Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds
Jaarverslag 2005
inhoud
Inleiding22
promotie Internationale activiteiten
bestuursverslag
Samenstelling24 Beleid24 Personele bezetting25 Huisvesting25 Samenwerking26
subsidiëring Buitenland2 Inleiding27 Fictie27
Kinder- en jeugdliteratuur28 Prentenboeken28 Non-fictie28 Literatuurgeschiedenis28 Poëzie28
Binnenland2
Productiesubsidies boeken29 Nederlandse literaire klassieken: Deltareeks29 Friese literatuur210 Gebarentaal211 Literaire tijdschriften211 Geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur212 Vertaalsubsidies voor Nederlandse uitgevers212
Interculturele letteren213
informatie
Internationale boekenbeurzen214 Uitgeversbezoeken buitenland215 Internationaal Bezoekersprogramma216 Brochures217 Nieuwsbrief218 Dossiers218 Website en internet218 Bibliotheek en documentatie219
inhoud
Manifestaties georganiseerd door het nlpvf220 Internationale Literaire Projecten en Manifestaties door derden221 Schrijversprogramma buitenland222 Writers in Residence222 Non-fictieconferentie223 Tentoonstelling kinderboekillustraties223
Promotionele activiteiten gericht op Nederland Literaire tijdschriften224 Klassieken224 Friese Dag225 Kinder- en jeugdliteratuur225 Leesbevordering225
vertalingen
Kwaliteitsbevordering vertalingen226 Vertaalopleidingen en vertaalworkshops226 Honorering vertalers227 Vertaalprijzen227 Vertalershuis227
bijlagen
1 Toegekende subsidies vertalingen 2005228 2 Toegekende productie- en vertaalsubsidies binnenland 2005233 3 Lijst van adviseurs letterkundige boekuitgaven binnenlandse subsidies 2005234 4 Toegekende subsidies Intercultureel Letterenbeleid 2005234 5 Publicaties235 6 Overzicht Schrijversprogramma Buitenland 200523737 7 Vertalershuis240
1
inleiding Het jaar 2005 stond in het teken van de nieuwe markten waarop de Nederlandse literatuur de komende jaren meer en meer een rol zal gaan spelen. Dit geldt de markten van Zuid-Amerika, Oost- en Midden-Europa, het 0ostelijk Middellandse-Zeegebied en de Arabische wereld en speciaal China. De reis die wij maakten in het verlengde van het bezoek van Staatssecretaris Medy van der Laan door China deed ons kennismaken met een schaal die wij tot voor kort niet kenden. China kent enorme uitgeverijen waar jaarlijks duizenden boeken verschijnen; in totaal zien elk jaar meer dan 200.000 titels het licht. We werden ons bewust dat er op zo’n markt speciale methoden noodzakelijk zijn om de Nederlandse literatuur op een aansprekende manier onder de aandacht te brengen. Voorlopig leidde dit tot een opmerkelijk aantal aankopen door grote Chinese uitgevers van vooral kwaliteits-nonfictie en kinderboeken. Een zorg die zich bij het uitdijend succes van de Nederlandse literatuur in de wereld wel aandient is het aantal kwalitatief hoogstaande vertalers in taalgebieden waar tot voor kort weinig verkeer mee was. Een van de belangrijkste actiepunten voor de nabije toekomst geldt dan ook de vertalersopleidingen. Een van nature internationaal georiënteerd land als Nederland dient zich te bekommeren om het vreemde-talen-onderwijs en opleidingen voor vertalers. Het nlpvf zal zich met de zusterorganisaties als het Vlaamse Fonds voor de Letteren en het Nederlandse Fonds voor de Letteren voor de stimulering van dergelijke programma’s blijven beijveren. 2005 was opnieuw een recordjaar wat betreft het aantal subsidieverstrekkingen voor vertalingen van Nederlandse literatuur in het buitenland (207 titels). Sinds 2002 is het aantal gesubsidieerde vertalingen met 50% gestegen en dit geldt de volle breedte van het literaire aanbod. Proza (contemporain-, en klassieken), poëzie, non-fictie en kinderliteratuur. Dit jaar sprongen met name de non-fictie en de poëzie eruit, maar ook de Nederlandse klassieken mogen zich in een groeiende buitenlandse belangstelling verheugen. Die sprong is deels te verklaren door de kracht van de Nederlandse literatuur en deels door een steeds professionelere informatievoorziening aan ons netwerk van uitgevers in het buitenland. Onze literaire manifestaties (dit jaar in Kopenhagen en Marokko) dragen in hoge mate bij aan de zichtbaarheid van onze auteurs, zeker nu wij ze vaak in een internationale context van toonaangevende collega’s plaatsen. Ook de internationale bezoekersprogramma’s ervaren wij onverminderd als waardevol, omdat zij leiden tot exclusieve en op de inhoud gerichte relaties voor de lange duur, in een ‘people’s business’ een noodzakelijke voorwaarde. Nieuw in 2005 was de delegatie van hgis-middelen aan het nlpvf voor Internationale Literaire Projecten en Manifestaties. Wij denken dat dit programma vanaf 2006 een belangrijk middel zal blijken om Nederlandse auteurs op de toonaangevende internationale podia een plaats te geven; in 2005 zijn vooral internationale manifestaties binnen Nederland gesubsidieerd. Om de internationalisering van Nederland zelf te bevorderen werkten het Fonds voor de Letteren en het nlpvf samen aan het opzetten van een writers in residence-programma in Amsterdam dat in de loop van 2006 van start zal gaan. In het binnenland werden 27 aanvragen gehonoreerd. Het meest opvallend was wellicht de subsidie die het nlpvf tot en met 2017 zal verstrekken voor de uitgave van de Volledige Werken van W.F. Hermans. Er verschenen verder twee delen in de Deltareeks. Ook werd er opnieuw ingezet op een sterkere profilering van de literaire tijdschriften, waarvan het aantal gesubsidieerde in 2005 daalde naar 12. Het komende jaar willen wij met steun van de lug en de Taalunie met die campagne voortgaan.
2
inleiding
Sterk geïntensiveerd werd het Intercultureel Letterenbeleid. De contacten met de belangrijkste organisaties, instellingen, uitgeverijen en personen in en buiten Nederland werden uitgebreid en versterkt. In onze informatievoorziening werd extra aandacht gegeven aan werk van Nieuwe Nederlanders. Kleine, in Nederland gevestigde uitgeverijen van Iraanse en Turkse herkomst die bemiddelen tussen culturen werd steun en hulp geboden in een proces van professionalisering. Vanuit verschillende landen (Syrië, Turkije, Indonesië, Marokko, Saoedi-Arabië) kwam interesse voor de vertaling van Nederlandse literatuur. In Nederland zelf is er groeiende aandacht voor de literaturen van de Arabische wereld en Turkije, waarvan wij de uitgaven ook financieel zullen ondersteunen. Amsterdam Vluchtstad kreeg een fraaie vestiging in de Rivierenbuurt, in het huis dat de familie Frank betrok na de vlucht uit Duitsland. In 2005 vond de eerste vluchtschrijver er onderdak. Zelf was ik content een bijdrage te hebben kunnen leveren aan de opstelling van het rapport voor een Huis voor de Culturele Dialoog, dat Nederland volgens de velen die ik daarover sprak bijzonder nodig heeft. Illustratief wellicht in dit verband is de uitspraak van de Chinese minister van Press and Publication toen ik door Staatssecretaris Van der Laan aan hem werd voorgesteld. Na enkele hoffelijke zinnen mijnerzijds zei hij: ‘Mijnheer de Directeur, de poorten van China staan voor u open.’ En aan die openheid kan juist de literatuur een belangrijke bijdrage leveren. Henk Pröpper Directeur
inleiding
3
bestuursverslag Samenstelling Het bestuur bestond in 2005 uit Aad Nuis (voorzitter), Joost Nijsen (vice-voorzitter), Marijke Meijer Drees (secretaris), Rien Verhoef (penningmeester), Jozef Deleu, Hylke Tromp en Christa Vidlund (= Anna Enquist). In 2005 vonden in totaal elf bestuursvergaderingen plaats, waaronder een beleidsdag, waarop bestuur en directie het toekomstige beleid en aanverwante kwesties bespraken.
Beleid Na de stormachtige groei van de belangstelling voor de Nederlandse literatuur in het buitenland, waartoe het nlpvf door zijn activiteiten in hoge mate heeft bijgedragen, is een periode aangebroken waarin ons beleid vooral gericht is op het vasthouden en verdiepen van die aandacht. Het netwerk van contacten met steeds meer uitgevers in steeds meer landen moet zorgvuldig worden onderhouden en uitgebreid. Incidentele successen op de internationale markt zijn niet genoeg; er moet een overtuigend beeld ontstaan van de Nederlandse literatuur als geheel, met inbegrip van onze klassieken, onze poëzie en literaire non-fictie, ook in het Fries. Ook zijn er bijzondere inspanningen nodig om die klassieken voor het eigen lezerspubliek toegankelijk te houden in verantwoorde edities. Bij deze ambitie past geen afwachtende houding. Er is gedrevenheid en wendbaarheid voor nodig, naast grote kennis van de literatuur zelf en van de nationale en internationale boekenmarkt. Het bestuur prijst zich gelukkig dat het deze eigenschappen in zeer ruime mate aanwezig weet bij directie en medewerkers van het nlpvf. Dit vertrouwen betekent overigens niet dat het bestuur zich kan beperken tot het op afstand toezien op de financiële gang van zaken. Het rekent zich tot taak, inhoudelijk mee te denken en hoofdlijnen aan te geven voor het beleid: het doel staat vast, de middelen staan voortdurend ter discussie. De gestage groei van het aantal met steun van het nlpvf tot stand gekomen publicaties in binnen- en buitenland legt uiteraard een toenemend beslag op de financiële middelen van het nlpvf. Ter illustratie: in 2002 kende het nlpvf 149 subsidies voor vertalingen in het buitenland toe, in 2003 waren het er 157, in 2004 al 168 en in het verslagjaar 2005 zelfs 207. Het aantal publicaties, de schrijversoptredens in het buitenland, het aantal te beoordelen proefvertalingen, de bijbehorende documentatie en bibliotheekfunctie, vertaalworkshops e.d. stijgen evenredig. Anders dan in het bedrijfsleven betekenen onze successen geen stijgende inkomsten, maar wel stijgende uitgaven. Nieuwe activiteiten, die in goed overleg met het departement zijn opgezet, versterken deze tendens, waar tot dusver geen evenredige verhoging van de ons ter beschikking staande middelen tegenover stond. Dat dit in de huidige cultuurnotaperiode niet tot grote budgettaire problemen leidt, is te danken aan de omstandigheid dat er kon worden ingeteerd op vermogen dat in eerdere jaren was opgebouwd. Nu deze bron van inkomsten aan het eind van deze periode zal zijn uitgeput, maakt het bestuur zich ernstige zorgen over de situatie die dan onstaat. Komen er dan geen extra middelen ter beschikking, dan zal het nlpvf zeker in zijn vaart worden gestuit. Het lijkt ons goed daarop reeds nu de aandacht te vestigen.
4
bestuursverslag
Personele bezetting Het personeel van het nlpvf bestond in 2005 uit de volgende medewerkers:
Naam Peter Bergsma Mireille Berman
functie dienstverband Directeur Vertalershuis 60% Beleidsmedewerker internationale literaire Manifestaties derden (vanaf 1/9) 60% Dick Broer Beleidsmedewerker publicaties, website en systeembeheer 100% Cisca Corduwener Secretariaatsmedewerker 50% Lieneke Frerichs Hoofd binnenland & coördinator Stichting Nederlandse Literaire Klassieken 50% Hanneke Gol Schoonmaakmedewerker 22,5% Onno de Graaff Financieel medewerker 80% Marlies Hoff Documentalist, bibliothecaris 60% Jaja Holisova Projectmedewerker archief 40% Barbara Mazzotta Assistent vertaalbeleid0/0directiesecretariaat 85% Suzanne Meeuwissen Beleidsmedewerker binnenland 80% Beleidsmedewerker intercultureel 20% Thomas Möhlmann Beleidsmedewerker poëzie 60% Barbara den Ouden Medewerker Vertalershuis, proefvertalingenbeleid en buitenlandse beurzen 80% Bas Pauw Beleidsmedewerker schrijversprogramma buitenland en bezoekersprogramma buitenland 80% Tiziano Perez Beleidsmedewerker buitenlandse manifestaties 90% Eveline Polman Secretariaatsmedewerker 80% Henk Pröpper Directeur 100% Maarten Valken Beleidsmedewerker literaire non-fictie 100% Maria Vlaar Adjunct-directeur 90% Agnes Vogt Beleidsmedewerker kinder- & jeugdliteratuur 60% Leo Wernaert Facilitair medewerker Vertalershuis 33% Annabelle Arntz Stagiaire nlpvf Agata Demczuk Stagiaire nlpvf Sophie de Waal Stagiaire Vertalershuis0/0Literaire Vertaaldagen Nevenfuncties en nevenactiviteiten van Henk Pröpper: Voorzitter Bestuur sica, Voorzitter Fondsenoverleg, Voorzitter Commissie Letteren Amsterdamse Kunstraad, Lid Bestuur Winternachten, Lid bestuur Amsterdam Vluchtstad, Voorzitter Werkgroep Huis voor de Culturele Dialoog, Medesamensteller Boek All that Dutch (over Nederlands Internationaal Cultuurbeleid), Adviseur deBuren, Adviseur Maison Descartes, Adviseur Nederland-Australië 400 en Nederland-Marokko 400, Moderator werkgroepen in Conferentie over Cultuur en Economie (ocw0/0ez) Nevenfuncties Maria Vlaar: Lid bestuur ceebp, Lid bestuur slaa
Huisvesting Eind 2005 is een plan gemaakt voor de verbouwing, samenvallend met regulier groot onderhoud, van het pand Singel 464. Wegens de groei van de activiteiten, het aannemen van nieuwe personeelsleden, tijdelijke krachten en stagiaires en een groot tekort aan boekenkasten, moesten er meer vergader- en werkplekken en meer plankruimte worden gecreëerd. Vlak voor aanvang van de verbouwing is ontdekt dat er op vier verschillende locaties in het pand asbest aanwezig was. Het asbest is rond de jaarwisseling verwijderd onder speciale asbestomstandigheden.
bestuursverslag
5
Samenwerking Vanzelfsprekend kan het nlpvf alleen werken in nauwe en goede samenspraak met vele personen en instellingen in het culturele veld. Zo zijn daar allereerst de Nederlandse schrijvers, de vertalers en de binnen- en buitenlandse uitgevers die hier van harte bedankt moeten worden. Ook de literaire podia in het buitenland, te veel om hier op te noemen, zijn belangrijke partners voor het nlpvf. Daarnaast is er goede samenwerking met instellingen als het Fonds voor de Letteren, Vlaams Fonds voor de Letteren, sss (Schrijvers School Samenleving), de cpnb, Stichting Schrijven, slaa (Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam), de lug (Literaire Uitgevers Groep), Tresoar, de Provincie Fryslân, El Hizjra, Poetry International, Crossing Border, Winternachten, Perdu, Maison Descartes, het Goethe Institut, Felix Meritis, Het Beschrijf (Vlaanderen), het Vlaams-Nederlands Huis te Brussel, Behoud de Begeerte (Vlaanderen), de Vereniging van Schrijvers en Vertalers, het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs, de lpa (Literaire Podia Amsterdam), boekhandel Athenaeum, de Universiteiten van Utrecht, Leiden en Amsterdam, neerlandici extra muros in diverse buitenlanden, recit (Europese Vertalershuizen) en andere partners. Verder is er vanzelfsprekend overleg, vaak over concrete projecten of beleidvoornemens, met de andere kunstenfondsen, onder meer via het Fondsenoverleg, met de sica, met Amsterdam Vluchtstad, met het ceebp (Fund for Central and East European Book Projects), tin (Theater Instituut Nederland) en het Prins Bernhard Cultuurfonds. En last but not least noemen wij graag de uitstekende en intensieve samenwerking met het Ministerie van ocw, de afdelingen mlb en ib, met het Ministerie van Buitenlandse Zaken (dco), en met name in het jaar 2005 met de verantwoordelijken voor de hgis-regeling. Ook is de samenwerking met de ambassades in verschillende buitenlanden goed en intensief geweest; en voor 2005 moeten hier zeker de culturele attachés of cultureel medewerkers van de ambassades in Kopenhagen, Berlijn, Londen, Beijing, Parijs en Athene genoemd worden. Ook is er contact geweest met de Nederlandse Taalunie, vooral gericht op de wenselijkheid tot versterking van het literaire gehalte bij de opleidingen Nederlands in het buitenland, en op de gezamenlijke inspanning om nieuwe vertalers op te leiden (gebundeld in het Steunpunt Literair Vertalen).
6
bestuursverslag
subsidiëring buitenland Inleiding Het jaar 2005 is wat betreft het buitenlands subsidiebeleid een buitengewoon succes geweest. Er zijn 207 vertaalsubsidies toegekend: 86 voor fictioneel proza, 33 voor kinder- en jeugdliteratuur, 4 voor prentenboeken, 64 voor non-fictie en 20 voor poëzie. Ter vergelijking: in 2004 waren het in totaal 168 toekenningen, in 2003: 157 en in 2002: 149. Deze recordgroei is vooral te danken aan de versterking van het bureau door de uitbreiding met een poëziemedewerker, en aan autonome groei op het gebied van kinder- en jeugdliteratuur en non-fictie. Bij aanvragen voor vertaalsubsidies wordt gelet op drie criteria: de literaire kwaliteit van het oorspronkelijke boek, de status van de buitenlandse uitgever en de kwaliteit van de vertaler. Het nlpvf kent behalve vertaalsubsidies ook productiekostensubsidies toe aan uitgevers in Oosten Midden-Europa, Portugal, Rusland, Zuid-Afrika, Indonesië en India en andere landen waar de uitgeverij in een instabiele economische situatie het hoofd boven water moet houden, met een maximum van 1400 euro per uitgave. Bij de aanvragen over 2005 werd 60 keer productiekostensubsidie toegekend. Het aantal vertaalsubsidies in het Duits is, zoals gebruikelijk, verreweg het grootst: 53 titels. Dat is bijna 20 titels meer dan in 2004. Op de tweede plaats staat, heel opmerkelijk, het Spaans, waar over 2004 ook al een groei te melden viel. Aardig detail daarbij is dat er 4 van die 15 titels vertaald worden in Zuid-Amerika. Het derde taalgebied is voor 2005 het Italiaans (13), de vierde plaats wordt gedeeld door het Engels en het Frans (11). Ook in de Slavische talen is de groei bestendig: 8 titels naar het Tsjechisch, 7 naar het Russisch, 5 naar het Pools. In het Hongaars worden 6 titels vertaald, en uit de landen op de Balkan toont zich het herstel van de culturele infrastructuur, onder meer bewerkstelligd door Nederlandse matra programma’s: 5 titels naar het Servisch, 4 naar het Kroatisch en 1 naar het Bosnisch. In bijlage 1 zijn alle subsidietoekenningen per genre opgenomen.
