• NATUURLIJKE COSMETICA MET IMKERPRODUCTEN ALS EXTRA ATJE •
Natuurlijk kan je alle verzorgingsproducten kopen, gewoon in de winkel, gewoon uit het rek.. Als imker heb je het voorrecht om over de zuiverste was te beschikken die je maar kan voorstellen... Ontzegelwas, is immers schone was... Puurder bestaat niet...Aan de slag om onder andere met ontzegelwas zelf verzorgingsproducten te maken
© Hilde Degraen
Zalf, crème.... 1. Zalf : vetbasis + emulgator Deze mix van producten geeft een vet, stug uitsmeerbaar eindproduct. Het dekt de huid in eerste instantie af om dan langzaam in te trekken. 2. Balsem: Eenzelfde samenstelling als een zalf, maar met net iets minder emulgator. Het eindresultaat is een fijner, maar nog steeds redelijk stug uit te smeren product. 3. créme: Vetbasis+ waterbasis+emulgator Dit eindproduct is zacht en makkelijk uitsmeerbaar. Een créme hydrateert de huid en dringt snel in 4. Bodylotion: Is een créme met een hoger gedoseerde waterbasis. De bodylotion hydrateert de huid maximaal en trekt snel in. 5. Gel: Waterbasis+ emulgator Het eindproduct smeert soepel uit, trekt snel in.
Waarom zou je zelf je verzorgingsproducten maken? Veel van de verzorgingsproducten die je koopt zijn gemaakt op basis van synthetische producten. Gemaakt in de fabriek dus. Op zich kan dat geen kwaad. Waarom zou je kiezen voor namaak, als je ook kan gaan voor de producten op natuurlijke basis?! Deze natuurlijke producten, zijn beter voor het milieu, zachter voor je huid én ook werkzamer. Dit in tegenstelling tot de zalven, crémes en gels op basis van parrafine ( kaarsvet), vaseline (afgeleid product van petroleum) en alcohol ( droogt te erg uit) die goedkoper zijn en makkelijker om op grote schaal te maken. Na deze workshop kan je kiezen voor de meerwaarde die de natuur ons bied. In deze demonstratieles krijg je slechts een kleine basis die je nodig hebt om de nodige apothekersbereidingen uit te voeren. Je kan zelf verder aan de slag door de basisgrondstoffen verder te bestuderen. Voor de imker bijzondere aandacht voor enkele E.H.B.O. middeltjes naar etherische oliën en zeker naar de inzet van imkerproducten.... © Hilde Degraen
2
Korte lijst van basisproducten : Emulgator: stof die ervoor zorgt dat het geheel aan “elkaar plakt”, bindt stoffen aan elkaar die van nature uit niet samen een geheel kunnen vormen. Xanthaangom: plantaardige emulgator om oa. gel mee te maken. Leuk om te weten: xanthaangom, wordt ook in snoepjes verwerkt. Labrafyl: veresterde maïsolie maakt eo’s oplosbaar in water Tefose: plantaardige emulgator van palmvetten, geschikt voor verwarming. Deze zachte emulgator is in te zetten bij het maken van crèmes. Bijenwas: was wordt gemaakt door jonge bijen, deze was wordt gebruikt als emulgator in zalven. De was heeft een “afdekkende” functie in de zalf, zodat de extra toegevoegde werkzame stoffen dieper in het lichaam hun werk kunnen doen. Hydrolaat of bloesemwater: dit is het waterige gedeelte dat verkregen wordt bij het distilleren. De werking ervan is véél zachter dan die van de etherische olie. Een hydrolaat kan je zonder problemen inwendig gebruiken of in de buurt van ogen of slijmvliezen, in tegenstelling tot een etherische olie! Essentiële olie : olie die verkregen wordt door een koude persing vb. Citrus zestes. (dit is de essentiële olie van citroenschil) Etherische olie : vluchtige olie die verkregen is door waterdampdestillatie of door C02 - extractie. De gebruikte delen van de plant én de herkomst voor de destillatie bepalen het grotendeels het chemotype: Eo Lavandula angustifolia (echte lavendel) , eo. Lavandula spicata (spijklavendel). Het