Nederland gebruikt, maar dan anders. Meer daarover in het artikel van Jan Kluft

Piraterij is van alle tijden. A n t o n Luyendijk schrijft in dit nummer over de kapers in de wateren rond de Maagdeneilanden. Deze liggen in de Caribische Zee.

Nederland gebruikt, maar dan anders. Meer daarover in het artikel van Jan Kluft.

Afbeelding achterzijde onderhoudskaart behorend bij het artikel "De loketmachine op het Stationsplein" Jaargang 26, Nummer 3

Bibliotheek M . H . A . M . Jochoms, 1e Colonjes 3b 6562 DL Groesbeek, tel. 024-3241542

Programma 2e helft 2009

Uitleenadres catalogi Mevr. Th.G. v. Hoogstraaten-v. Rijswijk, Zebrastr. 18, 6531 TX Nijmegen, tel. 024-3550895

Vrijdag 4 september, ledenavond. Dinsdag 15 september, middagbijeenkomst. Maandag 28 september, regionale ruilavond thema Poststukken.

Nederlandse FDC-dienst H.J.W.H. de Vos, De Lingert 62-06 6605 DW Wijchen, tel. 024-6417236 Postbankrekening 4346530 t.n.v. Ned. FDC-dienst "NOVIOPOST" Nijmegen

Vrijdag 2 oktober, ledenavond. Dinsdag 20 oktober, middagbijeenkomst. Maandag 26 oktober, regionale ruilavond thema België en Luxemburg.

Rondzenddienst Algemene leiding: G.L.P. Dezaire, Lankforst 52-14, 6538 KH Nijmegen, tel. 024-3446150. [email protected]

Vrijdag 6 november, ledenavond tevens kijkavond voor de kavels van de grote halfjaarlijkse veiling op 7 november.

Administratie: G.L.P. Dezaire, Lankforst 52-14, 6538 KH Nijmegen, tel. 024-3446150. Bankrekening 2744133 t.n.v. H o o f d Rondzendingen "Noviopost"

Aanvang van de veiling 13.30 uur.

Aanleveren/afwikkelen Boekjes M.C. Meeuwsen, Diamantstraat 46 6534 WZ Nijmegen, tel. 024-3561965

Maandag 7 december, regionale ruilavond (=1ste maandag) thema Nederland en O.G.

Distributie wijkrondzendingen: C. Knoop, Leuvensbroek 10-18 N 6546 XB Nijmegen, Tel. 024-3555606 Distributie Gerichte Rondzendingen Ned. en Overzee: C. Knoop, Leuvensbroek 10-18 N 6546 XB Nijmegen, Tel. 024-3555606 [email protected]

Zaterdag 7 november, de grote halfjaarlijkse veiling alleen voor leden, bezichtiging van de kavels tussen 10.30-12.00 uur.

Dinsdag 17 november, middagbijeenkomst. Maandag 23 november, regionale ruilavond thema Frankrijk.

Vrijdag 11 december, (= 2de vrijdag) ledenavond o.a. met de traditionele Bingo waar prachtige prijzen te winnen zijn. Dinsdag 15 december, middagbijeenkomst. Alle bijeenkomsten worden gehouden in Wijkcentrum "De Klokketoren", Burg.Slotenmaker de Bruineweg 272 te Nijmegen. Aanvang: 19.30 uur, vanaf 19.00 uur is de zaal open en is er gelegenheid tot ruilen.

Distributie Gerichte Rondzendingen: W. Bleumink-Liebers, Fahrenheitstraat 86, 6533 JK Nijmegen tel. 024-8900729 [email protected] Ledenadministratie J.H.A. Ebben, Jekerstraat 15 6542 RZ Nijmegen, tel. 024-3771648 [email protected] Redactie Novioposta J. Mulder, Hazeleger 218, 5431 HT Cuijk, tel. 0485-314047 [email protected] Nieuwtjesdienst Buitenland G.A.J. Kolman, Akkerslagen 45 5364 RG Escharen, 0486-473868 Postbankrekening 5552048 t.n.v. H o o f d Nieuwtjesdienst "NOVIOPOST" N i j m . Novio P o s t a - Nummer 3 - Pagina 2

