Nascholing Pabo

2006 - 2007

Nascholing Pabo Haagse Hogeschool Bezoekadres: Johanna Westerdijkplein 75, 2521 EN Den Haag Postadres: Postbus 13336, 2501 EH Den Haag Informatiepunt: 070 - 445 85 85

Het juiste adres voor scholing De Haagse Hogeschool/TH Rijswijk, met ruim 1.200 medewerkers en 16.000 reguliere studenten, heeft een goede naam in de regio. Naast hbo-opleidingen biedt de hogeschool zo’n 60 uiteenlopende post-hbo-opleidingen en masters voor zowel particulieren als medewerkers bij bedrijven en organisaties. Ook biedt de hogeschool incompany-onderwijs, maatwerkcursussen en hoger onderwijs voor ouderen (HOVO). Onze programma’s zijn van hoge kwaliteit en zijn geconcentreerd op verdieping en verbreding van het vakgebied. Bovendien is het onderwijs zo ingericht dat er voor studenten en cursisten ruime aandacht is voor persoonlijke ontwikkeling. Kortom: studeren aan onze hogeschool betekent studeren in een inspirerende omgeving met prima faciliteiten.

Bereikbaarheid De Haagse Hogeschool is gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer. De hogeschool ligt pal achter het NS station Hollands Spoor, op drie minuten loopafstand. Ook is er vanaf het NS station Hollands Spoor een directe verbinding met Den Haag CS. Kijk op www.haagsehogeschool.nl voor informatie over hoe de hogeschool te bereiken is met het openbaar vervoer. Komt u toch liever met de auto? De Haagse Hogeschool beschikt over een ondergrondse parkeergarage (betaald parkeren). Een routebeschrijving kunt u eveneens vinden op onze website.

Colofon Adres

Haagse Hogeschool Johanna Westerdijkplein 75 2521 EN Den Haag Postbus 13336 2501 EH Den Haag www.haagsehogeschool.nl Ontwerp BB-Go, Den Haag Fotografie Omslag: Dirk-Jan van Dijk Achterzijde- en binnenzijde omslag: Dieter Schütte Binnenwerk: W.K. Wieringa, Mieke Barendse, Dirk-Jan van Dijk, Alex de Groot en Eric de Vries Drukwerk Koninklijke De Swart, Den Haag Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Wij streven naar het geven van goede studievoorlichting. Het kan zijn dat u informatie mist. Wilt u zo vriendelijk zijn om ons dit, liefst per e-mail, te melden: [email protected]

Nascholing Pabo 2006-2007

Inhoud

Inleiding


3

Montessori nascholing en ondersteuning op maat

43

Ontwikkelingsgericht onderwijs: een eerste kennismaking

44

Aandacht voor de vakspecialist

6

Ontwikkelingsgericht onderwijs

45

Leergang vakbekwame leerkracht bewegingsonderwijs basisonderwijs

6

Ontwikkelingsgericht onderwijs (aanbod De Activiteit)

46

Leraar onderwijskansen (Post-HBO)

7

Lesgeven aan kleuters

8

Aandacht voor het kind

51

Muziekcoördinator (Post-HBO)

9

Samenwerking met het seminarium voor orthopedagogiek

51

Muziekopleidingen

10

Leerroute orthopedagogiek

53

Registeropleiding Coördinator taal (Post-HBO)

11

Leerroute ecologische pedagogiek

54

Rekenencoördinator (Post-HBO)

12

Leerroute de brede school als pedagogisch concept

55

Stimulering motorische ontwikkeling van het jonge kind

13

Leerroute werken in de kleurrijke school

56

Studiedagen voor onderwijsassistenten

14

Leerroute jonge (risico) kinderen (jonge risico kinderen)

58

Techniekaanbod van de Pabo van de Haagse Hogeschool

15

Leerroute beginnend leren (jonge risico kinderen)

58

Techniek moet je doen! (groep 1-4)

16

Leerroute speciale spelbegeleiding (jonge risico kinderen)

59

Techniek moet je doen! (groep 5-8)

17

Leerroute gedragsproblemen (gedragsproblemen)

60

Techniekcoördinator (Post-HBO)

18

Leerroute autisme

62

Techniek met actionlabs: ontdekkend leren, leer het ontdekken!

19

Leerroute orthodidactiek (onderwijsleerproblemen)

63

Leerroute dyslexie

64

Aandacht voor de leraar

21

Leerroute remedial teaching aanvankelijk leren

65

Begeleiden van stagiairs voor mentoren

21

Leerroute interne begeleiding (begeleiding en leidinggeven)

65

Communiceren met effect!

22

Leerroute ambulante begeleiding (begeleiding en leidinggeven)

66

Coördinator in de school

23

Leerroute coachen in het onderwijs (begeleiding en leidinggeven)

67

De oudere leerkracht

24

Leerroute leidinggeven en educatieve zorgsystemen (begeleiding en leidinggeven)

68

Opleiding coach primair/voortgezet onderwijs (Post-HBO)

25

Time management

27

Aandacht voor de schoolorganisatie

69

Training effectief leiderschap

28

Assessment in het kader van integraal personeelsbeleid (IPB)

69

Zelfmanagement voor leerkrachten

29

Assessment zij-instroom basisonderwijs

70

De veilige school

71

(traditioneel) Vernieuwingsonderwijs

30

Effectieve teamtrajecten in de school

72

Daltonopleidingen, voorwoord

30

Een coach, begeleider of mediator nodig?

73

Daltonleerkracht certificaat: tweejarige cursus

31

Integraal personeelsbeleid (IPB) en de gesprekscyclus

74

Daltoncoördinator

32

Kwaliteitsbeleid

75

Daltoncursussen voor schoolteams

33

Maatwerk

76

Montessori-opleidingen, voorwoord

37

Techniek: Herrie in de school

77

Montessori diploma voor het basisonderwijs: tweejarige omscholingscursus

38

Montessori praktijkbegeleiding

41

Inschrijfformulier

79

Montessori opfriscursussen

42

2


3

Inleiding

Scholing op maat Teams hebben verschillende behoeften aan scholing. Met scholing op maat wordt bedoeld het werken rond een bepaald onderwerp, verbonden aan een specifieke scholingsvraag en afgestemd op het

De Pabo van de Haagse Hogeschool heeft de ambitie om naast het

team of een deel van het team. Deze scholing kan indien gewenst binnen de schoollocatie plaatsvinden.

opleiden van startbekwame leraren een bijdrage te leveren aan de

Het aantal bijeenkomsten van een cursus kan verschillen. De cursus kan zowel onder als na schooltijd worden georganiseerd. Ook is het

verdere professionalisering van in de praktijk werkzame leraren.

mogelijk ondersteuning bij studiedagen en werkbijeenkomsten rondom een bepaald thema te krijgen. Hierbij gaat het vooral om

De Pabo van de Haagse Hogeschool biedt dan ook dit jaar weer een

verdieping in een door de school gekozen onderwerp of rondom een bepaald thema. Veel van de in deze gids vermelde cursussen kunnen

professioneringsaanbod dat verband houdt met de dagelijkse

ook als een teamcursus worden aangevraagd.

praktijk. Het aanbod in deze nascholingsgids bevat cursussen die

Samenwerking De Pabo werkt bij de ontwikkeling en uitvoering van scholings-

zich richten op de individuele leerkracht en op teams.

activiteiten samen met een aantal instellingen die specifieke expertise hebben. De ontwikkeling en uitvoering van scholingsactiviteiten (individueel of op maat) kunnen in samenwerking met die instellingen worden aangeboden. Ook zullen wij indien mogelijk gebruikmaken van de diensten van in het basis- of speciaal onderwijs werkzame collega’s.

Inschrijving Per cursus is soms een uiterste inschrijfdatum aangegeven. Wij verzoeken u zich aan deze datum te houden. Tijdig inschrijven betekent, dat wij alle cursisten ruim voor aanvang van een cursus kunnen melden of een cursus wel of niet doorgaat. Nadat u zich met behulp van het inschrijfformulier heeft aangemeld, krijgt u een bewijs van inschrijving. Definitief bericht of de cursus doorgaat, ontvangt u zo spoedig mogelijk, in ieder geval uiterlijk vier weken voor aanvang van de cursus. Een cursus gaat door, wanneer het vereiste minimum aantal deelnemers is bereikt. Het kan ook zijn, dat er voor een cursus meer belangstellenden dan beschikbare plaatsen zijn.

Meer informatie

In dat geval wordt er geplaatst in volgorde van binnenkomst.

Indien u meer informatie wilt over een in deze gids aangeboden

Daarnaast wordt de mogelijkheid bekeken tot het vormen van een

cursus, een te organiseren studiedag of een teamcursus, dan kunt u

tweede cursusgroep. Bij doorgaan van de cursus ontvangt u

contact opnemen met:

informatie over lokaliteit en tijd.

Haagse Hogeschool

U wordt verzocht de cursusbijdrage voor aanvang van de cursus te

afdeling Pabo

voldoen. Dit kan geschieden met de aan u toegezonden giro-

T.a.v.: afdeling nascholing

acceptkaart.

Postbus 13336

Indien u zich voor een cursus hebt ingeschreven en bij nader inzien

Johanna Westerdijkplein 75

de cursus niet wilt volgen, dient u zich schriftelijk af te melden.

2501 EH Den Haag

Afmelding Bij afmelding gelden de volgende regels: • Als u meer dan zes weken voor aanvang van de cursus afzegt, wordt € 25,– administratiekosten in rekening gebracht; • Tussen zes en vier weken voor aanvang van de cursus wordt 1/3 deel van de cursuskosten in rekening gebracht;

Coördinator nascholing: Hans de Looze Telefoon: 06 28 91 11 56 Fax: 070 - 445 86 35 E-mail: [email protected]

• Bij afzegging vier of minder weken voor de cursus brengen wij de totale cursuskosten in rekening.

Tenslotte Ik hoop en vertrouw erop, dat onze cursussen een bijdrage zullen

Certificaten

leveren aan een vergroting van de professionaliteit en het

Een cursus met een omvang van 20 of meer uren geeft recht op een

werkplezier van vele leerkrachten.

certificaat. Daarbij geldt wel als regel, dat u minimaal 80% van de

Namens alle medewerkers van de Pabo van de Haagse Hogeschool

cursus heeft gevolgd. Voor cursussen van minder dan 20 uren wordt

wens ik iedereen alle goeds toe!

een verklaring afgegeven. Frans Bolsius Directeur Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs van de Haagse Hogeschool


5

Leergang vakbekwame leerkracht bewegingsonderwijs basisonderwijs

Praktische informatie

Leraar onderwijskansen

Duur

( Post-HBO-opleiding)

De hele leergang omvat 30 european credits (ects). Dit staat voor 840 studiebelastingsuren (sbu). Per blok is dat 210 sbu.


Daarvan zullen ongeveer 55 uren besteed worden aan lessen op de Haagse Hogeschool. De rest omvat zelfstudie en stage-


activiteiten. De hele leergang wordt in een tijdsbestek van twee jaar aangeboden. Het volgen van de leergang vergt een

Inleiding

stevige inzet van de cursist.

Onderwijs is mensenwerk en onderwijs vraagt om mensen met een

Inleiding

speciale inzet. Voor Nederlandse of allochtone kinderen die weinig

Sinds 1 augustus 2001 is de nieuwe bevoegdheidsregeling voor

Kosten Leergang

kansen krijgen, is juist de persoon die voor de klas staat van

bewegingsonderwijs in het primair onderwijs van toepassing.

Per blok: € 825,–

doorslaggevend belang. Daarom is er een Post-HBO opleiding

De bevoegdheid tot het geven van onderwijs in de zintuiglijke en

Hele leergang: € 3.300,–

onderwijskansen voor leerkrachten:

lichamelijke oefening door groepsleerkrachten beperkt zich voortaan

Leergang vanaf blok 2: € 2.475,–

• Die kansen van kinderen willen vergroten door elke kans, ook de

tot leerlingen van de eerste twee leerjaren van het basisonderwijs en

Kosten schaatsen, kampweekend.

tot groepen met leerlingen tot 7 jaar in het speciaal onderwijs.

Kandidaten wordt geadviseerd voor het financieren van de

• Die voelen dat er meer uit kinderen te halen moet zijn;

Alle overige lessen (groep 3 t/m/ 8) moeten voortaan gegeven worden

leergang contact op te nemen met de schoolleiding en het

• Die daarvoor kritisch willen kijken naar hun eigen aanpak en die

door vakbekwame leerkrachten.

schoolbestuur.

kleinste, te benutten;

van hun collega’s. De onderwijskansenleerkracht heeft behalve basiskennis nog extra

Deze regeling geldt voor alle afgestudeerden die vanaf 1 augustus 2001 aan de opleiding tot leraar basisonderwijs gestart zijn.

Boeken

competenties op het gebied van de taal (NT1 en NT2) en rekenen en

De wetgever heeft met deze maatregel de bedoeling de kwaliteit van

Basisdocument Bewegingsonderwijs: € 53,–

wiskunde. Deze leerkracht weet:

het bewegingsonderwijs in de basisschool te verbeteren.

Diverse andere boeken: € 100,–

• Hoe hij het sociale gedrag van zijn kinderen verder kan

Groepsleerkrachten kunnen door middel van de Leergang vakbekwame

Reader: Voor rekening opleiding.

ontwikkelen; • Alles uit de kinderen te halen doordat hij op een positieve manier

leerkracht bewegingsonderwijs basisonderwijs de bevoegdheid tot het geven van bewegingsonderwijs op de hele basisschool verwerven.

Plaats

inspeelt op hun eigen leerstijl en achtergronden; • Kinderen van verschillend niveau te stimuleren vanuit hoge

Haagse Hogeschool Pabo en Halo en specifieke De Pabo van de Haagse Hogeschool heeft ervoor gekozen het speci-

verwachtingen op weg naar de eindtermen van het primair

accommodaties zoals de schaatsbaan.

de Pabo contact gezocht met de Halo, eveneens een opleiding van de

Start en omvang van de opleiding

Haagse Hogeschool. Zowel van de kennis als van de accommodaties

Er zijn meerdere instapmomenten:

van beide instituten zal gebruik gemaakt worden.

1. Voor afgestudeerden met de beperkte bevoegdheid:

landelijke eisen. Dat zal o.a. inhouden dat: •

Voldoende contacturen worden ingezet;

•

Veel aandacht wordt besteed aan stage;

•

Het te behalen certificaat landelijk geldig zal zijn.

De inhoud van de opleiding kan worden afgestemd op de beginsituatie van de deelnemers. Ervaren leerkrachten zouden bijvoorbeeld uit het opleidingsaanbod de modulen kunnen kiezen die voor hen interessant en relevant zijn.

onderwijs;

fieke te gebruiken bij de uitwerking van een leergang. Daartoe heeft

De leergang wordt door beide instituten ontwikkeld conform de

Maatwerk

• Een groep met verschillende niveaus te managen.

Doel

dinsdag 19 september 2006;

In deze duaal ingerichte opleiding gaat het werken en leren gelijk

2. Voor afgestudeerden met blok 1:

op. Naast de opleidingsbijeenkomsten, praktijkopdrachten en

dinsdag 6 februari 2007;


zelfstudie is er in de opleiding veel aandacht voor het uitwisselen

3. Voor afgestudeerden met blok 1+2:

van ervaringen en intervisie.

september 2007.

Duur De opleiding omvat zeventien bijeenkomsten en met

Vaste lesavond: dinsdagavond: 18.30 uur - 22.00 uur.

Doelgroep

zelfstudie en opdrachten bedraagt de studieduur

Doel

Een beperkt aantal woensdagmiddagen (o.a. ten behoeve

Leerkrachten uit onder-, midden- en bovenbouw en directieleden.

tweehonderd uur.

De opleiding heeft als doel leerkrachten uit de basisschool te scholen

van veldactiviteiten, schaatsen): 13.00 uur - 17.00 uur.

De opleiding wordt bij voorkeur voor een of meerdere scholen op

voor de taak van leerkracht bewegingsonderwijs in de eigen school.

In overleg: een deel van een weekend t.b.v. school/

aanvraag aangeboden.

Kosten

Door een van de teamleden deze taak te laten vervullen -en de

sportkamp organisatie.

Wanneer er per school meerdere mensen deelnemen zijn blijvende

€ 2.310,– per persoon.

resultaten op schoolniveau te verwachten.

Voor leraren onderwijskansenscholen is wellicht een

Aanmelding

Voor een team van beginnende en ervaren leerkrachten behoort

gemeentelijke subsidie mogelijk.

Uiterste inschrijfdatum 1 juli 2006.

maatwerk tot de mogelijkheden.

opleiding te laten volgen- wordt beoogd de kwaliteit van het bewegingsonderwijs op de school te verbeteren en te vernieuwen.

Doelgroep

Plaats

Plaatsing geschiedt op volgorde van binnenkomst.

Inhoud

De opleiding is vooral bedoeld voor afgestudeerden met de beperkte bevoegdheid (zij die slechts bewegingsonderwijs mogen verzorgen

Bijzonderheden

De inhoud van de opleiding bestaat uit:

voor: de eerste twee leerjaren van het basisonderwijs en/of tot

Voor meer informatie kan contact opgenomen worden met:

• Algemeen, met introductie op leren, leerstijl van de leerkracht,

groepen bestemd voor leerlingen tot 7 jaar in het speciaal onderwijs).

pedagogisch klimaat en klassenmanagement;

Haagse Hogeschool.

Start en omvang van de opleiding September 2006.

Afgestudeerden van de Haagse Hogeschool die het eerste blok binnen

Wim Wieringa

de opleiding als differentiatie of minor hebben voltooid, kunnen

Telefoon:

070 445 85 62

• Intervisie;

instappen in het tweede blok. Afgestudeerden van andere opleidingen

E-mail:

[email protected]

• Sociale competentie (twee bijeenkomsten);

Aanmelding

kunnen een aanvraag indienen voor vrijstelling van cursusdelen.

Wendy Stam

• Gedeeld leiderschap;


• Taal;

Telefoon:

070 445 85 69

Inhoud

E-mail:

[email protected]

De leergang bestaat uit vier blokken en daaraan gekoppelde praktijk:

Hans de Looze

Blok 1: Aanbieden van activiteiten;

Telefoon:

06 28 91 11 56

Blok 2: Begeleiding en leerhulp;

E-mail:

[email protected]

• Talige aspecten bij rekenen en wiskunde waarbij het redeneren van kinderen bij rekenopgaven, de functie van de context bij het

Bijzonderheden

rekenen, en rekenopgaven in relatie tot leerlijnen centraal staan;

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met

• ICT: onderwijskansen creëren voor taal en rekenen met ICT (visie en software); • Eigen praktijksituaties in relatie tot de opleiding

Blok 3: Vakspecialisme;

(twee bijeenkomsten).

Blok 4: Maatwerk; Stage: In principe op de eigen school.


17 Bijeenkomsten van drie uur.

Hans de Looze. Telefoon:

06 28 91 11 56

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

www.paboweb.nl

6


7

Lesgeven aan kleuters Aandacht voor de vakspecialist

Muziekcoördinator



Duur De opleiding heeft een totale studiebelasting van 160 à 200 uur.

Aandacht voor de vakspecialist Inleiding

Er zijn 15 bijeenkomsten (op woensdagmiddag) van drie uur. De opleiding duurt een schooljaar en wordt aan het eind afgesloten met een praktijkdeel en een portfolio waarin

Leerkrachten in het basisonderwijs zijn algemeen gevormd en breed inzetbaar. Toch is het lesgeven aan een kleutergroep wezenlijk

Algemeen

onder andere verslagen van gegeven lessen, projecten,

anders dan het lesgeven in de midden- of bovenbouw van de school.

Er is een grote vraag naar leraren basisonderwijs die gespecialiseerd

werkstukken van kinderen, beelden geluidsverslagen en

Kleuters werken meer in (kleine) groepen, vaak op niveau en door-

zijn in het vak muziek en zo kunnen bijdragen aan de verbetering

liedbewerkingen zijn opgenomen. Naast de cursus-

gaans ook nog zelfstandig. Bovendien is het klassenmanagement in

van het culturele klimaat in de school. Er is behoefte aan breed

bijeenkomsten zal de deelnemer dus tijd moeten investeren

de hogere groepen totaal anders, om nog maar te zwijgen over het

inzetbare vakspecialisten muziek die ook als begeleider van collega’s

in zelfstudie, intervisie, het uitvoeren van praktijk-

gebruik van methodes.

in andere klassen bijzondere taken kunnen verrichten.

opdrachten, overleg met teamleden, enzovoort.

Tegenwoordig wordt op veel scholen ook het een en ander verwacht

Speciale subsidies en regels voor de versterking van de cultuur-

voor wat betreft de brede inzetbaarheid, al dan niet in relatie tot het

educatie geven basisscholen de laatste jaren steeds meer ruimte.

Kosten

persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Maar ook inkrimping of fusie

Ze kunnen daardoor beter inspelen op de behoefte van de kinderen,


kan ervoor zorgen dat leerkrachten moeten worden om- of

de mogelijkheden van het team en de wens van de ouders naar

bijgeschoold.

meer en beter muziekonderwijs. Zo blijken veel scholen in staat zich

Plaats

Om aan de grote vraag vanuit het veld tegemoet te komen, is dit jaar

te profileren als muziekbasisschool of kunstmagneetschool.

Haagse Hogeschool.

voor het eerst deze cursus in het aanbod opgenomen.

Zij kiezen er daarom voor om erkende vakspecialisten muziek aan te stellen. Maar een muziekspecialist is echter ook in andere scholen

Aantal cursisten

Doelgroep

vaak een welkome aanvulling in het personeelsbestand.

Minimaal 10, maximaal 18.

Leerkrachten uit het basisonderwijs die voor het eerst een

Om aan deze speciale vragen op het gebied van cultuureducatie, in

kleutergroep (gaan) lesgeven en leerkrachten die nog niet zo lang

het bijzonder muziek, te voldoen is door samenwerkende


lesgeven aan een kleutergroep en hun repertoire willen uitbreiden.

instellingen van Pabo’s en conservatoria deze nieuwe opleiding

September of oktober 2006.

ontwikkeld. Deze is de afgelopen jaren succesvol uitgevoerd op

15 Bijeenkomsten van drie uur op woensdagmiddag.

Inhoud

diverse plaatsen in ons land en heeft inmiddels zijn waarde voor de

Er zullen 12 bijeenkomsten zijn van elk 2 uur.

praktijk van het basisonderwijs bewezen.

Zaken die tijdens deze bijeenkomsten zeker aan bod zullen komen

Uitvoerende docent(en) Michel Hogenes i.s.m. met muziekdocenten van de

zijn:

Doel

Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Leiden en

• Klassenmanagement;

De opleiding heeft als doel leraren uit de basisschool te scholen voor

Hogeschool InHolland.

• De voorbereide omgeving;


de taak van vakspecialist muziek in de eigen school of bovenschools. Door een van de teamleden de rol van muziekspecialist te

Bijzonderheden

• De ontwikkeling van het jonge kind;

Kosten

laten vervullen, en deze de opleiding te laten volgen, wordt het


• De speelwerkles;

€ 495,– per individuele deelnemer, inclusief te gebruiken

muziekonderwijs op de school zo vanzelf verbeterd en vernieuwd.

Michel Hogenes of Hans de Looze.

• Het keuzeproces;

materiaal.

Een werkkring of stageplaats voor de deelnemers is daarom een

E-mail:

[email protected]

vereiste.

E-mail:

[email protected]

Telefoon:

06 28 91 11 56

Doelgroep

Fax:

070 - 445 86 35

De opleiding is bedoeld voor leraren basisonderwijs die graag na

www.vakspecialistmuziek.nl en www.paboweb.nl

• Lesdoelen;

• Spel; • Methoden en bronnen;

Plaats

• Taal- en rekenactiviteiten;

Haagse Hogeschool.

• Materialen; • Het speellokaal;


hun Pabo-studie extra scholing op muzikaal gebied willen en

• Observeren en registreren;

In overleg, 12 bijeenkomsten van 2 uur.

affiniteit hebben met kunst en cultuur.

Ongetwijfeld zal deze lijst gaandeweg de bijeenkomsten nog fijn

Praktijkbegeleiding

Inhoud

geslepen en aangevuld worden naar gelang de vraag van de

Eventueel wordt ook praktijkbegeleiding aangeboden.

Cursisten raken bekend met de nieuwste muziekmethoden en

deelnemers.

In principe bestaat de praktijkbegeleiding uit vier bezoeken

ontwikkelen een leerlijn voor het vak muziek in de eigen school.

van anderhalf uur.

Ook leggen ze tijdens de opleiding contacten met kunstzinnige

Deze anderhalf uur bestaat uit ongeveer een uur klassen-

instellingen zoals schouwburgen, muziekscholen, en muziek-

bezoek en een half uur nabespreking.

gezelschappen. Ze organiseren de schoolconcerten op school,

De kosten hiervan bedragen € 595,– per jaar (vier bezoeken,

studeren een musical in en geven tijdens bijzondere projecten

inclusief reiskosten).

leiding aan een schoolkoor of instrumentale speelgroep.

• Buitenspelen.

De opleiding is competentiegericht. De benodigde competenties zijn

Aanmelding

de afgelopen jaren in samenwerking met de SLO ontwikkeld en

Via het inschrijfformulier.

sluiten goed aan bij de huidige methodiek van het vak muziek aan de Pabo. De cursist maakt een persoonlijk opleidingsplan en bepaalt

Bijzonderheden

voor een groot deel zijn eigen leerroute.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans de Looze. Telefoon:


06 28 91 11 56

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

8


9

Muziekopleidingen

Registeropleiding coördinator taal



Praktische informatie Duur De opleiding heeft een totale studiebelasting van 160 à 200 uur en kan is een schooljaar worden uitgevoerd of over twee schooljaren worden verdeeld. Er zijn 15 bijeenkomsten van

Inleiding

drie uur, waarvan de eerste twee, die zo mogelijk nog voor


Sinds kort werkt de Pabo samen met Kreater, Centrum voor

de zomervakantie plaatsvinden, een inleidend karakter

Kunstzinnige Vorming, gespecialiseerd in muziek en muziek-

hebben. De opleiding duurt daarna het gehele schooljaar,

opleidingen.

maar kan ook over twee schooljaren verdeeld worden. Naast de cursusbijeenkomsten zal de deelnemer tijd

Het zelf plezier in het vakgebied ‘muziek’ hebben is voorwaarde nummer een. Daarnaast kan het natuurlijk ook erg stimulerend zijn

Inleiding

moeten investeren in zelfstudie, intervisie, het uitvoeren

om zelf een instrument te (leren) bespelen!.. Met het programma

De opleiding voor Coördinator Taal is een gecertificeerde opleiding

van praktijkopdrachten, overleg met teamleden, enzovoort.

van Kreater willen wij u de mogelijkheid bieden meer uit u en/of uw

die door een landelijke werkgroep in nauwe samenwerking met het

muzieklessen te halen.

Expertisecentrum Nederlands is ontwikkeld en door de Pabo’s

De deelnemers en afgestudeerden hebben de mogelijkheid

In deze gids wordt het aanbod in hoofdlijnen weergegeven.

landelijk wordt aangeboden. De gezamenlijke Pabo’s zorgen voor een

in te schrijven op aanvullende bijeenkomsten (pluspakket)

optimale kwaliteit van uitvoering.

waarin een specifiek onderwerp aan bod komt.

Doelgroep

De opleiding is de afgelopen jaren succesvol uitgevoerd op meerdere

In samenwerking met het Expertisecentrum Nederlands,

De workshops en opleidingen zijn speciaal ontwikkeld voor

plaatsen in ons land en heeft inmiddels zijn waarde voor de praktijk

SLO en Sardes is het pluspakket ‘De taallijn VVE’ ontwikkeld

leerkrachten die meer willen met het muziekonderwijs in hun

van het basisonderwijs bewezen. Aan het einde van het schooljaar

en in samenwerking met Stichting Lezen het pluspakket

groep.

2005-2006 zijn meer dan 400 taalcoördinatoren opgeleid.

‘Leesbevordering’. Verdere ontwikkeling van pluspakketten

Op basis van evaluaties is de opleiding in het voorjaar van 2003

geschiedt in overleg met het netwerk van opgeleide

Programma

bijgesteld, waarbij nog meer nadruk is gelegd op de te ontwikkelen

taalcoördinatoren dat door SLO wordt gefaciliteerd.

De workshops bestaan uit zes bijeenkomsten van een uur.

competenties van de deelnemers en de relatie met de eigen

• Zingen

schoolpraktijk verder is versterkt.

Verschillende stijlen, technieken en oefeningen komen aan bod.

Kosten € 1.510,– per persoon.

In een kleine groep wordt er gewerkt aan houding, techniek en

Doel

Het intakeformulier wordt ingevuld door zowel de directeur

interpretatie. In samenspraak (met de schoolpraktijk?) kiezen we

De opleiding heeft als doel leerkrachten uit de basisschool te

als deelnemer. Dit om te benadrukken dat het hier gaat om

de liedjes en gaan aan de slag.

scholen voor de taak van taalcoördinator in de eigen school of

een opleiding die gevolgen heeft voor de school.

bovenschools. Door een van de teamleden deze taak te laten

Vanaf cursusjaar 2004-2005 verleent het ministerie geen

Met eenvoudige middelen meer plezier bij en rendement uit uw

vervullen -en de opleiding te laten volgen- wordt beoogd de

bijdrage meer in de opleidingskosten.

muzieklessen.

kwaliteit van het taalonderwijs op de school te verbeteren en te

• Gebruik van ritmes/melodische patronen bij liederen

• Liedbegeleiding op de gitaar

vernieuwen.

Een korte kennismakingscursus die wellicht de basis vormt

Plaats De locatie waar de opleiding wordt uitgevoerd is afhankelijk

Doelgroep

van het aantal deelnemers dat zich aanmeldt. De opleiding

De opleiding is het meest geschikt voor leerkrachten met enkele

wordt bij voorkeur uitgevoerd op verzoek van een of

Van het statische ‘zingen in de kring’ naar bewegen en dansen op

jaren ervaring en affiniteit met taalonderwijs. Door hun directie

meerdere scholen. Individuele deelnemers kunnen zich

muziek.

moeten zij in staat worden gesteld de opleiding te volgen, een

eventueel bij een dergelijke opleidingsgroep aansluiten.

om het instrument via een vervolgopleiding te leren bespelen. • Kleuterdans

• Percussie

taalbeleidsplan voor de school op te zetten en de activiteiten uit te

• Streetdance


voeren die horen bij de taak van een taalcoördinator.

Kosten

Inhoud

€ 200,– per deelnemer.

De opleiding rust op drie pijlers:

Certificering

• Taalbeleid vormt de rode draad door de opleiding en wordt

Deelnemers ontvangen na succesvolle afsluiting van de

• Djembe

Start en omvang van de opleiding September 2006. 15 Bijeenkomsten van drie uur.

Nadere informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Hans de Looze. Telefoon:

06 28 91 11 56

Plaats

Fax:

070 - 445 86 35

Haagse Hogeschool of op locatie.

E-mail:

[email protected]

gezien in relatie tot leerlijnen; • Interactief taalonderwijs bevat onder meer: mondelinge


Onderwijs’, afgegeven door de Stichting Post-HBO en het

communicatie, beginnende en gevorderde geletterdheid en

opleidingsinstituut. Gediplomeerden worden opgenomen in

woordenschat;

een landelijk register.

• Bij coaching en begeleiding wordt specifiek aandacht besteed aan

Zes woensdagmiddagen (van 13.30 uur tot 14.30 uur), periode oktober - december 2006.

het begeleiden van collega's bij veranderingen in de school.