zijn beide lavendelsoorten, doch bevatten heel andere inhoudstoffen en zijn dus op een andere manier inzetbaar. Deze complete studie wordt behandeld in de aromatherapie. Plantaardige olie (vaak ‘vegetale’ olie genoemd): dient als draagolie voor etherische- en essentiële oliën. Zonnebloemolie, druivenpitolie, olijfolie... het zijn allemaal plantaardige oliën. Iedere plantaardige olie heeft specifieke eigenschappen, die bepalen of je samenstelling kan slagen voor welk doel het ingezet wordt. Vb. Ricinus olie (wonderolie/castoroil) is een vette, voedende olie -die tevens pijnstillend, zelfs virusdodend & expectorerend is- zorgt ervoor dat datgene wat er ‘zit’ uit lichaam wordt verdreven( bijvoorbeeld een doorn, splinter, ...). Deze olie trekt heel diep in de huid en brengt zo de e.o. op de plaats waar hij aan de slag moet. Kort overzicht plantaardige oliën, bruikbaar als draagolie: Iedere plantaardige olie heeft specifieke eigenschappen die bepalen of je samenstelling kan slagen voor welk doel het ingezet wordt. Vaak wordt er in een recept een samenstelling gemaakt van verschillende plantaardige oliën in de vetcomponent die voorzien is in het recept. Ricinus olie: wonderolie/castoroil is een vette, huidherstellende,voedende olie. Die tevens pijnstillend is, expectorerend (zorgt ervoor dat onreinheden de huid verlaten: etter, doorn...) en zelfs virusdodend. Deze olie trekt heel diep in de huid. Avocado-olie/oliifolie: rijk aan vitaminen A,C, E en aminozuren rijk aan phytosterinen waardoor de olie goed kan verdeeld worden over de huid. Maakt de vetarme huid glad en zacht; voedend en vochtregulerend
Bevat een natuurlijke beschermingsfactor 4. Avocado best niet gebruiken bij normale/vette huid, uitsluitend bij zeer droge huid en dan nog liefst © Hilde Degraen
met andere olie vermengd .
3
Abrikozenpitolie: bevat herstellende en voedende bestanddelen
Cocosvet: beschermend, mild en koelend voor de huid; trekt langzaam in. Deze olie is ook bruikbaar om haren te beschermen op het strand tegen de uitdrogende effecten van zon en wind. Monoï-olie: is cocosvet gearomatiseerd met de thiarrébloem (Gardenia tahitensis) de zalige geur wordt veel verwerkt in zonneproducten (= bloemengeur). Jojoba-olie: ideale “olie” ( is strikt gezien een was !) voor vette, maar vochtarme huid met een natuurlijke beschermingsfactor 4. Walnootolie: wordt als kleur veel in de cosmetica gebruikt, helpt de huid bruinen. Deze olie is verzachtend, gaat veroudering tegen, houdt de bruine kleur goed vast. Calendula- of goudsbloemolie: dit is steeds een maceraat (een aftreksel) vaak in een zonnebloemolie als basisolie. Dit maceraat wordt ingezet als zonbescherming of als aftersun: zeer verzachtend, herstellend en verzorgend voor de huid! Wortelolie: bevat carotine (bevordert het bruinen), vit. A en C, beschermt tegen het ultraviolet licht. Geeft de huid een gezonde teint als de olie in een lage dosis verwerkt wordt in het recept. Bij overmaat, krijgt de gebruiker een bijna oranje teint en laat de olie vlekken achter op de kledij. Cacaoboter: voedt de huid uitstekend en laat een zachte glans (film) na op de huid, bij het maken van een crème kan het drie dagen duren voor de vastigheid is bereikt, nadien niet meer gevoelig voor ranzig worden; (vers koel bewaren.) Sheabutter: verhindert uitdrogen van de huid, maakt zacht en heeft een natuurlijke beschermingsfactor 3, omwille van zijn verzorgende eigenschappen kan sheabutter overal ingezet worden. Geeft wel
vettiger crème. Olijfolie: is een vette olie die traag in de huid dringt. Deze wordt vaak gebruikt om vooral de toplaag van de huid te voeden.