Fictie De subsidiëring van de vertaalkosten van Nederlandse fictie: romans, verhalenbundels en kinderen jeugdliteratuur, nam in 2005 wederom een groot deel in van de beschikbare subsidiegelden buitenland. In totaal kwamen er 119 aanvragen fictie binnen waarvan 33 voor kinder- en jeugdliteratuur. Een buitenlandse uitgever kan per auteur twee keer subsidie krijgen voor boeken van hetzelfde genre (en nog één keer voor een ander literair genre); daarna wordt de buitenlandse uitgever geacht zijn auteur zodanig ‘in de markt’ te hebben geplaatst dat subsidie niet meer nodig is. Aangezien het succes van de Nederlandse literatuur in de jaren negentig is begonnen met de vertaling van romans, is het logisch dat er nu, meer dan tien jaar later, gezien bovenstaande redenering, relatief minder subsidie nodig is in dit genre. Dat klopt met de feiten: het aantal aanvragen is stabiel (2005: 86, 2004: 83, 2005: 82), terwijl het aantal vertaalde titels in het genre sterk blijft groeien. Er verschijnen steeds meer romans van al bekende auteurs zonder subsidie. Inmiddels is de Nederlandse literatuur in 45 talen vertaald (met het Armeens en Georgisch als jongste aanwinsten). Maar naast die verbreding (het groeiend aantal contacten met Oost- en Midden-Europese, Zuid-Amerikaanse en Chinese uitgevers) zet het nlpvf ook nadrukkelijk in op verdieping. Zo begint de extra nadruk op klassieke auteurs van de twintigste eeuw zijn vruchten af te werpen: in 2005 werd er subsidie aangevraagd voor twaalf klassieken waaronder Hersenschimmen in het Chinees, De stille kracht in het Vietnamees, Het behouden huis in Italië en het werk van Nescio in Frankrijk. Opmerkelijk waren ook de edities van Van den Vos Reynaerde en Reinaerts Historie die in het Duits verschenen. Die laatste uitgave vindt plaats in de extra door ons ondersteunde bimili-reeks: 12 middelnederlandse teksten vertaald in modern Duits. susidiëring
7
Kinder- en jeugdliteratuur In 2005 ontvingen 33 vertalingen van kinderboeken een vertaalsubsidie, waarvan 15 voor vertalingen in het Duits, op afstand gevolgd door 3 Japanse, 3 Servische, 2 Koreaanse en 2 Italiaanse vertalingen. Er zijn veel (27) verschillende auteurs vertaald, waarvan een aantal meerdere malen voorkomen: Joke van Leeuwen,Toon Tellegen, Tanneke Wigersma en Floortje Zwigtman. Van 16 van de 33 gesubsidieerde titels zijn in het verleden engelstalige informatiedossiers gemaakt.
Prentenboeken In de zomer van 2005 is een nieuwe subsidieregeling ter stimulering van de vertaling van kwalitatief hoogwaardige prentenboeken van start gegaan. Deze regeling wordt voor 50% gefinancierd door de Mondriaan Stichting (in lijn met de samenwerking rondom geïllustreerde kinderboeken in het binnenland). In 2005 zijn 4 subsidies verstrekt: 2 aan de Venezolaanse uitgever Ekaré voor titels uit de serie Kleine Ezel van Rindert Kromhout en Annemarie van Haeringen en 2 aan de Bulgaarse uitgever Lege Artis voor Kikker-boeken van Max Velthuijs.
Non-fictie In het verslagjaar nam het aantal subsidieaanvragen voor vertalingen van non-fictie boeken spectaculair toe, van 40 aanvragen in 2004 naar 63 in 2005. Bij 26 van deze aanvragen ging het om een titel die eerder in een van onze brochures was opgenomen. Zoals in de voorgaande jaren nam Duitsland de meeste vertalingen voor zijn rekening (16), gevolgd door Oosteuropa (13), de Angelsaksische wereld (8), Scandinavië (7), Spanje (6), Frankrijk (5) en Italië (4). Zeven keer werd een aanvraag ingediend voor een boek van Ayaan Hirsi Ali, vier keer voor Frank Westerman, drie keer voor Geert Mak en voor Mirjam Bolle.
Literatuurgeschiedenis In 2005 werd begonnen aan de vertaling van De geschiedenis van de Nederlandse literatuur, nadat eerder alle hoofdstukken grondig bewerkt waren voor het Angelsaksische lezerspubliek door een door het nlpvf aangestuurde redactie. Naar verwachting zal de vertaling in 2006 gereedkomen, zodat het boek in 2007 in Engeland zal kunnen verschijnen.
Poëzie Dankzij de aanstelling van een poëziemedewerker werd het internationale netwerk van poëzieuitgeverijen, -tijdschriften en -festivals beter in kaart gebracht, onderhouden en benut. Een beleid dat specifiek gericht is op de wereld van de poëzie, toont en boort een markt aan voor kwalitatief hoogwaardige teksten. Een actieve benadering van de verschillende partijen heeft onder meer geleid tot een forse toename van het aantal subsidieaanvragen voor vertalingen in Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Italië, Portugal, Rusland, Zweden, Noorwegen, Litouwen en Zuid-Afrika. Voor kwalitatief hoogstaande poëzie-uitgaven subsidieert het Fonds 100% van de vertaalkosten plus een bijdrage aan de productiekosten. Het aantal vertaalsubsidies voor poëzie steeg van 13 in 2004 naar 20 in 2005; daarnaast werd nog 1 projectsubsidie toegezegd (zie bijlage 1). Vermeldenswaard zijn onder meer de bloemlezing uit het werk van de Vijftigers in de Verenigde Staten, de integrale uitgave van de eerste drie bundels van Lucebert in Frankrijk en het verschijnen van maar liefst drie bloemlezingen uit het werk van Rutger Kopland: in Italië, Noorwegen en Ierland.
8
susidiëring
subsidiëring binnenland Productiesubsidies boeken In 2005 ontving het nlpvf 36 subsidieaanvragen van Nederlandse uitgevers. Het bestuur honoreerde 27 aanvragen, waaronder drie uit 2004. Vier aanvragen werden afgewezen op formele gronden, drie op inhoudelijke gronden. Over vijf aanvragen kon in 2005 geen beslissing worden genomen. De subsidies komen ten goede aan uitgaven van oudere literatuur (primaire teksten, verzameld werk), contemporaine literatuur (Nederlands- en Friestalige poëzie- en essaybundels), uitgaven met een literair-historisch karakter, vertalingen in het kader van het ‘Intercultureel Letterenbeleid’ en projecten met betrekking tot de Nederlandse gebarentaal. Bijlage 2 bevat een overzicht van de gesubsidieerde uitgaven, bijlage 3 de namen van de personen die het bestuur van het nlpvf adviseerden. Het misschien wel opvallendste subsidieverzoek betrof de aanvraag voor het verzameld werk van W.F. Hermans. Binnen het reguliere subsidiebudget was geen ruimte om een prestigieus project van deze omvang (23 à 24 delen) en duur (looptijd 2005 tot 2017) te ondersteunen. Toch rekent het nlpvf dit wel tot zijn taak: W.F. Hermans is een van onze belangrijkste naoorlogse schrijvers, en het uitgeefrisico is groot. Het nlpvf heeft derhalve met toestemming van het Ministerie geld gereserveerd om de Volledige Werken te kunnen subsidiëren. Aan dit bedrag ligt een begroting van de totale productiekosten ten grondslag, die uitgeverij De Bezige Bij op verzoek van het nlpvf heeft opgesteld.
Nederlandse literaire klassieken: Deltareeks De Deltareeks is een serie nieuwe leesedities van klassieke werken uit de Nederlandse literatuur, bestemd voor lezers met een brede literaire belangstelling, die kennis willen nemen van de literaire erfenis van Nederland en Vlaanderen vanaf de Middeleeuwen tot en met het midden van de twintigste eeuw. De reeks verschijnt onder auspiciën van de Stichting Nederlandse Literaire Klassieken, die verantwoordelijk is voor de tekstkeuze. Het snlk-bestuur zorgt voor de kwaliteitsbewaking en heeft richtlijnen opgesteld voor de uitvoering van de delen. Deze verschijnen in een uniek samenwerkingsverband bij verschillende uitgevershuizen. De zorg voor de totstandkoming van de reeks en de zorg voor het subsidiebudget ten behoeve van de reeks ligt bij het nlpvf. Het bestuur van de Stichting Nederlandse Literaire Klassieken bestond in 2005 uit de hoogleraren Gillis Dorleijn (voorzitter), Lia van Gemert en Paul Wackers en de uitgevers Annette Portegies en Mark Pieters. Het bestuur vergaderde in 2005 driemaal. De redactieraad, die het bestuur inhoudelijk adviseert, werd in 2005 gevormd door de hoogleraren Marita Mathijsen, Anne Marie Musschoot, Werner Waterschoot en mevrouw Veerle Fraeters. De redactieraad werd in het verslagjaar schriftelijk geraadpleegd. Alle leden van bestuur en redactieraad verklaarden zich bereid om vanaf september 2005 een nieuwe zittingsperiode van drie jaar te vervullen. In 2005 kwamen twee nieuwe delen in de Deltareeks uit: de toneelstukken Geeraerdt van Velsen en Baeto van P.C. Hooft (ed. H. Duits), en De historie vanden vier Heemskinderen (ed. I. Spijker). Beide boeken werden uitgegeven door uitgeverij Bert Bakker. De feestelijke presentatie van de Heemskinderen-editie vond plaats op donderdag 27 oktober in het stadhuis van de Vlaamse stad Dendermonde. In het verslagjaar bracht uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep de tweede druk uit van de Kleine Gedigten voor Kinderen van Hieronijmus van Alphen. De volgende delen zijn thans zijn in voorbereiding bij de Nederlandse uitgevers: 2006 J.H. Leopold, Verzamelde gedichten F. Bordewijk, Blokken, Knorrende beesten, Bint
susidiëring
9
2007 Karel van de Woestijne, Verzamelde gedichten Hadewych, Strofische gedichten P.C. Hooft, Verzamelde lyriek Voor meer gegevens zie de website: www.deltareeks.nl In het verslagjaar werd, na veel voorbereidende besprekingen, de zogenaamde derde tranche van de Deltareeks gelanceerd. Deze nieuwe serie van twintig titels kon in mei 2005 door middel van een advertentie in Boekblad aan de uitgeverijen worden aangeboden. De belangstelling was verheugend groot. Er meldden zich nieuwe uitgeverijen aan voor deelname aan de reeks, en op de meeste delen werd door meerdere uitgeverijen ingetekend. Het bestuur wees in juni 2005 de delen aan de uitgevers toe. Het verschijningsprogramma zal zijn: 2007 Wolff & Deken, Sara Burgerhart (ed. P. Altena)8–8Wereldbibliotheek H. Gorter, Verzen8–8editie 1890 (ed. M. Kemperink0/0E. Endt)8–8Van Oorschot Carry van Bruggen, Verhalend proza (ed. J. Sicking)8–8Van Oorschot Maria Dermoût, Verzameld werk (ed. R. Salverda)8–8Athenaeum-Polak & Van Gennep F. Kellendonk, Verzameld werk (ed. J. Muyres)8–8Athenaeum-Polak & Van Gennep 20080/02009 Penninc & Vostaert, Walewein (ed. G. Claassens)8–8Bert Bakker Jan Luyken, Lyriek (ed. J. Konst)8–8Verloren H.K. Poot, Lyriek (ed. R. Schenkeveld-van der Dussen0/0W. de Vries)8–8Bert Bakker P.A. de Génestet, Leekedichtjens (ed. H. Leenders)8–8Wereldbibliotheek Van Schendel, Drie Hollandse romans (ed. J. van der Wiel0/0H. Anten0/0W. Smulders)8–8Athenaeum-Polak & Van Gennep 20090/02010 G.A. Bredero, Groot Lied-boeck (ed. N. Moser)8–8Bert Bakker Multatuli, Woutertje Pieterse (ed. A. Kets-Vree)8–8Athenaeum-Polak & Van Gennep J.A. Dèr Mouw, Lyriek (ed. H. van den Bergh0/0T. van Deel)8–8Van Oorschot Nescio, Dichtertje8–8De uitvreter8–8Titaantjes (ed. L.L. Frerichs)8–8Nijgh & Van Ditmar H. Marsman, Verzamelde gedichten (ed. H.T.M. van Vliet)8–8Athenaeum-Polak & Van Gennep F.B. Hotz, Verzameld werk (ed. A. Truijens0/0G.J. Dorleijn)8–8Arbeiderspers 20100/02011 Anna Bijns, Verzamelde werken (ed. J. Oosterman)8–8Verloren De Schoolmeester, Gedichten (ed. M.Mathijsen)8–8Bert Bakker M. Emants, Een nagelaten bekentenis (ed. M. Kemperink)8–8Arbeiderspers Het feit dat editeurs tegen een geringe vergoeding aan de tekstbezorging moeten werken, dikwijls naast een veeleisende baan, zorgt regelmatig voor vertraging. Dit probleem doet zich vooral voor bij editeurs buiten de academische wereld. De snlk en het nlpvf hebben editeur Wieneke ’t Hoen vanaf 17 mei tot 4 juli 2005 in de gelegenheid gesteld zich vrij te maken om aan het Deltadeel Blokken, Knorrende beesten, Bint van F. Bordewijk te werken.
Friese literatuur Friese poëzie en essays Het nlpvf zet zich in voor de bevordering van de productie van Friestalige literaire werken en vervult hiermee een belangrijke rol bij de instandhouding van het Fries als levende taal en de verschijning van kwalitatief hoogwaardige Friestalige literaire werken. In 2005 werden zes contemporaine Friese poëzie-uitgaven gesubsidieerd, en één essaybundel.
10
susidiëring
Friese modernen Na de voltooiing van de tweede reeks Friese Literaire Klassieken (in 2003) zijn het nlpvf en het Fonds voor de Letteren ingegaan op een voorstel uit Friesland voor een nieuw project: de ‘Fryske Modernen’. Dit plan gaat uit van de drie Friese uitgevers die de ‘klassieken’-reeks hebben uitgebracht plus de Stichting It Fryske Boek, en is gericht op het bevorderen van het schrijven van Fries literair proza en Friestalige kinder- en jeugdboeken. Er zullen maximaal negen werkplannen worden gesubsidieerd; de auteurs zullen intensief worden begeleid en de boeken zullen verschijnen in de jaren 2004-2007. Het project ‘Fryske Modernen’ wordt gesteund door het nlpvf, het Fonds voor de Letteren en de Provincie Fryslân. Een door de beide letterenfondsen ingestelde gezamenlijke Commissie Friese Literatuur brengt advies uit over de aanvragen. In het verslagjaar bestond de commissie uit: Klaas van der Hoek, Hylke Tromp (nlpvf), Simen Veltman en Jant van der Weg-Laverman, terwijl commissielid Klaske Jaspers vanwege drukke werkzaamheden tijdelijk verstek moest laten gaan. De commissie kwam tweemaal bijeen. In het verslagjaar werden twee werkplannen en een manuscript (de roman Prospero van Nyk de Vries) positief beoordeeld. Prospero zal in 2006 verschijnen als eerste deel van de reeks. Friese literatuurgeschiedenis Er is voortgegaan met de begeleiding van de Friese literatuurgeschiedenis, die in 2006 zal verschijnen.
Gebarentaal De totstandkoming van cultuuruitingen in de Nederlandse Gebarentaal wordt vanaf 2001 tot de reguliere taak van het nlpvf gerekend. Ook het Fonds voor de Letteren heeft een taak op dit gebied. Beide fondsen participeren ieder voor de helft in de toegekende subsidiebedragen. Er kon in het verslagjaar geen aanvraag op dit gebied worden toegekend.
Literaire tijdschriften De kwalitatieve beoordeling van de tijdschriften is in handen gegeven van twee deskundige commissies, die het bestuur van het nlpvf adviseren over de subsidiëring: de commissie Literaire tijdschriften en de commissie Friese literaire tijdschriften. De zittingstermijn voor de commissies is in principe vastgesteld op drie jaar. De tijdschriften worden elk jaar door de tijdschriftencommissies beoordeeld. Na drie jaargangen volgt een eindbeoordeling. Structureel subsidiabele tijdschriften ontvangen voor een periode van drie jaar subsidie op standaardniveau. Uitzonderlijk goede tijdschriften ontvangen daarnaast een premie. In 2005 heeft opnieuw een eindbeoordeling plaatsgevonden. Op basis van de jaargangen 2002, 2003 en 2004 is een kwaliteitsoordeel geformuleerd dat bepalend is voor de hoogte en de duur van de subsidie in de periode 2005-2007. Voor meer informatie, zie het Rapport literaire tijdschriften 2004.
