Natuurgeneeskundige praktijk HOMEOSTASE voor gezondheid en balans

Natuurgeneeskundige praktijk HOMEOSTASE voor gezondheid en balans

www.keltischzeezout.com Wat is Keltisch Zeezout? Keltisch zeezout komt uit de Guérandestreek in Bretagne, Frankrijk. Keltisch zeezout is in twee verschillende vormen verkrijgbaar: • Als ‘sel gris’ (grijs zout), ook wel ‘gros sel marin’ (grof zeezout) genoemd • Als wit tafelzout, ‘fleur de sel’ (bloem van het zout) genoemd Beide vormen zijn zeer rijk aan mineralen en spoorelementen, wat een bijzonder volle en complexe smaak geeft, dat behalve zout- ook zoet- en bittertinten bevat. Van alle zouten heeft Keltisch zout het laagste gehalte aan natriumchloride en is daarmee het zachtste en ‘vriendelijkste’ zeezout ter wereld. Het ruim tweeduizend jaar oude Keltische zoutwinningproces is hiervoor verantwoordelijk. Wat maakt Keltisch zeezout Keltisch? Hoe kan zeezout uit Frankrijk nu Keltisch zijn, zul je je afvragen. Heb je je ooit afgevraagd waarom de namen Bretagne en Groot-Brittannië zoveel gelijkenis vertonen? Dat komt omdat het Keltische rijk zich in zijn hoogtijdagen gaandeweg vanuit West-Europa uitstrekte naar onder andere de Britse eilanden. Denk ook aan de Galliërs uit Asterix en Obelix. Deze stripserie gaat over het Keltische verleden van Frankrijk en de strijd tussen de Galliërs en de Romeinen. In Schotland, Ierland, Wales en de zuidwestelijke provincie Cornwall wordt nog Gaelic gesproken, de oorspronkelijke Gallische (Keltische) taal. Tot op de dag van vandaag wijkt het oude Bretonse dialect volkomen af van het hedendaagse Frans en heeft het meer gemeen met het Gaelic van de Britse eilanden. Op de Britse eilanden mag de Keltische taal dan voortleven, in Bretagne is behalve de taal ook het eeuwenoude zoutwinningproces van de Kelten bewaard gebleven. De leverancier van dit zout in Nederland, Breizh Import, dankt zijn naam aan de Bretonse naam voor Bretagne: Breizh. De eigenaar, Pascal Pichon, importeert het zout rechtstreeks van zijn broer, Patrick Pichon, in het plaatsje Batz-sur-Mer. Hoe wordt Keltisch zeezout gewonnen? Keltisch zeezout wordt op een andere manier gewonnen dan de manier waarop commercieel zeezout wordt gewonnen. Zeezout dat commercieel wordt gewonnen, bijvoorbeeld in het Middellandse Zeegebied, verkrijgt men door een bassin vol te laten lopen met zeewater en dit vervolgens af te sluiten. De warmte van de zon doet vervolgens de rest, waardoor het water verdampt en er zoutkristallen overblijven. Vervolgens schept men met bulldozers het zout op, zonder rekening te houden met de bovenste of onderste laag van het zout en zonder dat het zout gecontroleerd wordt op mogelijke vervuiling. Dit zout wordt vervolgens gewassen, gedroogd en vaak geraffineerd. In Guérande liggen nog steeds de aloude, door de Kelten aangelegde zoutmoerassen. De Kelten lieten het zeewater binnenkomen via een ingenieus kanalenstelsel waarbij het zout van het ene naar het andere ondiepe bassin werd geleid. Het gehele proces duurde zo’n twee weken, waarna het zout in het laatste bassin door de zon gedroogd werd en handmatig opgeschept. Vandaag de dag wordt in Guérande nog op exact dezelfde manier zout gewonnen als de Kelten dit meer dan tweeduizend jaar geleden deden. Het mineraalrijke, zachte en zuivere karakter dankt het pure, ongeraffineerde Keltische zeezout aan dit unieke proces. Wat is er zo bijzonder aan de Keltische zoutwinningmethode? De ondiepe zoutmoerassen van Guérande bevatten speciale soorten klei. Kennelijk wisten de Kelten – zonder enige vorm van wetenschappelijk onderzoek! – dat de interactie tussen de klei en het zeewater een bepaalde zuiverende werking had op het zeewater. Niet dat er in hun tijd sprake was van vervuiling als gevolg van schepen die aangedreven werden door dieselolie of van het lozen van gifstoffen in de zee. Voor de Kelten was deze interactie tussen land en zee een heilige aangelegenheid, waarmee zij