Natte voeten in Bangladesh Cordaid Mensen in Nood NIEUWS - Nummer 4, 2012
1
voo r woo r d
E l Sa lvado r , G uatema l a en H ond u r as
Strijd van lange adem Eind september was ik met mijn collega Jeannette Hamersma in El Salvador en Guatemala. Jeannette bezoekt deze landen regelmatig, maar voor mij was het de eerste keer. We hebben verschillende dorpen bezocht die last hebben van overstromingen door ontbossing en vervuiling van het grondwater door de mijnbouw en de intensieve landbouw. Op al die plekken werken we samen met de bevolking om ze beter te beschermen tegen de gevolgen (zoals ziektes en armoede) die ontbossing, het vervuilde water en grond veroorzaken.
“De vrouwengroep die zich verzet tegen de goudwinning gaat door, ondanks bedreigingen van het mijnbouwbedrijf” Door mijn ontmoetingen met deze en andere strijdvaardige mensen, ken ik de verhalen achter de cijfers die ik moet controleren. En ik weet dat de strijd tegen vervuiling en ontbossing een strijd van lange adem is. Maar wel een zeer noodzakelijke. Ik hoop dan ook dat u Cordaid Mensen in Nood blijft steunen zodat wij, samen met de inwoners van El Salvador en Guatemala, kunnen zorgen voor een schonere en dus veiligere omgeving.
Veel indruk maakte de vrouwengroep op mij, die zich verzet tegen de winning van goud in de Cerro Blanco mijn. Hun tegenstander is een groot internationaal mijnbouwbedrijf. Een geduchte tegenstander, met veel geld en macht die geweld niet schuwt. Ook de vrouwen zijn herhaaldelijk bedreigd. Toch gaan ze door.
Astrid van den Berg, Financieel deskundige Cordaid Mensen in Nood
GUAT EM AL A
Me xico
Hondur as nica r agua
El Salvador Midden-amerik a
Samen in actie tegen vervuiling van water en grond in Midden-Amerika In Midden-Amerika is het risico op rampen groot. El Salvador, Guatemala en Honduras kampen regelmatig met hevige regenval, die tot overstromingen en aardverschuivingen leidt, of juist met extreme droogte. Houtkap en landbouw waarin veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, hebben een enorme bodemerosie veroorzaakt. En door landbouwgif, industriële lozingen en mijnexploitaties zijn water en grond ernstig vervuild. Met onze lokale partnerorganisaties helpen we de bevolking om waterbronnen te zuiveren en grond weer schoon en vruchtbaar te maken.
Herbebossing
Waterschaarste of wateroverlast, veroorzaakt door de klimaatverandering, vormen samen met vervuild water en vervuilde (landbouw)grond de grootste bedreigingen voor de inwoners van Midden-Amerika. Zeker voor bewoners in de afgelegen, heuvelachtige gebieden die hun drinkwater halen uit bronnen en rivieren en leven van de kleinschalige landbouw. Ziektes, honger en armoede zijn het gevolg. Daarom nemen we samen met lokale organisaties en de bevolking maatregelen om bewoners beter te beschermen.
Een van die maatregelen is herbebossing. Het planten van nieuwe bomen is hard nodig, omdat grote delen van MiddenAmerika zijn gekapt. Daardoor ontstaan bij hevige regenval overstromingen en landverschuivingen. “We hebben verschillende soorten bomen gestekt”, vertelt Lino Antonio Hernandez uit een dorp in het zuid-oosten van Guatemala. “Van de 1300 stekken groeit het merendeel goed. Binnen drie jaar zijn ze uitgegroeid tot grote bomen. Ze vormen dan een natuurlijke buffer, waardoor ons dorp minder snel overstroomt.”
Astrid van den Berg tussen de vrouwen die actievoeren tegen de Cerro Blanco-mijn 2
3
E l Sa lvado r , G u atema l a en H ond u r as
E l Sa lvado r , G uatema l a en H ond u r as
Duurzame landbouw
Mensen mobiliseren
Ook laten we bewoners kennis maken met de zogeheten permacultuur, duurzame landbouw op kleine schaal. Want niet alleen grote bedrijven vervuilen de omgeving, ook kleine boeren dragen daaraan bij. In plaats van kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken, leren de boeren hoe ze gebruik kunnen maken van natuurlijke middelen. Zo kan van organisch afval compost worden gemaakt en kunnen micro-organismen worden ingezet om de grond te zuiveren en weer vruchtbaar te maken. En door op verschillende hoogtes voedsel te verbouwen en gewassen bij elkaar te zetten die elkaar versterken, kunnen boeren hun opbrengsten vergroten.