Aanmelding

Zes donderdagavonden (van 19.00 uur tot 20.00 uur),

Hiervoor is het Spel van Verandering uitgebracht door het APS en


periode januari - maart 2007.

toegespitst op de cursus Coördinator Taal.

Na aanmelding houdt de cursusleider een intakegesprek

Tijdens de opleiding voeren de deelnemers een beperkt

met de cursist en een directielid aan de hand van een

Aantal cursisten

verandertraject uit in de eigen school. Ze ontwikkelen tevens een

vooraf ingevuld intakeformulier.

Maximaal 12.

taalbeleidsplan dat door deelnemer en directie aan het eind van de opleiding wordt gepresenteerd om het vervolgens in de eigen school

Bijzonderheden

Trainers

te gebruiken. ICT-gebruik is een vanzelfsprekend onderdeel van de


Ervaren muziekdocenten.

opleiding, ondermeer om eigen leerervaringen bij te houden.

Hans de Looze.

Er wordt gewerkt met een digitaal portfolio. In intervisiegroepen

Telefoon:

Aanmelding

kunnen opdrachten worden uitgevoerd en ervaringen met het

Fax:

070 - 445 86 35

Uiterste datum 15 september 2006.

verandertraject uitgewisseld.

E-mail:

[email protected]

06 28 91 11 56

www.coördinatorenbasisonderwijs.nl en www.paboweb.nl



opleiding het registerdiploma: ‘Taalcoördinator Primair

10


11

Rekencoördinator

Stimulering motorische ontwikkeling van het jonge kind

( Post-HBO-opleiding) Aandacht voor de vakspecialist

Aandacht voor de vakspecialist Inleiding Het vakgebied van leraar basisonderwijs is voortdurend in beweging. Zowel maatschappelijke als vakdidactische ontwikkelingen hebben

Inleiding

steeds weer nieuwe eisen tot gevolg. Directeuren basisonderwijs

Binnen het onderwijs wordt de laatste jaren bij jonge kinderen een

richten hierop hun personeelsbeleid in. Meer en meer worden

toenemende mate van motorische achterstand gesignaleerd.

binnen het team de deskundigheden gespreid en de activiteiten

Deze “onhandige” kinderen hebben problemen met het spelender-

voor professionalisering verdeeld. Dit kan leiden tot specialistische

wijs leren van motorische vaardigheden en o.a. tijd- ruimtelijke

verdieping enerzijds en een goed taakbeleid anderzijds.

oriëntatie.

De coördinator rekenen kan een wezenlijke bijdrage leveren aan de

De cursus is erop gericht leerkrachten in de onderbouw van de

ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs in rekenen en

basisschool inzicht te geven in de motorische ontwikkeling van een

wiskunde.

kind. Er wordt gewerkt aan een professionaliseringstraject, waarin

Dat is broodnodig want de ouders en de overheid vragen steeds

handelen en observeren een belangrijke onderdelen zijn.

nadrukkelijker om verantwoording van de inrichting van het

Door het volgen van deze nascholing wordt er meer inzicht en een

onderwijs. Iedere leraar staat voor de zware taak daaraan tegemoet

deskundige houding verkregen ten aanzien van de motorische

te komen. Het is prettig iemand op school te hebben die kan dienen

ontwikkeling.

als vliegwiel voor ontwikkelprocessen op het terrein van

Met de meegeleverde materialen (kleuterscreening en preventieve

rekenen/wiskunde. In dit proces speelt de coördinator een

motorische leerlijnen) kunt u in de praktijk meteen aan de slag.

belangrijke rol. In overleg met de schoolleiding en de leerkrachten van de school formuleert de coördinator beleidsvoorstellen. Bij de

Doel

Doelgroep

uitvoering van de taak gebruikt de coördinator vaardigheden op het

De opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van

Groepsleerkrachten, Intern begeleiders, vakleerkrachten LO.

terrein van vakdidactiek, coaching en management.

Coördinator Rekenen. Waarbij de taak kan worden uitgevoerd binnen één school of bovenschools. De opleiding is vooral gericht op

Inhoud

het ontwikkelen van competenties, die bestaan uit twee belangrijke domeinen:

Bijeenkomst 1:

• Van eigen gecijferdheid en micro-vakdidactiek naar zicht op

• Inleiding;

leerlijnen en inhoudelijke kwaliteitszorg;

• Hoe te komen tot een verantwoorde aanpak kleutermotoriek;

• Van eigen ervaring naar het coachen van collega's en naar

• Welke voorwaarden moeten er zijn/;

beleidskwesties in school.


• Het stappenplan;


• Motorische ontwikkelingslijn;

Geleverde materialen

Doelgroep

• Kleuterscreening;

Reader.

Duur

U kunt aan deze opleiding deelnemen wanneer u enige jaren

• Praktijkopdracht.

Kleuterscreening.

De opleiding bestaat uit 15 bijeenkomsten van drie uur.

werkzaam bent als leraar basisonderwijs, plezier hebt in het vak

De opleiding heeft een studiebelasting van 160 uur.

rekenen-wiskunde en de schoolleiding u wil laten functioneren als

Bijeenkomst 2:

Coördinator Rekenen. Voor deelnemers is het belangrijk dat ze door

• Bespreken screeningsopdrachten;

Kosten

hun directie in staat worden gesteld de opleiding te volgen.

• Neurologische ontwikkeling;

Kosten


De rekencoördinator in opleiding moet tijdens de opleiding in zijn

• Afwijkende motorische ontwikkeling - voetafwijking - rijping;


school activiteiten uit kunnen voeren die horen bij de toekomstige

• Ruimtelijke oriëntatie;

taak.

• Preventieve motorische leerlijnen;

Plaats

• Praktijkopdracht.

Haagse Hogeschool.

Plaats

Per cursist wordt een preventief leerplan geleverd,

Haagse Hogeschool.

kosten € 30,– p.p.

Inhoud Start en omvang van de opleiding

De opleiding is opgebouwd rond vier onderwerpen:

Bijeenkomst 3:

Aantal cursisten

September 2006.

• Eigen gecijferdheid;

• Bespreken opdracht;

Maximaal 12.

15 Bijeenkomsten van drie uur.

• Vakdidactiek;

• Motoriek en schrijven;

• Coaching;

• Motorische ontwikkeling naar het schrijven toe.


Aanmelding

• Beleid.

Drie woensdagmiddagen van (13.30 uur tot 16.30 uur) en/of


Uiteraard kent ieder onderdeel vele facetten. De eigen gecijferdheid

drie maandagavonden (van 19.00 uur tot 22.00 uur) in

is geen hoofdonderwerp van de opleiding maar komt aan de orde

oktober en november.

Bijzonderheden

als object van het werk van de rekencoördinator. Bij vakdidactiek


wordt er onderscheid gemaakt tussen rekenvaardigheid, vakmatige

Bijzonderheden

Hans de Looze.

beheersing en diagnostische vaardigheden; bij het coachen tussen


Telefoon:

06 28 91 11 56

communicatie en collegiale consultatie; bij vormgeven en uitvoeren

Hans de Looze.

Fax:

070 - 445 86 35

van beleid tussen vernieuwend denken, stimuleren tot vernieuwing,

Telefoon:

E-mail:

[email protected]

analyseren van een onderwijssituatie en het voorbereiden van

Fax:

070 - 445 86 35

beleid.

E-mail:

[email protected]

www.coördinatorenbasisonderwijs.nl en www.paboweb.nl


12


06 28 91 11 56

13

Studiedagen voor onderwijsassistenten

Praktische informatie Kosten € 295,– per individuele deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.


Voor een groep van tenminste vijf personen kan een groepstarief worden afgesproken.

Inleiding

Plaats

Onderwijsassistenten worden steeds breder en vaker ingezet in het

Haagse Hogeschool.

basisonderwijs: van tutor tot zelfstandig (vervangend) leerkracht. Er wordt ook steeds meer algemene en specifieke kennis gevraagd


van de onderwijsassistent. Maar het onderwijs zelf blijft ook nog in

In overleg, twee dagdelen.

beweging. Om met die stroom mee te kunnen gaan en om te voldoen aan de wisselende vraag binnen het basisonderwijs,

Aanmelding

organiseert de Pabo van de Haagse Hogeschool studiedagen

Via het inschrijfformulier.

specifiek bedoeld voor en gericht op onderwijsassistenten.

Bijzonderheden Doelgroep


Onderwijsassistenten uit het basisonderwijs die werkzaam zijn

Hans de Looze.

binnen eenzelfde bestuur/school.

Telefoon:

Inhoud

06 28 91 11 56

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

In overleg met het bestuur/de directie en de onderwijsassistenten wordt het programma voor een of meer studiedagen samengesteld. De studiedag kan in een bepaald thema geplaatst worden of een meer algemeen karakter hebben, al naar gelang de vraag van betrokkenen.

Een ander voorbeeld: Een studiedag waarin de specifieke rol van de onderwijsassistent als

Een programmavoorbeeld kan zijn:

tutor belicht wordt met als workshops:

Een studiedag naar aanleiding van het thema ‘spel en spelen’ met

• Rekenactiviteiten;

als workshops:

• Taalactiviteiten;

• Drama in de klas;

• Motorische activiteiten;

• Hoekenwerk, de inrichting en de rol van de onderwijsassistent;

• Enz.

• Spelbegeleiding; • Werken in het speellokaal;

Er zijn echter nog veel meer mogelijkheden denkbaar, die in overleg

• Buitenspelen.

nader uitgewerkt kunnen worden.

Techniekaanbod van de Pabo van de haagse Hogeschool Aandacht voor de vakspecialist

Inleiding

Daarnaast zullen twee scholen in de gelegenheid gesteld worden

Onze Pabo is in de breedste zin van het woord een ‘techniekpabo’.

zichzelf ‘op de schop’ te laten nemen: onze zeer ervaren

Docenten, medewerkers en studenten zijn op de Pabo, voor kinderen

techniekdocenten Hans van der Grind en Gert van der Slikke, lichten

in de gemeente Den Haag, in Europees verband, maar ook op en

dan het techniekonderwijs op de school door en komen met een

voor de basisscholen, volop met techniek bezig. Dat doen wij al heel

plan, dat vervolgens op de school, met studenten en onder

lang en daarom willen wij de basisscholen van alle kennis en

begeleding van Hans en Gert, uitgevoerd wordt (zie hoofdstuk

ervaring laten profiteren.

Aandacht voor de schoolorganisatie, ‘Techniek: Herrie in de school’ pagina 76). Na afloop van dit traject, gevolgd door een stukje nazorg,

Wij bieden een compleet pakket nascholing en begeleiding aan:

kunt u uw school een echte ‘techniekschool’ noemen.

Voor scholen en leerkrachten die behoefte hebben aan ideeën en inspiratie, zijn er twee enthousiasmeringscursussen: een voor de

Tenslotte nog opleidingen als gevolg van de unieke samenwerking

onderbouw en een voor de bovenbouw.

tussen de Pabo en VAPRO-OVP met betrekking tot de actionlabs.

Leerkrachten die daarmee klaar zijn en/of leerkrachten die al verder zijn op het gebied van techniekonderwijs, kunnen de Post-HBO opleiding tot Onderwijskundig Coördinator Techniek volgen.


14


15

Techniek moet je doen!

Techniek moet je doen!


Praktische techniek in de klas voor jonge kinderen (groep 1 – 4 )


Praktische techniek in de klas voor jonge kinderen (groep 5 – 8 )

Kosten € 395,– per deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.

Kosten € 395,– per deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.

Plaats

Plaats

Haagse Hogeschool.

Haagse Hogeschool.


Aandacht voor de vakspecialist Start en omvang van de opleiding


Acht bijeenkomsten op woensdagmiddag van 14.00 uur

Acht bijeenkomsten op woensdagmiddag van 14.00 uur

Inleiding

tot 16.30 uur, periode oktober - december 2006.

Inleiding

tot 16.30 uur, periode oktober - december 2006.

Ziet u het al voor zich: een klas kleuters in groepjes vol overgave

De laatste bijeenkomst zal iets langer duren in verband

Een woest fantasieschip vaart over de golven van een grote oceaan -

De laatste bijeenkomst zal iets langer duren in verband

bezig aan klokken, boodschappentassen, straatnaamborden…. alles

met een excursie naar het bedrijfsleven.

een enorme zelf gemaakte waterbak op het schoolplein- richting de

met een excursie naar het bedrijfsleven.

voor hun, zelf ontworpen Dozendorp. Andere kinderen onderzoeken

haven. In de verte flitst het licht van een zelf gemaakte vuurtoren en

gefascineerd hoe de afvoer onder de gootsteen in het lokaal loopt,

Trainers

toetert de misthoorn. In de verte doemen de silhouetten van

Trainers

want dat moet ook in hun eigen kartonnen huis!..

De cursus wordt gegeven door Hans van der Grind en

Waterstad op…. Een visioen? Nee, het resultaat van een


Ondenkbaar? Nee, het resultaat van een techniekproject voor

Gert van der Slikke.

techniekproject van groep 6!


kleuters van groep 1 en 2!




Als kinderen door techniek gegrepen worden, moet je nog uitkijken


Techniek kun je op zoveel manieren aanpakken, afhankelijk van de

Telefoon:

070 - 445 85 69 of 06 11 05 06 38

dat het niet uit de hand loopt. Maar zo uitgebreid hoeft het

Telefoon:

070 - 445 85 69 of 06 11 05 06 38

onderwijspraktijk op school en de mate waarin techniek in het

E-mail:

[email protected]

natuurlijk helemaal niet.

E-mail:

[email protected]

onderwijs is geïmplementeerd. De overeenkomst is, dat in vrijwel

Techniek kun je op zoveel manieren aanpakken, afhankelijk van de

alle gevallen kinderen erdoor gegrepen worden en dat onvermoede

Aanmelding

onderwijspraktijk op school en de mate waarin techniek in het

Aanmelding

kwaliteiten aan het licht komen. Dat kun je ze als leerkracht toch


onderwijs is geïmplementeerd. Onveranderd is het resultaat: grote

Uiterste datum 15 september 2006. Plaatsing geschiedt op

niet onthouden? Dat techniek ‘moet’ omdat het sinds een aantal


nieuwsgierigheid, betrokkenheid en motivatie.

volgorde van binnenkomst.

jaren vanaf de onderbouw in de kerndoelen staat, is haast een

Minimaal aantal deelnemers: 12 (maximaal 15).

Onderzoeken en zelf maken zit ons zo in de genen….. en dat is nou


‘mindere motivatie’; het is gewoon geweldig leuk om te doen!

precies waar het bij techniek om gaat. Dat kun je ze als leerkracht toch niet onthouden? Daarbij komt ook nog, dat het sinds een

In deze cursus geven we voorbeelden van diverse manieren waarop

aantal jaren in de kerndoelen staat en er uiteindelijk gebrek is aan

je techniek met jonge kinderen kunt doen. De bijeenkomsten

technici ofwel aan technisch geletterde burgers . Aandacht voor de domeinbeschrijving van Cito en een bedrijfs-

hebben een hoog praktijkgehalte. We verwachten dat de deelnemers er direct in de klas mee aan de slag gaan, zodat we van elkaars

Doelgroep

bezoek ontbreken dan ook niet in deze cursus, zodat je een goede

Doelgroep

praktijkervaringen kunnen profiteren.

Leraren van groep 1 tot en met 4 van basis- en speciaal onderwijs.

voorbeelden voorgeschoteld krijgt van diverse manieren waarop je

Leraren van groep 5 tot en met 8 van basis- en speciaal onderwijs.

techniek met oudere kinderen kunt doen. De bijeenkomsten hebben

De cursus is wat ons betreft geslaagd, als de drempels om met techniek aan de slag te gaan in je eigen klas geslecht zijn; techniek

Inhoud

een hoog praktijkgehalte. We verwachten, dat de deelnemers er

Inhoud

moet je immers gewoon doen en vooral uitproberen in je eigen klas!

Kennismaken met techniek in de onderbouw.

direct in de klas mee aan de slag gaan, zodat we van elkaars

Kennismaken met techniek in de bovenbouw.

Het volgen van deze praktijkcursus levert ook het startniveau voor

In een achttal bijeenkomsten zullen onder andere aan bod komen:

praktijkervaringen kunnen profiteren. De cursus is wat ons betreft

In een achttal bijeenkomsten zullen onder andere aan bod komen:

de cursus ‘onderwijskundig coördinator techniek’, die veel meer op

• Techniek in methodes,vakoverstijgend inpassen, bronnen voor

geslaagd, als de drempels om met techniek aan de slag te gaan in je

• Techniek in methodes, vakoverstijgend inpassen, bronnen voor

het techniekbeleid in school gericht is.

technieklessen, materialen, techniekkisten en het vooral

eigen klas geslecht zijn: techniek moet je immers gewoon doen en

praktisch maken van techniek in eigen leerplan;

vooral uitproberen in je eigen klas! Het volgen van deze praktische cursus levert ook het startniveau op

• Techniektorens: kennismaking, organisatie, beheer, onderhoud

voor de cursus ‘onderwijskundig coördinator techniek’, die veel

en toepassingsmogelijkheden;

meer op beleid gericht is.

• Lego, K’nex, Meccano en andere constructiematerialen; • Techniek met kosteloos materiaal: technotown / story-line

technieklessen, materialen, techniekkisten en het vooral praktisch maken van techniek in eigen leerplan; • Techniektorens: kennismaking, organisatie, beheer, onderhoud en toepassingsmogelijkheden; • Lego, K’nex, Meccano en andere constructiematerialen; • Techniek met kosteloos materiaal: technotown / story-line

approach (techniek in verhaallijn);

approach (techniek in verhaallijn);

• Techniek in thema’s;

• Techniek in thema’s;

• De plek van techniek in de klas: technolab, techniekhoek,

• De plek van techniek in de klas: technolab, techniekhoek,

techniekmuseum, etc.;

techniekmuseum, etc.;

• Techniek in de (school)omgeving;

• Techniek in de schoolomgeving;

• Excursie ‘Techniek in bedrijfsleven’.

• Excursie ‘Techniek in het bedrijfsleven’.

Per bijeenkomst staat een didactische aanpak centraal, variërend

Per bijeenkomst staat een didactische aanpak centraal, variërend

van eenvoudig en gesloten tot open en creatief. Daarvan worden dan

van eenvoudig en gesloten tot open en creatief. Daarvan worden dan

op verschillende manieren voorbeelden uitgewerkt, veelal door

op verschillende manieren voorbeelden getoond en uitgewerkt, het

deelnemers in een werkverdelend practicum, zodat er voor iedereen

laatste veelal door deelnemers in een werkverdelend practicum,

iets van zijn/haar gading bij zit.

zodat er voor iedereen iets van zijn/haar gading bij zit. Aan de orde komen bovengenoemde onderwerpen.

Het meest overtuigende bewijs dat het lukt, is om met de opgedane kennis en vaardigheden meteen in de klas aan de slag te gaan.

Het meest overtuigende bewijs dat het lukt, is om met de opgedane

De ervaringen worden regelmatig gedeeld. We verwachten dus de

kennis en vaardigheden meteen in de klas aan de slag te gaan.

nodige zelfwerkzaamheid van de deelnemers en vooral hun

De ervaringen worden regelmatig gedeeld. We verwachten dus de

leerlingen!

nodige zelfwerkzaamheid van de deelnemers en vooral hun leerlingen!


16


17

Techniekcoördinator ( Post-HBO-opleiding)

Het is een officieel door de SLO erkende cursus die kan worden afgesloten met een officieel nascholingscertificaat ‘Onderwijskundig Coördinator Techniek’. De cursisten krijgen de beschikking over een cursistenmap waarin de doelen, inhouden en opdrachten per bijeenkomst zijn geordend, inclusief de wijze waarop het portfolio (digitaal) moet worden


Techniek met Actionlabs ontdekkend leren, leer het ontdekken!

ingevuld. Dit alles kan leiden tot het behalen van bovengenoemd certificaat.

Aandacht voor de vakspecialist Inleiding

Het uiteindelijke doel van de cursus is ‘een leraar basisonderwijs

‘Voel jij ook vaak de behoefte om je collega’s wakker te schudden

dusdanig toerusten dat hij/zij in staat is om de verbreding van

en ze te wijzen op de leuke en zinvolle techniekimplementaties die

techniek binnen de (eigen) basisschool een goede plaats en impuls

Inleiding

mogelijk zijn binnen het bestaande leerplan’?

te geven op basis van de volgende kwaliteiten’:

Sinds kort werkt de Pabo samen met VAPRO-OVP, gespecialiseerd in

• De coördinator ontwikkelt een helder beeld omtrent de eigen rol

techniekopleidingen.

Eindelijk, dus… de ‘techniekvoortrekker’ op jouw basisschool krijgt waar hij/zij recht op heeft, namelijk erkenning in de vorm van de gloednieuwe cursus die het komend schooljaar van start gaat. Tjitse Bouwmeester van de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO), de projectleider van de ontwikkelgroep van de cursus, bevestigt dat het geen eenvoudige cursus is. De cursus heeft een hoog niveau en vergt behoorlijk wat tijd en energie. ‘Het is een post-HBO opleiding’, vertelt Tjitse Bouwmeester. ‘ In dit geval draait de coördinerende taak om invoering van techniek. Je wordt echt opgeleid tot

binnen de (eigen) basisschool; • De coördinator ontwikkelt de eigen vakinhoudelijke en

Met het programma voor Actionlabs willen wij u informeren over de

didactische competenties m.b.t. het techniekonderwijs in de

interactieve modulaire onderwijsmethode van VAPRO-OVP, die

basisschool;

theorie en praktijk op een bijzondere manier aan elkaar koppelt.

• De coördinator leert een (eenvoudig) techniekbeleidsplan te

Actionlabs staat voor ontdekkend leren in realistische situaties, door

ontwikkelen binnen de (eigen) school;

in teamverband met echte gereedschappen en (leer)materialen in

• De coördinator leert de (technische) schoolomgeving te betrekken bij het techniekonderwijs in de (eigen) basisschool;

een multimediale omgeving aan de slag te gaan. Anders gezegd: met Actionlabs leer je over inhoud en gewichten door zelf een appeltaart

• De coördinator leert collega’s te ondersteunen (te coachen) in de praktijk van het onderwijs in techniek.

te bakken, leer je over audiocommunicatie door zelf als DJ muziek te mixen, maar leer je ook actief te luisteren door middel van rollenspellen, of over aërodynamica door een dragsterauto te ontwerpen

onderwijskundig coördinator. De OCT-er opereert onder de verantwoordelijkheid van de directeur. Deze laatste wil techniek een

De cursus omvat in totaal tien bijeenkomsten van drie uur,

èn te maken. Actionlabs is ook: het leren bepalen van je gezondheid

structurele plaats geven, maar voor een succesvolle invoering heeft

aangevuld met zelfstudie en praktijkopdrachten.

en conditie aan de hand van echte medische apparatuur!

hij een rechterhand nodig’.

Studiebelasting 120 uur, inclusief contacttijd. Vanwege de benodigde tijd en rust om opdrachten af te wikkelen binnen de eigen school,

De vakoverschrijdende manier van werken van Actionlabs

Doelgroep

vindt er elke maand een bijeenkomst plaats. Zodoende kan de

stimuleert leerlingen zelf creatieve en praktische oplossingen te

De opleiding heeft als doel leraren te scholen voor de taak van

cursus eventueel binnen het bestek van een schooljaar doorlopen

bedenken voor opdrachten, die direct verband houden met de

onderwijskundig coördinator techniek. Voor deze cursus is het

worden.

dagelijkse praktijk. De genoemde voorbeelden zijn slechts een greep

wenselijk, dat je enige jaren onderwijservaring hebt en minimaal

uit wat er zo al te doen is in het volledig ingerichte Actionlabs-lokaal

enige affiniteit hebt met techniek. Maar belangrijker nog is het

van de Pabo (lokaal ov 5.74) van de Haagse Hogeschool. Actionlabs biedt een krachtige doorlopende leerlijn, van primair

talent om een inspirator en coach te zijn, opdat er structurele veranderingen ten aanzien van techniekimplementatie binnen jouw


onderwijs tot en met HBO. Het Actionlabs-lokaal van de Pabo is


ingericht met modules van niveau 1 en 2, die in het basisonderwijs

school kunnen worden doorgevoerd. Wij verwachten, dat er medewerking en facilitering van de directie is. Dit is net zo

Kosten

belangrijk als de motivatie van de cursist.

€ 1.125,– per deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.

worden ‘ontdekt’…

Kosten € 1.125,– per deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.

Het nascholingsaanbod van de Pabo bestaat uit twee soorten

Inhoud

Plaats

cursussen: de Actionlabs-workshop en de volledige gecertificeerde

Plaats

Bij deze cursus ligt dus de nadruk op een beleidsmatige aanpak en

Haagse Hogeschool.

Actionlabs-docententraining.

Haagse Hogeschool.

in het leerplan. Je creëert zodoende een breed draagvlak om op


Doelgroep


school techniek als onderwijskundig middel in te voeren.

In overleg.

Docenten bovenbouw basisonderwijs, onderbouw VMBO.

In overleg.

Daarnaast krijg je de kans om een en ander meteen in de praktijk te

Tien woensdagmiddagen van 14.00 uur tot 17.00 uur.

het stimuleren van collega’s om techniek een vaste plaats te geven

Tien woensdagmiddagen van 14.00 uur tot 17.00 uur.

De Actionlabs-workshop

testen.

Trainers

De workshop Actionlabs is bestemd voor scholen, docententeams en

Trainers


individuele leerkrachten die zich willen oriënteren op deze onder-



wijsmethode. Misschien heeft u er al eens over gehoord, of Action-


labs ergens zien staan? Dit is het moment om er zelf mee aan de

Aanmelding

slag te gaan en de toegevoegde waarde van Actionlabs te ontdekken!


Aanmelding Uiterste datum 15 september 2006. Plaatsing geschiedt op


Inhoud



Het programma bevat de volgende onderdelen:


• Het ontstaan en de achtergronden van Actionlabs;

Bijzonderheden

• De structuur, inhoud en werkwijze;

Bijzonderheden


• De activiteiten en apparatuur van Actionlabs;



• Het vakoverschrijdende karakter en de modulaire


onderwijsmethode;

Telefoon:

070 - 445 85 69 of 06 11 05 06 38

Fax:

070 - 445 86 35

• Het volgen van leerlingen;

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

• Ontwerpopdrachten;

E-mail:

[email protected]

• Actionlabs in het eigen schoolprogramma;

www.techniekbasisonderwijs.nl en www.paboweb.nl

www.techniekbasisonderwijs.nl en www.paboweb.nl

Telefoon:

070 - 445 85 69 of 06 11 05 06 38

• De rol van de docent. Nascholing Pabo 2006-2007

18


19

De Actionlabs-docententraining


De Actionlabs-docententraining is bedoeld voor docenten van

Kosten

Actionlabs-scholen, die zich grondig willen verdiepen en les willen

€ 500,– per deelnemer, inclusief te gebruiken materiaal.

Begeleiden van stagiairs voor mentoren

geven in Actionlabs. De training bestaat uit 5 intensieve interactieve dagdelen (van 3 uur) in het Actionlabs-lokaal van de PABO op de Haagse


Plaats Haagse Hogeschool, actionlabs-lokaal (ov 5.74).

Hogeschool, (lokaal 5.74) en wordt verzorgd door erkende Actionlabs-trainers en ervaringsdeskundigen uit het veld.


Inleiding

U ontvangt na het goed doorlopen van de training het Actionlabs-

Vijf bijeenkomsten van een dagdeel,

De kunst van het effectief begeleiden.

certificaat.

periode oktober - december 2006 of januari - maart 2007.

Opleiden in de school wordt steeds belangrijker. In het samenspel

Na afronding van de training kunt u als officieel Actionlabs-docent

Trainers

school andere eisen gesteld. Er zijn verschillende vormen. Het is

aan de slag!

De cursus wordt gegeven door ervaren docenten.

duidelijk dat het om kennis van de opleiding gaat, om kennis van

Inhoud

Aanmelding

en vooral tot het komen tot leren. Dit vormt een geheel. Dat noemen

De training bevat de volgende onderdelen:


we in de training ‘het leren professioneel te begeleiden’.

• Het ontstaan en de achtergronden van Actionlabs;


• De structuur, inhoud en werkwijze;


met de Pabo worden aan de begeleiding en de beoordeling in de

competenties en het kunnen aanzetten tot methodisch reflecteren

Doelgroep

• De activiteiten en apparatuur van Actionlabs;

Mentoren en stagebegeleiders in de (opleidings)school.

• Leerdoelen, ontwerpopdrachten;

Bijzonderheden

Deze training kan ook voor besturen of een groep van scholen

• Vakoverschrijdend werken, coöperatief leren, modulair onderwijs;


worden uitgevoerd!

• Beoordelingsmethodes en rubrieken;

Marianne Hoeing of Hans de Looze.

• De rol van de docent;

Telefoon:

070 - 445 79 66

Inhoud

• Actionlabs en het school-curriculum;

E-mail:

[email protected]

In dit begeleiden komen aan bod:

Telefoon:

06 28 91 11 56

• Kennis van het vak en van het opleiden van studenten;

Fax:

070 - 445 86 35

• De visie op opleiden en die op de schoolontwikkeling;

E-mail:

[email protected]

• Begrippen als competenties, assessments, portfolio;

• Het Nederlandstalige webbased leerlingvolgsysteem ECMS; • De Actionlabs Community en ervaringsdeskundigen.

Kennis

• Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP);


• Persoonlijk activiteitenplan (PAP); • De afstemming op de SLB-bekwaamheden.

Kosten

Vaardigheden


• Begeleidingsvaardigheden; • Communicatietechnieken;

Plaats

• Kunnen vormgeven van opdrachten bij leervragen op de

Haagse Hogeschool.

werkplek; • Bespreken van leerprocessen;


• Het werken met plannen en instrumenten;

De training bestaat uit drie studiedagen:

• Reflecteren;

vrijdagen 3 november, 24 november en 8 december 2006.

• Interveniëren en zelfsturing ontwikkelen;

De tweede mogelijkheid bestaat uit 6 studiemiddagen op de

• Kwaliteiten en mogelijkheden kunnen inschatten en kunnen

volgende data: vanaf woensdag 10 januari 2007 op drie

stimuleren;

woensdagmiddagen en 3 donderdagmiddagen.

• Beoordelen. Attitudes

Trainer

• Bespreekbaar kunnen maken van beweegredenen en waarden;

Pim Barendse,

• In samenspel met stagiaire en Pabo een inspirerende

Pim is practioner en master NLP, supervisor, coach,

leeromgeving kunnen realiseren;

geregistreerd lerarenoplei-der, trainer sociaal-

• Studenten gevoelig maken voor het kijken naar kinderen;

communicatieve vaardigheden en verder begeleidt hij

• Uitgaan van het vakmanschap in voorbeelden;

team-trajecten voor scholen.

• Van een afstand de leerontwikkeling en sociale/communicatieve ontwikkeling kunnen bezien; • Denken over denken, leren over leren.

Aanmelding Uiterste datum 1 oktober 2006. Plaatsing geschiedt op volgorde van binnenkomst.

De methodische en vakdidactische vaardigheden zijn onbetwist van groot belang in de begeleiding. Daar gaan we vanuit. Ervaring in het

Bijzonderheden

onderwijs is ook een must. Wat toegevoegd wordt is het leren van de


in’s en out’s van het begeleiden van de zich ontwikkelende

Hans de Looze.

(toekomstige) leerkracht.

Telefoon:

We gaan uit van het boek ‘Leren begeleiden’ van Wieke Bosch en

06 28 91 11 56

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

Paul Mol.