Notulen van de Leden-Jaarvergadering gehouden op 09 januari 2009. 1. Opening door de voorzitter. De voorzitter opent de vergadering met een hartelijk welkom voor alle aanwezigen. Het bestuur is verheugd dat zoveel leden, ondanks de winterse omstandigheden, de moeite hebben genomen om deze vergadering bij te wonen. Er w e r d er een minuut stilte in acht genomen om de leden te gedenken die in het afgelopen verenigingsjaar zijn overleden. Melding van afwezigheid van de Hr. A. Thijssen (penningmeester) i.v.m. vakantie. 2. Notulen van de Jaarvergadering van 11-01-2008. Geen Bijzonderheden (G.B.) 3. Jaarverslagen. 3.a. Voorzitter. G.B. 3.b. Secretaris. G.B. 3.C. Ledenadministratie. G.B. 3.d. Commissie Activiteiten. G.B. 3.e. Commissie veilingen en verloting. G.B. 3.f. Ledenwerving. G.B. 3.g. Jeugdafdeling. Vraag H r . Stroom: is het misschien een idee om de clubavond van de jeugd, op dezelfde avond, voor de clubavond van de senioren te houden? H r . Theunissen: zo gauw als dit aan de orde is zullen w i j daar zeker over na denken. H r . Lamers: hoe zit het met de doorstroming van de jeugd naar de ouderen, en valt de jeugd i.v.m. andere interesses niet op een bepaalde leeftijd weg? Hormonenkwesties enz? H r . Theunissen: is op dit nog niet actueel het oudste l i d is net 12 jaar, w i j doen ons uiterste best om de jeugd te behouden voor de vereniging maar je kunt ze niet tegenhouden. Ook de hormonen niet! 3.h. Redactie Novioposta. Klacht van de H r . Derix: ik heb van de nieuwe Novioposta de nummers 3 en 4 nooit ontvangen. H e m w o r d t toegezegd door de voorzitter dat hij ze alsnog ontvangt. Tevens een beroep op alle leden om onmiddellijk te waarschuwen als er iets misloopt met de ontvangst van Novioposta.

Opmerking H r . Lamers: ik v i n d het een mooi blad en het is prettig om het te lezen. 3.i. Rondzenddienst. G.B. 3.j. Nieuwtjesdienst. G.B. 3.k. FDC dienst. G.B. 3.1. Bibliotheek. Voor de bibliotheek is volgens beheerder de H r . R. Jochoms vrijwel geen belangstelling. Er is wel toegezegd door de voorzitter dat een overzicht van de beschikbare boeken geplaatst zal worden op de nieuwe site van Noviopost. 3.m. P.R. Hr. Lamers heeft zich na herhaalde oproepen van het Bestuur bereid verklaard deze functie te vervullen. H i j zal in de pauze worden bijgepraat door onze voorzitter. 3.n. Penningmeester. Omdat de penningmeester niet aanwezig was heeft de voorzitter getracht de vragen over het financiële beleid te beantwoorden. Hij zegt toe om vragen die niet beantwoord kunnen worden z.s.m. na deze vergadering te beantwoorden.

4. Verslag kascontrolecommissie 2007-2008. Door de voorzitter van de kascontrolecommissie de H r . H. Geurts werd verslag gedaan van de kascontrole. Er zijn geen onregelmatigheden geconstateerd en er was een compliment voor de penningmeester. Zijn vraag of er een handleiding bestaat voor de kascontrole w e r d door de voorzitter ontkennend beantw o o r d , toch heb je daar als commissie behoefte aan volgens de H r . Geurts. Reactie van de H r . Dezaire: u i t hoofde van mijn vroegere functie kan en w i l ik een dergelijke handleiding wel maken, maar is het geen bezwaar dat ik in het Bestuur zit. Omdat de aanwezige leden hier geen bezwaar tegen maakten gaat de Hr. Dezaire deze handleiding schrijven. J. Toussaint: het is gebruikelijk, moet zelfs, dat de Penningmeester decharge w o r d t verleend, dit is nog niet gebeurd. Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 3

Voorzitter: dat gaat dan nu gebeuren en met applaus van de vergadering w o r d t de penningmeester deze decharge verleend. Hierna w e r d een korte pauze ingelast met voor iedereen een gratis consumptie. 5. Benoeming kascontrolecommissie 2008-2009 De nieuwe voorzitter van de kascontrolecommissie w o r d t d e H r . H . v. Delden, l i d de H r . J. Stroom en, na enig aandringen, reservelid de H r . A . H . Roozendaal.

6. Begroting 2007-2008, vaststellen contributie 2008-2009 en vaststellen Begroting 2009-2010 Vraag H r . Stroom: voorzitter ik ben geen boekhouder maar kunt u mij de oorzaak van het grote verschil van + €10.000 euro bij de liquide middelen uitleggen? Er was een uitleg van de voorzitter hierover, o.a. je moet dan vooral kijken naar je vermogen, maar het blijft een moeilijke materie voor niet boekhouders, en misschien moet dat wel zo! Het voorstel van het Bestuur om de contributie in het verenigingsjaar 2009-2010 niet te verhogen w e r d door de vergadering zonder problemen geaccepteerd. Wel was er de waarschuwing van de voorzitter dat dit niet tot in lengte van jaren zo blijven kan. De begroting 2009-2010 w e r d goedgekeurd. Er was een vraag uit de vergadering wat ons het jubileumjaar 2008 gekost heeft. De voorzitter zegt dat dit ongeveer 3900 euro is geweest, details van dit bedrag zijn bij de penningmeester op te vragen. Mastertoernooi: omdat het bekertoernooi van de Bond gestopt is, het Mastertoernooi in 2008 was het laatste wat Noviopost organiseerde, gaf J. Toussaint, de grote animator achter dit toernooi, een uitleg over de geschiedenis, de organisatie en de reden waarom het toernooi niet meer in Nijmegen wordt georganiseerd.