Naast praktische oplossingen, helpen we mensen ook zich te mobiliseren. Zo willen omwonenden van de Cerro Blancomijn op de grens van Guatemala en El Salvador voorkomen dat een internationaal mijnbouwbedrijf op grote schaal goud gaat delven. Op dit moment is het bedrijf dag en nacht bezig om enorme hoeveelheden water weg te pompen uit de ondergrondse warmwatermeren, en alleen al die voorbereidende werkzaamheden hebben geleid tot ernstige vervuiling van het oppervlaktewater, rivieren en drinkwaterbronnen. “Het water zit vol zware metalen”, vertelt Gladis Hernandez. “Dat weten we, omdat we hebben geleerd om zelf de waterkwaliteit te controleren. Bovendien
Vrouwen van de Cerro Blanco-mijn controleren de waterkwaliteit. Van onze lokale partner hebben ze geleerd hoe ze dit moeten doen. Ze kijken welke beestjes er in het water zitten en bepalen zo hoe vies of schoon het water is.
zijn in de omgeving mensen ziek geworden en kippen gestorven na het drinken van dit vervuilde water. We maken ons nu al grote zorgen, dus wat als het mijnbouwbedrijf daadwerkelijk goud gaat winnen?”
met onze lokale partnerorganisaties blijven we hen daarbij ondersteunen. Om ook op nationaal niveau een vuist te kunnen maken, werken we samen met andere organisaties in allerlei netwerken. Langzaam maar gestaag bereiken we zo ook politieke en juridische veranderingen. En ondertussen blijven we, dankzij uw steun, doorgaan met het nemen van voorzorgsmaatregelen in dorpsgemeenschappen.
Lange weg te gaan
Trots laten deze dorpsbewoners zien hoe hoog de planten al zijn die hen tegen overstromingen moeten beschermen. 4
Het verzet tegen het mijnbouwbedrijf is niet ongevaarlijk. Actievoerende bewoners worden regelmatig bedreigd. Toch gaan ze door. Ze moeten ook wel, want de strijd tegen onrecht is een langdurige. Samen 5
E l Sa lvado r , G u atema l a en H ond u r as
E l Sa lvado r , G uatema l a en H ond u r as
“Iedereen zit vol plannen en ideeën; dat geeft mij ook energie.” Sinds 2007 bereiden we in Midden-Amerika mensen voor op dreigende rampen. Samen met lokale partnerorganisaties ondersteunen we de bevolking bij het nemen van maatregelen tegen onder andere overstromingen, watervervuiling en bodemerosie. Jeannette Hamersma is verantwoordelijk voor die projecten en brengt daarom regelmatig bezoeken aan het gebied. Elke keer weer is ze onder de indruk van de kracht van de mensen. “Vier jaar geleden was ik in Honduras en sprak met bewoners van het dorpje San José Quelacasque. Ze lieten mij de steile afgrond zien aan één kant van het dorp en de breuklijnen. Elk moment konden er huizen naar beneden storten. De drinkwatervoorziening was verouderd en werkte nog maar nauwelijks. Het dorp was alleen te voet bereikbaar. We zijn toen begonnen met het inventariseren van alle risico’s en hebben onder andere een noodplan opgesteld voor evacuatie bij een ramp. Enkele maanden later werd het dorp overspoeld door hevige slagregens, maar de bewoners wisten zich gelukkig in veiligheid te stellen.”
ook zijn. Hele dorpen zetten zich in om verbeteringen door te voeren die het leven veiliger maken. Niemand laat de moed zakken. Die kracht geeft mij ook energie.”
