect van praktisch werk. Tijdens de cursus verbeteren de deelnemers het praktisch werk uit hun eigen lessen of richten het opnieuw in met helder geformuleerde doelstellingen. Plaats: RU Nijmegen, Universiteit Twente, TU Delft, TU Eindhoven Datum: 3-4 bijeenkomsten of ingebed in andere cursus, voor een overzicht zie www.gettingpractical.nl en de sites van de bètabrede regionale vaksteunpunten. Studielast: ongeveer 50 uur Inlichtingen, kosten en aanmelding: bij de bètabrede regionale vaksteunpunten.

Datum en tijd: donderdag 16 februari 2012 9.30 – 19.00 uur (onder voorbehoud) TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Vaksteunpunten natuurkunde en scheikunde Den Dolech 2, Eindhoven

Kosten: geen Inlichtingen: Stefan van Delft en Annemieke Vennix, Faculteit Technische Natuurkunde, tel. 040-2475554 Aanmelding: via e-mail [email protected] en t.z.t. via www.tue.nl/docnt

• WAAIER VAN WERKVORMEN Doelgroep: docenten natuurkunde en scheikunde

• NASCHOLINGSTRAJECT BÈTA BLACK BELT 2011-2012 Thema: Tools for thinking - dynamisch modelleren in de bètavakken Doelgroep: docenten natuurkunde, scheikunde, wiskunde en biologie bovenbouw Cursusomschrijving: Gedurende zes bijeenkomsten (totale omvang 40 uren) maken TU/e-wetenschappers u vertrouwd met modelleren als tool voor wetenschappelijk onderzoek. Dat modelleren een onmisbaar gereedschap is, blijkt uit de diversiteit van de onderwerpen: van het modelleren van biomedische processen tot atmosferisch transport en van procestechnologie tot plasma modelling.

Cursusomschrijving: Leerlingen actief met leerstof aan de gang: het ideaal van elke docent. Tijdens de bijeenkomsten Waaier van Werkvormen maakt u kennis met werkvormen: denken-delenuitwisselen opdrachten, ranking tasks, conceptcartoons en het gebruik van applets. U werkt aan de invulling van de werkvormen voor uw eigen les­situatie en deelt dit met uw collega’s. Plaats: Technische Universiteit Eindhoven/ESoE Datum: 3 bijeenkomsten van 3 uur (14.00-17.00 uur): dinsdag 10 oktober 2011, maandag 21 november 2011, donderdag 8 december 2011 Studielast: ongeveer 25 uur Kosten: € 200,- per deelnemer

Nascholing 2011-2012 - 2

Inlichtingen: Annemieke Vennix, Miek Scheffers

een speciale voorconferentie voor docenten in opleiding, kunt u inspiratie opdoen om uw onderwijs nòg uitdagender te maken voor uw leerlingen. Zoals gebruikelijk kent de conferentie actieve en ontspannende onderdelen.

Aanmelding: via de website september 2011, www.tue.nl/puc. E-mail: [email protected]

Uitvoerend instituut: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht, Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht.

• OP WEG NAAR NIEUWE SCHEIKUNDE Doelgroep: docenten scheikunde

Plaats: Conferentieoord Woudschoten, Zeist Cursusomschrijving: De deelnemers hebben aan het einde van de cursus: - Een bestaande module voor Nieuwe Scheikunde gezamenlijk besproken, herontworpen (inclusief toets) voor de eigen schoolsituatie, in de klas gebruikt, de uitkomsten van dit gebruik uitgewisseld en de module indien nodig aangepast voor gebruik in volgende jaren. - Een beter inzicht in context-concept chemie en wat dit voor het eigen onderwijs betekent. Plaats: Technische Universiteit Eindhoven en/of Fontys Hogeschool Tilburg

Datum en tijd: Voorconferentie (dio’s): vrijdag 4 november 10.00 – 12.00 uur. Hoofdconferentie: vrijdag 4 november 13.00 uur tot zaterdag 5 november 13.00 uur. Kosten: € 350,- incl. lunch op vrijdag Inlichtingen: secretariaat Chemiedidactiek, tel. 030-2538227 b.g.g. 030-2531179 Aanmelding: via de website vanaf 1 september 2011 www.cdbeta.uu.nl/vo/woudschotenchemie/ e-mail: [email protected]

Datum: september 2011 t/m april 2012, 6 bijeenkomsten van 3 uur (maandagmiddag 14.00-17.00 uur) UNIVERSITEIT UTRECHT Werkgroep Natuurkunde-Didactiek (WND), Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht

Studielast: ongeveer 50 uur Kosten: € 350,- per deelnemer. Bij deelname door meerdere docenten van één school/locatie € 300,- per deelnemer.