Het toernooi w o r d t nu bij de Globe in Velp georganiseerd en de oorzaak is dat mijn gezondheid het niet meer toelaat, aldus de H r . Toussaint. De voorzitter deelde mee dat er niets voor in de plaats komt i . v . m . tekort aan vrijwilligers maar dat Postzegel-Totaal wel behouden blijft voor de vereniging. Na zijn betoog ontving J. Toussaint een groot applaus van de vergadering voor het vele werk wat hij verricht heeft.

7. Bestuursverkiezing. De voorzitter deelde mee dat 2 Bestuursleden ons na jarenlange trouwe dienst gaan verlaten, niet als l i d maar wel als bestuurder. Het is ons als Bestuur, ondanks herhaalde oproepen, niet gelukt om hiervoor volledige vervanging te vinden. D i t moeten w i j ons als Betuur maar ook als vereniging allemaal aantrekken. Toch kan ik u meedelen, dat voor een gedeelte van het vele werk, mensen zijn gevonden die bereid zijn de functies geheel of gedeeltelijk te vervullen. Enkele voorbeelden zijn de H r . Jochoms die gedeeltelijk de veilingen gaat doen en Mevr.Th. G.v. Hoogstraaten-v. Rijswijk (Thea) die de verlotingen op zich zal nemen. Ik doe, aldus de voorzitter, wederom een dringend beroep op alle leden om ons uit de problemen te helpen en zich aan te melden om een van de vacatures te gaan vervullen. Tevens doe ik een beroep op alle aanwezige leden om, wanneer nodig, op een verenigingsavond mee te helpen bij het klaarmaken van de zaal v.w.b. stoelen en tafels. Ook na afloop. Zijn vraag aan de vergadering om in te stemmen met het voorstel om nieuwe Bestuursleden, bij toetreding tot het Bestuur, onmiddellijk te laten starten met hun werkzaamheden w e r d door de vergadering, zonder stemming hierover, goedgekeurd.

Afscheid Lard en Henk: Hierna werd afscheid genomen van onze 2, eigenlijk onmisbare, altijd aanwezig zijnde Lard en Henk. De voorzitter zei in zijn toespraak dat het onmogelijk is om alles op te noemen wat deze beide heren voor Noviopost hebben betekent, met een

enveloppe met inhoud en een bos bloemen voor de beide vrouwen werd onder daverend applaus van de aanwezigen "afscheid" genomen van deze beide heren. In hun dankwoord bedankten beide heren voor het vertrouwen en de gezelligheid in de afgelopen 16 jaren, waarbij Lard ook nog opmerkte dat hij het betreurde dat er zich in die 2 jaar dat het al bekend was dat ze zouden stoppen, zich nog steeds geen plaatsvervangers hebben gemeld. De drie bestuursleden die aftredend waren, A.F. Buitenhuis, Mevr.Th. G.v. Hoogstraaten-v. Rijswijk en A. Thijssen maar zich allen herkiesbaar hadden gesteld, werden allen herkozen. Er hadden zich geen kandidaten gemeld.

veiling, echter nu bij de H r . Jochoms. L. van den Berg: als leden assisteren tijdens verenigingsavonden altijd in goed overleg met het aanwezige personeel tafels en stoelen uit andere zalen weghalen! J. Stroom: statuten beschikbaar stellen (indien behoefte hieraan bestaat) voor nieuwe leden en leden die daar om vragen. Is akkoord! Vanuit de zaal w o r d t het Bestuur bedankt voor het vele en goede werk. Na het dankwoord van de voorzitter voor de leden sluit hij de vergadering om 22.00 uur. W. Goossens Secretaris

Jan Rijsdijk Prijs: Het verheugt ons, aldus onze voorzitter, dat we dit jaar deze prijs weer uit kunnen rijken. Het Bestuur stelt als kandidaat voor, gezien zijn vele werk op de achtergrond, de H r . J. Ebben. Dat dit een goed voorstel was bleek uit het applaus van de aanwezigen. De prijs werd hem toegekend vanwege zijn vele werk o.a. de jarenlange ledenadministratie en de geweldige inzet tijdens de voorbereiding van ons Jubileum in 2008. Bedankt Jacques! Omdat Jacques i . v . m . ziekte niet aanwezig was w o r d t de prijs hem thuis overhandigd door onze voorzitter.