Nederlandstalige literaire tijdschriften In 2004 subsidieerde het nlpvf nog veertien Nederlandstalige literaire tijdschriften, in 2005 daalde dit aantal naar twaalf: twee langlopende tijdschriften moesten er om financiële redenen mee stoppen. Het bestuur heeft de subsidies voor de periode 2005-2007 vastgesteld en aan de volgende negen tijdschriften een standaardsubsidie toegekend: Armada, Bunker Hill, Hollands Maandblad, Liter, De Parelduiker, Parmentier, Passionate, De Revisor en De Tweede Ronde. De Gids en Raster ontvangen als vanouds een standaardsubsidie plus premie; nieuw is dat Tirade vanaf 2004 eveneens een premie krijgt. De commissie Literaire tijdschriften bestond in het verslagjaar uit de leden Tom van Deel (stafmedewerker moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam), Yra van Dijk (schrijver, criticus), Margot Engelen (medewerker bij Boekhandel Praamstra in Deventer), Atte Jongstra (schrijver, dichter, criticus) en Christa Vidlund (= Anna Enquist, namens het nlpvfbestuur). susidiëring
11
Friese literaire tijdschriften Het nlpvf ondersteunde in 2005 drie Friese literaire tijdschriften met een standaardsubsidie: Hjir, De Moanne mei Trotwaer en het Jaarboek Farsk, dat per jaar de beste bijdragen bundelt van de website van het literaire internettijdschrift Farsk. De kwaliteit wordt bewaakt door een commissie van friestalige deskundigen. De commissieleden van 2005 waren Alie Dijk-van der Meulen, Pyt Jon Sikkema, Hylke Tromp (namens het nlpvf-bestuur) en Willeke Wellinga. Literair kinder- en jeugdtijdschrift Helaas wordt er momenteel geen kwalitatief hoogwaardig tijdschrift over kinder- en jeugdliteratuur uitgegeven. Het stemt hoopvol dat er in 2005 een advies is aangevraagd voor de subsidiering van een ‘bookazine’ (duf), een jaarlijks te verschijnen kruising tussen een boek en een tijdschrift dat een aantal getalenteerde schrijvers introduceert. Deze aanvraag is, gezien de verschijningstermijn, behandeld door de commissie geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur. Daarnaast blijft het nlpvf uitgevers en auteurs stimuleren een tijdschrift te ontwikkelen dat de bloei van kinderliteratuur bevordert en dat jonge lezers vertrouwd maakt met het lezen van literaire tijdschriften.
Geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur In 2005 is er subsidie toegekend aan een recordaantal titels: 8 (ten opzichte van de gebruikelijke 2 à 3 van de afgelopen jaren). Deze 8 aanvragen kwamen van 6 verschillende uitgeverijen. De ommezwaai is het gevolg van inspanningen om de regeling en haar doel (het stimuleren van originele, kwalitatief hoogstaande geïllustreerde boeken door middel van bijdrage in de productiekosten) beter bekend te maken bij de Nederlandse uitgeverijen (zie ook pagina 25). De Mondriaan Stichting neemt 50% van de subsidiekosten op zich. De commissie die oordeelt over de subsidieaanvragen bestaat uit 4 leden. Dit jaar heeft Cornald Maas afscheid genomen en is Mirjam Noorduijn, recensente voor o.a. De Groene Amsterdammer, toegetreden. Op de laatste vergadering van 2005 (8 december) was de commissie als volgt samengesteld: Hans Aarsman (beeld), Martha Heesen (tekst), Mirjam Noorduijn (tekst) en Daan Remmerts de Vries (beeld). In 2005 is verder gewerkt aan plannen om het illustreren van kinderboeken als zelfstandige kunstvorm te bevorderen. Er zijn gesprekken gevoerd met een aantal uitgeverijen (o.a. Lemniscaat en Querido), musea (o.a. Kinderboekenmuseum, Centraal Museum) en de Stichting cpnb over het instellen van een prijs, een tentoonstelling en een uitgave.
Vertaalsubsidies voor Nederlandse uitgevers Fries-Nederlands Het Fonds spant zich samen met de Provincie Fryslân in voor het tot stand brengen van meer vertalingen van Friese romans en poëzie. Er is daartoe een stimuleringsregeling ingesteld waarbij Nederlandse uitgevers die een Fries werk in vertaling willen uitbrengen de vertaalkosten gesubsidieerd kunnen krijgen. In dit kader werd één roman gesubsidieerd: Oxzana’s vlucht van Marga Claus.
Moeilijk toegankelijke talen Het nlpvf stelt in uitzonderlijke gevallen subsidie beschikbaar voor de Nederlandstalige uitgave van een belangrijke, klassieke literaire tekst uit een weinig toegankelijke taal. De regeling betreft werken die niet alleen in de eigen cultuur als zeer belangrijk worden beschouwd, maar die daarnaast ook in andere culturen erkenning hebben gekregen, en als zodanig deel zijn gaan uitmaken van de wereldliteratuur. In 2005 is op de ‘Subsidieregeling vertalingen uit minder toegankelijke talen’ geen beroep gedaan.
12
susidiëring
subsidiëring interculturele letteren In 2005 is een begin gemaakt met het intensiveren van het Intercultureel Letterenbeleid. Het voornaamste doel is de culturele diversiteit van het Nederlandse literaire leven te stimuleren. Intrinsiek literaire motieven blijven daarbij evenzeer een rol spelen als de wens interculturele banden te versterken. In het beleidplan ‘Culturele Diversiteit’ hebben we aangegeven zowel te willen aansluiten bij bestaand beleid, als nieuw beleid te ontwikkelen. Het voorzetten van ons reguliere vertaalbeleid –8specifiek gericht op vertalers uit het Midden-Oosten, de Maghreb en China8–8is voor ons hoofdzaak. In 2005 zijn onze vertaallijsten Turks, Arabisch, Albanees en Chinees uitgebreid, en zijn de contacten met uitgevers in de desbetreffende landen versterkt. Gezien onze ervaring met het organiseren van vertaalworkshops en gelet op het feit dat universiteiten het vak ‘Literair vertalen’ amper meer aanbieden, hebben we een vertaalworkshop Turks opgezet in Istanbul. Het niveau van de deelnemers was hoog, zeker voor een beginnersworkshop. Daarnaast zijn we gestart met de voorbereidingen voor een vertaalworkshop Arabisch in 2006. Wat het nieuwe beleid betreft, hebben we ons ontvankelijk opgesteld, om tegemoet te kunnen komen aan de vraag en in te kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen. Door contact te leggen met uiteenlopende partijen, zoals Nederlandse en niet-westerse uitgevers, vertalers, organisaties als Umüt, Amsterdam Vluchtstad, El Hizjra, De Balie, Netwerk cs, sss, Kunstenaars & Co, en buitenlandse ambassades, hebben onze plannen definitiever vorm gekregen. In 2005 hebben we enkele niet-westerse uitgeverijen in Nederland begeleid die zich wilden professionaliseren. Het werken aan de oprichting van een jaarlijkse debutantenprijs leidde tot nieuw inzicht. Aanvankelijk was het plan de prijs te bestemmen voor het beste Nederlandstalige debuut van een Nieuwe Nederlander, om jong talent op weg te helpen. In deze opzet ligt de nadruk op de niet-Nederlandse achtergrond van de auteur (wat de culturen eerder scheidt dan verbindt), en niet op de literatuur zelf. Wanneer we echter de inhoud van het werk als uitgangspunt nemen, kan iedere Nederlandstalige schrijver de prijs winnen, mits het werk literair is, en zich beweegt op het breukvlak van de Westerse en Islamitische cultuur. Dit idee wordt in 2006 nader uitgewerkt. In de loop van 2005 werd duidelijk dat er dringend behoefte is aan een aanvullende subsidieregeling om professionele multiculturele podia, langlopende uitgeefprojecten (het opzetten van een Turkse, Arabische of Surinaamse bibliotheek) en een intercultureel tijdschrift als Eutopia te kunnen ondersteunen. Deze regeling zal in 2006 zijn beslag krijgen. De kinder- en jeugdliteratuur stond in ons beleidsplan niet expliciet genoemd. Het was niettemin een belangrijk punt van aandacht. Met binnen- en buitenlandse uitgevers is gesproken over de vertaalmogelijkheden, en over onze interesse in interculturele kinderboekenschrijvers. Daarnaast kwam het nlpvf via de Nederlandse ambassade in Saoedi-Arabië in contact met Fatima AlHassan, directeur van de King Abdulaziz Public Library (kapl). Zij heeft plannen om een selectie Nederlandse kinderboeken te laten vertalen en drukken in een oplage van 3.000 exemplaren. De bedoeling is de boeken gratis te distribueren aan basisscholen in Saoedi-Arabië om kinderen kennis te laten maken met de Nederlandse cultuur. Het nlpvf en het Fonds voor de Letteren hebben een gezamenlijke subsidieregeling voor auteurs uit niet-westerse landen die in Nederland wonen en werken. Hun werk behoeft (aanvankelijk) vertaling naar het Nederlands. Het nlpvf stelt de Nederlandse uitgevers voor de eerste twee publicaties van zo’n auteur stimuleringssubsidies in het vooruitzicht, als tegemoetkoming in de vertaalkosten. In het kader van de ‘Subsidieregeling voor uitgaven van vooralsnog niet in het Nederlands schrijvende auteurs’ werd in 2005 één aanvraag gehonoreerd. Bijlage 4 bevat een overzicht van de gesubsidieerde activiteiten.
susidiëring
13
informatie Internationale boekenbeurzen In 2005 bezochten Henk Pröpper, Maria Vlaar, Maarten Valken, Agnes Vogt en Thomas Möhlmann in wisselende samenstelling, soms ondersteund door Barbara den Ouden en Barbara Mazzotta, maar liefst tien internationale Boekenbeurzen: in Londen, Parijs, Leipzig, Bologna, Praag, Warschau, Thessaloniki, Beijing, Frankfurt en Guadalajara. – In Londen (9 tot en met 15 maart) werd zowel op kantoor in de stad als op de beurs, waar het nlpvf een stand heeft, gesproken met een honderdtal fictie- en non-fictie-uitgevers. Er is veel belangstelling voor de nieuwe titels in de brochures. Bovendien werd gesproken over de voorgenomen manifestatie in Londen in 2006. – In 2003 was de Nederlandstalige literatuur ‘invité d’honneur’ op de Boekenbeurs van Parijs. Om de in deze periode geïntensiveerde contacten met Franse uitgevers daadwerkelijk te bestendigen presenteerden wij ons van 16 tot 20 maart 2005 opnieuw met een stand op de Salon. Was de productie in 2004, na de vloed van Nederlandse titels in 2003, wat ingezakt, inmiddels is er weer duidelijk groei in Frankrijk. – Tijdens de Buchmesse Leipzig, 17-18 maart, vond de presentatie, met Nederlandse auteurs, van www.lyrikline.org plaats en werd gesproken met de Literaturwerkstatt Berlin en enkele redacteuren. – Tijdens de beurs in Bologna (13 tot en met 16 april) hebben we ruim 40 uitgevers gesproken, veelal aan de hand van de nieuwe brochure Children’s Books from Holland, waarin 8 recent verschenen titels werden gepresenteerd. Tevens vond een presentatie van een aantal Nederlandse illustratoren plaats. Joke Linders (prentenboekendeskundige en biografe van Max Velthuijs) interviewde de illustratoren Philip Hopman, Sieb Posthuma en Marit Törnqvist in het Illustrator’s Café. Deze goed bezochte bijeenkomst (ongeveer 100 personen) heeft bijgedragen tot de vertaling van werk van Marit Törnqvist en Philip Hopman. – De Boekenbeurs in Praag (4 tot 8 mei) werd voor het eerst bezocht; er werden vele nieuwe contacten gelegd. Er was positieve belangstelling voor de Nederlandse non-fictie, en één titel werd inmiddels verkocht (Tjalling Halbertsma, Steppeland). – Ook de beurs in Warschau (18 tot 22 mei) werd voor de eerste keer bezocht, en ook hier werden vele nieuwe contacten gelegd. Er was veel belangstelling voor de Nederlandse non-fictie, met als gevolg dat verschillende titels werden verkocht (van Geert Mak, Frank Westerman en Douwe Draaisma). – De beurs van Thessaloniki, (28-31 mei) georganiseerd door onze Griekse zusterorganisatie, werd voor de eerste maal gehouden. Aangezien de beurs zich richt op de landen van de Balkan, het Midden-Oosten en de Middellandse Zee was een bezoek uiterst nuttig. Het leidde tot tal van nieuwe contacten in op middellange termijn interessante groeimarkten. In 2007 zullen wij ons met een stand presenteren op de beurs van Thessaloniki. – Gekoppeld aan het bezoek van Staatssecretaris Medy van der Laan bezocht het nlpvf van 28 augustus tot en met 11 september de beurs van Beijing die in korte tijd is uitgegroeid tot een van de grootste ter wereld. We vervaardigden een speciaal op de Chinese markt gerichte brochure met Nederlandse fictie, non-fictie en kinder- en jeugdliteratuur waarin de Chinese uitgevers zeer geïnteresseerd bleken, ook door de fraaie vormgeving. Daarnaast boden wij de Chinese autoriteiten een in het Chinees vertaalde bloemlezing aan van Nederlandse poëzie. Ook werden met steun van Ambassade Peking en de Staatssecretaris contacten gelegd met de relevante Ministeries. Het nlpvf werd daarmee voldoende geïntroduceerd en kreeg van de Chinese autoriteiten hoffelijk de ruimte om in China te opereren. Het ligt in de bedoeling het contact met de Chinese uitgevers de
14
informatie
komende jaren te continueren en te versterken. De animo aan Chinese zijde is aanzienlijk, een probleem vormt echter het geringe aantal vertalers naar het Chinees (zie pagina 27). In 2005 werden ruim twintig contracten afgesloten voor voornamelijk non-fictie titels. – De Boekenbeurs van Frankfurt (17-23 oktober) was als altijd het hoogtepunt en meetpunt van het jaar. Het blijkt dat de Nederlandse literatuur onverminderd op internationale interesse kan rekenen, sterker: dat die zowel in de diepte als in de breedte aan aanwezigheid wint. Ontwikkelingen in de globalisering zorgen ervoor dat zich nieuwe markten aandienen (China, India, de Arabische wereld, Zuid-Amerika), ontwikkelingen in de internationale uitgeverij zorgen ervoor dat er meer en meer ruimte is voor klassieke fictie, zoals in onze klassiekenbrochures aangeboden, en voor non-fictie. Voor de kinder- en jeugdliteratuur is een aparte flyer gemaakt om te attenderen op 3 remarkable debuts die eerder dat jaar waren verschenen. – De Boekenbeurs van Guadalajara, van 23 november tot 5 december, betekende de tweede ontmoeting met de uitgevers van Zuid-Amerika na ons eerste bezoek in 2004. De ZuidAmerikaanse markt wordt steeds meer een zelfstandige en concurrerende markt van vooral de Spaanse. Dit impliceert dat Nederlandse uitgevers zich ook meer en meer tot Zuid-Amerika zelf zullen moeten gaan verhouden; het is niet langer een achterland, maar een markt met eigen mechanismen en keuzes. Speciaal voor non-fictie en kinder- en jeugdliteratuur is er grote belangstelling. De verbinding met scholen is daarbij essentieel, in onze informatievoorziening zullen we daar in het vervolg extra aandacht aan geven. De komende jaren zullen de contacten met Zuid-Amerika toenemen, speciaal met Mexico, Brazilië en Argentinië waar de universiteiten een enorme groei doormaken en de middenklasse in hoog tempo toeneemt.
Uitgeversbezoeken buitenland Naast de bezoeken aan Boekenbeurzen zijn er meer internationale contacten onderhouden of gelegd met uitgevers en andere literaire instellingen. – Zo reisden van 10 tot 12 februari Maria Vlaar, Peter Bergsma en Thomas Möhlmann naar Berlijn om bij de uitreiking van de door ons georganiseerde Else Otten Preis aanwezig te zijn, te vergaderen met de Literaturwerkstatt en met de afdeling Neerlandistiek van de Freie Universität Berlin, in de persoon van Jan Konst. – Peter Bergsma was op 31 maart in Parijs als deelnemer aan het ‘Atelier Livre, Langues et Traduction’, ter voorbereiding op het symposium ‘L’Europe pour la Culture’ dat op 1 en 2 mei in Parijs werd gehouden op initiatief van de Franse president en waar Nederland werd vertegenwoordigd door Harry Mulisch. – Van 26 tot 29 april was Maria Vlaar in Kopenhagen, tijdens de manifestatie (zie pagina 20), om met de Deense uitgevers te overleggen. – Van 30 mei tot en met 2 juni bezocht Maria Vlaar Praag om gesprekken te voeren over uit te geven boektitels, ter voorbereiding van een literaire manifestatie in 2007, en te spreken met het Archatheater. – Op 7 en 8 september was poëziemedewerker Thomas Möhlmann in Londen voor de uitreiking van de Popescu Prize for European Poetry Translation, en sprak hij een aantal poëzie-uitgevers, de Poetry Society en vertalers. – Thomas Möhlmann bezocht van 16-19 november de Biënnale Internationale des Poètes en Val-deMarne en sprak Franse poëzie-uitgevers, organisatoren en vertalers. – Peter Bergsma en Bas Pauw waren van 6 tot 9 december in Rabat (Marokko) in het kader van de manifestatie ‘Art en Tour Pays-Bas & Maroc’.
informatie
15
– Van 13 tot en met 16 december bracht Agnes Vogt, ter gelegenheid van de opening van de tentoonstelling Dutch Treats, een bezoek aan New York. Naast gesprekken met het Nederlands consulaat en de galerie, zijn er afspraken geweest met een tiental Amerikaanse uitgevers. Dit waren veelal eerste contacten, met vaak positieve reacties op prentenboeken en fictie. Op de kinderboekenbeurs in Bologna 2006 hebben we een aantal van deze uitgevers weer gezien. Er zijn enkele veelbelovende contacten en interesses in specifieke titels.