de levenscyclus tussen zon, zee, water en land eerden. Vandaag de dag profiteren wij van dit natuurlijke Keltische ‘zuiveringssysteem’ om geheel vervuilingvrij zout te kunnen winnen, zonder gebruikmaking van chemicaliën – iets waar menige moderne waterzuiveringmaatschappij nog wat van kan leren! Er is nog een ander voordeel verbonden aan de interactie tussen de zure klei van de bodems van de zoutmoerassen en het basische zeewater, namelijk dat de zure klei de pH (zuurgraad) van het zeewater iets naar beneden brengt. Hierdoor daalt het gehalte aan natriumchloride, dat gewoonlijk bij zeewater tussen de 97 en 99% bedraagt, naar net iets onder de 90%, waarvan ongeveer 33% natrium en ongeveer 54% chloride. Natriumchloride is in de hoge concentraties die van nature in zeewater zitten bijtend en scherp, maar Keltisch zeezout dankt zijn zachte, ‘vrouwelijke’ smaak aan het feit dat het gehalte aan natriumchloride naar beneden is gebracht. Hierdoor is de smaak en het mondgevoel van Keltisch zeezout absoluut niet te vergelijken met andere land- en zeezouten.

Anneke Fokkema, Saturnushof 31, 6215 XB Maastricht, tel. 06-24405539

Een laatste uniek aspect verbonden aan het lage gehalte aan natriumchloride in Keltisch zeezout is dat het meer ruimte biedt aan andere mineralen en spoorelementen, zowel van het land (de kleibodems) als de zee. Dit bevordert de gezondheid van mens, dier, bodem en plant. Allemaal hebben we een zo volledig mogelijk spectrum aan mineralen en spoorelementen nodig, mineralen ondersteunen het leven! De aanwezigheid van grijze kleimineralen in de onderste zoutlaag verklaart ook de naam ‘sel gris’. Er zijn nog andere kleuren verbonden aan Keltisch zeezout, maar daarvoor moet je naar Guérande afreizen in het zoutseizoen, dat meestal in juni begint, als de weersomstandigheden het toelaten. De unieke samenstelling van de kleibodems van de zoutmoerassen veroorzaakt allerlei borrelende levensprocessen, waardoor de verschillende moerassen verschillende kleuren vertonen. Dit is een wonderlijk en spectaculair tafereel dat je met eigen ogen gezien moet hebben. Wat wisten de Kelten dat wij niet weten? Waarom twee soorten Keltisch zeezout? De zoutwinners in Guérande worden paludiers genoemd. Zij laten het zeewater binnenkomen en leiden het van het ene moeras naar het andere. Als het zeewater eenmaal door de zon is opgedroogd, scheppen de paludiers het zout handmatig op. Er zijn zowel mannelijke als vrouwelijke paludiers. Eerst gaan de vrouwen aan het werk, vanwege hun fijnere motoriek. Zij scheppen voorzichtig de bovenste laag van het zout af, die niet meer dan één tot anderhalve centimeter is. Omdat deze toplaag het minst in aanraking is geweest met de klei op de bodem van de zoutmoerassen ziet deze er het witst uit, het heeft de kleur van gebroken wit. Bovendien heeft de natrium de neiging om bovenop te kristalliseren en de kristallen zijn fijner, minder grof dan van andere mineralen en spoorelementen, die elk op hun eigen manier kristalliseren. Deze bovenste witte zoutlaag wordt ‘fleur de sel’ genoemd en is het duurste, meest exclusieve Keltische zeezout, omdat de toplaag zo dun is en dus relatief weinig fleur de sel oplevert. Fleur de sel bevat iets meer natrium dan de onderste zoutlaag, het ‘sel gris’, maar heeft nog altijd een verrassend zachte smaak. Vanwege zijn fijne structuur is deze ‘bloem van het zout’ een smakelijk en zeer gezond tafelzout dat, behalve natrium, nog steeds veel mineralen en spoorelementen bevat. Aangezien de zoutwinning in Guérande relatief kleine hoeveelheden fleur de sel oplevert en aanzienlijke grotere hoeveelheden sel gris is sel gris, vanwege het grotere aanbod, goedkoper dan fleur de sel. Laat je echter niet afleiden door de prijs, noch door de grijzige kleur van het zout. Sel gris is het meest mineraalrijke Keltische zout van de twee en kent meerdere toepassingen. In de keuken dient het als smaakmaker van gerechten of