8. Wat verder ter tafel komt. De voorzitter zegt dat dit punt eigenlijk ook de Rondvraag is zodat punt 9 komt te vervallen. Het agendapunt "Wat verder ter tafel k o m t " zal in de volgende agenda vervallen. Vraag uit de zaal: wat zijn de criteria om erelid te worden van onze vereniging? Voorzitter: je moet erg goed zijn, het komt niet zo vaak voor. H. Geurts: dan moet het toch in de Statuten staan! Voorzitter: het staat in de Statuten want we hebben ereleden. G. Dezaire: ons H o o f d Rondzendingen, de H r . Schreven, stopt ook. Laten zich s.v.p. kandidaten melden voor deze functie. H. Pierlo: 09-02-2009 is de laatste datum om kavels op te geven voor de grote Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 4

Programma: "De Globe", afdeling Wijchen. 2009 13 september 11 oktober Grote clubdag. 8 november 13 december 2010 10 januari 14 februari Grote clubdag. 14 maart 11 april 9 mei 13 juni Van 10.00 - 13.00 uur. Op Grote clubdag 10.00 - 15.00 uur. Locatie: Brede School "NOORDERLICHT", Roerdompstraat 76, 6601 DL Wijchen-Noord. Voor tafelreserveringen op de grote clubdagen: P.W. Burgers, tel. 024-6414349. Voor alle andere inlichtingen: J.H.G. Gosselink, secretaris: tel.024-6413608.

Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 5

Toen Columbus op zijn tweede reis in de Caribische zee in 1493 de Maagdeneilanden ontdekte, trof hij daar Indianen aan. (Later bleken zij de Ciboney-, Cariben Arowakkenindianen te zijn). De eilanden noemde hij naar de heilige Ursula en haar elf maagdelijke volgelingen (Afb. 1).

Afbeelding 4 Er is wat verwarring over het aantal volgelingen. In de oorspronkelijke tekst stond XI M. Dit is ooit geïnterpreteerd als 11.000, maar in feite staat dit voor 11 M(aagden).

Afbeelding 1

Haar volledige naam was Ursula van Keulen. Zij was een koningsdochter, die later heilig werd verklaard; ze is patroonheilige van de leraressen en schoolkinderen en ze w o r d t aangeroepen voor een goed huwelijk en tegen oorlog. Haar feestdag valt op 21 oktober. Volgens de legende werd Ursula gezien als de dochter van de christelijke koning Dionotus. Haar vader huwelijkte haar uit aan de heidense Engelse vorstenzoon Etherius. Omdat zij weigerde met een heiden te trouwen en haar maagdelijkheid wilde bewaren, vluchtte ze met haar 11 (of 11.000?) maagden naar Rome. Ze stak de Noordzee over en zeilde de Rijn op naar Bazel. Op de terugreis viel de groep in handen van de Hunnen. Toen Ursula weigerde ook met hun leider te trouwen, doorboorden de Hunnen haar en haar gevolg met pijlen.

Na de ontdekking van de eilanden hebben achtereenvolgens Spanje, Nederland (de creolentaal Negerhollands is hier een overblijfsel van), Engeland, Frankrijk, de Ridders van Malta en Denemarken de eilanden gekoloniseerd.

De Deense West-Indische Compagnie bezette in 1672 Sint Thomas, in 1694 St. Jan (St. John) en zij kocht in 1754 St. Kruis (St. Croix) van de Fransen. In het Deens heten ze Jomfruørne, hetgeen ook Maagdeneilanden betekent (Afb. 2 en 3). Suikerriet was de belangrijkste bron van inkomsten, totdat Gouverneur Peter von Scholten de slavernij afschafte.

Afbeelding 2-3

Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 6

Toen w i l d e n er geen vrije mensen meer werken in de plantages en dit luidde het einde van de suikerrietproductie i n . In de eerste wereldoorlog, toen de Deense kolonie zeer kwetsbaar was gebleken voor aanvallen van Duitse onderzeeërs en een totale bezetting niet ondenkbaar was, kochten de VS op 17 januari 1917 het gebied voor 25 miljoen dollar en namen het op 31 maart in bezit. A l l e inwoners werden op die dag Amerikaanse staatsburgers. Deens West-lndië werd nu Amerikaanse maagdeneilanden (United States V i r g i n Islands) genoemd, tussen Puerto Rico en de zogenaamde SSS-eilanden Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius (Afb. 4). Verder zijn er nog een paar eilanden, waar Spaans gesproken w o r d t , die ook w e l Spaanse Maagdeneilanden worden genoemd, maar die bij Puerto Rico horen.