20


21

Communiceren met effect!

Coördinator in de school

Praktische informatie Kosten

Kosten





Plaats

€ 195,– incl. Reader.

Plaats Inleiding

Haagse Hogeschool.

Haagse Hogeschool.

Veel deelgebieden in de school vragen om een goede coördinatie.

Inleiding


Je kunt het zien als een soort project waar je als leerkracht de


Op basis van NLP! Een goed gesprek voeren, initiatief nemen, er

Start 29 januari 2007, 5 maandagavonden van

verantwoordelijkheid voor hebt. Het gaat om speciale taken, die je

Studiemiddag woensdag 20 september, 4 oktober en

kalm bij blijven en recht op je doel afgaan. Het spel van begrijpen en

19.00 uur tot 21.30 uur.

erbij krijgt en die goed moeten worden uitgevoerd. En daar heb je

1 november 2006

anderen voor nodig. In deze training staan we stil bij wat er nodig is

begrepen worden. Kunnen zeggen wat je denkt. In deze training leer je de vaardigheden voor het voeren van goede

Trainer

om met de juiste coördinatie een uitstekend resultaat te kunnen

Trainer

gesprekken met collega’s, ouders en kinderen. We oefenen met

Pim Barendse,

bereiken.

Pim Barendse,

technieken uit NLP, Neuro Linguïstisch Programmeren. Dit is een

Pim is practioner en master NLP, supervisor en trainer

verzameling van technieken en vaardigheden die makkelijk toepas-

sociaal-communicatieve vaardigheden en verder begeleidt

Het gaat hier niet om de leerkracht in de staf- of lijnfunctie.


baar zijn in de dagelijkse communicatie.

hij teamtrajecten voor scholen.

Voor bouwcoördinatoren hebben we de training effectief



Door deze technieken van taal en lichaamstaal te leren kennen en

leiderschap.

toe te passen, krijg je veel meer aanknopingspunten tot je

Aanmelding

beschikking om duidelijk en doelgericht te communiceren. Je leert

Uiterste datum 15 december 2006. Plaatsing geschiedt op

Doelgroep

Aanmelding Uiterste datum 1 september 2006.

op een creatieve manier meer invloed uit te oefenen op situaties in


Enkele voorbeelden: de ICT coördinator, Dalton/Jenaplan/Montessori


en buiten de klas, tijdens de teamvergadering of in een gesprek met

coördinator, Arbo coördinator, techniek coördinator, rekenen

een ouder. Hierdoor kun je die situaties inzichtelijker en

Bijzonderheden

coördinator, taal coördinator, coördinator van een specifieke

Bijzonderheden

aangenamer maken.


werkgroep of wie specifieke taken heeft gekregen.


NLP-technieken hebben inmiddels in vele vakken hun nut bewezen.

Hans de Looze.

Het vergroot je communicatieve vermogen, het maakt je taalgebruik

Telefoon:

06 28 91 11 56

Inhoud

Telefoon:

objectief, het leert je beter af te stemmen op de ander en het maakt

Fax:

070 - 445 86 35

Voor de (aspirant) coördinatoren hebben we een kort programma dat

Fax:

070 - 445 86 35

je eigen handelen meer transparant. Dat gaat niet vanzelf. Stap voor

E-mail:

[email protected]

vooral gericht is op:

E-mail:

[email protected]

Hans de Looze.

stap werken we in deze training aan het bewust aanleren van

• Inhoudelijk en organisatorisch sterk te staan;

vaardigheden die daarna onbewust tot je repertoire gaan behoren.

• Collega’s motiveren;

Een beetje lef, jezelf een spiegel durven voorhouden en eruit halen

• Interesseren voor nieuwe ontwikkelingen;

wat erin zit. Een verrijking voor de communicatie met kinderen en

• Samenwerken;

collega's.

• Leiderschap, delegeren;

06 28 91 11 56

• Taken verdelen;

Doelgroep

• Doelgericht en planmatig werken;

Alle betrokkenen bij onderwijs.

• Essenties van coördineren; • Afspraken maken en zorgen dat deze nagekomen worden.

Inhoud Enkele voorbeelden:

Werkwijze

• Optimaal inzetten van zintuigen als communicatiekanalen bij

We gaan uit van een programma op basis van je persoonlijke

het vertellen van verhalen en bij instructie;

wensen en verwachtingen en je eigen sterktes en zwaktes.

• Hulpbronnen gebruiken om je mogelijkheden te vergroten;

Per persoon wordt een plan met leerpunten gemaakt. Daarnaast is

• Afstemming op de gesprekspartner en rapport maken;

er training van communicatie en coördinatievaardigheden.

• Bewust rollen toepassen en kunnen variëren;

Tenslotte zal door intervisie vooral van en met elkaars ervaringen

• Krachtig en objectief taalgebruik;

geleerd worden.

• Structureren en bespreekbaar krijgen van gedrag; • Je levensfilm stopzetten en voor jou gewenst gedrag programmeren; • Plezier krijgen in communiceren, in leerprocessen en zelfontwikkeling.


22


23

De oudere leerkracht

Opleiding coach primair/voortgezet onderwijs




Plaats

(Post-HBO opleiding)

Haagse Hogeschool.

Inleiding

Leren coachen in 16 dagdelen Deel 1

Coaching, kennismaking en basisbegrippen en concepten; • Communicatie, gespreksvaardigheden en NLP; • Reflectiemethodieken. Deel 2

Leerstijlen en leerwijzen; • Visie, lerende organisatie, schoolcultuur en veranderings-

Het basisonderwijs telt een toenemend aantal ‘50+ leraren’.


Veelal worden deze leraren op hun school geprezen om hun schat

Vier studiedagen (op donderdag): 16 november,

aan ervaringen en kennis van zaken op allerlei terreinen. Dikwijls

30 en 14 december 2006 en 18 januari 2007.

processen;


• Gebruik van cases; • Start intervisie.

ook leraren die alle ‘ins en outs’ van de school kennen, doordat ze er al heel lang werken…

Trainer

Inleiding

Deel 3

Inspiratie, effectiviteit, behoud van werkplezier en verstandig met

Pim Barendse.

Nu voor de vijfde maal aangeboden!

Competenties, IPB, wet BIO, zelfsturing;

energie omgaan: dat zijn de hoofdonderwerpen van een viertal


Coaching is een niet meer weg te denken begeleidingsvorm, die

• Beleidsmatige toepassingen;

studiedagen gericht op het met voldoening kunnen functioneren


zowel individueel als in groeps- en teamverband zijn nut heeft

• Gespreksmodellen;

van de wat oudere leerkracht.


bewezen bij ontwikkeling van de lerende organisatie, bij

• Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden;

competentiemanagement en bij de voortdurende ontwikkeling van

• Contractering.

Doelgroep

Aanmelding

de leerkracht tot professional.

Leerkrachten die al heel wat jaren in het onderwijs werken en

Uiterste datum 15 oktober 2006.

Onder coachen verstaan we het begeleiden van leerkrachten in hun

Deel 4

beseffen dat ze nog een aantal jaren voor de boeg hebben.


professionele en persoonlijke ontwikkeling zodat zij komen tot een

Coachen in de praktijk, oefenen, ervaren en reflecteren;

zo groot mogelijke zelfsturing.

• Morele dilemma's, interculturaliteit; • Gevorderde gespreksvoering.

Inhoud

Bijzonderheden

We verwachten van de deelnemers, dat zij actief zijn of worden in

Aan de vier studiedagen gaat een intakegesprek vooraf.


het coachen van collega's in een of meer coachingspaktijken.

De onderwerpen zijn:

Hans de Looze.

De opleiding hanteert als eindterm de functie van ‘coach onderwijs’,

Intervisie

• Houding en attitudes in veranderend onderwijs;

Telefoon:

06 28 91 11 56

competent in coachingstaken en in staat om het onderwerp coachen

Elke deelnemer volgt een intervisietraject samen met studiegenoten.

• Verandering in de beleving van het werk;

Fax:

070 - 445 86 35

en begeleiding gestalte te geven in de school .

De bedoeling is vooral zich reflectievaardigheden en gespreks- en

• Werken aan de eigen energiebalans;

E-mail:

[email protected]

begeleidingsvaardigheden eigen te maken.

• Keuzeprocessen en prioriteitsstelling;

Naast overdracht van kennis, houding en vaardigheden aan de hand

• Methodisch werken met reflectie, logboek en de aanpak van

van actuele literatuur is een belangrijk deel bestemd voor het

Coaching over coaching

werken in groepen. Door het werken in een veilige effectieve

Wij raden aan om tijdens het traject gebruik te maken van

• Inspiratiebronnen;

leeromgeving zullen deelnemers van elkaar leren en zullen ze op

individuele coaching. Deze succesvolle werkwijze is een waardevolle

• Creativiteit;

een gedoseerde wijze steeds beter met feedback en reflectie kunnen

aanvulling op het traject. Hiervoor kunt u met de opleiding een

• Zingeving;

omgaan. Op deze wijze kunnen deelnemers zich zowel persoonlijk

apart contract afsluiten.

• Omgaan met belemmerende patronen en overtuigingen;

als professioneel verder ontwikkelen. Werkvormen en technieken

• Loopbaanontwikkeling en seniorenbeleid;

die bij coaching van belang zijn worden al doende geleerd.

Werken met cases uit de eigen coachingspraktijk

• Onderzoek naar specifieke taken in de school voor de senior;

Het bespreekbaar kunnen maken van een grote varië-teit aan

Een deel van de studiebijeenkomsten bestaat uit een practicum

• Nieuwe regelgeving; competenties en het maken van je eigen

ervaringen uit verschillende schoolculturen maakt de opleiding

waarbij deelnemers regelmatig hun werkervaringen inbrengen, die

breed en zorgt er ook voor, dat de nieuw opgeleide coach op

in de vorm van coaching en begeleiding besproken worden. Van de

• Oogsten;

verschillende vlakken inzetbaar is.

coach in opleiding wordt verwacht, dat deze kort na de start van de

• Kennis overdragen aan collega’s, de begeleidende leerkracht;

De opleiding bestaat uit 8 dagdelen tweewekelijks op woensdag-

opleiding zelfstandig enkele coachingsactiviteiten uitvoert of gaat

middagen en 4 studiedagen.

uitvoeren. Deze activiteiten moeten ondersteund worden door de

Aan het eind van het traject hebben deelnemers geleerd, en is

Daarnaast zijn zowel intervisie als coaching over coaching aparte

schoolleiding en passen in het gehele beleid van de school.

duidelijk dat:

onderdelen van de post hbo interne coach basisonderwijs.

Leerervaringen kunnen daardoor zo helder en betrokken mogelijk

eigen leerpunten;

POP;

• De inzet en betrokkenheid van oudere leerkrachten vele facetten

opgedaan worden door uitwisselen, nieuwe kennis en vaardigheden

Doelgroep

opdoen en reflecteren. Daarnaast zal er ook kennisuitwisseling in

Ervaren leraren primair onderwijs en voortgezet onderwijs die zicht

coachingsvormen plaatsvinden aan de hand van actuele literatuur

hebben op onderwijsvernieuwing, samenwerking en opleiden in de

en artikelen. Het werken met cases kan betrekking hebben op de

school. Zij onderscheiden zich of willen zich onderscheiden in de

persoonlijke en de professionele ontwikkeling van de deelnemer, op

verstaat en hoe dat te delen en over te dragen is aan (jongere)

begeleiding en coaching van leerkrachten en docenten, LIO‘ers,

lesbezoek, op collegiale consultatie en op specifieke taken zoals het

collega’s;

onderwijsassistenten, beginnende leerkrachten en andere collega’s.

begeleiden van zij-instromers, starters en problematiek bij collega's.

Ook kunnen zij het opleiden in de school initiëren en zich

Verder kunnen thema's als conflicten, crises, jobstress, burnout en

bekwamen tot opleidingscoördinator.

loopbaanbegeleiding aan bod komen. Er wordt ook geleerd cases te

Van deelnemers wordt verwacht, dat ze ervaring in het onderwijs

beschrijven.

kent en binnen de school in het beleid zijn opgenomen; • Zij kunnen inspireren en door begeleiding kennis kunnen overdragen; • Iedere deelnemer weet wat de school onder professionaliteit

• “Gaan voor je werk” en werkplezier niet met leeftijd te maken heeft; • Zij het vermogen hebben om adequaat in te kunnen spelen op veranderingen en hierin hun eigen rol kunnen oppakken;

hebben en ervaring in communicatie binnen de school.

We gaan uit van het boek ‘de 7 eigenschappen van effectief leiderschap’ van Stephan Covey.


24


25

Competenties

Time management


De coach:


• Heeft inzicht in het opzetten van een persoonlijk ontwikkelings-

Kosten

plan en een portfolio; • Beschikt over adequate observatietechnieken;

Kosten


€ 1.695,– incl. reader.


• Zet zowel verbale als non-verbale communicatie in; • Kan vertrouwen geven;

Plaats

• Is vaardig in elementaire gespreksvaardigheden en

Haagse Hogeschool.

Plaats Inleiding

vraagtechnieken;

Haagse Hogeschool.

Vraagt het uitvoeren van taken meer tijd dan eigenlijk beschikbaar

• Kan tot essenties doordringen;


is? Kan extra ondersteuning worden gebruikt bij lesvoorbereiding,


• Kan afstand nemen van zijn eigen concepten en zich verplaatsen

Studiedag vrijdag 10 november 2006.

het stellen van prioriteiten en het maken van keuzes? Ontdek dan

Twee woensdagmiddagen (van 13.30 uur tot 16.30 uur):

Vervolgbijeenkomsten op woensdagmiddagen en een drietal

hoe een goede balans tussen werken privétijd kan worden

10 en 24 januari 2007.

vrijdagen.

gecreëerd. Deze praktische training vormt als eerste stap zeker een

Twee woensdagavonden (van 19.00 uur tot 22.00 uur):

zeer effectieve tijdsinvestering!

31 januari en 14 februari 2007.

in leerstrategieën van anderen; • Kan werken aan de hand van cases; • Kan feedback geven; • Heeft inzichten in leerstijlen en leerwijzen van volwassenen;

Opleiders

• Kan beeldende vormen toepassen;

Pim Barendse, heeft ervaring in het basisonderwijs, het

Doel

Aantal cursisten

• Kan video-opnames inzetten als hulpmiddel;

speciaal onderwijs, de volwasseneneducatie en is docent

Je hebt overzicht over je activiteiten en kent jouw prioriteiten.

Maximaal 12.

• Is in staat ook begeleidingsvormen zoals consultatie en intervisie

HBO-sociaal-communicatieve vaardigheden en supervisor.

Je bent in staat onderscheid tussen hoofd- en bijzaken te maken en

Regelmatig verzorgt hij coaching en team- en

je kunt jouw werkzaamheden efficiënt organiseren. Je kunt rust in

Trainer

veranderingstrajecten voor scholen en bedrijven.

jouw klas creëren.

Hélène van Oudheusden is werkzaam als personal coach en

De opleiding wordt afgesloten met een gesprek over het portfolio

Aanmelding

Doelgroep

in het bedrijfsleven. Zij begeleidt leerlingen, leerkrachten en

waarin opgenomen zijn:

Via het inschrijfformulier. Uiterste datum 1 oktober 2006.

De workshop is speciaal ontwikkeld voor leerkrachten, intern

schooldirecties bij het verhogen van hun persoonlijke

• Verslagen van uitgevoerde coachingstrajecten;


begeleiders, adjuncten en locatieleiders in het basisonderwijs die

effectiviteit. Via praktische trainingen en workshops ontdek

drukbezet zijn en tijd willen investeren om de (les)agenda met

je hoe je vanuit eigen kracht en kwaliteiten je werk en leven

in te zetten en in de school te introduceren.

Toetsing

communicatiekundige bij diverse onderwijsinstellingen en

• Aangetoonde progressie in het leerproces; • Een verslag van verworven kennis;

Bijzonderheden

nieuwe inspiratie in te delen. Er is aandacht voor de verschillende

kunt vormgeven. Hélène van Oudheusden verzorgt

• Logboek en reflecties over je ontwikkeling tot coach;


rollen die worden vervuld in werken privéleven. Voorafgaand is er

trainingen Sociale Vaardigheden voor Multiculturele Scholen

• Je eigen visie op coachen;

Pim Barendse

kort overleg over ervaring met time management, zodat het

en is actief in KinderCoaching, LeerkrachtCoaching en als

• Een beschrijving van je taken, verantwoordelijkheden en

Telefoon:

06 18 37 37 73

programma op de groep kan worden afgestemd.

SchoolCoach.

Telefoon:

06 28 91 11 56

Programma

Aanmelding

Fax:

070 - 445 86 35

In twee bijeenkomsten van drie uur wordt aan de slag gegaan met:


E-mail:

[email protected]

• Ontdekken van persoonlijke time managementthema’s;


bevoegdheden;

of Hans de Looze

• Een persoonlijk toekomstprofiel. Na te hebben voldaan aan de criteria ontvang je het certificaat: ‘Post-HBO coach onderwijs’.

• Tips en suggesties voor oplossen thema’s;

Studiebelasting

• Formuleren van je werkdoelen in relatie tot je POP;

Bijzonderheden

• Energizers: oefeningen voor directe ontspanning en nieuwe


energie;

Hans de Looze.

8 bijeenkomsten van 3 uur

24 uur

4 studiedagen van 7 uur

28 uur

• Het stellen van prioriteiten en maken van keuzes;

Telefoon:

Studietijd inclusief afronding

60 uur

• Verdelen van tijd en aandacht over leerlingen;

Fax:

070 - 445 86 35

Eigen coachingsactiviteiten tenminste

40 uur

• Omgaan met begrenzing;

E-mail:

[email protected]

Intervisie

15 uur

• Delegeren en onderhandelen;

[email protected]

Coaching over coaching

12 uur

• Soepel samenwerken met collega’s;

Totaal

179 uur

• Efficiënt vergaderen;

06 28 91 11 56

• De Planningmatrix - een efficiënte tijdindeling;

Literatuur

• ‘Tijdwinners en Tijdverspillers’;

Deelnemers ontvangen een uitgebreide syllabus met programma,

• De ideekringloop: wanneer ‘hollen’ en wanneer ‘rusten/stilstaan’.

inhoud en literatuurlijst.

Er wordt gewerkt met maximaal twaalf deelnemers, zodat er voldoende ruimte is voor begeleiding en uitwisseling.


26


27

Training effectief leiderschap

Aan het eind van het traject hebben deelnemers geleerd, en is

Zelfmanagement voor leerkrachten

duidelijk dat: • Zij medewerkers kunnen aansturen en coachen; • Zij in staat zijn vergaderingen effectief te leiden; • Zij in hun communicatie een aantal nieuwe elementen kunnen hanteren, zoals intervisie, collegiale consultatie en coaching;



• De inzet en betrokkenheid van leerkrachten bespreekbaar gemaakt kan worden en dus ook verbeterbaar; • Zij kunnen werken met de principes van de lerende organisatie;

Inleiding ‘Vergaderen met collega’s, veranderingen geaccepteerd krijgen, visie en beleid weten te vertalen naar je bouw of team, motiveren en problemen bespreekbaar kunnen maken’.

Inleiding

• Zij weten wat de school onder professionaliteit verstaat en hoe dat te delen en overdragen is aan teamleden;

Al meer dan 10 jaar een succesformule!

• Zij het vermogen hebben om adequaat in te kunnen spelen op

Zelfmanagement helpt je bewuster om te gaan met je persoonlijke

veranderingen;

en je professi-onele betrokkenheid in het onderwijs. Daarbij gaat het

• ‘Gaan voor je werk’ en werkplezier met elkaar te versterken en Dat is leiden en aansturen van teams om het werk in de school met

om voldoening, een efficiënte manier van werken, behoud van

stimuleren is.

idealen, werkplezier en een optimaal leer-klimaat, vooral voor jezelf. Zelfmanagement leert je de energie gebruiken om te komen tot een

elkaar optimaal georganiseerd te krijgen. Het vraagt van je, dat je thuis bent in gespreksvaardigheden en begeleidingsvaardigheden.

We gaan uit van het boek ‘de 7 eigenschappen van effectief

creatieve spanning in plaats van de energievretende strijd om

Stap voor stap bouwen we deze vaardigheden op.

leiderschap’ van Stephan Covey.

controle te blijven houden over jezelf en de situaties.

We starten met persoonlijk leiderschap, met keuzeprocessen,

Deze training wordt inmiddels voor het vierde jaar uitgevoerd.

Je leert om te gaan met stress, met tijdmanagement en met de

tijdmanagement en het zoveel mogelijk oordeelsvrij leren

balans van den-ken, voelen en doen. Je werkt doelgericht aan het

communiceren. Er worden technieken geleerd voor gespreksvoering

meester worden in vele facetten van het leraarsvak. En op zo’n

en begeleiding en direct toegepast in praktijksituaties. We gaan in op

manier, dat je plezier krijgt in het steeds meer be-wust en vaardig

criteria voor professionaliteit en op de toepassing van de kenmerken

worden en in het krachtig jezelf kunnen zijn in soms complexe

van de lerende organisatie en teamontwikkeling. Daarna komen in

werksituaties.

de overleg-training vooral structuur en strategie maar ook argumentatie, inhoud en rolgedrag aan bod. Ook collegiale

Doelgroep

consultatie en het werken met intervisie komen aan bod. Met deze

Voor wie 's morgens fluitend naar school wil gaan en 's middags

veelheid van praktische vaardigheden kun je transparant en

weer fluitend naar huis. Ieder die in het onderwijs werkt.

duidelijk maken wat je doet en doen wat je zegt. Daarmee wordt je leiderschap effectief.

Voor de leerkracht die zichzelf durft uit te dagen! Aan bod komen:

Doelgroep

• Je eigen kwaliteiten en valkuilen;

Bouwcoördinatoren, IB'ers, adjunct-directeuren, locatieleiders en

• Persoonlijke effectiviteit; • Omgaan met emoties en jobstress;

leerkrachten die verder willen in de organisatie van de school.


• Communicatieve vaardigheden (lastige gesprekken, kernachtig

Inhoud De training bestaat uit vier studiedagen.


formuleren);

Kosten

• 0-punt, uitstraling en met je energie in balans blijven;

Kosten


• Humor en plezier in je werk, gaan voor je vak;


• Flow en inspiraratie.

Studiedag 1:

• Training van communicatieve vaardigheden;

Plaats

Plaats

• Houding en attitudes;

Haagse Hogeschool.

Haagse Hogeschool.



Vier studiedagen (op vrijdag): 17 november,

Start 7 februari 2007, 5 woensdagavonden van

1 en 15 december 2006 en 19 januari 2007.

19.00 uur tot 21.30 uur.

• Visie en beleid vertaald weten te krijgen in de praktijk in de klas;

Trainer

Trainer

• Werken aan een lerende organisatie;

Pim Barendse.

Pim Barendse,

• Systeem- en doelgericht denken en handelen.







Aanmelding

Aanmelding

Uiterste datum 15 oktober 2006. Plaatsing geschiedt op

Uiterste datum 15 december 2006.


Plaatsing geschiedt op volgorde van binnen-komst.

• Keuzeprocessen en prioriteitsstelling; • Gespreksvaardigheden, verschillende soorten gesprekken. Studiedag 2:

• Schoolcultuur;

Studiedag 3:

• Competenties van de leidinggevende/uitvoerende in de school; • Methodisch werken met reflectie, logboek en de aanpak eigen leerpunten; • Stijlen van leiding geven; • Groepsvaardigheden en teamwerk.

Bijzonderheden

Bijzonderheden

Studiedag 4:



• Vergadertechnieken, formuleren en argumenteren;

Hans de Looze.

Hans de Looze.

• Interventies uitvoeren;

Telefoon:

06 28 91 11 56

Telefoon:

• Begeleidingsvaardigheden zoals coaching, consultatie en

Fax:

070 - 445 86 35

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

E-mail:

[email protected]

intervisie;

06 28 91 11 56

• Evalueren.


28


29

Daltonleerkracht certificaat Tweejarige cursus

Cursusopzet De gehele cursus neemt twee jaar in beslag. De vaste cursusavond is de dinsdagavond. In de schoolvakanties is er geen cursus. De cursus bestaat per jaar uit vijf bijeenkomsten van elk 3 klokuren. Globaal ziet de cursusopzet er als volgt uit: Bijeenkomst 1

Visie op Daltononderwijs;

Bijeenkomst 2

Wat is een goede Daltonschool;

Bijeenkomst 3

Groepsorganisatie O.B. / B.B.

Bijeenkomst 4

Effectieve instructie en Dalton;

Inleiding

Bijeenkomst 5

Taken maken;

In het Daltonbasisonderwijs zijn al veel leerkrachten werkzaam die

Bijeenkomst 6

Samenwerkend leren en Dalton;

een specifiek op deze vorm van onderwijs en opvoeding

Bijeenkomst 7

Keuzewerk en handelingswijzers;

toegesneden scholing gevolgd hebben. Omdat er vanuit het

Bijeenkomst 8

Meervoudige intelligentie en

de meerwaarde van Daltononderwijs;


op Daltonscholen;

Daltononderwijs;

Daltonbasisonderwijs veel vraag is naar bevoegde leerkrachten, biedt de Haagse Hogeschool een Daltoncursus aan voor leerkrachten

Bijeenkomst 9

met een bevoegdheid voor het reguliere basisonderwijs. De cursisten

Bijeenkomst 10

leren om te werken met Daltonspecifieke werkvormen. Daarnaast

Rapportage en portfolio; Afsluiting. Strekte / Zwakte van mijn functioneren als Daltonleerkracht.

maken zij zich de Daltontheorie eigen. De Daltoncursus leidt op voor het certificaat van de Nederlandse Dalton Vereniging. Daltonbasisscholen nemen bij voorkeur leerkrachten aan die een dergelijk erkend certificaat bezitten, of verplichten hun nieuwe collega’s dit certificaat te verwerven.

Doelgroep De cursus is bestemd voor leerkrachten die al een bevoegdheid hebben voor het basisonderwijs en die zich willen scholen tot gecertificeerd Daltonleerkracht. Ook is het mogelijk om op contractbasis delen van de cursus te volgen.

Dalton opleidingen (traditioneel) Vernieuwingsonderwijs

Voorwoord Sinds kort werkt de Pabo samen met Wenke Adviesbureau Onderwijs, gespecialiseerd in Daltoncursussen en opleidingen. Met het programma voor Dalton willen wij u informeren over de tweejarige avondopleiding die opleidt tot het certificaat Daltonleerkracht.


Daarnaast kunnen wij specifieke Daltoncursussen geven en ook maatwerk bieden. Het kan daarbij gaan om ondersteuning bij schoolspecifieke vragen, organisatie van een studiedag, een korte

Kosten

cursus of coaching van leerkrachten bij een veranderingsproces.

€ 600,– per groep (minimaal 6 en maximaal 20 deelnemers).

In deze gids wordt ons aanbod in hoofdlijnen weergegeven.

Kosten per individuele deelnemer op aanvraag.

Nadere informatie

Plaats

Heeft u vragen over de inhoud van dit gedeelte van de gids, dan

Op locatie.

kunt u contact opnemen met de coördinator van het Daltonaanbod: Hans de Looze per E-mail te bereiken [email protected] of


telefonisch 06 28 91 11 56

Op afspraak.

Docenten Gedurende de twee cursusjaren komt de cursist in contact met verschillende Daltonopleiders. Deze docenten voldoen aan de eisen die door de Nederlandse Dalton Vereniging aan opleiders zijn gesteld.


30


31

Daltoncoördinator

Daltoncursussen voor schoolteams



Effectieve instructie en Daltononderwijs Doel van deze cursus is de deelnemers bewust te maken wat instructie / het zelfontdekkend leren, in wezen inhoudt. Daarbij zal ingegaan worden op hulpmiddelen die leerlingen in staat stellen nog zelfstandiger te werken. Aspecten daarvan zijn o.a. het

€ 300,– per persoon (minimaal 10 en maximaal

leren plannen; het leren gebruiken van handelingswijzers en het

15 deelnemers).


verbeteren van de taakgerichtheid.

Inleiding

Plaats

De Daltoncoördinator speelt in op de ontwikkelingen in middelgrote

Utrecht.

en grote Daltonscholen waar met name de kans groot is dat de

Bij voldoende deelname kan de cursus regionaal

Inleiding

deze cursus gerichte observatietechnieken worden behandeld.

doorgaande Daltonlijn, zowel qua schoolontwikkeling als qua

aangeboden worden.

In overleg is het dikwijls ook mogelijk als individuele deelnemer aan

Cursusduur: 1 bijeenkomst van 3 uur.

Belangrijk is ook dat leerlingen hun leertijd zo effectief mogelijk benut-ten. Om ze daarin goed te kunnen begeleiden zullen tijdens

handelingsplan voor een individueel kind, regelmatig in de knel komt.

cursussen deel te nemen. Hiervoor worden dan passende prijs-


afspraken gemaakt.

Op afspraak.

Reflecteren en evalueren met kinderen Steeds meer proberen we op scholen de kinderen een juist zelfbeeld

Inhoud

Dalton: een oriëntatie

mee te geven. Een zelfbeeld dat bestaat uit kwaliteiten en

In deze cursus wordt ingegaan op recente ontwikkelingen binnen

Docenten

De praktijk vormt het uitgangspunt bij deze oriëntatie op het

ontwikkelpunten. In gesprek gaan met kinderen is hierbij een graag

het Daltononderwijs en op het begeleiden en coachen van collega’s.

Hans Wenke.

Daltononderwijs. Het gaat daarbij om de drie principes

gebruikt middel. In deze cursus worden kaarten aangeboden die een

Hierbij wordt aandacht besteed aan organisatorische, didactische en

Roel Röhner.

verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerking en wat je

basis vormen om het reflecteren met kinderen goed gestalte te

pedagogische aspecten van Dalton.

Annemarie Wenke.

daarmee doet.

kunnen geven.

De volgende thema’s komen onder andere aan de orde:

In ieder geval wordt aandacht besteed aan:

Daarnaast wordt een aantal kaarten gebruikt om meer uit een

• Oriëntatie en visie op het werkterrein van de Daltoncoördinator;

• De plaats van het Daltononderwijs binnen de traditionele

evaluatie te kunnen halen. Een analytische manier van denken die

• Beleid maken ten aanzien van Daltonontwikkelingen in de

vernieuwingsrichtingen;

school; • De rapportage naar ouders ten aanzien van de Daltonaspecten; • Gespreksvaardigheden en coachingstechnieken;

kan helpen een probleem, presentatie, boekbespreking, ruzie, enz.

• Aandachtspunten bij het maken van taken;

gestructureerd en met meer betrokkenheid aan te pakken.

• Organisatorische, pedagogische, didactische en


zorgverbredingsaspecten van Daltononderwijs.

• Actuele ontwikkelingen binnen Dalton.

Na een intakegesprek wordt de cursus verder concreet ingevuld.

Dalton en remedial teaching

Cursusduur: 5 bijeenkomsten van 3 uur.