Internationaal Bezoekersprogramma Het Bezoekersprogramma Buitenland dient niet alleen om de Nederlandse literatuur bij buitenlandse uitgevers te introduceren, maar ook om bestaande contacten te bestendigen en uit te bouwen. De flexibele hgis-financiering stelt het Fonds in staat om met het Bezoekersprogramma in te spelen op zijn buitenlandse literaire manifestaties, door in voorbereiding daarop extra redacteuren of een aantal literaire critici uit het betreffende land uit te nodigen. Het nlpvf regelt voor zijn bezoekers afspraken met Nederlandse uitgevers in Amsterdam en daarbuiten, het organiseert ontmoetingen met auteurs en vertalers naar de betreffende taal. Het programma omvat verder steeds een ontvangst op het nlpvf en een of twee diners of lunches met grotere gezelschappen. Bij het samenstellen van het programma van een bezoeker is maatwerk het devies: geen twee programma’s zijn hetzelfde, en er wordt steeds nadrukkelijk rekening gehouden met het profiel, de wensen en de mogelijkheden van de bezoekende uitgever. Velen keren daarna op eigen initiatief terug; voor alle deelnemers geldt dat hun bezoek aan Amsterdam hen in staat stelt om daarna veel makkelijker hun weg te vinden in de Nederlandse uitgeverswereld. Het Bezoekersprogramma is binnen het vertaalbeleid van het nlpvf een steeds belangrijker beleidsinstrument geworden. In 2005 waren de volgende uitgevers in Amsterdam te gast: 23-26 februari 23-27 februari 8-10 maart 20-24 april 31 mei-3 juni 1-4 juni 8-11 juni
Ulrike Schieder (Rowohlt Verlag, Berlijn) Øivind Arneberg (Pax Arneberg Forlag, Oslo) Susanne Bjertrup (Politiken, Kopenhagen) Simon Prosser (Hamish Hamilton, Londen) Maria Amelia Mello (Olympio, Rio de Janeiro) Angela Sotiriou (Psichogios, Athene) Tanja Graf (SchirmerGraf Verlag, München)
– Ulrike Schieder is redactrice bij de gerenommeerde Hamburgse uitgeverij Rowohlt, waar recentelijk werk verscheen van onder andere Tomas Lieske, Heleen van Royen en Rascha Peper. Schieder is inmiddels een zeer bij de Nederlandse literatuur betrokken redactrice en leert momenteel Nederlands. Tijdens haar verblijf sprak zij met alle literaire Amsterdamse uitgeverijen, en ze woonde boekpresentaties bij van Abdelkader Benali en Allard Schröder. – Øivind Arneberg is redacteur bij uitgeverij Pax uit Oslo, en heeft bij datzelfde Pax een imprint onder zijn eigen naam: Arneberg Forlag. Bij Arneberg verschenen Noorse vertalingen van P.F. Thomése’s Schaduwkind en van Tim Krabbé’s De renner. – Susanne Bjertrup is redactrice van de gezaghebbende boekenbijlage van de Deense krant Politiken. In verband met de literaire manifestatie die het Fonds in april 2005 in Kopenhagen organiseerde, kwam zij op uitnodiging van het nlpvf voor enkele dagen naar Amsterdam. Zij maakte kennis met Kader Abdolah, Harry Mulisch en Connie Palmen; en bezocht het Boekenbal. Tijdens de manifestatie in april modereerde zij twee programma’s, met Kader Abdolah en Connie Palmen; Politiken publiceerde tijdens de manifestatie grote interviews van haar hand met Connie Palmen en Harry Mulisch. – Simon Prosser behoort tot de nieuwe generatie jonge Britse uitgevers, die zich onderscheiden door een grotere interesse voor de literatuur van het vasteland. Bij Hamish Hamilton, een voorname imprint van Penguin uk, is Prosser met name de redacteur van de Amerikaanse bestseller-auteur Jonathan Safran Foer. Prosser kon door zijn bezoek aan Amsterdam zijn
16
informatie
contacten met de Amsterdamse literaire uitgeverswereld verstevigen en uitbouwen. – Maria Amelio Mello van de grote uitgeverij José Olympio is de eerste Braziliaanse uitgever in het Bezoekersprogramma van het nlpvf. De omvangrijke portugeestalige Braziliaanse markt is voor de Nederlandse literatuur nog een onontgonnen terrein; het bezoek van Mello bracht daar verandering in, want voor het komend jaar staan vertalingen op stapel van werk van Harry Mulisch, Margriet de Moor, Matthijs van Boxsel en Willem Elsschot. – Het Griekse Psichogios is een belangrijke uitgever van Nederlandse kinder- en jeugdliteratuur; er verschenen verschillende titels van Paul Biegel, Annie M.G. Schmidt en Peter van Gestel. Redactrice Angela Sotiriou maakte tijdens haar bezoek kennis met een groot aantal andere (ook kleinere) Nederlandse uitgevers van kinder- en jeugdliteratuur; niet alleen in Amsterdam, maar ook met uitgeverij Lemniscaat in Rotterdam en uitgeverijen Holland en Gottmer in Haarlem. – Tanja Graf was redactrice bij Piper, toen zij enkele jaren geleden besloot voor zich zelf te beginnen. Zij sloot zich aan bij de gerenommeerde kunstboekenuitgever Lothar Schirmer, en zo ontstond uitgeverij SchirmerGraf, waar zij de literaire poot voor haar rekening neemt. Zij kocht De stomme zonde van Anja Sicking aan, dat in het najaar van 2005 in Duitse vertaling verscheen. Haar bezoek aan Amsterdam stelde haar in staat haar nieuwe uitgeverij aan de Nederlandse collega’s voor te stellen en voor haar kleine, hoogwaardige fonds nieuwe Nederlandse titels te zoeken. Elke twee jaar organiseert het Fonds tijdens de Frankfurter Buchmesse een diner voor al zijn gasten in het Bezoekersprogramma van de laatste twee jaar; zo ook dit jaar, op zaterdag 22 oktober, toen tien buitenlandse uitgevers bij het diner aanzaten. Behalve een aardige en informele reünie is zo’n diner ook een bijzondere gelegenheid omdat het uitgevers van over de hele wereld samenbrengt onder de noemer van de Nederlandse literatuur.
Brochures In 2005 verschenen er twee nummers van 10 Books from Holland and Flanders (voorjaar en najaar 2005), waarin recente Nederlandstalige fictietitels onder de aandacht worden gebracht. Het literaire erfgoed kwam aan bod in de brochure 15 Postwar Classics from Holland and Flanders, waarin vijftien moderne klassieken uit de Nederlandstalige letteren werden gepresenteerd (nadat in 2004 de brochure Prewar classics was verschenen). Deze brochures werden gemaakt in samenwerking met het Vlaams Fonds voor de Letteren en verstuurd naar ongeveer 1850 relaties (een vast internationaal publiek van uitgevers, redacteuren, vertalers, critici, literaire agenten, neerlandici en andere belangrijke contacten). In de jaarlijkse brochure Quality Non-Fiction from Holland werden veertien non-fictietitels besproken. Deze uitgave werd naar ongeveer 1650 buitenlandse uitgevers verstuurd. Ten behoeve van het bezoek aan de boekenbeurzen in China en Mexico werden respectievelijk een Chinees-Engelstalige en een Spaans-Engelstalige brochure gemaakt. Beide publicaties met
informatie
17
een omvang van 52 pagina’s gaven een state-of-the-art overzicht van de Nederlandse letteren in diverse genres. Voor een volledig overzicht, zie bijlage 5.
Nieuwsbrief In 2005 verschenen er drie nummers (nummer 140/01+2 in maart 2005 en nummer 14/3 in november 2005) van de Nederlandstalige Nieuwsbrief Letteren. Deze nieuwsbrief is bedoeld om vertalers, ambassades, literair agenten en scouts, neerlandici extra muros en andere geïnteresseerden op de hoogte te brengen van de nieuwste ontwikkelingen in literair Nederland en Vlaanderen. Naast de papieren versie werd er acht keer een digitale versie (Nederlands0/0Engels) van de Nieuwsbrief verstuurd. Eind 2005 telde de verzendlijst ongeveer 600 abonnees.
Dossiers De dossiers over nieuwe titels in de verschillende genres (fictie, non-fictie, kinderliteratuur, poëzie) bevatten Engelstalige informatie over het boek, de auteur, de rechtensituatie e.d., een interview met de schrijver en een vertaald fragment van minimaal 20 pagina’s van het betreffende boek. Er werden in 2005 voor alle vier genres gezamenlijk 16 Engelstalige dossiers vervaardigd. Voor een compleet overzicht zie bijlage 5.
Website en internet De groei van de belangstelling voor de website van het nlpvf www.nlpvf.nl zette zich ongeremd voort. In de loop van het jaar nam het dagelijkse bezoekersaantal toe van 320 naar 420 bezoekers. De database met engelstalige informatie bevatte eind 2005 circa 430 titels, 295 auteurs en 64 uitgeverijen. Op de site werd de mogelijkheid toegevoegd om niet alleen per titel maar ook per auteur beschikbare informatie op te vragen. Deze uitbreiding werd gerealiseerd om snel en doeltreffend tegemoet te komen aan vragen van buitenlandse pers en organisatoren van literaire festivals. In het najaar werd de langverwachte openstelling via internet van de database met vertaalde titels een realiteit. Binnenlandse en buitenlandse bezoekers kunnen zo per taal, jaar of auteur een overzicht opvragen van vertaalde titels. url: www.nlpvf.nl0/0vertalingen Er heeft zich langzamerhand een flink bestand gevormd van in de Deltareeks geïnteresseerde lezers, die van het verschijnen van nieuwe delen op de hoogte worden gehouden. Er werden drie nieuwsbrieven verzonden8–8deels per post en deels digitaal8–8en één persbericht. Naast de algemene website werd de specifiek voor de Deltareeks ingerichte site www.deltareeks.nl verder uitgebreid. De site geeft informatie over de beschikbare titels in de serie, gaat in op het
18
informatie
ontstaan van de reeks en verwijst bezoekers naar internetboekhandels waar de titels kunnen worden besteld. Ten behoeve van de promotieactie in het najaar (zie pagina 24) werd een restyling van de opmaak van de site doorgevoerd. Voor een tweetal manifestaties werd een speciale website ontwikkeld. Het ging om de manifestaties in Kopenhagen en Rabat. Deze twee sites, respectievelijk deens- en franstalig, gaven informatie over de verschillende onderdelen en de deelnemende auteurs. Het nlpvf is als landenredacteur verantwoordelijk voor de Nederlandse afdeling van Poetry International Web (piw; www.poetryinternational.org), waaraan in 2005 bijdragen toe werden gevoegd van en over Erik Lindner, Alfred Schaffer, Tsead Bruinja, Judith Herzberg, Frank Koenegracht, Gerrit Komrij, Erik Menkveld, Anne Vegter, Peer Wittenbols en Esther Jansma. In het kader van onze samenwerking met Literaturwerkstatt en de internationale poëziewebsite www.lyrikline.org werd in februari 2005 in Berlijn een partnerschap gesloten en een bijdrage aan de website toegevoegd van en over de dichter Tsead Bruinja. Ook namen Bruinja en Möhlmann deel aan een presentatie van Lyrikline.org tijdens de Leipziger Buchmesse op 17 maart. In mei 2005 bezocht beleidsmedewerker Dick Broer de eerste bijeenkomst van de Virtual Society of Literature in Helsinki. Hij gaf daar een presentatie over de mogelijkheden die nieuwe internettechnologieën bieden aan literaire instellingen als het nlpvf in het algemeen, en over de ontwikkeling van de vertalingendatabase in het bijzonder.
Bibliotheek en documentatie Het nlpvf streeft naar een zo compleet mogelijke collectie van in het buitenland verschenen vertalingen van Nederlandstalige literatuur, non-fictie, poëzie, kinder- en jeugdliteratuur. De bibliotheekcollectie omvat nu 8125 titels, zowel door het Fonds gesubsidieerde, als niet gesubsidieerde. In 2005 werden ruim 375 boeken en tijdschriften aan de collectie toegevoegd. Het fonds ontving boeken ten geschenke van het Vlaams Fonds voor de Letteren, van auteurs en vertalers en van Nederlandse en buitenlandse uitgevers. Verder werden boeken via boekhandel en internet verworven. Naast deze in Nederland unieke bibliotheek wordt via een database-overzicht (inmiddels 9850 records) het bestand aan vertalingen ontsloten. Op basis van deze gegevens kunnen fondsmedewerkers buitenlandse uitgevers adviseren en informeren. Het aantal aanvragen om informatie van buitenlandse uitgevers, ambassades, studenten, journalisten en vertalers neemt de afgelopen jaren beduidend toe. Najaar 2005 is deze vertalingendatabase voor internetbezoekers toegankelijk geworden. De afdeling documentatie beheert een omvangrijk knipselarchief van Nederlandse recensies en besprekingen van Nederlandse literatuur in buitenlandse kranten. Op deze archieven wordt regelmatig een beroep gedaan door docenten, studenten en buitenlandse readers. Om de toegankelijkheid te bevorderen en het cultureel erfgoed nog beter te beheren zijn het afgelopen jaar archiefbeheerregels voor het nlpvf opgesteld.
informatie
19
promotie internationale activiteiten Manifestaties georganiseerd door het nlpvf Voor een vitale, zich vernieuwende literatuur is contact met andere literaturen van groot belang. Buitenlandse optredens brengen de Nederlandse auteur in contact met buitenlandse schrijvers; uitwisseling van gedachten en ideeën tussen Nederlandstalige schrijvers en hun collega’s in het buitenland verhoogt niet alleen de zichtbaarheid en de bekendheid van onze schrijvers, maar verrijkt bovendien de Nederlandstalige literatuur. Het nlpvf, vroeger vaak onder de vlag van de Stichting Frankfurter Buchmesse 1993, heeft jarenlange unieke ervaring in het organiseren van literaire manifestaties met Nederlands(talige) auteurs in het buitenland.
Panorama over Holland8–8Literaire manifestatie Kopenhagen Van 25 tot en met 28 april organiseerde het nlpvf een serie literaire programma’s in Kopenhagen met de Nederlandse auteurs Harry Mulisch, Thomas Rosenboom, Kader Abdolah, Connie Palmen en Frans Thomése. Op verschillende podia in de stad gingen zij in gesprek met Deense collega’s van internationale statuur over recentelijk verschenen Deense vertalingen van Nederlandse romans, waarbij thematische raakvlakken tussen de diverse schrijvers als uitgangspunt dienden. In een volle zaal van de Koninklijke Bibliotheek openden Harry Mulisch en de bekendste en meest vertaalde Deense auteur van dit moment, Jens Christian Grøndahl, het programma van de serie. Henk van der Liet, hoogleraar Scandinavische Taal- en Letterkunde, leidde een discussie tussen beide schrijvers over de Tweede Wereldoorlog als literair motief. Eveneens in de Koninklijke Bibliotheek vond een literaire ontmoeting plaats tussen Mette Winge en Thomas Rosenboom, van wie de novelle Spitzen even daarvoor bij Gyldendal was verschenen. Rosenboom en Winge droegen voor en gingen in gesprek over het belang en de moeilijkheid van het schrijven van historische fictie. Bij de organisatie van twee programma’s werd samengewerkt met de belangrijkste kwaliteitskrant in Denemarken, Politiken, die niet alleen de meest gezaghebbende literaire bijlage van Denemarken uitgeeft, maar ook een goedbezocht programma van lezingen en debatten organiseert. Als eersten traden in dit verband op de schrijvers Kader Abdolah en Ib Michael, in wier werk migratie een fundamentele rol vervult. Feit en fictie in de autobiografische roman was het thema van het tweede programma in Politikens Foredragssal, waaraan Connie Palmen en Suzanne Brøgger deelnamen. Beide programma’s werden voorgezeten door Susanne Bjertrup, literair critica voor Politiken, die ter voorbereiding op het festival een bezoek bracht aan Nederland. De samenwerking met Politiken bleek in publicitair opzicht bijzonder waardevol. Het volledige programma van ‘Panorama over Holland’ werd in de krant gepubliceerd naast verschillende interviews van deelnemende Nederlandse auteurs en recensies. De serie schrijversontmoetingen werd afgesloten in het CaféTeatret, waar P.F. Thomése een publiek gesprek had met dichteres Pia Juul, gemodereerd door criticus Klaus Rothstein. ‘Panorama over Holland’ werd in Denemarken door alle deelnemers, podia, pers en publiek met veel enthousiasme ontvangen. De samenwerking met de Nederlandse ambassade in Kopenhagen was buitengewoon goed en vruchtbaar. Mede naar aanleiding van het succes van de serie heeft het Danish Literature Centre besloten om in 2006 een festival met Deense schrijvers in Amsterdam te organiseren.
20
promotie
Rencontres littéraires de Rabat8–8Literaire manifestatie Marokko In het kader van de viering van 400 jaar betrekkingen tussen beide landen vonden in 2005 zowel in Nederland als in Marokko talloze culturele evenementen plaats. Eén van de meest prominente ervan was ‘Art en tour: Pays-Bas & Maroc’, een reeks van drie multidisciplinaire presentaties in het najaar van 2005, in Rabat en Marrakech, georganiseerd door het Fonds voor de Podiumkunsten, de Mondriaanstichting, de sica en het nlpvf. Het fonds verzorgde tijdens het laatste luik van deze programmareeks een literair programma, in Rabat en in Casablanca. Uitgangspunt van ‘Art en tour’ was de uitwisseling tussen Marokkaanse en Nederlandse kunstenaars. Op 8 december vond er in het Centre Culturel Français Rabat een literair programma plaats, waaraan Abdelkader Benali, Mustafa Stitou en de Marokkaanse auteurs Jalal el-Hakmaoui en Yassin Adnan deelnamen. Het programma werd gemodereerd door Dominique Caubet, auteur van Shouf shouf Hollanda8–8een interessante studie naar het succes van jonge Marokkanen in de hedendaagse Nederlandse kunstwereld. Op 9 december werd in het Goethe Institut in Rabat het boek Années de plomb gepresenteerd; de Franse vertaling van Jaren van lood van de Nederlandse journaliste Sietske de Boer. Années de plomb is het eerste Nederlandse boek dat in Marokko verschijnt; het vertelt het verhaal van de Marokkaanse familie El Manouzi, die zwaar geleden heeft onder de jaren van politieke repressie in Marokko, die de jaren van lood worden genoemd. Sietske de Boer las voor uit haar boek en werd daarna geïnterviewd door de bekende Marokkaanse journalist Khalid Jamaï. Mustafa Stitou en Abdelkader Benali verzorgden nog een succesvol optreden in het Maison de la Poésie in Casablanca op 10 december, waar zij voorlazen uit eigen werk en in het Arabisch werden geïnterviewd door Jalal el Hakmaoui. Beide auteurs werden na afloop geïnterviewd door het Marokkaanse televisiejournaal; in twee grote Marokkaanse weekbladen verschenen interviews. Het Franstalige poëzietijdschrift Electron libre kwam tijdens de manifestatie met een uitgebreid dossier over de hedendaagse Nederlandse poëzie.