• WOUDSCHOTEN NATUURKUNDEDIDACTIEK – WND CONFERENTIE 2011

Inlichtingen: Guido Mollen, Miek Scheffers Doelgroep: Docenten natuurkunde in het voortgezet onderwijs, toa’s, dio’s en lerarenopleiders.

Aanmelding: via de website augustus 2011, www.tue.nl/puc, e-mail: [email protected] • GETTING PRACTICAL Doelgroep: docenten natuurkunde en scheikunde Cursusomschrijving: Praktisch werk is een essentieel onderdeel van de natuurwetenschappen. Nadenken over het leereffect van practicum in het onderwijs is van belang voor een effectieve inzet van tijd en middelen. Bij Getting Practical gaan deelnemers de discussie aan over doel, opzet en effect van praktisch werk. Tijdens de cursus verbeteren zij het praktisch werk uit hun eigen lessen of richten het opnieuw in met helder geformuleerde doelstellingen. Plaats: TU Eindhoven, Faculteit Scheikundige Technologie Datum: 3 bijeenkomsten op dinsdag 14 februari 2012, maandag 19 maart 2012, donderdag 26 april 2012 (14.00 u- 17.00 u)

Omschrijving: Jaarlijkse tweedaagse conferentie, dit jaar met als thema ‘BijNa’ – Bij(scholing) Na(tuurkunde) over onderwerpen in het aan de minister aangeboden voorstel voor de nieuwe examenprogramma’s havo en vwo die wat afwijken van de traditie, zoals relativiteitstheorie, deeltjesfysica, nieuwe materialen, geofysica, biofysica, zonnestelsel en heelal. Plaats: Conferentiecentrum NH Leeuwenhorst, Noord­wijkerhout. Datum en tijd: Vrijdag 16 december 14.00 uur tot zaterdag 17 december 15.45 uur. Informatie: Informatie over kosten (niet gestegen ten opzichte van de WND Conferentie 2010), programma en aanmelding komt vanaf augustus 2011 beschikbaar op de website van de WND: http://www.cdbeta.uu.nl/vo/woudschotennatuurkunde/default. php

Studielast: ongeveer 50 uur

Inlichtingen: Annemieke Vennix, Miek Scheffers

UNIVERSITEIT UTRECHT Freudenthal Instituut voor Didactiek van Wiskunde en Natuurwetenschappen Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht www.fisme.uu.nl/professionalisering

Aanmelding: via de website, www.tue.nl/puc, e-mail: [email protected]

• SaLVO

Kosten: € 200,- per deelnemer. Bij deelname door meerdere docenten van één school/locatie € 175,- per deelnemer

Doelgroep: docenten wiskunde en natuurwetenschappen vo UNIVERSITEIT UTRECHT Freudenthal Instituut/ Sectie Chemiedidactiek, Princetonplein 5, 3584 CC Utrecht • WOUDSCHOTEN CHEMIE 2011 Thema: Chemie in haar element Doelgroep: docenten, toa’s en dio’s scheikunde havo/vwo

Cursusomschrijving: Leerlingen in klas 2, 3 en 4 van het havo/ vwo vinden het werken met formules, vergelijkingen, tabellen en procenten lastig. Zij krijgen de berekening meestal wel op papier maar kunnen het geleerde in andere situaties, bij andere vakken, niet toepassen. Daarbij hebben ze zelf het gevoel niet goed te snappen wat er aan de hand is. Een formule is voor hen net een toverstokje. In het project SaLVO oftewel Samenhangend Leren Voortgezet Onderwijs bouwen wiskunde, natuurkunde, scheikunde, economie (en deels ook biologie) vanaf klas 2 havo/

Cursusomschrijving: Tijdens deze tweedaagse conferentie, mèt Nascholing 2011-2012 - 3

vwo samen aan een beter begrip rond formules, verhoudingen en verbanden.

STICHTING THEORIE UIT EXPERIMENTEN Dieze 29, 5751 XE Deurne

Plaats: Heeft u interesse om met het SaLVO-materiaal aan de slag te gaan, dan bieden wij u een informatiebijeenkomst op school aan of ondersteuning bij de invoering.

• NASCHOLINGSCURSUS CONTEXT-CONCEPT-TOETSING

Datum: in overleg Kosten: in overleg

Doelgroep: Docenten die in de onderbouw de natuur- en scheikundemethode Theorie uit Experimenten en/of in de bovenbouw de blauwe leerlijn van de Nieuwe Scheikunde volgen en natuurkunde-, biologie- en wiskundecollega’s van genoemde doelgroepdocenten. Cursusomschrijving: In de cursus maken en bespreken we, zo mogelijk vakoverstijgende, opgaven die passen bij de contextconceptbenadering van de nieuwe examenprogramma’s van scheikunde, natuurkunde en biologie.