Arganolie: Argania spinosa, deze olie wordt geperst uit de
noten die in vruchten zitten. Deze hype ontstond zo’n 10 jaar geleden, de groep aanhangers van deze bijzonder olie wordt steeds groter. Niet enkel op culinair vlak is het een zachte, mineraalrijke olie ook op het gebied van cosmetica wordt hij ingezet om huid, nagels en haren te verzorgen.
© Hilde Degraen
4
Ter info :
E.H.B.O. bij brandwonden:
Zo worden vluchtige oliën (etherische oliën) en hydrolaten
Bij een brandwonde is de eerste stap steeds koelen!
( bloesemwaters) gemaakt:
10 minuten onder stromend koud water
Daarna kan je pure, vloeibare honing aanbrengen.
Etherische oliën en hydrolaten worden op hetzelfde moment gemaakt.
Lindehoning heeft een uitgesproken helende werking bij deze aandoening, de
Dit gebeurt in een “alambic” of distilleerkolf. De basis voor de distillatie is
andere bloemenhoningen doen het ook prima.
plantaardig materiaal. Vaak zijn dat de bloeiende toppen van een geurige plant, zoals bij bijv.
De etherische olie van de spijklavendel Lavandua spicata L. / Syn. Lavandula
Lavendel het geval is, maar het plantendeel dat gedistilleerd wordt kan ook een
latifolie)is een aanrader om aan je honing toe te voegen voor het behandelen van
wortel, het blad of de vrucht zijn. Het te distilleren basisproduct is dus zeer
brandwonden.
uiteenlopend.
Deze etherische olie werkt namelijk pijnstillend en huidherstellend. Je mag deze
De eerste “pot” wordt gevuld met water en het te distilleren plantendeel van het
etherische olie puur op de huid gebruiken. Dat maakt het naar dosering heel erg
gewenste kruid. Dit wordt allemaal samen verwarmd. Door de warmte komen
makkelijk.
de aromatische, vluchtige bestanddelen in de plant vrij uit de cellen van de
Op één eetlepel honing naar keuze mag je gerust 10 druppels van deze eo
plant. Deze zijn lichter dan de vloeistof waarin ze opgelost zitten en stijgen in
toevoegen. Naarmate de pijn mindert en de genezing vordert, kan je de dosering
de eerste “pot”, door het slangetje komt dit vluchtig, nog waterig geheel in de
van de eo verminderen.
lager gelegen glazen distilleerkolf terecht.
Hier krijg je twee verschillende grondstoffen:
Hoe ga je te werk?
-het bloesemwater of hydrolaat; dat het grootste volume uitmaakt en onderaan in de kolf zit.
➣ koelen van de brandwonde
- Met daar bovenop de vluchtige of etherische olie.
➣ aanbrengen van de honing
-
➣ twee druppels spijk eo op de honing druppelen ➣ een steriel compress op
Het hydrolaat en de etherische olie worden beide apart in flesjes gedaan
de wonde leggen
worden gescheiden. Beide eindproducten hebben ‘dezelfde’ werking. Al is de
➣ afdekken met een vochtbestendige pleister
werking van het hydrolaat véél zachter dan die van de etherische olie.
➣ tijdig verversen van het compres
Een hydrolaat kan zonder gevaar worden ingezet op alle vlakken. INwendig of uitwendig, zelfs in de buurt van of zelfs op slijmvliezen.
Bij het gebruik van etherische oliën kan je best over een minimum basisscholing
© Hilde Degraen
beschikken. Sommige oliën zijn zeer huid onvriendelijk, toxisch...