De Engelse Maagdeneilanden (The British Virgins) zijn Anegada, Jost van Dyke, Tortola, V i r g i n Gorda en nog een vijftigtal kleinere eilanden en koraalriffen. De Nederlanders vestigden zich in 1648 op Tortola en noemden dit toen Ter Tholen. 1672 was voor de Republiek een rampjaar, w i j werden toen aangevallen door Engeland, Frankrijk en Von Galen uit Münster. En toen zagen de Engelsen natuurlijk h u n kans schoon om Ter Tholen in te pikken. Behalve de inname van Tortola annexeerden de Engelsen in 1680 Anegada en V i r g i n Gorda. Sedertdien is dit het Britse deel van de eilandengroep. De eilanden liggen als parels in de Caribische zee. Tortola met Roadt o w n als hoofdstad is het grootste eiland van het voormalig Britse domein. Roadtown heeft een rede (road) met redelijk goede ankergrond (Afb. 5). Daar w e r d vroeger de lading gelost in lichters (grote platbodems), nu is er een pier aangelegd. Men vertelde, dat het hier in en rond de Sir Francis Drake Channel (Afb. 6 op de voorkant) in de 17de en de 18de eeuw wemelde van de zeerovers, die zich hier overal konden verschuilen en ontsnappen tussen de riffen door.

Afbeelding 7 Hij hield o.a. hier huis onder de Spanjaarden. In die tijd heette het Sir Francis Drake Channel "The Freebooter's Gangway", de vrijbuiterloopplank (Afb. 8). De nabij gelegen Anegada passage gaf toegang tot de Caribbean.

Afbeelding 10

Het eiland is niet groot. Er wonen maar een paar honderd mensen. Toch heeft het beroemde personen voortgebracht, o.a. W i l l i a m Thornton, de architect van het Capitool in Washington.

Afbeelding 8

Jost van Dyke Vermoedelijk heeft Columbus ook dit eiland in 1493 ontdekt. Joost van Dyk, een Nederlandse piraat, maakte gebruik van het eiland (Afb. 9) om er zich te verschuilen voor de Spanjaarden. Vandaar dat het naar hem is vernoemd. Afbeelding 5

Sir Francis Drake. Sir Francis Drake w e r d ca 1540 geboren in Tavistock (GB) en stierf op 28 januari 1596 te Panama aan de gevolgen van dysenterie. H i j was aanvankelijk een Engelse piraat en kaper, maar later vice-admiraal, ontdekkingsreiziger, zeeheld, politicus; hij was de eerste Engelsman, die in de jaren 1577 tot 1580 rondom de wereld voer (Afb. 7).

Afbeelding 9 Novio P o s t a - Nummer 3 - Pagina 7

Van D y k heeft ook zijn sporen op Tortola nagelaten. Fort Recovery is een fort op het westelijk uiteinde van dit eiland. In overleveringen w o r d t deze versterking vaak Tower Fort genoemd en tegenwoordig heet het gebied daar "The Towers" (Afb. 10).

Oorspronkelijk was het een aarden wal, waarschijnlijk aangelegd door Joost van D y k in 1620 tijdens het twaalfjarig bestand tussen Nederland en Spanje. De naam Recovery komt van de bestemming die het fort tussen 1623 en 1630 heeft gehad als herstellingsoord voor gewonde en zieke soldaten.

leed schipbreuk. Acht piraten wisten zicht te redden; allen werden gevangen genomen en zes van hen werden opgehangen. Twee kwamen er vrij, toen zij konden bewijzen dat Bellamy hen tegen h u n w i l gevangen had gehouden aan boord. Eén van hen was Thomas Davis, die op Cape Cod de legende van Black Sam levend hield.

Zij hebben het niet overleefd, want op het eiland groeide niets en er was ook geen drinkwater. Ze zijn gaan zwemmen naar het 2 km verderop liggende Peter Island. Maar door de sterke stroming, die hier staat, zijn ze afgedreven en jammerlijk verdronken.

Samuel Bellamy. Samuel Bellamy, op 23 februari 1689 geboren in Devonshire en op 26 april 1717 omgekomen bij Cape Cod, was een Engelse piraat. H i j w e r d ook wel Black Sam of Black Bellamy genoemd. Bellamy verliet zijn geboorteland om aan de kust van Florida naar Spaanse scheepswrakken en hun schatten te zoeken. Toen hij begin 1716 een eigen schip had, vertrok hij naar Noord-Amerika. Omdat zijn inspanningen niets opleverden, besloot hij achter varende schepen aan te gaan, waarmee hij veel succes had (Afb. 11). In enkele maanden tijd werden vijftig schepen geplunderd.

Black Beard. Black Beard, Zwartbaard; echte naam Edward Teach niet zeker. H i j werd ook wel D r u m m o n d genoemd. H i j Engelsman afkomstig uit leefde van 1680 - 1718.

of zijn was, is Edward was een Bristol,

Van 1716 - 1718 maakte hij de Caribische en Noord-Amerikaanse kusten met piraterij onveilig. Op een rooftocht van achttien maanden wist hij tenminste t w i n t i g schepen te kapen in diverse havens. Ook op St. Kitts (St. Christopher) was hij actief.