Inlichtingen: Kitty Zoontjes, tel. 030-2538519 bgg. 030-2531179 Aanmelding: www.fisme.uu.nl/professionalisering e-mail: [email protected] of [email protected] • WETENSCHAP EN TECHNIEK ACADEMIE Doelgroep: leerkrachten basisonderwijs Cursusomschrijving: Onderzoek doen in het onderwijs begint met nieuwsgierigheid en verwondering, maar dat is niet voldoende: de verwondering moet leiden tot het zoeken naar antwoorden. Als dat gebeurt kan een krachtige en motiverende leeromgeving ontstaan waarin leerlingen onderzoekers worden. Op deze studiedag reiken we concrete handvatten aan om de onderzoekende houding van de leerling in uw natuur- en techniekonderwijs te bevorderen.

Plaats, datum en tijd: Vier bijeenkomsten: (voorlopige planning:) maandag 19 september 2011, dinsdag 13 december 2011, woensdag 8 februari 2012 en donderdag 21 juni 2012 Telkens van: 15.00 – 20.00 u op een van de scholen van de deelnemers. Definitieve plaatsen en data worden in overleg met de deelnemers vastgesteld. Kosten inclusief maaltijd: € 275,Inlichtingen en aanmelding: Stichting Theorie uit Experimenten Dieze 29 5751 XE Deurne e-mail: [email protected] of via de website: www.theorieuitexperimenten.nl

Plaats: Freudenthal Instituut, Utrecht Datum: woensdag 14 maart 2012

UNIVERSITEIT TWENTE ELAN, Instituut voor Lerarenopleiding, Wetenschaps- en techniekcommunicatie & Onderwijspraktijk Drienerlolaan 5, 7522 NB Enschede

Kosten: € 75,Inlichtingen: Kitty Zoontjes, tel. 030-2538519 bgg. 030-2531179

• DOCENTONTWIKKELTEAMS (DOTS) Doelgroep: VO-docenten

Aanmelding: www.fisme.uu.nl/professionalisering e-mail: [email protected] of [email protected] • BASISCURSUS WERKEN MET COACH6 Doelgroep: docenten en toa’s voortgezet onderwijs Cursusomschrijving: Deze cursus heeft als doel om binnen Coach op school zelf eenvoudige experimenten op te kunnen zetten. Aan de hand van een introductie en voorbeeldexperimenten leert u werken en meten met Coach. Daarna wordt ingegaan op de auteursomgeving van Coach en maken de docenten een eigen vulling voor een experiment. Aan het einde van de cursus heeft de deelnemer: • van een aantal eenvoudige experimenten een vulling voor coach; • is in staat overzicht over de mogelijkheden van coach; • om vullingen aan te passen en zelf te maken binnen de auteursomgeving.

1. Scheikunde Sommige scholen doen al ervaring op met Nieuwe Scheikunde aan de hand van een experimenteel examen­programma. Voor scheikundedocenten op scholen die nog niet zijn begonnen is het de vraag wat deze vernieuwing precies inhoudt. Om daar achter te komen is door ELAN afgelopen jaar ervaring opgedaan met docentontwikkelteams scheikunde. Uitgangspunt is dat docenten op eigen wijze met de vernieuwing kennis kunnen maken en er ervaring mee kunnen op doen. Inlichtingen: Dr. Fer Coenders, [email protected] 2. Natuurkunde : vakvernieuwing in de praktijk Nieuwe Natuurkunde zorgt voor een meer op context gerichte benadering enbiedt tegelijk vensters op enkele nieuwe meer recente vakinhouden. Dit vraagt van docenten grip op de concept-contextbenadering en hier en daar verdieping in nieuwe vakinhouden. Inlichtingen: Dr. Ir. Henk Pol, [email protected]

Plaats: Freudenthal Instituut, Utrecht Datum: 1 bijeenkomst van 13.30 tot 20.30 uur, nog nader te bepalen Kosten: € 300,- incl. lesmateriaal en eenvoudige maaltijd Inlichtingen: Ad Mooldijk, tel. 030-2531181 bgg. 030-2531179 Aanmelding: www.fisme.uu.nl/professionalisering e-mail: [email protected]

3. Science apart together : bètavakken in samenhang In het schooljaar 2013-2014 wordt waarschijnlijk voor de vakken biologie, scheikunde en natuurkunde een nieuw examenprogramma ingevoerd. Ook Technasium en nlt richten zich op bèta en techniek vanuit een context. Omdat de verschillende vernieuwingen tamelijk onafhankelijk van elkaar opereren komt er per vak een mooi programma, echter met weinig onderlinge samenhang. Dit DOT gaat daar samen wat aan doen. Inlichtingen: Ir. Frans Carelsen, [email protected] 4. Toa-ontwikkelteam Zeer waarschijnlijk worden in het schooljaar 2013-14 voor alle bètavakken nieuwe examenprogramma’s ingevoerd, gebaseerd op de zogeheten context-conceptbenadering. Gevolgen en kansen

Nascholing 2011-2012 - 4

voor toa’s komen aan de orde. Het Leerlingenlab wordt als locatie gebruikt om ook nieuwe experimenteermogelijkheden zelf ter hand te nemen.