als marinade voor bijvoorbeeld visgerechten. Sel gris wordt ook gebruikt als aanvullend mineralencomplex voor zowel mensen (in de vorm van een zoutwateroplossing, ‘Sole’ genaamd) als voor dieren (bijvoorbeeld als toevoeging aan het voer of in het drinkwater) en zelfs als bemesting voor de bodem van je kamperplanten, tuin of voor landbouwdoeleinden om het land te (re)mineraliseren. Je kunt met dit zachte zout zelfs je tanden poetsen! Deze handmatige methode van zoutwinning is volkomen uniek. Het klimaat in Guérande is vergelijkbaar met dat van Nederland, dus de paludiers moeten hun zoutbergen beschermen tegen ongunstige weersomstandigheden als regen en wind. Als er een hevige storm opsteekt kan het gewonnen zout volledig wegwaaien. Als het hevig regent kan het zout wegspoelen. Patrick Pichon, de man die het Keltische zeezout wint dat op deze site verkocht wordt, woont op ongeveer honderd meter afstand van zijn zoutbergen en moet letterlijk naar buiten rennen om zijn zout af te dekken als het regent. Als er sprake is van een natte zomer met weinig zon, zoals we die in Nederland ook kunnen hebben, dan kunnen hij en zijn collega’s dat seizoen weinig of geen zout winnen en moeten ze op hun oude voorraad teren. Het blijft ouderwets handmatig vakwerk daar in Guérande, met alle bijbehorende risico’s. Een hard, maar eerlijk bestaan. Het voordeel voor de consument is dat deze door al dat harde werk kan beschikken over een volledig complex aan mineralen en spoorelementen dat behalve lekker ook gezond is. Keltisch zeezout bevat zelfs nog maximaal 10% vocht. Na het oogsten laat men het zout nog ongeveer een half jaar liggen om het op natuurlijke wijze te laten drogen. Het wordt daarna rechtstreeks in de verpakking geschept, zonder dat het zout wordt gewassen, of geraffineerd. Dit is onder andere belangrijk omdat het vochtminnende magnesium hierdoor bewaard blijft. Vraag en antwoord Er bestaan veel onwaarheden of halve waarheden omtrent zout, waar zowel reguliere als alternatieve ‘deskundigen’ zich aan schuldig maken. Deze pagina is bedoeld om de waarheid van de leugen te onderscheiden. Wat is het verschil tussen zeezout en gewoon zout? Een hardnekkig misverstand is dat er essentieel geen verschil zou zijn tussen zeezout en gewoon tafelzout. Als er al toegegeven wordt dat zeezout meer mineralen bevat, dan wordt er steevast beweerd dat dit verschil ‘te verwaarlozen is’. Niets is minder waar. Ons lichaam heeft mineralen op macroniveau en op microniveau nodig. Op microniveau noemen we het spoorelementen. Juist die hele kleine hoeveelheden 2

zijn nodig in precies die dosis, samenstelling en balans. Letterlijk ‘alle beetjes helpen’. Denken we het nu echt beter te weten dan de natuur? Waarom wordt zout eigenlijk zo vaak geraffineerd? Zout voor menselijke consumptie vormt slechts één procent van de markt van de zoutindustrie. Ongeveer 93% van de wereldwijde zoutproductie is voor industriële doeleinden bedoeld. De chemische industrie vereist uitsluitend pure natriumchloride. Aangezien dit de meerderheid vormt van de klandizie van de zoutfabrikanten is de norm voor zout een chemische geworden en worden alle natuurlijke elementen in zout weggeraffineerd, omdat ze als ‘onzuiver’ worden gezien. Dit laat nog 7% over voor voedingsdoeleinden. Zes procent daarvan wordt gebruikt als conserveermiddel voor voeding, waardoor er slechts één procent overblijft dat op de markt gebracht wordt als ‘tafelzout’ of ‘keukenzout’. Wat tafelzout nog meer uit balans maakt, is het feit dat het gebleekt wordt met chloor- en aluminiumverbindingen en er antiklontermiddelen en soms zelfs suiker aan toegevoegd wordt. Wat is het verschil tussen Keltisch zeezout en ander zeezout? Helaas mag alle zout volgens de wet ‘zeezout’ genoemd worden. De redenering is dat alle zout oorspronkelijk afkomstig is uit de zee. Daar is op zich geen speld tussen te krijgen, maar toch is het van belang dat we onderscheid maken