Samen strijd aangaan loont
Natuurlijk is het moeilijk opboksen tegen grote bedrijven en een overheid die zich vaak meer om zichzelf, dan om haar bevolking bekommert. “Ik sprak in Guatemala twee broers die zeiden zich machteloos te voelen tegenover het grote geld van het mijnbedrijf, dat de omgeving en het grondwater aan het vervuilen was. Aan de andere kant: dagelijks gaan er mensen de straat op om te protesteren. Deze demonstraties halen de wereldpers dan
wel niet, maar samen strijden voor een beter leefmilieu helpt echt. In El Salvador bijvoorbeeld maken wij deel uit van een groot netwerk dat vindt dat iedereen recht heeft op schoon drinkwater. Door hun acties ligt er nu een wetsvoorstel en een voorstel voor een grondwetsherziening waarin dat geregeld wordt. Zo zie je maar: we zijn er nog lang niet, maar we zitten op de goede weg.”
Water het nieuwe goud
Een zeer groot probleem in Midden-Amerika is de watervervuiling door de mijnbouw en de intensieve landbouw. “Water wordt -of misschien kun je beter zeggen is- het nieuwe goud”, zegt Jeannette. “Schoon drinkwater is schaars en daarom moeten mensen flessen water kopen. Of frisdrank, dat gebeurt ook veel. Water en frisdrank zijn grote uitgavenposten in een huishouden. En wie niet genoeg geld heeft, moet toch vervuild water drinken. In de toekomst zal dit niet beter worden. In El Salvador bijvoorbeeld zijn er al bedrijven die waterbronnen opkopen en gebotteld water op de markt brengen. Daar valt veel geld mee te verdienen.”
Enorme verbeteringen
In juni van dit jaar was Jeannette weer terug in San José Quelacasque en kon haar ogen niet geloven. “De bewoners hebben een weg, een waterreservoir, waterleiding en latrines aangelegd. Ook hebben ze nieuwe bomen geplant en een hangbrug hoog over de rivier gebouwd, zodat ze niet ingesloten raken als het water stijgt. En de huizen die op de rand van de steile afgrond stonden, zijn verplaatst naar een veiliger plek. Het mooie vind ik dat wij hen alleen maar op weg hebben geholpen, de rest hebben ze allemaal zelf bedacht en uitgevoerd.”
Vol energie
Natuurlijk gaat niet iedereen zo voortvarend te werk als de inwoners van San José Quelacasque. Maar overal waar ze komt, valt het Jeannette op hoe energiek mensen zijn. “In september was ik samen met financieel deskundige Astrid van den Berg in Guatemala en El Salvador. Ook hier zat iedereen vol plannen en ideeën, hoe groot de problemen soms
Jeannette Hamersma 6
Kinderen helpen bij het stekken van bomen 7
B ang l adesh
B ang l adesh
Rampenoefening in Bangladesh Bangladesh wordt regelmatig getroffen door cyclonen. Deze zware stormen zijn niet te voorkomen, maar we kunnen mensen wel voorbereiden op een ramp. In dit dorp vlakbij Mongla wordt daarom een rampenoefening gehouden door onze lokale partnerorganisatie Dhaka Ahsania Mission.
Zo gaat het vaak in het echt: als de storm losbreekt, rennen mensen in paniek alle kanten op. Ze hebben maar een paar dingen mee kunnen nemen.
Beschermd tegen de felle zon kijken bewoners toe hoe brandweer, lokale autoriteiten en vrijwilligers die getraind zijn door onze lokale partnerorganisatie, de ramp naspelen. Hier is er nog niets aan de hand.
Dan wordt de vlag gehesen: er is een cycloon op komst! Door bewoners te waarschuwen, kunnen zij zich op tijd in veiligheid brengen. Eén vlag betekent: wees alert, er komt een storm aan. Twee vlaggen: wees voorbereid op een mogelijke evacuatie, dus pak je tas met de belangrijkste spullen. Drie vlaggen betekent: zoek een veilig heenkomen, bijvoorbeeld in een cycloonshelter.
8
‘Gewonden’ worden in allerijl in veiligheid gebracht.
Artsen en verpleegkundigen zijn snel ter plaatse om eerste hulp te verlenen. Door iedereen te trainen, vallen er bij een echte ramp veel minder slachtoffers.
Een lid van het reddingsteam begeleidt de vrouwen naar een veilige plek. Een van hen heeft een tas mee, met daarin haar belangrijke papieren.