In deze cursus komen de volgende punten aan de orde: • Het signaleren van kinderen met een hulpvraag. Het uitleggen

Ontwikkelen van kerncompetenties voor Daltonleerkrachten

van de toetsen en instrumenten die men kan gebruiken als

Iedere school wordt geconfronteerd met de noodzaak tot het

(En doorverwijzen voor een uitgebreide anamnese bij de remedial

ontwikkelen van kerncompetenties en het samenstellen van persoonlijke ontwikkelingsplannen. Van leerkrachten op

leerkracht om te signaleren wat er met een kind aan de hand is teacher/intern begeleider als dit noodzakelijk is). • De aanpassingen die in een week- of dagtaak gemaakt kunnen

Daltonscholen zouden we zeer specifieke competenties mogen

worden opdat alle kinderen adaptief onderwijs krijgen.

verwachten. Tijdens deze cursus gaat het schoolteam gezamenlijk

Het aangeven van de diverse mogelijkheden die er zijn om het

op zoek naar die specifieke Dalton competenties en stelt eventuele

taakwerk aantrekkelijk te maken. Het motiveren van leerlingen

doelen vast om die vervolgens aan het eigen POP toe te voegen.

en ze in staat stellen successen te behalen is hierbij de


belangrijkste drijfveer. • Het belang van een duidelijke communicatie met de ouders door

Groepsorganisatie in de onderbouw Aan de orde komen o.a. verschillende groepsvormen, de inrichting van het lokaal, de waarde van de drie Daltonprincipes voor jonge kinderen, het kleutertaakbord en andere hulpmiddelen. En verder de aansluiting met groep 3, verschillen in ontwikkeling en de organisatie van het aanvankelijk lezen.

middel van een handelingsplan of een zorgplan. • De wijze waarop medeleerlingen een rol kunnen vervullen in de begeleiding. • Het toepassen van bovenstaande op de eigen school door een inventarisatie te maken van de middelen die op school aanwezig zijn.



Groepsorganisatie in de bovenbouw Taakgericht leren houdt in: het hanteren van organisatievormen die

De verschillende traditionele vernieuwingsscholen: verschillen en overeenkomsten

passen bij de kinderen. Welke taakmiddelen hanteren wij en hoe

Na een korte karakteristiek van de verschillende traditionele

registreren wij: van taakbord tot volgmodel en van dagtaak tot

vernieuwingsscholen (Freinet, Jena, Montessori, vrije school,

flexibele leerlijn. Alles bij elkaar een praktische benadering van

Reggio Emilia school), waarbij ingegaan wordt op de pedagogische

werken in de bovenbouw.

uitgangspunten, wordt daarna met name de praktische kant belicht.


Wat kunnen de andere vernieuwingsscholen betekenen voor Dalton?

Zelfstandigheidsontwikkeling


Wat betekent zelfstandigheid voor kinderen en voor de leerkracht? Wat zijn de consequenties voor materiaal, lokaal en klassenregels?

Zelfstandig leren

Verder wordt ingegaan op groeperingsvormen, samenwerken,

In het Daltononderwijs is zelfstandig werken een begrip.

omgaan met vrijheid, verantwoordelijkheid leren, welke specifieke

Kinderen werken zelfstandig aan een opgedragen taak.

leermiddelen zijn te gebruiken, wat doen wij met keuzetaken en hoe

Over het begrip zelfstandig leren bestaat verwarring.

registreren wij die.

Sommige leerkrachten denken dat zelfstandig leren betekent:


“kinderen een taak geven en zoek het verder maar uit”. Niets is minder waar. Naast het goed formuleren van de opdracht


32


33

heeft de leerkracht de verantwoordelijkheid de kwaliteit van het

opstellen, ruimte geven en ruimte krijgen en het samenwerken zijn

zelfverantwoordelijk leren naar zelfsturend leren wordt het werken

• Competentie van kinderen en leerkrachten.

leerproces te bewaken. Dit vergt een andere rol van de leerkracht.

ingrediënten die vanzelfsprekend lijken in Daltonscholen, maar zijn

op de eigen school in kaart gebracht.


In deze cursus wordt ingegaan op die veranderende rol.

zij dat ook?

Daarnaast wordt ruime aandacht besteed aan differentiatie in de

Er wordt praktisch materiaal aangeboden hoe het zelfstandig leren

Originele middelen om een nieuwe kijk op samenwerken te krijgen

weektaak. Instructie-, spreekuur en bespreekmomenten geven de

Meervoudige intelligentie en Daltononderwijs

gestimuleerd kan worden. Tevens wordt er een begin gemaakt hoe

zullen worden toegepast, waarbij zelfreflectie een belangrijke plaats

leerkracht de mogelijkheid dit in te bouwen.

Meervoudige intelligentie, als concept ontwikkeld door Howard

men een leerlijn zelfstandig leren voor de gehele school opzet.

inneemt.


Garner is bij uitstek een theorie die zich leent om uit te werken in



een Daltonschool. Het kunnen onderkennen van verschillende

Ouders en Daltononderwijs

intelligenties van een kind en daarmee rekening te houden bij het

Samenwerkend leren/coöperatief leren

‘Drie maal drie is negen…’

Naast een oriëntatie op Daltononderwijs komen de volgende

aanbieden van taken zal recht doen aan de Daltonprincipes.

Wat betekent samenwerkend leren voor de kinderen en de

Het negenveld is een relatieveld. Ieder mens, dus ook een kind leeft

aspecten aan de orde:


leerkracht? Het houdt veel meer in dan de veel gehoorde vraag van

onbewust in een negenveld. Als organisatie- en didactisch model is

• Hoe vult het Daltononderwijs de opvoeding aan?

de leerkracht: ‘Heb je ook met je buurman/buurvrouw overlegd?’

deze matrix goed te gebruiken en inzichtelijk te maken op

• Hoe kijken ouders naar Daltononderwijs?

Waarden en normen binnen het Daltononderwijs

Bij samenwerkend leren is er zowel didactisch als pedagogisch

Daltonscholen. De invulling van de pedagogische velden is een stuk


Aan de orde komt onder meer het volgende:

meerwaarde.

lastiger en vergt een lange adem. Tijdens de cursus worden er

In deze cursus wordt ingegaan hoe dit gestimuleerd kan worden,

praktijkvoorbeelden gegeven hoe de samenhang van het negenveld

Het pedagogisch klimaat op een Daltonschool

waarbij het begrip positieve wederzijdse afhankelijkheid een

beleefd kan worden door kinderen en volwassenen in de school en

In deze cursus wordt ingegaan op basisideeën m.b.t. het

sleutelrol speelt.

in de samenleving. Op die manier ben je een ‘echte’ Daltonschool:

pedagogisch klimaat op een school. De “spiegel” leerkrachtengedrag

Tevens wordt een begin gemaakt hoe een leerlijn “samenwerkend

‘A way of life!’

– leerlingengedrag is hierbij wezenlijk.

leren” voor de gehele school opgezet kan worden.



• Het fundamentele belang van goede gewoonten en hoe die te


bewerkstelligen; • Het belang van de school als gemeenschap’ en hoe dat te bevorderen; • Het stimulerend effect van een goed pedagogisch klimaat en hoe dit te stimuleren; • Schoolreglement, motto’s, ceremonies en rituelen;

Teambuilding op een Daltonschool

Hoe effectief is differentiëren?

• Het contact met ouders.

De “rode draad” in een Daltonschool

Elke school is permanent op weg. Soms omdat men zich moet

Welk differentiatiemodel wordt gebruikt? Hoe wordt e.e.a. concreet


Het is de bedoeling dat kinderen een onderbroken ontwikkelingslijn

aanpassen aan gewijzigde omstandigheden, vaak op basis van

in de groep gerealiseerd?

volgen. In de praktijk blijkt de overgang van groep 2 naar groep 3

inhoudelijke keuzes en een enkele keer gedwongen door wet en


vaak een knelpunt te zijn.

regelgeving. In deze cursus wordt inzicht gegeven in de wijze

Hoe kunnen we dat toch praktisch in goede banen leiden?

waarop je als team achter specifieke kwaliteiten van teamleden

Zelf handelingswijzers maken


kunt komen en hoe daar vervolgens gebruik van te maken. Ingegaan

Een handelingswijzer is een kaart waarop processen worden

zal worden op aspecten die aan teambuilding hebben bijgedragen:

gevisualiseerd. Het is een instrument met een grote pedagogische en

• De verkenning van een aantal aspecten van het huidige

didactische waarde. Wanneer handelingswijzers gebruikt worden,

Hoe doen Daltonscholen het? Aan de orde komen: • Taakbrief; • Keuzewerk; • Taakbord / dagritme; • Het circuitmodel; • Hoe om te gaan met vrijheid – verantwoordelijkheid – zelfstandigheid – samenwerking; • Pedagogisch klimaat.

teamfunctioneren;

worden afspraken ten aanzien van de te ontwikkelen vaardigheden

• De rol die de directie, individuele teamleden, de organisatie en de cultuur van de school daarin spelen;

vastgelegd. De cursus is opgebouwd rond een powerpoint-presentatie.

• De voetangels en klemmen die de communicatie op school

De cursisten leren handelingswijzers maken en kunnen na de

kunnen belemmeren en wat daaraan gedaan kan worden;

cursus met het materiaal direct aan de slag.

• Individuele sterkte / zwakte analyse gericht op het kunnen


functioneren in een team.

Hoe worden wij een goede Daltonschool?



Organisatorische, didactische en pedagogische aspecten van goed

Dalton en PR

Daltononderwijs worden uitgewerkt.

ICT en veranderende leerprocessen

Public relations wordt door veel leerkrachten ervaren als ‘een ver


In deze cursus gaat het om het educatief gebruiken van ICT:

van mijn bed show’.

Hoe kan ik in het kader van differentiatie gebruik maken van ICT?

De directeur moet daar maar voor zorgen… Public relations is echter

Hoe blijven wij een goede Daltonschool? (opfriscursus)


een zaak voor iedereen! In deze cursus wordt ingegaan op:

Vanuit een telefonische intake worden de organisatorische,

• Communicatie op scholen;

didactische en pedagogische aspecten van de school gezamenlijk

Taken maken en registreren

• Profilering;

doorgelicht. Wat kan er veranderd worden c.q. verbeterd worden.

Het samenstellen van het juiste leerpakket en het anders omgaan

• Doelgroepen;


met methodes is voor beginnende Daltonscholen vaak een

• Visies op werving / wanneer is werving succesvol / strategische

probleem. Zelfstandig werkende kinderen moeten goed worden begeleid, van-daar dat een volgmodel dat gebaseerd is op

Daltononderwijs en klassenmanagement

uitgangspunten bij werving. Cursusduur: 1 bijeenkomst van 3 uur.

Goed klassenmanagement is een voorwaarde om het Daltonmodel

individuele begeleiding essentieel is.

te kunnen toepassen. In deze cursus wordt ingegaan op verschillen-

Keuzetaken en handelingswijzers

de aspecten van klassenmanagement.

Keuzetaken zijn vaak de sluitpost van het onderwijsleerproces.

De cursus wordt afgestemd op de ontwikkeling van het schoolteam.

Waarom kies ik voor Daltononderwijs?

Hoe onterecht dat is, zal tijdens deze cursus blijken. De keuze-

Na een telefonische intake kunnen de volgende onderwerpen aan de

Aan de orde komen:

vrijheid van het kind wordt soms maar ten dele gerespecteerd: pas

orde komen:

• Wat is de plaats van Dalton in de westerse samenleving?

als het andere werk klaar is, mag er echt gekozen worden. Deze

• Zelfstandigheidsontwikkeling;

• Hoe kijk ik aan tegen de begrippen ‘leren’ en ‘onderwijs’?

schijnbare tegenstrijdigheid zal zeker aanleiding zijn tot discussie.

• De inrichting van het lokaal;

• Hoe bekijk ik Dalton vanuit de visie ‘lerende’ en die van ‘ouder’?

Er worden praktische oplossingen aangeboden en voorbeelden zijn

• De vormgeving van instructie aan de hand van een strategisch

• Wat zijn de Daltonkenmerken en welke principes liggen er aan

beschikbaar.

Veel praktische tips en modellen gaan tijdens de cursus over tafel.

ten grondslag?

model; • Van keuze- tot planningsbeslissing;


• Het pedagogisch klimaat;


Gedifferentieerd werken met een weektaak

• Analyse van het eigen handelen;

Dalton is geen systeem!

Wat verwachten we van kinderen op het gebied van

• Leerlingen observeren;

Uitgangspunt is de grondhouding van een Daltondocent. Kwetsbaar

zelfstandigheid? Van zelfstandig werken via zelfstandig leren en

• Aspecten van Dalton groepsorganisatie;


34


35

Rapportage en portfolio’s voor Daltonbasisscholen

maken keuzes zullen de Daltonkenmerken telkens als richtsnoer

Hoe kunnen we onze rapportage aanpassen aan onze Dalton

gehanteerd dienen te worden. Deze cursus geeft de eerste stappen

werkwijze.

om te komen tot een consistent ICT-beleid, gebaseerd op het

Veel scholen constateren dat het lastig is om een taakmodel te

Daltonplan.

vertalen naar een rapport.


Het portfolio is een middel om het rapport een extra dimensie te geven. Kinderen kunnen daarin een eigen verantwoordelijkheid

Dalton en filosoferen met kinderen

nemen, maar tevens een planning maken voor een volgende

Helen Parkhurst sprak in haar radioprogramma’s op inspirerende

werkperiode.

wijze met kinderen. Het gesprek is niet alleen een sociale vaardig-

Een praktische handreiking om het portfolio te introduceren en na

heid die goed past binnen het begrip samenwerken. Met het gesprek

te denken over een nieuwe vormgeving van rapportage.

kun je meer (zoals Helen Parkhurst al aantoonde). Kinderen hebben


originele denkbeelden. De stimulans om die te uiten ontbreekt vaak. Hoe ouder ze worden, hoe meer deze originele beelden worden

Dalton en de wereldoriënterende vakken

verdrongen. Zelf denken is geen vanzelfsprekendheid, een

Op een andere wijze de zaakvakken aanbieden.

reproductieve denkgewoonte wel. Het filosofisch gesprek biedt

Het is gebruikelijk om de handleiding van methodes te volgen.

uitdagende onderwerpen om samen, jezelf en de wereld om je heen

De methode werkt vaak op de volgende wijze: tekst lezen (vaak ook

te ontdekken. Verwonder! En laat kinderen echt zelf denken (en niet

nog klassikaal, alsof iedere leerling hetzelfde AVIniveau heeft) en

alleen tijdens de filosofische activiteiten). De cursus is geen

vragen beantwoorden. Dat houdt in dat de zaakvakken begrijpend-

inleiding in de filosofie, maar een inspirerende start, om zelf mee

leeslessen worden.

verder te gaan.

In deze cursus wordt kritisch gekeken naar de methode en wordt


nagegaan of de methode met kleine aanpassingen veel aantrekkelijker en gedifferentieerder aangeboden kan worden. Naast

‘Je kunt het’, competentgericht leren

zelfstandigheid wordt samenwerking een belangrijk aspect en ICT

Een module waardoor docenten geïnspireerd worden om met hun

een belangrijk hulpmiddel.

leerlingen op zoek te gaan naar een nieuwe motivatie en een

Aan het eind van de cursus heeft een ieder een aangepaste les in

verbetering van verschillende aspecten van de werkhouding.

handen die ingezet kan worden in de eigen groep.

Diverse onderdelen worden uitgewerkt, zoals:


het stellen van doelen - ‘time-management’ - vertrouwen in eigen kunnen - studietechnieken - leerstijlen.

Beleidsplan ICT in het kader van Daltononderwijs

Bij deze onderdelen behoren handelingswijzers voor leerlingen.

ICT op een Daltonschool steunt vanzelfsprekend op de drie

Een model om leerlingen zelf hun motivatie te laten onderzoeken

principes: verantwoordelijkheid, zelfstandigheid en samenwerking.

behoort eveneens tot het cursusmateriaal.

Bij het vaststellen en het uitvoeren van ICT-beleid en de daarin te


Montessori opleidingen (traditioneel) Vernieuwingsonderwijs


Voorwoord

De Nederlandse Montessori Vereniging heeft vorig jaar gekozen voor

€ 600,– per groep (minimaal 6 en maximaal 20 deelnemers)

Met het programma voor montessori om-, na- en bijscholing willen

een andere, meer competentiegerichte opzet van de afsluiting van

per cursusbijeenkomst van 3 uur.

wij u informeren over de tweejarige avondopleiding die opleidt tot

de tweejarige cursus. Afgelopen jaar hebben we al geprobeerd in te

Kosten per individuele deelnemer op aanvraag.

gediplomeerd montessorileid(st)er en de mogelijkheden om

spelen op de te verwachten situatie. Dit cursusjaar is de volledige

cursussen te volgen waarmee gediplomeerde montessorileid(st)ers

cursus, dus óók de tentamenopzet en de opdrachten, afgestemd op

zich verder kunnen professionaliseren.

deze nieuwe exameneisen.

Plaats Op locatie.

De basis van het aanbod wordt gevormd door cursussen met een

Deze gids geeft ons aanbod weer in hoofdlijnen. Op verzoek wordt u


open inschrijving, die worden gegeven in de twee montessori

een uitgebreidere beschrijving van de opzet en inhoud van de

Op afspraak.

vaklokalen op de Pabo van de Haagse Hogeschool.

tweejarige omscholingscursus toegezonden. Een ieder die zich voor

Daarnaast kunnen wij ook maatwerk bieden. Het kan daarbij gaan

deze cursus inschrijft, krijgt deze informatie te zijner tijd

Trainers

om ondersteuning bij schoolspecifieke vragen, organisatie van een

automatisch toegestuurd.

Docenten van/via Wenke Adviesbureau Onderwijs.

studiedag, een korte cursus of coaching van leid(st)ers bij een

Ook voor diegenen die meer informatie willen over de praktijk-

veranderingsproces. Ook als u schoolspecifieke nascholing wenst op

begeleiding, dan deze brochure biedt, hebben wij een uitgebreide

Bijzonderheden

een van de thema’s van het open cursusaanbod in deze brochure,

beschrijving beschikbaar.

Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met

kunnen wij een maatwerkprogramma voor u samenstellen.

Nadere informatie

Hans de Looze. Telefoon:

06 28 91 11 56

We werken nu geheel volgens de nieuwe opzet

Heeft u vragen over de inhoud van dit gedeelte van de gids, dan

Fax:

070 - 445 86 35

Drie jaar geleden zijn we aan het werk gegaan de opleiding

kunt u contact opnemen met de coördinator van het montessori

E-mail:

[email protected]

flexibeler, meer competentiegericht van opzet te maken. Op deze

aanbod:

wijze komen we de heel verschillende groepen tegemoet, die zich

René Meijer, per e-mail te bereiken via [email protected];

Aanmelding

montessori specifiek willen scholen.

per telefoon (alleen op dinsdagmiddag) op: 070 - 445 85 53.

Liefst voor 15 september 2006.

In het schooljaar 2004/2005 werkten we voor het eerst geheel

Aanmelding gedurende het (gehele) schooljaar ook mogelijk.

volgens deze aanpak. Op basis van onze ervaringen tot nu toe is het komende programma op sommige details verder aangepast.


36


37

Montessori diploma voor het basisonderwijs: Tweejarige omscholingscursus

Cursusopzet

data:

De gehele cursus neemt twee jaar in beslag. De vaste cursusavond is de dinsdag. De lestijden zijn van 18.00 uur

periode 1

periode 2

periode 3

periode 4

periode 5

periode 6

periode 7

periode 8

12-09-2006/

26-09-2006/

31-10-2006/

12-12-2006/

23-01-2007/

06-03-2007/

03-04-2007 /

22-05-2007/

19-09-2006

17-10-2006

21-11-2006

16-01-2007

13-02-2007

27-03-2007

24-04-2007

29-05-2007

- Consultatie (vaststellen individuele leerroutes) - Uitreiken opzet portfolio

- Introductie - Hoofdpunten antropologie - Kosmische theorie vormt het theoretisch kader - Bekwaamheidseisen - Levensbeschrijving van MM

- Kindvisie MM - Integratie: de consequenties van MM’s kindvisie

- De voorbereide omgeving - De rol van de leidster in de voorbereide omgeving - Vrijheidsprincipe

- Het lusmodel - Werken met het montessori kindvolgsysteem - Observeren, registreren en interpreteren

-Groepsmanagement - Werkcurves - Fantasie, verbeeldingskracht en creativiteit - Kunstzinnige vorming

- Vrijheid en discipline - Straffen en belonen

- Bespreking portfolio - Consultatie (bijstellen individuele leerroutes) - Afronden opdrachten - Herkansingen toetsingen

- Consultatie (bijstellen individuele leerroutes) - Afronden opdrachten - Herkansingen toetsingen

- Voorbereide omgeving - Het ontwikkelingsmateriaal - Zelf materiaal maken - Taak van de leidster: zelfopvoeding

- Organisatie van de werkvloer - Het pedagogische klimaat - Orde houden - Antropologiepedagogiekdidaktiek

- Kosmische theorie - Didactische werkvormen rond KOO - Inhouden KOO - KOO en kerndoelen

- Kindvisie MM - Zelfopvoeding door gedisciplineerde activiteit - Vrijheid en zelfstandigheid - Concentratie en normalisatie

- De sociale en morele opvoeding - Administratie en registratie - Verslaggeving en oudergesprekken

- Cognitieve ontwikkeling en verbeeldingskracht - Leerstrategieën - Identiteit montessorischool - Ouders en montessori - Bespreking portfolio

- Consultatie - Afronden opdrachten - Herkansingen toetsingen - Examen Jongere kind

- Consultatie (vaststellen individuele leerroutes)

- Waarnemen

- Motorische ontwikkeling

- Taal 1

- Tellen en getalbegrip

- Rekenen 1

- Rekenen 1

- Muzikale vorming

- Consultatie (bijstellen individuele leerroutes) - Afronden opdrachten - Herkansingen toetsingen

- Breuken

- Machten

- KOO 1

- Taal 2

- KOO 2

- Geometrie

-Engels

tot 21.00 uur, met een kleine pauze, meestal tussen 19.00 uur en 19.15 uur. In de schoolvakanties is er geen cursus.

1e jaar

De cursus bestaat per jaar uit 24 wekelijkse bijeenkomsten van elk

18.00 – 19.00 uur

drie klokuren. Daarnaast zijn er 3 toetsingsavonden en 4 avonden waarop elke cursist met de cursusleider(s) de voortgang van de persoonlijke ontwikkeling bespreekt, de mogelijk-heid heeft om gemaakt werk te bespreken of om toetsingen te herkansen.


De omscholing is gericht op het verwerven van competenties, zoals beschreven in de be-kwaamheidseisen van de NMV. De cursisten

Integratie periode 1 tot en met 6

werken vanaf het eerste jaar aan hun portfolio.

Achtergrond

Elk cursusjaar is hiervoor verdeeld in acht perioden, waarvan er zes

2e jaar

In het montessori basisonderwijs zijn leid(st)ers1 werkzaam, die een

met toetsingen worden afgesloten (telkens twee gecombineerd; op

18.00 – 19.00 uur

specifiek op deze vorm van onderwijs en opvoeding toegesneden

28 november 2006, 27 februari 2007 en 15 mei 2007).

scholing aan een montessori opleiding hebben gevolgd. Omdat er

In het eerste gedeelte van de avond wordt in beide jaargroepen

vanuit het montessori basisonderwijs veel vraag is naar bevoegde

theorie aan de orde gesteld. De theorie van het tweede jaar bouwt

montessorileid(st)ers biedt de Haagse Hogeschool een montessori

voort op wat in het eerste jaar is geleerd.

omscholingcursus aan voor leerkrachten met een bevoegdheid voor

Het tweede gedeelte van de avond, na een kleine pauze, is de cursus

het reguliere basisonderwijs. Deze cursus leidt tot de omscholing

in de ene groep gericht op de methodiek en de didactiek van het

van de al dan niet ervaren leerkrachten uit het reguliere onderwijs

jonge kind in onder- en middenbouw. In de andere groep staan de

Jongere kind

van onder- tot en met bovenbouw. De cursisten leren om te werken

methodiek en de didactiek van het oudere kind in midden- en

19.15 – 21.00 uur

met montessori specifieke werkvormen en met de montessori

bovenbouw centraal. Elke cursist bepaalt aan de hand van eigen

materialen. Daarnaast maken zij zich de montessori theorie eigen.

voorkeuren en wensen wanneer welke onderdelen van het

Aanvullend bestaat de mogelijkheid gedurende de cursus

programma worden gevolgd. Om examen te kunnen doen, is het

Oudere kind

praktijkbegeleiding in een eigen klas of in een stageklas te nemen

noodzakelijk dat alle onderdelen met een voldoende resultaat zijn

19.15 – 21.00 uur

(zie montessori praktijkbegeleiding).

afgesloten. Deelcertificaten blijven volgens het nieuwe examen-

De montessori omscholingscursus leidt op voor het diploma van de

reglement van de NMV maximaal zes jaar geldig.

Nederlandse Montessori Vereniging (NMV). De montessori basisscholen nemen bij voorkeur leerkrachten aan die een dergelijk

Globaal is de cursusopzet volgens bijgaand schema.

erkend diploma bezitten of verplichten hun nieuwe collega's dit diploma te verwerven. De NMV eist dat alle leidsters die in vaste dienst zijn, het montessori diploma bezitten.

Een uitgebreide cursusbeschrijving

Toetsavonden: 28-11-2006, 27-02-2007 en 15-05-2007.

Op verzoek wordt u een uitgebreidere beschrijving van de opzet en

Op 5-12-2006 en 08-05-2007 is er geen cursus.

Doelgroep

inhoud van de tweejarige omscholingscursus toegezonden.

De cursus is bestemd voor leerkrachten die al een bevoegdheid

Een ieder die zich voor deze cursus inschrijft, krijgt deze informatie

Studiebelasting

tentamenstof in de meeste gevallen niet terug komt op het examen.

hebben voor het basisonderwijs en die zich willen omscholen tot

te zijner tijd automatisch toegestuurd.

De opleiding veronderstelt dat de cursist in staat is om de cursus

Alle opdrachten worden gebundeld in het portfolio.

Alle tentamens zullen absolverend zijn, dat wil zeggen dat de

gediplomeerd montessorileid(st)er. Andere belangstellenden kunnen

regelmatig te be-zoeken (de cursist dient per periode ten minste

de cursus volgen, maar geen examen doen.Ook is het mogelijk om

Inhoud

80 % van de bijeenkomsten aanwezig te zijn) en daarnaast

De cursus wordt volgens de nieuwe examenopzet afgesloten met

op contractbasis delen van de cursus te volgen. Vooral leid-sters die

De montessori theorie wordt in korte hoorcolleges en discussies

gemiddeld vier uur per week te besteden aan thuisstudie.

een mondeling examen, waarmee men bij een voldoende resultaat

binnen een montessorischool van bouw wisselen, kunnen van deze

behandeld en wordt grotendeels ook door medecursisten door

In eigen tijd worden onder andere de volgende werkzaamheden

een door de Nederlandse Montessori Vereniging erkend diploma

mogelijkheid profiteren. Zie voor meer informatie hierover het

middel van presentaties voorbereid. In alle perioden worden op het

uitgevoerd:

verwerft.

gedeelte over de opfriscursussen.

gebied van materiaal voor de ontwikkeling van de motoriek en het

• Bestudering van literatuur;

De cursist die gedurende de cursus in de praktijk is begeleid

waarnemen, taal- en rekenmateriaal en kosmisch materiaal de

• Voorbereiden van presentaties;

(zie montessori praktijkbegeleiding), kan aan het eind van de

Toelatingsvoorwaarde(n)

oefeningen gedemonstreerd. Van de cursist wordt zelfwerkzaamheid

• Oefenen van materiaalaanbiedingen;

omscholingscursus ook de praktijkaantekening op het uit te reiken

Om te mogen deelnemen aan het examen van de NMV ter

verwacht bij het oefenen van deze materiaalaanbiedingen. Na elke

• Schrijven van papers;

diploma behalen.

verkrijging van het montessori diploma is een lesbevoegdheid voor

twee perioden volgt een toetsing ‘eigen vaardigheid’ in het omgaan

• Ontwikkelen van lessen;

Om aan het examen deel te mogen nemen, moet men:

het kleuter- of lageronderwijs of voor het basisonderwijs een

met het behandelde materiaal. Op basis van de bekwaamheidseisen

• Schrijven van observatieverslagen;

• In het bezit zijn van een onderwijsbevoegdheid voor het

vereiste. De overige cursisten verwerven aan het einde van hun

toont de cursist in deze methodiektentamens wat de essenties zijn

• Maken van hulpmaterialen;

cursus een certificaat waaruit blijkt welke onderdelen zijn gevolgd

van de behandelde materialen. Tevens geeft de cursist bij deze

• Schrijven van een examenwerkstuk.

• In het bezit zijn van alle vereiste, tijdens de cursus verworven

en, indien van toepassing, welke onderdelen met goed resultaat zijn

tentamens aan wat het kind ervoor moet doen om de essentie van

afgesloten.

het materiaal te ontdekken en te verwerven. Tijdens de cursus wordt

Afsluiting

• Zelfgemaakt materiaal dat deel uitmaakt van een door de cursist

basisonderwijs2; tentamenbewijzen;

verder verwacht dat de cursist zelf een aantal aanvullende

Tijdens de cursus volgt telkens na twee perioden (28 november 2006,

1 In het montessori onderwijs wordt bij voorkeur over leidster en leider

materialen vervaardigt, lessen ontwerpt, observaties maakt en een

27 februari 2007 en 15 mei 2007) een afsluiting middels een

gesproken om te benadrukken dat deze professionals niet alleen een

afsluitend werk-stuk inlevert over een onderwerp in relatie tot de

materiaaltentamen. Bovendien vinden er in verschillende perioden

didactische taak maar óók (vooral) een pedagogische taak hebben naar de

theorie en/of de praktijk van het montessori onderwijs.

theorie afsluitingen plaats door middel van een schriftelijk tentamen, een take-home tentamen, een presentatie, het verdedigen

kinderen (en hun ouders / verzorgers) toe.

Werkwijze

van een stelling of het maken van een paper. In sommige perioden

Korte hoorcolleges, afgewisseld met presentaties door mede-

moeten ook enkele opdrachten (zoals het maken van observaties,

cursisten, materiaalaanbiedingen, verwerkingsopdrachten en

het beschrijven of toetsen van zelfgemaakt materiaal, of het maken

discussies naar aanleiding van de aangesneden onderwerpen.

van groepslessen) worden uitgevoerd, vóórdat de periode wordt afgesloten.

gekozen ontwikkelingslijn kunnen tonen, toelichten en demonstreren; • Zelfgemaakt materiaal dat deel uitmaakt van een door de cursist gekozen en be-schreven algemene les kunnen tonen, toelichten en demonstreren; • Observaties en registraties kunnen overhandigen en toelichten, gebaseerd op het montessori kindvolgsysteem; • Een werkstuk hebben ingeleverd. 2 Alle kleuterleidster, akte voor het lager onderwijs of akte voor het basisonderwijs.


38


39

Literatuur In beide cursusjaren worden in elk geval de volgende boeken

Montessori praktijkbegeleiding


gebruikt: • Dr. Maria Montessori, Aan de basis van het leven, € 14,75 / € 17,02;3

Kosten

• Dr. Maria Montessori, De Methode, € 13,39 / € 15,43;

Het cursusgeld bedraagt voor het cursusjaar 2006 / 2007

• Drs. Annemarie Moorman, Montessori Concreet, 1998, € 13,59;

€ 1.145,–.

• Het Montessori materiaalboek, uitgave NMV/Nienhuis, Zelhem,

Deze prijs is inclusief syllabi en readers.

ongeveer, € 74,09 (exclusief verzendkosten);

Praktische informatie Duur In principe bestaat de praktijkbegeleiding uit acht bezoeken van anderhalf uur, ver-spreid over twee jaar. Dit anderhalf


Koffie, thee en frisdranken zijn voor eigen rekening

uur bestaat uit ongeveer een uur klassenbezoek en een half uur nabespreking.

• Werkboek geometrie (in het tweede jaar), € 20,42;

verkrijgbaar bij de automaten.