Meer informatie kunt u vinden op de website van DvD (tip: Google op Delft voor Docenten). Plaats: Technische Universiteit Delft

Inlichtingen: Ir. Frans Carelsen, f.j.carelsen @utwente.nl en Drs. Rianne Wanders, [email protected] 5. Lab on a chip / nanotechnologie voor nlt, natuurkunde, scheikunde, biologie en anw In het seizoen 2010-2011 is een docentontwikkelteam gestart met het maken van een nlt-module Lab on a Chip, met bijbehorend practicummateriaal. Het ontwikkelteam zal in het nieuwe seizoen de testversie verder afwerken tot een certificeerbare versie. Dit zal in samenspraak met testscholen gebeuren. Ondertussen is er over Lab on a Chip, nanotechnologie en de toepassingen hiervan nog veel te leren. Het DOT Lab on a Chip / nanotechnologie biedt contact tussen de ontwikkelaars, experts en docenten die de module of onderdelen daarvan willen aanbieden in hun lessen. Voor nieuwe deelnemers zal veel te leren zijn van experts én de collega’s die al een jaar met de ontwikkeling bezig zijn. Inlichtingen: Dr. Jan Jaap Wietsma, [email protected]

Datum: 9 bijeenkomsten van 16.00 – 20.00 uur 15-09-2011 Nlt-module drinkwater: Lekker belangrijk! 13-10-2011 Vakvernieuwing: Quantum (na) & Groene chemie (sk) 10-11-2011 Getting Practical: deel 2 08-12-2011 Technisch ontwerpen in de biomedische technologie 12-01-2012 TU Delft Toppers: o.a. Nuna & waterstofauto 09-02-2012 Werkvormen / Onderwijsvernieuwingen 08-03-2012 Innovatieve materialen (10.00 – 18.00 uur) 05-04-2012 Wedstrijd Beste Technisch Ontwerp 2012 12-04-2012 Praktijkervaringen van docenten 12-06-2012 Technisch ontwerpen Studielast: 3 uur per sessie Kosten: € 600,- incl. maaltijd per school per jaar (min. 2 docenten, max. 5 docenten) of € 150,- per docent per bijeenkomst.

6. Biologie : werken aan context-conceptonderwijs Kenmerk van het nieuwe biologieprogramma is het gebruik van concept-contextdidactiek. Voor veel docenten is deze werkwijze nieuw. Het voorbeeldmateriaal van de Nieuwe Biologie biedt voor een aantal onderwerpen lessenseries, bijvoorbeeld ecologie en evolutie. Van een aantal thema’s is helemaal nog geen materiaal ontwikkeld, zoals de menskunde en fysiologie. In het DOT overbruggen we die leemte en vullen deze samen met lesontwerpen en prctica. Doelstelling is de lessen te verbinden met expertise uit bedrijven en onderzoeksinstellingen zodat ook recente ontwikkelingen voor de eigen lessen in beeld komen. Inlichtingen: Dr. Jan Jaap Wietsma, [email protected]

Inlichtingen: [email protected]

Plaats: Universiteit Twente

Cursusomschrijving: Deze cursus is een basiscursus, ontwikkeld in samenwerking tussen APS en ROC Midden Nederland. Tijdens deze cursus leert u de basisvaardigheden die nodig zijn om veilig als startend toa te functioneren. In de cursus worden drie vakrichtingen aangeboden, die deels geïntegreerd zijn: biologie, natuurkunde en scheikunde. Pedagogische en didactische aspecten in het werk van de toa komen in alle richtingen uitgebreid aan bod.