5
E.H.B.O. bij keelpijn en beginnende verkoudheid:
Wondverzorging bij mens en dier met honing en etherische oliën:
Doe honing in een niet te grote pot, plak er een etiket op : “ E.H.B.O. bij keelpijn en beginnende verkoudheid”
Een bijscholing bij prof. Hilde De Rooster, werkzaam bij de diergeneeskundige afdeling van de universiteit van Gent, leerde me dat honing op de eerste plaats
Voeg er 20 druppels etherische olie van ravintsara ( Cinnamonum camphora
sterk ontgeurend werkt.
ct. cineol)aan toe, goed roeren!
Een prachtige basis dus om in te zetten bij etterende wonden met een
Als je van de citroensmaak houdt, mag je er een 10-tal druppels eo van citroen
onaangenaam luchtje.
( Citrus lemon zeste) aan toe voegen.
De van nature antibiotische werking, de huidherstellende werking van honing is al langer gekend.
Je mag van deze samenstelling ieder uur een lepeltje honing innemen.
Wist u dat honing in een open wonde aanbrengen, een pijnlijke zaak is?
Het is een ideaal virus -en hoestremmende samenstelling, die zelfs bij kleine
Door de extreem hydrofobe werking ( vocht aan trekken) van honing, worden
kinderen mag ingezet worden.
“natte, etterende” wondes als het ware relatief snel “droog” getrokken. Een voorbeeld uit de praktijk: Bumblefoot (ulceratieve pododermatitis) is een
Wil je deze samenstelling toevoegen aan thee, wacht dan tot de thee niet meer te
bacteriele infectie. Hierdoor ontstaat er een ontstekingsreactie onder de voetzolen
warm is.
van de kip.
Een eigenschap van etherische olie is immers dat hij heel snel “vervliegt”, vandaar
Het te behandelen groothoen kreeg oraal druppels met etherische oliën, die
de naam vluchtige olie....
specifiek werkzaam zijn bij bacteriële infecties.
Kijk uit dat je de juiste etherische olie gebruikt!
De poot werd lokaal behandeld met honing en
Ravintsara ( Cinnamonum camphora ct. cineol) is niet hetzelfde als de ravensara
etherische oliën.
( Ravensara aromatica). De verwisseling gebeurd vaak en het gebruik is zeker bij
Na een week, kwam de stinkende “etterprop”
kleine kinderen niet zonder risico. Opletten is de boodschap!
los. Uit de gapende wonde werd de resterende
Extra: een knijpfles met dit is superhandig om mee op verplaatsing te nemen als je
etter gelepeld en vervolgens vol gestopt met
last krijgt van keelpijn of een beginnende verkoudheid
honing met eo’s.
Het geheel werd afgedekt met een sterielcompress, gefixeerd met een peha-haft verband.... Deze behandeling werd dagelijks herhaald. De wonde trok mooi dicht en werd bijna dagelijks kleiner.
© Hilde Degraen
5 weken later was het dier volledig hersteld!
6
Kalkpoten bij vogels:
Anti-kalkpotenzalf:
De aanwezigheid van kalkpootmijten zorgt voor hoornachtige verdikkingen op de
Benodigdheden: - 14 g bijenwas
poten bij hoenders en volièrevogels.
- 100 g olijfolie
Ten onrechte wordt dit door vele mensen beschouwd als teken van ouderdom...
De vogels met deze “aanslag” op hun poten hebben last van de kriebelbeestjes die op
Materiaal:
hun huid wonen.
- 40 druppels eo citroeneucalyptus ( Eucalyptus citriodora) - water
De jeuk veroorzaakt stress, stress is slecht voor de dieren hun algemene conditie.
- kookplaat
Behandelen is dus de boodschap!
- kleine kookpan
Dit kan simpelweg door de diertjes ( mijten) te verstikken. Om de dood van de mijten
- warmte bestendige maatbeker - precisieweegschaal
te versnellen en dus de stress voor je kooivogels of hoenders te verminderen, voegen
- glazen roerstokje
we de etherische olie van citroeneucalyptus toe aan de zalf die je makkelijk zelf kan
- hittebestendige thermometer - glazen pot/ etiket
maken!