tussen landzout en zeezout. Wat namelijk ook een waarheid als een koe is, is dat landzout afkomstig is van het land en zeezout uit de zee. Landzout is geen zeezout, ook al komt het van oorsprong uit de zee. Het meeste zout dat vandaag de dag verkocht wordt, inclusief ‘zeezout’ dat in natuurvoedingswinkels verkocht wordt, is landzout. Er worden soms misleidende namen aan gegeven, zoals bijvoorbeeld ‘oerzout’, maar het is gewoon landzout. Zoals gezegd maakt de wet geen onderscheid tussen landzout en zeezout. De consument zou dit wel moeten doen, omdat zeezout dat echt uit de zee komt het product is van zonlicht en water. Landzout is zout dat opgesloten is geraakt in droog en donker land, een groot verschil. In het laatste geval is het zout één geworden met het land en wordt het met grote brokken uit het land gehakt. Zeezout, daarentegen, wordt gevormd door losse kristallen van diverse grootte (ieder mineraal kristalliseert op zijn eigen manier) en weerspiegelt daarmee de twee meest levensscheppende energieën van de aarde: water en licht. Maar daarmee ben je er nog niet. Veel industrieel ‘zeezout’ kan mogelijk uit de zee afkomstig zijn, maar als het mooi wit, droog en van gelijke korrel is, is het geraffineerd. Wat ooit een compleet zeezout was, is nu gewassen, gedroogd en gestript van zijn mineralen en spoorelementen, zodat het teruggebracht wordt naar zijn twee basiselementen: natriumchloride (natrium en chloor). Dergelijk ‘zeezout’, dat als ‘tafelzout’ wordt verkocht, is niets meer dan pekel. Er is geen verschil tussen geraffineerde pekel en geraffineerd tafelzout, het is hetzelfde geraffineerde, witte zout, welke naam men er ook aan geeft. Ik heb begrepen dat er in zeezout geen jodium zit en dat we dit belangrijke spoorelement uitsluitend in onze voeding door middel van gejodeerd zout kunnen verkrijgen. Bevat Keltisch zeezout nu wel of niet jodium? Alles wat uit de zee komt, van vis en schaaldieren tot zeewier tot zout, bevat jodium. Keltisch zeezout bevat dus wel degelijk jodium, dat inderdaad een belangrijk spoorelement is en de schildklierfunctie en het immuunsysteem ondersteunt. Belangrijker nog, Keltisch zeezout bevat jodium in kleine hoeveelheden, het is immers niet voor niets een spoorelement. Gejodeerd tafelzout is een heel ander verhaal. Door jodium opnieuw toe te voegen aan het zout geeft men in feite toe dat het misschien niet zo’n goed idee was om de jodium er in eerste instantie uit te halen. Er wordt echter gebruik gemaakt van een synthetische vorm van jodium die in te grote hoeveelheden wordt toegevoegd. Het lichaam geeft altijd de voorkeur aan natuurlijke, lichaamseigen stoffen en niet grove, door mensen gemaakte imitaties. Wat is het verschil tussen Keltisch zeezout en Himalayazout? Himalayazout is een ongeraffineerd zout afkomstig uit het Himalayagebergte in Pakistan. Het wordt vaak als het meest gezonde zout ter wereld neergezet en mede daardoor is de prijs van Himalayazout erg hoog. Een andere reden voor de hoge prijs is het transport van Oost-Azië naar West-Europa. Hoed je echter voor namaak, er bestaat zout uit, onder andere, Polen dat verkocht wordt als Himalayazout! Keltisch zeezout kent geen imitaties en hoeft evenmin van de andere kant van de wereld te komen. Hier in Europa wordt het beste en meest complete zeezout ter wereld geproduceerd. Maar goed, dat zeggen er meer, dus waarom zou je mij geloven? Omdat Keltisch zeezout daadwerkelijk zout uit de zee is en niet van het land. Zie ook de vorige vraag, waarin ik het verschil uitleg tussen landzout en zeezout. Het gaat er hier niet om Himalayazout negatief af te zetten tegen Keltisch zeezout. Allebei zijn het zeer goede en gezonde zouten. Een belangrijk verschil is echter wel dat Himalayazout een landzout is en Keltisch zout een zeezout. Zeezout is het product van zonlicht en water. De twee energieën die het zout ooit hebben gevormd, zonlicht en water, zijn dus niet meer aanwezig in Himalayazout, dat opgesloten is 3