• Handleiding montessori kindvolgsysteem, € 57,50;

Het verdient aanbeveling bij uw bestuur naar een

Inhoud

Kosten

• Een compleet kinddossier van het montessori kindvolgsysteem;

tegemoetkoming in de studiekosten te informeren.

Cursisten die zich willen omscholen tot montessorileid(st)er4 volgen

€ 645,– per jaar, inclusief reiskosten.

• Readers en Syllabi (worden aan het begin van de

enerzijds theorielessen in de avonduren en krijgen anderzijds

Plaats

gedurende twee jaar praktijkbegeleiding om het geleerde optimaal

Plaats

In het algemeen raden we cursisten aan om eerst te kijken welke

De cursussen worden gegeven in de montessori vaklokalen

in de praktijk te brengen.

Eigen school.

middelen al op hun school aanwezig zijn.

(Ovaal 5.35 en Ovaal 5.45) op de vijfde verdieping van het

Cursisten die alleen de theorielessen volgen, ontvangen aan het

Het Materiaalboek is te bestellen bij de firma Nienhuis. De andere

gebouw van de Haagse Hogeschool.

einde van de opleiding een onvolledig diploma. Voor een volledig

Aanvang en omvang van de begeleiding

boeken zijn schriftelijk of per e-mail te bestellen bij het secretariaat

Bij voldoende aanmeldingen in een regio kan de gehele

montessori diploma is praktijkbegeleiding noodzakelijk.

In onderling overleg met praktijkbegeleider, vier bezoeken.

van de Nederlandse Montessori Vereniging. Als er twee bedragen

cursus ook op locatie elders (en desgewenst op andere data)

achter een boek staan, is het eerste bedrag de prijs voor leden van

worden gegeven.

Relatie met de school

Aanmelding

De praktijkbegeleiding is een zaak die in de eerste plaats de cursist

Bijgesloten aanmeldingsformulier ingevuld opsturen naar


betreft. Het is belangrijk om daarnaast contact te onderhouden met

het secretariaat van de Pabo van de Haagse Hogeschool.

Van de cursisten wordt verwacht dat zij verder over de volgende

De eerste cursusbijeenkomst van het eerste jaar is op

de schoolleiding van de school waar de cursist werkt.

boeken en materialen beschikken:

dinsdag 26 september 2006 van 18.00 uur tot 21.00 uur.

Bespreekpunten met de directie kunnen zijn:

Bijzonderheden

• Ed Leeflang: Nieuwe Alinea, verkrijgbaar bij

De laatste cursusavond is op 29 mei 2007.

• Programma waarmee de cursist wordt begeleid;

De onafhankelijke positie van de praktijkbegeleider is een

In schoolvakanties (regio Midden), op 5 december 2006 en

• Punten in de begeleiding die alleen het persoonlijk functioneren

belangrijk uitgangspunt. Juist daarom kan praktijk-

cursusonderdelen uitgereikt).

de NMV.

de Nederlandse Montessori Vereniging; • Rebecca Wild: Kwaliteit van leven voor kinderen en andere

betreffen, maar ook de hele schoolorganisatie aangaan.

op 8 mei 2007 wordt geen cursus gegeven.

begeleiding door iemand aan de school verbonden ook niet

mensen, Uitgeverij: SWP - Amsterdam

Voorafgaand aan de eerste cursusbijeenkomst (namelijk op

De cursist en de directie spreken samen af of de schoolleiding

leiden tot een volledig montessori diploma.

ISBN:90-6665-4481,verkrijgbaar via de boekhandel;

12 of 19 september 2006) wordt iedere cursist uitgenodigd

eveneens een kopie van het verslag van de praktijkbegeleiding

Vanuit deze onafhankelijke positie is soms meer en soms

voor een individuele afspraak, tijdens welke met elkaar

ontvangt5.

minder mogelijk dan bij begeleiding door de school zelf het

• Centrale werkgroep Taal: katernen Taaldozen en taalsymbolen, Spellingwijzer en Schrijfwijzer, verkrijgbaar bij de Nederlandse

wordt kennisgemaakt, aan de hand van eventuele wensen

Montessori Vereniging;

een individuele leerroute wordt vastgesteld (eerstejaars) of

Gang van zaken

school liggen, is het verstandig deze met de directie te

• CD-ROM's zintuigmateriaal;

leerroutes worden bijgesteld en tentamens (kunnen) worden

De begeleid(st)er maakt met de cursist een afspraak voor vier

bespreken. Daardoor kan praktijkbegeleiding van een van de

• CD-ROM's rekenmateriaal;

herkanst (tweedejaars).

bezoeken verspreid over het lopende schooljaar. Ieder bezoek heeft

collega’s voor de hele school meerwaarde krijgen.

• CD-ROM taalmateriaal;

Bij voldoende aanmeldingen in een regio kan de gehele

een thema. Voor de thema’s wordt gewerkt met een klassen-

De CD-ROM's zijn verkrijgbaar bij Uitgeverij De Arend; bestelbaar via

cursus ook op andere data (en desgewenst op locatie elders)

kijkwijzer. Globaal gezien, komen de volgende zaken aan de orde:

www.dearend.nl.

worden gegeven.

• Voorbereide omgeving; • Groepsorganisatie / klassenmanagement;

Het is belangrijk om hier vooraf bij de cursist duidelijk over te zijn.

Het is aan te raden dat de cursisten geabonneerd zijn op het

Aanmelding

• Begeleiding van het zelfstandig werken;

In het verslag van de praktijkbegeleider kunnen gerichte aanwijzing-

tijdschrift Montessori Mededelingen, om zodoende op de hoogte te


• Individuele en montessori specifieke groepslessen;

en of opdrachten voor het volgende bezoek verwoord worden.

raken van actuele ontwikkelingen.


• Individuele en groepsobservaties;

geval is. Daar waar geconstateerde knelpunten binnen de

Bovendien is er op het internet het nodige te vinden over het

• Klassenadministratie.

montessori onderwijs; zie bij voorbeeld www.montessori.nl

Afsluiting van de praktijkbegeleiding De achtste keer is een afsluitend bezoek tijdens welke de praktijk-

Tijdens de observatie maakt de begeleid(st)er een verslag. Dit verslag

realisatie van de cursist beoordeeld wordt als voldoende of

Wanneer de cursist nota’s overlegt, kan een bewijs van de Pabo

bespreekt zij daarna met de cursist. Het kan zijn dat het voor de

onvoldoende. In de regel is het inmiddels duidelijk geworden hoe de

verkregen worden dat deze literatuur en materialen verplicht aan-

informatie van de praktijkbegeleider nodig is dat zij met de kinderen

stand van zaken is. Ook al eerder kan de praktijkbegeleider de

geschaft moeten worden ten behoeve van de cursus. Dit in verband

in contact treedt. Bijvoorbeeld als zij iets wil weten omtrent de

cursist (in samenspraak met de directie) adviseren om het aantal

met belastingen of vergoeding van studiekosten door het bestuur.

kwaliteit van het werk. In de regel echter is het bezoek een

bezoeken uit te breiden. Voor het afsluitende bezoek wordt een

observatie op afstand.

daartoe speciaal ontwikkeld formulier gebruikt. Van dit formulier

Omvang cursusgroep

krijgt de directie altijd een afschrift. Het wordt bovendien gebruikt om (indien van toepassing) het onvolledige diploma door de

Een groep bestaat bij voorkeur uit maximaal 20 deelnemers. Bij minder dan 12 deelnemers gaat de cursus in principe niet door.

4

In het montessori onderwijs wordt bij voorkeur over leidster en leider

gesproken om te benadrukken dat deze professionals niet alleen een

Docent(en)

didactische taak maar óók (vooral) een pedagogische taak hebben naar de

Gedurende de twee cursusjaren komt de cursist in contact met

kinderen (en hun ouders) toe.

verschillende mon-tessori opleiders. Deze docenten voldoen aan de

Nederlandse Montessori Vereniging (NMV) om te zetten in een volledig diploma.

Doelgroep Cursisten aan de montessori opleiding, die een volledig montessori

eisen die door de NMV aan mon-tessori opleiders zijn gesteld.

5 De onafhankelijke positie van de praktijkbegeleidster is een belangrijk

De meesten hebben bovendien een voortgezette algemene opleiding

uitgangspunt. Juist daarom kan praktijkbegeleiding door iemand aan de

afgerond.

eigen school verbonden ook niet leiden tot een volledig montessori diploma.

diploma willen halen.

Vanuit deze onafhankelijke positie is soms méér en soms minder mogelijk dan bij begeleiding door de school zelf het geval is. Daar waar geconstateerde knelpunten binnen de school liggen, is het verstandig deze 3 Deze prijzen gelden op het moment van verschijnen van deze brochure.

met de directie te bespreken. Daardoor kan praktijkbegeleiding van één van

Zie www.montessori.nl voor de actuele prijzen.

de collega’s voor de hele school meerwaarde krijgen.


40


41

Montessori opfriscursussen

Montessori nascholing en ondersteuning op maat

Praktische informatie Kosten Afhankelijk van het aantal avonden dat de opfriscursist mee

Praktische informatie Kosten Te bepalen in onderling overleg.

wil doen. Overleg over de kosten met de montessori



coördinator, René Meijer, per e-mail te bereiken via [email protected]; per telefoon (alleen op dinsdagmiddag) op:

Plaats Haagse Hogeschool en/of eigen scho(o)l(en).

070 - 445 85 53.

Inleiding

Inleiding


Montessori leidsters6 kunnen meedoen met een aantal reguliere

Plaats

Een school die zelf voor voldoende cursisten zorgt, kan de Pabo

Te bepalen in onderling overleg.

cursusavonden van de tweejarige omscholingscursus. Te denken valt

Haagse Hogeschool.

verzoeken een cur-sus, studiedag of workshop samen te stellen over een door de school te bepalen onderwerp.

Bijzonderheden

• Materiaal voor het waarnemen;


De praktijk leert dat dit veelal de onderwerpen zijn die door de

Voor nadere informatie of nadere bepaling van het thema of

• Schrijven en de schrijfontwikkeling;

De opfriscursist sluit aan bij de omscholingsgroep op

school als verande-ringsonderwerp worden aangepakt.

de gewenste onderstening kan het beste een afspraak

• Tellen en getalbegrip;

dinsdagavond van 19.15 uur - 21.00 uur. Zie hiervoor het

Gedacht kan worden aan de volgende onderwerpen:

worden gemaakt met de montessori coördinator,

• Voorbereidend en aanvankelijk schrijven en lezen;

schema in deze brochure over de tweejarige omscholings-

• Versterking van de vaardigheden die nodig zijn om het

René Meijer, per e-mail te bereiken via [email protected];

• Bewerkingen grote en kleine getallen tot en met het cijferen;

cursus.

aan de volgende onderdelen:

individuele werken van de kinderen te begeleiden;

• Rekenen 2: machten, breuken en meten eind midden- en bovenbouw;

per telefoon alleen op dins-dagmiddag op: 070 - 445 85 53.

• Versterken van bepaalde ontwikkelingslijnen binnen de school;

Aanmelding

• Invoering kosmische opvoeding en kosmisch onderwijs in

• Het geometrische materiaal voor midden- en bovenbouw;


• Taal 2: spelling, grammatica, creatief schrijven, voortgezet lezen


• Beeldende vorming als zelfstandige activiteit in de montessori

midden- en bovenbouw;

• Kosmische opvoeding en kosmisch onderwijs (K.O.O.);

Bijzonderheden

• Invoering van één observatie- en registratie systematiek in de

• Een montessoriaanse aanpak van Engels.

Afhankelijk van het onderwerp is het belangrijk dat de

en het montessori materiaal voor communicatie en expressie;

groep; gehele school;

cursist de beschikking heeft over de literatuur die voor de

• Administratie, verslaggeving en oudergesprekken.

Na afloop van elk gevolgd onderdeel krijgt de cursist een

desbetreffende module gebruikt wordt: overleg met de

De inhoud van de cursus, het thema of de studiedag wordt samen

hogeschoolcertificaat uitgereikt als bewijs voor het gevolgd hebben

docent is wenselijk.

met de montessori docent(en) van de Pabo doorgesproken en

van dit onderdeel.

voorbereid.

Doelgroep

Doelgroep

Leid(st)ers in het montessorionderwijs die:

(Delen van) teams van montessorischolen.

• Van bouw veranderen;

Inhoud

• Een bepaald onderdeel van de cursus in het verleden niet hebben kunnen volgen of

Te bepalen in onderling overleg.

• Hun kennis willen opfrissen met de nieuwste ideeën.

6 In het montessori onderwijs wordt bij voorkeur over leidster en leider gesproken om te benadrukken dat deze professionals niet alleen een didactische taak maar óók (vooral) een pedagogische taak hebben naar de kinderen (en hun ouders) toe.


42


43

Ontwikkelingsgericht onderwijs: een eerste kennismaking

Ontwikkelingsgericht onderwijs

Praktische informatie Kosten € 495,– (inclusief cursusmateriaal, exclusief eventueel zelf aan te schaffen boeken van ongeveer € 65,–).

(traditioneel) Vernieuwingsonderwijs Plaats


Haagse Hogeschool.

Inleiding Start en omvang van de opleiding

Ontwikkelingsgericht onderwijs is stimulerend onderwijs waarin

Inleiding

Start cursus oktober 2006.

onderwijssituaties de kinderen uitdagen om actief te zijn. Ze leren

Een eerste kennismaking met ontwikkelingsgericht onderwijs

Acht bijeenkomsten op dinsdagavond van

hun eigen grenzen verkennen en gaan op onderzoek uit naar wat ze

waarin de kernbegrippen centraal staan. Het accent ligt hierbij op de

18.00 uur tot 20.00 uur.

nog niet weten. Ontwikkeling komt niet automatisch of vanzelfsprekend tot stand.

eigen praktijk om het onderwijs aantrekkelijker, uitdagender en ook meer samenhangend te maken. Het gaat hierbij om -soms hele

Aanmelding

Kinderen zijn afhankelijk van hun omgeving en met name de

kleine!-, redelijk eenvoudig te organiseren aanpassingen. In de

Uiterste inschrijfdatum 15 september 2006.

volwassenen daarin.

praktijk kan hiermee dan worden geoefend en de aldus opgedane


Leerkrachten gaan op zoek naar relevante activiteiten waarin kinderen zich kunnen ontwikkelen.

ervaringen worden vervolgens besproken op de cursus.

Bijzonderheden

Deze ontwikkeling vindt plaats in gezamenlijke activiteiten.

Inhoud

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Het gaat om een brede persoonlijkheidsontwikkeling en om leren

Deze cursus bestaat uit acht bijeenkomsten van 2 uur in de vorm

Keetie Frohwein:

deelnemen aan onze samenleving met alle uitdagingen die daarbij

van workshops, waarbij de tweede bijeenkomst altijd een terugblik-

[email protected]

horen.

of presentatiebijeenkomst is. De workshops worden verzorgd door ervaren groepsleerkrachten die al enige of vele jaren ontwikkelings-

Inhoud

gericht onderwijs toepassen in hun groep.

Deze cursus bestaat uit een serie losse modules van telkens twee

De inhoud van de cursus:

bijeenkomsten van 2 uur.

• Basisgedeelte;

De start is voor iedereen één theoriecollege van 2 uur.

• Oriëntatie onderbouw;

De bijeenkomsten worden gegeven als workshops en zijn dus altijd

• Oriëntatie groepen 3 en 4;

heel praktijkgericht. Deze workshops worden verzorgd door

• Oriëntatie bovenbouw.

groepsleerkrachten die al langere tijd met ontwikkelingsgericht onderwijs bezig zijn in hun eigen groep. De tijd tussen de twee bijeenkomsten is altijd 3 weken, zodat de cursist in de eigen groep kan uitproberen wat in de workshop is aangeboden. De tweede bijeenkomst is altijd een terugkijk- of presentatiebijeenkomst. Datgene wat in de eigen groep is uitgeprobeerd, wordt in deze tweede bijeenkomst geëvalueerd. De volgende workshops worden aangeboden Groep 1 t/m 4: Theoriecollege;


Thematiseren; De verteltafel;

Kosten

Techniek;


Eigen teksten (schrijven). Groep 5 t/m 8:

Plaats.

Theoriecollege;

Haagse Hogeschool.

Thematiseren; Tweetalgesprekken;


Techniek;

Start cursus oktober 2006.

Eigen teksten schrijven.

Vijf bijeenkomsten op dinsdagavond van 17.30 uur tot 20.30 uur.

Aanmelding Uiterste inschrijfdatum 15 september 2006. Plaatsing geschiedt op volgorde van binnenkomst.

Bijzonderheden Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Keetie Frohwein: [email protected]


44


45

Ontwikkelingsgericht onderwijs (aanbod De Activiteit)

Echt lezen en schrijven in peuterspeelzalen en groep 1-2

Dat gaan we onderzoeken in deze leergroep.

Voor: peuterleidsters en leerkrachten van de groepen 1-2.

Het gaat hierbij om de volgende leerkrachtvaardigheden:

Kern: de meeste kinderen gaan al lezen en schrijven, als ze nog vrij

• Het ontwerpen en organiseren van betekenisvolle lees -en

jong zijn. Peuterleidsters en leerkrachten horen en zien het wel, maar benoemen het vaak niet als zodanig. Onderzoek laat zien, dat gesproken en geschreven taal zich gelijktijdig tot ontwikkeling laten brengen; we moeten leren kinderen hierin te ondersteunen. Omdat beginnend lezen en schrijven nauwe banden hebben met


spel en spelontwikkeling, communicatieve vaardigheden en de rol

schrijfactiviteiten; • Het begeleiden van deze activiteiten op een ontwikkelingsgerichte manier (4-stappen methodiek uit ‘Met jou kan ik lezen en schrijven’); • Het inrichten van een rijke geletterde omgeving voor beginnende lezers en schrijvers;

van de volwassenen in de omgeving, zijn dit de gebieden waarop we

• Het observeren en registreren van vorderingen op het gebied van

ons voor deze ondersteuning kunnen richten.

lezen en schrijven.

Sinds twee jaar werkt de Pabo van de Haagse Hogeschool samen

In deze leergroep gaat het om:

Rekenen en wiskunde: meer dan sommen maken

met De Activiteit, het landelijk centrum voor Ontwikkelingsgericht

• Leren ontwerpen van spelactiviteiten waarin lezen en schrijven

Voor: leerkrachten van de groepen 1 t/m 4.

Onderwijs.

een vanzelfsprekende functie hebben;

Kern: kinderen ontwikkelen een betere wiskundige attitude, als ze

Hieronder vindt u het aanbod van de activiteiten. Bij voldoende

• Leren welke materialen hierbij nodig zijn;

werken vanuit interessante problemen en activiteiten. De kinderen

belangstelling worden locatie en data in overleg vastgesteld.

• Leren voordoen van lees-schrijfactiviteiten;

gaan redenerend op zoek naar oplossingen. Het leren van rekenen

• Leren kinderen nieuwsgierig te maken naar geschreven en

en wiskunde begint dan al en de kinderen ervaren, dat het ‘handig’

Inleiding

Activiteitenoverzicht

gedrukte taal en uit te nodigen om mee te doen; • Leren hoe je laat merken dat je waardeert wat een kind doet,

A. Leergroepen

wil of kan; • Leren wat de juiste vragen kunnen zijn t.a.v. wat kinderen zelf

Leergroepen zijn kleine heterogene groepen (6-8 personen) die

lezen en schrijven;

samen specifieke vaardigheden leren. De grootte van de groep

is dat je vaardigheden zoals optellen en aftrekken steeds beter hierbij kunt hanteren. In deze leergroep komen de volgende leerkrachtvaardigheden aan de orde: • Ontwerpen van betekenisvolle reken- wiskundeactiviteiten;

• Leren reflecteren op je aanbod en je begeleiding.

• Verbinden van vakgerichte doelen en didactiek hieraan:

anderen) professioneel groeien. Het gaat uiteindelijk om het

Lezen en schrijven in de groepen 3 en 4

• Begeleiden van reken-wiskundeactiviteiten;

doelgericht verbeteren van leerkrachtvaardigheden. Dat gaat het

Voor: leerkrachten van de groepen 3 en 4.

• Observeren van reken-wiskundeactiviteiten.

beste, wanneer je in samenwerking met anderen actief werkt aan

Kern: hoe zorg je ervoor, dat kinderen het interessant vinden om

maakt het mogelijk, dat het een actieve en krachtige groep is.

het 3D-model leren gebruiken;

Praktijkverbetering lukt alleen, als leerkrachten (met hulp van

concrete verbeterpunten in je eigen praktijk.

onderwijsaanbod te plannen en te ontwerpen in samenspraak met

een verhaal te lezen of een goede tekst te schrijven? Hoe betrek je

De Activiteit biedt daarom als nascholingsactiviteit ‘leergroepen’

de kinderen. We gaan in op de volgende vaardigheden:

kinderen bij het lezen en schrijven van verhalen en (informatieve)

aan. De leergroep komt vijf maal bijeen en elke bijeenkomst duurt

• Sleutelvragen toepassen bij de planning;

teksten in jouw groep? En dan niet vanuit de kant en klare lees- en

twee uren. In de eerste bijeenkomst verheldert de docent de

• Startactiviteiten ontwikkelen;

taalprogramma’s.

leerkrachtvaardigheden aan de hand van voorbeelden en de

• Het thema uitwerken;

deelnemers verbinden dit aan hun eigen praktijk. De volgende vier

• Afsluitende activiteiten organiseren;

bijeenkomsten brengen de deelnemers hun praktijkervaringen in.

• Registreren van vorderingen.

Samen met de docent worden deze ervaringen geanalyseerd en gebruikt om nieuwe stappen te zetten.

Onderzoeksvragen in de klas Voor: leerkrachten van de groepen 4 t/m 8 en intern begeleiders.

Gesprekken om te leren

Kern: vragen van kinderen kunnen uitgangspunt vormen voor

Voor: groepsleerkrachten en intern begeleiders.

onderzoeksactiviteiten.

Kern: hoe begeleid je een gesprek van kinderen?

Om welke vragen gaat het? Hoe breng je de vragen in de klas? Hoe

En hoe zorg je ervoor, dat kinderen van jou en van elkaar leren?

formuleer je de vragen zo, dat je er onderwijs van kunt maken? Dat

Als we het over gesprekken hebben, dan denken we aan gesprekken

leer je in deze leergroep.

in de grote kring, gesprekken in de kleine kring en 2-tal gesprekken.

We gaan hierbij in op de volgende vaardigheden:

Binnen deze leergroep werken we aan de volgende vaardigheden:

• Kinderen oriënteren op de activiteit, zodat zij vragen gaan

• Kiezen van een geschikt gespreksonderwerp; • Groeperen van leerlingen; • Luistervaardigheden;

stellen; • De activiteit verdiepen, het leren formuleren van echte onderzoeksvragen;

• Vragen stellen;

• Verbreden, hoe gaan we de vragen onderzoeken;

• Nadenken over het vervolgaanbod.

• Toevoegen, welke bronnen en middelen gebruiken we bij het

Lezen met begrip in de bovenbouw

• Reflecteren, hoe zijn de vragen beantwoord en zijn we tevreden?

beantwoorden van de vragen; Voor: bovenbouwleerkrachten en intern begeleiders. Kern: in deze leergroep word je vaardiger in het verzorgen van

Spelactiviteiten: nodig voor alle kinderen

groepslessen ‘Lezen met begrip’.

Voor: peuterleidsters en leerkrachten groep 1 t/m 8.

We gaan hierbij in op de volgende vaardigheden:

Kern: spelactiviteiten zijn voor alle kinderen belangrijk én bijzonder.

• Kiezen van geschikte teksten;

Spelhandelingen zorgen voor ontwikkeling en dat lukt vooral als

• Leren hanteren van verschillende fasen in het lezen;

volwassenen meedoen.

• Plannen van leesstrategieën;

Je moet dan wel beschikken over een aantal vaardigheden:

• Registreren van vorderingen.

• Kunnen ontwerpen en vormgeven van betekenisvolle

Thematiseren samen met kinderen

spelactiviteiten (voor de leeftijdsgroep waar je mee werkt);

Voor: groepsleerkrachten en intern begeleiders.

• Kunnen inzetten van specifieke vormen van spelbegeleiding;

Kern: in deze leergroep leer je een betekenisvol thematisch

• Het observeren van de spelontwikkeling.


46


47

Werken met een logboek

• De kunstvakken een plaats geven in je activiteitenweb;

Kwetsbare kinderen écht helpen

te komen’; eigen beelden en verhalen krijgen de ruimte om op

Voor: groepsleerkrachten.

• Kunstactiviteiten ontwerpen die passen bij je thema in de klas;

Voor: intern begeleiders en leerkrachten van het regulier en speciaal

verschillende manieren tot uitdrukking gebracht te worden. In dit

Kern: werken met een logboek als reflectie-instrument voor het

• Het verschil zien tussen een aan kunst gerelateerd thema en de

onderwijs.

practicum gaan we in op:

handelen van de leerkracht in de klas.

daarbij behorende activiteiten en kunstactiviteiten die passen bij

Kern: naast een betekenisvol aanbod hebben leerlingen ook

• De kracht van het verhalen vertellen;

In vijf bijeenkomsten leer je het logboek gebruiken als een

een niet aan kunst gerelateerd thema.

pedagogische ondersteuning nodig.

• De rode draad in een verhaal;

Hoe zorg je ervoor dat kinderen die extra aandacht nodig hebben,

• Het werken met beeld, gevoel, toon, spanning en tegenstellingen

hulpmiddel bij het voorbereiden en het plannen van de dagelijkse werkzaamheden in de klas:

Werken met portfolio’s in de bovenbouw

betrokken blijven en een actieve leerhouding laten zien? Wat doe je

• Wat ga ik de komende dagen doen en met wie?

Voor: leerkrachten van de groepen 5 t/m 8 en intern begeleiders.

als de ontwikkeling van kinderen lijkt te stagneren? Hoe zet je

• Wat doen de andere leerlingen?

Kern: kinderen ontwikkelen een betere leerhouding, als ze hun

experts in zoals een speltherapeute of een remedial teacher?

Zand en water

• Welk materiaal heb ik nodig? Wat is mijn rol als leerkracht?

activiteiten beter plannen en zelf reflecteren. Een portfolio helpt hen

Binnen deze leergroep zullen we deze en andere vragen verder

Voor: peuterleidsters en leerkrachten van de groepen 1 t/m 4.

• Wat wil ik bereiken?

daarbij.

onderzoeken. We werken daarbij aan de volgende vaardigheden:

Kern: het gaat nooit stuk!

Dit zijn enkele vragen waar je een antwoord op vindt.

In deze leergroep leer je een portfolioaanpak voor jouw klas

• Handelings- en procesgericht observeren;

Het is nooit fout!

In samenwerking met andere deelnemers leer je gegevens vast te

toepassen. De volgende leerkrachtvaardigheden komen hierbij aan

• Interacties tussen kind en leerkracht optimaliseren;

Je kunt altijd opnieuw beginnen!

leggen en te reflecteren of het door jou aangeboden onderwijs

de orde:

• Het begeleiden van kwetsbare kinderen;

betekenis heeft voor de kinderen, welke doelen je wilt bereiken en

• Activiteiten organiseren waarbij leerlingen beter gaan plannen;

• Het groeperen van kinderen;

Zand en water behoren tot de ongevormde materialen die voor

wat het ontwikkelingsperspectief voor de leerlingen is.

• Activiteiten organiseren waarbij leerlingen werk voor hun

• Het nadenken over het vervolgaanbod.

kinderen veel ervaringen (brede en specifieke) mogelijk maken.

portfolio leren kiezen en waarderen;

en het werken met herinneringen en verlangen.

Veel leidsters en leerkrachten onderschrijven het belang van deze

Observeren moet je doen: HOREB-modellen en kinderdagboeken

• Evaluatiegesprekken voeren met leerlingen.

B. Practica


Lokaal en leeromgeving inrichten samen met de kinderen

In een practicum leer je een praktische vaardigheid doelgericht

Aan de hand van werkactiviteiten en opdrachten wordt met elkaar

Kern: in 5 bijeenkomsten leer je om in de klas tijdens het meedoen

Voor: peuterspeelzaalleidsters en leerkrachten van de groepen

toepassen. Dat gebeurt meestal in 2 of 3 bijeenkomsten van drie

nagedacht over hoe er op school gewerkt kan worden aan een

in de activiteit te observeren en vooruit te lopen op de ontwikkeling

1 t/m 8.

uren. De groepen kunnen hier groter zijn (min. 12 deelnemers; max.

uitdagende omgeving met zand en water. Ook zal aan de orde

van het kind.

Kern: een gedifferentieerd en samenhangend onderwijsaanbod dat

20 deelnemers).

komen wat de preventieve kracht is van deze materialen voor

Je leert naast het herkennen van de ontwikkelingsperspectieven de

is afgestemd op de verschillen tussen kinderen, stelt eisen aan de

betekenissen van de kinderen met jouw bedoelingen te verbinden.

inrichting en de uitrusting van een klaslokaal en de ruimten

Onderzoeksactiviteiten en NT2 in de onderbouw

In je werken met de leerling zoek je naar die situaties die de

daaromheen.

Voor: leerkrachten van de groepen 1 en 2.

Zinvol aan de slag met de computer

ontwikkeling van de leerlingen weer op gang brengen.

In de onderbouw wordt gewerkt in hoeken die vaak samen met de

Kern: jonge kinderen ontwikkelen zich door te spelen. Binnen de


Deze observaties krijgen een vervolg, omdat je registreert in het

kinderen zijn ingericht. In de bovenbouw vinden we ook vaste

spelactiviteit gaan zij óók onderzoeken. Zo willen zij bijvoorbeeld als

Kern: hoe kan de computer een betekenisvolle aanvulling zijn op de

kinderdagboek en het portfolio.

plekken zoals een thematafel en een thematische boekenplank,

fietsenmaker precies weten wat er allemaal aan de fiets zit en hoe

ontwikkelingsgerichte klassenpraktijk?

maar ook wisselende werkhoeken afhankelijk van het thema.

het werkt. Samen met de leerkracht gaan zij dit onderzoeken.

In dit practicum wordt aandacht besteed aan:

Basiscommunicatie in de klas: vriendelijk leiding geven

Vaardigheden die in deze leergroep aan bod komen, zijn:

Een onderzoeksactiviteit is een hele goede context voor

• Word het maken van eigen teksten;


• Betekenisvolle activiteiten ontwerpen voor je groep;

woordenschatonderwijs.

• De mogelijkheden van Powerpoint in de klas

Kern: van nature blijken wij -meestal- op de juiste wijze te

• Helpen bij de start van activiteiten: overleggen over plannen en

In dit practicum leer je:

communiceren. Deze vanzelfsprekende manier is in elementen ontrafeld en

materialen, maar ‘het komt er niet van’ om tot een geschikt en/of verantwoord aanbod te komen.

(kwetsbare) kinderen.

(een multimediaplakboek):

materialen, over hulp die nodig is of gevraagd kan worden, over

• Binnen een thema zelf onderzoeksactiviteiten te ontwerpen;

• Eigen teksten met geluid;

de bedoeling van materialen en activiteiten;

• Daaraan woordenschatonderwijs te koppelen door het maken

• Presentaties van uitstapjes;

inzichtelijk gemaakt in wat men “basiscommunicatie” noemt. Het

• Helpen bij de inrichting;

goed hanteren van de interactieprincipes van de basiscommunicatie

• Feedback en hulp geven;

• Kennis te nemen van de NT2 didactiek;

• Prentenboeken uitgewerkt;

stelt leerkrachten in staat om vriendelijk leiding te geven. Leerlingen

• Leren materialen te kiezen die leerlingen uitdagen tot handelen,

• Te oefenen met de NT2 didactiek.