Datum: Elke maand, één maandagmiddag vanaf 14:45 uur Studielast: 60 uur op jaarbasis Kosten: Deelname schooljaar 2011-2012 bedraagt € 750,Aanmelden: voor 7 juli 2011; zie uitgebreide beschrijvingen en inschrijfformulier op http://www.utwente.nl/elan/professionalisering/dots

Aanmeldingen: via de website medio augustus 2011 http://www.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=49c7c189-8d01-4879bfd2-188e85283c4f&lang=nl

APS en ROC Midden Nederland Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht • BASISCURSUS VOOR DE TOA Doelgroep: toa’s natuurkunde/scheikunde/biologie/nlt

Plaats: ROC Midden Nederland: Locatie Vondellaan Utrecht Datum: 10 dagen van november 2009 t/m april 2010

TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT SEC/TULO Lorentzweg 1, 2628 CJ Delft

Studielast: ongeveer 150 u

• DELFT VOOR DOCENTEN (DvD)

Inlichtingen: mevr Y. Velo, 030-2856722 www.aps.nl/exact>activiteitenagenda e-mail: [email protected]

Kosten: € 3050,- incl. lunch en materiaal

Doelgroep: docenten & toa’s na/ sk/ nlt/ bi Cursusomschrijving: Het regionale steunpunt van de TU Delft biedt onder de noemer DvD voor het nieuwe schooljaar aantrekkelijke en gevarieerde professionaliserings­activiteiten aan voor de bètadocent. De DvD-bijeenkomsten kenmerken zich door de unieke combinatie van wetenschappelijke achtergronden en de praktijk van het schoolvak. Met gastcolleges of lezingen brengen wij u op de hoogte van de actualiteit van wetenschappelijk onderzoek aan de TU Delft. Vaak gecombineerd met een bezoek aan vak­groepen of een excursie. Na een goede maaltijd vervolgen we de bijeenkomst met vakinhoudelijke nascholing met het oog op de invoering van de nieuwe examenprogramma’s. Ook didactische scholing komt aan de orde, bijvoorbeeld het in de praktijk brengen van activerende didactiek, vernieuwing van practica (‘getting practical’), samenhang tussen de vakken en gebruik van moderne leermiddelen.

APS Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht • PEDAGOGIEK EN DIDACTIEK VOOR DE GEVORDERDE TOA Doelgroep: toa’s die al enkele jaren werkzaam zijn. Cursusomschrijving: In deze cursus krijgt het pedagogisch en didactisch handelen van de toa extra aandacht. Ervaringen van de cursus vormen de leidraad voor de inhoud van de cursus. Onderwerpen die aan de orde kunnen komen: leerstijlen; omgaan met lastige situaties; motivatie en betrokkenheid verhogen; achtergronden van leren.

Nascholing 2011-2012 - 5

Plaats: APS, Zwarte Woud, Utrecht Datum: donderdag 24 november 2011 en dinsdag 10 januari 2012 Studielast: 16 u Kosten: € 620,- incl. materiaal en catering. Tweede deelnemer van dezelfde school € 600,-

Cursusomschrijving: Populaties: wisselende evenwichten, bifurcatie en tipping points door Lia Hemerik. Lia is bezig daar een zebra boekje over te schrijven. Dit boekje is deel van de cursusmaterialen. Populaties: demografische ontwikkelingen - eigen waarde, eigen functie door Onno van Herwaarden. Plaats: Wageningen University Datum: januari 2012 en september 2012, data nader te bepalen

Inlichtingen: mevr Y. Velo, 030-2856722 Studielast: ongeveer 4 uur • STARTENDE TOA IN DE KLAS Kosten: circa € 100,- per deelnemer, incl. maaltijd Doelgroep: toa’s die geen opleiding hebben die aansluit bij het werken met docenten en leerlingen in de klas. Cursusomschrijving: Behalve het technisch voorbereiden van practica, assisteren toa’s ook wel eens de docent in de klas. In deze tweedaagse cursus krijgt u oriëntatie op dat aspect van het toa-vak. Onderwerpen: omgaan met leerlingen; communicatie met leerlingen en collega’s; competenties van toa’s, arbo en veiligheid.

Inlichtingen: Petra Naber, 0317-485075 Aanmelding: via de website: www.nlt.wur.nl e-mail: [email protected]

WAGENINGEN UNIVERSITY AND RESEARCH CENTRE Departement Plantenwetenschappen

Plaats: APS, Zwarte Woud, Utrecht • NASCHOLINGSCURSUS BIOLOGIE Datum: donderdag 15 maart 2011 en donderdag 26 april 2012 Thema: Cel- en ontwikkelingsbiologie van de plant, theorie en praktijk in de klas

Studielast: 16 u Kosten: € 620,- incl. materiaal en catering. Tweede deelnemer van dezelfde school € 600,-

Doelgroep: docenten, technisch onderwijsassistenten en docenten in opleiding havo/vwo; docentenopleiders biologie; docenten hao, mbo en vmbo groen

Inlichtingen: mevr Y. Velo, 030-2856722

WAGENINGEN UNIVERSITY AND RESEARCH CENTRE Breed regionaal steunpunt Wageningen University voor nlt, (Nieuwe) Scheikunde en (Nieuwe) Natuurkunde • DIVERSE NASCHOLINGSBIJEENKOMSTEN NLT, SCHEIKUNDE EN NATUURKUNDE Doelgroep: docenten en toa’s natuurkunde, scheikunde en nlt Cursusomschrijving: De nascholingsactiviteiten bevatten inhoudelijke verdieping en verbreding aan de hand van modules natuurkunde, scheikunde en nlt. Afhankelijk van de inhoud van de betreffende module wordt er ook aandacht besteed aan practica. Om lesuitval zo veel mogelijk te beperken starten de nascholingsactiviteiten zo veel mogelijk aan het eind van de middag.