geraakt in droog en donker land. Keltisch zeezout bevat deze energieën nog volop en is dus energieker zout. Daarnaast is Keltisch zeezout veel zachter van smaak dan Himalayazout omdat het gehalte aan natriumchloride in Keltisch zeezout iets onder de 90% zit, tegenover 97% in Himalayazout. Het maakt Keltisch zeezout ook bijzonder rijk aan andere mineralen en spoorelementen. Himalayazout bevat eveneens vele mineralen en spoorelementen, maar in veel kleinere hoeveelheden. De balans van mineralen en spoorelementen, inclusief kleimineralen, in Keltisch zeezout is volkomen uniek. Hoe zit het met de vervuiling van de oceanen en Keltisch zeezout? Het valt niet te ontkennen dat vandaag de dag de oceanen veel meer vervuild zijn dan in de tijd dat bijvoorbeeld Himalayazout zich vormde. We leven helaas in een wereld waarin we onverantwoordelijk, onnadenkend en respectloos met de natuur omgaan Dit kan voor menigeen een reden zijn om te kiezen voor Himalayazout en niet voor Keltisch zeezout. Misschien is het goed om stil te staan bij het feit dat er in Afghanistan, het buurland van Pakistan, door de westerse mogendheden oorlog wordt gevoerd met gebruikmaking van wapens die verarmd uranium bevatten. De oude zeebodem die tot Himalayazout heeft geleid mag dan oorspronkelijk onvervuild zijn, het feit dat deze bergen dagelijks worden blootgesteld aan verarmd uranium in de lucht geeft een heel andere kijk op het ‘schone’ karakter van Himalayazout. Overigens ben ik ervan overtuigd dat de voordelen nog altijd opwegen tegen de nadelen, maar het relativeert wel de vele beweringen die er over dit zout worden gedaan. Hoe zit het dan met Keltisch zeezout en vervuiling? Allereerst is het van belang om te weten dat de Guérandestreek buiten de commerciële vaarroutes ligt. Daarnaast is de Atlantische Oceaan een koude zeestroom en koud water heeft een beter vermogen om zichzelf schoon te houden. Elke visser kan je vertellen dat koudwatervissen gezonder zijn dan vissen die in warme stromingen voorkomen, elke kok kan je vertellen dat koudwatervissen ook beter smaken. Tenslotte is de Keltische methode van zoutwinning van belang, vanwege de interactie tussen microben in de kleibodems van de zoutmoerassen en het zeewater, waardoor het water gezuiverd wordt van onreinheden. Tests van het zout op de aanwezigheid van zware metalen en dioxines tonen feilloos aan dat Keltisch zeezout vrij is van dergelijke vervuilende stoffen. Als ik een Sole maak, probeer ik de grijze kleiresten, die neerslaan op de bodem van mijn potje of fles, te vermijden. Is dit verstandig? Er worden de gekste dingen beweerd. Alleen al de aanwezigheid van kleiresten in Keltisch zeezout wordt door sommigen al beschouwd als een teken van vervuiling. Klei in Keltisch zeezout is geen vervuiling, integendeel. Al eeuwenlang gebruiken mens en dier over de hele wereld klei om zichzelf mineralen toe te dienen, om de darmen te reinigen in geval van ziekte, of juist ter voorkoming van ziekte, en om wonden mee af te dekken en deze sneller te helen. Het is juist de unieke combinatie van mineralen uit de zee en uit de klei die Keltisch zeezout tot zo’n rijk en vol mineralencomplex maakt. Er is dus geen enkele reden om de klei te vermijden. Laatst vertelde iemand me dat Himalayazout organisch is en Keltisch zeezout anorganisch. Klopt dit? Er bestaat geen organisch en anorganisch zout. Zowel Keltisch zout als Himalayazout, als welk ander zout dan ook, is anorganisch. De bodem geeft de voorkeur aan anorganische mineralen. Als deze onderdeel uitmaken van de bodem voeden deze zouten organismen (planten, bomen, gewassen en de dieren die ervan eten). Pas als deze organismen de mineraalzouten in zich opgenomen hebben, spreken we van organisch zout. Organische mineraalzouten zijn voor de mens ultiem opneembaar. De bodem geeft de voorkeur aan anorganische mineralen, de mens aan organische mineralen, maar