• Het gebruik van de digitale camera in de klas;

hebben deze leiding nodig om tot positieve ervaringen te komen;

van woordenlijsten bij die onderzoeksactiviteiten;

onderzoeken en taalgebruik.

• Presentaties van eigen werk;

• Digitaal portfolio.

vooral de zorgleerlingen kunnen niet zonder.

Boeken maken in de klas

In de eerste bijeenkomst gaan we aan de hand van voorbeelden zelf

In moeilijke situaties blijken elementen uit onze basiscommunicatie

Collegiaal leren in de school


aan de slag.

echter weg te vallen. En … wanneer elementen wegvallen, kan dat


Kern: het gaat er om dat kinderen leren dat tekst en beeld elkaar

Tijdens de tweede bijeenkomst presenteren de cursisten ervaringen

tot problemen leiden.

Kern: onderwijs geven doe je samen en doe je alleen. Over het

kunnen versterken. Een “boekwerk” is daar een goede vorm van.

uit de eigen praktijk aan elkaar.

Het (her)kennen van de principes van de basiscommunicatie biedt

algemeen staat er één leerkracht voor een groep en deze leerkracht

In dit practicum gaat het om:

inzicht in wat goed en fout gaat en waarom contact soms misloopt.

heeft vooraf (in een bouwvergadering in samenwerking met

• Kennismaken met verschillende boekvormen;

N.B.

Op zoek gaan naar het patroon dat ontstaan is in de communicatie

collega’s) bepaald welk programma wordt aangeboden aan de

• Hoe maak je een boek?;

te printen kun je al meedoen in dit practicum.

tussen leerkracht en leerlingen, en het (her)kennen van de principes

kinderen. Naast deze vergadering hebben leerkrachten regelmatig

• Verschillende illustratietechnieken bekijken en toepassen;

van de basiscommunicatie bieden inzicht in wat er wel werkt en

‘informeel’ contact over allerlei zaken rondom hun positie voor de

• Zelf aan de slag gaan met een onderwerp;

wat er niet werkt in het maken van contact.

klas. In steeds meer scholen zie je collegiaal leren ontstaan om dit

• De waarde van een zelfgemaakt boek ervaren en zien.

Je leert in de bijeenkomsten de principes van basiscommunicatie

‘informele’ contact meer inhoud te geven. De basis voor dit overleg

In de eerste bijeenkomst werken we met een bestaande tekst. In de

kennen en hanteren.

is gericht op wederzijdse collegiale ondersteuning en het leren van

tweede bijeenkomst werken we met een eigen tekst én met

We besteden aandacht aan de principes van basiscommunicatie, de

elkaar en niet op een beoordeling van de ander.

materiaal uit de natuur.

opbouw van de communicatie op groepsniveau. Bovendien gaan we

In de bijeenkomsten leer je een centrale onderzoeksvraag te

in op concrete elementen van leidinggevend gedrag op

benoemen rondom collegiaal leren. Deze vraag is gericht op je

Verhalen vertellen en geleide fantasie

groepsniveau.

klassenmanagement, op je didactische vaardigheden en op de

Voor: leerkrachten van de groepen 1 t/m 8 en intern begeleiders.

interactie die in jullie groepen plaats vinden. Je gaat gezamenlijk op

Kern: het vertellen van verhalen is een waardevolle vaardigheid voor

Kunst in je thema

zoek naar een gerichte aanpak ter verbetering van deze punten.

iedere leerkracht. Het neemt kinderen mee in gebeurtenissen, in het


We maken gebruik van de directe inbreng van de cursisten, maar

denken, de gevoelens en de taal van anderen.

Kern: het wordt hoog tijd dat kunstzinnige vorming de aandacht

ook van verschillende externe bronnen, die bijdragen tot een

Het vertellen biedt de mogelijkheid een verhaal aan te passen aan

krijgt die het verdient! Het is écht mogelijk kunst een volwaardige

duidelijke analyse en reflectie op ons eigen handelen.

de kinderen, zodat je kunt inspelen op zaken die in de groep

plaats te geven in je activiteitenaanbod: activiteiten van betekenis

aandacht verdienen. Door het vertellen van verhalen worden

die samenhangen met je thema én met de andere kernactiviteiten.

situaties inzichtelijker. Het kan kinderen ook steunen in het

De vaardigheden waar we in de leergroep aandacht aan besteden

verwerken van persoonlijke gebeurtenissen, zoals het verlies van

zijn:

een dierbaar persoon. De geleide fantasie helpt kinderen ‘op verhaal


48


Als je in staat bent in Word een tekst te typen, op te slaan en

49

C. Productiegroepen

immers altijd te porren voor een spelletje, vooral als ze zelf hebben meegewerkt aan het maken ervan. Het maken van rekenen

Productiegroepen zijn niet al te grote groepen (6-10 personen) die

wiskundespellen krijgt een vaste plaats in je onderwijsaanbod.

samen iets maken. De productiegroep komt vijfmaal bijeen en elke

Het bedenken en maken ervan bevordert het inzicht in de

bijeenkomst duurt twee uren.

betreffende leerstof en het spelen ermee biedt aantrekkelijke

In een productiegroep lever je een echt ambachtelijk product.

oefenmomenten. In de eerste bijeenkomst kiezen we een

Het gaat om materialen en middelen die je in je leeromgeving in je

leerstofdomein en nemen we de didactische kernpunten hiervan

klas opneemt.

onder de loep. We inventariseren mogelijke spelideeën en gaan aan

Het produceren zet je ook op het spoor van de OGO pedagogiek/

het werk in de eigen groep. De plannen en ervaringen komen in de

didactiek, omdat je je samen met de docent en medecursisten

volgende bijeenkomsten aan de orde. In de laatste bijeenkomst

afvraagt, welke betekenisvolle activiteiten in het verschiet liggen.

presenteren we de gemaakte spellen van het leerstofdomein aan

Bij een productiegroep staat dus vast wat je gaat maken, d.w.z. in

elkaar.

Samenwerking met het seminarium voor orthopedagogiek Aandacht voor het kind

Inleiding

grote lijnen. Hoe het product van jou en je kinderen wordt, wordt

Al enige jaren werkt de Pabo van de Haagse Hogeschool samen met

tijdens het werken duidelijk.

D. En verder …

het Seminarium voor Orthopedagogiek.

Een atelier in je lokaal

HOREB-cursus … Als je de basis goed wilt hebben Voor: basisontwikkelaars in de onderbouw groep 1-4 die serieus aan

Het Seminarium voor Orthopedagogiek organiseert op de afdeling Pabo

Master worden in twee fasen

Kern: in je lokaal komt een vaste ruimte, handig ingericht voor kunstzinnige activiteiten.

de slag willen met het HOREB-instrument.

de deeltijdopleidingen ‘masters Special Educational Needs’:

van twee jaar.

Allerlei materialen nodigen uit om aan de slag te gaan. Kunst als

Kern:

De opleidingen Speciaal Onderwijs van het Seminarium voor

Voor de eerste fase maakt u -passend bij uw huidige baan of uw

inspiratie is aanwezig.

Deze cursus legt een basis voor een verdere ontwikkeling waarin je

Orthopedagogiek zijn voortgezette opleidingen voor onderwijsg-

ambitie- een keuze uit een groot aanbod van leerroutes.

Tijdens de eerste bijeenkomst komen we op ideeën, doordat we

HOREB steeds beter leert gebruiken.

evenden die werken met leerlingen met specifieke behoeften in het

De inhoudelijke beschrijving van een aantal leerroutes vindt u terug

ateliers en materialen bekijken, en maken we een werkplan

De Activiteit verzorgt leergroepen die leiden tot verdieping op

onderwijs. De Opleidingen Speciaal Onderwijs, die al sinds 1929 van

in deze tekst.

specifiek gericht op je eigen praktijk en de aanwezige mogelijk-

onderdelen van HOREB.

grote betekenis zijn voor het veld, zijn recent geaccrediteerd tot

Ook in de tweede fase staat uw eigen praktijksituatie centraal, u

heden. Daarna gaan we aan het werk in onze eigen groep. De docent

Kijk daarvoor bij de beschrijvingen van de leergroepen.

master (master Special Educational Needs). Wij zien de accreditatie

werkt dan echter vanuit een breder perspectief. Afhankelijk van uw

als een belangrijk signaal: een herbevestiging van de noodzaak om

speciale interesse kiest u te zijner tijd uit een van de vijf uitstroomprofielen.

helpt bij het maken van de plannen. Tijdens de volgende bijeenkomsten komen ervaringen ter sprake en worden materialen

Opbouw van de cursus:

het voor leraren en opvoeders die werken met kinderen met

bekeken. Foto’s en videobanden van de ateliers in wording worden

Bijeenkomst 1:

specifieke hulpvragen, mogelijk te maken zich op masterniveau te

in de groep besproken.

Plaats van het instrument;

professionaliseren.

Kenmerken van het instrument;

Master Special Educational Needs wordt u na een deeltijdopleiding

Richtpunt voor de opleiding: de eindkwalificaties De criteria waaraan een hbo-master moet voldoen, zijn inter-

(Binnen) tuintjes voor peuters en de onderbouw

Relatie met de OGO-methodiek.

Steeds meer leerlingen lijken aangewezen op speciale onderwijs-

nationaal vastgelegd. Met deze criteria als uitgangspunt heeft het

Kern: in de directe omgeving van je lokaal ontstaat een tuin.

Bijeenkomst 2:

zorg. In alle scholen worden leraren uitgedaagd kansen te bieden

Seminarium voor Orthopedagogiek een aantal eindkwalificaties

Het tuintje krijgt een vaste plaats in je onderwijsaanbod en vormt

Werken met je logboek.

aan leerlingen bij wie de ontwikkeling niet vanzelfsprekend

beschreven voor een Master Special Educational Needs.

een blijvende bron voor (thematische) activiteiten. In de eerste

Bijeenkomst 3:

verloopt. Leerlingen met ernstige gedragsproblemen of complexe

Deze eindkwalificaties hebben betrekking op drie gebieden: het

bijeenkomst nemen we het begrip ‘schooltuin’ onder de loep en

Werken met je activiteitenboek.

leerproblemen vragen speciale begeleidingsvaardigheden en

primaire proces, de school en uw professionele ontwikkeling.

leggen we verbanden met de ontwikkelingsgerichte didactiek.

Bijeenkomst 4 en 5:

expertise van leraren.

Dit betekent dat ervan wordt uitgegaan, dat op basis van deze

Daarnaast worden wensen en verwachtingen geïnventariseerd,

HOREB-modellen toepassen en kinderdagboeken hanteren.

Onze Masters Special Educational Needs bieden een verdieping op

opleiding u (nog) beter in staat bent complexe problemen van

zodat vraag en aanbod goed op elkaar kunnen worden afgestemd.

de initiële lerarenopleidingen. De opleidingen kennen een

individuele leerlingen op te lossen. U realiseert dit binnen uw

Daarna gaan we aan het werk om het doel, een eigen klassentuin, te

wetenschappelijke fundering, waarbij vooral de toepassing van de

werkomgeving, die hierdoor een sterke impuls krijgt op het gebied

realiseren. Tijdens de volgende bijeenkomsten worden de werk-

theorie in de praktijksituatie voorop staat. Het palet van kennis,

van onderwijsinnovaties, speciaal als het gaat om de leerlingenzorg.

plannen en ervaringen besproken. Je tuin, en je visie daarop, neemt

ontwikkeling, directe toepasbaarheid in de praktijk en de mogelijk-

Daarnaast ontwikkelt u zich tijdens deze opleiding verder als

steeds vastere vormen aan. In de laatste bijeenkomst presenteren

heid tot discussie met collega’s vormt een uitdagende combinatie.

professional. Een professional die in staat is tot kritische oordeels-

we met foto’s en/of videomateriaal de gerealiseerde tuinen aan

Met het portfolio kunt u werken aan uw eigen competenties.

vorming op basis van genuanceerde afwegingen, reflectie en studie;

elkaar. Je eigen klassentuin: een prima uitgangspunt voor een breed

Het samenwerken in leerteams, met coach en docenten vraagt een

die verder kijkt dan de dagelijkse praktijk en de eigen werk-

en betekenisvol onderwijsaanbod!

grote betrokkenheid bij uw eigen leerproces. Wij bieden u daarbij

omgeving.

een inspirerende omgeving.

Leermaterialen die op straat liggen Kern: de omgeving rondom de school nodigt uit om op onderzoek

Een gevarieerde en actuele inhoud


uit te gaan. Wie wonen er? Wie werken er? Hoe is de verkeers-

De Master Special Educational Needs, deeltijd

De opleiding Master Special Educational Needs is gevarieerd

Met de deeltijd Master Special Educational Needs specialiseert u

opgebouwd. Er zijn veel momenten waarop u -begeleid door een

situatie rondom de school? De natuur? Etc.

Kosten

zich op het gebied van speciale onderwijszorg. De opleiding is

coach- eigen leervragen uitwerkt of onderzoekt; individueel of in

Je maakt een koffer met materialen waarmee jouw kinderen de

Op aanvraag.

ontwikkeld in nauwe samenwerking met het beroepenveld. U kunt

een leerteam met medestudenten. Daarnaast stelt de opleiding,

daardoor de opgedane kennis vaak direct in de praktijk toepassen.

zowel in de eerste als in de tweede fase, een aantal thema’s centraal

omgeving rond de school kunnen gaan verkennen/onderzoeken. De materialen die in de koffer zitten, nodigen uit om aan de slag te

Plaats

Uw eigen praktijkervaringen en actuele vragen spelen een

die van wezenlijk belang zijn voor het realiseren van de eind-

gaan. In de eerste bijeenkomst maken we een analyse van de

In overleg.

belangrijke rol in het programma.

kwalificaties. Deze thema’s worden gepresenteerd in de verschillen-

omgeving? Vervolgens gaan we op zoek naar geschikte materialen


Doelgroep

waarmee jouw kinderen de omgeving kunnen verkennen en

In overleg.

De Master Special Educational Needs is bedoeld voor onderwijs-

Onderzoek in uw eigen praktijk

gevenden die zich willen professionaliseren op het terrein van leer-

Een essentieel onderdeel van deze masteropleiding is het praktijk-

omgeving rondom jouw school. Welke mogelijkheden biedt die

de leerroutes en uitstroomprofielen.

onderzoeken. Hiermee ga je aan het werk in de eigen groep. In de daaropvolgende bijeenkomsten worden de materialen bekeken en

Bijzonderheden

lingen met speciale onderwijsbehoeften. U kunt werkzaam zijn in:

gericht onderzoek: de Educational Research. U doet hierbij, op basis

ervaringen uitgewisseld aan de hand van video- en fotomateriaal.


• Het speciaal basisonderwijs en het reguliere basisonderwijs;

van een door u geconstateerd onderwijskundig of pedagogisch

Hans de Looze.

• De scholen voor het speciaal onderwijs en de regionale

probleem, een onderzoek binnen uw eigen praktijk. Met behulp van

Reken- en wiskundespellen voor bovenbouwleerlingen

Telefoon:

06 28 91 11 56

Kern: we gaan het reken- wiskundeaanbod aanvullen met

Fax:

070 – 445 86 35

• Het (speciaal) voortgezet onderwijs;

verhelderd of opgelost. De Educational Research start in het begin

zelfgemaakte uitdagende en speelse materialen. Kinderen zijn

E-mail:

[email protected]

• Het praktijkonderwijs, het VMBO en de ROC’s.

van elke fase en wordt in het voorjaar afgerond.


expertisecentra;

50


uw conclusies wordt het probleem in de loop van het onderzoek

51

De keuzeperiode

voldoen aan alle exameneisen. De studiebelasting is steeds 30 ects

Om verdere verdieping mogelijk te maken, of om u in de gelegen-

per fase. De mogelijkheden hiervoor kunt u bespreken met de

heid te stellen uw oriëntatie verder te verbreden, is aan het eind van

studieleider van uw lesplaats. Voor aanvang wordt door de

ieder studiejaar een keuzeperiode ingeroosterd. Bij dit onderdeel van

examencommissie beoordeeld of het programma op maat voldoet

uw opleiding werkt u aan een door u gekozen onderwerp.

aan de gestelde wettelijke eisen en interne kwaliteitscriteria.

De gemaakte keuze en de resultaten stemt u af met uw coach.

Intranet Het portfolio

Bij alle opleidingen wordt gebruik gemaakt van het intranet First

U werkt vanaf het begin van uw opleiding met een portfolio. Dit is

Class Client (FCC).

een (digitale) map waarin u in de loop van de opleiding uw studie-

Tijdens de eerste bijeenkomst wordt uitleg gegeven over het gebruik

materiaal verzamelt en ordent. Het bevat onder meer het start-

van het intranet FCC. Via FCC kunt u digitaal samenwerken met

assessment, het persoonlijk ontwikkelingsplan, de geformuleerde

collega’s en studiematerialen downloaden. Ook kunt u zo

eigen leervragen, de uitwerking van leeractiviteiten en de reflectie

communiceren met uw docent en coach.

daarop. Voor uzelf, de docenten en voor de coach is het portfolio een

Toelating

belangrijk instrument voor planning en ondersteuning van uw

U kunt starten met de Master Special Educational Needs, wanneer u

studieloopbaan.

in het bezit bent van het diploma van een lerarenopleiding en u twee jaar relevante werkervaring heeft.

Het programma Samengevat kunt u het volgende programma verwachten:

Tien redenen Tien redenen om de deeltijd Master Special Educational Needs te

Eerste fase:

volgen bij het Seminarium voor Orthopedagogiek:

• Startassessment;

1. U krijgt onderwijs en begeleiding van ervaren specialisten.

• Vier inhoudelijke thema’s;

2. U rondt uw opleiding af met een hbo-masterdiploma Special

• Educational Research; • Keuzeperiode.

Educational Needs. 3. U verruimt hiermee uw loopbaanmogelijkheden. 4. U werkt aan uw professionele maar ook aan uw persoonlijke

Tweede fase:

ontwikkeling.

• Drie inhoudelijke thema’s;

5. U studeert samen met een leerteam.

• Educational Research;

6. U studeert bij een instelling die al sinds 1929 staat voor kwaliteit.

• Eind-essay;

7. U kunt op elf lesplaatsen door heel Nederland studeren.

• Keuzeperiode / Afstudeerperiode.

8. U kunt deze opleiding goed combineren met uw werk.

Leerroute orthopedagogiek

9. U kunt uw eigen onderwijspraktijk onderzoeken. Voor alle gezamenlijke bijeenkomsten gelden vaste lesdagen en

10.U werkt in een digitale leeromgeving.

lestijden: voor de Haagse Hogeschool zijn dit voor een aantal leerroutes de woensdagen (15.00 uur - 18.30 uur) of de dinsdagen

Orthopedagogische theorie en praktijk

U oriënteert zich op een praktijkgerichte verkenning van het orthopedagogisch werkveld. Dit doet u door vanuit een

(17.30 uur - 20.30 uur).

antropologisch onderbouwde visie aandacht te schenken aan


Inhoud

processen die zich afspelen bij een stagnerende ontwikkeling van

Binnen het onderwijs zien we een toenemende behoefte van

een leerling.

Kosten en inschrijving:

leerlingen aan adequate sociale ondersteuning. Voor hen zijn de

Uw aandeel als leraar staat in deze praktijkgerichte verkenning

Toetsing

Voor het studiejaar 2006/2007 bedraagt het collegegeld

alledaagse omgangssituaties niet zonder problemen. Bovendien zijn

centraal met als doel leerlingen maximale ontplooiingskansen te

Uw prestaties worden, afhankelijk van de door u gekozen leerroute,

€ 960,– en zijn de servicekosten € 135,–.

hun leer- en ontwikkelingsprocessen vaak op een complexe manier

bieden.

op verschillende wijzen getoetst. Opdrachten kunnen meestal

U kunt zich inschrijven (bij voorkeur) vóór 1 juli 2006 en

verstoord geraakt. Deze leerroute daagt u uit om het positieve in

binnen de eigen werksituatie uitgevoerd worden. De toetsvormen

uiterlijk vóór 30 augustus 2006. U kunt hiertoe gebruik

leerlingen te blijven zien en hun ontwikkelingskansen te bieden.

Ontwikkeling van leerlingen

variëren van een praktijkgericht onderzoek tot een mondelinge

maken van het (voorlopige) inschrijfformulier in deze gids.

Bovendien draagt de leerroute bij aan uw handelingsbekwaamheid,

Veranderen is de kern van de ontwikkeling. U oriënteert zich op

presentatie of het verzorgen van een workshop voor studenten of

U ontvangt dan zo spoedig mogelijk daarna de definitieve

waardoor u plezier houdt in het werken met moeilijke groepen.

mogelijkheden om binnen uw eigen praktijksituatie verandering bij

collega’s. Ook wordt u uitgedaagd tot een theoretische

inschrijfformulieren van het Seminarium voor

Er wordt dan ook veel aandacht besteed aan het goed kijken en

uw leerlingen te realiseren. ‘Denken in talenten’ en het ‘creëren van

verantwoording van uw handelen.

Orthopedagogiek.

luisteren naar leerlingen, het afstemmen van uw handelen op de

betekenisvolle contexten’ vormen hierbij belangrijke

Voor meer informatie over de inschrijving kunt u contact

behoefte van de leerling, aan klassenmanagement en het planmatig

uitgangspunten.

opnemen met dhr. E. van Elswijk (070 - 388 82 91).

omgaan met verschillen. Reflectie op uw eigen denken en handelen

Voor coachings- of leerteambijeenkomsten worden afzonderlijke afspraken gemaakt.

Studieduur en studielast

speelt daarbij een cruciale rol.

De Master Special Educational Needs kunt u in twee fasen afronden

Planmatig handelen binnen het pedagogische en didactische domein

door de vereiste 60 ects te behalen. Iedere fase heeft een studie-

(Speciaal) Basisonderwijs

belasting van 30 ects en kan in één jaar worden afgerond. U verkrijgt

Voor zowel leraren die verbonden zijn aan scholen voor het

Omschrijving van programmaonderdelen

onderwijs (het anders denken over leren) op macro-, meso- en

na het afronden het hbo-masterdiploma Special Educational Needs.

speciaal basisonderwijs als voor hun collega’s in het regulier

Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of

microniveau. Leervormen die bij het anders denken over leren nodig

Het werken in uw eigen praktijksituatie, voorzover van betekenis

basisonderwijs, biedt het Seminarium voor Orthopedagogiek

in een leerteam, eigen leervragen uitwerkt. Een essentieel onderdeel

zijn, komen ruimschoots aan bod. Verder vergroot u uw competen-

voor uw opleiding, telt mee voor de studiebelasting. Naast de diverse

-in het kader van de Master of Special Educational Needs-

daarbij is de Educational Research: een door u geconstateerd

ties rondom planmatig handelen op individueel, groeps- en

bijeenkomsten met uw opleidingsgroep en/of uw leerteam bent u

een groot aantal opleidingsvarianten voor de eerste en

probleem op het gebied van Orthopedagogiek wordt onderworpen

schoolniveau.

nog gemiddeld acht uur per week met de studie bezig.

tweede fase. Op basis van een speciale belangstelling kan in

aan een onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is er

U vergroot uw inzicht met betrekking tot veranderingen binnen het

de eerste fase gekozen worden voor een leerroute die

bovendien aan het eind van de eerste fase een keuzeperiode

Communicatie met kinderen

Programma op maat

gericht is op een bepaalde leeftijdsgroep, op leerproblemen

ingeroosterd.

U optimaliseert uw eigen wijze van communiceren met leerlingen

Voor een groep studenten afkomstig uit bijvoorbeeld een school-

of gedragsproblemen. Daarnaast kan een keuze gemaakt

Daarnaast staat een aantal thema’s centraal die van wezenlijk

met speciale onderwijsbehoeften door op het juiste moment

team of een samenwerkingsverband kan een programma op maat

worden voor leerroutes die gericht zijn op de taak van de

belang zijn binnen de door u gekozen leerroute.

affectieve, informatieve en gedragsregulerende gesprekstechnieken

worden samengesteld dat is afgestemd op de opleidingsbehoeften.

leraar, de begeleider of leidinggevende.

Bij de leerroute Orthopedagogiek zijn de thema’s:

in te zetten.

Dit programma wordt samengesteld in overleg, maar moet uiteraard Nascholing Pabo 2006-2007

52


53

Programma:


Pedagogische uitdaging

U opteert voor deze leerroute wanneer u als (beoogd) coördinator,


U kunt in deze leerroute een persoonlijk pakket samenstellen

Niet bij alle kinderen gaat leren vanzelf. Er zijn kinderen waarbij dit

werkzaam in het educatieve of pedagogisch veld, betrokken bent bij

• Orthopedagogische theorie en praktijk;

opgebouwd uit de geboden kaders. U bent een educatieve partner

moeite kost, die niet gemotiveerd lijken, die een handicap hebben.

de opbouw, de inrichting en het realiseren van een brede school.


met eigen leerverantwoordelijkheid, werkend met een persoonlijk

Zij stellen u voor de uitdaging om hen zo te begeleiden dat ook zij

• Ontwikkeling van leerlingen;

opleidingsarrangement voortkomend uit uw persoonlijke en

leren. In dit programma gaat u op zoek naar alles wat samenhangt

Omschrijving programmaonderdelen

• Planmatig handelen binnen het pedagogische en didactische

professionele leerbehoefte(n). Samen met uw leerteam en coach

met het leren, dat niet vanzelfsprekend gaat Pedagogisch taalspel


werkt u uw leervragen onderzoeksmatig uit. Oriëntatie en

Zoals ook de samenleving afspraken en codes kent, zo kent ook de


• Communicatie met kinderen;

verdieping vindt plaats in de vijf onderstaande programma’s die het

pedagogiek haar codes. Een taal die vele perspectieven kent en voor


• Keuzeperiode.

gebied vormen van de (ecologische) pedagogiek:

velerlei uitleg vatbaar is. Ook de filosofie levert een bijdrage aan de

probleem op het gebied van de brede school wordt onderworpen aan

taal. Wij worden uitgedaagd de taal kritisch te beschouwen en er

onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is er boven-

een eigen bijdrage aan te leveren.

dien aan het eind van de eerste fase een keuzeperiode ingeroosterd.

domein;

Vervolg in de tweede fase

Leefwereld

U kiest voor een uitstroomprofiel aan het eind van de eerste fase.

Als pedagoog bent u betrokken bij kinderen die leven in een snel

In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen.

veranderende en groter wordende wereld. Het gezin kent diverse



samenstellingen, de samenleving kent een diversiteit van culturen,


Bij de leerroute De brede school zijn dit de volgende thema’s:

ruimte voor sport en spel neemt af, scholen zijn complexe institu-


Leerroute ecologische pedagogiek


ten. Door middel van televisie en Internet maken kinderen al vanaf

Oriëntatie op de brede school

jonge leeftijd kennis met een wereld waarin alles mogelijk lijkt.

Iedere brede school is anders en ontwikkelt zich anders. Dat heeft gevolgen voor de wijze waarop coördinatie, procesbegeleiding en

Leren Als pedagoog gaat u in relatie met kinderen en begeleidt hen in het leren, ten aanzien van alle facetten die nodig zijn om in deze samenleving te functioneren.

Inhoud

De wereld is divers en kinderen kennen daar een persoonlijke

Een kind is kind, kameraad, dochter, zoon, leerling. Een kind sport,

betekenis aan toe. Hoe wordt er gedacht over leren? Wat zeggen

speelt, computert, msn-t of hangt rond in de buurt. Kind zijn is

wetenschappers over leren? Hoe denken kinderen? Wat is de

complex! Het leven van kinderen in onze snel veranderende

betekenis van leren? Wat is uw rol?

Leerroute de brede school als pedagogisch concept

management verlopen. In dit thema oriënteert u zich op tot nu toe ontwikkelde vormen van brede scholen. Vanuit een inhoudelijk kader wordt een vergelijkend onderzoek gedaan, nationaal en internationaal. Samenbindende factoren en de achterliggende pedagogische denken handelswijzen zijn daarbij essentieel, evenals de maatschappelijke context. Visievorming en de vertaling daarvan naar de praktijk

samenleving stelt aan pedagogen steeds andere eisen!

Inleiding

De brede school pedagogiek is bij uitstek een ecologisch-

In deze leerroute leert u integraal te denken en beroepsmatig te

Pedagogische sensitiviteit

In 2010 zullen er naar schatting 1000 brede scholen zijn.

pedagogische wijze van denken. Vanuit pedagogische en

handelen met betrekking tot opvoedingsvraagstukken en problemen

Het leren van een kind vindt plaats in relatie met anderen, met de

Het Seminarium voor Orthopedagogiek definieert een brede school

ontwikkelingspsychologische theorieën bestudeert u de mogelijk-

vanuit gezin, school en buurt.

omgeving. Als pedagoog maakt u daar deel van uit. Wat is nodig en

voornamelijk als een pedagogisch concept. Vanuit verschillende

heden om, binnen de eigen werksituatie, te komen tot het

De leerroute biedt u de kans om uw leef- werkkwaliteiten te

verantwoord in een pedagogische relatie? Wat vraagt dat van u, van

organisaties en instellingen wordt gewerkt aan een doorgaande

ontwikkelen van een ‘pedagogische huisstijl’ voor de brede school.

ontwikkelen en als professional verschil te maken voor kinderen.

uw betrokkenheid, van uw gevoel, van uw kennis?

ontwikkeling van kinderen. Alle deelnemende partners werken

Daarnaast onderzoekt u thema’s als wijkvisie, de sociale structuur

vanuit een pedagogisch perspectief.

van de wijk, het aanbod van de brede school en de samenwerking tussen brede school en omgeving.


54


55

evenals de kijk op speciaal onderwijs, zorg en emancipatie van

beleidsmakers en -beslissers als van de leraren. Het is van belang,

leerlingen. U maakt kennis met zaken die uw communicatie met

dat een gedeelde visie op en kennis van de cultuurhistorische

ouders beïnvloeden. Het kunnen wisselen van perspectief is daarbij

context aanwezig is. U leert op welke manier de schoolorganisatie

van groot belang.

en het klassenmanagement kunnen worden aangepast aan de mogelijkheden van leerlingen. Daarnaast zijn kleurrijk personeels-

Interetnische relatie en identiteit

beleid, kleurrijke kwaliteitszorg, kleurrijke leeromgeving

De groepsdynamica in kleurrijke klassen vraagt aandacht.

onderwerpen, waarop u tijdens de behandeling van dit thema

Uw communicatie met leerlingen en de groep is daarvoor

reflecteert.

essentieel. U leert groepsvorming te beïnvloeden door het kunnen hanteren van interetnische relaties. Ook de eigenheid, de

Programma:

identiteitsontwikkeling van leerlingen krijgt hierbij aandacht. U leert


werken met dialogen als onderzoeksmiddel om zowel de individuele

• Communicatie met ouders c.q. netwerken van ouders,

leerlingen als de groep te kunnen coachen.

belangenbehartigers vanuit ortho-pedagogisch perspectief; • Educational Research;

Didactiek in de kleurrijke school

• Interetnische relatie en identiteit;

Taal staat centraal bij het onderwijs in de kleurrijke school. U maakt

• Didactiek in de kleurrijke school;

kennis met actuele kennis en inzichten op dat terrein. U leert de

• Beleid, organisatie en beheer binnen de kleurrijke school;

belangrijkste principes toepassen van effectief taalonderwijs:

• Keuzeperiode.

interactief taalonderwijs, woordenschatonderwijs en taalgericht vakonderwijs.