Werkwijze:
kalkpootmijt
1. Weeg in de glazenmaatbeker de hoeveelheid olie & bijenwas af
2. Vul een bodempje in de kookpan met water
3. Plaats de kookpan met water én de maatbeker in de pan op de kookplaat ( aanzetten)
4. Verwarm de olie + bijenwas in het warmwaterbad tot ca. 50°c
5. Als de bijenwas volledig is opgelost; laten afkoelen tot ca. 40 graden
6. Voeg al roerend de 50 druppels eo toe
7. onmiddellijk in het glazen potje gieten
8. etiket erop & klaar.... deze zalf koelt zéér snel af; hij is dan ook bijna onmiddellijk inzetbaar! Extra: door de formule van de etherische oliën te veranderen, kan je van deze zalf
hoornachtige verdikkingen op poot van hoenders
een anti-wintervoetenzalf maken.
20 druppels citroeneuclayptus( Eucalyptus citriodora), 15 druppels wintergreen
( Gaultheria procumbens), 5 druppels blauwe kamille ( Anthemis nobilis) © Hilde Degraen
7
Natuurlijke cosmetica: Lippenzalf
Kiezen uit: zalf, balsem, crème, gel of een plantaardige olie:
Benodigdheden:
Het verschil tussen een zalf en een crème :
➣ Vetcomponent:
3 g kokos (voedende olie)
➤ een zalf bevat enkel vette componenten
3 g cacaoboter (voedende olie)
➤ een balsem bestaat uit fijne plantaardige oliën en een matig gebruik van
40 g wonderolie (voedende, diep intrekkende olie)
emulgatoren ( meestal bijenwas) ➤ een crème bestaat uit een vetcomponent én een watercomponent. Een zalf is daardoor stugger bij het uitsmeren, terwijl een crème veel smeuïger is. De crème hydrateert beter door de extra vochtcomponent.
➣ Overige ingrediënten:
10 g bijenwas (vette emulgator)
10 druppels propolis (ontsmettend) 1 eetlepel vloeibare druppels honing
Afhankelijk van je doel kies je dus voor een zalf of een crème.
5 g honing
Een andere optie is het oplossen van etherische oliën in een plantaardige draagolie.
6 druppels eo citroen (Citrus limon zeste) huidherstellend
Dit kan je perfect in een (deo)roller doen, zodat je niet steeds je handen vet hoeft te
+bloedvatenherstellend
maken.
3 druppels eo tea tree (Melaleuca alternifolia) antibacterieel, antiviraal
Super om te gebruiken bij een vette huid of een aandoening die een “droge” aanpak vergt, is het inzetten van een gel. Daar kan je kiezen uit watercomponenten (hydrolaat naar keuze of Aloë vera sap)
➤Materiaal: -kookplaat
waar je een kleine hoeveelheid xanthaangom aan toevoegt, mengt, daarna mixt en
- kleine kookpan
enkele druppels etherische olie aan toevoegt met eventueel propolis.
- hitte bestendige maatbeker - precisieweegschaal - eetlepel om de honing af te wegen
- glazen roerstokje
- hittebestendige thermometer - pannenlikker - lippenstiftvorm, silicone vormpje (hittebestendig) of potje naar keuze...
Extra: Als je een fan bent van “cool”... kan je als eo keuze, munt inzetten. 3 druppels zijn dan voldoende .