9
SSYYRRI IËË EENN LLI IBBAANNOONN
SY R I Ë E N L I B A N O N
t urkije
S Y RIË S Y RIË
Ir an Ir a k
LIBANON
saoedi a r abiË
HELP SYRISCHE VLUCHTELINGEN DE WINTER DOOR Ruim anderhalf jaar wordt er nu gevochten in Syrië en het einde lijkt nog lang niet in zicht. Het trieste resultaat tot nu toe: 18.000 doden en vele honderdduizenden vluchtelingen. Zij zijn gevlucht naar veiliger gebieden in eigen land of de grens overgestoken. Wij steunen de vluchtelingen die opgevangen worden in Libanon. Met de winter in aantocht, is onze hulp nog harder nodig. Zo’n 100.000 Syriërs hebben een veilig heenkomen gezocht in buurland Libanon. Daar worden ze onder andere opgevangen door onze partnerorganisatie. “Wij zien steeds meer bejaarden, alleenstaande vrouwen en moeders met kinderen de grens oversteken”, vertelt Hessan Sayah van onze partner organisatie in Libanon. “Hun mannen zijn dood of vermist. Het enige wat ze nog hebben, zijn de kleren die ze aan hebben en soms wat geld. En iedere vluchteling heeft zijn eigen verhaal. Het ene nog gruwelijker dan het andere.”
te bereiken. Haar 3-jarige dochtertje werd tijdens een vuurgevecht gedood.”
Onze hulp: traumaverwerking, medische zorg en opvang
Wij helpen de vluchtelingen bij het verwerken van hun trauma’s. Ook geven we medische hulp. En natuurlijk zorgen we voor opvang. Veel vluchtelingen vinden onderdak in tenten of bij mensen thuis. Maar we zoeken ook naar alternatieve locaties. Zo is er in de Bekavallei een school ingericht als opvangplek voor twintig families. Hessan: “Wij ondersteunen de vluchtelingen én de opvangfamilies. Zij krijgen van ons voedsel, dekens, toiletartikelen en andere spullen die ze hard nodig hebben.”
6-jarig meisje verlamd van schrik
Cordaid Mensen in Nood in Libanon helpt vluchtelingen in het oosten van het land, in de hoofdstad Beiroet en in het noorden van Libanon. Speciale aandacht gaat uit naar de vele kinderen: bijna een kwart van de vluchtelingen is 6 t/m 14 jaar. Hessan: “Ik ontmoette een meisje van 6, dat heeft gezien hoe haar huis werd gebombardeerd, vlak voordat het gezin op de vlucht sloeg. Zij is letterlijk verlamd van de schrik. En een moeder, die met haar kinderen Libanon probeerde 10
Deze moeder en haar vier kinderen zijn Syrië ontvlucht en worden in Libanon opgevangen.
Dankzij u meer steun mogelijk
Met uw steun konden wij de volgende hulp bieden aan Syrische vluchtelingen: - 5.200 voedselpakketten - 252 voedselbonnen - 7.409 hygiënepakketten (met o.a. zeep, tandpasta en waterzuiveringstabletten) - 100 babypakketten - 1.000 matrassen - 9.826 dekens voor de zomer en 5.411 voor de winter - 6.550 lakens - 5.201 handdoeken - 1.224 stuks ondergoed - 100 kacheltjes - 8.970 dozen tissues - 2.242 vuilnis- en luierzakken
Mede dankzij uw steun kunnen we zo’n 20.000 mensen helpen. “Dat is natuurlijk geweldig”, zegt Hessan, “en wij danken u dan ook voor uw gulle gaven. Tegelijkertijd willen we u vragen ons te blijven steunen. Onze middelen raken op en de vluchtelingenstroom blijft maar toenemen. Bovendien staat de winter voor de deur. Om nog meer mensen aan een veilig, warm en schoon onderkomen te helpen en hen te kunnen bijstaan in deze moeilijke tijd, blijft uw solidariteit nodig.”
11
Kenia
Kenia
Quinty Trustfull voor Kanjers van Goud in Kenia Kanjers van Goud is terug op tv. Vijf afleveringen lang worden goede doelen, die worden gesteund door de Nationale Postcode Loterij, belicht. Een van die goede doelen is Cordaid Mensen in Nood. Quinty Trustfull, presentatrice van Koffietijd en ambassadeur van de Nationale Postcode Loterij, reisde begin november naar Kenia. Daar zag ze met eigen ogen hoe wij de droogteproblemen aanpakken. “Cordaid Mensen in Nood doet hier echt fantastisch werk.”