Cursusomschrijving: De cursus behandelt nieuwe ontwikkelingen en technieken in de plantenbiologie en benadrukt praktische onderdelen die in de klas kunnen worden uitgevoerd met accent op functies van plantencellen en -weefsels met betrekking tot opname, opslag, transport, beweging en stevigheid, assimilatie en regulatie. Ook komen diverse contexten aan bod waarin deze concepten een rol spelen; zoals veredeling, biotechnologie, teelt en commerciële vermeerdering. U doet hands-on ervaring op met practica en experimenten die u rechtstreeks kunt importeren in uw lessen en practica. Na afloop van de cursus krijgt u de cursusdocumentatie mee alsmede een interactieve cd-rom en materialen om de proeven in uw eigen lessen op school uit te voeren. De cursus wordt gegeven door dr. André van Lammeren. Plaats: Forum (gebouwnummer 102), Wageningen University Datum en tijd: vrijdag 13 april en vrijdag 27 april 2012 (telkens van 14.00 tot 21.00 uur).

Plaats: Wageningen University Kosten: € 250,- incl. avondmaaltijden en cursusmateriaal Datum: meerdere data gedurende het cursusjaar 2011/2012, zie website www.nlt.wur.nl

Beoordeling: zeer lovende kritieken van eerdere participanten over vorm, inhoud en toepasbaarheid in de klas

Studielast: ongeveer 4 uur (15.30 – 19.30 uur) Inlichtingen: Liesbeth Bouwman, tel. 0317-484183 Kosten: circa € 100,- per deelnemer, incl. maaltijd Inlichtingen: Jeroen Lorier, 0317-481645

Aanmelding: via de website http://www.wageningenuniversity. nl/NL/Informatie+voor/docenten/ e-mail: [email protected]

Aanmelding: via de website www.nlt.wur.nl e-mail: [email protected]

• NASCHOLINGSCURSUS BIOLOGIE

• TWEE NASCHOLINGSBIJEENKOMSTEN WISKUNDE

Thema: Seksualiteit van planten, de evolutionele context

Doelgroep: docenten wiskunde en biologie

Doelgroep: docenten, technisch onderwijsassistenten en docenten in opleiding; docentenopleiders biologie; docenten hao, mbo en vmbo groen

Nascholing 2011-2012 - 6

Cursusomschrijving: In deze intensieve cursus maakt u kennis met de seksualiteit van planten. Het gaat daarbij om ontwikkelingen in voortplantings- en verspreidingsstrategieën van mossen, varens en zaadplanten. Uitgaande van voortplanting en verspreiding zonder hulp van dieren, wordt samenwerking met dieren voor bestuiving en verspreiding essentieel. Ontwikkelingen in de bouw van de voortplantingsorganen zoals bloem en vrucht komen aan bod. U doet hands-on ervaring op met practica en experimenten die u rechtsreeks kunt toepassen in uw lessen en practica. Na afloop van de cursus krijgt u de cursusdocumentatie mee alsmede een interactieve cd-rom en materialen om de proeven in uw eigen lessen op school uit te voeren. De cursus wordt gegeven door dr. André van Lammeren. Plaats: Forum (gebouwnummer 102), Wageningen University Datum en tijd: vrijdag 23 september en vrijdag 7 oktober, 2011 (telkens van 14.00 tot 21.00 uur). Kosten: € 250,- incl. avondmaaltijden en cursusmateriaal Beoordeling: zeer lovende kritieken van eerdere participanten over vorm, inhoud en toepasbaarheid in de klas Inlichtingen: Liesbeth Bouwman, tel. 0317-484183 Aanmelding: via de website http://www.wageningenuniversity.nl/NL/Informatie+voor/ docenten/ e-mail: [email protected]