Internationale Literaire Projecten en Manifestaties door derden Per 1 juni 2005 heeft het nlpvf de opdracht de gedelegeerde hgis gelden voor intensivering van het internationaal cultureel letterenbeleid te besteden. Er is in 2005 door de adjunct-directeur een regeling opgesteld, een commissie samengesteld en een werkwijze bepaald. Per 1 september is Mireille Berman benoemd als beleidsmedewerker voor de Internationale Literaire Projecten en Manifestaties. In de periode van 1 juni 2005 tot 31 december 2005 hebben zes projecten geput uit de subsidieregeling: – – – – –
Behoud de Begeerte, programma ‘Saint Amour’ in Parijs Poetry International, project Poetry International Web Crossing Border festival8–8‘The art of self-defense’ Crossing Border festival8–8‘Border Kitchen’ Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam, het programma ‘De geest van Oost-Europa: Polen en Tsjechië’ – Maison Descartes Amsterdam, symposium De Biografie8–8Internationaal De commissie bestond in 2005 uit Hans Maarten van den Brink (auteur), Tatjana Daan (ex-directeur Poetry International), Margreet Ruardi (directeur Schrijver School Samenleving), Sjeng Scheijen (slavist, organisator van tentoonstellingen), Erna Staal (redacteur uitgeverij Contact, voormalig medewerker Letterkundig Museum) en Marc Verstappen (artistiek directeur Kunstencentrum Villanella te Antwerpen). Voor een inventarisatie van mogelijke buitenlandse aanvragers8–8een belangrijk doel van de regeling8–8werd een Engelstalige brochure gemaakt, sprak Mireille Berman met een aantal Duitse Literatuurhuizen en reisde zij in november naar Bonn, waar zij een deel van de promotietour van Geert Mak bijwoonde.
promotie
21
Voor een voortgangsverslag van deze regeling verwijzen wij naar de Tussentijdse voortgangsrapportage over de periode 1 juni 2005 tot en met 31 december 2005, Programmacoördinatie door het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds.
Schrijversprogramma buitenland Het Schrijversprogramma Buitenland is een verzamelnaam voor de incidentele buitenlandse optredens van Nederlandse auteurs die plaatsvinden met steun van het Fonds. In 2005 vond wereldwijd weer een groot aantal literaire programma’s plaats waaraan Nederlandse schrijvers deelnamen; sinds de oprichting van het Fonds is dit aantal nog jaarlijks groeiende. Voor het merendeel gaat het om optredens ter ondersteuning van de publicatie van vertaald werk. In de regel wordt een reiskostensubsidie verstrekt; soms wordt de vertaling gefinancierd van een fragment of enkele gedichten, ten behoeve van het optreden. In afzonderlijke gevallen (bijvoorbeeld een armlastig maar belangrijk literair festival) kan het Fonds tegemoetkomen in de verblijfkosten of honoraria (dit laatste met name bij door het Fonds zelf georganiseerde programma’s). Het Fonds betaalt, verzorgt en regelt deze reizen, bij wijze van service aan de Nederlandse auteur. Daarnaast probeert het Fonds waar mogelijk enige controle of invloed uit te oefenen op de kwaliteit van de programmering en de organisatoren van dienst te zijn met informatie over de auteurs: documentatiemateriaal, vertalingen en foto’s. Met de belangrijke literaire festivals ter wereld wordt intensief contact gehouden over regelmatige (liefst jaarlijkse) Nederlandse deelname. Met de belangrijkste literaire podia in Duitsland, de Literaturhäuser, houdt beleidsmedewerker Bas Pauw jaarlijks overleg, tijdens de boekenbeurzen van Frankfurt en Leipzig. Inclusief het manifestatieprogramma en het Writer in Residence programma is 95 keer, voor 68 verschillende optredens of manifestaties, een auteursbezoek in het buitenland georganiseerd, geregeld en0/0of betaald. Een overzicht van alle in 2005 ondersteunde auteursoptredens is opgenomen in bijlage 6.
Writers in Residence Het nlpvf heeft gastschrijverprogramma’s voor Nederlandse auteurs aan de universiteiten van Berlijn, Londen, Parijs, Wenen, Boedapest, de University of Michigan te Ann Arbor, en het iol (Instituut voor de Opleiding van Leraren) in Paramaribo. – Aan de Freie Universität Berlin gaf Tomas Lieske in november en december 2005, met een uitloop naar januari 2006, gastcolleges over zijn eigen werk, over Nederlandse poëzie en over Hollandse schilderkunst, Hollandse landschappen en Hollandse geschiedenis in de romankunst. – Thomas Rosenboom reisde in november en december naar Londen, waar hij aan de vakgroep Nederlands van de University College of London doceerde; hij reisde ook door voor gastcolleges in Sheffield en in Cambridge. – Hans-Maarten van den Brink verbleef van 8 tot 22 november in Parijs, waar hij aan de vakgroep Nederlands van de Sorbonne enkele colleges verzorgde over de hedendaagse Nederlandse literatuur en de plaats die zijn eigen werk daarin inneemt. – Met Herbert van Uffelen, hoofd van de vakgroep Nederlands aan de Universität Wien, werd in het voorjaar in Wenen gesproken over een herstart van het gastschrijverprogramma aldaar, dat in de laatste jaren stil is komen te liggen. Hopelijk zal daar in het najaar van 2006 weer een Nederlandse gastauteur verblijven. – Abdelkader Benali verbleef in september en oktober 2005 als writer-in-residence in Boedapest. Het wir-programma in Boedapest, opgericht door het nlpvf in samenwerking met het Centrum voor Neerlandistiek van de Eötvös Loránd, bestaat sinds september 2004. Benali gaf drie keer per week college aan studenten Neerlandistiek van de elte Universiteit. Daarnaast verzorgde hij colleges aan de kgre Universiteit te Boedapest en de vakgroep Nederlands in Debrecen. – In 2005 was Henk van Woerden uitgenodigd om als gastschrijver deel te nemen aan het wirprogramma van de University of Michigan, Ann Arbor. Van Woerden doceerde er ruim twee maanden creative writing aan een groeiend aantal studenten. Het programma werd voortijdig
22
promotie
beëindigd vanwege het plotselinge overlijden van de auteur. Henk van Woerden overleed tot onze grote spijt in Ann Arbor op 16 november 2005. – In maart-april 2005 verbleef de kinderboekenschrijver Els Beerten in Paramaribo, waar zij lezingen en workshops gaf. Bij wijze van uitzondering hebben wij, samen met het Vlaams Fonds voor de Letteren, deze keer het bezoek van een Vlaamse schrijver financieel ondersteund. In 2005 werden ook de voorbereidingen getroffen voor een WiR in Nederland. Met het Fonds voor de Letteren, de Universiteit van Amsterdam, boekhandel Atheneum, de stad Amsterdam en ocw is overleg gevoerd en overeenstemming bereikt over in eerste instantie een plek in Amsterdam. Het programma start na de zomer van 2006.
Non-fictieconferentie In 2005 werden voorbereidingen getroffen voor de internationale non-fictieconferentie van 2006. Als thema werd gekozen voor: Publishing Against the Grain.
Tentoonstelling kinderboekillustraties Op 15 december 2005 vond de opening van de tentoonstelling Dutch Treats: Contemporary Illustration from The Netherlands plaats op 6th Avenue in New York. De tentoonstelling beslaat 84 werken van 13 Nederlandse illustratoren. Initiatiefnemer is het Eric Carle Museum of Picture Book Art, waar de expositie van maart t0/0m juni 2006 te zien zal zijn. Het nlpvf heeft meegewerkt aan de selectie van de illustratoren, de begeleiding van de conservator Truusje Vrooland-Löb, het openingsprogramma in New York (december 2005) en Amherst (maart 2006) en de publiciteit. Er is aandacht besteed aan Dutch Treats in media in de vs (o.a. New York Times, New York Sun, Big Apple Parent, Home News Tribune, bloomberg.com) en in Nederland (o.a. nrc Handelsblad, Algemeen Dagblad, Volkskrant). Dutch Treats past in het beleid om bekendheid te geven aan hoogwaardige kinderboekillustraties.
promotie
23
promotie promotionele activiteiten gericht op nederland Literaire tijdschriften Voor de promotie van het literaire tijdschrift werkt het nlpvf al enige jaren samen met de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek. Jaarlijks wordt een van de door het nlpvf gesubsidieerde tijdschriften betrokken in de publiciteit rond de Boekenweek. De kosten komen voor rekening van het fonds. In 2005 heeft Armada op verzoek van de cpnb een speciale Boekenweekaflevering gemaakt. Tijdens de Boekenweek Spiegel van de Lage Landen8–8Boeken over onze geschiedenis verscheen het themanummer ‘Denkend aan Holland… Nederlandse cultuurgeschiedenis in vreemde ogen’ in een eenmalige oplage van circa 3.000 stuks. De tijdschriftenactie van de cpnb en het nlpvf is, zoals afgesproken, na drie jaar geëvalueerd. Beide partijen waren tevreden over de samenwerking en het verloop van de actie. Het doel van de actie was tweeledig: de zichtbaarheid van het tijdschrift vergroten en het werven van nieuwe abonnees. De betrokken tijdschriften8–8De Gids (2003), Bunker Hill (2004), Armada (2005)8– melden een kleine opleving van het abonneebestand, die echter kortstondig was: na ongeveer een jaar was het aantal abonnees weer op het oude niveau. Hoewel aan de eis van de zichtbaarheid was voldaan, vonden de cpnb en het nlpvf de resultaten te mager om op dezelfde voet door te gaan. Besloten is om het jaar 2006 een katern in het Boekenweekmagazine te gebruiken om het Nederlandstalige literaire tijdschrift onder de aandacht te brengen van een groot publiek. De marktpositie van het literaire tijdschrift lijkt zwakker dan ooit. Het nlpvf zal daarom een poging ondernemen om de toekomst van het literaire tijdschrift veilig te stellen, en heeft hiervoor contact gelegd met onder anderen uitgevers (Literaire Uitgevers Groep), redactieleden, de Taalunie, het Vlaams Fonds voor de Letteren en de dbnl (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren). De betrokken partijen beraadslagen over diverse vormen van marketing van de tijdschriften.
Subsidie voor Literatuur zonder Leeftijd Er is een promotiesubsidie toegekend aan een speciaal nummer van het tijdschrift Literatuur zonder Leeftijd dat verschijnt ter gelegenheid van de tentoonstelling over Wim Hofman in het Letterkundig Museum (februari 2006). Literatuur zonder Leeftijd richt zich op volwassenen die professioneel bezig zijn met kwalitatief hoogwaardige kinder- en jeugdliteratuur.
Klassieken Gedurende de gehele maand september 2005 vond een actiemaand rond de Deltareeks plaats. Alle zeventien beschikbare delen waren met s 7,50 per deel in prijs verlaagd. De deelnemende uitgevers werkten bij deze actie samen, terwijl uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep bereid werd gevonden de werkzaamheden te coördineren. De actie ging vergezeld van een nieuwe assortimentsfolder, een poster, en advertenties in dag- en weekbladen. Ook de website www.deltareeks.nl werd ingezet. Doel was in de eerste plaats de reeks bekend te maken bij regelmatige boekhandelbezoekers, duidelijk te maken waaruit de reeks bestaat en klanten uit te nodigen kennis te maken met de reeks. En in de tweede plaats natuurlijk de verkoop te bevorderen. Een dertigtal kwaliteitsboekhandels tekende in op het gehele pakket. Boekhandel en kopers reageerden met tevredenheid; de verkoop ging significant omhoog. Het bestuur denkt na over een follow-up, en overweegt voor 2006 een actie in Vlaanderen.
24
promotie
Friese Dag In 2005 zijn voorbereidingen getroffen voor de Derde Dag van de Friese Literatuur op 5 maart 2006.
Kinder- en jeugliteratuur Werkgroep jeugdliteraire kritiek Naar aanleiding van een eerste bijeenkomst in september 2004, is de werkgroep jeugdliteraire kritiek in 2005 éénmaal bijeengekomen ter voorbereiding van een openbare bijeenkomst in september 2006. Het streven is eens in de twee jaar een conferentie te organiseren met het doel aandacht te vragen voor jeugdliteraire kritiek, het helpen professionaliseren van het vak van kinderboekenrecensent en het hooghouden van de kwaliteit (en kwantiteit) van de kritiek.
Fotografie Om uitgevers aan te moedigen bijzondere prentenboeken uit te geven is een kennismaking met kunstfotografen georganiseerd. Op vrijdag 16 september vond in Huis Marseille, instituut voor fotografie, een presentatie plaats van het werk van 9 vooraanstaande fotografen. Er waren 7 uitgevers aanwezig die open staan voor het idee kinderboeken te ‘illustreren’ met fotografie. In 2006 verschijnt bij Uitgeverij Leopold een boek van Claire Felicie als direct gevolg van deze middag. Dag van het vertaalde kinderboek Naar aanleiding van de uitreiking van de Martinus Nijhoff prijs aan twee vertalers van kinderboeken (Rolf Erdorf en Annelies Jorna), heeft het nlpvf samen met het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Fonds voor de Letteren een Dag van het Vertaalde Kinderboek georganiseerd. Deze vond plaats op donderdag 10 november in de Rode Hoed. Doel van deze dag was aandacht te vragen voor diverse aspecten van de vertaling en hertaling van kinder- en jeugdboeken: van taalkundige tot culturele aspecten. Naast twee ronde tafelgesprekken met de bekroonde vertalers, waren er lezingen van Pieter Steinz, Cees Koster en Imme Dros. Er waren ruim 100 vertalers, schrijvers, redacteuren, uitgevers, kinderboekhandelaren en andere belangstellenden aanwezig.
Leesbevordering Op verzoek van het Ministerie van ocw is er een ambitieus plan ontwikkeld, gezien het onderwerp vanzelfsprekend samen met de Stichting Lezen, voor een omvangrijk leesbevorderingsproject. Inmiddels is het plan, Lees mij!, ingediend bij ocw en zal de voortgang van het project geen aandacht en financiële middelen van het nlpvf meer vereisen.
promotie
25
vertalingen Kwaliteitsbevordering vertalingen Voor subsidietoekenning is de kwaliteit van de ons onbekende of aankomende vertaler een voorwaarde. In 2005 zijn in totaal 106 fragmentvertalingen gemaakt door nieuwe vertalers ter beoordeling ontvangen, waarvan 41 op verzoek van de buitenlandse uitgever. Het bestand aan positief beoordeelde vertalers van het nlpvf bevat eind 2005 456 namen, eind 2004 was dat 415 (en eind 2003 waren dat er 388). Er wordt steeds meer naar gestreefd om vertalingen door tenminste twee adviseurs te laten evalueren, en op die wijze een zo afgewogen mogelijk oordeel te verkrijgen. Zo werd in 57 gevallen een proefvertaling door twee adviseurs bekeken, en in zes gevallen door drie. Vele deskundigen leveren hierbij voor een klein honorarium waardevolle en gedetailleerde adviezen aan. Hoewel arbeidsintensief, blijft het nlpvf zoeken naar vertalers in minder gangbare talen. Recentelijk werden Armeense, Kroatische en IJslandse vertalers toegevoegd.
Vertaalopleidingen en vertaalworkshops Het nlpvf, en dan met name het Vertalershuis, houdt zich, al dan niet in samenwerking met het Vlaams Fonds voor de Letteren en het Steunpunt Literair Vertalen, waarin het wordt vertegenwoordigd door Peter Bergsma, bezig met de opleiding en bijscholing van literair vertalers uit het Nederlands. In 2005 zijn de volgende projecten gerealiseerd: – Op vrijdag 1 en zaterdag 2 juli 2005 vond er een workshop voor 8 vertalers van Nederlandse kinderliteratuur plaats in Parijs, met als onderwerp een fragment uit de roman Schijnbewegingen van Floortje Zwigtman. Een aantal Franse kinderboekenuitgevers werd uitgenodigd, om het contact tussen uitgevers en vertalers te bevorderen. – In augustus 2005 vond in Utrecht de Zomercursus Literair Vertalen (hoofdorganisator Steunpunt Literair Vertalen m.m.v. het Vertalershuis, 17 deelnemers) plaats met als doeltalen Engels en Turks. – In december 2005 werden in Utrecht de Literaire Vertaaldagen georganiseerd (300 deelnemers), bestaande uit een symposiumdag en een dag met 15 verschillende vertaalworkshops, zowel in als uit het Nederlands. – Drie mentoraten zijn georganiseerd (in samenwerking met het Steunpunt Literair Vertalen): voor de Duitse vertaling van Joe Speedboot van Tommy Wieringa (vertaler Bettina Kuba, mentor Rainer Kersten), voor de Poolse vertaling van De meridiaan van Parijs van Philip Freriks (vertaler Elsbieta Zaleska, mentor Zofia Klimaszewska) en voor de Italiaanse vertaling van Kaas en de evolutietheorie van Bas Haring (vertaler Els van Ravensteijn, mentor Franco Paris). – Vanaf 2005 organiseert het nlpvf in samenwerking met het Vertalershuis Amsterdam en Stichting Poetry International te Rotterdam twee nieuwe activiteiten: een tweejaarlijkse prijs (‘The Brockway Prize’) en een tweejaarlijks vertaalatelier (‘The Brockway Workshop’). De kosten worden gedragen door de Stichting Steunfonds Stimulering Nederlandse Literatuur, opgericht met een erfenis van James Brockway. Het vertaalatelier in juni 2005 bracht tien poëzievertalers en een moderator gedurende tweeënhalve dag in Amsterdam en een dagdeel in Rotterdam samen om poëzie van Gerrit Kouwenaar te vertalen. Voor de slotsessie werden bovendien enkele buitenlandse redacteuren en organisatoren uitgenodigd. De (voorlopige) resultaten van de workshop werden gepresenteerd tijdens een programma dat deel uitmaakte van het Poetry International Festival. Voorts is een artikel met vertalingen in voorbereiding voor Modern Poetry in Translation en legt een van de vertalers de laatste hand aan een uit te geven manuscript. – Naar aanleiding van het bezoek van Henk Pröpper en Maarten Valken aan de Boekenbeurs in Beijing (zie pagina 15) werd met de vakgroep Sinologie en het Centrum voor Dutch Studies in
26
vertalingen
Leiden een begin gemaakt het opzetten van een vertaalopleiding, waarvoor echter de financiering nog niet rond is. In 2005 zijn de eerste voorbereidingen getroffen voor een workshop NederlandsChinees, om potentiële vertalers op het spoor te komen en te begeleiden. – Ook werden in 2005 de eerste voorbereidingen getroffen voor een in 2006 te houden workshop voor vertalers Nederlands8–8Arabisch.
Honorering vertalers Een van de maatregelen ter verbetering van de positie van vertalers is het verstrekken van een aanvullend honorarium aan in Nederland wonende vertalers die door de uitgevers in de betreffende landen ver beneden de in Nederland gangbare tarieven worden betaald. De economische omstandigheden in met name Oost-Europese landen laten vooralsnog vaak geen redelijke honorering toe. In 2005 werden 5 aanvullende honoraria toegekend. Vaker dan voorheen wordt buitenlandse uitgevers gewezen op het belang van passende honorering, soms wordt daarvoor een subsidieaanvraag zelfs aangehouden.