de aloë uit je huiskamer kan je perfect gebruiken om zelf verzorgingsproducten te maken
© Hilde Degraen
8
Natuurlijke hydraterende handcrème:
Gekleurde dagcrème met honing: Deze crème is inzetbaar bij een gemengde huid
Benodigdheden:
Benodigdheden:
- 30 g plantaardige olie (zonnebloem- of druivenpitolie)
- 2 g wortelolie
- 10 g tefose (emulgator van palmvet)
- 2 g cacaovet
- 25g hydrolaat naar keuze
- 8g monoï
- 25 g Aloë vera sap
- 10 g druivenpit
- 20 druppels huidvriendelijke etherische olie, naar keuze
- 8 g ricinus of wonderolie
Materiaal:
- 3 g vloeibare honing
- 2 vuurvaste bekers en een kookpan + hittebestendige vaatdoek
- 12 g tefose
- precisieweegschaal
- 25 g theehydrolaat
- glazen roerstok/ mini-garde
- 5 g oranjebloesemhydrolaat
- hittebestendige thermometer
- 20 g rooshydrolaat
- potjes om het product in af te vullen
etherische oliën: - 5 druppels tea tree ( Melaleuca alternifolia)
- etiket
- 8 druppels ho-hout ( Cinnamonum camphora ct. Linalol) - 7 druppels roosgeranium ( Pelargonium roseum X Egypte)
Materiaal:
Werkwijze:
- 2 vuurvaste bekers en een kookpan + hittebestendige vaatdoek
- precisieweegschaal
- voeg de plantaardige olie én de tefose samen in één beker
- glazen roerstok/ mini-garde
- verwarm dit in een warm water bad tot ca. 70° C
- hittebestendige thermometer
- warm het hydrolaat+ het Aloë vera sap ook in een warm waterbad tot
- potjes om het product in af te vullen
70°C
- etiket
- giet rustig de watercomponent al roerend bij de olie
Werkwijze:
- blijf roeren terwijl de crème afkoelt tot 40° C
- voeg de plantaardige olie én de tefose samen in één beker
- voeg al roerend de huidvriendelijke etherische olie toe
- verwarm dit in een warm-waterbad tot ca. 70° C
- verdeel in de potjes
- warm het hydrolaat op in een warm- waterbad tot 70°C
- laat afkoelen
- giet rustig de watercomponent al roerend bij de olie
- afsluiten na volledige afkoeling
- als de creme afgekoeld is tot 45°C voeg je d ehoning toe
- blijf roeren terwijl de crème afkoelt tot 40° C
- voeg al roerend de huidvriendelijke etherische olie toe
- verdeel in de potjes
- laat afkoelen
- afsluiten na volledige afkoeling
9
Gel tegen zwemmers eczeem: Ingrediënten:
Werkwijze gel maken :
- 80 g kamillehydrolaat - 20 g Aloë vera sap
Voeg al roerend met de garde de eo’s toe.
- 5 g propolis tinctuur
Voeg de gom, al roerend bij het hydrolaat.
- 3 g xanthaangom
Mix de klonters eruit.
- 3 druppels eo roosgeranium (Pelargonium X asperum bourbon)
Doe het geheel in een potje.
- 3 druppels eo van spijklavendel (Lavandula spicata) - 2 druppels eo van
Voorzie het van een etiket: klaar voor gebruik!
blauwe kamille ( Anthemis nobilis) Materiaal: - precisieweegschaal /schone glazen maatbeker / garde
- staafmixer
- pannenlikker
- etiket Werkwijze oogsten vanAloë vera: Je snijdt een 3-4 jarig blad van de plant. Dit tot op ca. 4 cm van de "hoofdstam". Het stukje blad droogt nl. nog een stuk verder in.
Als je te diep snijdt is de kans dat je moederplant volledig wegrot groot. Dan laat je het blad uitlekken. Tot er geen geel sap meer uit komt.
Prepareren van blad:
Met een scherp mesje snij je de bovenste, vlakke kant van het blad weg, tot er geen bladcellen meer te zien zijn= fileren.
Met een scherp lepeltje haal je dan de binnenkant van de gel weg.De vers geoogste gel doe je in een schone pot en mix je met een staafmixer heel fijn, het resultaat is een schuimig vloeibaar geheel. Je zet alles in de koelkast tot de schuim ingezakt is. De gel filter je uit door een super fijn zeefje om te gebruiken. Weeg de overige ingrediënten af.
10