WAGENINGEN UNIVERSITY & VAN HALL LARENSTEIN • VOEDSELPRODUCTIE IN ZEE en ENERGIE UIT ZEE (BLUE ENERGY) Doelgroep: docenten uit het vo, hbo en het groene mbo Cursusomschrijving: Voedselproductie uit zee: In 2050 zal de wereldbevolking uit ruim 9 miljard mensen bestaan. Om al die monden te voeden moet de voedselproductie door de landbouw verdubbelen. Gaat dat wel lukken? Volgens onderzoekers van Wageningen UR ligt een van de antwoorden op zee. “Met zeeboerderijen kun je op een duurzame manier voedsel produceren. Je verbruikt geen zoet water en het eiwit dat je uit verschillende wieren kunt halen is nog eens van een bijzonder goede kwaliteit ook.” Energie uit zee, nlt-module Blue Energy: Bij het mengen van zoet rivierwater en zout zeewater komt enorm veel energie vrij: Blauwe Energie. Deze blauwe energie kan gebruikt worden om duurzame elektriciteit op te wekken. U krijgt inzicht in de techniek en het proces van Blue Energy. Vervolgens gaat u zelf onderzoeken welke belangrijke factoren de energiewinning beïnvloeden; hoe het ontwerp van de installatie eruit komt te zien; wat het effect is van opschalen en hoe men de optimale geografische locatie van een centrale bepaalt. Uitgangspunt: inhoudelijke bijscholing voor docenten. Inzicht in de nlt-module Blue Energy. Plaats: Imares Yerseke, Zeeland

WAGENINGEN UNIVERSITY AND RESEARCH CENTRE Afdeling humane voeding

Datum: vrijdag 23 september 11.00 – 16.00

• GEZOND ETEN, GEWOON DOEN

Studielast: 1 werkdag

Doelgroep: docenten biologie

Kosten: € 20,- voor NVON-leden, € 30,- voor niet-NVON-leden

Cursusomschrijving: Deze nascholing is één in de reeks van biologie nascholingen die de NVON-sectie biologie samen met Wageningen University organiseert. Op basis van het recent verschenen boek: Gezond eten, gewoon doen van Frans Kok en Broer Scholtens wordt u ingewijd in de wetenschap achter ons voedsel. Opvallend is dat deze wetenschap is vertaald in een nieuw ontwikkelde piramide. In de basis daarvan staan lichaamsbeweging, gezond gewicht en voldoende water drinken. De top biedt plaats aan sterk bewerkte producten met een ongezonde samenstelling zoals zoetwaren, snacks, kant-en-klare pizza en frisdranken. De piramide is vooral gebaseerd op het mediterrane eetpatroon met de nadruk op meer plantaardige en minder dierlijke producten. Volgens de auteurs gaan gezond en duurzaam eten hand in hand. Frans Kok, hoogleraar voeding en gezondheid en hoofd van de afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit is dagvoorzitter.

Inlichtingen: Hermien Miltenburg

Plaats: Wageningen Universiteit Datum: 6 oktober (onder voorbehoud)

Aanmelding en informatie: www.wageningenuniversity.nl/NL/ Informatie+voor/docenten/ e-mail: [email protected] • VOEDING EN DUURZAAMHEID Thema: wereldvoedselvraagstuk, insecten, food or fuel Doelgroep: docenten uit het vo, hbo en het groene mbo Cursusomschrijving: Onze aarde gebruiken we niet alleen voor voedselproductie, we willen ook natuur en biodiversiteit behouden. Er is dus een grote noodzaak nieuwe technologieën rondom voedselproductie te ontwikkelen maar we moeten (misschien) ook wel anders gaan denken over onze omgeving en onze voeding. Tijdens deze studiemiddag/avond gaan we in op nieuwe inzichten rondom voedselproductie en ons beeld van voeding. Er is aandacht voor het eten van insecten en er wordt ingegaan op de nlt-module Food or Fuel.

Studielast: één dag Uitgangspunt: inhoudelijke bijscholing voor docenten. Inzicht in de nlt-module Food or Fuel.

Kosten: NVON-leden € 75,- niet-NVON-leden € 100,inclusief boek.

Plaats: Hogeschool van Hall Larenstein Leeuwarden Inlichtingen: Petra Naber, 0317-485075 Datum: donderdag 17 november, middag en avond Aanmelding: via de website van NVON, of het inschrijf­formulier (wordt u toegezonden in september 2011) e-mail: [email protected]

Studielast: 1 werkdag (middag en avond) Kosten: € 40,- voor NVON-leden, € 80,- voor niet-NVON-leden

Nascholing 2011-2012 - 7

Inlichtingen: Hermien Miltenburg Aanmelding en informatie: www.wageningenuniversity.nl/NL/ Informatie+voor/docenten/ e-mail: [email protected] • DUURZAME VISVANGST Thema: aquacultuur, ecologie Doelgroep: docenten uit het vo, hbo en het groene mbo Cursusomschrijving: Aquacultuur omvat zowel de kweek van dierlijke als plantaardige organismen en strekt zich daarmee uit van meervalteelt tot de kweek van zeewier. De pijlers van de Nederlandse aquacultuur zijn de schelpdiercultuur en visteelt. Schelpdierteelt concentreert zich langs de kust, visteelt vindt plaats in recirculatiesystemen. Momenteel staat de mogelijkheid voor zilte landbouw in Nederland in de belangstelling.