Vertaalprijzen Het nlpvf kent inmiddels vijf vertaalprijzen: drie tweejaarlijkse vertaalprijzen die worden meegefinancierd door het Vlaams Fonds voor de Letteren, de tweejaarlijkse Brockway Prize voor poëzievertalingen en de jaarlijkse nlpvf Vertalersprijs. In 2005 zijn de volgende prijzen toegekend: – De Brockway Prize, de nieuwe oeuvreprijs voor poëzievertalers vanuit het Nederlands, werd aan Francis R. Jones uitgereikt tijdens het Poetry International Festival in juni 2005. – De Vondel Translation Prize is in oktober 2005 uitgereikt aan Dianne Webb voor haar vertaling van Van karmijn purper en blauw (Colors Demonic & Divine) van Herman Pleij. De uitreiking, in aanwezigheid van Peter Bergsma van het Vertalershuis en Maria Vlaar namens het nlpvf, vond plaats ter gelegenheid van de Sebald-lezing 2005, door Germaine Greer, in het Bloomsburytheater te Londen. – De nlpvf Vertalersprijs werd in december 2005, tijdens de Literaire Vertaaldagen te Utrecht, door Maria Vlaar overhandigd aan Irina Michajlova, voor haar werk als ambassadrice van de Nederlandse literatuur in Rusland.
Vertalershuis In 2005 verbleven er 39 vertalers van 21 verschillende nationaliteiten in het Vertalershuis, gedurende in totaal 57 maanden. Daarnaast verbleef van januari tot en met maart de Frans-Canadese auteur Jacques Beaudry in het Vertalershuis, als gast van het Fonds voor de Letteren. Bijlage 7 bevat een lijst van de verschillende vertalers en de projecten waaraan zij tijdens hun verblijf hebben gewerkt. Directeur van het Vertalershuis Peter Bergsma heeft als voorzitter van recit, het netwerk van Europese vertalershuizen, intensief gelobbyd om het concept voor het nieuwe Europese Cultuurplan, dat in 2008 in werking zal treden, op een voor de vertaalde literatuur en de Europese vertalershuizen gunstige manier te beïnvloeden. Peter Bergsma was op 1 en 2 april in Seneffe (België) voor de jaarvergadering van recit, en was als voorzitter van recit, het netwerk van Europese vertalershuizen, op 14 en 15 oktober in Barcelona ter gelegenheid van de jaarvergadering van de Conseil Européen des Associations de Traducteurs Littéraires (ceatl). Op 25 en 26 november was Peter Bergsma in Krakau om, samen met enkele collega-directeuren, voorlichting te geven ten bate van het daar op te richten vertalershuis.
vertalingen
27
bijlage 1 toegekende subsidies vertalingen 2005 * subsidie op voorwaarde dat een proefvertaling wordt goedgekeurd **tweede en laatste roman waarvoor wij subsidie kunnen toekennen
Fictie Boekuitgaven Abdolah, Kader: Spijkerschrift, Canongate Books (uk), Vert.: Susan Massotty Abdolah, Kader: Spijkerschrift, Zoro (Bosnië en Herzegovina), Vert.: Goran Saric* Asscher, Maarten: Het uur en de dag, btb Verlag (Duitsland), Vert.: Marlene Müller-Haas Bernlef, J.: Buiten is het maandag, 3C-Uitgeverij (Turkije), Vert.: S. Yemni*0/0** Bernlef, J.: Hersenschimmen, People’s Literature Publishing House (China), Vert.: Pan Xinliang Bernlef: Hersenschimmen, rsl (Slowakije),Vert.: Adam Bzoch Bordewijk: Blokken, rsl (Slowakije),Vert.: Adam Bzoch Bordewijk, F.: Karakter, Solum Forlag (Noorwegen), Vert.: Egil Rasmussen Campert, Remco: Een liefde in Parijs, Arche Verlag (Duitsland), Vert.: Marianne Holberg Couperus, Louis: De stille kracht, Literature Publishing House (Vietnam), Vert.: Cao Xuan Tu Don Quichot ver van La Mancha, Instituto Cervantes (Nederland0/0Spanje), Vert.: Ana Crespo en Goedele De Sterck Doolaard, A. den: Herberg met het hoefijzer, Skanderbeg (Albanië) Dorrestein, Renate: Het duister dat ons scheidt, Circulo de Lectores (Spanje), Vert.: Catalina Ginard Douwesz, Minke: Strikt (fragment) in Chroma Literary Journal (uk), Vert.: Laura Vroomen Duyns, Cherry: De Chinese knoop, Droemer Knaur (Duitsland), Vert.: Barbara Heller Giphart, Ronald: Troost, Kiepenheuer & Witsch (Duitsland), Vert.: Judith Dörries* Glastra van Loon, Karel: Lisa’s adem, Fazi Editore (Italië), Vert.: Claudia di Palermo** Glastra van Loon, Karel: De onzichtbaren, The Maia Press (UK), Vert.: David Colmer Glastra van Loon, Karel: De Passievrucht, Madris Publishing House (Letland), Vert.: M. Erminass*
28
Glastra van Loon, Karel: De Passievrucht, Serambi Ilmu Semesta (Indonesië), Vert.: Jugiarie Soegiarto* Glastra van Loon, Karel: De Passievrucht, W.A.B. (Polen), Vert.: Eva Jusevicz-Kalter Grunberg, Arnon: De Asielzoeker, Actes Sud (Frankrijk), Vert.: Anita Concas Grunberg, Arnon: Fantoompijn, Argo (Tsjechië), Vert.: Magda de Bruin-Hüblova Grunberg, Arnon: Figuranten, Uitgeverij Link (Georgië), Vert.: Davit Gholijasvili Grunberg, Arnon: De joodse messias, Blu Edizioni0/0Instar (Italië), Vert.: Claudia di Palermo** Haan, Jacob Israël de: Pijpelijntjes, Tichá Byzanc (Tsjechië), Vert.: Veronika Havlíková Haasse, Hella: Heren van de thee, Kastaniotis (Griekenland), Vert.: Ioannis Ioannidis Haasse, Hella: Sleuteloog, Iperborea (Italië), Vert.: Franco Paris** Haasse, Hella: Sleuteloog, Metafor (Indonesië), Vert.: Widjajanti Dharmowijono Haasse, Hella: Sleuteloog, Prometej (Servië), Vert.: Ivana Scepanovic ’t Hart, Maarten: De jacobsladder, Piper Verlag (Duitsland), Vert.: Gregor Seferens** ’t Hart, Maarten: De zonnewijzer, Zagrebacka Naklada (Kroatië), Vert.: Maja Weikert Hermans, W.F.: Het behouden huis, bur (Italië), Vert.: Laura Pignatti Herzberg, Judith: De Nietsfabriek, Artistas Unidos (Portugal), Vert.: David Bracke en Miguel Castro Caldas Jagt, Marek van der: De geschiedenis van mijn kaalheid, Babel Publishers (Israël), Vert.: I. Varsano-Landman Japin, Arthur: Een schitterend gebrek, Companhia das Letras (Brazilië), Vert.: Dina de Oliveira Titan* Japin, Arthur: Een schitterend gebrek, Paseka (Tsjechië), Vert.: Olga Krijtová Japin, Arthur: Een schitterend gebrek, Proszynski i S-ka (Polen), Vert.: Ryszard Turczyn* Japin, Arthur: Een schitterend gebrek, Heloïse d’Ormesson (Frankrijk), Vert.: Isabelle Rosselin Japin, Arthur: Een schitterend gebrek, Schöffling & Co (Duitsland), Vert.: Mirjam Pressler Krabbé, Tim: Kathy’s dochter, Salamandra (Spanje), Vert.: Isabel Lorda Vidal Lieske, Tomas: Gran Café Boulevard, Gustav Kiepenheuer Verlag (Duitsland), Vert.: Christiane Kuby bijlage 1
Loo, Tessa de: De tweeling, Editions Robert Laffont (Frankrijk), Vert.: Hélène Papot* Loo, Tessa de: Een bed in de hemel, Sandesh (Bangladesh), Vert.: Saokat Hossain Loo, Tessa de: Een varken in het paleis, Skanderbeg Books (Albanië), Vert.: Marcela Maçi Meer, Vonne van der: Eilandgasten, 3C Uitgeverij (Turkije), Arnout Steenhoek, Sevgí SteenhoekGülen* Meer, Vonne van der: Eilandgasten, Editions Heloise d’Ormesson (Frankrijk), Vert.: Daniel Cunin Moor, Margriet de: Kreutzersonate, Dituria (Albanië), Vert.: Edit Dibra** Moor, Margriet de: De verdronkene, Paseka (Tsjechië), Vert.: Magda de Bruin-Hüblova** Moor, Margriet de: Eerst grijs, dan wit, dan blauw, Sysprint (Kroatië), Vert.: Maja Weikert Möring, Marcel: Modelvliegen, Noran Kiadó 2004 (Hongarije), Vert.: Judit Gera Möring, Marcel: Modelvliegen, Sandesh (Bangladesh), Vert.: Saokat Hossain Mulisch, Harry: De Aanslag, José Olympio Editora (Brazilië), Vert.: Cristiano Zwiesele Do Amaral Mulisch, Harry: Siegfried, pic (Bulgarije), Vert.: Bagrelija Borisova Mulisch, Harry: Siegfried, Universe (Oekraïne), Vert.: Jaroslav Dovhopolyi* Nescio: De uitvreter0/0Titaantjes0/0Dichtertje0/0Mene Tekel, Gallimard (Frankrijk), Vert.: Danielle Losman Noordervliet, Nelleke: Pelican Bay, Paul Zsolnay Verlag (Oostenrijk), Vert.: Hanni Ehlers** Noort, Saskia: De eetclub, Editora Record (Brazilië), Vert.: Cristiano Zwiesele do Amaral Noort, Saskia: De eetclub, Zakharov (Rusland), Vert.: Irina Trofimova** Nooteboom, Cees: Paradijs verloren, Edicions Bromera (Spanje), Vert.: Mariona Gratacos i Grau** Nooteboom, Cees: ‘Quijote Quichot Quixotte’ in tijdschrift Host (Tsjechië), Vert.: Madla de BruinHublová Nooteboom, Cees: In Nederland, Naklada Pelago (Kroatië), Vert.: Gioia-Ana Ulrich** Nooteboom, Cees: Philip en de anderen, Text Publishers (Rusland), Vert.: Irina Grivnina** Palmen, Connie: De wetten, Andrijici (Kroatië), Vert.: Maja Weikert Peper, Rascha: Russisch blauw, Prometej (Servië), Vert.: Ivana Scepanovic Peper, Rascha: Wie scheep gaat, Marebuch Verlag (Duitsland), Vert.: Andreas Ecke Rasker, Maya: Rekwisieten, Luchterhand (Duitsland), Vert.: Helga van Beuningen
bijlage 1
Reinaerts historie, Agenda Verlag (Duitsland), Vert.: Rita Schlüsemann, Paul Wackers Rosenboom, Thomas: Spitzen, Editions Stock (Frankrijk), Vert.: M.A. van Crugten Schogt, Philibert: Daalder, Patakis (Griekenland), Vert.: Maria Angelidou* Sicking, Anja: De stomme zonde, Schirmer Graf (Duitsland), Vert.: Barbara Heller Stahlie, Maria: De lijfarts, Random House0/0btb (Duitsland), Vert.: Christiane Kuby Tellegen, Toon: Brieven aan Doornroosje, Zakharov (Rusland), Vert.: Irina Trofimova Thomése, P.F.: Schaduwkind, Frassinelli (Italië), Vert.: Elisabetta Svaluto Thomése, P.F.: Schaduwkind, Pegasus (Estland), Vert.: Kerti Tergem Uyterlinde, Judith: Eisprong, Les Arenes (Frankrijk), Vert.: Mireille Cohendy Uyterlinde, Judith: Eisprong, Astrel-spb (Rusland), Vert.: Ekaterina Prokhorova* Uyterlinde, Judith: Eisprong, Like Publishing (Finland), Vert.: Sanna van Leeuwen Van den Vos Reynaerde, Monsenstein & Vannerdat (Duitsland), Vert.: Richard Pooth Vestdijk, Simon: De koperen tuin, Arche Verlag (Duitsland), Vert.: Marianne Holberg Winter, Leon de: God’s Gym, Twój Styl (Polen), Vert.: Lukasz Zebrowski* Winter, Leon de: Supertex, Twój Styl (Polen), Vert.: Lukasz Zebrowski*0/0** Woerden, Henk van: Een mond vol glas, L’Ancora del mediterraneo (Italië), Vert.: Franco Paris
Losse uitgaven Themanummer tijdschrift Magyar Napló (Hongarije), Vert.: Gabor Pusztai en Emese Szabo Selectie poëzie en proza in Drehpunkt (Zwitserland), Vert.: Marlene Müller-Haas et al. Aanvraag Winternachten Overzee Indonesië, vertaalkosten proza en poëzie
Kinder- en jeugdliteratuur Boekuitgaven Biegel, Paul: De tuinen van Dorr, Hayakawa Publishing Corporation (Japan), Vert.: Etsuko Nozaka Bogaart, Elle van den: De gele scooter, Arena Verlag (Duitsland), Vert.: Verena Kiefer Botman, Corien: Leif, mijn lief, Carlsen Verlag (Duitsland), Vert,: Rolf Erdorf Dijkzeul, Lieneke: Aan de bal, Arena Verlag (Duitsland), Vert.: Verena Kiefer Dragt, Tonke: Verhalen van de tweelingbroers, Gagio Book (Korea), Vert.: Yun-Sun Hwang Dros, Imme: Ilios & Odysseus, Salamandra (Spanje), Vert.: Marta Arguilé Bernal 29
Gestel, Peter van: Winterijs, Feltrinelli Editore (Italië), Vert.: Franco Paris Haring, Bas: Kaas en de evolutietheorie, Edizioni Dedalo (Italië), Vert.: Catharina van Ravensteijn* Heesen, Martha: Toen Faas niet thuiskwam, Patmos Verlag (Duitsland), Vert.: Rolf Erdorf Kraan, Hanna: Toveren met de boze heks, Rubikon (Servië en Montenegro), Vert.: Ljiljana Malovic*0 ´ /0** Kranendonk, Anke: Van huilen krijg je dorst, Parol-Sha (Japan), Vert.: Saki Nagayama Kuijer, Guus: Het boek van alle dingen, Scholastic (uk), Vert.: John Nieuwenhuizen* Kunst, Marco: Gewist, Gerstenberg Verlag (Duitsland), Vert.: Rolf Erdorf Lindelauf, Benny: Negen open armen, Editions du Panama (Frankrijk), Vert.: David Goldberg Leeuwen, Joke van: Bezoekjaren, Patmos Verlag (Duitsland), Vert.: Andrea Kluitmann Leeuwen, Joke van: Slopie, Gerstenberg Verlag (Duitsland), Vert.: Hanni Ehlers** Matter, Maritgen: Schaap met laarsjes, Fondo de Cultura Económica (Mexico), Vert.: Goedele de Sterck Naranji, Corine: Zahra, Suzuki Publishing (Japan), Vert.: Etsuko Nozaka Nijhoff, Martine: Een heel bijzondere hond, S.Fischer (Duitsland), Vert.: Eva Schweikart Noort, Selma: Pol en Lot. De poort, Freies Geistesleben (Duitsland), Vert.: Beate Fach* Oomen, Francine: Lena Lijstje, Fischer Schatzinsel (Duitsland), Vert.: Sonja Fiedler-Tresp Oomen, Francine: Hoe overleef ik mezelf?, Albatros (Tsjechië), Vert.: Jana Broekman Post, Hans: Kriebelpoten, Front Street (usa), ert.: Nancy Forest-Flier Schmidt, Annie M.G.: Jip en Janneke 1, Igor Zakharov (Rusland), Vert.: Irina Trofimova Tellegen, Toon: Brieven aan niemand anders, Dejadora (Servië), Vert.: O. Petrovic** Tellegen, Toon: Is er dan niemand boos?, Dejadora (Servië en Montenegro), Vert.: Olivera Petrovi´c van der Leeuw Tellegen, Toon: De ontdekking van de honing, Patmos Verlag (Duitsland), Vert.: J. Eschmann, H. Neukäter, P. Wessels, G. Verweyen* Westera, Marleen: Schaap en Geit, Patmos Verlag (Duitsland), Vert.: Rolf Erdorf Wigersma, Tanneke: Acht dagen met engel, Borgens Forlag (Denemarken), Vert.: Naja Møllmann-Ibsen Wigersma, Tanneke: Acht dagen met engel, Patmos (Duitsland), Vert.: Andrea Kluitmann Wisman, Sabine: Ik ben een zeemeermin (maar dat is geheim), Freies Geistesleben (Duitsland), Vert.: Monica Barendrecht en Thomas Charpey
30
Zwigtman, Floortje: Wolfsroedel, Dongnyok Publishers (Korea), Vert.: Myong-suk Chi Zwigtman, Floortje: Wolfsroedel, Gerstenberg Verlag (Duitsland), Vert.: Rolf Erdorf
Prentenboek Kromhout, Rindert: Kleine ezel en jarige Jakkie, Ekaré (Venezuela) Kromhout, Rindert: Kleine ezel en de oppas, Ekaré (Venezuela) Velthuijs, Max: Kikker in de kou, Lege Artis (Bulgarije) Velthuijs, Max: Kikker en de horizon, Lege Artis (Bulgarije)
Non-fictie Amerongen, Martin van: Rook doet leven, Typotex (Hongarije), Vert.: Aniko Daróci Andriessen, Louis: Gestolen tijd, Philharmonic Society of Saint Petersburg (Rusland), Vert.: Irina Leskovskaya Atelier Berlijn, Stichting Kastalia (Nederland0/0Duitsland), Vert.: Marlene MüllerHaas en Helga van Beuningen Baaijens, Arita: Woestijnnomaden, Malik Verlag (Duitsland), Vert.: Verena Kiefer Banning, Jan: Sporen van oorlog, Trolley Books (UK), Vert.: F.C. van Rosevelt Barend, Frits en Henk van Dorp: Ajax, Barcelona, Cruyff: Het abc van een eigenzinnige maestro, Bombus Verlag (Duitsland), Vert.: Birte Mirbach* Barnouw, David: Wie verraadde Anne Frank?, Agenda Verlag (Duitsland), Vert.: Simone Schroten* Boer, Sietske de: Jaren van lood, Editions Le Fennec (Marokko), Vert.: Daniel Cunin Bolle, Mirjam: Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet, Denoël, (Frankrijk), Vert.: Mireille Cohendy Bolle, Mirjam: Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet, Eichborn (Duitsland), Vert.: Verena Keifer en Stefan Häring Bolle, Mirjam: Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet, Host & Son, (Denemarken), Vert.: Aino Roscher Boxsel, Matthijs van: De encyclopedie van de domheid, Atena (Finland), Vert.: Antero Helasvuo Boxsel, Matthijs van: De encyclopedie van de domheid, Calvaria (Oekraiëne), Vert.: Leonide Kononovytch *op voorwaarde mentoraat. Bregstein, Philo en Salvador Bloemgarten: Herinnering aan joods Amsterdam, Holmes & Meier (usa), Vert.: Wanda Boeke