Afbeelding 13

Naar verluidt was Zwartbaard een angstaanjagende verschijning met een lange zwarte baard en altijd zwaar bewapend. Bij een gevecht stak hij lonten in brand, die hij had vastgeklemd onder de rand van zijn hoed (Afb. 12). H i j moet er als een duivel hebben uitgezien. Afbeelding 11

In februari 1717 ging Bellamy achter de driemaster W h y d a h (Whidah of Whido) aan, die goud, zilver, indigo en ivoor aan boord had voor Jamaica. Het lukte hem in een driedaagse strijd het schip te veroveren. 26 april, 1717 voer Bellamy met de Whydah naar Cape Cod, waar een zware storm hem overviel. Het schip

Toen aan boord van zijn schip eens een muiterij uitbrak, (Zwartbaard was niet gemakkelijk!!) sloeg hij die bloedig neer. Als represaille zette hij vijftien van de raddraaiers met samen één fles r u m op het Dead Man's Chest eiland (Afb. 13). U i t deze gebeurtenis is het zeemanslied ontstaan: "15 men on a dead man's chest, yo ho ho and a bottle of rum". Novio P o s t a - Nummer 3 - Pagina 8

Afbeelding 12

Zwartbaard heeft ook het Franse fregat "La Concorde" met zo'n 40 kanonnen aan boord veroverd. H i j doopte het om tot de "Queen Ann's Revenge". Achttien maanden vormde Teach met dit schip een ware plaag voor zijn belagers en achtervolgers in de Caribische zee. In het najaar van 1718 werd het schip door twee Engelse regeringsschepen vlakbij Ocraoke Creek in N o o r d Carolina ingesloten. Kapitein Zwartbaard w e r d tijdens het gevecht gedood. L u i tenant Robert Maynard zou de genadeklap gegeven hebben, nadat er al vijf keer op Zwartbaard was geschoten en de man 20 keer was doorstoken. Z i j n hoofd w e r d afgehakt en op de boeg gehangen als zegeteken. A n t o n Luyendijk. Geraadpleegde bronnen: Wikipedia: V i r g i n Islands, Pirates en St.Ursula.

Bijeenkomsten Klever Briefmarken Sammler Verein De bijeenkomsten van de Briefmarken Sammler Verein in Kleef zijn in het "Kolpinghaus", Kolpingstrasse 11, op de volgende zondag ochtenden van 10.00 -12.00 uur. 13-9-2009 11-10-2009 15-11-2009 13-12-2009 Iedereen is van harte welkom.

Op het - inmiddels afgebroken postkantoor Nijmegen-Stationsplein w e r d in 1986 een machine geplaatst voor het aanmaken van loketstroken. De loketstrook (een voorganger van de tegenwoordige baliefrankeerstrook) was voor loketbeambten een handig alternatief voor het plakken van postzegels: een gegomde strook papier met frankeerwaarde, plaatsnaam, datum en tijd (1). De Nijmeegse loketmachine was vervaardigd door frankeermachine-fabrikant F R A M A en had als nummer FM 5126. Dat nummer w e r d afgedrukt op elke loketstrook die de machine afgaf. Hoe lang de loketmachine in gebruik geweest is, weet ik niet, maar onlangs vond ik bij een poststukkenhandelaar een onderhoudskaart van het apparaat uit mei 1991. Deze onderhoudskaart is een officieel PTT-formulier "Onderhoudskaart frankeermachine", met formuliernummer P 1631-91468. Op de voorzijde van de kaart zijn de volgende gegevens ingevuld:

Op de achterzijde van de kaart staat een verklaring die namens de gebruiker (in dit geval het postkantoor) en door de onderhoudstechnicus ondertekend is op 3 mei 1991. Daarboven is een loketstrook geplakt zonder frankeerwaarde, datum en tijd, bij wijze van " A f d r u k in de nulstand na sluiting van de machine". J. Spijkerman

Frama loketmachine

4-daagse postzegels

- de identificatie van de machine (merk, letters, nummer) - de stand van de verbruiksteller (0069437790, met als betekenis f l . 694.777,90)

Ook in de zomer van 2009 heeft de TNT-postwinkel in de Bisschop Hamerstraat Persoonlijke Postzegels uitgegeven voor de Vierdaagse.

- de reden van het onderhoud (reparatie). Wat er aan de machine mankeerde, vertelt de kaart niet. De zaken die verder op de kaart ingevuld konden worden - de stand van de stukkenteller en gegevens over de verzegeling van het apparaat - waren bij een loketmachine niet aan de orde.