Op 9 maart 2012 wordt de derde landelijke DNA-LAB DAG georganiseerd: een cursusdag voor docenten en toa’s over genomics, en de Reizende DNA-labs in het bijzonder. De eerste twee edities waren met bij elkaar ruim 300 enthou­siaste deelnemers, praktische workshops en mooie lezingen een groot succes. Genoeg reden voor een derde editie dus. Wat kunt u verwachten? Door vooraanstaande wetenschappers wordt u op de hoogte gebracht van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied. Daarnaast krijgt u ook een flinke lading direct in de klas toepasbare ideeën en materialen voorgeschoteld. In de afgelopen twee jaar zijn alle DNA-labs vernieuwd en voorzien van toetsvragen en een praktische opdracht. Ook is een breed scala aan afsluitende lessen ontwikkeld. Ten slotte zijn er natuurlijk de workshops van de Reizende DNA-labs zelf. Kortom, een vol en divers programma. Datum: 9 maart 2012 Locatie: Hogeschool Domstad in Utrecht. Inschrijving: De inschrijving start in september, op www.dnalabdag.nl.

Plaats: Regio Amsterdam, IJmuiden Datum: Vrijdag 25 november, middag en avond

• REIZENDE DNALABS ALS VOORBEREIDING VOOR HET EXAMEN

Studielast: 1 werkdag (middag en avond) Doelgroep: docenten biologie/nlt Kosten: € 40,- voor NVON-leden, € 80,- voor niet-NVON-leden Inlichtingen: Hermien Miltenburg Aanmelding en informatie: www.wageningenuniversity.nl/NL/ Informatie+voor/docenten/ e-mail: [email protected]

REIZENDE DNA-LABS

• BIOINFORMATICA IN DE KLAS Doelgroep: docenten en leerlingen bovenbouw biologie Cursusomschrijving: Of het nu over ecologie, evolutie of cel­ biologie gaat; elke tak van biologisch onderzoek maakt tegenwoordig gebruik van genetische databanken en programma’s om genen en eiwitten te vergelijken en weer te geven. Die databanken en programma’s zijn in het onderwijs goed te benutten! Tijdens de cursus gaat u zelf aan de slag, en aan het einde van de dag heeft u een opzet gemaakt van een eigen bioinformaticamodule.

Cursusomschrijving: In toenemende mate wordt in examen­ opgaven gevraagd om moleculaire routes te interpreteren waarbij vaak van gen naar eigenschap heen en weer wordt gevraagd. Het onderwerp kanker leent zich bij uitstek voor een oefening met leerlingen om dit soort routes te verkennen en te hypothetiseren. Tijdens deze workshop wordt inhoudelijk ingegaan op moleculaire routes in de cel die leiden tot het ontstaan van tumoren. Centraal staan problemen van leerlingen met het redeneren over moleculaire mechanismen met het interpreteren van beeldmateriaal op moleculair niveau. Hierbij worden lessuggesties besproken om hieraan werken. Ten slotte wordt aandacht besteed aan hoe het DNA-lab ‘Lees de taal van de tumor’ gebruikt kan worden om concepten in het examenprogramma (zowel het huidige als het CVBO programma) te behandelen binnen een relevante context, en hoe afsluitende lessen gebruikt kunnen worden voor zowel inhoudelijke verdieping als oriëntatie op maatschappelijke vragen. Plaats: UMC Utrecht Datum: 4 november 2011 Tijd: 09.00 – 17.00 uur Kosten: € 80,- incl. lunch per deelnemer

Plaats: UMC St. Radboud Nijmegen

Inlichtingen: dr. D.J. Boerwinkel / Robert Tatsis MSc

Datum: 25 november 2011, 09:30-16:45

Aanmelding: Nadere informatie volgt later, aanmelding via onderstaand e-maildres. e-mail: [email protected]

Kosten: € 75,- incl. lunch en lesmateriaal per deelnemer Aanmelding: Aanmelden en meer informatie via www.bioinformaticaindeklas.nl e-mail: [email protected] • DNA-LAB DAG De Reizende DNA-labs, gecoördineerd door het Centre for Society and Genomics (CSG), zijn al jarenlang een groot succes. Actueel onderzoek, studenten voor de klas, practica die je op school meestal niet kunt doen: honderden docenten kunnen er inmiddels over meepraten.

Nascholing 2011-2012 - 8