de bodem kan ook organische mineralen opnemen en de mens op zijn beurt ook anorganische mineralen. Het is voor ons het allerbeste om niet zout te eten maar een plant die zout bevat. Vandaar de naam 'selderij' (sel = zout), een van de meest natriumrijke planten die er bestaan. Vandaar dat ik propageer dat we zeezout moeten gebruiken bij het telen van gewassen en ook aan de dieren moeten geven bij hun voer. Als het zout door een dier heengaat is het eveneens organisch, want ook een dier is een organisme. Dit is de reden waarom sommige inheemse culturen vermalen beestenbotten of zelfs dierlijk bloed tot zich nemen en dus zo aan organisch zout kwamen. Simpel gezegd: zout is anorganisch als het niet is opgenomen door een organisme (plant, dier, mens) en zout is organisch als het wel is opgenomen door een organisme. Zolang zout nog een korrel is, is het anorganisch, of het nu uit Frankrijk of uit het Himalayagebergte komt. Ik heb gehoord dat zeezout anorganische mineralen bevat die voor het menselijk lichaam niet opneembaar zijn, omdat de moleculen van deze anorganische mineralen te groot zijn. Is dit waar? 4

Vergelijk het met paarden of koeien. Deze horen via het eten van gras, klaver en kruiden alle noodzakelijke voedingsstoffen binnen te krijgen, dus ook mineralen en spoorelementen. Helaas is de realiteit dat dit maar al te vaak niet het geval is. Ofwel er wordt gebruik gemaakt van verkeerde grassoorten, ofwel de bodem waarin het gras groeit bevat tekorten, bijvoorbeeld als gevolg van bemesting met behulp van NPKkunstmest, op basis van slechts drie mineralen: natrium (N), fosfor (P) en kalium (K). Voor paarden en koeien zijn er vrijwel standaard zoute likstenen beschikbaar, zodat ze op die manier aan extra mineralen kunnen komen. Hoe meer een paard of koe hiervan gebruik maakt, hoe meer tekorten de wei en het hooi of ander toegevoegd voer bevat. De mineralen in deze liksteen zijn eveneens anorganisch, maar de dieren hebben een 'back-upsysteem' ontwikkeld om ook deze anorganische mineralen in zich op te nemen. Bovendien zijn ze zo slim om daarbij veel te drinken zodat ze op die manier hun eigen verdunning van die mineraalzouten mogelijk maken. Soms zie je de dieren uit mineraalgebrek ook aarde eten, opnieuw anorganische mineralen. Het menselijk lichaam werkt niet veel anders. Ook voor ons zijn organische mineralen ultiem opneembaar, maar anorganische in vloeibare (Sole) of vaste vorm (zeezout) worden eveneens door ons lichaam opgenomen en zullen op een intelligente manier hun weg vinden in ons systeem. Zout verhoogt de bloeddruk. Moet ik niet uitkijken met mijn zoutinname, ook als ik Keltisch zeezout gebruik? Zoals met alles is het de overdaad die schaadt. ‘Teveel van het goede,’ luidt het aloude spreekwoord. Gelukkig heeft het lichaam een belangrijk mechanisme ingebouwd om ons te laten weten dat het te veel zout heeft binnengekregen, namelijk de dorstimpuls. Het lichaam streeft dan naar verdunning, zodat het teveel aan zout wordt opgelost in water. Het is dan ook zaak om goed te luisteren naar je lichaam. Ik heb meerdere malen reacties gekregen van mensen die me vertelden dat hun bloeddruk omlaag is gegaan door het eten of drinken van Keltisch zeezout. Ik krijg ook berichten van diabeten die me vertellen dat hun bloedsuikerspiegel veel stabieler is geworden dankzij Keltisch zeezout. Ikzelf heb geen enkel schadelijk effect ondervonden van de consumptie van Keltisch zeezout, integendeel zelfs! De Fransen noemen hun zout ‘l’or blanc’, het witte goud. Misschien iets om te onthouden als je op zoek bent naar ‘de gulden middenweg’! Mijn natuurarts waarschuwt me voor Keltisch zeezout omdat het teveel natrium bevat en we al te veel natrium via onze voeding consumeren. Nu weet ik niet meer wie ik moet geloven. Het klopt dat de natriuminname via modern voedsel bij veel mensen te hoog is. De reden daarvoor is dat mensen geen echt voedsel meer eten waar ze zelf