(1) U kunt hier alles over lezen in de brochure "Nederlandse Loketstroken", door Jos M . A . G . Stroom m.m.v. C.J.H. Matser, een uitgave van onze eigen vereniging uit 1986

Dit jaar zelfs drie verschillende! De officiële '4-daagse postzegel" laat enkele wandelaars (met een Engelse vlag) zien tegen de achtergrond van de Waalbrug. De twee andere tonen mensen met vlaggen, en een mensenmassa met in de verte de St-Stevenstoren. Behalve deze postzegels konden ook prentbriefkaarten met deze afbeeldingen gemaakt worden. Leuk om gelegenheidskaarten te maken. De velletjes met de Vierdaagsezegels van 2007 en 2008 konden ook weer gemaakt worden. De prijs: 6 euro voor 10 zegels van 0,44.

Voorzijde onderhoudskaart

Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 9

Wie de literatuur erop naslaat, ziet dat de Posterijen vanaf de eerste ongetande zegels in 1852 voortdurend op zoek zijn geweest naar verbetering van de dienstverlening. Steeds probeerde de Post een ander stempel, een nieuwe (rol)tanding, een ander type of een nieuwe druktechniek. Door het aanbieden van nieuwe diensten ontstond de behoefte aan nieuwe zegels: telegram, luchtpost, brandkast en internering. Veel postzegels uit deze periode zijn daarom in een reeks van variëteiten te vinden. Een verzamelaar kan al die variëteiten natuurlijk negeren en gewoon stellen: ik heb vakje x gevuld en daarmee is de kous af. Deze verzamelaar doet zich naar mijn mening ernstig tekort. Voor de ware filatelist die bereid is er tijd in te investeren, zijn al die typen, stempels en tandingen een waar feest. Waar u stopt kunt u zelf bepalen. Zo heb ik een voorkeur voor verschillen die met het blote oog waarneembaar zijn. Een loupe of microscope gebruik ik pas als het echt niet anders kan. Plaatfouten zijn aan mij (nog) niet besteed. Bovenstaande periode eindigt vrij abrupt in 1934. Na dit jaar verschijnen postzegels slechts in één tanding en die worden alle afgestempeld met het typenraderstempel. Ook zien we geen opdrukken meer en worden er geen nieuwe diensten aangeboden. Als veilingmeester van de Posthoorn kreeg in de laatste jaren honderden collecties "gebruikt" onder ogen, waarvan de meeste er onnodig treurig uitzagen. Als voorbeeld laat ik u

de cijferserie van 1876 zien, die ik voor dit artikel uit zo'n verzameling heb gehaald (afbeelding 1). De verzamelaar van deze serie was zich van geen kwaad bewust. De zegels zaten toch keurig in volgorde in de juiste vakjes en alle tandjes zaten er toch aan! En toch w i l ik deze serie zo echt niet in mijn verzameling hebben.

De voornaamste reden betreft de afstempeling De ½ cent heeft een vlekkerig stempel, waaruit 14 nov. valt af te lezen. Van de 1 cent zien w i j alleen de letter G. De 2 cent heeft een redelijk leesbare datum, maar welke plaats? Alleen de 2 ½ cent draagt een mooi puntstempel 82 van Nijmegen.

Met duidelijke stempels ziet de serie er al veel leuker u i t (afbeelding 2). Maar ook na deze verbetering ben ik nog niet tevreden. Ik zie vier verschillende stempeltypen in een serie van eveneens vier zegels. De v o l gende slag is dus om de hele serie in een stempeltype te zoeken, bijvoorbeeld puntstempels (afbeelding 3). Al veel beter, maar puntstempels op zegel hebben het nadeel dat de plaatsnaam niet direct leesbaar is en dat de datum ontbreekt. Een volgende verandering is de hele serie in kleinrondstempels (afbeelding 4). Nu hebben w i j goed leesbare data en stempels van één type van vier grote postkantoren. Postkantoren zijn aan h u n stempel herkenbaar omdat het uurkarakter overdag een uur, 's avonds twee uur en 's nachts zes uur verschilt.

Afbeelding 2 Tweeletterstempel Zwijndrecht van 24 februari 1880 Kleinrond stempel Harderwijk van 30 juni 1894 Grootrondstempel Rotterdam van 14 september 1898 Kleinrondstempel Haarlem van 7 maart 1894

Willen w i j onze serie wat zeldzamer maken, dan kunnen w i j zoeken naar kleinrondstempels van de kleinere hulpkantoren. Hierbij moet u er wel rekening mee houden dat, anders dan voor de bovenstaande stempels, de verkoper een prijs kan vragen voor de zeldzaamheid (afbeelding 5). Afbeelding 1 Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 10