bijlage 1
Boom, Hendrik Jan: 1506. Reis door het Europa van Machiavelli, Erasmus, Jeroen Bosch en Johanna de Waanzinnige, Vert.: Ana Maria Crespo Diggele, Els van: Een volk dat alleen woont, hvg Publishing House (Hongarije), Vert.: Szabolcs Wekerle Doorman, Maarten: De romantische orde, Typotex (Hongarije),Vert.: Tamas Balogh, Draaisma, Douwe: Waarom het leven sneller gaat naarmate je ouder wordt, Alianza Editorial (Spanje), Vert.: Catalina Ginard Ferón Draaisma, Douwe: Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Panstwowy Institut Wydawniczy (Polen) Vert.: Ewa Jusewicz-Kalter Emmer, P.C.: De Nederlandse slavenhandel 15001850, Berghahn Books (uk), Vert.: Chris Emery Fabius, J.: Zes maanden in Albanië, Skanderbeg Books (Albanië), Vert.: Edit Dibra Frank, Anne: Het Achterhuis, Athene0/0Aschehough (Denemarken), Vert.: Tove Dueholm Giebels, Lambert J.: Stille genocide. De fatale gebeurtenissen rond de val van president Soekarno, pt Grasindo (Indonesië), Vert.: I. Kapitan-Oen** Gogh, Vincent van: selectie uit de brieven, bur (Italië), Vert.: Sergio Caredda* Haakman, Anton: Achter de spiegel, Ivan Limbakh (Rusland), Vert.: Irina Leskovskaya Heijden, A.F.Th. van der: Engelenplaque, Suhrkamp Verlag (Duitsland), Vert.: Helga van Beuningen Hillesum, Etty: Het verstoorde leven, Nariño (Spanje), Vert.: Manuel Sánches Romero* Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Bonnier Fakta (Zweden) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Capellens Forlag (Noorwegen) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Einaudi (Italië) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Galaxia Gutenberg (Spanje) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Jyllands Postens Forlag (Denemarken) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Otava (Finland) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Robert Laffont (Frankrijk) Horst, Han van der: Nederland. De vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu, Lidové Noviny (Tsjechië), Vert.: Petra Schürová en Jana Pellarová Huizinga, Johan: Herfsttij der Middeleeuwen, Carmel (Israël), Vert.: Carla Perlstein Israels, Han: De Weense kwakzalver, Dr Bussert & Stadeler (Duitsland), Vert.: Gert Busse Jensen, Stine: Waarom vrouwen van apen houden, Editions du Seuil (Frankrijk), Vert.: Micheline Goche
bijlage 1
Keizer, Bert: Het refrein is Hein, Magobooks (Korea), Vert.: Hae-kyung Oh Kooiman, Dirk Ayelt: Montyn, Reclam Verlag (Duitsland), Vert.: Stefan Häring Krabbé, Tim: De renner, Marcos y Marcos (Italië), Vert.: Franco Paris Krabbé, Tim: De renner, Reclam Verlag (Duitsland), Vert.: Susanne George Lakhoo, Hameeda: Verborgen tralies, AS Sinisukk (Estland), Vert.: Vladimir Beekman* Mak, Geert: In Europa. Reizen door de twintigste eeuw, Akademiai Kiadó (Hongarije), Vert.: T. Berczes, T. Balogh, M. Fenyves Mak, Geert: Gedoemd tot kwetsbaarheid, Suhrkamp Verlag (Duitsland), Vert.: Marlene Müller-Haas Mak, Geert: essay in Last & Lost. Ein Atlas des verschwinden Europas, Suhrkamp Verlag (Duitsland), Vert.: Marlene Müller-Haas** Meijer, Fik: Gladiatoren, Aurora (Tsjechië), Vert.: Petra Schürová Meijer, Fik: Wagenrennen, Giuseppe Laterza (Italië), Vert.: Claudia di Palermo** Meyer, Hajo: Das Ende des Judentums, Melzer Verlag (Duitsland), Vert.: Christiane Kuby Mutsaers, Charlotte: 3 verhalen, Am Erker (Duitsland), Vert.: Marlene Müller-Haas Noordzij, Gerrit: De streek: theorie van het schrift, Hyphen Press (uk), Vert.: Peter Enneson Riemen, Rob: The Nobility of Spirit, Arcadia (Spanje), Vert.: Goedele de Sterck Roelofs, Sandra Elisabeth: First Lady van Georgië, Uitgeverij Link (Georgië), Vert.: Davit Gholijashvili Schelvis, Jules: Sobibor, Berg Publishers (uk), Vert.: Karin Dixon-Kloosterman Schipper, Mineke: Trouw nooit een vrouw met grote voeten, New Star (China), Vert.: Zhang, Xiaohong Steenhuis, Aafke: Windjammers in Delfzijl, Si somos Americanos (Chili), Vert.: Diego Puls Truijens, Aleid: Geen nacht zonder, Nagel & Kimche (Duitsland), Vert.: Andrea Kluitmann Unger, Gerard: Terwijl je leest, Nuovi Equilibri (Italië), Vert.: Alessandro Colizzi* Westerman, Frank: El Negro en ik, Christian Bourgois (Frankrijk), Vert.: Danielle Losman** Westerman, Frank: El Negro en ik, Christoph Links Verlag (Duitsland), Vert.: Verena Kiefer** Westerman, Frank: Ingenieurs van de ziel, as Sinisukk (Estland), Vert.: Vladimir Beekman* Westerman, Frank: Ingenieurs van de ziel, Siruela (Spanje), Vert.: Isabel Lorda Vidal en Goedele de Sterck Winnen, Peter: Van Santander naar Santander, Covadonga Verlag (Duitsland), Vert.: Christoph Böning* 31
Wintermans, Caspar: Alfred Douglas, Peter Owen (uk), Vert.: Caspar Wintermans
Poëzie Bruinja, Tsead: Dat het zo hoorde (selectie), tijdschrift Action Poétique (Frankrijk), Vert.: Kim Andringa Haren, Elma van en Peter Holvoet-Hanssen: ‘Muziek’ en ‘V-lied’ in Boekie Boekie (Stichting Autoped, Nederland), Vert.: in Frans, Duits en Engels Huygens, Constantijn: Ooghen-troost, Edizioni Ariele (Italië), Vert.: Jean Robaey Jansma, Esther: Dakruiters (selectie), tijdschrift Lyrikvännen (Zweden), Vert.: Rita TörnqvistVerschuur en Madeleine Gustafsson Komrij, Gerrit: Contrabando8–8Uma Antologia Poética, bloemlezing poëzie, Assírio & Alvim (Portugal), Vert.: Fernando Venâncio Kopland, Rutger: Prima della scomparsa e dopo, bloemlezing poëzie, Edizioni del Leone (Italië), Vert.: Giovanni Nadiani en Giorgio Faggin Kopland, Rutger: What Water Left Behind, bloemlezing poëzie, Waxwing Books (Ierland), Vert.: James Brockway en Willem Groenewegen Kopland, Rutger: Ei verd bortanfor meg sjølv, bloemlezing poëzie, Det Norske Samlaget (Noorwegen), Vert.: Finn Øglænd Leopold, J.H.: Verzen, bloemlezing poëzie, Uitgeverij Staatsuniversiteit Sint Petersburg (Rusland) en selectie gedichten in tijdschrift Zvezda, Vert.: Irina Michajlova en Alexej Poerin Lucebert: Poèmes, integrale uitgave drie dichtbundels, Le Bleu du Ciel (Frankrijk), Vert.: Kim Andringa en Henry Deluy Nooteboom, Cees: Øyets ansikt0/0Het gezicht van het oog, Solum Forlag (Noorwegen), Vert.: Stein Dahl Mathisen en Rogier van Grieken
Budé, Rouke van der Hoek en Hans van de Waarsenburg, Literarische Arena (Duitsland), Vert.: Marinus Pütz en Stefan Wieczorek Dutch edition of Carapace Magazine, Jan Baeke, Maria Barnas, Arjen Duinker, Rutger Kopland, Ilja Leonard Pfeijffer, Mustafa Stitou, Gerrit Komrij, Willem Jan Otten en Alfred Schaffer, Snail Press (Zuid-Afrika), Vert.: Willem Groenewegen en John Irons Park8–8Zeitschrift für neue Literatur, 61/62, Schwerpunkt: Lyrik aus den Niederlanden, Tsead Bruinja, Arjen Duinker, Esther Jansma, Alfred Schaffer, Mustafa Stitou, Park (Duitsland), Vert.: Ard Posthuma, Marinus Pütz en Gregor Seferens Praktik, special double issue of Dutch contemporary poetry, 22 jonge Nederlandstalige dichters, White Lotus (Nepal), Vert.: Willem Groenewegen en John Irons Mentor, Maria Barnas, Bas Belleman, Tsead Bruinja, Daniël Dee, Ingmar Heytze, Tjitske Jansen, Thomas Möhlmann, Mustafa Stitou en Ruben van Gogh, Javni Sklad za Kulturne Dejavnosti (Slovenië), Vert.: Katjusa Rucigaj Poetry International Festival 2005, Tsead Bruinja, Judith Herzberg, Frank Koenegracht, Gerrit Komrij, Erik Menkveld, Anne Vegter en Peer Wittenbols, Stichting Poetry International (Nederland), Vert.: Karlien van den Beukel, David Colmer, Willem Groenewegen, Sarah Hart, John Irons, Shirley Kaufman en Paul Vincent
Toegekende projectsubsidie poëzie Sprache in Essenz. Niederländischsprachige Gegenwartslyrik, Arjen Duinker, Tonnus Oosterhoff, Mark Boog, Anneke Brassinga, Ilja Leonard Pfeijffer, fu Berlin & Literaturwerkstatt (Duitsland), Vert.: Marlene Müller-Haas, Ard Posthuma, Gregor Seferens en Ira Wilhelm
Bloemlezingen poëzie Living Space: Poems of the Dutch “Fiftiers”, Bert Schierbeek, Jan G. Elburg, Gerrit Kouwenaar, Lucebert, Sybren Polet, Remco Campert, Hugo Claus, Simon Vinkenoog, Paul Rodenko, PIP Anthology of World Poetry of the 20th Century, Green Integer (usa), Vert.: Paul Brown, Theo Hermans, James S. Holmes, Greta Kilburn, André Lefevere, Peter Nijmeijer, John Scott e.a. Import0/0Export: Amsterdam0/0Marseille, Jan Baeke, Anneke Brassinga, Erik Lindner, Centre International de Poésie Marseille (Frankrijk), Vert.: Dominique Meens, Éric Suchère, Vannina Maestri, Kim Andringa Ostra-Gehege8–8Orpheus versammelt die Geister, Frans
32
bijlage 1
bijlage 2 toegekende productie- en vertaalsubsidies binnenland 2005 Gerrit Achterberg: Alle gedichten, Uitgeverij Toegekende productiekostensubsidies Athenaeum–Polak & Van Gennep geïllustreerde kinder- en jeugdliteratuur 2005 Hieronijmus van Alphen: Kleine Gedigten voor Kinderen8–8Deltareeks (herdruk), Uitgeverij Ceseli Josephus Jitta: Lola en de leasekat, Athenaeum–Polak & Van Gennep Uitgeverij Zirkoon Tsead Bruinja: Gers dat alfêst laket, Utjouwerij Doortje Hannig: Emma, Uitgeverij Leopold Bornmeer K. Slingeman en E. van Lindenhuizen: Marga Claus: Oxzana’s vlucht, Uitgeverij Van Spindingen, Uitgeverij Luister Gennep Margriet Heymans: Nergena, Em. Querido’s Erasmus: Opvoeding, Uitgeverij Athenaeum–Polak Uitgeverij & Van Gennep Minke Mulder: De vraag van Muis, Uitgeverij Anne Feddema: Reidhintsje op ’e Styx, Koperative Hillen Utjowerij Ted van Lieshout: Papieren Museum 3, Uitgeverij Ida Gerhardt: Courage! Brieven, Uitgeverij Leopold Athenaeum–Polak & Van Gennep Anne Vegter: Sprookjes van de planeet aarde, Hans Groenewegen: Overvloed. Kritieken en Em. Querido’s Uitgeverij kronieken over poëzie, Uitgeverij Vantilt Merijn Bolink: Michael Babelowsky, Uitgeverij Wim Hazeu: Vestdijk, een biografie, Uitgeverij De Zita Bezige Bij W.F. Hermans: Volledige Werken (subsidie hele reeks), Uitgeverij De Bezige Bij Eeltsje Hettinga: Apreos, Utjouwerij Frysân0/0Afûk Eeltsje Hettinga: It fatale applaus I, Stichting Cepher P.C. Hooft: Geeraerdt van Velsen00/0Baeto8–8Deltareeks, Uitgeverij Bert Bakker P.C. Hooft: Reden vande Waerdicheit der Poesie0/0Rede over de waardigheid van de poëzie, Uitgeverij Florivallis C.O. Jellema: Verzameld werk, Em. Querido’s Uitgeverij Rob Molin: Lieve rebel. Biografie van Adriaan Morriën, Uitgeverij De Arbeiderspers Sybren Polet: Een geschreven leven 2, Wereldbibliotheek Sybren Polet: Een geschreven leven 3, Wereldbibliotheek Obe Postma: Samle fersen, Friese Pers Boekerij Elmer Schönberger: Het gebroken oor, Uitgeverij J.M. Meulenhoff Kees Snoek: E. du Perron. Het leven van de smalle mens *, Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar I. Spijker (editeur), De Historie vanden vier Heemskinderen8–8Deltareeks, Uitgeverij Bert Bakker Abe de Vries: Under fearne goaden, Utjouwerij Bornmeer Nyk de Vries: Prospero. In simmerskiednis, Friese Pers Boekerij Baukje Wytsma: De dichter swijt, Utjouwerij * Abusievelijk opgenomen in de bijlage van jaarverslag Frysân0/0Afûk 2004. bijlage 2
33
bijlage 3
bijlage 4
lijst van adviseurs letterkundige boekuitgaven binnenlandse subsidies 2005
toegekende subsidies intercultureel letterenbeleid 2005
H. Bekkering F. Blom Ph. Breuker E. Brouwer P.G. de Bruijn T. Bruinja T. van Deel G. Dorleijn R. Ekkers E. Etty S. van Faassen F. de Feijter K. Fens P. Gerbrandy B. Gezelle Meerburg G. Groot K. Hilberdink E. Jansma A. de Jong A. Jongstra J. Koppenol J. Krol J. Kruithof F. van der Kuip J. Luis D. Meijsing J. van der Meulen N. Moser C. Offermans B. Oldenhof R. Peper B. Peperkamp B. van de Pol M. Poortstra M.H. Schenkeveld M.A. Schenkeveld-Van der Dussen R. Schouten P. Sikkema A. Soepboer T. Steenmeijer-Wielenga Th. Vaessens J. Veenbaas T. Veenstra S. Veltman M. de Vos G. van Westerloo H. Wind A. Zuiderent
Binnenland
34
Diverse auteurs: Vrijpostige brieven in een dwaze tijd. El Hizjra-literatuurprijs 2005 El Hizjra0/ Uitgeverij Van Gennep Hassan, Salah: Een oud liedje over de weiden Utjouwerij Bornmeer Huur appartement Merwedeplein Amsterdam, Stichting Amsterdam Vluchtstad, periode junidecember Introductiebrochure voor Writer-in-Residence verblijf in Amsterdam
Buitenland Vertalingen Abdolah, Kader: Spijkerschrift, Vert.: Susan Massotty, Canongate Books (uk) Abdolah, Kader: Spijkerschrift, Vert.: Goran Saric, Zoro (Bosnië en Herzegovina) Amber International Magazine, literair tijdschrift, twee nummers (India) Bernlef, J.: Buiten is het maandag, Vert.: S. Yemni, 3C-Uitgeverij (Turkije) Boer, Sietske de: Jaren van lood, Vert.: Daniel Cunin, Editions Le Fennec (Marokko) Giebels, Lambert J.: Stille genocide. De fatale gebeurtenissen rond de val van president Soekarno, Vert.: I. Kapitan-Oen, pt Grasindo (Indonesië) Glastra van Loon, Karel: De Passievrucht, Vert.: Jugiarie Soegiarto, Serambi Ilmu Semesta (Indonesië) Haasse, Hella: Sleuteloog, Vert.: Widjajanti Dharmowijono, Metafor (Indonesië) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Jyllands Postens Forlag (Denemarken) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Otava (Finland) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Robert Laffont (Frankrijk) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Capellens Forlag (Noorwegen) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Galaxia Gutenberg (Spanje) Hirsi Ali, Ayaan: De maagdenkooi, Bonnier Fakta (Zweden) Kleene, Guido: Generaal D. (toneeltekst), Vert.: Nevena Bajalica (Bosnië)
bijlage 3-4
Vonne van der Meer: Eilandgasten, Vert.: Arnout Steenhoek en Sevgí Steenhoek-Gülen, 3C- Uitgeverij (Turkije)
Manifestaties Winternachten Den Haag: tweedaagse schrijversconferentie ‘Images versus Words’ Winternachten Antillen en Aruba 2005: ‘Crossing the Seas0/0Crusa Lama0/0Krusa Laman’ Winternachten Overzee Indonesië 2005: ‘Bandung, Bandar Lampung, Jakarta’
Schrijversprogramma Abdolah, Kader: optreden ‘Trans-Europa Express’, Goethe Institut, Rome Abdolah, Kader: deelname ‘pen World Voices Festival of International Literature’, New York Abdolah, Kader: deelname ‘Panorama over Holland’, literaire manifestatie in Kopenhagen Abdolah, Kader: deelname ‘Milanoltre-festival’, Milaan Benali, Abdelkader: deelname ‘Rencontres littéraires de Rabat’, Marokko Benali, Abdelkader: promotietournee Venetië, Rome en Napels n.a.v. verschijning Italiaanse vertaling van De langverwachte bij Fazi, Rome Benali, Abdelkader: promotiebezoek aan Boedapest, n.a.v. verschijning Hongaarse vertaling van Bruiloft aan zee bij Gondolat Benali, Abdelkader: deelname programma ‘Literatur aus Holland’, Literaturhaus Salzburg Dam, Arend van0/0Bakker, Sanne de0/0Pool, Joyce0/0Bos, Burny: deelname festival ‘Boekids in Suriname’ Benali, Abdelkader: optreden festival ‘Napolipoesia nel Parco’, Napels Benali, Abdelkader: Writer-in Residence, elte University, Boedapest Novaire, Rashid: deelname ‘Festival of the Short Story’, Zagreb Stitou, Mustafa: deelname ‘Rencontres littéraires de Rabat’, Marokko