zout aan toevoegen, maar kant-en-klare bewerkte voedingsmiddelen die ze in de supermarkt kopen, waar niet alleen toegevoegd zout in zit maar ook vele andere schadelijke stoffen zoals geur-, kleur- en smaakstoffen, smaakversterkers, aroma's etc. Het zout dat aan deze 'voeding' wordt toegevoegd is geraffineerd, dus uitsluitend natriumchloride zonder de andere mineralen en spoorelementen in onbewerkt, natuurlijk zout. Dit zout zal in je lichaam op zoek gaan naar de andere mineralen waarmee het van nature verbonden was voordat wij het gingen raffineren. Natriumchloride berooft je van de nodige mineralen en spoorelementen. Je lichaam wil dit zo snel mogelijk kwijtraken en dus zal de bloeddruk stijgen om het lichaam aan te sporen via de nieren en de blaas dit snel uit te plassen. Het gevolg is dat je niet alleen door overmatige inname van verkeerd zout uiteindelijk meer zout kwijtraakt dan je inneemt en dus een natriumtekort oploopt, maar dat je tevens met het lozen van dit foute zout kostbare mineraalelementen kwijtraakt. Het klopt niet dat Keltisch zeezout nog meer natrium stapelt op de hoge inname van natrium via bewerkte voedingsmiddelen, het vult juist een tekort aan mineraalzouten (waaronder natrium) aan. Het probleem is niet natrium, als dat zo was had de natuur een ernstige fout begaan door zoveel natriumchloride in zeezout te stoppen. Het probleem is geïsoleerde natriumchloride. De mens is hiervoor verantwoordelijk, niet de natuur. De mens is ook degene die hier de prijs voor betaalt. Mijn natuurarts heeft me afzonderlijke celzouten van Dr. Schüssler aanbevolen. Kan ik niet beter Keltisch zeezout nemen, dat is toch een volspectrum mineralencomplex? Hoewel er niets mis is met Schüsslerzouten voor therapeutische doeleinden, heb ik moeite met de stelling van Schüssler dat er twaalf ‘essentiële’ mineraalzouten zouden zijn. De natuur werkt op basis van complexe gehelen waarbij alles even belangrijk is. Wetenschappers zijn ook altijd op zoek naar het ‘werkzame bestanddeel’ van planten. Niets bestanddeel, bestanddelen. Geen enkelvoud maar meervoud. Het lijkt mij dus inderdaad zinvoller om een zo volledig mogelijk spectrum aan mineralen en spoorelementen tot je te nemen. De som is altijd groter dan zijn delen. Wie is die Mike Donkers? Mike Donkers is geen medicus of diëtist. Hij is een docent Engels en Nederlands die te veel en te vaak ziek was en daar vier jaar geleden genoeg van kreeg en besloot zichzelf te onderwijzen over de relatie tussen voeding en gezondheid. Nadat hij zijn eetpatroon veranderde, verdwenen zijn allergieën, permanente neusverkoudheid, griepjes en andere kwalen binnen slechts tien weken tijd als sneeuw voor de zon. Door zichzelf als proefkonijn te gebruiken en door veel te lezen over voeding en gezondheid heeft hij sinds die tijd een reis afgelegd die hem van voeding op macroniveau (koolhydraten, vetten, eiwitten) naar voeding op 5

microniveau (enzymen, mineralen, spoorelementen) naar hormonen (bijnieren, schildklier, alvleesklier) naar oxidatie- en frequentietherapie en tenslotte spiritualiteit leidde. Als docent besloot hij mensen hiervan op de hoogte te stellen om ze op eenzelfde manier te helpen als hij bij zichzelf had gedaan en ze een hoger bewustzijn bij te brengen op basis van kennis en verantwoordelijkheid. Dit is op een positieve manier uit de hand gelopen, het bleek een onontdekte roeping van Mike te zijn. Nu, vier jaar later, is Mike een wekelijkse gast op een radioshow op het internet, werkt hij aan een boek en spreekt hij regelmatig op interactieve kennisavonden in diverse plaatsen in het land. Door het ene na het andere verband te leggen is hij vanaf zijn veertigste jaar, zoals hij het zelf zegt "meer te weten gekomen dan al die veertig jaar daarvoor". Mike deelt graag op enthousiaste wijze zijn kennis en ervaring met anderen en is verrassend nuchter, met beide benen stevig op de grond. Mike Donkers [email protected]

6