Veel stempels kunt u verkrijgen door boeken met doubletten na te zoeken en in stuiverboeken te speuren. De kans dat u een vol stempel tegenkomt is kleiner dan 1 op 100, maar de beloning is des te groter. Jan Kluft, Koog aan de Zaan, oktober 2007 Afbeelding 3 Puntstempel 62 (Hoorn) Puntstempel 8 (Arnhem) Puntstempel 95 (Schiedam) Puntstempel 82 (Nijmegen)

Voor wat betreft de afstempeling kunt u bij deze serie verder op zoek gaan naar een hele reeks van stempels: langstempels, tweeletterstempels, francotakjestempels, grootrond etc. Keuze maken Als u verzamelt in een voordrukalbum komt u voor een keus te staan als U de serie in bv. drie leuke stempeltypen hebt. Bij de slechts uit vier zegels bestaande cijferserie zult u moeten kiezen. Of één stempeltype op het voordrukblad of een blanco blad toevoegen waarop u de vakjes voor meer series intekent. Bij de grotere series heb ik dit eenv o u d i g opgelost. Ik heb een extra album in de veiling gekocht, de bladen voor de grote series eruit gehaald en toegevoegd aan mijn oorspronkelijke album. Van de Bontkraag heb ik nu vier bladen voor kleinrond-, grootrond- en het typenraderstempel in korte en lange balk.

Overgenomen uit "De Hoornblazer"

Afbeelding 4 Nijmegen 23 november 1880 Harderwijk 30 juni 1894 Utrecht 21 november 1880 Haarlem 7 maart 1894

Voor mij is het een extra attractie dat een serie, ook al zit hij compleet en in één stempeltype op het blad, nooit klaar is. Bijna altijd kom ik weer een stempel tegen met een duidelijker afdruk, een beter gecentreerd stempel of een stempel van een kleinere plaats. Dit maakt deze wijze van verzamelen zo leuk. Ik ben mij ervan bewust dat deze wijze van stempelverzamelen afwijkt van gebruikelijk. Meestal worden stempels alfabetisch verzameld: van Aalten tot Zwijndrecht.

De eerste grote halfjaarlijkse veiling van het nieuwe "veilingteam Jochoms/Cremers" was een succes. Was u er niet bij? Dan heeft u ongetwijfeld kansen gemist. Maar op 7 november 2009 is er weer een grote veiling. Inzenden: dat kan op 2 manieren: op papier (uw lijst dient dan uiterlijk op 1 september bij de veilingmeester te zijn), of digitaal: dan heeft u de tijd tot 2 oktober. Een inzendlijst is te downloaden, via de homepage van Noviopost, of aan te vragen bij [email protected]. Omdat er weer een groot aanbod van kavels w o r d t verwacht, is het verstandig tevoren de veilingcatalogus te raadplegen. Deze is (met een filatelistisch gefrankeerde brief) aan te vragen bij de Commissie Veilingen, maar kan ook via de homepage van Noviopost gedownload worden. Kijken: dat kan op de ledenavond van 6 november, en op de veilingdag van 10.30 tot 12.00 uur. Bieden: de veiling begint zaterdag om 13.30. U kunt natuurlijk ook schriftelijk bieden. Veel succes !

Afbeelding 5 St. Annaparochie 6 december 1884 Oud Vosmeer 30 december 1893 Oostwolde (Scheemda) 1 October 1894 Zorgvlied 18 november 1879 Novio Posta - Nummer 3 - Pagina 11

Bestuur Voorzitter: A.F. Buitenhuis, Tolhuis 20-30, 6537 LW Nijmegen, tel. 024-3449032 [email protected] Secretaris: W.J.M. Goossens, Vendelierstraat 15 6562 NA Groesbeek, tel. 024-3974654 [email protected] Penningmeester: A. Thijssen, Bongerd 68, 6581 TH Malden, tel. 024-3581054 [email protected] Postbankrekening 575462 t.n.v. Fil. Ver. "NOVIOPOST" Nijmegen Commissie Veilingen: M . H . A . M . Jochoms, 1ste Colonjes 6562 DL Groesbeek, tel. 024-3241542 [email protected] J. Cremers, Koningin Julianalaan 2 6576 AR Ooy, tel. 024-6631367 Ledenwerving: Mevr. Th.G. v. Hoogstraaten-v. Rijswijk, Zebrastr. 18, 6531 TX Nijmegen, tel. 024-3550895 Afdeling Jeugd: H . A . O . M . Theunissen, Market Garden 4, 6562 HD Groesbeek, tel. 024-8480295 [email protected] Commissie Activiteiten: vacature Rondzending: G.L.P. Dezaire, Lankforst 52-14, 6538 KH Nijmegen, tel. 024-3446150. Pr-afdeling A . A . P . M . Lamers, St. Annastraat 279 6525 GS Nijmegen, tel. 024-3555297 [email protected] Novio P o s t a - Nummer 3 - Pagina 12