Vervolg in de tweede fase U kiest voor een uitstroomprofiel aan het eind van de eerste fase.

Beleid, organisatie en beheer binnen de kleurrijke school


Het realiseren van een kleurrijke school is zaak van zowel

De brede school; communicatie en afstemming

Essentieel voor het slagen van elke brede school is de wijze waarop de afstemming en communicatie tussen de betrokkenen

Leerroute werken in de kleurrijke school

plaatsvindt. Uw eigen praktijkvragen vormen een belangrijk onderwerp van studie en bespreking. Ook wordt er een verbinding gelegd naar de procesbegeleiding op de werkvloer.

Inleiding Veel scholen kunnen inmiddels gekenschetst worden als kleurrijk:

Beleidsuitvoering

scholen waarin de nadruk wordt gelegd op de kansen van leerlingen

Het aansturen van een proces waarin een brede school gestalte

met een diversiteit aan culturele en talige achtergronden. Bij deze

krijgt is een complexe managementopdracht. U maakt een

leerroute krijgt u, als leraar of als lid van het middenmanagement,

vertaalslag van visie en beleidsontwikkeling naar beleidsuitvoering.

een brede kijk op de kleurrijke school. U oriënteert zich op de

Daarbij leert u mede leiding te geven aan een uniek pedagogisch

speciale kwaliteiten van het personeel en op de pedagogische en de

project waarin veel professionals vanuit verschillende werkterreinen

onderwijskundige omgeving die tezamen een optimale zorg voor

en culturen met elkaar samenwerken.

alle leerlingen mogelijk maken.

Programma:




• Oriëntatie op de brede school;




• Visievorming en de vertaling daarvan naar de praktijk;

probleem op het gebied van de kleurrijke school wordt onderworpen

• De brede school; communicatie en afstemming;

aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is er

• Beleidsuitvoering;


• Keuzeperiode.

ingeroosterd. Daarnaast staat een aantal thema’s centraal die van wezenlijk




Bij de leerroute Werken in de kleurrijke school zijn dit de volgende


thema’s:

Voor de leerroute De brede school is het uitstroomprofiel Educatieve Zorgsystemen het meest voor de hand liggend.

Communicatie met ouders

Werken in een kleurrijke school betekent dat u te maken krijgt met veel verschillende thuissituaties. Niet alleen zijn er grote verschillen in opvoedingsstijl. Ook opvattingen over leren, opvoeden, over de relatie school en thuis, over ouderparticipatie zijn heel divers,


56


57

Leerroute jonge (risico) kinderen ( jonge risico kinderen)

Het leren van Jonge (risico) kinderen

onderwijsconcept waarbij de ontwikkeling wordt bevorderd binnen

leraar wordt besproken evenals de planmatige en

Op basis van theorieën over het leren van jonge kinderen gaat u het

de mogelijkheden van het kind. Zaken als kinderlijke ontwikkeling

handelingsgerichte aanpak bij taalontwikkeling.

leergedrag van jonge (risico) kinderen observeren. U bestudeert

en de relatie tussen het kind en de leraar als persoon komen aan

thema’s als exploratie, ontwikkelend leren,‘teacher-centered’ leren

bod. Uw taak als leraar het kind in staat te stellen om op autonome

Ontluikende gecijferdheid

en coöperatief leren. Daarbij wordt niet alleen aandacht besteed aan

wijze de eigen mogelijkheden te ontwikkelen is onderwerp van

Dit thema gaat in op de ontwikkeling van het symboolbewustzijn

de leerprocessen en de risicofactoren die daarbij een rol spelen,

studie en reflectie.

ten aanzien van rekenen en wiskunde.

maar ook aan de analyse van de leerproducten.

U leert onderkennen wanneer leerprocessen in de richting van (Senso)motorische en zintuiglijke ontwikkeling

ordening in tijd en ruimte, het ontwikkelend getalbegrip en de

Inhoud

Programma:

(Senso)motoriek vormt een belangrijk fundament voor de brede

relatie met de taal-denkontwikkeling plaatsvinden. Een link wordt

De inhoud van deze leerroute sluit aan bij de ontwikkelingen over


ontwikkeling van jonge kinderen. Jonge kinderen leren veel

gelegd met de mogelijke consequenties voor het latere rekenen

planmatig werken met jonge risicokinderen uitgaande van de

• Visies op ontwikkeling en het onderwijsconcept aan Jonge (risico)

motorisch en dit vormt mede een basis voor de begripsontwikkeling.

wiskundeonderwijs. Ook hierbij staat opnieuw uw rol als leraar

U leert het begrip (senso)-motoriek plaatsen binnen het ontwikke-

centraal.

maatschappelijk en politieke trend tot verdere integratie van alle

kinderen;

kinderen in het regulier basisonderwijs. Het ontwerpen van zorg-


lingsgerichte kader. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de

arrangementen voor specifieke doelgroepen ligt in het verschiet.

• Orthopedagogisch handelen Jonge (risico) kinderen;

verschillende aspecten van de zintuiglijke ontwikkeling. Van hieruit

Programma:

Deze leerroute is bedoeld voor leraren werkzaam in het speciaal

• De sociaal-emotionele ontwikkeling Jonge (risico) kinderen;

maakt u de stap naar diagnostiek en hulpverlening. Centraal staat


onderwijs en in het (speciaal) basisonderwijs. Voor deze leerroute is

• Het leren van Jonge (risico)kinderen;

de hulp gericht op het totale kind. Hiervoor krijgt u bouwstenen

• Orthopedagogisch handelen;

omgaan met verschillen een belangrijke basisgedachte.

• Keuzeperiode.

aangereikt om een handelingsplan te maken.




Taalontwikkeling en ontluikende geletterdheid

• Taalontwikkeling en ontluikende geletterdheid;



Dit thema benadrukt het belang van taal en gaat in op de taal-

• Ontluikende gecijferdheid;



ontwikkeling en de problemen die kunnen ontstaan in de eerste en

• Keuzeperiode.

• (Senso)motorische en zintuiglijke ontwikkeling;


tweede taalverwerving. U maakt kennis met het ontwikkelend

probleem op het gebied van Jonge (risico) kinderen wordt onder-

symboolbewustzijn bij jonge kinderen en u leert de problemen die


worpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is

hierbij kunnen ontstaan onderkennen. Uw rol als stimulerende


er bovendien aan het eind van de eerste fase een keuzeperiode ingeroosterd. Daarnaast staat een aantal thema’s centraal die van wezenlijk belang zijn binnen de door u gekozen leerroute. Bij de leerroute Jonge (risico) kinderen zijn dit de volgende thema’s: Visies op ontwikkeling en het onderwijsconcept aan Jonge (risico)

Assessment in het kader Leerroute beginnend leren

In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. Voor de leerroute Beginnend leren is het uitstroomprofiel Onderwijsleerproblemen het meest voor de hand liggend.

( jonge risico kinderen)

kinderen

U maakt kennis met een aantal visies op de ontwikkeling van jonge (risico) kinderen.

Inhoud

Uitgangspunt vormt de relatie tussen kindkenmerken en

De leerroute Beginnend Leren sluit aan bij de huidige ontwikke-

omgevingsfactoren. U leert een aantal onderwijsconcepten kennen

lingen in het denken over leerprocessen bij jonge (risico) kinderen

die voortvloeien uit verschillende ontwikkelingsvisies. U plaatst dit

die gebaseerd zijn op een samenhangende visie op leren,

in de context van keuzes die gemaakt kunnen worden ten aanzien

ontwikkelen en onderwijs. Het werken met (lerende) jonge kinderen

van integratie, inclusie en de zorgarrangementen.

krijgt hiermee een brede, (ortho)pedagogische grondslag. De leerroute gaat uit van een ontwikkelingsgericht handelings-

Orthopedagogisch handelen Jonge (risico) kinderen

concept en sluit aan bij de opvattingen van handelingsgerichte

Bij dit thema is de rol van de (speciale) opvoeder, binnen diverse

diagnostiek (HGD) en handelingsgerichte werken (HGW). Binnen de

onderwijsconcepten, punt van studie en reflectie. Het ‘medisch

leerroute Beginnend leren wordt ruime aandacht besteed aan het

model’, ook wel ‘defect-denken’ genoemd, wordt gesteld tegenover

leren en de leerproblemen bij jonge kinderen met de daarbij

het handelen vanuit een orthopedagogisch perspectief. Het

horende speciale zorg. Deze zorg heeft bij jonge kinderen een eigen

planmatig bevorderen van de ontwikkeling wordt geplaatst naast

karakter en verschilt duidelijk van de traditionele vorm van

remediering. U leert een handelingsplan hanteren dat past bij deze

remedial teaching.

visie. U maakt kennis met nieuwe inzichten, zoals het ecologisch denken dat sterk van invloed is op zowel de diagnostiek als op het

Omschrijving van de leerroute

orthopedagogisch handelen.

Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of in een leerteam, eigen leervragen uitwerkt. Een essentieel onderdeel

De sociaal-emotionele ontwikkeling Jonge (risico) kinderen


Vanuit een schets van het gedrag van jonge kinderen leert u op

probleem op het gebied van Beginnend leren wordt onderworpen

welke wijze u greep kunt krijgen op mogelijke karakteristieken van


gedrag, los van een ‘diagnostisch label’. Het gaat daarbij om


karakteristieken van gedrag waarop u invloed kunt uitoefenen.

ingeroosterd.

De persoonlijkheidsontwikkeling van jonge kinderen is in deze fase


cruciaal, omdat de basis wordt gelegd voor positieve sociale


competentiegevoelens en het emotioneel welbevinden.

Bij de leerroute Beginnend leren zijn dit de volgende thema’s:

U leert factoren onderscheiden die van belang zijn bij de sociale en emotionele ontwikkeling en die factoren die hierbij risicovol

Orthopedagogisch handelen

genoemd kunnen worden, zoals veiligheid, hechting, sociale

Binnen dit thema leert u werken vanuit een ontwikkelingsgericht

motivatie, sociale cognitie en sociale vaardigheden.


58


59

Leerroute speciale spelbegeleiding ( jonge risico kinderen) Inhoud Spelbegeleiding is een systematisch opgezette, methodisch doordachte vorm van hulpverlening door middel van spel en verbeelding. De thema’s van de leerroute Speciale spelbegeleiding sluiten aan bij de huidige ontwikkelingen in het denken over de hulpverlening aan jonge kinderen. Spel is een belangrijk middel om kinderen vanuit hun eigen wereld en beleving te kunnen begeleiden. Deze begeleiding is er vooral op gericht het kind te ondersteunen in het zélf weer opnemen van eigen ontwikkelingstaken ten aanzien van spel. In deze leerroute wordt u uitgedaagd een innovatieve rol op u te nemen door het invoeren van spelbegeleiding in uw school en in het begeleiden van collega’s bij het spelen met (risico)leerlingen. Enige voorkennis op het gebied van spelbegeleiding van

Programma:

kinderen tot 8 jaar is en instapvoorwaarde.

• Startassessment; • Orthopedagogische handelen ter ondersteuning van de


spelontwikkeling;




• Speldiagnostiek en spelbegeleiding;


• Spelbegeleiding in groepsverband;

probleem op het gebied van Speciale spelbegeleiding wordt onder-

• Spel en de kracht van de verbeelding;

worpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is

• Keuzeperiode.

er bovendien aan het eind van de eerste fase een keuzeperiode ingeroosterd.




belang zijn binnen de door u gekozen leerroute. Bij de leerroute


Speciale spelbegeleiding zijn dit de volgende thema’s:

Voor de leerroute Speciale spelbegeleiding is het uitstroomprofiel

planmatige aanpak vindt plaats via zowel gedragstherapeutische als

Gedragsproblemen het meest voor de hand liggend.

interactionele benaderingen, waarmee u in uw eigen praktijk aan de slag gaat.

Orthopedagogische handelen ter ondersteuning van de spelontwikkeling

Om een eigen visie te kunnen ontwikkelen is het noodzakelijk dat u zich op de hoogte stelt van de verschillende orthopedagogische


Metacommunicatie

theorieën en speltheorieën vanuit bijvoorbeeld de biologische,


Binnen dit thema wordt aandacht besteed aan aspecten die van

ingeroosterd.

belang zijn voor het functioneren van uw schoolteam. Daarbij kan


gedacht worden aan een opzet voor begeleide intervisie. Ook komen


aspecten aan de orde die te maken hebben met groepsdynamica,

Bij de leerroute Gedragsproblemen zijn dit de volgende thema’s:

zowel op klassen- als op teamniveau. Ook andere teamaspecten

culturele, ontwikkelingspsychologische of orthopedagogisch invalshoek. Dit thema vormt dan ook de basis van de theoretische grondslag voor de gehele leerroute. Speldiagnostiek en spelbegeleiding

Leerroute gedragsproblemen (gedragsproblemen)

komen aan bod zoals samenwerken, vergaderen, besluiten nemen,

U verdiept zich in de verschillende spelniveaus en spelfasen.

Orthopedagogische theorie en praktijk van de sociaal-emotionele

Van hieruit kunt u het spel van kinderen gericht observeren en

ontwikkeling

conflicthantering, etc.

eventuele problemen signaleren. Ook maakt u kennis met

Inhoud

Binnen dit thema is er aandacht voor het verloop van de sociaal-

Programma:

verschillende technieken van spelbegeleiding en u reflecteert op de

De leerroute Gedragsproblemen richt zich op aspecten van de

emotionele ontwikkeling van leerlingen vanuit een ecologisch


toepassingsmogelijkheden hiervan binnen uw eigen praktijk.

sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van leerlingen binnen

perspectief. U wordt uitgedaagd om te reflecteren op uw eigen rol en

• Orthopedagogische theorie en praktijk van de sociaal-emotionele

U maakt hiervan opnamen.

het onderwijs. Hierbij wordt elke leerling beschouwd als een

inbreng als leraar/opvoeder hierbij en om uw visie op het omgaan

onafscheidelijk deel van een sociaal systeem. Gedragsproblemen

met gedragsproblemen te expliciteren en te onderbouwen.

ontwikkeling; • Educational Research;

Spelbegeleiding in groepsverband

worden opgevat als een evenwichtsverstoring van dit systeem.

De spelbegeleiding in de groep krijgt speciale aandacht: Hoe kunt u

Het doel van elk handelen is om het sociale systeem weer zelf-

Ontwikkelingsbelemmeringen en ontwikkelingsmogelijkheden

• Ontwikkelingsbelemmeringen en ontwikkelingsmogelijkheden; • Planmatig handelen bij leerlingen met gedragsproblemen;

de inrichting van het lokaal afstemmen op de ontwikkelingsvraag

standig te laten werken. Het accent ligt dan op het creëren van een

Bij dit thema wordt nader gekeken naar de verschillende

• Metacommunicatie;

van de kinderen? Hoe organiseert u de begeleiding in de groep?

veilige leeromgeving, waarin krachten gemobiliseerd worden om

ontwikkelingsbelemmeringen van leerlingen en naar de mogelijk-

• Keuzeperiode

Diverse technieken voor spelbegeleiding worden verder uitgediept.

veranderingen te realiseren. U onderzoekt de betekenis van kennis,

heden die er zijn om als professionele leraar/opvoeder met deze

Opnieuw neemt de video een belangrijke plaats in.

ervaring en uw eigen intuïtie voor uw dagelijkse praktijk.

belemmeringen in de praktijk van het onderwijs om te gaan.


Hierbij wordt vooral uitgegaan van een contextgerichte benadering


van probleemgedrag.


Spel en de kracht van de verbeelding


‘De kracht van de verbeelding’ geeft u een zeer persoonsgerichte kijk


op uw eigen verbeeldend vermogen. Verschillende media worden


Planmatig handelen bij leerlingen met gedragsproblemen

Gedragsproblemen, Handicaps of Inclusief Onderwijs het meest voor

verkend en beleefd: verhalen vertellen, drama, werken met teken-


Er wordt bij dit thema aandacht besteed aan de opzet van een

de hand liggend.

en schildertechnieken, muziek, … .

probleem op het gebied van Gedragsproblemen wordt onderworpen

planmatige aanpak van problematisch gedrag van leerlingen. Deze


60

Voor de leerroute Gedragsproblemen zijn de uitstroomprofielen


61

Programma:

• Startassessment; • Autistische Spectrum Stoornis (ASS) vanuit orthopedagogisch perspectief; • Educational Research; • ASS en de persoon van de leraar; • ASS en de (ortho)pedagogische taak van de school; • Visies op de aanpak van ASS; • Keuzeperiode.

Vervolg in de tweede fase U kiest voor een uitstroomprofiel aan het eind van de eerste fase. In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. Voor de leerroute Autisme zijn de uitstroomprofielen Gedragsproblemen, Handicaps of Inclusief Onderwijs het meest voor de hand liggend.

Leerroute orthodidactiek (onderwijsleerproblemen) Inhoud Soms ontwikkelt het leerproces van de leerlingen binnen de groep zich niet meer zo vanzelfsprekend. Op dat moment is het een

Leerroute autisme

uitdaging om leerlingen zo te onderwijzen en te begeleiden dat zij in Autistische Spectrum Stoornis (ASS) vanuit orthopedagogisch perspectief

staat zijn als functioneel geletterde- en gecijferde mensen deel te

Binnen dit thema wordt een (begrippen) kader geschetst van waaruit

nemen aan het maatschappelijke leven. In deze leerroute leert u de

u leert kijken naar leerlingen met ASS. Er is aandacht voor de

onderwijsleersituatie van de groep planmatig in kaart te brengen.

Geletterdheid

Inhoud

verschillende verschijningsvormen van ASS. U maakt een verbinding

Accenten liggen in het preventief onderwijzen, aanpassen van de

De ontwikkeling van de beginnende en voortgezette geletterdheid is

Leerlingen met een stoornis in het autistisch spectrum (ASS) hebben

tussen kennis vanuit de kinderpsychiatrische kijk hierop en de

leeromgeving aan de behoeften van de leerling, leren differentiëren

het uitgangspunt binnen dit thema. U leert dit plaatsen in het

specifieke problemen in het begrijpen van de betekenis van de

ecologisch pedagogische werkelijkheid van het werken met deze

in groepsverband en het opzetten en uitvoeren van groepsplannen.

proces van het technisch- en begrijpend lezen, het spellen en

leefwereld om hen heen. Met name ervaren ze deze problemen in de

leerlingen in de onderwijspraktijk.

creatief schrijven. U maakt kennis met de belemmeringen die

interactie met anderen. De wijze waarop deze leerlingen de wereld


kunnen optreden en u ontwikkelt een onderzoekende houding om

ervaren is niet eenvoudig te begrijpen; het blijkt een bijzondere

ASS en de persoon van de leraar


deze tijdig te onderkennen. Binnen een groep met grote onderlinge

opgave om met deze leerlingen in contact te komen. Het creëren

Binnen dit thema staat u als leraar centraal in de manier waarop u


verschillen leert u (aangepaste) instructie geven, groepsplannen

van een leef- en leersituatie waarvan leerlingen met een stoornis in

omgaat met leerlingen met ASS. Aan de orde komen lesmethoden


ontwerpen en implementeren.

het autistisch spectrum kunnen profiteren is geen gemakkelijke

en leermiddelen, motivatie en beloning, instructie, zelfstandig

probleem op het gebied van Orthodidactiek wordt onderworpen aan

opgave. Zeker niet in een heterogene klassensituatie. Een leraar die

werken, vrije tijd en spel. U gaat verder in op de consequenties voor


Gecijferdheid

hiermee te maken heeft kan veelal niet of onvoldoende terugvallen

het totale klassenmanagement waarbij individuele handelings-


Het uitgangspunt bij dit thema is de ontwikkeling van de

op zijn onderwijservaring of op zijn collega’s, omdat de problema-

planning een belangrijke plaats heeft. Er wordt nagegaan welke


beginnende en gevorderde gecijferdheid. U leert hoe u op

tiek en de benadering van deze leerlingen zeer specifieke kennis en

mogelijkheden er zijn voor training van sociale vaardigheden.


groepsniveau rekenproblemen kunt signaleren; onder meer door

competenties vereist. Door het volgen van deze leerroute wordt een

U reflecteert op het alternatief van homogeen samengestelde

Bij de leerroute Orthodidactiek zijn dit de volgende thema’s:

instructie te geven op een diagnostische wijze. U bestudeert de door

stevige basis gelegd om beter om te kunnen gaan met deze

groepen tegenover onderwijs in een heterogeen samengestelde

bijzondere problematiek Dat wil zeggen we richten ons in deze

groep.

uw leerlingen gehanteerde strategieën en maakt kennis met een

leerroute met name op de begeleiding van leerlingen met autisme

Orthopedagogisch denken en handelen en orthodidactiek

aantal instructievormen, materialen en hulpprogramma’s.

Leerlingen bij wie het leer- en ontwikkelingsproces niet

Programma:

en een over het algemeen gemiddelde begaafdheid, binnen een

ASS en de (ortho)pedagogische taak van de school

vanzelfsprekend verloopt, vragen van u als leraar een manier van


heterogene onderwijssituatie.

Binnen dit thema bestudeert u verschillende visies op ontwikkeling

handelen die u bij voorkeur kunt realiseren in groepsverband.

• Orthopedagogisch denken en handelen en orthodidactiek;

en ontwikkelingsproblemen van kinderen en de pedagogische taak

U onderzoekt protectieve en belemmerende factoren binnen de



van de school. Verder reflecteert u op onderwerpen als integratie,

leeromgeving in de groep en op school en u stuurt eventuele

• Mondelinge taalvaardigheid;


inclusie en segregatie; U plaatst dit in de huidige stand van zaken in

veranderingen aan. De interactie tussen de leerlingen en u als

• Geletterdheid;


uw eigen school.

leerkracht staat in dit proces centraal.

• Gecijferdheid;


Visies op de aanpak van ASS

probleem op het gebied van Autisme wordt onderworpen aan

In dit thema maakt u kennis met visies op de behandeling van

Mondelinge taalvaardigheid


autisme en verwante stoornissen. Aan bod komen de hoofdlijnen

U breidt uw kennis over de ‘vanzelfsprekende’ taal- en denk-



van de diverse benaderingen, interdisciplinair werken, de educatieve

ontwikkeling uit en u bekwaamt zich in het signaleren en

U kiest voor een uitstroomprofiel aan het eind van de eerste fase. In


benadering, visualiseringsmogelijkheden en communicatie,

diagnosticeren van taalontwikkelingsproblemen. Het ontwerpen,

principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. Voor


alternatieve behandelingsmethoden en de samenwerking met

organiseren en planmatig aanwenden van speciale begeleiding

de leerroute Orthodidactiek is het uitstroomprofiel leerproblemen,

Bij de leerroute Autisme zijn dit de volgende thema’s:

ouders/verzorgers van leerlingen met ASS.

vloeien hier uit voort. Aanpak en begeleiding worden in een

variant Specialist Leerproblemen het meest voor de hand liggend.

• Keuzeperiode.

krachtige taal-leeromgeving geplaatst. Nascholing Pabo 2006-2007

62


63

Omschrijving van de programmaonderdelen Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of in een leerteam, eigen leervragen uitwerkt. Een essentieel onderdeel daarbij is de Educational Research: een door u geconstateerd probleem op het gebied van Dyslexie wordt onderworpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te maken is er boven-

Leerroute remedial teaching aanvankelijk leren

dien aan het eind van de eerste fase een keuzeperiode ingeroosterd. Daarnaast staat een aantal thema’s centraal die van wezenlijk belang zijn binnen de door u gekozen leerroute.

Inhoud

Bij de leerroute Dyslexie zijn dit de volgende thema’s:

Remediale zorg is niet meer weg te denken in het veld van specialistische leerlingenzorg. Om deze bij het werk met leerlingen,

Theorie en diagnosestelling van dyslexie binnen de orthopedagogiek

ouders en collega’s verantwoord gestalte te kunnen geven is het van

U ontwikkelt een visie op het begrip dyslexie binnen de context van

belang dat de richtlijnen van het handelingsgericht werken worden

lees- en/ of spellingproblemen. U doet dit vanuit een ecologisch,

gehanteerd. Op deze visie is de leerroute gebaseerd. U volgt deze

orthodidactisch en orthopedagogisch perspectief. Van belang is, dat

leerroute als u zich wenst te bekwamen in de hulpverlening bij

u zowel de belemmerende als de bevorderende factoren binnen een

problemen in een vroeg stadium van de schoolloopbaan van

onderwijsleersituatie leert onderkennen. U leert uw kennis relateren

leerlingen.

aan de ontwikkelingsmogelijkheden van uw leerlingen en u ziet daarbij afstemming als een cruciaal gegeven om tegemoet te komen


aan de orthopedagogische en orthodidactische behoeften van


kinderen in het lees- en spellingproces.

in een leerteam, eigen leervragen uitwerkt. Een essentieel onderdeel daarbij is de Educational Research: een door u geconstateerd

Werken volgens De Protocollen leesproblemen en dyslexie

probleem op het gebied van Remedial teaching aanvankelijk leren

In dit thema wordt de bovengenoemde theorie vertaald naar de

wordt onderworpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk

praktijk. U maakt kennis met het protocol leesproblemen en

te maken is er bovendien aan het eind van de eerste fase een

dyslexie voor regulier- en speciaal basisonderwijs aan de hand

keuzeperiode ingeroosterd. Daarnaast staat een aantal thema’s

praktijksituatie leert om gecijferde leeromgevingen te ontwerpen.

waarvan u op verschillende niveaus leert op welke wijze de

centraal die van wezenlijk belang zijn binnen de door u gekozen

Het werken met de tussendoelen is het kernpunt binnen dit

onderkenning van risicoleerlingen op het gebied van geletterdheid

leerroute.

rekenthema.

kan plaatsvinden. Naast deze signalering besteedt u aandacht aan

Bij de leerroute Remedial teaching aanvankelijk leren zijn dit de

interventies om de geletterdheid te stimuleren en te ontwikkelen.

volgende thema’s:

U geeft de activiteiten die u onderneemt in de onderwijsleersituatie

Programma:


concreet vorm. Tevens krijgt u handreikingen om een eerste aanzet

Orthopedagogisch denken en handelen

• Orthopedagogisch denken en handelen;

te maken tot een planmatige opzet van observatie, toetsing en

Leerlingen bij wie de leer- en ontwikkelingsprocessen niet


begeleiding van risicoleerlingen.

vanzelfsprekend verlopen, vragen om begeleiding die ingebed is in

• Beginnende geletterdheid;

bewust orthopedagogisch denken en handelen. Bij dit thema

• Beginnende gecijferdheid;

Speciale begeleiding

verdiept u zich in verschillende orthopedagogische concepten,

• Keuzeperiode.

U leert op welke wijze u leerlingen individueel en als groep te

handelingsgericht onderzoeken en begeleiden, ontwikkeling van

begeleiden. De begrippen motiveren, compenseren, dispenseren en

leerlingen en de rol van de leerkracht daarbij. Deze onderwerpen


remediëren krijgen hier een plaats. De aanpak en de plannen stemt

dagen u uit om te reflecteren op uw handelen en om de positieve


u af op instructiebehoeften en leerprincipes van de leerlingen.

factoren en kansen van leerlingen te benutten. Het gaat immers om


U leert om op basis van theorie die begeleiding te kiezen die het

het bevorderen van hun groeikracht, zodat ze plezier in school en

Voor de leerroute Remedial teaching aanvankelijk leren is de variant

beste bij uw leerlingen past en u betrekt daarbij ook de ouders en de

leren houden of opnieuw krijgen.

Remediaal Specialist Primair Onderwijs binnen het uitstroomprofiel

leerkracht.

Leerproblemen het meest voor de hand liggend. Beginnende geletterdheid

Programma:

Het taalonderwijs is gebaseerd op het goed doorlopen van de fasen


van taalverwerving in de moedertaal en eventueel in het Nederlands

• Theorie en diagnosestelling van dyslexie binnen de

als tweede taal. Binnen het thema Beginnende geletterdheid ligt de focus op de ontwikkeling van de taal als bakermat voor functionele

orthopedagogiek;

Leerroute dyslexie Inhoud


geletterdheid. U leert leerlingen met problemen in de taalverwerving

• Werken volgens De Protocollen leesproblemen en dyslexie;

te signaleren, te onderzoeken, te begeleiden en eventueel te

• Speciale begeleiding 1;

verwijzen. Het proces van het leren lezen en spellen is een logisch

• Speciale begeleiding 2;

vervolg van het stimuleren van de geletterdheid in de groepen 1 en

• Keuzeperiode.

2. U leert hoe u collega’s uit de groepen 1 tot en met 4 kunt

Leerroute interne begeleiding (begeleiding en leidinggeven)

ondersteunen bij het omgaan met verschillen op dit gebied. Bij het

Deze leerroute leidt op tot leesspecialist. U specialiseert zich in de begeleiding van leerlingen met lees- en/of spellingproblemen of


onderwerp schrijven in relatie tot spellen wordt ingegaan op het

Inhoud

dyslexie. Omdat functionele geletterdheid een voorwaarde is om


schrijfproces en de aanpak die op dit gebied gerealiseerd kan

De taak van de Intern begeleider is volop in ontwikkeling.

maatschappelijk te kunnen participeren ligt hier voor het onderwijs


worden.

Aanvankelijk manifesteert de intern begeleider zich als degene die

de taak om vroegtijdig de protectieve- en belemmerende factoren in

Voor de leerroute Dyslexie is de variant Specialist Leerproblemen

het lees- en spellingproces te signaleren en passende hulp voor de

binnen het uitstroomprofiel leerproblemen het meest voor de hand

Beginnende gecijferdheid

het ‘zorggezicht’ van de school is. In deze fase is het belangrijk dat

leerling te realiseren. Dat is niet mogelijk zonder daar de leer-

liggend.

In dit thema bestudeert u problemen die zich voor kunnen doen bij

de intern begeleider kennis heeft van instrumenten en informatie-

omgeving bij te betrekken. Een ‘dyslexie-vriendelijk’ klimaat in de

de ontluikende gecijferdheid en het beginnend rekenen.

stromen om de leerlingzorg goed uit te voeren en te administreren.

school is daartoe een voorwaarde.

U ontwikkelt competenties om kinderen met rekenproblemen te

Later doen collega’s steeds vaker een beroep op de interactie-

signaleren, te diagnosticeren en te begeleiden in groep 1 tot en met

vaardigheden van de intern begeleider en raadplegen deze steeds

remedial teaching coördineert en binnen Weer Samen Naar School

4. U werkt met een leerlandschap waarmee u leraren in uw Nascholing Pabo 2006-2007

64


65

om individuele begeleidingsgesprekken zoals het probleem-



verhelderend gesprek en gesprekken die tot doel hebben weerstand

Bij de leerroute Ambulante begeleiding zijn dit de volgende thema’s:


te overwinnen en/of feedback te geven.

In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. De ambulant begeleider in gesprek als mentor en als coach

Voor de leerroute Ambulante begeleiding is de variant Begeleidings-

Communicatie-deel II

Niet alleen wát u als ambulant begeleider zegt maar vooral hóe u

specialist in het uitstroomprofiel ‘Educatieve Zorgsystemen’ het

Communicatie-II is het logische vervolg van Communicatie-I.

het zegt, bepaalt voor het grootste deel het effect van de begeleiding.

meest voor de hand liggend.

Het accent wordt nu verschoven naar groepsgerichte begeleidings-

Uitgaande van een continuüm van soorten interventies maakt u

gesprekken en begeleidingstechnieken uitgaande van het gegeven

kennis met verschillende professionele gesprekstechnieken.

dat u als intern begeleider mogelijk leiding moet geven aan veranderingsprocessen binnen de school. Enige kennis van de

Handelingsgericht werken en begeleiden door de ambulant begeleider

groepsdynamica en conflicthantering is hierbij onmisbaar.