Brochures Panorama Holland (China): Frank Martinus Arion, Dubbelspel Panorama Países Bajos (Mexico): Frank Martinus Arion, Dubbelspel 15 Postwar Classics: Frank Martinus Arion, Dubbelspel 10 Books from Holland and Flanders: Abdelkader Benali, Laat het morgen mooi weer zijn
bijlage 4-5
bijlage 5 publicaties
10 Books from Holland and Flanders (Spring 2005) Jan van Loy8–8Bankvlees Aleid Truijens8–8Geen nacht zonder Kees van Beijnum8–8Het verboden pad Vonne van der Meer8–8Ik verbind u door Maarten ’t Hart8–8Lotte Weeda Esther J. Ending8–8Na Valentijn Paul Verhaeghen8–8Omega Minor Cees Nooteboom8–8Paradijs verloren Gerrit Krol8–8Rondo Veneziano Guido van Heulendonk8–8Terug naar Killary Harbour
10 Books from Holland and Flanders (Autumn 2005) Peter Terrin8–8Blanco Anna Enquist8–8De thuiskomst Margriet de Moor8–8De verdronkene J. Bernlef8–8Een jongensoorlog Patricia de Martelaere8–8Het onverwachte antwoord Tommy Wieringa8–8Joe Speedboot Abdelkader Benali8–8Laat het morgen mooi weer zijn Maarten ’t Hart8–8Lotte Weeda Bart Koubaa8–8Lucht Tomas Lieske8–8Mijn soevereine liefde Ronald Giphart8–8Troost
15 Postwar Classics from Holland and Flanders Simon Vestdijk8–8Ivoren wachters Hella S. Haasse8–8De scharlaken stad Herman Teirlinck8–8Zelfportret L.P. Boon8–8Menuet Marga Minco8–8Het bittere kruid Willem Frederik Hermans8–8De donkere kamer van Damocles Harry Mulisch8–8Het stenen bruidsbed Hugo Claus8–8De verwondering Gerard Reve8–8Op weg naar het einde Ivo Michiels8–8Het boek Alfa Jef Geeraerts8–8Gangreen 1 (Black Venus) Jan Wolkers8–8Turks Fruit
35
Frank Martinus Arion8–8Dubbelspel Oek de Jong8–8Opwaaiende zomerjurken Frans Kellendonk8–8Mystiek lichaam
Folders Dutch language literature in 250 short stories Dutch debuts: 3 remarkable novels for children
Quality Non-Fiction from Holland 2005 Promotiedossiers Kees Beekmans8–8Eén hand kan niet klapt Banning & de Koning8–8Balkan aan de Noordzee Luuc Kooijmans8–8De doodskunstenaar Marjon van Royen8–8De nacht van de schreeuw Frank Ankersmit8–8De sublieme historische ervaring Floris-Jan van Luyn8–8Een stad van boeren Annemieke Hendriks8–8Gespleten land Minka Nijhuis8–8Het huis van Khala Henk van Nierop8–8Het verraad van het Noorderkwartier Boudewijn Bakker8–8Landschap en wereldbeeld Steffie van den Oord8–8Liefde in oorlogstijd Dirk Vlasblom8–8Papoea Annejet van der Zijl8–8Sonny Boy Tjalling Halbertsma8–8Sprong naar het Westen
Fictie J. Bernlef8–8Een jongensoorlog Anna Enquist8–8De thuiskomst Margriet de Moor8–8De verdronkene Tommy Wieringa8–8Joe Speedboot Aleid Truijens8–8Geen nacht zonder Tomas Lieske8–8Mijn soevereine liefde
Kinder- en jeugd Lieneke Dijkzeul8–8Aan de bal Judith Eiselin8–8De ogen van Jesleia Daan Remmerts de Vries8–8De Noordenwindheks Marleen Westera8–8Schaap en Geit Floortje Zwigtman8–8Schijnbewegingen
Non-fictie
Children’s Books from Holland Spring 2005 Marleen Westera8–8Schaap en Geit Tanneke Wigersma8–8Acht dagen met Engel Lieneke Dijkzeul8–8Aan de bal Judith Eiselin8–8De ogen van Jesleia Daan Remmerts de Vries8–8De Noordenwindheks Toon Tellegen8–8Middenin de nacht Marco Kunst8–8Gewist Benny Lindelauf 8–8Negen Open Armen
Frank Westerman8–8El Negro en ik Marjon van Royen8–8De nacht van de schreeuw Maarten Doorman8–8De romantische orde
Poëzie Tsjêbbe Hettinga Erik Lindner
Nieuwsbrief Letteren maart 2005 #140/01+2 Nieuwsbrief Letteren november #2005 8140/03 Nieuws uit het Vertalershuis #10|02005
36
bijlage 5
bijlage 6 overzicht schrijversprogramma buitenland 2005 10 februari uitreiking Else Otten-Übersetzerpreis 2004, Berlijn 25 februari optreden Kader Abdolah in ‘Trans-Europa Express’, Goethe Institut Rome 28 februari optreden Geert Mak en Emmanuel le Roy Ladurie in het Institut Néerlandais Parijs, bij de verschijning van de Franse vertaling van Hoe God verdween uit Jorwerd (Autrement) 6-12 maart Promotietournee Abdelkader Benali langs Venetië, Rome & Napels, bij de verschijning van de Italiaanse vertaling van De langverwachte (Fazi, Rome) 11 maart ‘Poètes des Pays-Bas’, Institut Néerlandais Parijs; programma met Anna Enquist, Hans van Pinxteren, Judith Herzberg en Menno Wigman 17 maart Leipziger Buchmesse: presentatie van Tsead Bruinja op www.lyrikline.de 18 maart deelname Joost Zwagerman aan festival LitCologne, Keulen 19 maart ‘Neues aus den Niederlanden’: met Vonne van der Meer, Joost Zwagerman, Niels ’t Hooft en Annelies Verbeke, Leipzig 31 maart optreden Anna Enquist in Straatsburg, bij de uitreiking van de Euregio Literaturpreis 31 maart-4 april deelname Arnon Grunberg aan literair festival Metropolis Bleu, Montreal 4-9 april deelname Erik Lindner aan ‘Rencontres Internationales de Littérature Québecoise’, Québec
bijlage 6
10-12 april promotiebezoek Judith Uyterlinde aan Helsinki, bij de verschijning van de Finse vertaling van Eisprong (Like) 12-22 april festival ‘Boekids in Suriname’; deelname van Arend van Dam, Sanne de Bakker, Joyce Pool en Burny Bos 13-16 april Fiera del Libro per Ragazzi Bologna8–8deelname van Joke Linders en illustratoren Sieb Posthuma, Philip Hopman en Marit Törnqvist 17-23 april pen World Voices Festival of International Literature, New York; deelname van Kader Abdolah en Cees Nooteboom 21 april lezing Mensje van Keulen aan de vakgroep Nederlands van de Universiteit van Ljubljana 21-24 april ‘Festival du Premier Roman’, tijdens de Budapest International Book Fair; deelname van Anthon Valens 25-28 april ‘Panorama over Holland’: literaire manifestatie in Kopenhagen8–8met deelname van Harry Mulisch, Connie Palmen, Kader Abdolah, Thomas Rosenboom en P.F. Thomése 30 april deelname Arnon Grunberg aan literair festival ‘WortSpiele’, München 2-3 mei deelname van Harry Mulisch aan de ‘Rencontres de l’Europe de la Culture’, Comédie Française Paris 2-6 mei promotiebezoek Tessa de Loo aan Londen, in verband met de publicatie van de filmeditie van The Twins (Arcadia)
37
4-7 mei promotiebezoek Abdelkader Benali aan Boedapest, bij de verschijning van de Hongaarse vertaling van Bruiloft aan zee (Gondolat, 2004) 14-18 mei optreden Anna Enquist & Erik Lindner in Studio Littéraire, Montreal en in Lemeac, Quebec
14-17 juni deelname K. Michel aan poëziefestival Genua 25 juni-2 juli deelname Gerrit Komrij aan het Festival Internacional de Poesía, Medellín 26-27 juni Renate Dorrestein naar Rome voor presentatie vertaling Het duister dat ons scheidt
18-20 mei programma ‘Literatur aus Holland’, Literaturhaus Salzburg; deelname van Cees Nooteboom, Arnon Grunberg, Abdelkader Benali, Erik Menkveld, Marjoleine de Vos & Hagar Peeters
5-10 juli bezoek Londen van Arthur Japin i.v.m. presentatie In Lucia’s Eyes (Chatto & Windus)
18-21 mei deelname Koos Meinderts aan de Europäische Kinder- und Jugendbuchmesse Saarbrücken
5-10 augustus deelname Arjen Duinker aan het Melbourne Writers Festival en het Overlook Festival, Australië
21-28 mei deelname Rashid Novaire aan Festival of the Short Story, Zagreb
24-28 augustus deelname van P.F. Thomése aan het Bjørnson Festivalen, Molde (Noorwegen)
23-29 mei deelname Jan Brokken aan Sydney Writers Festival
25 augustus-1 september deelname Serge van Duijnhoven aan het Internationaal Poëziefestival in Krk (Kroatië)
26-30 mei deelname H.C. ten Berge aan Poesidagarna Malmö 27 mei deelname Tim Krabbé aan Hay-on-Wye Festival 31 mei lezingen van Cees Nooteboom en Remco Campert bij het tienjarig bestaan van het Haus der Niederlanden, Münster 1-5 juni deelname Arjen Duinker aan poëziefestival Coimbra 6-10 juni gastschrijverschap P.F. Thomése aan de Universiteit van Oldenburg 7 juni optreden van Connie Palmen in het Institut Néerlandais Parijs, bij de verschijning van Tout à toi (Actes Sud) 9 juni optreden van Thomas Rosenboom in het Heinrich-Heine-Institut, Düsseldorf
38
31 augustus deelname Connie Palmen aan de Aachener Literaturtage 2 september-15 december gastschrijverschap Henk van Woerden aan de University of Michigan, Ann Arbor 9-11 september optreden Abdelkader Benali op het festival Napolipoesia nel Parco, Napels 9-13 september deelname Lucas Hüsgen aan de Riga Poetry Days 15 september deelname Hans van de Waarsenburg, Rouke van der Hoek en Paul Hermans aan de Aachener Literaturtage 17 september-30 oktober gastschrijverschap van Abdelkader Benali aan de Universiteit van Boedapest 20 september presentatie van de Russische vertaling van Gestolen tijd van Louis Andriessen (Philharmonic Society of St. Petersburg) in het Nederlands Instituut in Sint Petersburg, in aanwezigheid van de auteur
bijlage 6
21 september optreden Kees Verheul en Dick van Halsema in Sint Petersburg, bij de verschijning van een Russischtalige bloemlezing uit werk van J.H. Leopold (St. Petersburg University Press)
8 november e.v. Lesereise van Remco Campert met optredens in o.a. Keulen en Münster, bij de verschijning van de Duitse vertaling van Een liefde in Parijs (Arche Verlag)
23-25 september deelname René Puthaar aan de Incontri Internationali di Poesia, Sarajevo
8-22 november gastschrijverschap van H.M. van den Brink aan de Université de Paris iv Sorbonne 9-13 november deelname Arnon Grunberg aan het Cuneo Festival Autori
29 september-2 oktober promotiebezoek van Frank Westerman aan Madrid, bij de presentatie van de Spaanse vertaling van Ingenieurs van de ziel (uitgeverij Siruela) in het Círculo de Bellas Artes
13 november-4 december deelname Tsjêbbe Hettinga aan het Poetry Gabriola Festival, Vancouver
3 oktober uitreiking Vondel Translation Prize in Londen aan Diane Webb, voor de vertaling van Karmozijn van Herman Pleij
28-29 november promotiereis Sylvia van Ommen naar Londen, bij de verschijning van de Engelse vertaling van Drop (Winged Chariot Press)
6-7 oktober deelname Kader Abdolah en Paul Scheffer aan het Milanoltre-festival, Milaan
28-30 november promotiereis Renate Dorrestein naar Barcelona, bij de verschijning van de Spaanse vertaling van Het duister dat ons scheidt (Anagrama)
11-14 oktober promotiebezoek van Els van Diggele aan Boedapest, bij de verschijning van de Hongaarse vertaling van Een volk dat alleen woont (uitgeverij hvg) 13-17 oktober deelname van Anneke Brassinga aan Druskininkai Poetic Fall, Litouwen 20-23 oktober promotiebezoek van Matthijs van Boxsel aan de Helsinki International Book Fair, bij de verschijning van de Finse vertaling van De encyclopedie van de domheid (Atena Kustannus)
8-10 december ‘Rencontres littéraires de Rabat’: programma met o.a. Abdelkader Benali en Mustafa Stitou in het Institut Français Rabat; presentatie van Années de plomb van Sietske de Boer (Éditions le Fennec) 8-10 december deelname Cees Nooteboom aan het International Poetry Festival Tokyo
21-23 oktober deelname Arjen Duinker aan het Private Poetry Festival, London 1-7 november deelname Hans van den Waarsenburg aan het Sha’ar Festival of New Poetry, Tel Aviv 2-30 november gastschrijverschap van Thomas Rosenboom aan de University College of London 7 november e.v. Lesereise van Geert Mak met optredens in o.a. Bonn en Lüneburg, bij de verschijning van In Europa (Siedler Verlag) bijlage 6
39
bijlage 7 vertalershuis Hieronder volgt een lijst van de vertalers die in 2005 in het Vertalershuis verbleven voor een periode van minimaal 2 weken en maximaal 2 maanden, en van de projecten waaraan zij tijdens hun verblijf hebben gewerkt: Franco Paris (Italië) Ingenieurs van de ziel (Frank Westerman) Vishnu Khare (India) De stille kracht (Louis Couperus) Kerti Tergem (Estland) Rituelen (Cees Nooteboom) en Schaduwkind (P.F. Thomése) Joakim Sundström (Zweden) De onzichtbaren (Kartel Glastra van Loon) Ilvi Liive (Estland) Werkbezoek voor Estonian Literature Information Centre Tibor Berczes (Hongarije) Samenstelling Amsterdam-nummer voor Budapesti Negyed Marlene Müller-Haas (Duitsland) Denkend aan Holland (Thomas Rosenboom) en De vrouwen van de profeet (Nahed Selim) Per Holmer (Zweden) Lijmen0/0Het been (Willem Elsschot) Irina Leskovskaya (Rusland) Het gebroken oor (Elmer Schoenberger) Petra Schürova (Tsjechië) Gladiatoren (Fik Meijer) en Leven en ziektegeschiedenis van Vincent van Gogh (Erwin van Mekeren) Elena Vlasenko (Oekraïne) Pelican Bay (Nelleke Noordervliet) Rainer Kersten (Duitsland) Het aapje dat geluk pakt (Arnon Grunberg) en Fort Europa (Tom Lanoye) Marianne Holberg (Duitsland) Als in een droom (Remco Campert) Simone Schroth (Duitsland) Wie verraadde Anne Frank? (David Barnouw en Gerrold van der Stroom) Bettina Kuba (Duitsland) Joe Speedboot (Tommy Wieringa) Gioia-Ana Ulrich (Kroatië) In de bergen van Nederland (Cees Nooteboom) Dimitri Silvestrov (Rusland) Nederland’s beschaving van de 17de eeuw (Johan Huizinga)
40
Veronika Havlikova (Tsjechië) Pijpelijntjes (Jacob Israël de Haan) Anita Srebnik (Slovenië) Woordenboekproject Nederlands-Sloveens Irina Trofimova (Rusland) Zij sliepen nog (Toon Tellegen) Rolf Erdorf (Duitsland) Schaap en geit (Marleen Westera) Gheorghe Nicolaescu (Roemenië) Eerst grijs dan wit dan blauw (Margriet de Moor) Katjusa Rucigaj (Slovenië) Selectie en vertaling werk jonge Nederlandse dichters voor het tijdschrift Mentor Judit Gera (Hongarije) Vertaling bundel Nederlandse en Vlaamse verhalen Tamás Balogh (Hongarije) De romantische orde (Maarten Doorman) Miklos Fenyves (Hongarije) In Europa (Geert Mak) Zofia Klimaszewska (Polen) Fenrir (Hella Haasse) Ivana Scepanovic (Servië) Laatste seizoen (Vonne van der Meer) en Russisch blauw (Rascha Peper) Elisabetta Svaluto (Italië) De hydrograaf (Allard Schröder) Hanni Ehlers (Duitsland) De thuiskomst (Anna Enquist) Santiago Martin (Spanje) Een vlucht regenwulpen (Maarten ’t Hart) Adam Bzoch (Slowakije) Het verboden rijk (J.J. Slauerhoff) Ran HaCohen (Israël) De kwetsuur (Anna Enquist) Aino R. Kristensen (Denemarken) De ontdekking van de hemel (Harry Mulisch) Alexander Poerin (Rusland) Fokke en Sukke (Reid, Geleijnse en Van Tol) Agnieszka Chrzanowicz (Polen) De larf (Midas Dekkers) Jan Mysjkin (België) en Pierre Gallissaires (Frankrijk) Bloemlezing Nederlandse poëzie jaren ’60 en ’70 voor het tijdschrift La Polygraphe Hans Christian Fink (Denemarken) Paradijs verloren (Cees Nooteboom) Jona Dora Oskarsdottir (IJsland) De tweeling (Tessa de Loo)
bijlage 7
Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds Singel 464 1017 aw Amsterdam tel. 020 620 62 61 fax 020 620 71 79 e-mail
[email protected] www.nlpvf.nl
Vormgeving Wim ten Brinke bno