Water opvangen als het regent
Quinty reisde met onze eigen kanjer Ton Haverkort (Regionaal Coördinator Kenia en Ethiopië) naar het droge noorden van Kenia. In Moyale, op de grens met Ethiopië, bezocht zij onze projecten. “Cordaid Mensen in Nood doet hier echt fantastisch werk. Je moet weten: tijdens periodes van droogte verliezen mensen hier alles. Hun geliefden, maar ook hun geiten en ezels. En zonder vee heeft een gezin geen eten, drinken en inkomen meer. Gelukkig zorgen Ton en zijn collega’s ervoor dat deze mensen kunnen overleven.”
“Ons bezoek valt in de regenperiode. Het komt hier nu echt met bakken uit de hemel. Heel wat anders dan die buitjes bij ons! Om ervoor te zorgen dat al dat kostbare water niet wegspoelt, heeft Cordaid Mensen in Nood allerlei maatregelen genomen. Zo was ik op een school, waar het regenwater wordt opgevangen op het golfplaten dak en via de regenpijp in een grote tank terechtkomt. Alle leerlingen kunnen nu twee of drie keer per dag een glaasje water drinken. Geweldig toch?”
Weduwe met zes kinderen overleeft dankzij onze hulp
Bekijk de aflevering van Kanjers van Goud over ons werk in Kenia. Met Quinty Trustfull, ambassadeur van de Nationale Postcode Loterij, en Ton Haverkort, Regionaal Coördinator Kenia en Ethiopië van Cordaid Mensen in Nood. Zondag 2 december, 22.30 uur, op RTL 4.
“Een ontmoeting die veel indruk op me heeft gemaakt, is die met een jonge weduwe met zes kinderen. Ze vertelde me dat haar man de extreme droogte van 2011 niet heeft overleefd. En dat ook al haar dieren toen zijn gestorven. Van Cordaid Mensen in Nood kreeg ze een ezel en een paar geiten. Nu kunnen haar kinderen weer elke dag geitenmelk drinken en hoeven ze geen honger meer te lijden. De rest van de geitenmelk verkoopt ze. Zo redden ze zichzelf weer.”
Quinty Trustfull in Kenia 12
13
B ang l adesh
B ang l adesh
Lieke van Lexmond, natte voeten in Bangladesh Rond de Kerst zal Lieke van Lexmond in verschillende tv programma’s aandacht vragen voor ons rampenpreventie programma in Bangladesh. Zij maakte, samen met haar moeder, een bijzondere reis naar de Zuidelijke Delta die jaarlijks te maken heeft met forse overstromingen, cyclonen en landverschuivingen. Lieke van Lexmond speelde tot vorig seizoen Charlie Fisher in de soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden en is presentatrice van o.a. TV Makelaar. Lieke roept op om meer te investeren in voorbereiding op rampen en niet alleen in noodhulp ná de ramp. Lieke: “met preventie en voorbereiding kunnen zoveel meer mensenlevens worden gered. Juist in een land als Bangladesh dat keer op keer getroffen wordt door rampen, is dat zo belangrijk!”. Een verslag van Lieke’s reis, haar ervaringen en de verhalen van mensen die zij in Bangladesh sprak, wordt uitgezonden in een documentaire op 1e kerstdag om 23.45 uur bij RTL4. Verder vertelt Lieke over ons werk in Bangladesh in verschillende programma’s op RTL4 en op 100% NL radio en in het 100% NL magazine. Hou ons dus met de Kerst in de gaten en kijk dan nog even op onze website voor de laatste update.
Lieke van Lexmond Een school in Bangladesh die volledig onder water staat. De lessen gaan gewoon door 15
Dankzij uw financiële bijdrage kan Cordaid Mensen in Nood de bewoners van Midden-Amerika voorbereiden op overstromingen, watervervuiling en bodemerosie.
www.twitter.com/menseninnood
www.facebook.com/cordaidmenseninnood
GIRO 667
BEDANKT VOOR UW BIJDRAGE!
COLOFON Voor meer informatie: Cordaid Mensen in Nood • Postbus 16436 • 2500 BK Den Haag • t 070 3136200 • www.cordaidmenseninnood. nl •
[email protected] • giro 667 Den Haag • Tekst: V. Kierkels • Foto’s: Cordaid • Vormgeving: Forest&Bold Antwerpen • Drukwerk: Communisis 16
Cordaid Mensen in Nood is een van de beneficiënten van de Nationale Postcode Loterij