Bij dit thema verwerft u kennis van en inzicht in het werken met het model handelingsgerichte diagnostiek, handelingsgericht

Programma:

werken en begeleiden. U reflecteert op de consequenties van deze


uitgangspunten op uw eigen praktijksituatie. Dit doordenken zal

• Oriëntatie in de orthopedagogiek;

kunnen leiden tot een handelingsgerichte en planmatige werkwijze


door u als ambulant begeleider.

• Instrumentarium;

Leerroute coachen in het onderwijs (begeleiding en leidinggeven) Inhoud De leerroute ‘Coachen in het onderwijs’ geeft antwoord op een

• Communicatie 1;

Van begeleide intervisie naar intervisie

groeiende vraag van het onderwijsveld naar coaching. Steeds meer

• Communicatie 2;

Intervisie stelt ambulant begeleiders in staat om van elkaars vragen

scholen ontwikkelen zich tot lerende organisaties waarbij het van

• Keuzeperiode.

en ervaringen te leren. Bij dit thema leert u op welke wijze dit

elkaar leren, voortdurende interactie en het elkaar ondersteunen

leerproces voorbereid en ondersteund moeten worden. U maakt

een steeds grotere rol gaan spelen. U volgt deze leerroute wanneer


kennis met een aantal methodieken voor intervisie die in

het coachen van collega’s bij uw taak op school hoort. U bent


verschillende situaties kunnen worden ingezet.

docentbegeleider, interne of ambulante begeleider, bouwcoördinator of schoolleider. In deze leerroute bent u op verschillende manieren

In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. Voor de leerroute Interne begeleiding is de variant Begeleidings-

De ambulant begeleider als case-manager

met coaching bezig:

specialist in het uitstroomprofiel ‘Educatieve Zorgsystemen’ het

Begeleidingstrajecten dienen vanzelfsprekend met de grootst

• Oefenen van individuele en teamcoaching en feedback daarop;

meest voor de hand liggend.

mogelijke zorgvuldigheid te worden uitgevoerd en bewaakt.

• Verdieping middels literatuuronderzoek;

van de taak van de intern begeleider is die van aansturende coach

Bij dit thema leert u op welke wijze u in uw rol als case-manager

• Ontwikkelen en uitvoeren van beleids- en coachingsplannen in

voor de gehele school en zelfs nog verder tot kenniscoördinator van

deze zorg coördineert en daarbij nauwgezet bewaakt dat de

de onderwijsorganisatie. De taak van de intern begeleider verschuift

overeengekomen doelstellingen door alle betrokkenen in acht

meer persoonlijk of in groepsgesprekken. Een verdere ontwikkeling

dus van ondersteuner naar coördinator.

Omschrijving van de programmaonderdelen

Leerroute ambulante begeleiding

worden genomen.

de school.

Omschrijving programmaonderdelen Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of

Programma:




• De ambulant begeleider in gesprek als mentor en als coach;

probleem op het gebied van Coachen in het onderwijs wordt



onderworpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te

probleem op het gebied van Interne begeleiding wordt onderworpen

• Handelingsgericht werken en begeleiden door de ambulant

maken is er bovendien aan het eind van de eerste fase een

Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of in een leerteam, eigen leervragen uitwerkt. Een essentieel onderdeel

(begeleiding en leidinggeven)


begeleider;

keuzeperiode ingeroosterd.


Inhoud

• Van begeleide intervisie naar intervisie;


ingeroosterd.

Weer Samen Naar School, de Leerling Gebonden Financiering (LGF)

• De ambulant begeleider als case-manager;



in de Wet op de Expertise Centra (WEC) en ideeën rond inclusief

• Keuzeperiode.

Bij de leerroute Coachen in het onderwijs zijn dit de volgende


onderwijs hebben tot gevolg dat er meer leerlingen met een

Bij de leerroute Interne begeleiding zijn dit de volgende thema’s:

specifieke hulpvraag een plek vinden in het regulier onderwijs.

thema’s:

De recent in gang gezette herijking van de zorg in het funderend

Assessment van de coach

Oriëntatie in de orthopedagogiek

onderwijs doet een beroep op het speciaal onderwijs om kennis en

Op basis van de taken en het competentieprofiel van de coach op

Binnen deze onderwijsleereenheid reflecteert u vanuit het

expertise met het regulier onderwijs te delen. Hierbij speelt de

school maakt u een zelfbeoordeling en beschrijft u leervragen. Deze

perspectief van de intern begeleider op verschillende actuele

ambulant begeleider een belangrijke rol.

vormen de start van het portfolio. Gedurende de opleiding houdt u

thema’s zoals ‘interculturele aspecten in de orthopedagogiek’ of

Hij zal de leerkracht moeten kunnen ondersteunen bij het realiseren

de ontwikkeling van uw competenties bij in dit portfolio.

‘inclusief onderwijs’. Het orthopedagogisch denkkader is daarbij

van optimale condities voor leerlingen met een specifieke

Hierover voert u voortgangsgesprekken. Uiteindelijk toont u in het

uitgangspunt. Onderwerpen als normalisatie, emancipatie en

pedagogische en/of didactische hulpvraag.

eindassessment uw geschiktheid aan.

‘empowerment’ komen hierbij aan de orde.

Binnen het begeleidingsproces zal de ambulant begeleider van mentor, van wie te leren is, moeten uitgroeien tot coach, mét wie te

Coachen moet je doen 1 en 2

Instrumentarium

leren is. Dit thema vormt de rode draad van de leerroute ‘Ambulante

Dit onderdeel is de kern van de leerroute. Tijdens de bijeenkomsten

Van veel interne begeleiders wordt nog steeds gevraagd

begeleiding’.

wordt u getraind in diverse vaardigheden gericht op het coachen van individuen en van teams. Er wordt veel geoefend door onder

instrumenten aan te reiken waarmee de zorg voor leerlingen kan worden verbreed en veilig gesteld. Binnen dit thema wordt van u


meer simulatie, rollenspellen of intervisievormen. Dit wordt

gevraagd te reflecteren op de eigen werksituatie in relatie tot het


afgewisseld met korte instructiemomenten. Daarnaast voert u

instrumentarium van het zorgsysteem. Verder is er aandacht voor


opdrachten uit in de opleidingsgroep en in de eigen schoolpraktijk.

hieraan gerelateerde onderwerpen, zoals de aanpak vanuit de


Feedback en reflectie zijn de sturende instrumenten voor uw

handelingsgerichte diagnostiek.

probleem op het gebied van Ambulante begeleiding wordt

ontwikkeling. Hierbij wordt gebruik gemaakt van videobegeleiding.

onderworpen aan onderzoek. Om verdere verdieping mogelijk te

Tenslotte voert u een tweetal coachingstrajecten uit op de eigen

Communicatie-deel I

maken is er bovendien aan het eind van de eerste fase een

school. U werkt hierbij met een twin-coach uit de opleidingsgroep: u

Bij dit thema traint u een aantal communicatievaardigheden.

keuzeperiode ingeroosterd.

coacht en wordt gecoacht.

U werkt vanuit een sterkte / zwakte analyse. Het gaat hierbij vooral



66


67

Oriëntatie op Coachen

waarin de zorg voor leerlingen een centrale rol speelt, vraagt in veel

Het onderwerp coachen is gebaseerd op veel (wetenschappelijk)

gevallen een cultuurverandering. Het leidinggeven in deze situatie

onderzoek. Tijdens deze leerroute verdiept u zich verder op het

vraagt expliciet aandacht.

gebied van coaching door middel van een literatuurstudie. Hierbij kiest u voor een thema dat in het verlengde van de

Leidinggeven aan leren van leraren

werksituatie ligt en aansluit bij uw leervragen. Deze literatuurstudie

Het realiseren van een educatief zorgsysteem is een taak van

studie koppelt u aan uw praktijkervaringen.

individuele leraren en van het hele team. Binnen het thema

Programma:

‘Leidinggeven aan het leren van leraren’ verdiept u zich in het


zorgsysteem als inzet van een lerende organisatie. U werkt met


dialogen als onderzoeksmiddel en maakt kennis met de

• Coachen moet je doen 1;

basisprincipes van coaching en teamcoaching.

Assessment in het kader van integraal personeelsbeleid (IPB)

Praktische informatie Kosten In overleg en afhankelijk van de vraag/opdracht.

Plaats Haagse Hogeschool.


Eventueel onderdelen op locatie.

Start en omvang van de begeleiding Inleiding

• Coachen moet je doen 2;

In overleg.

• Oriëntatie op Coachen;

Organisatie en beheer van educatieve zorgsystemen

Het assessmentbureau heeft inmiddels ruime ervaring opgedaan

• Keuzeperiode.

Een educatief zorgsysteem moet gebaseerd zijn op een weldoor-

met het in kaart brengen van competenties van zij-instromers. Ruim

Bijzonderheden

dachte organisatie en adequaat beheer. Vanuit uw eigen praktijk-

150 assessments zijn de afgelopen jaren afgenomen, waarmee een



situatie, gekoppeld aan uw visie op zorg voor leerlingen, ontwikkelt

schat aan kennis en ervaring is opgedaan.

Hans de Looze.


u een organisatieontwerp. U verdiept zich vervolgens in de

Deze aanwezige kennis en ervaring kan natuurlijk ook goed worden

Telefoon:

In principe kunt u een keuze maken uit alle uitstroomprofielen. Voor

consequenties die dit heeft voor het integraal personeelsbeleid, het

gebruikt in het kader van IPB op scholen. Voorbeeld: ‘Wie van het

Fax:

070 - 445 86 35

de leerroute Coachen in het onderwijs begeleiding is de variant

financieel beleid en de kwaliteitzorg.

team kan zich verder ontwikkelen tot bouwcoördinator gelet op de

E-mail:

[email protected]

reeds aanwezige competenties?’ Of: ‘Komt deze leerkracht in

Begeleidingsspecialist van het uitstroomprofiel Educatieve Zorgsystemen het meest voor de hand liggend.

Leerroute leidinggeven en educatieve zorgsystemen (begeleiding en leidinggeven)

06 28 91 11 56

De leidinggevende als mens

aanmerking voor een vaste aanstelling?’ Of: ‘Is een management-

Leidinggeven in educatieve zorgsystemen is niet waardevrij, dit

functie op korte of middellange termijn een optie gelet op de

gebeurt op basis van persoonlijke en professionele waarden.

ontwikkeling van deze leerkracht?’

Binnen dit thema verdiept u zich in het persoonlijk moreel leiderschap bij het creëren van veranderingen in educatieve

Het assessmentbureau kan ook worden betrokken bij de selectie en

zorgsystemen.

werving van nieuw (onderwijs) personeel.

Programma:

Doelgroep


In principe al het in de school aanwezige (onderwijs) personeel,

• Leidinggeven aan (ortho)pedagogisch denken en handelen;

waarbij aan assessments van diverse rollen (intern begeleider,


interne coach, enz.) en functies (adjunct-directeur, locatieleider,

• Leidinggeven aan leren van leraren;

enz.) kan worden gedacht.

• Organisatie en beheer van educatieve zorgsystemen;

Inhoud

• De leidinggevende als mens;

Inhoud

De komende jaren krijgt ieder schoolbestuur een zorgplicht voor alle

• Keuzeperiode.

Afhankelijk van de vraag/opdracht kunnen de volgende onderdelen

leerlingen. In onderling overleg kunnen besturen deze plicht

deel uitmaken van het assessment:

vormgeven in de eigen school, maar ook in speciale scholen en


• Het samenstellen van een portfolio;

bovenschoolse structuren. In deze leerroute verstaan we onder een


• Het maken van simulatieopdrachten;

educatief zorgsysteem een organisatiestructuur (of deelstructuur)


• Het voeren van een criteriumgericht interview;

met een leider, die de zorg (in al zijn opzichten) voor de leerling als

Voor de leerroute Leidinggeven in educatieve zorgsystemen I is de

• Het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van een les(onderdeel);

uitgangspunt heeft. De leerroute volgt u als u als leidinggevende

variant Leidinggeven in Educatieve zorgsystemen II binnen het

• Het reflecteren op eigen handelen;

betrokken bent bij het realiseren van een systeem waarbij de zorg

uitstroomprofiel ‘Educatieve zorgsystemen’ het meest voor de hand

• Het voeren van een reflectiegesprek met de assessoren.

voor leerlingen centraal staat.

liggend.

Omschrijving van de programmaonderdelen Tijdens deze leerroute zijn er veel gelegenheden waarin u, alleen of

Meer informatie


Voor aanvullende inhoudelijk informatie over de opleidingen en


beschrijvingen van de diverse programma-onderdelen kunt u kijken

probleem op het gebied van Leidinggeven in educatieve zorg-

op www.seminarium.nl. Onze website wordt regelmatig

systemen wordt onderworpen aan onderzoek. Om verdere

geactualiseerd. Ook kunt u contact opnemen met de studieleider(s)

verdieping mogelijk te maken is er bovendien aan het eind van de

van uw lesplaats dhr. Hans van Riet (065 - 117 74 85) of

eerste fase een keuzeperiode ingeroosterd. Daarnaast staat een

dhr. E. van Elswijk (070 - 388 82 91).

aantal thema’s centraal die van wezenlijk belang zijn binnen de

Of Loop binnen op regiokantoor Den Haag, Fijnjekade 82

door u gekozen leerroute.

(tegenover Haagse Hogeschool).

Bij de leerroute Leidinggeven in educatieve zorgsystemen zijn dit de volgende thema’s:

Lesplaatsen Het Seminarium voor Orthopedagogiek biedt de volgende

Leidinggeven aan (ortho)pedagogisch denken en handelen

deeltijdopleidingen Master Special Educational Needs aan op de

Leidinggeven aan een educatief zorgsysteem is gebaseerd op een

Haagse Hogeschool (afdeling Pabo, ovaal 5e verdieping).

aantal bewust gekozen orthopedagogische uitgangspunten. U richt zich binnen dit thema op visieontwikkeling ten aanzien van deze uitgangspunten. Zo zijn onderwerpen als zorg en emancipatie van leerlingen onderwerp van studie en reflectie. Bovendien reflecteert u op leidinggeven in een professionele leefgemeenschap. De school Nascholing Pabo 2006-2007

68


69

Assessment zij-instroom basisonderwijs

De veilige school




€ 1.195,–

Afhankelijk van de vraag.

De kosten van het assessment worden meestal door het


Plaats

bestuur betaald.

Inleiding

Haagse Hogeschool en/of op locatie.

Start assessmentprocedures

Veiligheid op scholen staat volop in de belangstelling. De overheid,

Inleiding

In het jaar 2006/2007 starten wij in de maanden september

schoolbesturen, docenten, onderwijsondersteunend personeel en


Wat is het assessment zij-instroom?

tot en met mei een assessmentprocedure.

ouders spannen zich in om scholen veilige havens voor de kinderen

In overleg.

te laten zijn. Veilige scholen zouden zelfs een belangrijke bijdrage

Het assessment is erop gericht mensen van buiten het onderwijs de mogelijkheid te geven in het onderwijs te gaan werken.

Bijzonderheden

kunnen leveren aan het verminderen van geweld in onze

Bijzonderheden

Het assessment richt zich op de beoordeling van reeds verworven


maatschappij als geheel.


competenties en na te gaan in hoeverre deze in te zetten zijn voor

Hans de Looze.

een baan in het onderwijs. Veelal spreken wij dan over EVC, hetgeen

Telefoon:

06 28 91 11 56

We zien tegenwoordig geweld tussen leerlingen onderling, maar ook

Telefoon:

wil zeggen de erkenning van Eerder Verworven Competenties.

Fax:

070 - 445 86 35

het geweld van leerling naar docent toenemen. Er kunnen echter

Fax:

070 - 445 86 35

Dit assessment is gericht op een onderzoek voor een geschiktheid-

E-mail:

[email protected]

ook successen worden geboekt. Enkele feiten:

E-mail:

[email protected]

Hans de Looze. 06 28 91 11 56

• Echte veiligheid begint in onszelf, niet op het schoolterrein of in

verklaring om in het onderwijs werkzaam te kunnen zijn en de

de school;

bevoegdheid binnen een korte periode te behalen. Wij zoeken samen

• Docenten moeten zich veilig voelen, anders kunnen we de

met de kandidaat naar bewijzen voor eerder verworven

leerlingen niet helpen;

competenties, die goed inzetbaar zijn in het onderwijs. Verder wordt

• Er zijn een heleboel zaken in het onderwijssysteem die we geërfd

er gekeken welke competenties ontwikkelbaar zijn binnen twee jaar.

hebben die in feite bijdragen aan onveiligheid en daardoor ook

Inhoud

aan geweld; • Goed doordachte discipline geeft leerlingen een veel groter gevoel

De assessment-procedure bestaat uit verschillende onderdelen:

van veiligheid dan het domweg opleggen van sancties en heeft

• Het invullen van een portfolio;

ook een blijvend positief effect;

• Het maken van simulatieopdrachten;

• Kinderen die in hun leven pijn en tegenslag kennen, kunnen wel

• Het voeren van een criteriumgericht interview; • Het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van een les(onderdeel);

eens in het voordeel zijn om de werkelijke waarden van het leven

• Het reflecteren op eigen handelen;

te verstaan.

• Het voeren van een reflectiegesprek met de assessoren. Tijdens de procedure wordt u beoordeeld door assessoren die in

Doelgroep

duo’s werken.

(teams van) Leraren uit het basisonderwijs.

Wat levert deelname aan het assessment op?

Inhoud

Deelname aan het assessment levert het volgende op

De inhoud van de cursus(sen) wordt afgestemd op de behoefte(n)

• Kennis over opgebouwde leer- en werkervaringen (sterke en

van de school.

zwakke kanten) en de behaalde competenties te vergelijken met

Een gedegen aanpak

de startcompetenties voor het beroep docent; • Een globaal studie-/opleidingsadvies op basis van de

Het bereiken van echte veiligheid is een kwestie van een gedegen

portfoliobeschrijving en de resultaten bij de beoordeling van

aanpak en een lange adem. Succes kan alleen worden bereikt door

pedagogische, didactische en onderwijskundige vaardigheden;

goede samenwerking, afstemming en communicatie. Doordat de

• Een verklaring van deelname.

Pabo van de Haagse Hogeschool met veel instanties samenwerkt, kan externe deskundigheid waar gewenst worden ingehuurd. In

Hoeveel tijd kost deelname aan het assessment?

overleg met de school wordt dan een cursus of opleidingstraject op

Dit is zeer persoonsgebonden, maar gebleken is dat 15 uren de

maat ontwikkeld.

gemiddelde investering is in deze procedure (reistijd niet meegerekend). Het gaat om: • Portfolio samenstellen (gemiddeld 3 tot 4 uur); • Uitvoeren simulatie opdrachten (gemiddeld 4 uur); • Voeren van criteriumgericht interview (gemiddeld 2 uur); • Voorbereiden, uitvoeren en nabespreken praktijkopdracht (gemiddeld 4 uur); • Eindgesprek (gemiddeld 1 uur).


70


71

Effectieve teamtrajecten in de school

Een coach, begeleider of mediator nodig?

Praktische informatie Bijzonderheden Wij doen graag een praktisch voorstel.

Inleiding

Bijzonderheden Voor meer informatie kunt u contact opnemen met




Hans de Looze.


Hans de Looze.

Telefoon:

06 28 91 11 56

Telefoon:

06 28 91 11 56

Fax:

070 - 445 86 35

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

E-mail:

[email protected]

Inleiding

Aan de slag met het team!

Een conflict, een crisis, ontstane schade zoals wantrouwen en

Met het team een veranderingsproces aangaan is niet makkelijk.

verstoorde werkrelaties.

Uit ervaring we-ten we, dat zorgvuldig creëren van voldoende

Inmiddels zijn wij vanuit de nascholing betrokken bij een groot aantal trajecten waar specifieke interventie gewenst is. We hebben

draagvlak van groot belang is voor een succesvol traject. Wij hebben ervaring met een speelse, veilige en vertrouwde wijze

Een gedegen aanpak

daar ervaring in en kunnen u als school de juiste interventie(s)

van werken waarbij openheid en bereidheid hoog scoren.

Veranderingsstrajecten vragen een gedegen aanpak en een lange

bieden: bij een conflict, een crisis, of voor her-stellen van ontstane

adem. Succes wordt bereikt door van binnenuit te werken. Externe

schade zoals wantrouwen en verstoorde werkrelaties.

Inhoud

aansturing wordt alleen waar nodig ingezet. Dan wordt het traject

We werken direct en oplossingsgericht.

Programmavoorbeelden met verschillende onderwerpen in

echt een schooltraject. Wij kunnen vanuit de Haagse Hogeschool

samenhang:

begeleiding bieden op maat. We werken samen met externe bureaus

Wij doen dit door coaching, teamtrajecten, oplossingsgerichte

• Verbeteren van teamcommunicatie;

en maken de beste selectie voor maatwerk. Aan u om te kiezen.

gesprekken, teaminterventie en supervisie.

• Teamcoaching en teamleren;

Vaak werken we met een tweedaagse of een aantal studiedagen,

Van ons mag discretie en vertrouwen verwacht worden.

• De lerende organisatie in de school;

gevolgd door een 5-tal terugkombijeenkomsten. In die studie-

• Onderzoeken van waarden, idealen en sterktes en zwaktes;

middagen worden de belangrijkste prioriteiten uit de studiedagen

• Visie-ontwikkeling en de vertaalslag naar de dagelijkse praktijk;

verder uitgewerkt. In veel situaties kan een beroep gedaan worden

• Teameffectiviteit en dynamiek in het onderwijs;

op het vervangingsfonds ter bekostiging.

• Opzet werkplannen, invoeren van het Persoonlijk Ontwikkelings Plan;

Thema’s

• Vakinhoudelijke onderwerpen;

Thema’s die in onze trajecten veel voorkomen zijn:

• Begeleiding bij onderwijskansen;

• Taakgericht samenwerken;

• Introductie en opzet van intervisiegroepen;

• Professionaliteit en werkplezier;

• De samenhang tussen persoonlijke ontwikkeling en professionele

• Competenties;

ontwikkeling.

• Teamcommunicatie. Vraag ons om de vele voorbeelden en resultaten.


72


73

Integraal personeelsbeleid (IPB) en de gesprekscyclus

Kwaliteitsbeleid



Kosten

Kosten




Plaats

Plaats Inleiding

Haagse Hogeschool.


Haagse Hogeschool.

Vanuit de landelijke overheid wordt (vanaf 1998 via de Kwaliteitswet


en vanaf 2002 via de nieuwe Wet op het Onderwijstoezicht) de eis


September 2006, drie dinsdagavonden van 19.00 uur tot

gesteld dat scholen kwaliteitsbeleid moeten formuleren en

Oktober 2006, drie dinsdagavonden van 19.00 uur tot

Inleiding

21.30 uur.

uitvoeren.

21.30 uur.

Veel scholen zijn bezig integraal personeelsbeleid (IPB) vorm en

Januari 2007, drie dinsdagavonden van 19.00 uur tot

Scholen houden zich in toenemende mate dan ook bezig met het in

Februari 2007, drie dinsdagavonden van 19.00 uur tot

inhoud te geven. Belangrijk onderdeel van IPB is de gesprekscyclus.

21.30 uur.

kaart brengen van de kwaliteit van de school. Allerlei plannings-

21.30 uur.

documenten, zoals bijvoorbeeld het schoolplan en de schoolgids

Hieronder vallen onder andere het functioneringsgesprek, het

Bijzonderheden

worden hiervoor gebruikt. Kwaliteitsbeleid is mede daardoor een

Bijzonderheden


belangrijk beleidsterrein van de scholen geworden, dat zich


Doelgroep

Hans de Looze.

bovendien kan verheugen in grote belangstelling van o.a. het

Hans de Looze

Leidinggevenden die een verantwoordelijkheid hebben in de

Telefoon:

06 28 91 11 56

bevoegd gezag, de landelijke overheid (w.o. inspectie), de

Telefoon:

ontwikkeling en uitvoering van integraal personeelsbeleid.

Fax:

070 - 445 86 35

personeelsleden, de kinderen, de ouders en natuurlijk de gehele

Fax:

070 - 445 86 35

E-mail:

[email protected]

samenleving.

E-mail:

[email protected]

beoordelingsgesprek, het voortgangsgesprek en het POP-gesprek.

06 28 91 11 56

Inhoud In drie bijeenkomsten van ruim twee uur wordt aan de slag gegaan

In de cursus wordt dieper op de kern van het kwaliteitsbeleid

met het functioneringsgesprek, het beoordelingsgesprek, het

ingegaan, waarbij steeds de volgende vijf vragen zullen terugkomen:

Inhoud

voortgangsgesprek en het POP-gesprek. Maar daarnaast wordt ook

• Doet de school de goede dingen?

In drie bijeenkomsten van ruim twee uur wordt aan de slag gegaan

stilgestaan bij wat de gesprekscyclus de school kan opleveren.

• Doet de school de dingen goed?

met:

Bovendien worden handvatten aangereikt (o.a. in de vorm van

• Hoe weet de school dat?

• De bepaling van de uitgangssituatie;

formulieren) om op school de gesprekscyclus in te voeren.

• Vinden anderen dat ook?

• De visie van de school en de (SMART) doelen;

• Wat doet de school met die wetenschap?

• De systematische aanpak van de kwaliteitszorg; • De keuze van verbeterpunten;

Doelgroep

• De rol van de rijksinspectie in relatie tot het kwaliteitsbeleid;

De workshop is speciaal ontwikkeld voor directeuren, adjunct-

• Het leerlingvolgsysteem;

directeuren, locatieleiders of leerkrachten met speciale rollen in het

• Kwaliteitsmetingsinstrumenten;

basisonderwijs.

• Ouder- en leerlingtevredenheidspeiling; • De kwaliteitscyclus. Na afloop van de cursus behoort een praktisch begeleidingstraject om te komen tot invoering van kwaliteitsbeleid tot de mogelijkheden.


74


75

Maatwerk

Techniek: Herrie in de school



Afhankelijk van de scholingsbehoefte.

Praktische informatie Kosten In de pilot zullen wij hier 60 uur per school aan besteden (er gaan drie docenten aan meewerken). Daarvan brengen


Plaats Inleiding

wij slechts in rekening: 24 uur van € 75,– per school (exclusief BTW).

In overleg.

Naast de in deze nascholingsgids vermelde cursussen en opleidingen is het veelal mogelijk de Pabo Haagse Hogeschool te


Inleiding

Plaats

betrekken bij specifieke nascholingsvragen. Het kan hierbij gaan om

In overleg.

In het schooljaar 2006-2007 wordt aan een klein aantal scholen de

Op locatie.

individuele scholing/begeleiding en/of om groeps- en teamgerichte

mogelijkheid geboden om deel te nemen aan het project ‘Herrie in

scholing/begeleiding, waarbij de inhoud bepaald wordt door de

Bijzonderheden

de school’. Denk daarbij aan de aanpak van de Nederlandse topkok,

Start en omvang van de begeleiding

specifieke scholingsvraag. Veelal betreft het hier dan veranderings-


die een restaurant ‘doorlicht’ om vervolgens met een plan van

In het tweede semester, met:

onderwerpen. Deze scholing kan indien gewenst op de schoollocatie

Hans de Looze

aanpak te komen om samen uit te voeren.

Studenten uit dag 3:

plaatsvinden. Het aantal bijeenkomsten van een maatwerktraject is

Telefoon:

06 28 91 11 56

afhankelijk van de scholingsbehoefte. De bijeenkomsten kunnen

Fax:

070 – 445 86 35

Dit project is bedoeld voor scholen, die een start hebben gemaakt

Studenten uit dag 4:

zowel onder als na schooltijd worden georganiseerd.

E-mail:

[email protected]

met technieklessen in de school, maar waar de uitvoering van de

afstudeeropdracht;

Ook is het mogelijk ondersteuning bij studiedagen en werkbijeen-

plannen niet -of niet helemaal- naar wens verloopt. Omdat het hier

Studenten uit dag 1, 2 en 3:

komsten rondom een bepaald thema te geven. Hierbij gaat het

gaat om een pilot, zullen dit jaar niet alle uren in rekening gebracht

keuzestage.

vooral om verdieping in een door de school gekozen onderwerp/

worden!

differentiatie (minor) techniek;

Trainers

thema.

Inhoud

Inhoud

De begeleiding wordt verzorgd door Hans van der Grind

Wat gaat er zoal gebeuren?

en/of Gert van der Slikke. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met

De inhoud van een cursus wordt bepaald door de scholingsbehoefte. Enkele willekeurige voorbeelden:

Inventarisatie (ongeveer 4 uur)

Gert van der Slikke,

Individueel

Een van onze techniekdocenten, Hans van der Grind of Gert van der

Telefoon:

070 - 445 85 69 of 06 11 05 06 38

• Klassenmanagement;

Slikke, komt bij u langs om de situatie in uw school, met betrekking

E-mail:

[email protected]

• Overblijfmedewerker;

tot techniek, uitgebreid te inventariseren. Zij zullen daartoe

• Opfriscursus herintredende leraar.

technieklessen bijwonen, materialen, methoden en werkvormen

Aanmelding

Team

inventariseren, etc. Daarnaast zullen zij gesprekken voeren met


• Invoering van en begeleiding bij een gewenste vernieuwing;

iedereen die bij de technieklessen betrokken is: de directie, de

Plaatsing (maximaal 2 scholen) geschiedt op volgorde van

• Teambuilding;

leerkrachten, de leerlingen, eventueel de klassenassistenten en

binnenkomst.

• Schoolorganisatie;

wellicht de hulpouders.

• Opleiden in school; • Integraal personeelsbeleid;

Planning (ongeveer 6 uur)

• Medezeggenschap;

Er wordt een plan opgesteld waarin getracht wordt een oplossing te

• Onderwijskansen;

vinden voor de factoren die een goede voortgang van de lessen in de

• De veilige school.

weg staan. In overleg met het team van uw school wordt een voorstel gedaan om dit plan uit te voeren.

Aan een Maatwerktraject gaat een intakeprocedure vooraf. Na het in kaart brengen van de (specifieke) scholingsbehoefte wordt een

Uitvoering (ongeveer 10 uur)

scholingsvoorstel geformuleerd en een offerte uitgebracht. Indien de

Bij de uitvoering van het plan kan de school, indien dit gewenst is,

Pabo Haagse Hogeschool niet kan voorzien in de scholingsbehoefte,

ondersteuning krijgen van studenten en docenten van de PABO. Het

kan worden doorverwezen naar andere instanties.

is afhankelijk van het plan hoelang deze fase gaat duren.

Afronding (ongeveer 4 uur) Met alle betrokkenen wordt bekeken of de gestelde doelen behaald zijn en wat de school nodig heeft om het verdere traject zelfstandig af te leggen.


76


77

Inschrijfformulier 2006 - 2007 Naam cursus/opleiding

:

Achternaam (eigen naam) : Voornamen (voluit)

:

Adres

:

Postcode/woonplaats

:

Telefoonnummer

:

Geboortedatum

:

Geboorteplaats

:

E-mailadres

:

Bank-/gironummer

:

Rekening t.n.v.

:

Factuuradres

:

Postcode/plaats

:

Telefoonnummer

:

Bank-/gironummer

:

O man

Ondergetekende verklaart bij plaatsing de aan de deelname verbonden kosten te voldoen

Datum:

Handtekening:

Niet invullen Datum in: Cursistennummer:

Postadres: Haagse Hogeschool Afdeling Pabo t.a.v. afdeling nascholing Postbus 13336 2501 EH Den Haag


78

Verwerkt:

O vrouw


80

Nascholing Pabo

Recommend Documents